atha aṣṭādaśo ‘dhyāyaḥ – mokṣa-yogaḥ

A oto rozdział osiemnasty: „Joga wyzwolenia”


Śrīdhara


nyāsa-tyāga-vibhāgena sarva-gītārtha-saṅgraham |
spaṣṭam aṣṭādaśe prāha paramārtha-vinirṇaye ||
 

Viśvanātha


sannyāsa-jñāna-karmādes traividhyaṃ mukti-nirṇayaḥ |
guhya-sāratamā bhaktir ity aṣṭādaśa ucyate ||
 

Baladeva


gītārthān iha saṅgṛhṇan harir aṣṭādaśe 'khilān |
bhaktes tatra prapatteś ca so 'bravīd atigopyatām ||
 
 

BhG 18.1

arjuna uvāca
saṃnyāsasya mahābāho tattvam icchāmi veditum
tyāgasya ca hṛṣīkeśa pṛthak keśi-niṣūdana

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


arjuna (Ardźuna) uvāca (rzekł):
he keśi-niṣūdana (o zabójco Keśina!) he mahā-bāho (o potężnoramienny!) he hṛṣīkeśa (Hryszikeśo!),
sannyāsasya (wyrzeczenia) tyāgasya ca (i odrzucenia) tattvam (prawdę) pṛthak (z osobna) veditum (poznać) icchāmi (pragnę).

 

analiza gramatyczna

arjunaḥ arjuna 1i.1 m. biały, jasny;
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
saṃnyāsasya saṃnyāsa 6i.1 m. odrzucenia, rezygnacji, wyrzeczenia (od: sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać);
mahābāho mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥo ty, którego ramiona są potężne (od: mah – powiększać, mahant – wielki; baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię);
tattvam tat-tva abst. 2i.1 n. tość, prawda, realność (od: tat – to);
icchāmi iṣ (pragnąć) Praes. P 3c.1 pragnę;
veditum vid (wiedzieć) inf. dowiedzieć się, poznać;
tyāgasya tyāga 6i.1 m. porzucenia, wyrzeczenia (od: tyaj – porzucać);
ca av. i;
hṛṣīkeśa hṛṣīkeśa 1i.1 m. wzniesione włosy (od: hṛṣ – być podekscytowanym; hṛṣī – wzniesiony; keśa – włos)
lub TP : hṛṣīkāṇām / indriyāṇām īśa itiPan zmysłów (od: hṛṣīka – zmysł; īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca);
pṛthak av. oddzielnie, pojedynczo (od: pṛth – rozszerzać);
keśi-niṣūdana keśi-niṣūdana 8i.1 m. ; TP : keśinaḥ niṣūdanetio zabójco Keśina (od: keśa – włos; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne; ni-sūd – usuwać, zabijać, niṣūdana – zabicie, zniszczenie)

 

warianty tekstu


saṃnyāsasyasaṃnyāsas tu (ale wyrzeczenia);
pṛthak keśi-niṣūdanapṛthak keśi-nisūdana / pṛthak karma-niṣūdana (oddzielnie, o zabójco Keśina / oddzielnie, o niszczycielu czynu);

Pierwsza pada BhG 18.1 jest taka sama jak pierwsza pada BhG 5.6;

 
 



Śāṃkara


sarvasyaiva gītāśāstrasyārtho’smin adhyāye upasaṃhṛtya sarvaś ca vedārtho vaktavyaḥ ity evam artho’yam adhyāya ārabhyate | sarveṣu hy atīteṣu adhyāyeṣūkto’rtho’sminn adhyāye’vagamyate | arjunas tu saṃnyāsa-tyāga-śabdārthayor eva viśeṣa-bubhutsur uvāca—

pūrvādhyāye śraddhā-traividhyenāhāra-yajña-tapo-dāna-traividhyena ca karmiṇāṃ traividhyam uktaṃ sāttvikānām ādānāya rājasa-tāmasāṃ ca hānāya | idānīṃ tu saṃnyāsa-traividhya-kathanena saṃnyāsinām api traividhyaṃ vaktavyam | tatra ttva-bodhānantaraṃ yaḥ phala-bhūtaḥ sarva-karma-saṃnyāsaḥ sa caturdaśe’dhyāye guṇātītatvena vyākhyātatvān na sāttvika-rājasa-tāmasa-bhedam arhati | yo’pi tattva-bodhāt prāk tad-arthaṃ sarva-karma-saṃnyāsas tattva-bubhutsayā vedānta-vākya-vicārāya bhavati so’pi traiguṇya-viṣayā vedā nistraiguṇyo bhavārjuna ity ādinā nirguṇatvena vyākhyātaḥ | yas tv anutpanna-tattva-bodhānām anutpanna-tattva-bubhutsānāṃ ca karma-saṃnyāsaḥ sa saṃnyāsī ca yogī ca ity ādinā gauṇo vyākhyātas tasya traividhya-sambhavāt tad-viśeṣaṃ bubhutsuḥ arjuna uvāca saṃnyāsasyeti |

aviduṣām anupajāta-vividiṣāṇāṃ ca karmādhikṛtānām eva kiṃcit karma-parigrahena kiṃcit karma-parityāgo yaḥ sa tyāgāṃśa-guṇa-yogāt saṃnyāsa-śabdenocyate | etādṛśasyāntaḥ-karaṇa-śuddhy-artham avidvat-karmādhikāri-kartṛkasya saṃnyāsasya kenacid rūpeṇa karma- tyāgasya tattvaṃ svarūpaṃ pṛthak sāttvika-rājasa-tāmasa-bhedena veditum icchāmi | tyāgasya ca tattvaṃ veditum icchāmi |

kiṃ saṃnyāsa-tyāga-śabdau ghaṭa-paṭa-śabdāv iva bhinna-jātīya-padārthau kiṃ vā brāhmaṇa-parivrājaka-śabdāv ivaika-jātīyārthau | yady ādyas tarhi tyāgasya tattvaṃ saṃnyāsāt pṛthag veditum icchāmi | yadi dvitīyas tarhy avāntaropādhi-bheda-mātraṃ vaktavyam | eka-vyākhyānenaivobhayaṃ vyākhyātaṃ bhaviṣyati |
mahābāho keśiniṣūdaneti sambodhanābhyāṃ bāhyopadrava-nivāraṇa-svarūpa-yogyatā-phalopadhāne pradarśite | hṛṣīkeśa ity antar-upadrava-nivāraṇa-sāmarthyam iti bhedaḥ | atyanurāgāt sambodhana-trayam |
atrārjunasya dvau praśnau | karmādhikāri-kartṛkena pūrvokta-yajñādi-sādharmyeṇa saṃnyāsa-śabda-pratipādyatvena ca guṇātīta-saṃnyāsa-dvaya-sādharmyeṇa traiguṇya-sambhavāsambhavābhyāṃ saṃśayaḥ prathamasya praśnasya bījam | dvitīyasya tu saṃnyāsa-tyāga-śabdayoḥ paryāyatvāt karma-phala-tyāga-rūpeṇa ca vailakṣaṇyokteḥ saṃśayo bījaṃ saṃnyāsatyāgaśabdau

 

Rāmānuja


atītenādhyāyadvayena abhyudayaniśśreyasasādhanabhūtaṃ vaidikam eva yajñatapodānādikaṃ karma, nānyat; vaidikasya ca karmaṇas sāmānyalakṣaṇaṃ praṇavānvayaḥ; tatra mokṣābhyudayasādhanayor bhedaḥ tatsacchabdanirdeśyatvena; mokṣasādhanaṃ ca karma phalābhisandhirahitaṃ yajñādikam; tadārambhaś ca sattvodrekād bhavati; sattvavṛddhiś ca sāttvikāhārasevayā ityuktam / anantaraṃ mokṣasādhanatayā nirdiṣṭayos tyāgasaṃnyāsayor aikyam, tyāgasya ca svarūpam, bhagavati sarveśvare ca sarvakarmaṇāṃ kartṛtvānusandhānam, sattvarajastamasāṃ kāryavarṇanena sattvaguṇasyāvaśyopādeyatvam, svavarṇocitānāṃ karmaṇāṃ paramapuruṣārādhanabhūtānāṃ paramapuruṣaprāptinirvartanaprakāraḥ, kṛtsnasya gītāśāstrasya sārārtho bhaktiyoga ity ete pratipādyante / tatra tāvat tyāgasaṃnyāsayor pṛthaktvaikatvanirṇayāya svarūpanirṇayāya cārjunaḥ pṛcchati

tyāgasaṃnyāsau hi mokṣasādhanatayā vihitau, „na karmaṇā na prajayā dhanena tyāgenaike amṛtatvam ānaśuḥ vedāntavijñānasuniścitārthās saṃnyāsayogād yatayaś śuddhasattvāḥ / te brahmaloke tu parāntakāle parāmṛtāt parimucyanti sarve//” ityādiṣu / asya saṃnyāsasya tyāgasya ca tattvam yāthātmyaṃ pṛthak veditum icchāmi / ayam abhiprāyaḥ kim etau saṃnyāsatyāgaśabdau pṛthagarthau, utaikārthav eva yadā pṛthagarthau, tadā anayoḥ pṛthaktvena svarūpaṃ veditum icchāmi; ekatve 'pi tasya svarūpaṃ vaktavyam iti

 

Śrīdhara


atra ca –
sarva-karmāṇi manasā
sannyasyāste sukhaṃ vaśī | (Gītā 5.13)
sannyāsa-yoga-yuktātmā (Gītā 9.28)
ity ādiṣu karma-sannyāsa upadiṣṭaḥ | tathā –
tyaktvā karma-phalāsaṅgaṃ
nitya-tṛpto nirāśrayaḥ |
sarva-karma-phala-tyāgaṃ
tataḥ kuru yatātmavān || (Gītā 4.20)
ity ādiṣu ca phala-mātra-tyāgena karmānuṣṭhānam upadiṣṭam | na ca paraspara-viruddhaṃ sarvajñaḥ parama-kāruṇiko bhagavān upadiśet | ataḥ karma-sannyāsasya tad-anuṣṭhānasya cāvirodha-prakāraṃ bubhutsur arjuna uvāca sannyāsasyeti | bho hṛṣīkeśa sarvendriya-niyāmaka | he keśī-nisūdana keśī-nāmno mahato hayākṛteḥ daityasya yuddhe mukhaṃ vyādāya bhakṣayitum āgacchato atyantaṃ vyātte mukhe vāma-bāhuṃ praveśya tat-kṣaṇam eva vivṛddhena tenaiva bāhunā karkaṭikā-phalavat taṃ vidārya nisūditavān | ataeva he mahābāho iti sambodhanam | sannyāsasya tyāgasya ca tattvaṃ pṛthag vivekena veditum icchāmi
 

Viśvanātha


anantarādhyāye –
tad ity anabhisandhāya
phalaṃ yajña-tapaḥ-kriyāḥ |
dāna-kriyāś ca vividhāḥ
kriyante mokṣa-kāṅkṣibhiḥ || (Gītā 17.25)

ity atra bhagavad-vākye mokṣa-kāṅkṣi-śabdena sannyāsina eva ucyante | anye vā yady anya eva te, tarhi – sarva-karma-phala-tyāgaṃ tataḥ kuru yatātmavān iti (Gītā 12.11) tvad-uktānāṃ sarva-karma-phala-tyāgināṃ teṣāṃ sa tyāgaḥ kaḥ | sannyāsināṃ ca ko sa sannyāsa iti vivekato jijñāsur āha sannyāsasyeti | pṛthag iti yadi sannyāsa-tyāga-śabdau bhinnārthau tadā sannyāsasya tyāgasya ca tattvaṃ pṛthag veditum icchāmi | yadi tv ekārthau tāv api tvan-mate anya-mate vā tayor aikyārtham arthād ekārthatvam iti pṛthag veditum icchāmi | he hṛṣīkeśeti mad-buddheḥ pravartakatvāt tvam eva imaṃ sandeha-mukhāpayasi | keśi-nisūdana iti taṃ ca sandehaṃ tvam eva keśinam iva vidārayasīti bhāvaḥ | mahābāho iti tvaṃ mahā-bāhu-balānvito 'haṃ kiñcid bāhubalānvita ity etad aṃśenaiva mayā saha sakhyaṃ tava | na tu sārvajñyādibhir aṃśair atas tvad-datta-kiñcit-sakhya-bhāvād eva praśne mama niḥśaṅkateti bhāvaḥ

 

Baladeva


sarva-karmāṇi manasā sannyasyāste sukhaṃ vaśī | (Gītā 5.13) ity ādau sannyāsa-śabdena kim uktam — tyaktvā karma-phalāsaṅgaṃ (Gītā 4.20) ityādau tyāga-śabdena ca kim uktaṃ bhagavatā tatra sandihāno 'rjunaḥ pṛcchati sannyāsasyeti | sannyāsa-tyāga-śabdau śaila-taru-śabdāv iva vijātīyārthau kiṃ vā kuru-pāṇḍava-śabdāv iva sajātīyārthau | yady ādyas tarhi sannyāsasya tyāgasya ca tattvaṃ pṛthag-veditum icchāmi | yadyantas tarhi tatrāvāntaropādhi-mātraṃ bhedakaṃ bhāvi, tac ca veditum icchāmi | he mahābāho kṛṣṇa hṛṣīkeśeti dhī-vṛtti-prerakatvāt tvam eva mat-sandeham utpādayasi | keśi-nisūdaneti tvaṃ mat-sandehaṃ keśinam iva vināśayeti
 
 



Michalski


Ardżuna rzekł:
Chcę się dowiedzieć, o silnoramienny, co to jest prawdziwe zaparcie się siebie i co wyrzeczenie się, Hriszikeśo, – o każdym oddzielnie, zabójco Keśina!
 

Olszewski


Ardżuna.
O bohaterze długowłosy, chciałbym znać istotę samowyrzeczenia i samozaparcia się, zabójco Kesina.
 

Dynowska


Ardżuna mówi:
Pragnę poznać, o Kriszno potężny, istotną treść tego, co odejściem od świata czyli – Sanjasą, a co wyrzeczeniem się zowie.
 

Sachse


Ardżuna rzekł:
Chciałbym poznać prawdę
porzuceniu, o Waleczny,
zaniechaniu, Władco Zmysłów.
O każdym z osobna, Pogromco Kesina.
 

Kudelska


Ardżuna powiada:
Teraz chciałbym poznać, o Potężnoramienny zabójco Keśina,
Czym jest porzucenie wszystkiego, a czym wyrzeczenie.
 

Rucińska


Rzekł Ardżuna:
Istotę chcę znać sannjasy i wyrzeczenia, Potężny,
l ich odrębność, o Panie Zmysłów, Zabójco Kesina!
 

Szuwalska


Pragnę poznać, Potężny – powiedział Ardżuna –
Prawdę o wyrzeczeniu, Wielki Władco Zmysłów,
Oraz na czym polega potęga pokuty.

 

Babkiewicz


Ardźuna rzekł:
Panie Zmysłów, Keśigromco,
pragnął poznać bym z osobna
i istotę wyrzeczenia,
i istotę zaniechania.

 
 

BhG 18.2

śrī-bhagavān uvāca
kāmyānāṃ karmaṇāṃ nyāsaṃ saṃnyāsaṃ kavayo viduḥ
sarva-karma-phala-tyāgaṃ prāhus tyāgaṃ vicakṣaṇāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


śrī-bhagavān (Chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
kavayaḥ (wieszczowie) kāmyānām karmaṇām (intencji czynów) nyāsam (odstawienie) sannyāsam (wyrzeczeniem) viduḥ (znają).
vicakṣaṇāḥ (mędrcy) sarva-karma-phala-tyāgam (odrzucenie wszelkich owoców czynu) tyāgam (odrzuceniem) prāhuḥ (nazwali).

 

analiza gramatyczna

śrī-bhagavān śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān itiPan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny);
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
kāmyānām kāmyā 6i.3 f. pragnień, intencji, tęsknot (od: kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, miłość, przyjemność);
karmaṇām karman 6i.3 n. czynów, działań (od: kṛ – robić);
nyāsam nyāsa 2i.1 m. zostawienie, odstawienie (od: ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać);
saṃnyāsam saṃnyāsa 2i.1 m. odrzuceniem, rezygnacją, wyrzeczeniem (od: sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać);
kavayaḥ kavi 1i.3 m. poeci, śpiewacy, wieszczowie (od: kav – opisywać, kolorować);
viduḥ vid (wiedzieć) Perf. P 1c.3 dowiedzieli się, poznali;
sarva-karma-phala-tyāgam sarva-karma-phala-tyāga 2i.1 m. ; TP : sarveṣāṃ karmaṇāṃ phalasya tyāgam iti  – porzucenie owoców wszelkich czynów (od: sarva – wszystko; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat; tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się);
prāhuḥ pra-ah (obwieszczać) Perf. P 1c.3 nazwali (odmieniane jedynie w Perf. , pozostałe formy od: brū);
tyāgam tyāga 2i.1 m. porzuceniem, wyrzeczeniem się (od: tyaj – porzucać);
vicakṣaṇāḥ vicakṣaṇa 1i.3 m. jaśniejący, mający jasną wizję, uczeni, mądrzy (od: vi-cakṣ – jaśnieć, postrzegać, widzieć, oznajmiać);

 

warianty tekstu


nyāsaṃ tyāgaṃ (wyrzeczenie się);

Trzecia pada BhG 18.2 jest taka sama jak trzecia pada BhG 12.11;

 
 



Śāṃkara


tatra tatra nirdiṣṭau, na nirluṭhitārthau pūrveṣv adhyāyeṣu | ato’rjunāya pṛṣṭavate tan-nirṇayāya bhagavān uvāca—
kāmyānām aśvamedhādīnāṃ karmaṇāṃ nyāsaṃ saṃnyāsa-śabdārtham, anuṣṭheyatvena prāptasyānuṣṭhānam, kavayaḥ paṇḍitāḥ kecid vidur vijānanti | nitya-naimittikānām anuṣṭhīyamānānāṃ sarva-karmaṇām, ātma-sambandhitayā prāptasya phalasya parityāgaḥ sarva-karma-phala-tyāgas taṃ prāhuḥ kathayanti tyāgaṃ tyāga-śabdārthaṃ vicakṣaṇāḥ paṇḍitāḥ | yadi kāmya-karma-parityāgaḥ phala-parityāgo vārtho vaktavyaḥ, sarvathā parityāga-mātraṃ saṃnyāsa-tyāga-śabdayor eko’rthaḥ syāt, na ghaṭa-paṭa-śabdāv iva jāty-antara-bhūtārthau |

nanu nitya-naimittikānāṃ karmaṇāṃ phalam eva nāstīti āhuḥ | katham ucyate teṣāṃ phala-tyāgaḥ, yathā vandhyāyāḥ putra-tyāgaḥ ? naiṣa doṣaḥ, nityānām api karmaṇāṃ bhagavatā phalavattvasya iṣṭatvāt | vakṣyati hi bhagavān aniṣṭa miṣṭaṃ miśraṃ ca iti na tu saṃnyāsināṃ kvacit [gītā 18.12] iti ca | saṃnyāsinām eva hi kevalaṃ karma-phalāsambandhaṃ darśayann asaṃnyāsināṃ nitya-karma-phala-prāptiṃ bhavaty atyāgināṃ pretya [gītā 18.12] iti darśayati

 

Rāmānuja


athānayor ekam eva svarūpam, tac cedṛśam iti nirṇetuṃ vādivipratipattiṃ darśayan śrībhagavān uvāca

kecana vidvāṃsaḥ kāmyānāṃ karmaṇāṃ nyāsaṃ svarūpatyāgaṃ saṃnyāsaṃ viduḥ / kecic ca vicakṣaṇāḥ nityānāṃ naimittikānāṃ ca kāmyānāṃ sarveṣāṃ karmaṇāṃ phalatyāga eva mokṣaśāstreṣu tyāgaśabdārtha iti prāhuḥ / tatra śāstrīyatyāgaḥ kāmyakarmasvarūpaviṣayaḥ; sarvakarmaphalaviṣaya iti vivādaṃ pradarśayan ekatra saṃnyāsaśabdam itaratra tyāgaśabdaṃ prayuktavān / atas tyāgasaṃnyāsaśabdayor ekārthatvam aṅgīkṛtam iti jñāyate / tathā „niścayaṃ śṛṇu me tatra tyāge bharatasattama” iti tyāgaśabdenaiva nirṇayavacanāt, „niyatasya tu saṃnyāsaḥ karmaṇo nopapadyate / mohāt tasya parityāgaḥ tāmasaḥ parikīrtitaḥ // BhGR_18.”, „aniṣṭam iṣṭaṃ miśraṃ ca trividhaṃ karmaṇaḥ phalam / bhavaty atyāgināṃ pretya na tu saṃnyāsināṃ kvacit /” iti parasparaparyāyatādarśanāc ca tayor ekārthatvam aṅgīkṛtam iti niścīyate

 

Śrīdhara


tatrottaraṃ śrī-bhagavān uvāca – kāmyānām iti | kāmyānāṃ putra-kāmo yajeta svarga-kāmo yajetety evam ādi kāmopabandhena vihitānāṃ karmaṇāṃ nyāsaṃ parityāgaṃ sannyāsaṃ kavayo viduḥ | samyak-phalaiḥsaha sarva-karmaṇām api nyāsaṃ sannyāsaṃ paṇḍitā vidur jānantīty arthaḥ | sarveṣāṃ kāmyānāṃ nitya-naimittikānāṃ ca karmaṇāṃ phala-mātra-tyāgaṃ prāhus tyāgaṃ prāhus tyāgaṃ vicakṣaṇā nipuṇāḥ | na tu svarūpataḥ karma-tyāgam |

nanu nitya-naimittikānāṃ phalāśravaṇād avidyamānasya phalasya kathaṃ tyāgaḥ syāt | nahi bandhyāyāḥ putra-tyāgaḥ sambhavanti |
ucyate yadyapi svarga-kāmaḥ paśukāma ity ādivad aharahaḥ sandhyām upāsīta yāvaj-jīvam agnihotraṃ juhotīty ādiṣu phala-viśeṣo na śrūyate tathāpy apuruṣārthe vyāpāre prekṣāvantaṃ pravartayitum aśaknuvan vidhir viśvajitā yajetety ādiṣv iva sāmānyataḥ kim api phalam ākṣipaty eva | na cātīva-gurum ataḥ śraddhayā sva-siddhir eva vidheḥ prayojanam iti mantavyam | puruṣa-pravṛtty-anupapatter duṣparaharatvāt | śrūyate ca nityādiṣv api phalam – sarva ete puṇya-lokā bhavatīti | karmaṇā pitṛ-loka iti | dharmeṇa pāpam apanudanti ity evam ādiṣu | tasmād yuktam uktaṃ sarva-karma-phala-tyāgaṃ prāhus tyāgaṃ vicakṣaṇā iti |

nanu phala-tyāgena punar pai niṣphaleṣu karmasu pravṛttir eva na syāt | tan na, sarveṣām api karmaṇāṃ saṃyoga-pṛthaktvena vividiṣārthatayā viniyogāt | tathā ca śrutiḥ – tam etaṃ vedānuvacanena brāhmaṇā vividiṣanti yajñena dānena tapasānāśakeneti | tataś ca śruti-padoktaṃ sarvaṃ phalaṃ bandhakatvena tyaktvā vividiṣārthaṃ sarva-karmānuṣṭhānaṃ ghaṭata eva | vividiṣā ca nityānitya-vastu-vivekena nivṛtta-dehādy-abhimānatayā buddheḥ pratyak-pravaṇatā | tāvat paryantaṃ ca sattva-śuddhy-arthaṃ jñānāviruddhaṃ yathocitam avaśyakaṃ karma kurvatas tat-phala-tyāga eva karma-tyāgo nāma | na svarūpeṇa | tathā ca śrutiḥ kurvann eveha karmāṇi jijīviṣec chatāṃ samāḥ (Īśo 2) iti | tataḥ parantu sarva-karma-nivṛttiḥ svata eva bhavati | tad uktaṃ naiṣkarmya-siddhau –
pratyak-pravaṇatāṃ buddheḥ karmāṇi utpādya śuddhitaḥ |
kṛtārthānyastam āyānti prāvṛḍaste ghanā iva ||
uktaṃ ca bhagavatā – yas tv ātma-ratir eva syād ity ādi | vaśiṣṭhena coktam –
na karmāṇi tyajed yogī
karmabhis tyajyate hy asau |
karmaṇo mūla-bhūtasya
saṅkalpasyaiva nāśataḥ || iti |
jñāna-niṣṭhā-vikṣepakatvam ālakṣya tyajed vā | tad uktaṃ śrī-bhāgavate –
tāvat karmāṇi kurvīta
na nirvidyeta yāvatā |
mat-kathā-śravaṇādau vā
śraddhā yāvan na jāyate || (BhP 11.20.9)
jñāna-niṣṭho virakto vā
mad-bhakto vānapekṣakaḥ |
saliṅgānāśramāṃs tyaktvā
cared avidhi-gocaraḥ || (BhP 11.18.28) ity ādi |
alam atiprasaṅgena prakṛtam anusarāmaḥ

 

Viśvanātha


prathamaṃ prācyaṃ matam āśritya sannyāsa-tyāga-śabdayor bhinna-jātīyārthatvam āha kāmyānām iti | putra-kāmo yajeta svarga-kāmo yajeta ity evaṃ kāmopabandhena vihitānāṃ kāmyānāṃ karmaṇāṃ nyāsaṃ svarūpeṇaiva tyāgaṃ sannyāsaṃ vidur na tu nityānām api sandhyopāstādīnām iti bhāvaḥ | sarveṣāṃ kāmyānāṃ nityānām api karmaṇāṃ phalaṃ karmaṇā pitṛlokaḥ iti | dharmeṇa pāpam upanudati ity ādyāḥ śrutayaḥ pratipādayanty eva ity atas tyāge phalābhisandhi-rahitaṃ sarva-karma-karaṇam | sannyāse tu phalābhisandhi-rahitaṃ nitya-karma-karaṇam | kāmya-karmaṇāṃ tu svarūpeṇaiva tyāga iti bhedo jñeyaḥ
 

Baladeva


evaṃ pṛṣṭo bhagavān uvāca kāmyānām iti | putra-kāmo yajeta svarga-kāmo yajeta ity evaṃ kāmopanibandhena vihitānāṃ putreṣṭi-jyotiṣṭomādīnāṃ karmaṇāṃ nyāsaṃ svarūpeṇatyāgaṃ kavayaḥ paṇḍitāḥ sannyāsaṃ vidur na tu nityānām agnihotrādīnām ity arthaḥ | teṣu vicakṣaṇās tu sarveṣāṃ kāmyānāṃ nityānāṃ ca karmaṇāṃ phala-tyāgam eva, na tu svarūpatas tyāgaṃ sannyāsa-lakṣaṇaṃ tyāgaṃ prāhuḥ | nitya-karmaṇāṃ ca phalam asti – karmaṇāṃ pitṛ-loko dharmeṇa pāpam apanudati ity ādi śravaṇāt | yadyapi aharahaḥ sandhyām upāsīta, yāvaj-jīvanam agnihotraṃ juhoti ity ādau, putra-kāmo yajeta ity ādāv iva phala-viśeṣo na śrutayas tathāpi viśvajitā yajeta ity ādāv iva vidhiḥ kiñcit phalam ākṣiped eva | itarathā puruṣa-pravṛtty-anupapatter duṣpariharatāpattiḥ | tathā ca kāmya-karmaṇāṃ svarūpatas tyāgo, nitya-karmaṇāṃ tu phala-tyāgaḥ sannyāsa-śabdārthaḥ | sarveṣāṃ karmaṇāṃ phalecchāṃ tyaktvānuṣṭhānaṃ khalu tyāga-śabdārthaḥ | pūrvokta-rītyā jñānodaya-phalasya sattvād apravṛtter duṣpariharatvaṃ pratyuktam
 
 



Michalski


Wzniosły rzekł:
Zaparciem się siebie nazywają wieszczowie zaniechanie działalności, związanej z jakąkolwiekbądź żądzą, wyrzeczeniem zaś poznawcy nazywają wyrzeczenie się owoców wszystkich swych czynów.
 

Olszewski


Błogosławiony.
Wieszcze nazywają samozrzeczeniem zaniechanie wszelkich czynów żądzy; a uczeni nazywają samozaparciem zrzeczenie się owocu wszelkich dzieł.
 

Dynowska


Pan rzecze:
Zaniechanie z pożądań zrodzonych czynów, odejściem od świata nazywali mędrcy, a wyzbycie się pragnienia jakichkolwiek czynu owoców – prawdziwym wyrzeczeniem mienią.
 

Sachse


Czcigodny rzekł:
Porzuceniem nazwali wieszczowie
porzucenie upragnionych uczynków,
zaniechaniem jest natomiast, zdaniem oświeconych,
zaniechanie owocu wszelkich uczynków.
 

Kudelska


Czcigodny pan rzecze:
Poprzez porzucenie wszystkiego mędrcy rozumieją odrzucenie czynów płynących z pożądania,
Zaś uczeni powiadają, że brak pragnień nagrody jest wyrzeczeniem.
 

Rucińska


Rzekł Pan:
Gdy się porzuca zyskowny czyn, wieszcze zwą to sannjasą,
Zrzeczenie się plonu czynów wiedzący zwą wyrzeczeniem.
 

Szuwalska


Pan na to odpowiedział: »Porzucenie pracy
I pragnień wyrzeczeniem nazwali wieszczowie,
Pokutą zaś uznali bezowocną pracę.

 

Babkiewicz


Chwalebny Pan rzekł:
Podług wieszczów wyrzeczenie
to zrzeczenie miłych czynów,
zaniechaniem zwą wiedzący
odstąpienie od owoców.

 
 

BhG 18.3

tyājyaṃ doṣa-vad ity eke karma prāhur manīṣiṇaḥ
yajña-dāna-tapaḥ-karma na tyājyam iti cāpare

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


[tatra tyāge] (w kwestii porzucenia) eke manīṣiṇaḥ (jedni mędrcy) karma doṣa-vat iti (czyn posiadający wady) tyājyam (do odrzucenia) prāhuḥ (mówią),
apare [mīmāṃsakāḥ] (inni myśliciele) yajña-dāna-tapaḥ-karma (czyny ofiarne, jałmużna i asceza) na tyājyam iti (nie do porzucenia) [prāhuḥ] (mówią).

 

analiza gramatyczna

tyājyam tyājya (tyaj – porzucać) PF 1i.1 n. do porzucenia;
doṣa-vat doṣa-vant 1i.1 n. mający błędy, pełne przewiny, grzeszne (od: duṣ – stawać się złym, psuć się, ginąć, doṣa – błąd, wada, przewina; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
eke eka sn. 1i.3 m. jedni, niektórzy;
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
prāhuḥ pra-ah (obwieszczać) Perf. P 1c.3 nazwali (odmieniane jedynie w Perf. , pozostałe formy od: brū);
manīṣiṇaḥ manīṣin 1i.3 m. mądrzy, myślący (od: man – myśleć, wierzyć);
yajña-dāna-tapaḥ-karma yajña-dāna-tapaḥ-karma 1i.1 n. ; DV / TP : yajñānāṃ ca dānānāṃ ca tapasāṃ ca karmeticzyny ofiarne, darowizny i czyny asetyczne (od: yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie, imię Wisznu; – dawać, dāna – dar, jałmużna, dobroczynność; tap – topić, palić, tapas – gorąco, asceza; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
na av. nie;
tyājyam tyājya (tyaj – porzucać) PF 1i.1 n. do porzucenia;
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
ca av. i;
apare a-para 1i.3 m. inni, późniejsi, różni;

 

warianty tekstu


tyājyamtyāgam (wyrzeczenie się);
doṣa-vat → mokṣa-vat (niczym wyzwolenie);
eke → ete (oni);
manīṣiṇaḥ → vicakṣaṇaḥ (mądry);

Trzecia pada BhG 18.3 jest podobna do drugiej pady BhG 17.24 oraz taka sama jak pierwsza pada BhG 18.5;

 
 



Śāṃkara


tyājyaṃ tyaktavyaṃ doṣavad doṣo’syāstīti doṣavat | kiṃ tat ? karma bandha-hetutvāt sarvam eva | athavā, doṣo yathā rāgādis tyajyate, tathā tyājyam ity eke karma prāhur manīṣiṇaḥ paṇḍitāḥ sāṃkhyādi-dṛṣṭim āśritāḥ, adhikṛtānāṃ karmiṇām apīti | tatraiva yajña-dāna-tapaḥ-karma na tyājyam iti cāpare | karmiṇa evādhikṛtās tān apekṣyaite vikalpāḥ, na tu jñāna-niṣṭhān vyutthāyinaḥ saṃnyāsino’pekṣya | jñāna-yogena sāṃkhyānāṃ [gītā 3.3] niṣṭhā mayā purā proktā iti karmādhikārād arpitā ye, na tān prati cintā ||

nanu karma-yogena yogināṃ [gītā 3.3] ity adhikṛtāḥ pūrvaṃ vibhakta-niṣṭhā apīha sarva-śāstrārthopasaṃhāra-prakaraṇe yathā vicāryante, tathā sāṃkhyāpi jñāna-niṣṭhā vicāryantām iti | na, teṣāṃ moha-duḥkha-nimitta-tyāgānupapatteḥ | na kāya-kleśa-nimittaṃ duḥkhaṃ sāṃkhyā ātmani paśyanti, icchādīnāṃ kṣetra-dharmatvenaiva darśitatvāt | atas te na kāya-kleśa-duḥkha-bhayāt karma parityajanti | nāpi te karmāṇy ātmani paśyanti, yena niyataṃ karma mohāt parityajeyuḥ | guṇānāṃ karma naiva kiṃcit karomi [gītā 5.8] iti hi te saṃnyasyanti |

sarva-karmāṇi manasā saṃnyasya [gītā 5.13] ity ādibhis tattva-vidaḥ saṃnyāsa-prakāra uktaḥ | tasmād ye’nye’dhikṛtāḥ karmaṇy anātma-vido, yeṣāṃ ca moha-nimittas tyāgaḥ sambhavati kāya-kleśa-bhayāc ca, ta eva tāmasās tyāgino rājasāś ceti nindyante karmiṇām anātma-jñānāṃ karma-phala-tyāga-stuty-artham | sarvārambha-parityāgī maunī santuṣṭo yena kenacit | aniketaḥ sthira-matir [gītā 12.19] iti guṇātīta-lakṣaṇe ca paramārtha-saṃnyāsino viśeṣitvāt | vakṣyati ca niṣṭhā jñānasya yā parā [gītā 18.10] iti | tasmāt jñāna-niṣṭhāḥ saṃnyāsino na iha vivakṣitāḥ | karma-phala-tyāga eva sāttvikatvena guṇena tāmasatvādy-apekṣayā saṃnyāsocyate, na mukhyaḥ sarva-karma-saṃnyāsaḥ ||

sarva-karma-saṃnyāsāsambhave ca na hi deha-bhṛtā [gītā 18.11] iti hetu-vacanāt mukhya eveti cet, na | hetu-vacanasya stuty-arthatvāt | yathā tyāgāc chāntir anantaraṃ [gītā 12.12] iti karma-phala-tyāga-stutir eva yathoktāneka-pakṣānuṣṭhānāśaktimantam arjunam ajñaṃ prati vidhānāt | tathedam api na hi deha-bhṛtā śakyaṃ [gītā 18.11] iti karma-phala-tyāga-stuty-artham | na sarva-karmāṇi manasā saṃnyasya naiva kurvan na kārayann āste [gītā 5.12] ity asya pakṣasyāpavādaḥ kenacid darśayituṃ śakyaḥ | tasmat karmaṇy adhikṛtān praty evaiṣa saṃnyāsa-tyāga-vikalpaḥ | ye tu paramārtha-darśinaḥ sāṃkhyāḥ, teṣāṃ jñāna-niṣṭhāyām eva sarva-karma-saṃnyāsa-lakṣaṇāyām adhikāraḥ, nānyatra, iti na te vikalpārhāḥ | tac copapāditam asmābhir vedāvināśinaṃ [gītā 2.21] ity asmin pradeśe, tṛtīyādau ca

 

Rāmānuja


eke manīṣiṇaḥ kāpilāḥ vaidikāś ca tanmatānusāriṇaḥ rāgādidoṣavad bandhakatvāt sarvaṃ yajñādikaṃ karma mumukṣuṇā tyājyam iti prāhuḥ; apare paṇḍitāḥ yajñādikaṃ karma na tyājyam iti prāhuḥ
 

Śrīdhara


aviduṣaḥ phala-tyāga-mātram eva tyāga-śabdārthaḥ | na karma-tyāga iti | etad eva matāntara-nirāsena dṛḍhīkartuṃ mata-bhedaṃ darśayati tyājyam iti | doṣavad dhiṃsādi-doṣakatvena kevalaṃ bandhakam iti hetoḥ sarveṣām api karma tyājyam iti eke sāṅkhyāḥ prāhur manīṣiṇa iti | asyāyaṃ bhāvaḥ – mā hiṃsyāt sarva-bhūtānīti niṣedhaḥ puruṣasyānartha-hetur hiṃsā ity āha | agnīṣomīyaṃ paśum ālabhetety ādi-prākaraṇiko vidhis tu hiṃsāyāḥ kratūpakārakatvam āha | ato bhinna-viṣayakatvena sāmānya-viśeṣa-nyāyāgocaratvād vādhyavādhakatā nāsti | dravya-sādhyeṣu ca sarveṣv api karmasu hiṃsādeḥ sambhavāt sarvam api karma tyājyam eveti | tad uktaṃ – dṛṣṭavad ānuśravikaḥ sa hy aviśuddhi-kṣayātiśaya-yukta iti | asyārthaḥ guru-pāṭhād anuśrūyata iti anuśravo vedaḥ | tad bodhita upāyo jyotiṣṭhomādir ānuśravikaḥ | tatrāviśuddhir hiṃsā | tathā kṣayo vināśaḥ | agnihotra-jyotiṣṭhomādi-janyeṣu svargeṣu tāratamyaṃ ca vartate | parotkarṣas tu sarvān duḥkhīkaroti |

apare tu mīmāṃsakā yajñādikaṃ karma na tyājyam iti prāhuḥ | ayaṃ bhāvaḥ kratv-arthāpi satīyaṃ hiṃsā puruṣeṇa kartavyā | sā cānyoddeśenāpi kṛtā puruṣasya pratyavāya-hetur eva | yathā hi vidhir vidheyasya tad-uddeśyenānuṣṭhānaṃ vidhatte | tādarthya-lakṣaṇatvāc cheṣatvasya | na tv evaṃ niṣedho niṣedhasya tādarthyam apekṣate prāpti-mātrāpekṣitatvāt | anyathājñāna-pramādādi-kṛte doṣābhāva-prasaṅgāt | tad evaṃ samāna-viṣayakatvena sāmānya-śāstrasya viśeṣeṇa bādhān nāsti doṣavattvam | ato nityaṃ yajñādi-karma na tyājyam iti | anena vidhi-niṣedhayoḥ samāna-balatā bādhyate sāmānya-viśeṣa-nyāyaṃ sampādayitum

 

Viśvanātha


tyāge punar api mata-bhedam upakṣipati tyājyam iti | doṣavat hiṃsādi-doṣavattvāt karma svarūpata eva tyājyām ity eke sāṅkhyāḥ | pare mīmāṃsakā yajñādikaṃ karma śāstre vihitatvān na tyājyam ity āhuḥ
 

Baladeva


tyāge punar api mata-bhedam āha tyājyam iti | eke manīṣiṇo doṣavat na hiṃsyāt sarva-bhūtānīti śruti-nidarśinaḥ kāpilāḥ karma-doṣavat paśu-hiṃsādi-doṣa-yuktaṃ bhavaty atas tyājyaṃ svarūpato heyam ity āhuḥ | agnīṣomīyaṃ paśum ālabheteti śrutis tu hiṃsāyāḥ kratv-aṅgatvam āha tv anartha-hetutvaṃ tasyā nivārayati | tathā ca dravya-sādhyatvena hiṃsāyāḥ sambhavāt | sarvaṃ karma tyājyam iti | apare jaiminīyās tu yajñādikarma na tyājyaṃ tasya veda-vihitatvena nirdoṣatvād ity āhuḥ – yadyapi hiṃsānugrahātmakaṃ karma tathāpi tasya vedena dharmatvābhidhānān na doṣavattvam ataḥ kāryam evety arthaḥ | na hiṃsyāt iti sāmānyato niṣedhas tu krator anyatra tasyāḥ pāpatām āheti na kiñcid avadyam
 
 



Michalski


Jedni mędrcy mówią, iż należy wyrzec się każdego czynu, jak grzechu, inni zaś mówią, że czynów, dotyczących ofiary, darów i pokuty, wyrzekać się nie trzeba.
 

Olszewski


Niektórzy mędrcy mówią, że wszelki czyn, który trzeba zaniechać jest niejako grzechem; inni powiadają, że nie należy wyrzekać się dzieł litości, szczodrobliwości i surowości.
 

Dynowska


„Należy zaniechać działania, bowiem ono cierpienie sprowadza”, mówią niektórzy biegli w Piśmie; „Ofiar, wewnętrznego wysiłku, darów miłosierdzia, oraz czynów szlachetnych nie należy zaprzestawać nigdy”, mówią inni.
 

Sachse


Niektórzy twierdzą,
że należy zaniechać wszelkiego czynu,
jako że niesie on zło.
Inni — że nie należy zaniechać czynu,
który służy ofierze, darowi i ascezie.
 

Kudelska


Jedni mędrcy powiadają, że należy wyrzec się czynu, gdyż czyn jest grzeszny,
Zaś inni sądzą, że nie należy się wyrzekać ofiar, darów, ani ascezy.
 

Rucińska


”Czyn wszelki trzeba porzucić, gdyż złem jest” – mówią uczeni,
Zas inni: „Nie wolno zrzec się ofiary, darów, ascezy”.
 

Szuwalska


Pewne czyny należy porzucić, tak mówią
Niektórzy myśliciele. Inni uważają,
Że ofiar, darów, pokut i czynów nie można
Zaniechać,

 

Babkiewicz


Jedni mędrcy zapewniają:
„czyn ma wady, trza się zrzec go”,
inni zrzekać się nie radzą
ofiar, darów i ascezy.

 
 

BhG 18.4

niścayaṃ śṛṇu me tatra tyāge bharata-sattama
tyāgo hi puruṣa-vyāghra tri-vidhaḥ saṃprakīrtitaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he bharata-sattama (o najlepszy z potomków Bharaty) he puruṣa-vyāghra (o tygrysie między ludźmi),
tena (dlatego) me (mojej) niścayam (zdecydowanej opinii) śṛṇu (słuchaj).
tyāgaḥ hi (zaiste odrzucenie) tri-vidhaḥ (mające trzy działy) saṃprakīrtitaḥ (jest znane).

 

analiza gramatyczna

niścayam niścaya 2i.1 m. pewności, przekonania, pewnej opinii (od: niś-ci – decydować się, upewniać);
śṛṇu śru (słuchać) Imperat. P 2c.1 słuchaj;
me asmat sn. 6i.1 mój (skrócona forma od: mama);
tatra av. tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
tyāge tyāga 7i.1 m. w porzuceniu, w wyrzeczeniu się (od: tyaj – porzucać);
bharata-sattama bharata-sattama 8i.1 m. ; TP : bharatāṇām sattama tio najlepszy wśród Bharatów (od: od: bhṛ – dzierżyć lub bharata – król Bharata, utrzymywany, aktor, w l. mnogiej – potomkowie Bharaty; as – być, PPr sant – będący, istnienie, stopień najwyższy od: sat – sat-tara, sat-tama);
tyāgaḥ tyāga 1i.1 m. porzucenie, wyrzeczenie się (od: tyaj – porzucać);
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
puruṣa-vyāghra puruṣa-vyāghra 8i.1 m. ; KD : puruṣo vyāghra ivaczłowiek niczym tygrys (od: pur – poprzedzać, prowadzić lub pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie; vyāghra – tygrys);
lub TP : puruṣāṇām vyāghretio tygrysie wśród ludzi;
tri-vidhaḥ tri-vidha 1i.1 m. trojakie, mające trzy części (od: tri – trzy; vi-dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część);
saṃprakīrtitaḥ saṃ-pra-kīrtita (pra-kīrt – sławić) PP 1i.1 m. wysławiony, powiedziany, oznajmiony, znany (od: kīrti – sława);

 

warianty tekstu


niścayamniścayaḥ (pewny, wyzbyty wątpliwości);
bharata-sattamabhārata-sattama (najlepszy wśród Bharatowiców);
saṃprakīrtitaḥ →  saṃpradarśitaḥ / parikīrtitaḥ (ukazany / wysławiany);
 
 



Śāṃkara


tatraiteṣu vikalpa-bhedeṣu—
niścayaṃ sṛṇv avadhāraya me mama vacanāt | tatra tyāge tyāga-saṃnyāsa-vikalpe yathā-darśite bharata-sattama bharatānāṃ sādhutama ! tyāgo hi | tyāga-saṃnyāsa-śabda-vācyo hi yo’rthaḥ sa eka evety abhipretyāha—tyāgo hīti | puruṣa-vyāghra ! tri-vidhas tri-prakāras tāmasādi-prakāraiḥ samprakīrtitaḥ śāstreṣu samyak kathitaḥ | yasmāt tāmasādi-bhedena tyāga-saṃnyāsa-śabda-vācyo’rtho’dhikṛtasya karmiṇo’nātma-jñasya tri-vidhaḥ sambhavati, na paramārtha-darśina ity ayam artho durjñānaḥ, tasmād atra tattvaṃ nānyo vaktuṃ samarthaḥ | tasmān niścayaṃ paramārtha-śāstrārtha-viṣayam adhyavasāyam aiśvaraṃ me mattaḥ sṛṇu
 

Rāmānuja


tatra evaṃ vādivipratipanne tyāge tyāgaviṣayaṃ niścayaṃ mattaś śṛṇu; tyāgaḥ kriyamāṇeṣv eva vaidikeṣu karmasu phalaviṣayatayā, karmaviṣayatayā, kartṛtvaviṣayatayā ca pūrvam eva hi mayā trividhas saṃprakīrtitaḥ, „mayi sarvāṇi karmāṇi saṃnyasyādhyātmacetasā / nirāśīr nirmamo bhūtvā yuddhyasva vigatajvaraḥ” iti / karmajanyaṃ svargādikaṃ phalaṃ mama na syād iti phalatyāgaḥ; madīyaphalasādhanatayā madīyam idaṃ karmeti karmaṇi mamatāyāḥ parityāgaḥ karmaviṣayas tyāgaḥ; sarveśvare kartṛtvānusaṃdhānenātmanaḥ kartṛtātyāgaḥ kartṛtvaviṣayas tyāgaḥ
 

Śrīdhara


evaṃ mata-bhedam upanyasya svamataṃ kathayitum āha niścayam iti | tatraivaṃ vipratipanne tyāge niścayaṃ ye vacanāt śṛṇu | tyāgasya loka-prasiddhatvāt kim atra śrotavym iti māvamaṃsthā ity āha he puruṣa-vyāghra puruṣa-śreṣṭha | tyāgo 'yaṃ durbodhaḥ | hi yasmād ayaṃ karma-tyāgas tattvavidhbis tāmasādi-bhedena trividhaḥ samyag-vivekena prakīrtitaḥ | traividhyaṃ ca niyatasya tu sannyāsaḥ karmaṇa ity ādinā vakṣyati
 

Viśvanātha


svamatam āha niścayam iti | trividhaḥ sāttviko rājasas tāmasaś ceti | atra tyāgasya traividhyam uktramya niyatasya tu sannyāsaḥ karmaṇo nopapadyate | mohāt tasya parityāgas tāmasaḥ parikīrtitaḥ || iti tasya eva tāmasa-bhedaiḥ sannyāsa-śabda-prayogād bhagavan-mate tyāga-sannyāsa-śabdayor aikyārtham evety avagamyate
 

Baladeva


evaṃ mata-bhedam upavarṇya svamatam āha niścayam iti | mata-bheda-graste tyāge me parameśvarasya sarvajñasya niścayaṃ śṛṇu | nanu tyāgasya khyātatvāt tatra śrotavyaṃ kim asti | tatrāha tyāgo hīti | hi yatas tyāgas tāmasādi-bhedena vijñais trividhaḥ samprakīrtito vivicyoktaḥ | tathā ca durbodho 'sau śrotavya iti tyāga-traividhyam | niyatasya tu ity ādibhir agre vācyam
 
 



Michalski


A teraz posłuchaj, jakie jest moje postanowienie o wyrzeczeniu się, najlepszy z Bharatów! Otóż wyrzeczenie określa się trojako, człowieku-tygrysie!
 

Olszewski


Posłuchaj teraz, o najlepszy z Bharatów, rad moich co do wyrzeczenia się. Wodzu wojowników, trzeba rozróżniać w niem trzy rodzaje.
 

Dynowska


Co myślę o wyrzeczeniu powiem ci, o najlepszy z Bharatów; wyrzeczenie również trojakiego bywa rodzaju, o Ardżuno mocarny.
 

Sachse


Posłuchaj więc mej nauki o zaniechaniu,
o najlepszy z Bharatów,
albowiem zaniechanie może być trojakie,
o najdzielniejszy z mężów.
 

Kudelska


Posłuchaj mnie teraz, o najlepszy wśród Bharatów,
Czym jest wyrzeczenie, bowiem wyrzeczenie, o Tygrysie wśród ludzi, trojakiego bywa rodzaju.
 

Rucińska


Posłuchaj mego wyroku w tej sprawie, pierwszy z Bharatów!
Trojakie się wyrzeczenie podaje, lwie pośród ludzi!
 

Szuwalska


więc posłuchaj, czym jest Moim zdaniem
Pokuta, bo pokuta, potężny Bharato,
Przejawia się w trojakiej postaci.

 

Babkiewicz


O tygrysie między ludźmi,
więc konkluzji mej wysłuchaj –
zaniechanie jest trojakie,
o najlepszy wśród Bharatów.

 
 

BhG 18.5

yajña-dāna-tapaḥ-karma na tyājyaṃ kāryam eva tat
yajño dānaṃ tapaś caiva pāvanāni manīṣiṇām

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yajña-dāna-tapaḥ-karma (czyn ofiarny, darowizna i czyn ascetyczny) na tyājyaṃ (nie do porzucenia) [asti] (jest),
[parantu] (lecz) tat kāryam eva [asti] (on jest do wypełnienia).
yajñaḥ (ofiara) dānam (dar) tapaḥ ca eva (i zaiste asceza) manīṣiṇāṃ (ludzi) pāvanāni (czyścicielami) [santi] (są).

 

analiza gramatyczna

yajña-dāna-tapaḥ-karma yajña-dāna-tapaḥ-karma 1i.1 n. ; DV / TP : yajñānāṃ ca dānānāṃ ca tapasāṃ ca karmeticzyny ofiarne, darowizny i czyny ascetyczne (od: yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie, imię Wisznu; – dawać, dāna – dar, jałmużna, dobroczynność; tap – topić, palić, tapas – gorąco, asceza; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
na av. nie;
tyājyam tyājya (tyaj – porzucać) PF 1i.1 n. do porzucenia;
kāryam kārya (kṛ robić) PF 1i.1 n. do zrobienia, praca, obowiązek szczególnie religijny;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
tat tat sn. 1i.1 n. to;
yajñaḥ yajña 1i.1 m. ofiara, czczenie (od: yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić);
dānam dāna 1i.1 n. dar, jałmużna, dobroczynność (od: – dawać);
tapaḥ tapas 1i.1 n. gorąco, asceza (od: tap – topić, palić);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
pāvanāni pāvana 1i.3 n. oczyszczające, czyste (od: – oczyszczać);
manīṣiṇām manīṣin 6i.3 m. mądrych, myślących (od: man – myśleć, wierzyć);

 

warianty tekstu


yajña-dāna-tapaḥ-karmayajño dānaṃ tapaḥ-karma (ofiara, dar i czyn ascetyczny);

Pierwsza pada BhG 18.5 jest podobna do drugiej pady BhG 17.24 oraz taka sama jak trzecia pada BhG 18.3;

 
 



Śāṃkara


kaḥ punar asau niścayaḥ ? ity ata āha—
yajño dānaṃ tapa ity etat tri-vidhaṃ karma na tyājyaṃ na tyaktavyam, kāryaṃ karaṇīyam eva tat | kasmāt ? yajño dānaṃ tapaś caiva pāvanāni viśuddhi-karāṇi manīṣiṇāṃ phalānabhisaṃdhīnām ity etat
 

Rāmānuja


yajñadānatapaḥprabhṛti vaidikaṃ karma mumukṣuṇā na kadācid api tyājyam, api tu ā prayāṇād aharahaḥ kāryam eva
kutaḥ ?
yajñadānatapaḥprabhṛtīni varṇāśramasaṃbandhīni karmāṇi manīṣiṇāṃ mananaśīlānāṃ pāvanāni / mananam upāsanam; mumukṣūṇāṃ yāvajjīvam upāsanaṃ kurvatām upāsananiṣpattivirodhiprācīnakarmavināśanānītyarthaḥ
 

Śrīdhara


prathamaṃ tāvan niścayam āha yajñeti dvābhyām | manīṣiṇāṃ vivekināṃ pāvanāni citta-śuddhi-karāṇi
 

Viśvanātha


kāmyānām api madhye bhagavan-mate sāttvikāni yajña-dāna-tapāṃsi phalākāṅkṣā-rahitaiḥ kartavyānīty āha yajñādikaṃ kartavyam eva | tatra hetuḥ pāvanānīti citta-śuddhikaratvād ity arthaḥ
 

Baladeva


prathamaṃ tasmin svaniścayam āha yajñeti dvābhyām | yajñādīni manīṣiṇāṃ kāryāṇy eva na tyājyāni yad amūni viṣa-tantuvad antarabhyudita-jñāna-dvārā pāvanāni saṃsṛti-doṣa-vināśakāni bhavanti
 
 



Michalski


Nie należy wyrzekać się czynów, związanych z ofiarą, darowaniem, pokutą, – przeciwnie, należy je spełniać. Ofiara, bowiem, dar i pokuta to woda oczyszczająca dla mędrców.
 

Olszewski


Nie należy wyrzekać się dzieł litości, dobroczynności ani pokuty: albowiem ofiara, dar, pokuta są dla mędrców oczyszczeniem.
 

Dynowska


Ofiar, darów miłosierdzia, czynów z wewnętrznego płynących wysiłku, nie należy nigdy zaniedbywać, bowiem te serca ludzi myślących zawsze oczyszczają.
 

Sachse


Czynu, który służy ofierze, darowi i ascezie,
zaniechać nie należy.
Należy go spełniać.
Ofiara, dar i asceza
służą bowiem oczyszczeniu mędrców.
 

Kudelska


Wypełniania ofiar, darów, jak i ascezy wyrzekać się nie należy,
Gdyż ofiara, dar, jak i asceza człowieka oczyszcza.
 

Rucińska


Ofiary, darów, ascezy – tych czynów się nie wyrzeka,
Bo dar, ofiara, asceza są tym, co mądrych oczyszcza.
 

Szuwalska


Posłuchaj!
Ofiary, dary, praca, pokuty – to wszystko
Jest ważne i uwzniośla nawet myślicieli,

 

Babkiewicz


Dar, ofiara i asceza –
ich nie zrzekaj się, wypełniaj.
Nawet mędrców oczyszczają –
dar, ofiara i asceza.

 
 

BhG 18.6

etāny api tu karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā phalāni ca
kartavyānīti me pārtha niścitaṃ matam uttamam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


pārtha (Prythowicu!)
saṅgam (lgnięcie) phalāni ca (i owoce) tyaktvā (porzuciwszy)
etāni api tu karmāṇi (ale te czyny) kartavyāni iti (są do wypełnienia)
me niścitam (moja zdecydowana) uttamam (najwyższa) matam (opinia).

 

analiza gramatyczna

etāni etat sn. 1i.3 n. te;
api av. chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
karmāṇi karman 2i.3 n. czyny, działania (od: kṛ – robić);
saṅgam saṅga 2i.1 m. lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania (od: sam-gam – schodzić się lub sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt);
tyaktvā tyaj (porzucać) absol. porzuciwszy;
phalāni phala 2i.3 n. owoce, rezultaty (od: phal – dojrzewać);
ca av. i;
kartavyāni kartavya (kṛ robić) PF 1i.3 n. do zrobienia, do wykonania, obowiązkowe;
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
me asmat sn. 6i.1 mój (skrócona forma od: mama);
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
niścitam niścita (nir-ci – ustalać, decydować) PP 1i.1 n. postanowione, ustalone, niewątpliwe,
matam mata (man – myśleć) PP 1i.1 n. myślany, uważany, szanowany; myśl, opinia, punkt widzenia, wola;
uttamam uttama 1i.1 n. najlepsze, najbardziej wyniesione, najwyższe (stopień najwyższy od: ud – do góry, ponad);

 

warianty tekstu


tu → ca (i);
saṅgaṃ tyaktvā → tyaktvā saṅgaṃ (porzuciwszy lgnięcie);
 
 



Śāṃkara


etāny api tu karmāṇi yajña-dāna-tapāṃsi pāvanāny uktāni | saṅgam āsaktiṃ teṣu tyaktvā phalāni ca teṣāṃ parityajya kartavyānīty anuṣṭheyānīti me mama niścitaṃ matam uttamam ||
niścayaṃ śṛṇu me tatra iti pratijñāya, pāvanatvaṃ ca hetum uktvā, etāny api karmāṇi kartavyāni ity etat niścitaṃ matam uttamam iti pratijñātārthopasaṃhāra eva, nāpūrvārthaṃ vacanam, etāny apīti prakṛta-saṃnikṛṣṭārthatvopapatteḥ | sāsaṅgasya phalārthino bandha-hetava etāny api karmāṇi mumukṣoḥ kartavyānīty api-śabdasyārthaḥ | na tv anyāni karmāṇy apekṣya etāny apīti ucyate ||

anye tu varṇayanti—nityānāṃ karmaṇāṃ phalābhāvāt saṅgaṃ tyaktvā phalāni ceti nopapadyate | ata etāny apīti yāni kāmyāni karmāṇi nityebhyo’nyāni, etāny api kartavyāni, kim uta yajña-dāna-tapāṃsi nityānīti | tad asat, nityānām api karmaṇām iha phalavattvasya upapāditatvād yajño dānaṃ tapaś caiva pāvanānīty ādinā vacanena | nityāny api karmāṇi bandha-hetutvāśaṅkayā jihāsor mumukṣoḥ kutaḥ kāmyeṣu prasaṅgaḥ ? dūreṇa hy avaraṃ karma [gītā 15.8] iti ca ninditatvāt, yajñārthāt karmaṇo’nyatra [gītā 3.9] iti ca kāmya-karmaṇāṃ bandha-hetutvasya niścitatvāt | traiguṇya-viṣayā vedāḥ [gītā 2.45] traividyā māṃ somapāḥ [gītā 9.20] kṣīṇe puṇye martya-lokaṃ viśantīti [gītā 9.21] ca, dūra-vyavahitatvāc ca, na kāmyeṣu etāny apīti vyapadeśaḥ

 

Rāmānuja


yasmān manīṣiṇāṃ yajñadānatapaḥprabhṛtīni pāvanāni, tasmād upāsanavad etāny api yajñādikarmāṇi madārādhanarūpāṇi, saṅgam karmaṇi mamatāṃ phalāni ca tyaktvā aharahar āprayāṇād upāsananivṛttaye mumukṣuṇā kartavyānīti mama niścitam uttamaṃ matam
 

Śrīdhara


yena prakāreṇa kṛtāny etāni pāvanāni bhavanti taṃ prakāraṃ darśayann āha etānīti | yāni yajñādīni karmāṇi mayā pāvanānīty uktam etāny apy eva kartavyāni | katham? saṅgaṃ kartṛtvābhiniveśaṃ tyaktvā kevalam īśvarārādhantayā kartavyānīti | phalāni ca tyaktvā kartavyāni iti ca me mataṃ niścitam | ata evottamam
 

Viśvanātha


yena prakāreṇa kṛtāny etāni pāvanāni bhavanti taṃ prakāraṃ darśayati etāny apīti | saṅgaṃ kartṛtvābhiniveśaṃ phalābhisandhiṃ ca | phalābhisandhi-kartṛtvābhiniveśayos tyāga eva tyāgaḥ sannyāsaś cocyata ity bhāvaḥ
 

Baladeva


yajñādīnāṃ pāvanatā-prakāram āha etāny apīti | saṅgaṃ kartṛtvābhiniveśaṃ phalāni ca pratipaoktāni pitṛ-lokādīni ca sarvāṇi tyaktvā kevalam īśvarārcana-dhiyā kartavyānīti me mayā niścitam ata uttamam idaṃ matam | kartṛtvābhiniveśa-tyāgasyāpi praveśāt pārtha-sārather mataṃ varīyaḥ
 
 



Michalski


Ale nawet i te czyny należy spełniać, wyrzekszy się skłonności do nich i ich owocu, – oto jest me najwyższe, ostateczne postanowienie, o Partho!
 

Olszewski


Lecz jeżeliś wypędził żądze i zrzekł się owocu dzieł, moim nakazem, moją wolą najwyższą jest, abyś je czynił.
 

Dynowska


Lecz i te czynności bezinteresowne być muszą, pełnić je należy na żadną nie licząc nagrodę, jest to Moje niewzruszone przekonanie, o Parto.
 

Sachse


Należy więc spełniać te uczynki,
bez przywiązania jednak i bez nadziei na ich owoc.
Takie jest me najgłębsze przekonanie,
o synu Prithy.
 

Kudelska


Każde działanie powinno się wykonywać, porzucając do niego przywiązanie i owoce z niego płynące,
To jest, Partho, me pewne i ostatnie o tym zdanie.
 

Rucińska


Lecz Czyny te, przywiązania wyrzekłszy się i owoców,
Spełniać należy – to, Partho, mój wyrok i sąd najwyższy!
 

Szuwalska


Lecz należy je spełniać, nic nie oczekując,
Jak święty obowiązek. Takie jest Me zdanie.

 

Babkiewicz


Czyny te należy spełniać,
Partho, kiedy się porzuci
przywiązanie oraz owoc –
oto mój najwyższy pogląd.

 
 

BhG 18.7

niyatasya tu saṃnyāsaḥ karmaṇo nopapadyate
mohāt tasya parityāgas tāmasaḥ parikīrtitaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


niyatasya tu (uregulowanego) karmaṇaḥ (czyny) sannyāsaḥ (wyrzeczenie) na upapadyate (nie jest właściwe),
mohāt (z omroczenia) tasya (jego) parityāgaḥ (porzucenie) tāmasaḥ (jako tamasowe) parikīrtitaḥ [asti] (jest sławione).

 

analiza gramatyczna

niyatasya niyata (ni-yam – zatrzymywać, regulować) PP 6i.1 m. uregulowanego, stałego;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
saṃnyāsaḥ saṃnyāsa 1i.1 m. odrzucenie, rezygnacja, wyrzeczenie (od: sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać);
karmaṇaḥ karman 6i.1 n. w czynie, w działaniu (od: kṛ – robić);
na av. nie;
upapadyate upa-pad (iść ku, zbliżać się, stawać się, być właściwym) Praes. Ā 1c.1 jest możliwe, przystoi, istnieje;
mohāt moha 5i.1 m. z ogłupienia, z oszołomienia, z zamętu (od: muh – mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym);
tasya tat sn. 6i.1 m. jego;
parityāgaḥ pari-tyāga 1i.1 m. porzucenie, wyrzeczenie się (od: pari-tyaj – porzucać);
tāmasaḥ tāmasa 1i.1 m. związany z tamasem, tamasowy (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun);
parikīrtitaḥ pari-kīrtita (pari-kīrt – sławić) PP 1i.1 m. wysławiony, powiedziany, oznajmiony, znany (od: kīrti – sława);

 

warianty tekstu


tu → ca (i);
mohāt tasya mohārtasya (cierpiącego z powodu omroczenia);
parikīrtitaḥ → parikīrtyate (jest oznajmione);
 
 



Śāṃkara


tasmād ajñasyādhikṛtasya mumukṣoḥ—
niyatasya tu nityasya saṃnyāsaḥ parityāgaḥ karmaṇo nopapadyate, ajñasya pāvanatvasya iṣṭatvāt | mohād ajñānāt tasya niyatasya parityāgaḥ—niyataṃ cāvaśyaṃ kartavyaṃ tyajyate ceti vipratiṣiddham | ati moha-nimittaḥ parityāgas tāmasaḥ parikīrtitaḥ | mohaś ca tama iti
 

Rāmānuja


niyatasya nityanaimittikasya mahāyajñādeḥ karmaṇaḥ saṃnyāsaḥ tyāgo nopapadyate, „śarīrayātrāpi ca tena prasiddhyed akarmaṇaḥ” iti śarīrayātrāyā evāsiddheḥ, śarīrayātrā hi yajñaśiṣṭāśanena nirvartyamānā samyagjñānāya prabhavati; anyathā, „te tv aghaṃ bhuñjate pāpāḥ” ity ayajñaśiṣṭāgharūpāśanāpyāyanaṃ manaso viparītajñānāya bhavati / „annamayaṃ hi somya manaḥ” ity annena hi mana āpyāyate / „āhāraśuddhau sattvaśuddhis sattvaśuddhau dhruvā smṛtiḥ / smṛtilambhe sarvagranthīnāṃ vipramokṣaḥ // BhGR_18.” iti brahmasākṣātkārarūpaṃ jñānam āhāraśuddhyāyattaṃ śrūyate / tasmān mahāyajñādinityanaimittikaṃ karma ā prayāṇād brahmajñānāyaivopādeyam iti tasya tyāgo nopapadyate / evaṃ jñānotpādinaḥ karmaṇo bandhakatvamohāt parityāgas tāmasaḥ parikīrtitaḥ / tamomūlas tyāgas tāmasaḥ / tamaḥkāryājñānamūlatvena tyāgasya tamomūlatvam / tamo hy ajñānasya mūlaṃ, „pramādamohau tamaso bhavato 'jñānam eva ca” ity atroktam / ajñānaṃ tu jñānavirodhi viparītajñānam; tathā ca vakṣyate, „adharmaṃ dharmam iti yā manyate tamasāvṛtā / sarvārthān viparītāṃś ca buddhiḥ sā pārtha tāmasī” iti / ato nityanaimittikādeḥ karmaṇas tyāgo viparītajñānamūla evetyarthaḥ
 

Śrīdhara


pratijñātaṃ tyāgasya traividhyam idānīṃ darśayati niyatasyeti tribhiḥ | kāmyasya karmaṇo bandhakatvāt sannyāso yuktam | niyatasya tu nityasya punaḥ karmaṇaḥ sannyāsas tyāgo nopapadyate | sattva-śuddhi-dvārā mokṣa-hetutvāt | atas tasya parityāga upādeyatve 'pi tyājyam ity evaṃ lakṣaṇān mohād eva bhavet | sa ca mohasya tāmasatvāt tāmasaḥ parikīrtitaḥ
 

Viśvanātha


prakrāntasya trividha-tyāgasya tāmasaṃ bhedam āha niyatasya nityasya | mohāt śāstra-tātparyājñānāt | sannyāsī kāmya-karmaṇy āvaśyakatvābhāvāt parityajatu nāma, nityasya tu karmaṇas tyāgo nopapadyate iti tu śabdārthaḥ | mohād ajñānāt | tāmasa iti tāmasa-tyāgasya phalam ajñāna-prāptir eva | na tv abhīpsita-jñāna-prāptir iti bhāvaḥ
 

Baladeva


pratijñātaṃ tyāga-traividhyam āha niyatasyeti tribhiḥ | kāmyasya karmaṇo bandhakatvāt tyāgo yuktaḥ | niyatasya nitya-naimittikasya mahā-yajñādeḥ karmaṇaḥ sannyāsas tyāgo nopapadyate | ātmoddeśād viśīrṇādivad antargata-jñānasya tasya mocakatvād dehayātrā-sādhakatvāc ca tat-tyāgo na yuktaḥ | tena hi devatā-bhagavad-vibhūtir arcatāṃ tac-cheṣaiḥ pūtaiḥ siddhā deha-yātrā tattva-jñānāya sampadyate | vaiparītye pūrvam abhihitaṃ nityataṃ kuru karma tvam ity ādibhis tṛtīyae tasyāpi mohād bandhakam idam ity ajñānāt paritaḥ svarūpeṇa tyāgas tāmaso bhavati – mohasya tamo-dharmatvāt
 
 



Michalski


Wyrzeczenie się koniecznego czynu nie jest chwalebne. Wyrzeczenie się działalności przez zaślepienie określa się jako tamas.
 

Olszewski


Wyrzeczenie się czynu koniecznego jest rzeczą nienależytą; także wyrzeczenie się przez zbłąkanie ducha, rodzi się z mroku.
 

Dynowska


Porzucanie zalecanych czynności nigdy nie jest słuszne, ze spaczonego wynika myślenia, z ciemnoty się rodzi.
 

Sachse


Nie godzi się porzucać czynu
będącego obowiązkiem.
Zaniechanie takiego czynu
wynika bowiem z zaślepienia
i zwie się zaniechaniem pod wpływem tamasu,
 

Kudelska


Ale swych powinności porzucać nie należy,
Takie wyrzeczenie rodzi się z omamienia i mroczne jest z natury.
 

Rucińska


Natomiast nie jest właściwe porzucać czyn nakazany –
Rzucenie go w zaślepieniu nazywa się tamasowym.
 

Szuwalska


Kto swoje powinności porzuca zwiedziony,
Ten czyni to pod wpływem nastroju bierności.

 

Babkiewicz


Niewłaściwym jest porzucać
czyny uregulowane.
Zaniechanie z zaślepienia
jako mroczne jest poznane.

 
 

BhG 18.8

duḥkham ity eva yat karma kāya-kleśa-bhayāt tyajet
sa kṛtvā rājasaṃ tyāgaṃ naiva tyāga-phalaṃ labhet

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


duḥkham iti eva (zaiste [to] jest cierpieniem)
[matvā yaḥ] (kto tak pomyślawszy) kāya-kleśa-bhayāt (z powodu strachu przed uciążliwościami dla ciała) yat karma (który czyn) tyajet (porzuciłby),
saḥ (on) rājasam tyāgam (porzucenie radźasowe) kṛtvā (uczyniwszy)
tyāga-phalam (owocu porzucenia) na labhet (nie osiągnąłby).

 

analiza gramatyczna

duḥkham duḥkha 1i.1 n. cierpienie (od: dur / dus – na początku wyrazu: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem;
lub od: duḥ-sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście);
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
yat yat sn. 2i.1 n. które;
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
kāya-kleśa-bhayāt kāya-kleśa-bhaya 5i.1 n. ; TP : kāyasya kleśād bhayād itize strachu przed uciążliwościami dla ciała (od: kāya – ciało; kliś – męczyć, dręczyć; kleśa – cierpienie, ból, dolegliwość, udręka; w systemie jogi pięć udręk: avidyā, asmitā, rāga, dveṣa, abhiniveśa);
tyajet tyaj (porzucać) Pot. Ā 1c.1 porzuciłby;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
kṛtvā kṛ (robić) absol. uczyniwszy;
rājasam rājasa 2i.1 m. związane z radźasem, radźasowe (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);
tyāgam tyāga 2i.1 m. porzucenie, wyrzeczenie (od: tyaj – porzucać);
na av. nie;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
tyāga-phalam tyāga-phala 2i.1 m. ; TP : tyāgasya phalam iti owoc porzucenia (od: tyaj – porzucać; tyāga porzucenie, wyrzeczenie; phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat);
labhet labh (osiągać) Pot. Ā 1c.1 osiągnąłby;

 

warianty tekstu


yat karma → ya karma / yat kārya (kto czyn / którą powinność);
kāya-kleśa-bhayāt → kārya-kleśa-bhayāt / kāla-kleśa-bhayāt (z powodu strachu przed uciążliwościami powinności / z powodu strachu przed uciążliwościami pojawiającymi się z upływem czasu);
rājasaṃ → rājasāt (z powodu radźasowości);
tyāga-phalaṃ tatra phalaṃ / tyāga phalaṃ (tam owoc / wyrzeczenie i owoc);
labhet → bhavet (byłby);
 
 



Śāṃkara


duḥkham ity eva yat karma kāya-kleśa-bhayāt śarīra-duḥkha-bhayāt tyajet, sa kṛtvā rājasaṃ rajo-nirvartyaṃ tyāgaṃ naiva tyāga-phalaṃ jñāna-pūrvakasya sarva-karma-tyāgasya phalaṃ mokṣākhyaṃ na labhen naiva labheta
 

Rāmānuja


yady api paraṃparayā mokṣasādhanabhūtaṃ karma, tathāpi duḥkhātmakadravyārjanasādhyatvād bahvāyāsarūpatayā kāyakleśakaratvāc ca manaso 'vasādakaram iti tadbhītyā yoganiṣpattaye jñānābhyāsa eva yatanīya iti / yo mahāyajñādyāśramakarma parityajet, sa rājasaṃ rajomūlaṃ tyāgaṃ kṛtvā tad ayathāvasthitaśāstrārtharūpam iti jñānotpattirūpaṃ tyāgaphalaṃ na labhate; „ayathāvat prajānāti buddhis sā pārtha rājasī” iti hi vakṣyate / na hi karma dṛṣṭadvāreṇa manaḥprasādahetuḥ, api tu bhavagatprasādadvāreṇa
 

Śrīdhara


rājasaṃ tyāgam āha duḥkham iti | yaḥ kartā ātma-bodhaṃ vinā kevalaṃ duḥkham ity evaṃ matvā śarīrāyāsa-bhayāt nityaṃ karma tyajet iti yat tādṛśas tyāgo rājaso duḥkhasya rājasatvāt | atas taṃ rājasaṃ tyāgaṃ kṛtvā sa rājasaḥ puruṣas tyāgasya phalaṃ jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇaṃ naiva labhata ity arthaḥ
 

Viśvanātha


duḥkham ity eveti | yadyapi nitya-karmaṇām āvaśyakam eva tat-karaṇe guṇa eva na tu doṣa iti jānāmy eva | tad apii taiḥ śarīraṃ mayā kathaṃ vṛthā kleśayitavyam iti bhāvaḥ | tyāga-phalaṃ jñānaṃ na labheta
 

Baladeva


niṣkāmatayānuṣṭhitaṃ vihitaṃ karma muktihetur iti jānann api dravopyārjana-prātaḥ-snānādinā duḥkha-rūpam iti kāya-kleśa-bhayāc caitan mumukṣur api tyajet | sa tyāgo rājasaḥ duḥkhasya rajo-dharmatvāt | taṃ tyāgaṃ kṛtvāpi janas tasya phalaṃ jñāna-niṣṭhāṃ na labheta
 
 



Michalski


Gdy kto, obawiając się znużenia ciała, wyrzeka się czynu, który wydaje mu się ciężkim, wyrzeczenie takie jest radżas, – człowiek ten nie osiągnie nigdy owocu wyrzeczenia.
 

Olszewski


Kto lękając się wysiłku cielesnego, wyrzeka się czynu i powiada: »To jest uciążliwe« działa przez instynkt i nie zbiera żadnych owoców samowyrzeczenia się.
 

Dynowska


A kto usuwa się od czynu tyko dlatego iż jest uciążliwy, lub z obawy fizycznego cierpienia, ten zaprawdę interesowne, namiętne pełni wyrzeczenie, które żadnej nie stanowi zasługi.
 

Sachse


Jeśli ktoś zaniecha czynu
w obawie przed zmęczeniem swego ciała,
ponieważ dany czyn jest trudny,
dopuści się zaniechania pod wpływem radżasu
i nie osiągnie owocu zaniechania.
 

Kudelska


Kto powinność swą porzuca z powodu bólu i uciążliwości dla ciała,
Tak działając przynależy namiętnej naturze, jego wyrzeczenie nie da dobrych wyników.
 

Rucińska


Kto jako ból czyn odrzuca, bojąc się ciała udręki,
Radżas tu działa – owocu nie zbierze on wyrzeczenia!
 

Szuwalska


Kto wyrzeka się czynu jedynie dlatego,
By uniknąć niewygód, wysiłków nie czynić,
Daleki jest pokucie w swej dynamiczności.

 

Babkiewicz


„Boli” – myśli i się zrzeka
w strachu przed udręką ciała –
zaniechanie w aktywności
zrzeczenia owocu nie da.

 
 

BhG 18.9

kāryam ity eva yat karma niyataṃ kriyate 'rjuna
saṅgaṃ tyaktvā phalaṃ caiva sa tyāgaḥ sāttviko mataḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he arjuna (Ardźuno),
kāryam iti (do zrobienia) eva [matvā] (właśnie pomyślawszy)
saṅgam (lgnięcie) phalam ca eva (i zaiste owoc) tyaktvā (porzuciwszy)
yat niyatam karma (który uregulowany czyn) kriyate (jest wykonywany),
sa tyāgaḥ (to porzucenie) sāttvikaḥ (za sattwiczne) mataḥ [asti] (jest uważane).

 

analiza gramatyczna

kāryam kārya (kṛ robić) PF 1i.1 n. do zrobienia, praca, obowiązek szczególnie religijny;
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
yat yat sn. 1i.1 n. które;
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
niyatam niyata (ni-yam – powściągać, kontrolować) PP 1i.1 n. powściągnięte, kontrolowane;
kriyate kṛ (robić) Praes. pass. 1c.1 jest wykonywany;
arjuna arjuna 8i.1 m. biały, jasny;
saṅgam saṅga 2i.1 m. lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania (od: sam-gam – schodzić się lub sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt);
tyaktvā tyaj (porzucać) absol. porzuciwszy;
phalam phala  2i.1 n. owoc, rezultat (od: phal – dojrzewać);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
tyāgaḥ tyāga 1i.1 m. porzucenie, wyrzeczenie się (od: tyaj – porzucać);
sāttvikaḥ sāttvika 1i.1 m. związany z sattwą, sattwiczny (od: as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun);
mataḥ mata (man – myśleć) PP 1i.1 m. myślany, uważany, szanowany; myśl, opinia, punkt widzenia, wola;

 

warianty tekstu


kriyate → kurute (czyni);
tyāgaḥtyāgī (wyrzeczeniec);
mataḥ → smṛtaḥ (pamiętany);
 
 



Śāṃkara


kaḥ punaḥ sāttvikas tyāgaḥ ? ity āha—
kāryaṃ kartavyam ity eva yat karma niyataṃ nityaṃ kriyate nirvartyate, he arjuna ! saṅgaṃ tyaktvā phalaṃ caiva | etan nityānāṃ karmaṇāṃ phalavattve bhagavad-vacanaṃ pramāṇam avocāma | athavā, yady api phalaṃ na śrūyate nityasya karmaṇaḥ, tathāpi nityaṃ karma kṛtam ātma-saṃskāraṃ pratyavāya-parihāraṃ vā phalaṃ karoti ātmana iti kalpayaty evājñaḥ | tatra tām api kalpanāṃ nivārayati phalaṃ tyaktvā ity anena | ataḥ sādhūktaṃ saṅgaṃ tyaktvā phalaṃ ceti | sa tyāgo nitya-karmasu saṅga-phala-parityāgaḥ sāttvikaḥ sattva-nirvṛtto mato ’bhipretaḥ ||

nanu karma-parityāgas tri-vidhaḥ saṃnyāsa iti ca prakṛtaḥ | tatra tāmaso rājasaś coktas tyāgaḥ | katham iha saṅga-phala-tyāgas tṛtīyatvenocyate ? yathā trayo brāhmaṇā āgatāḥ, tatra ṣaḍ-aṅga-vidau dvau, kṣatriyas tṛtīya iti tadvat | naiṣa doṣas tyāga-sāmānyena stuty-arthatvāt | asti hi karma-saṃnyāsasya phalābhisaṃdhi-tyāgasya ca tyāgatva-sāmānyam | tatra rājasa-tāmasatvena karma-tyāga-nindayā karma-phalābhisaṃdhi-tyāgaḥ sāttvikatvena stūyate sa tyāgaḥ sāttviko mataḥ iti

 

Rāmānuja


nityanaimittikamahāyajñādivarṇāśramavihitaṃ karma madārādhanarūpatayā kāryaṃ svayaṃprayojanam iti matvā saṅgam karmaṇi mamatāṃ phalaṃ ca tyaktvā yat kriyate, sa tyāgaḥ sāttviko mataḥ, sa sattvamūlaḥ, yathāvasthitaśāstrārthajñānamūla ityarthaḥ / sattvaṃ hi yathāvasthitavastujñānam utpādayatīty uktam, „sattvāt saṃjāyate jñānam” iti / vakṣyate ca, „pravṛttiṃ ca nivṛttiṃ ca kāryākāryaṃ bhayābhaye / bandhaṃ mokṣaṃ ca yā vetti buddhiḥ sā pārtha sāttvikī// ” iti
 

Śrīdhara


sāttvikaṃ tyāgam āha kāryam iti | kāryam ity evaṃ niyatam avaśya-kartavyatayā vihitaṃ karma saṅgaṃ phalaṃ ca tyaktvā kriyate iti yat tādṛśas tyāgaḥ sāttviko mataḥ
 

Viśvanātha


kāryam avaśya-kartavyam iti buddhyā niyataṃ nityaṃ karma, sāttvika iti tyāgāt tyāga-phalaṃ jñānaṃ sa labhetaiveti bhāvaḥ
 

Baladeva


kāryam avaśya-kartavyatayā vihitaṃ karma niyataṃ yathā bhavati, tathā saṅgaṃ kartṛtvābhiniveśaṃ phalaṃ ca nikhilaṃ tyaktvā kriyata iti yat sa tyāgaḥ sāttvikas tādṛśa-jñānasya sattva-dharmatvāt
 
 



Michalski


Kiedy spełniamy czyn konieczny z jedyną myślą, że czyn ten powinien być spełniony i wyrzekamy się skłonności do niego i jego owoców, takie wyrzeczenie, Ardżuno, nazywa się sattwam.
 

Olszewski


Wszelki czyn konieczny należy wypełniać, mówiąc: »Tak trzeba uczynić«, i jeżeli człowiek wyzbędzie się żądzy i odrzuci owoc czynów, to właśnie będzie istotą samozaparcia się.
 

Dynowska


Lecz ten, kto obowiązek wykonywa prosto, „bo spełniony być musi”, odrzucając wszelkie upodobania i nadzieje nagrody, tego wyrzeczenie bezinteresowne jest i pełne harmonii, Ardżuno.
 

Sachse


A jeśli ktoś spełnia czyn należny, Ardżuno,
dlatego tylko, że trzeba go spełnić,
bez przywiązania i bez nadziei na jego owoc,
to jest to zaniechanie pod wpływem sattwy.
 

Kudelska


Kto każdy czyn wypełnia jak przypisaną mu powinność, porzucając wszelkie więzy i owoce swych czynów,
Takie wyrzeczenie przynależy szlachetnej naturze.
 

Rucińska


Gdy czyn się spełnia powinny z myślą, że trzeba, Ardżuno,
Bez lgnięcia, zrzekłszy się plonu, to wyrzeczenie sattwiczne.
 

Szuwalska


Kto pracę wykonuje jako obowiązek,
Nie licząc na korzyści, ten w swym wyrzeczeniu
Znajduje się pod wpływem harmonii, Ardżuno;

 

Babkiewicz


Myśląc: „oto jest powinność”
regularny czyn wypełnia,
rzuca owoc, przywiązanie –
to w istności zaniechanie.

 
 

BhG 18.10

na dveṣṭy akuśalaṃ karma kuśale nānuṣajjate
tyāgī sattva-samāviṣṭo medhāvī chinna-saṃśayaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


sattva-samāviṣṭaḥ (ogarnięty sattwą) medhāvī (mądry) chinna-saṃśayaḥ (którego wątpliwości są przecięte) tyāgī (asceta) akuśalam karma (niedobrego czynu) na dveṣṭi (nie nienawidzi),
kuśale (do dobrego) na anuṣajjate (nie lgnie).

 

analiza gramatyczna

na av. nie;
dveṣṭi dviṣ (nienawidzić) Praes. P 1c.1 nienawidzi, okazuje nienawiść;
akuśalam a-kuśala 2i.1 n. niedobre, nieodpowiednie, niezdrowe, brak zręczności;
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
kuśale kuśala 7i.1 n. w dobrym, w odpowiednim, w zdrowym, w zręcznym;
na av. nie;
anuṣajjate anu-sañj (zajmować się, przylegać) Praes. Ā 1c.1 lgnie, jest przywiązany;
tyāgī tyāgin 1i.1 m. porzucający, asceta (od: tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
sattva-samāviṣṭaḥ sattva-samāviṣṭa 1i.1 m. ; TP : sattvena samāviṣṭaḥogarnięty sattwą (od: as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun; ā-viś – wchodzić, PP āviṣṭa – weszły, ogarnięty);
medhāvī medhāvin 1i.1 m. mądry, inteligentny (od: medhas = medhā – rozum, intelekt, zrozumienie, ofiara; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
chinna-saṃśayaḥ chinna-saṃśaya 1i.1 m. ; yasya saṃchinnāḥ saṃśayāḥ santi saḥten, kogo wątpliwości zostały przecięte (od: sam-chid – ciąć, PP saṃchinna – przecięte, zniszczone; sam-śī – chwiać się, saṃśaya – wątpliwości, wahania);

 

warianty tekstu


nānuṣajjatenānuṣajyate / nānuṣajjati / nānusajjate (nie jest przylgnięte / nie lgnie / nie lgnie);
sattva-samāviṣṭo → satya-samāviṣṭo (ogarnięty prawdą);
 
 



Śāṃkara


yas tv adhikṛtaḥ saṅgaṃ tyaktvā phalābhisaṃdhiś ca nityaṃ karma karoti, tasya phala-rāgādinākaluṣī-kriyamāṇam antaḥ-karaṇaṃ nityaiś ca karmabhiḥ saṃskriyamāṇaṃ viśudhyati | tat viśuddhaṃ prasannam ātmālocana-kṣamaṃ bhavati | tasyaiva nitya-karmānuṣṭhānena viśuddhāntaḥ-karaṇasyātma-jñānābhimukhasya krameṇa yathā tan-niṣṭhā syāt, tad vaktavyam ity āha—

na dveṣṭy akuśalam aśobhanaṃ kāmyaṃ karma, śarīrārambha-dvāreṇa saṃsāra-kāraṇaṃ ‘‘kim anena ?’’ ity evam | kuśale śobhane nitye karmaṇi sattva-śuddhi-jñānotpatti-tan-niṣṭhā-hetutvena mokṣa-kāraṇam idam ity evaṃ nānuṣajjate’nuṣaṅgaṃ prītiṃ na karotīty etat | kaḥ punar asau ? tyāgī pūrvoktena saṅga-phala-tyāgena tadvān tyāgī, yaḥ karmaṇi saṅgaṃ tyaktvā tat-phalaṃ ca nitya-karmānuṣṭhāyī sa tyāgī | kadā punar asau akuśalaṃ karma na dveṣṭi, kuśale ca nānuṣajjate ? ity ucyate—sattva-samāviṣṭo yadā sattvena ātmānātma-viveka-vijñāna-hetunā samāviṣṭaḥ saṃvyāptaḥ, saṃyukta ity etat | ata eva ca medhāvī medhayā ātma-jñāna-lakṣaṇayā prajñayā saṃyuktas tadvān medhāvī | medhāvitvād eva cchinna-saṃśayaś chinno’vidyā-kṛtaḥ saṃśayo yasyātma-svarūpāvasthānam eva paraṃ niḥśreyasa-sādhanam, nānyat kiṃcid ity evaṃ niścayena cchinna-saṃśayaḥ ||

yo’dhikṛtaḥ puruṣaḥ pūrvoktena prakāreṇa karma-yogānuṣṭhānena krameṇa saṃskṛtātmā san janmādi-vikriyā-rahitatvena niṣkriyam ātmānam ātmatvena sambuddhaḥ, saḥ sarva-karmāṇi manasā saṃnyasya naiva kurvan na kārayan āsīno naiṣkarmya-lakṣaṇāṃ jñāna-niṣṭhām aśnuta ity etat | pūrvoktasya karma-yogasya prayojanam anenaiva lokena uktam |

 

Rāmānuja


evaṃ sattvasamāviṣṭo medhāvī yathāvasthitatattvajñānaḥ, tata eva cchinnasaṃśayaḥ, karmaṇi saṅgaphalakartṛtvatyāgī, na dveṣṭy akuśalaṃ karma; śukale ca karmaṇi nānuṣajjate / akuśalaṃ karma aniṣṭaphalam, kuśalaṃ ca karma iṣṭarūpasvargaputrapaśvannādyādiphalam / sarvasmin karmaṇi mamatārahitatvāt, tyaktabrahmavyatiriktasarvaphalatvāt, tyaktakartṛtvāc ca tayoḥ kriyamāṇayoḥ prītidveṣau na karoti / aniṣṭaphalaṃ pāpaṃ karmātra prāmādikam abhipretam; „nāvirato duścaritān nāśānto nāsamāhitaḥ / nāśāntamānaso vāpi prajñānenainam āpnuyāt // BhGR_18.” iti duścaritāvirater jñānotpattivirodhitvaśravaṇāt / ataḥ karmaṇi kartṛtvasaṅgaphalānāṃ tyāgaḥ śāstrīyatyāgaḥ, na karmasvarūpatyāgaḥ
 

Śrīdhara


evambhūta-sāttvika-tyāga-pariniṣṭhitasya lakṣaṇam āha na dveṣṭīty ādi | sattva-samāviṣṭaḥ sattvena saṃvyāptaḥ sāttvika-tyāgī | akuśalaṃ duḥkhāvahaṃ śiśire prātaḥ-snānādikaṃ karma na dveṣṭi | kuśale ca sukha-kare karmaṇi nidāghe madhyāhna-snānādau nānuṣajjate prītiṃ na karoti | tatra hetuḥ medhāvī sthira-buddhiḥ | yatra para-paribhavādi mahad api duḥkhaṃ sahate svargādi-sukhaṃ ca tyajati tatra kiyad etat tātkālikaṃ sukhaṃ duḥkhaṃ ca ity evam anusandhānavān ity arthaḥ | ataeva chinnaḥ saṃśayo mithyā-jñānaṃ daihika-sukha-duḥkhayor upāditsā-parijihīrṣā-lakṣaṇaṃ yasya saḥ
 

Viśvanātha


evambhūta-sāttvika-tyāga-pariniṣṭhitasya lakṣaṇam āha na dveṣṭīty ādi | akuśalaṃ asukhadaṃ śīte prātaḥ-snānādikaṃ na dveṣṭi | kuśale sukha-grīṣma-snānādau
 

Baladeva


sāttvika-tyāgino lakṣaṇam āha dveṣṭīti | akuśalaṃ duḥkhadaṃ hemanta-prātaḥ-snānādi na dveṣṭi | kuśale sukhade nidāgha-madhyāhne snānādau na sajjate | yataḥ sattva-samāviṣṭo 'tidhāro medhāvī sthiradhīś chinno vihitāni karmāṇi kleśānuṣṭhitāni jñānaṃ janayeyur na vety evaṃ lakṣaṇaḥ saṃśayo yena saḥ || īdṛśaḥ sāttvika-tyāgī bodhyaḥ
 
 



Michalski


Kto wyrzekł się wszystkiego i jest pełen sattwam, – rozumny, wolny od zwątpień, ten nie czuje ani wstrętu do czynu nieprzyjemnego, ani skłonności do przyjemnego czynu.
 

Olszewski


Człowiek, znający istotę samozaparcia się, człowiek rozumny i nie podległy zwątpieniom, niema ani niechęci do czynu nieszczęśliwego ani przywiązania do dzieła pomyślnego.
 

Dynowska


Człowiek, który się tak wyrzeka, bez wahań, z myślą spokojną a sercem czystym – ten nie uchyla się od czynów przykrych, nie przywiązuje do przyjemnych.
 

Sachse


Ten, kto zaniechał czynu,
kto znajduje się w stanie sattwy,
kto mądry jest i kto przeciął wątpliwości,
nie pragnie łatwego zadania,
ani nie ucieka przed trudnym.
 

Kudelska


Mędrzec, który wyrzeczenia dokonał, którego natura jest szlachetna, którego wątpliwości rozwiane,
On nie czuje niechęci do czynów niemiłych, ani nie znajduje upodobania w przyjemnościach.
 

Rucińska


Nie gardzi bezbożnym czynem, nie lgnie do czynu zbożnego
Sattwiczny ów wyrzeczeniec, mędrzec, wyzbyty wątpienia!
 

Szuwalska


Kto pokutę swą spełnia w nastroju harmonii,
Nie unika czynności niemiłych ni miłych
Nie pragnie wykonywać, wszelkich wątpliwości
Pozbawiony.

 

Babkiewicz


Asceta, co trwa w istności,
wątpliwości przeciął, mądry,
przed niemiłym się nie wzdraga,
do miłego czynu nie lgnie.

 
 

BhG 18.11

na hi deha-bhṛtā śakyaṃ tyaktuṃ karmāṇy aśeṣataḥ
yas tu karma-phala-tyāgī sa tyāgīty abhidhīyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


deha-bhṛtā (przez nosiciela ciała) karmāṇi (czynów) aśeṣataḥ (bez reszty) tyaktum (porzucić) na hi śakyam (zaiste niemożliwe),
yaḥ tu (ale kto) karma-phala-tyāgī [asti] (jest porzucającym owoce działania),
saḥ tyāgī iti (on jest porzucającym) abhidhīyate (jest mówione).

 

analiza gramatyczna

na av. nie;
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
deha-bhṛtā deha-bhṛt 3i.1 m. ; ye dehaṃ bibhrati teṣām – przez noszącego ciało (od: dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; bhṛ – nieść, trzymać, dzierżyć, bhṛt – na końcu złożeń: noszący, utrzymujący);
śakyam śakya (śak – być w stanie) PF 1i.1 n. możliwe, wykonalne;
tyaktum tyaj (porzucać) inf. porzucić;
karmāṇi karman 2i.3 n. czyny, działania (od: kṛ – robić);
aśeṣataḥ av. całkowicie, bez reszty, kompletnie (od: śiṣ – pozostawiać, śeṣa – pozostałość, resztka, koniec; nieodmienny ablativus zakończony na –tas);
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
karma-phala-tyāgī karma-phala-parityāgin 1i.1 m. ; TP : karmaṇaḥ phalānāṃ parityāgīti porzucający owoce działania (od: kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat; tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
tyāgī tyāgin 1i.1 m. porzucający, asceta (od: tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
abhidhīyate abhi-dhā (nazywać, mówić) Praes. pass. 1c.1 jest mówione;

 

warianty tekstu


deha-bhṛtā deha-bhṛtāṃ / deha-kṛtā (nosicieli ciała / przez twórcę ciała);
yas tu → yat tu (ale który);
 
 



Śāṃkara


yaḥ punar adhikṛtaḥ san dehātmābhimānitvena deha-bhṛd ajño’bādhitātma-kartṛtva-vijñānatayāhaṃ kartā iti niścita-buddhis tasyāśeṣa-karma-parityāgasyāśakyatvāt karma-phala-tyāgena codita-karmānuṣṭhāne evādhikāraḥ, na tat-tyāga ity etam, arthaṃ darśayitum āha—
na hi yasmād deha-bhṛtā, dehaṃ bibharti deha-bhṛt | dehātmābhimānavān deha-bhṛd ucyate, na vivekī | sa hi vedāvināśinaṃ [gītā 2.21] ity ādinā kartṛtvādhikārān nivartitaḥ | atas tena deha-bhṛtājñena na śakyaṃ tyaktuṃ saṃnyasituṃ karmāṇy aśeṣato niḥśeṣeṇa | tasmād yas tv ajño’dhikṛto nityāni karmāṇi kurvan karma-phala-tyāgī karma-phalābhisaṃdhi-mātra-saṃnyāsī sa tyāgī ity abhidhīyate karmy api sann iti stuty-abhiprāyeṇa | tasmāt paramārtha-darśitvenaivādeha-bhṛtā dehātma-bhāva-rahitenāśeṣa-karma-saṃnyāsaḥ śakyate kartum
 

Rāmānuja


tad āha
na hi dehabhṛtā dhriyamāṇaśarīreṇa karmāṇy aśeṣatas tyaktuṃ śakyam; dehadhāraṇārthānām aśanapānādīnāṃ tadanubandhināṃ ca karmaṇām avarjanīyatvāt / tad arthaṃ ca mahāyajñādyanuṣṭhānam avarjanīyam / yas tu teṣu mahāyajñādikarmasu phalatyāgī sa eva, „tyāgenaike amṛtatvam ānaśuḥ” ityādiśāstreṣu tyāgīty abhidhīyate / phalatyāgīti pradarśanārthaṃ phalakartṛtvakarmasaṅgānāṃ tyāgīti; „trividhaḥ saṃprakīrtitaḥ” iti prakramāt
 

Śrīdhara


nanv evambhutāt karma-phala-tyāgād varaṃ sarva-karma-tyāgaḥ | tathā sati karma-vikṣepābhāvena jñāna-niṣṭhā sukhaṃ sampadyate tatrāha na hīti | deha-bhṛtā dehātmābhimānavatā niḥśeṣeṇa sarvāṇi karmāṇi tyaktuṃ na hi cākyam | tad uktaṃ na hi kaścit kṣaṇam api jātu tiṣṭhaty akarma-kṛd ity ādinā | tasmād yas tu karmāṇi kurvann api karma-phala-tyāgī sa eva mukhas tyāgīty abhidhīyate
 

Viśvanātha


ito 'pi śāstrīyaṃ karma na tyājyam ity āha na hīti | tyaktuṃ na śakyaṃ na śakyāni | tad uktaṃ na hi kaścit kṣaṇam api jātu tiṣṭhaty akarma-kṛd iti
 

Baladeva


nanv īdṛśāt phala-tyāgāt svarūpataḥ karma-tyāgo varīyān vikṣepābhāvena jñāna-niṣṭhā sādhakatvād iti cet tatrāha na hīti | deha-bhṛtā karmāṇy aśeṣatas tyaktuṃ na hi śakyaṃ na śakyāni | yad uktaṃ na hi kaścit kṣaṇam apītyādi | tasmād yaḥ karmāṇi kurvann eva tat-phala-tyāgo, sa eva tyāgīty ucyate | tathā ca saniṣṭho 'dhikārī kartṛtvābhiniveśa-phalecchā-śūnyo yathā-śakti sarvāṇi karmāṇi jñānārthī san kuryād iti pārtha-sārather matam
 
 



Michalski


Żadna ucieleśniona istota nie może w zupełności wyrzec się czynu, ale ten, kto wyrzekł się owoców czynu, ten jest prawdziwym wyrzeczeńcem.
 

Olszewski


Albowiem niepobobna, aby człowiek, obdarzony ciałem, powstrzymywał się zupełnie od wszelkiego uczynku: lecz z chwilą, kiedy oderwał się od owocu swoich czynów, odtąd uprawia zaparcie się siebie.
 

Dynowska


Zaprawdę nikt z istot wcielonych nie może całkowicie działania zaniechać; ten się wyrzeka prawdziwie, kto żadnych owoców swych czynów nie pragnie.
 

Sachse


Albowiem istota cielesna
nie może całkiem zaniechać [czynu].
Toteż za człowieka, który zaniechał [czynu]
uważa się tego, kto zaniechał owocu uczynków.
 

Kudelska


Istota cielesna nie może zupełnie działania się wyrzec,
Ten, kto owoców czynu się wyrzeka, wyrzeczenie spełnia właściwie.
 

Rucińska


Bo całkiem wyrzec się czynu nie mogą noszący ciało –
Lecz kto się plonu wyrzeka, ten wyrzeczeńcem się mieni!
 

Szuwalska


Żaden byt wcielony nie może
Całkiem czynu się wyrzec. Wyrzec się prawdziwie
Znaczy porzucić tylko pragnienie korzyści.

 

Babkiewicz


Ten, kto ciało ma, nie może
zupełnie zaniechać czynu,
kto owocu więc zaniechał,
ten ascetą jest nazwany.

 
 

BhG 18.12

aniṣṭam iṣṭaṃ miśraṃ ca tri-vidhaṃ karmaṇaḥ phalam
bhavaty atyāgināṃ pretya na tu saṃnyāsināṃ kva-cit

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


atyāginām (nie porzucających) pretya (po śmierci) aniṣṭam (niepożądany) iṣṭam (pożądany) miśram ca (i mieszany) tri-vidham (trojaki) karmaṇaḥ phalam (owoc czynu) bhavati (jest).
sannyāsinām tu (ale wyrzeczeńców) kvacit (nigdzie) [tat] na [bhavati] (to nie ma miejsca).

 

analiza gramatyczna

aniṣṭam an-iṣṭa (iṣ – pragnąć) PP 1i.1 n. nieupragniony, nieuwielbiony;
iṣṭam iṣṭa (iṣ – pragnąć) PP 1i.1 n. upragniony, uwielbiony;
miśram miśra 1i.1 n. pomieszany, różnorodny (od: miśr – mieszać);
ca av. i;
tri-vidham tri-vidha 1i.1 n. trojakie, mające trzy części (od: tri – trzy; vi-dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część);
karmaṇaḥ karman 6i.1 n. czynu, działania (od: kṛ – robić);
phalam phala  1i.1 n. owoc, rezultat (od: phal – dojrzewać);
bhavati bhū (być) Praes. P 1c.1 staje się, jest;
atyāginām a-tyāgin 6i.3 m. nieporzucających, nie będących ascetami (od: tyaj – porzucać, tyāga – porzucenie, wyrzeczenie się; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
pretya pra-√i (odchodzić, umierać) absol. umarłszy, po śmierci, w następnym świecie (przeciwieństwo do: iha – tutaj);
na av. nie;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
saṃnyāsinām saṃnyāsin 6i.3 m. wyrzeczeńców (od: sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać, saṃnyāsa odrzucenie, rezygnacja, wyrzeczenie, saṃnyāsin – asceta, wyrzeczeniec; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
kva-cit av. gdziekolwiek, gdzieś (od: kva – gdzie? w jakim miejscu?; -cit – partykuła nieokreśloności);

 

warianty tekstu


iṣṭaṃ miśraṃ iṣṭa-miśraṃ (upragniony i mieszany);
bhavaty atyāgināṃ → bhavaṃti atyāgināṃ / bhavaty asaṃgināṃ (stają się niewyrzeczeńców / staje się nielgnących);
 
 



Śāṃkara


kiṃ punas tat prayojanam, yat sarva-karma-saṃnyāsāt syāt ? ity ucyate—
aniṣṭaṃ naraka-tiryag-ādi-lakṣaṇam | iṣṭaṃ devādi-lakṣaṇam | miśram iṣṭāniṣṭa-saṃyuktaṃ manuṣya-lakṣaṇaṃ ca | tat tri-vidhaṃ tri-prakāraṃ karmaṇaḥ dharmādharma-lakṣaṇasya phalaṃ bāhyāneka-kāraka-vyāpāra-niṣpannaṃ sad avidyā-kṛtam indrajāla-māyopamaṃ mahā-moha-karaṃ pratyag-ātmopasarpīha—phalgutayā layam adarśanaṃ gacchatīti phala-nirvacanaṃ—tad etad evaṃ-lakṣaṇaṃ phalaṃ bhavaty atyāginām ajñānāṃ karmiṇām aparamārtha-saṃnyāsināṃ pretya śarīra-pātād ūrdhvam | na tu saṃnyāsināṃ paramārtha-saṃnyāsināṃ paramahaṃsa-parivrājakānāṃ kevala-jñāna-niṣṭhānāṃ kvacit | na hi kevala-samyag-darśana-niṣṭhā avidyādi-saṃsāra-bījaṃ nonmūlayati kadācid ity arthaḥ
 

Rāmānuja


nanu karmāṇy agnihotradarśapūrṇamāsajyotiṣṭomādīni, mahāyajñādīni ca svargādiphalasaṃbandhitayā śāstrair vidhīyante; nityanaimittikānām api „prājāpatyaṃ gṛhasthānām” ityādiphalasaṃbandhitayaiva hi codanā / ataḥ tattatphalasādhanasvabhāvatayāvagatānāṃ karmaṇām anuṣṭhāne, bījāvāpādīnām iva, anabhisaṃhitaphalasyāpi iṣṭāniṣṭarūpaphalasaṃbandhaḥ avarjanīyaḥ / ato mokṣavirodhiphalatvena mumukṣuṇā na karmānuṣṭheyam ity ata uttaram āha
aniṣṭam narakādiphalam, iṣṭam svargādi, miśram aniṣṭasaṃbhinnaṃ putrapaśvannādyādi; etat trividhaṃ karmaṇaḥ phalam, atyāginām kartṛtvamamatāphalatyāgarahitānāṃ pretya bhavati / pretya karmānuṣṭhānottarakālam ityarthaḥ / na tu saṃnyāsināṃ kvacit na tu kartṛtvādiparityāgināṃ kvacid api mokṣavirodhi phalaṃ bhavati / etad uktaṃ bhavati yady apy agnihotramahāyajñādīni tāny eva, tathāpi jīvanādhikārakāmādhikārayor iva mokṣādhikāre ca viniyogapṛthaktvena parihriyate / mokṣaviniyogaś ca, „tam etaṃ vedānuvacanena brāhmaṇā vividiṣanti yajñena dānena tapasānāśakena” ityādibhir iti / tad evaṃ kriyamāṇeṣv eva karmasu
kartṛtvādiparityāgaḥ śāstrasiddhiḥ saṃnyāsaḥ; sa eva ca tyāga ity uktaḥ
 

Śrīdhara


evambhūtasya karma-phala-tyāgasya phalam āha aniṣṭam iti | aniṣṭam nārakitvam | iṣṭaṃ devatvam | miśraṃ manuṣyatvam | evaṃ trividhaṃ pāpasya puṇyasya cobhaya-miśrasya ca karmaṇo yat phalaṃ prasiddham | tat sarvam atyāgināṃ sakāmānām eva pretya paratra bhavati | teṣāṃ trividha-karma-sambhavāt | na tu sannyāsināṃ kvacid api bhavati | sannyāsi-śabdenātra phala-tyāga-sāmyāt prakṛtāḥ karma-phala-tyāgino 'pi gṛhyante | anāśritaḥ karma-phalaṃ kāryaṃ karma karoti yaḥ | sa sannyāsī ca yogī cety evam ādau ca karma-phala-tyāgiṣu sannyāsi-śabda-yoga-darśanāt | teṣāṃ sāttvikānāṃ pāpāsambhavād īśvarārpaṇena ca puṇya-phalasya tyaktatvāt trividham api karma-phalaṃ na bhavatīty arthaḥ
 

Viśvanātha


evambhūta-tyāgābhāve doṣam āha – aniṣṭaṃ naraka-duḥkhaṃ iṣṭaṃ svarga-sukhaṃ miśraṃ manuṣya-janmani sukha-duḥkham atyāgināṃ evambhūta-tyāga-rahitānām eva bhavati pretya paraloke
 

Baladeva


īdṛśa-tyāgābhāve doṣam āha aniṣṭam iti | aniṣṭaṃ nārakitvam | iṣṭaṃ svargitvaṃ miśraṃ manuṣyatvam | duḥkha-sukha-yogīti trividhaṃ karma-phalam | atyāginām ukta-tyāga-rahitānāṃ pretya para-kāle bhavati | na tu sannyāsinām ukta-tyāgavatām | teṣāṃ tu karmāntargatena jñānena mokṣo bhavatīti tyāga-phalam uktam
 
 



Michalski


Owoc czynu, który jest trojaki: pożądany, niepożądany i mieszany, staje się na tamtym świecie udziałem nie tych, którzy się wyrzekli, lecz tych, którzy się nie chcieli wyrzec.
 

Olszewski


Pożądana, niepożądana, pomieszanie jednej z drugą, taka bywa po śmierci trojaka nagroda dla tych, którzy nie znali samowyrzeczenia się, lecz nie dla tych, którzy je uprawiali.
 

Dynowska


Człowiek samolubny i interesowny, pracy swej zbiera trojaki plon: przyjemny, przykry oraz radosny z przykrym pospołu; lecz ten, który się wyrzekł – od wszelkich plonów jest wolny.
 

Sachse


Trojaki owoc czynu:
Niepożądany, pożądany i mieszany
staje się po śmierci udziałem tych,
którzy nie zaniechali [myśli o owocu czynu],
nie zaś tych, którzy czyn porzucili.
 

Kudelska


Trojakiego rodzaju owoce czynu spotykają po śmierci człowieka, który się ich nie wyrzekł:
Miłe, nieprzyjemne i miłe z nieprzyjemnymi zmieszane, nie dotyczą one człowieka, który wyrzekł się wszystkiego.
 

Rucińska


Niechciany, chciany, mieszany – trojaki plon zbiorą czynu
Niewyrzeczeńcy po śmierci, lecz nigdy nie sannyasini!
 

Szuwalska


Praca przynosi plony – trojakie są one:
Plony niepożądane, plony upragnione,
Plony, co pomieszane są, lecz porzucone
Nie wiążą już osoby plonów wyrzeczonej.

 

Babkiewicz


Mieszany, niechciany, chciany –
nieascetów jest trojaki
owoc czynu ich po śmierci,
nigdy jednak wyrzeczeńców.

 
 

BhG 18.13

pañcaitāni mahābāho kāraṇāni nibodha me
sāṃkhye kṛtānte proktāni siddhaye sarva-karmaṇām

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he mahā-bāho (o potężnoramienny!),
[tvam] (ty) etāni pañca kāraṇāni (te pięć przyczyn) me (ode mnie) nibodha (dowiedz się).
sāṅkhye (w sankhji) kṛtānte [ca] (i w uczynionej konkluzji) sarva-karmaṇām (wszystkich czynów) siddhaye (dla doskonałości) [etāni] proktāni (one omówione) [santi] (są).

 

analiza gramatyczna

pañca pañca 2i.3 n. pięć;
etāni etat sn. 2i.3 n. te;
mahābāho mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥo ty, którego ramiona są potężne (od: mah – powiększać, mahant – wielki; baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię);
kāraṇāni kāraṇa 2i.3 n. przyczyna, powód, motyw, zasada, środek (od: kṛ – robić, karaṇa – czyn, bezpośrednia przyczyna, instrument, pomocnik);
nibodha ni-budh (dowiadywać się) Imperat. P 2c.1 dowiedz się;
me asmat sn. 6i.1 mój (skrócona forma od: mama);
sāṃkhye sāṃkhya 7i.1 n. w sankhji (od: sam-khyā – liczyć, sāmkhya – związany z liczbami, racjonalny, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
kṛtānte kṛta-anta 7i.1 n. ; BV : yasyāntaḥ kṛto ‘sti tasminw tym co ma uczynioną konkluzję, w Wedancie (od: kṛ – robić, kṛta PP – uczyniony; anta – koniec, kres, granica);
proktāni prokta (pra-vac – ogłaszać, mówić) PP 1i.3 n. ogłoszone, powiedziane;
siddhaye siddhi 4i.1 f. dla osiągnięcia, dla spełnienia, dla doskonałości, dla sukcesu (od: sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
sarva-karmaṇām sarva-karman 6i.3 n. ; TP : sarveṣāṃ karmaṇām itiwszystkich czynów  (od: sarva – wszystko; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);

 

warianty tekstu


pañcaitāni → pañcemāni (tych pięć);
mahābāho → mahābhāga (o szczęsny!);
 
 



Śāṃkara


ataḥ paramārtha-darśina evāśeṣa-karma-saṃnyāsitvaṃ sambhavaty avidyādhyāropitatvād ātmani kriyā-kāraka-phalānām | na tv ajñasyādhiṣṭhānādīni kriyā-kartṛ-kārakāṇy ātmatvenaiva paśyato’śeṣa-karma-saṃnyāsaḥ sambhavati | tad etad uttaraiḥ ślokair darśayati—
pañcaitāni vakṣyamāṇāni | he mahābāho ! kāraṇāni nirvartakāni | nibodha me mameti uttaratra cetaḥ-samādhānārtham, vastu-vaiṣamya-pradarśanārthaṃ ca | tāni ca kāraṇāni jñātavyatayā stauti—sāṅkhye jñātavyāḥ padārthāḥ saṃkhyāyante yasmin śāstre tat sāṃkhyaṃ vedāntaḥ | kṛtānte iti tasyaiva viśeṣaṇam | kṛtam iti karmocyate, tasyāntaḥ parisamāptir yatra sa kṛtāntaḥ, karmānta ity etat | yāvān artha udapāne [gītā 2.46] sarvaṃ karmākhilaṃ pārtha jñāne parisamāpyate [gītā 4.33] ity ātma-jñāne saṃjāte sarva-karmaṇāṃ nivṛttiṃ darśayati | atas tasmin ātma-jñānārthe sāṃkhye kṛtānte vedānte proktāni kathitāni siddhaye niṣpatty-arthaṃ sarva-karmaṇām
 

Rāmānuja


idānīṃ bhagavati puruṣottame antaryāmiṇi kartṛtvānusaṃdhānena ātmani akartṛtvānusaṃdhānaprakāram āha, tata eva phalakarmaṇor api mamatāparityāgo bhavatīti / paramapuruṣo hi svakīyena jīvātmanā svakīyaiś ca karaṇakalevaraprāṇaiḥ svalīlāprayojanāya karmāṇy ārabhate / ato jīvātmagataṃ kṣunnivṛttyādikam api phalam, tatsādhanabhūtaṃ ca karma paramapuruṣasyaiva /
sāṃkhyā buddhiḥ, sāṃkhye kṛtānte yathāvasthitatattvaviṣayayā vaidikyā buddhyā anusaṃhite nirṇaye sarvakarmaṇāṃ siddhaye utpattaye, proktāni pañcaitāni kāraṇāni nibodhe me mama sakāśād anusaṃdhatsva / vaidikī hi buddhiḥ śarīrendriyaprāṇajīvātmopakaraṇaṃ paramātmānam eva kartāram avadhārayati, „ya ātmani tiṣṭhan ātmano 'ntaro yam ātmā na veda yasyātmā śarīraṃ ya ātmānam antaro yamayati sa ta ātmāntaryāmy amṛtaḥ”, „antaḥpraviṣṭaḥ śāstā janānāṃ sarvātmā” ityādiṣu
 

Śrīdhara


nanu karma kurvataḥ karma-phalaṃ kathaṃ na bhaved ity āśaṅkya saṅga-tyāgino nirahaṅkārasya sataḥ karma-phalena lepo nāstīty upapādayitum āha pañceti pañcabhiḥ | sarva-karmaṇāṃ siddhaye niṣpattaya imāni vakṣyamāṇāni pañca-kāraṇāni me vacanān nibodha jānīhi | ātmanaḥ kartṛtvābhimāna-nivṛtty-artham avaśyam etāni jñātavyānīty evam | teṣāṃ stuty-artham evāha sāṅkhya iti | samyak khyāyate jñāyate paramātmā 'neneti sāṅkhyaṃ tattva-jñānam | prakāśamāna ātma-bodhaḥ sāṅkhyam | tasmin kṛtaṃ karma tasyāntaḥ samāptir asminn iti sāṅkhyam | kṛto 'nto nirṇaye 'sminn iti kṛtāntaṃ sāṅkhya-śāstram eva | tasmin proktāni | ataḥ samyaṅ nibodha ity arthaḥ |
 

Viśvanātha


nanu karmakurvataḥ karma-phalaṃ kathaṃ na bhaved ity āśaṅkya nirahaṅkāratve sati karma-lepo nāstīty upapādayitum āha pañcamānīti pañcabhiḥ | sarva-karmaṇāṃ siddhaye niṣpattaya imāni pañca-kāraṇāni me mama vacanān nibodha jānīhi | samyak paramātmānaṃ khyāti kathayati iti saṅkhyam eva sāṅkhyaṃ vedānta-śāstraṃ tasmin | kīdṛśe kṛtaṃ karma tasyānto nāśo yasmāt tasmin proktāni |
 

Baladeva


nanu karmāṇi kurvatāṃ tat-phalāni kuto na syur iti cet svasmin kartṛtvābhiniveśa-tyāgena parameśvare mukha-kartṛtva-niścayena bhavatīty āśayenāha pañcaitānīti pañcabhiḥ | he mahābāho sarva-karmaṇāṃ siddhaye niṣpattaye etāni pañca-kāraṇāni me matto nibodha jānīhi | pramāṇam āha sāṅkhya iti | sāṅkhyaṃ jñānaṃ tat-pratipādakaṃ vedānta-śāstram sāṅkhyaṃ tasmin | kīdṛśīty āha kṛtānte kṛta-nirṇaye sarveṣāṃ karma-hetūnāṃ pravartakaḥ paramātmeti nirṇaya-kāriṇīty arthaḥ | antaryāmi-brahmaṇe viditam etat | ihāpi sarvasya cāhaṃ hṛdi (Gītā 15.15) ity ādy uktaṃ | vakṣyate ca īśvaraḥ sarva-bhūtānām (Gītā 18.61) ity ādi |
 
 



Michalski


Poznaj teraz, o silnoramienny, pięć przyczyn, zawierających się w nauce Samkhja, przez które przychodzi do skutku wszelka działalność.
 

Olszewski


Dowiedz się teraz, o wojowniku, jakich jest pięć zasad, głoszonych przez Sankhyę, jako zawartych we wszelkim czynie całkowitym.
 

Dynowska


Usłysz teraz ode Mnie, o mocno-orężny, o pięciu czynnikach, które są – wedle filozofii Sankhji – wszelkiego działania przyczyną.
 

Sachse


Dowiedz się ode mnie, o Waleczny,
o tych pięciu omówionych w sankhji czynnikach,
które zapewniają spełnienie wszelkich uczynków:
 

Kudelska


Naucz się teraz ode mnie, Potężnoramienny, o pięciu czynnikach,
Które według teorii sankhji składają się na każdy czyn.
 

Rucińska


O pięciu przyczynach, mężny, ode mnie dowiedz się, w sankhji,
Kładącej kres czynom, danych dla wszelkich czynów spełnienia:
 

Szuwalska


Pięć przyczyn, o Potężny, ma wszelkie działanie.
Objaśnię ci je wszystkie, posłuchaj uważnie,
Zgodnie z tym, co podaje filozofia sankhji.

 

Babkiewicz


Piątkę przyczyn ci przedstawię,
długoręki, wyłożonych
w analizie i w konkluzji,
by udoskonalić czyny.

 
 

BhG 18.14

adhiṣṭhānaṃ tathā kartā karaṇaṃ ca pṛthag-vidham
vividhāś ca pṛthak ceṣṭā daivaṃ caivātra pañcamam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


adhiṣṭhānam (podstawa) tathā kartā (tak też sprawca) pṛthak-vidham karaṇam ca (i rozmaitość zmysłów) pṛthak (oddzielnie) vividhāḥ (różnorodne) ceṣṭā (wysiłki) atra (tutaj) pañcamam daivam ca eva (i zaiste jako piąte przeznaczenie).

 

analiza gramatyczna

adhiṣṭhānam adhiṣṭhāna 1i.1 n. podstawa, pozycja, siedziba, forteca, rząd (od: adhi-sthā – stać na, polegać na, władać);
tathā av. tak, w ten sposób, podobnie;
kartā kartṛ 1i.1 m. sprawca (od: kṛ – robić);
karaṇam karaṇa 1i.1 n. czyn, bezpośrednia przyczyna, instrument, pomocnik, zmysł (od: kṛ – robić);
ca av. i;
pṛthag-vidham pṛthag-vidha 1i.1 n. mający oddzielne części, wieloraki, różnorodny (od: pṛth – rozszerzać, av. pṛthak – oddzielnie, pojedynczo; vi-dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część);
vividhāḥ vi-vidha 1i.3 f. różnorodne, rozmaite;
ca av. i;
pṛthak av. oddzielnie, pojedynczo (od: pṛth – rozszerzać);
ceṣṭāḥ ceṣṭā 1i.3 f. działania, gesty, czyny, zachowania, wysiłki (od: ceṣṭ – poruszać się działać);
daivam daiva 1i.1 n. przeznaczenie, boska wola, los, fatum, przypadek, traf (od: div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
atra av. tutaj;
pañcamam pañcama 1i.1 n. piąte (od: pañca – pięć);

 

warianty tekstu


karaṇaṃkāraṇaṃ (przyczyna);
vividhāś ca vividhā ca (i różnoraka);
ciaiva → eva (właśnie);
 
 



Śāṃkara


kāni tāni ? ity ucyate—
adhiṣṭhānam icchā-dveṣa-sukha-duḥkha-jñānādīnām abhivyakter āśrayo’dhiṣṭhānaṃ śarīram | tathā kartā upādhi-lakṣaṇo bhoktā | karaṇaṃ ca śrotrādi śabdādy-upalabdhaye pṛthag-vidhaṃ nānā-prakāraṃ tad dvādaśa-saṃkhyam | vividhāś ca pṛthak-ceṣṭaḥ vāyavīyāḥ prāṇāpānādyāḥ | daivaṃ caiva | daivam eva cātraiteṣu caturṣu pañcamaṃ pañcānāṃ pūraṇam ādityādi- cakṣur-ādy-anugrāhaka
 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy BhG 18.15
 

Śrīdhara


tāny evāha adhiṣṭhānam iti | adhiṣṭhānaṃ śarīram | kartā cid-acid-granthir ahaṅkāraḥ | pṛthag-vidham aneka-prakāram | karaṇaṃ cakṣuḥ-śrotrādi | vividhāḥ kāryataḥ svarūpataś ca | pṛthag-bhūta-ceṣṭā prāṇāpānādīnāṃ vyāpārāḥ | atraitad eva pañcamaṃ kāraṇaṃ daivam | cakṣur-ādy-anugrāhakam ādityādi-sarva-prerako 'ntaryāmī vā
 

Viśvanātha


tāny eva gaṇayati adhīti | adhiṣṭhānaṃ śarīraṃ | kartā cij-jaḍa-granthir ahaṅkāraḥ, karaṇaṃ cakṣuḥ-śrotrādi | pṛthag-vidham aneka-prakāram | pṛthak-ceṣṭā prāṇāpānādīnāṃ pṛthag-vyāpārāḥ | daivaṃ sarva-prerako 'ntaryāmī ca
 

Baladeva


tāny eva gaṇayati adhīti | adhiṣṭhīyate jīvenety adhiṣṭhānaṃ śarīraṃ kartā jīvaḥ asya jñātṛtva-kartṛtve śrutir āha eṣa hi draṣṭā sraṣṭā ity (PraśnaU 4.9) ādinā | sūtrakāraś ca jño 'ta eva (Vs 2.3.18) iti kartā śāstrārthavattvāt (Vs 2.3.26) ity ādi ca | karaṇaṃ śrotrādisamanaskam | pṛthag-vidhaṃ karma-niṣpattau pṛthag-vyāpāram | vividhā ca pṛthak-ceṣṭā prāṇāpānādīnāṃ nānā-vidhā pṛthag-vyāpārāḥ | daivaṃ cety atra karma-niṣpādake hetu-pracaye daivaṃ sarvārādhyaṃ paraṃ brahma pañcamam | karma-niṣpattāv antaryāmī harir mukhyo hetur ity arthaḥ | dehendriya-prāṇa-jīvopakaraṇo 'sau karma-pravartaka iti niścayavatāṃ karma tat-phaleṣu kartṛtvābhiniveśa-spṛhā-virahitānāṃ karmāṇi na bandhakānīti bhāvaḥ |

nanu jīvasya kartṛtve pareśāyatte sati tasya karma sva-niyojyatvāpattiḥ, kāṣṭhādi-tulyatvāt | vidhi-niṣedha-śāstrāṇi ca vyarthāni syuḥ | svadhiyā pravartituṃ na śakto niyojyo dṛṣṭaḥ | ucyate — pareśena dattair dehendriyādibhis tenaivāhita-śaktibhis tad-ādhāra-bhūto jīvas tad-āhita-śaktibhis tad-ādhāra-bhūto jīvas tad-āhita-śaktikaḥ san karma-siddhaye svecchayaiva dehendriyādikam adhitiṣṭhati | pareśas tu tat-sarvāntaḥ-sthas tasminn anumatiṃ dadānas taṃ prerayatīti jīvasya sva-dhiyā pravṛtti-nivṛttimattvam astīti na kiñcic codyam | evam eva sūtrakāro niṛṇītavān parāt tat tac chakteḥ (? parāt tac-chruteḥ, 2.3.40) ity ādinā | nanu muktasya jīvasya kartṛtvaṃ na syāt, tasya dehendriya-prāṇānāṃ vigamād iti cen na, tadā saṅkalpa-siddhānāṃ divyānāṃ teṣāṃ sattvāt |

 
 



Michalski


A więc podstawa, dalej sprawca, później różnorodne organy oraz każdego z nich najrozmaitsza działalność i wreszcie los, jako piąta przyczyna.
 

Olszewski


To są z jednej strony: potęga kierownicza, działacz i narzędzie; z drugiej różnorodne wysiłki i na piątem miejscu interwencya boska.
 

Dynowska


Są to: działacz, ciało, różne jego organa, rozliczne rodzaje energii, oraz Duchy kierownicze jako czynnik piąty.
 

Sachse


miejsce, sprawca, różnorodne narzędzia,
rozliczne działania
i piąty — zrządzenie losu.
 

Kudelska


A zatem: miejsce czynności, sprawca czynności, różnego rodzaju przedmioty działania,
Przeróżne próby ich podejmowania, i jako czynnik piąty – boski pierwiastek.
 

Rucińska


Siedziba, sprawca i narząd osobny, i różnorodne,
Odrębne działania wiatrów, i grono bóstw jako piąte.
 

Szuwalska


Miejsce, sprawca, narzędzia, wysiłki przeróżne
Oraz wyższa instancja, jako piąty czynnik,

 

Babkiewicz


Podstawa, następnie sprawca,
instrumenty różnorakie,
działania z osobna różne,
jako piąte – przeznaczenie.

 
 

BhG 18.15

śarīra-vāṅ-manobhir yat karma prārabhate naraḥ
nyāyyaṃ vā viparītaṃpañcaite tasya hetavaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


naraḥ (człowiek) śarīra-vāṅ-manobhiḥ (ciałem, mową lub słowami) yat nyāyyam vā viparītam vā (który właściwy lub przeciwny) karma (czyn) prārabhate (podejmuje),
ete pañca (te pięć) tasya (tego) hetavaḥ (przyczynami) [santi] (jest).

 

analiza gramatyczna

śarīra-vāṅ-manobhiḥ śarīra-vāk-manas 3i.3 m. ; DV : śarīrena ca vācā ca manasā ceticiałem, słowami i umysłem (od: śṝ – łamać, niszczyć, śarīra – łatwe do zniszczenia, ciało; od: vac – mówić, vāk – mowa; man – myśleć, manas – umysł);
yat yat sn. 2i.1 n. który;
karma karman 2i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
prārabhate pra-ārabh (podejmować, rozpoczynać) Praes. Ā 1c.1 rozpoczyna, podejmuje;
naraḥ nara 1i.1 m. człowiek (od: nṛ człowiek, ludzkość);
nyāyyam nyāyya 2i.1 n. zwykłe, właściwe, dobre, poprawne (od: – prowadzić, nyāya – zasada, reguła, system);
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
viparītam viparīta (vi-pari-i – iść w koło, zawracać) PP 2i.1 n. przeciwne, odwrotne, złe;
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
pañca pañca 1i.3 n. pięć;
ete etat sn. 1i.3 m. ci;
tasya tat sn. 6i.1 m. jego;
hetavaḥ hetu 1i.3 m. przyczyny, impulsy, powody;

 

warianty tekstu


yat → hi (zaiste);
karma prārabhate → yat karmārabhate (który czyn rozpoczyna);
naraḥ → ‘rjuna (Ardźuno!);
karma prārabhate naraḥ → karma prārabhyate naraiḥ (czyn rozpoczęty przez ludzi);
nyāyyaṃ → nyāyaṃ (zasadę);
nyāyyaṃ vā viparītaṃ vā → vāpi parītaṃ ca (lub też i przeciwne);
pañcaite → paṃca te (te pięć);
 
 



Śāṃkara


śarīra-vāṅ-manobhir yat karma tribhir etaiḥ prārabhate nirvartayati naraḥ nyāyyaṃ vā dharmyaṃ śāstrīyam, viparītaṃ vāśāstrīyam adharmyaṃ yac cāpi nimiṣita-ceṣṭitādi jīvana-hetus tad api pūrva-kṛta-dharmādharmayor eva kāryam iti nyāyya-viparītayor eva grahaṇena gṛhītam, pañcaite yathoktās tasya sarvasyaiva karmaṇo hetavaḥ kāraṇāni |

nanv etāny adhiṣṭhānādīni sarva-karmaṇāṃ nirvartakāni katham ucyate śarīra-vāṅ-manobhir yat karma prārabhata iti ? naiṣa doṣaḥ | vidhi-pratiṣedha-lakṣaṇaṃ sarvaṃ karma śarīrādi-traya-pradhānam | tad-aṅgatayā darśana-śravaṇādi ca jīvana-lakṣaṇaṃ tridhaiva rāśīkṛtam ucyate śarīrādibhir ārabhyata iti | phala-kāle’pi tat-pradhānaiḥ sādhanair bhujyata iti pañcānām eva hetutvaṃ na virudhyata iti |

 

Rāmānuja


tad idam āha
nyāyye śāstrasiddhe, viparīte pratiṣiddhe vā sarvasmin karmaṇi śarīre, vācike, mānase ca pañcaite hetavaḥ / adhiṣṭhānam śarīram; adhiṣṭhīyate jīvātmaneti mahābhūtasaṃghātarūpaṃ śarīram adhiṣṭhānam / tathā kartā jīvātmā; asya jīvātmano jñātṛtvaṃ kartṛtvaṃ ca, „jño 'ta eva”, „kartā śāstrārthavattvāt ” iti ca sūtropapāditam / karaṇaṃ ca pṛthagvidham vākpāṇipādādipañcakaṃ samanaskaṃ karmendriyaṃ pṛthagvidham karmaniṣpattau pṛthagvyāpāram / vividhā ca pṛthakceṣṭā / ceṣṭāśabdena pañcātmā vāyur abhidhīyate tadvṛttivācinā; śarīrendriyadhāraṇasya prāṇāpānādibhedabhinnasya vāyoḥ pañcātmano vividhā ca ceṣṭā vividhā vṛttiḥ / daivaṃ caivātra pañcamam atra karmahetukalāpe daivaṃ pañcamam paramātmā antaryāmī karmaniṣpattau pradhānahetur ityarthaḥ / uktaṃ hi, „sarvasya cāhaṃ hṛdi sanniviṣṭo mattaḥ smṛtir jñānam apohanaṃ ca” iti / vakṣyati ca, „īśvaraḥ sarvabhūtānāṃ hṛddeśe 'rjuna tiṣṭhati / bhrāmayan sarvabhūtāni yantrārūḍhāni māyayā//” iti / paramātmāyattaṃ ca jīvātmanaḥ kartṛtvam, „parāt tu tacchruteḥ” ityādyupapāditam / nanv evaṃ paramātmāyatte jīvātmanaḥ kartṛtve jīvātmā karmaṇy aniyojyo bhavatīti vidhiniṣedhaśāstrāṇy anarthakāni syuḥ // idam api codyaṃ sūtrakāreṇa parihṛtam, „kṛtaprayatnāpekṣas tu vihitapratiṣiddhāvaiyārthyādibhyaḥ” iti / etad uktaṃ bhavati paramātmanā dattais tadādhāraiś ca karaṇakalebarādibhis tadāhitaśaktibhiḥ svayaṃ ca jīvātmā tadādhāras tadāhitaśaktis san karmaniṣpattaye svecchayā karaṇādyadhiṣṭhānākāraṃ prayatnaṃ cārabhate; tadantaravasthitaḥ paramātmā svānumatidānena taṃ pravartayatīti jīvasyāpi svabuddhyaiva pravṛttihetutvam asti; yathā gurutaraśilāmahīruhādicalanādiphalapravṛttiṣu bahupuruṣasādhyāsu bahūnāṃ hetutvaṃ vidhiniṣedhabhāktvaṃ ceti
 

Śrīdhara


eteṣām eva sarva-karma-hetutvam āha śarīreti | yathoktaiḥ pañcabhiḥ prārabhyamānaṃ karma triṣv evāntarbhāvyam | śarīra-vāṅ-manobhir ity uktaṃ śārīraṃ vācikaṃ mānasaṃ ca trividhaṃ karmeti prasiddheḥ | śarīrādibhiḥ yat karma dharmyam adharmyaṃ vā karoti naras tasya karmaṇa ete pañca hetavaḥ |
 

Viśvanātha


śarīrādibhir iti śārīraṃ vācikaṃ mānasaṃ ceti karma trividham | tac ca sarvaṃ dvividham | nyāyyaṃ dharmyaṃ viparītam anyāyyam adharmyaṃ | tasya sarvasyāpi karmaṇa ete pañca-hetavaḥ |
 

Baladeva


śarīreti – nyāyyaṃ śāstrīyam, viparītam aśāstrīyam |
 
 



Michalski


Jakikolwiekbądż czyn – prawy czy nie-prawy, – przedsiębierze człowiek przy pomocy swego ciała, mowy i myśli, zawsze każdy czyn jego będzie miał pięć powyższych przyczyn.
 

Olszewski


Wszelkie dzieło sprawiedliwe lub niesprawiedliwe, które człowiek spełnia myślą, mową lub uczynkiem, pochodzi z tych pięciu zasad.
 

Dynowska


Te pięć czynników to sprawcy każdego czynu, czy będzie on dobry czy zły, myślą, mową, czy działaniem spełniany.
 

Sachse


Jakiekolwiek podjąłby człowiek działanie,
pomyślne, czy niepomyślne,
ciałem, słowem czy myślą,
wywołuje je tych pięć przyczyn.
 

Kudelska


Każde działanie, które człowiek podejmuje swym ciałem, mową czy umysłem,
l czy działanie to jest właściwe, czy złe, wszystko to zależy od pięciu czynników.
 

Rucińska


Jaki czyn człowiek podejmie ciałem, umysłem lub mową,
Czy zgodny z prawem, czy sprzeczny, te pięć to jego przyczyny.
 

Szuwalska


Są przyczyną uczynków, tak złych, jak i dobrych,
Spełnianych ciałem, mową i ludzkim umysłem.

 

Babkiewicz


Jaki człowiek czyn podejmie
ciałem, słowem czy też myślą,
niestosowny czy właściwy –
piątka ta jest w nim przyczyną.

 
 

BhG 18.16

 tatraivaṃ sati kartāram ātmānaṃ kevalaṃ tu yaḥ
paśyaty akṛta-buddhitvān na sa paśyati durmatiḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


evam sati (gdy tak jest) tatra (tutaj) akṛta-buddhitvāt (z powodu nierozwiniętej roztropności) yaḥ tu (ale kto) kevalam (jedynie) ātmānam kartāram (jaźń jako sprawcę) paśyati (widzi),
saḥ durmatiḥ (ten niemądry) na paśyati (nie widzi).

 

analiza gramatyczna

tatra av. tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
evam av. w ten sposób;
sati sant (as – być) PPr 7i.1 m. loc.abs. gdy [tak] jest;
kartāram kartṛ 2i.1 m. sprawcę (od: kṛ – robić);
ātmānam ātman 2i.1 m. jaźń;
kevalam av. jedynie, tylko (od: kevala – pojedynczy, prosty, całkowity);
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
paśyati dṛś (widzieć) Praes. P 1c.1 widzi;
akṛta-buddhitvāt akṛta-buddhitva abst. 5i.1 n. ; KD : akṛtād buddhitvād itiz powodu nierozwiniętej roztropności (od: kṛ – robić, PP kṛta – uczyniony, a-kṛta – nieuczyniony, nierozwinięty, niedokończony; budh – budzić, rozumieć, percepować; buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
na av. nie;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
paśyati dṛś (widzieć) Praes. P 1c.1 widzi;
durmatiḥ dur-mati 1i.1 f. ten, którego myśl jest zła, niemądry, głupiec, tępak (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; man – myśleć, mati – myśl, opinia, pogląd);

 

warianty tekstu


tatraivaṃ → tatraiva (zaiste tutaj);
sati kartāram → satya-kartāram (prawdziwego sprawcę);
tu yaḥ → tu yat (lecz który);
paśyaty akṛta-buddhitvānpaśyate ‘kṛta-buddhitvān (widzi z powodu nierozwiniętej roztropności);
sa paśyati → saṃpaśyati (dokładnie widzi);
 
 



Śāṃkara


tatra iti prakṛtena sambadhyate | evaṃ sati evaṃ yathoktaiḥ pañcabhir hetubhir nirvartye sati karmaṇi | tatraivaṃ satīti durmatitvasya hetutvena sambadhyate | tatraiteṣv ātmānanyatvenāvidyā-parikalpitaiḥ kriyamāṇasya karmaṇo’ham eva kartā iti kartāram ātmānaṃ kevalaṃ śuddhaṃ tu yaḥ paśyaty avidvān | kasmāt ? vedāntācāryopadeśa-nyāyair akṛta-buddhitvād asaṃskṛta-buddhitvāt | yo’pi dehādi-vyatiriktātma-vādy ātmānam eva kevalaṃ kartāraṃ paśyati, asāv apy akṛta-buddhiḥ | ato’kṛta-buddhitvān na sa paśyaty ātmanas tattvaṃ karmaṇo vety arthaḥ | ato durmatiḥ, kutsitā viparītā duṣṭājasraṃ janana-maraṇa-pratipatti-hetu-bhūtā matir asyeti durmatiḥ | sa paśyann api na paśyati, yathā taimiriko’nekaṃ candram, yathā vābhreṣu dhāvatsu candraṃ dhāvantam, yathā vā vāhane upaviṣṭo’nyeṣu dhāvatsv ātmānaṃ dhāvantam
 

Rāmānuja


evaṃ vastutaḥ paramātmānumatipūrvake jīvātmanaḥ kartṛtve sati, tatra karmaṇi kevalam ātmānam eva kartāraṃ yaḥ paśyati, sa durmatiḥ viparītamatiḥ akṛtabuddhitvād aniṣpannayathāvasthitavastubuddhitvān na paśyati na yathāvasthitaṃ kartāraṃ paśyati
 

Śrīdhara


tataḥ kiṃ ? ata āha tatreti | tatra sarvasmin karmaṇi ete pañca hetava iti | evaṃ sati kevalaṃ nirupādhim asaṅgam ātmānaṃ tu yaḥ kartāraṃ paśyati śāstrācāryopadeśābhyām asaṃskṛta-buddhitvād durmatir asau samyak na paśyati
 

Viśvanātha


tataḥ kiṃ ? ata āha tatreti | tatra sarvasmin karmaṇi ete pañcaiva hetava ity evaṃ sati kevalaṃ vastutaḥ niḥsaṅgam evātmānaṃ jīvaṃ yaḥ kartāraṃ paśyati, so 'haṅkṛta-buddhitvād asaṃskṛta-buddhitvād durmatir naiva paśyati | so 'jñānī anda evocyata iti bhāvaḥ |
 

Baladeva


tataḥ kiṃ ? ata āha tatreti | tatreti | evaṃ sati jīvasya kartṛtve pareśānumati-pūrvake tad-datta-dehādi-sāpekṣe ca sati, tatra karmaṇi kevalam evātmānaṃ jīvam eva yaḥ kartāraṃ paśyati | sa durmatir akṛta-buddhitvād alabdha-jñānatvān na paśyati yathāndhaḥ |
 
 



Michalski


Jeżeli więc rzecz się tak ma, to człowiek, który jedynie siebie samego uważa za sprawcę, właściwie wcale nie widzi, ograniczony, nierozsądny!
 

Olszewski


A iż tak jest, przeto więc każdy, kto przez nieświadomość uważa siebie za jedynego sprawcę swoich postępków, ten widzi źle i nie rozumie rzeczy.
 

Dynowska


Jako że tak jest, ten który – dzięki nikłemu rozpoznawaniu – siebie samego uważa za jedynego czynów swych sprawcę, zaiste spaczony ma sąd i nie widzi jasno.
 

Sachse


Skoro więc tak jest właśnie,
to ten, kto w sobie samym widzi sprawcę czynu,
w rzeczywistości niczego — głupiec — nie widzi,
bo nie jest jeszcze zdolny do rozróżniania.
 

Kudelska


Gdy człowiek o rozumie niezrównoważonym postrzega, iż on sam jedynie jest sprawcą każdego czynu,
On nie postrzega prawdziwie, mylny jest jego pogląd.
 

Rucińska


Skoro tak jest, to kto sprawcę w samotnym widzi Atmanie,
Ten skutkiem nierozróżnienia nie widzi nic, tępogłowy!
 

Szuwalska


Dlatego ten, kto siebie uważa jedynie
Za wyłącznego sprawcę, wyłączną przyczynę,
Nie widzi odpowiednio i brak mu rozumu.

 

Babkiewicz


W sytuacji takiej, kiedy
jednym sprawcą siebie widzi,
ten niemądry nic nie widzi,
gdyż ma rozum niedojrzały.

 
 

BhG 18.17

yasya nāhaṃ-kṛto bhāvo buddhir yasya na lipyate
hatvāpi sa imāṃl lokān na hanti na nibadhyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yasya (kogo) ahaṃ-kṛtaḥ bhāvaḥ (natura uczyniona z ‘ja’) na [asti] (nie jest),
yasya (kogo) buddhiḥ (roztropność) na lipyate (nie jest plamiona),
saḥ (ten) imān lokān (tych ludzi) hatvā api (nawet zabiwszy) na hanti (nie zabija) [tena] (dlatego) na nibadhyate (nie jest pętany).

 

analiza gramatyczna

yasya yat sn. 6i.1 m. kogo, którego;
na av. nie;
ahaṃ-kṛtaḥ ahaṃ-kṛta 1i.1 m. uczyniony z ‘ja’ (od: aham – ja; kṛ – robić, PP kṛta – uczyniony);
bhāvaḥ bhāva 1i.1 m. egzystencja, istnienie, natura, emocje (od: bhū – być);
buddhiḥ buddhi 1i.1 f. roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd (od: budh – budzić, rozumieć, percepować);
yasya yat sn. 6i.1 m. kogo, którego;
na av. nie;
lipyate lip (namaszczać, smarować, plamić, kleić, pokrywać) Praes. pass. 1c.1 jest obsmarowany, jest plamiony;
hatvā han (zabić) absol. zabiwszy;
api av. chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
imān idam sn. 2i.3 m. te;
lokān loka 2i.3 m. światy, ludzi;
na av. nie;
hanti han (zabijać, uderzać) Praes. P 1c.1 zabija;
na av. nie;
nibadhyate ni-bandh (wiązać, pętać) Praes. pass. 1c.1 jest pętany;

 

warianty tekstu


nāhaṃ-kṛto nāhaṃ-kṛte (nie w uczynionym z ‘ja’);
buddhir yasya yasya buddhir (czyja roztropność);
hatvā → kṛtvā / hivtā (uczyniwszy / uderzywszy);
na hanti na nibadhyate → na nihaṃti na badyate (nie zabija, nie jest pętany);
 
 



Śāṃkara


kaḥ punaḥ sumatiḥ ? yaḥ samyak paśyatīty ucyate—
yasya śāstrācāryopadeśa-nyāya-saṃskṛtātmano na bhavaty ahaṃkṛto’haṃ kartā ity evaṃ-lakṣaṇo bhāvo bhāvanā pratyayaḥ | eta eva pañcādhiṣṭhānādayo’vidyayātmani kalpitāḥ sarva-karmaṇāṃ kartāraḥ, nāham | ahaṃ tu tad-vyāpārāṇāṃ sākṣi-bhūtaḥ | aprāṇo hy amanāḥ śubhro hy akṣarāt parataḥ paraḥ kevalo’vikriya [mu.u. 2.1.2] ity evaṃ paśyatīti etat | buddhir antaḥ-karaṇaṃ yasya ātmana upādhi-bhūtā na lipyate nānuśayinī bhavati—idam aham akārṣam, tenāhaṃ narakaṃ gamiṣyāmīty evaṃ yasya buddhir na lipyate—sa sumatiḥ, sa paśyati | hatvāpi sa imān lokān, sarvān imān prāṇinaḥ ity arthaḥ, na hanti hanana-kriyāṃ na karoti, na nibadhyate nāpi tat-kāryeṇādharma-phalena sambadhyate |

nanu hatvāpi na hantīti vipratiṣiddham ucyate yady api stutiḥ | naiṣa doṣaḥ | laukika-pāramārthika-dṛṣṭy-apekṣayā tad-upapatteḥ | dehādy-ātma-buddhyā hantāham iti laukikīṃ dṛṣṭim āśritya hatvāpīty āha | yathā-darśitāṃ pāramārthikīṃ dṛṣṭim āśritya na hanti na nibadhyata iti | etad ubhayam upapadyata eva |

nanv adhiṣṭhānādibhiḥ sambhūya karoty evātmā | kartāram ātmānaṃ kevalaṃ tv [gītā 18.16] iti kevala-śabda-prayogāt | naiṣa doṣaḥ | ātmano’vikriya-svabhāvatve’dhiṣṭhānādibhiḥ saṃhatatvānupapatteḥ | vikriyāvato hy anyaiḥ saṃhananaṃ sambhavati, saṃhatya vā kartṛtvaṃ syāt | na tv avikriyasyātmanaḥ kenacit saṃhananam astīti na sambhūya kartṛtvam upapadyate | ataḥ kevalatvam ātmanaḥ svābhāvikam iti kevala-śabdo’nuvāda-mātram |

avikriyatvaṃ cātmanaḥ śruti-smṛti-nyāya-prasiddham | avikāryo’yam ucyate [gītā 2.15] guṇair eva karmāṇi kriyante [gītā 3.27] śarīra-stho’pi na karotīty [gītā 13.31] ādy asakṛd upapāditaṃ gītāsv eva tāvat | śrutiṣu ca dhyāyatīva lelāyatīva [bhāvāū 4.3.7] ity evam ādyāsu | nyāyataś ca niravayavam aparatantram avikriyam ātma-tattvam iti rāja-mārgaḥ | vikriyāvattvābhyupagame’py ātmanaḥ svakīyaiva vikriyā svasya bhavitum arhati, nādhiṣṭhānādīnāṃ karmāṇy ātma-kartṛkāṇi syuḥ | na hi parasya karma pareṇākṛtam āgantum arhati |

yat tv avidyayā gamitam, na tat tasya | yathā rajatatvaṃ na śuktikāyāḥ | yathā vā tala-malinatvaṃ bālair gamitam avidyayā, nākāśasya, tathādhiṣṭhānādi-vikriyāpi teṣām eva, nātmanaḥ | tasmād yuktam uktam ahaṃkṛtatva-buddhi-lepābhāvād vidvān na hanti vā nibadhyata iti | nāyaṃ hanti vā hanyate [gītā 2.19] iti pratijñāya na jāyate [gītā 2.20] ity ādi-hetu-vacanenāvikriyatvam ātmana uktvā, vedāvināśinaṃ [gītā 2.21] iti viduṣaḥ karmādhikāra-nivṛttiṃ śāstrādau saṃkṣepata uktvā, madhye prasāritāṃ tatra tatra prasaṅgaṃ kṛtveha upasaṃharati śāstrārtha-piṇḍīkaraṇāya vidvān na hanti na nibadhyate iti |

evaṃ ca sati deha-bhṛttvābhimānānupapattau avidyā-kṛtāśeṣa-karma-saṃnyāsopapatteḥ saṃnyāsinām aniṣṭādi tri-vidhaṃ karmaṇaḥ phalaṃ na bhavati [gītā 18.12] ity upapannam | tad-viparyayāc cetareṣāṃ bhavatīty etac cāparihāryam ity eṣa gītā-śāstrārtha upasaṃhṛtaḥ | sa eṣa sarva-vedārtha-sāro nipuṇa-matibhiḥ paṇḍitair vicārya pratipattavya iti tatra tatra prakaraṇa-vibhāgena darśito’smābhiḥ śāstra-nyāyānusāreṇa

 

Rāmānuja


paramapuruṣakartṛtvānusaṃdhānena yasya bhāvaḥ kartṛtvaviṣayo manovṛttiviśeṣaḥ nāhaṃkṛtaḥ nāhamabhimānakṛtaḥ / ahaṃ karomīti jñānaṃ yasya na vidyata ityarthaḥ / buddhir yasya na lipyate asmin karmaṇi mama kartṛtvābhāvād etatphalaṃ na mayā saṃbadhyate, na ca madīyaṃ karmeti yasya buddhir jāyata ityarthaḥ / sa imān lokān yuddhe hatvāpi tān na nihanti; na kevalaṃ bhīṣmādīn ityarthaḥ / tatas tena yuddhākhyena karmaṇā na nibadhyate / tatphalaṃ nānubhavatītyarthaḥ
 

Śrīdhara


kas tarhi sumatir yasya karma-lepo nāstīty uktam ity apekṣāyām āha – yasyeti | aham iti kṛto 'haṃ kartā ity evambhūto bhāvaḥ | yad vā ahaṅkṛto 'haṅkārasya bhāvaḥ svabhāvaḥ | kartṛtvābhiniveśo yasya nāsti | śarīrādīnām eva karma-kartṛtvālocanād ity arthaḥ | ataeva yasya buddhir na lipyate iṣṭāniṣṭa-buddhyā karmasu na sajjate | na evambhūto dehādi-vyatiriktātma-darśī imān lokān sarvān api prāṇino loka-dṛṣṭyā hatvāpi viviktatayā sva-dṛṣṭyā na hanti, na tat-phalair nibadhyate bandhaṃ na prāpnoti | kiṃ punaḥ sattva-śuddhi-dvārā parokṣa-jñānotpatti-hetubhiḥ karmabhis tasya baddha-śaṅkety arthaḥ | tad uktaṃ – brahmaṇy ādhāya karmāṇi saṅgaṃ tyaktvā karoti yaḥ | lipyate na sa pāpena padma-patram ivāmbhasā || (Gītā 5.10)
 

Viśvanātha


kas tarhi sumatiś cakṣuṣmān ity ata āha yasyeti | ahaṅkṛto ahaṅkārasya bhāvaḥ svabhāvaḥ kartṛtvābhiniveśo yasya nāsti ataeva yasya buddhir na lipyate iṣṭāniṣṭa-buddhyā karmasu nāsajjati, sa hi karma-phalaṃ na prāpnotīti kiṃ kartavyam | sa hi karma bhadrābhadraṃ kurvann api naiva karotīty āha hatvāpīti, sa imān sarvān api prāṇino loka-dṛṣṭyā hatvāpi sva-dṛṣṭyā naiva hanti | nirabhisandhitvād iti bhāvaḥ | ato na badhyate karma-phalaṃ na prāpnotīti |
 

Baladeva


kas tarhi cakṣuṣmān sumatis tatrāha yasyeti | yasya puruṣasya manovṛtti-lakṣaṇo bhāvo nāhaṅkṛtaḥ sva-kartṛtve pareśāyatte 'nusandhite sati karmāṇy aham eva karomīty abhimāna-kṛto na bhavet | yasya ca buddhir na lipyate karma-phala-spṛhayā, sa imāṅl lokān na kevalaṃ bhīṣmādīn hatvāpi na hanti, na ca tena sarva-loka-hananena karmaṇā nibadhyate lipyate |
 
 



Michalski


Kto nie uważa siebie za sprawcę, czyj umysł nie jest zmącony, ten chociażby zabił tych ludzi, właściwie ani nie zabija, ani nie wiąże się ze światem.
 

Olszewski


Kto niema w sobie pychy i czyj rozum nie jest zamroczony, ten zabijając tych wojowników, nie staje się przez to mordercą i nie jest grzechem związany.
 

Dynowska


Lecz człowiek od samości swej całkowicie wolny, dalekowidzący i o czystym sądzie, nawet śmierć tych ludzi powodując nie będzie zabójcą , ani czynów swoich niewolnikiem.
 

Sachse


A ten, kto wolny jest od poczucia własnego „ja”,
czyj rozum nie jest skażony [egoizmem|.
ten nawet jeśliby zabił tych oto ludzi,
nie zabija, ani też nie wikła się [w więzach czynu].
 

Kudelska


Ten, który wolny od myśli, iż on czynu sprawcą, którego umysł nie jest do tej myśli przywiązany,
On choćby zabił tych oto ludzi, to ani ich nie zabija, ani tym działaniem nie jest związany.
 

Rucińska


Kto czuje, że nie on działa, i rozum czyj się nie plami,
Ten, choćby zabił tych ludzi, nie zabił ich, od pęt wolny!
 

Szuwalska


Lecz człowiek, który wolny jest od swego ego
I czystą ma naturę, rozum niezmącony,
Nie ma związku z tym światem, nie czyni nic złego,
Choćby przez niego życia ktoś był pozbawiony.

 

Babkiewicz


Kto się z „ja” nie utożsamia,
kogo rozum niesplamiony,
chociaż ludzi on zabija,
nie zabija, niespętany.

 
 

BhG 18.18

jñānaṃ jñeyaṃ parijñātā tri-vidhā karma-codanā
karaṇaṃ karma karteti tri-vidhaḥ karma-saṃgrahaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


jñānam (wiedza) jñeyam (przedmiot wiedzy) parijñātā [iti] (poznający) tri-vidhā karma-codanā [asti] (istnieje trojaki bodziec czynu).
karaṇam (instument) karma (czyn) kartā iti (sprawca) tri-vidhaḥ karma-saṅgrahaḥ [asti] (istnieje trojaki zbiór czynu).

 

analiza gramatyczna

jñānam jñāna 1i.1 n. wiedza, mądrość, inteligencja (od: jñā – wiedzieć, rozumieć);
jñeyam jñeya (jñā – wiedzieć) PF 1i.1 n. do poznania, do dowiedzenia się;
parijñātā parijñātṛ 1i.1 m. rozpoznający, znawca (od: pari-jñā – poznawać, postrzegać, rozumieć);
tri-vidhā tri-vidha 1i.1 f. trojaka, mająca trzy części (od: tri – trzy; vi-dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część);
karma-codanā karma-codanā 1i.1 f. ; TP : karmaṇāṃ codanetiimpuls czynów (od: kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; cud – nakłaniać, podburzać, sprawiać przyspieszenie, codanā – nakłanianie, zapraszanie, impuls);
karaṇam karaṇa 1i.1 n. czyn, bezpośrednia przyczyna, instrument, pomocnik, zmysł (od: kṛ – robić);
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
kartā kartṛ 1i.1 m. sprawca (od: kṛ – robić);
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
tri-vidhaḥ tri-vidha 1i.1 m. trojaki, mający trzy części (od: tri – trzy; vi-dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część);
karma-saṃgrahaḥ karma-saṃgraha 1i.1 m. ; TP : karmaṇāṃ saṅgraha itizbiór czynów (od: kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; sam-grah – chwytać razem, wspierać, saṃ-graha – trzymanie razem, zbiór, ochrona);

 

warianty tekstu


karma-codanā → karma-vedanā / karma-nodanā (wiedza o czynie / impuls czynów);
karaṇaṃ → kāraṇaṃ / trividhaṃ (przyczyna / trojakie);
karma-saṅgrahaḥ →  karma-saṃśrayaḥ / karma-saṃgrahaṃ (wsparcie dla czynów / zbiór czynów);
 
 



Śāṃkara


athedānīṃ karmaṇāṃ pravartakam ucyate—
jñānaṃ jñāyate’neneti sarva-viṣayam aviśeṣeṇocyate | tathā jñeyaṃ jñātavyam, tad api sāmānyenaiva sarvam ucyate | tathā parijñātā upādhi-lakṣaṇo’vidyā-kalpito bhoktā | ity etat trayam eṣām aviśeṣeṇa sarva-karmaṇāṃ pravartikā tri-vidhā tri-prakārā karma-codanā | jñānādīnāṃ hi trayāṇāṃ saṃnipāte hānopādānādi-prayojanaḥ sarva-karmārambhaḥ syāt | tataḥ pañcabhir adhiṣṭhānādibhir ārabdhaṃ vāṅ-manaḥ-kāyāśraya-bhedena tridhā rāśī-bhūtaṃ triṣu karaṇādiṣu saṃgṛhyate ity etad ucyate—karaṇaṃ kriyate’neneti bāhyaṃ śrotrādi, antaḥ-sthaṃ buddhyādi, karma īpsitatamaṃ kartuḥ kriyayā vyāpyamānam, kartā karaṇānāṃ vyāpārayitopādhi-lakṣaṇa iti tri-vidhas tri-prakāraḥ karma-saṃgrahaḥ | saṃgṛhyate’sminn iti saṃgrahaḥ, karmaṇaḥ saṃgrahaḥ karma-saṃgrahaḥ | karmaiṣu hi triṣu samavaiti, tenāyaṃ tri-vidhaḥ karma-saṃgrahaḥ
 

Rāmānuja


sarvam idam akartṛtvādyanusandhānaṃ sattvaguṇavṛddhyaiva bhavatīti sattvasyopādeyatājñāpanāya karmaṇi sattvādiguṇakṛtaṃ vaiṣamyaṃ prapañcayiṣyan karmacodanāprakāraṃ tāvad āha
jñānam kartavyakarmaviṣayaṃ jñānam, jñeyaṃ ca kartavyaṃ karma, parijñātā tasya boddheti trividhā karmacodanā / bodhaboddhavyaboddhṛyukto jyotiṣṭomādikarmavidhir ityarthaḥ / tatra boddhavyarūpaṃ karma trividhaṃ saṃgṛhyate karaṇaṃ karma karteti / karaṇam sādhanabhūtaṃ dravyādikam; karma yāgādikam; kartā anuṣṭhāteti
 

Śrīdhara


hatvāpi na hanti na nibadhyate ity etad evopapādayituṃ karma-codanāyāḥ karmāśrayasya ca karma-phalādīnāṃ ca triguṇātmakatvān nirguṇasyātmanas tat-sambandho nāstīty abhiprāyeṇa karma-codanāṃ karmāśrayaṃ cāha – jñānam iti | jñānam iṣṭa-sādhanam etad iti bodhaḥ | jñeyam iṣṭa-sādhanaṃ karma | parijñātā evambhūta-jñānāśrayaḥ | evaṃ trividhā karma-codanā | codyate pravartyate 'nayā iti codanā | jñānādi-trayaṃ karma-pravṛtti-hetur ity arthaḥ | yad vā codaneti vidhir ucyate | tad uktaṃ bhaṭṭaiḥ – codanā copadeśaś ca vidhiś caikārtha-vācina iti | tataś cāyam arthaḥ ukta-lakṣaṇaṃ triguṇātmakaṃ jñānādi-trayam avalambhya karma-vidhiḥ pravartate iti | tad uktaṃ traiguṇya-viṣayā vedā iti | tathā ca karaṇaṃ sādhakatamam | karma ca kartur īpsitatamam | kartā kriyā-nirvartakaḥ | karma saṅgṛhyate 'sminn iti karma-saṅgrahaḥ | karaṇādi trividhaṃ kārakam | kriyāśraya ity arthaḥ | sampradānādi kāraka-trayaṃ tu parasparayā kriyā-pravartakam eva kevalam | na tu sākṣāt kriyāyāṃ āśrayaḥ | ataḥ karaṇādi-trayam eva kriyāśraya ity uktam |
 

Viśvanātha


komentarz wspólny przy BhG 18.19
 

Baladeva


jñāna-kāṇḍavat karma-kāṇḍe 'pi jñānādi-trayam asti | tac ca saniṣṭhena karmaṭhena bodhyam iti upadiśati jñānam iti | jñānaṃ jñeyam parijñātety evaṃ trika-yuktā karma-codanā jyotiṣṭomādi-karma-vidhiḥ codanā copadeśaś ca vidhiś caikārtha-vācina ity abhiyuktokteḥ | tat trikaṃ svayam eva vyākhyāti karaṇam iti | yaj jñānaṃ tat karaṇaṃ jñāyate 'nena iti nirukteḥ karaṇa-kārakam ity arthaḥ | yaj-jñeyaṃ kartavyaṃ jyotiṣṭomādi tat karma-kārakam | yas tu tasya parito 'nuṣṭhānena jñātā, sa karteti kartṛ-kārakam | evaṃ karma-saṅgraho jyotiṣṭomādi karma-vidhis trividhaḥ karaṇādi-kāraka-traya-sādhyaś codanā-saṅgraha-śabdayor aikyārthaḥ
 
 



Michalski


Poznanie, to, co się poznaje i poznający – oto trojakie bodźce do czynu. Narzędzia, czynność, sprawca – oto trojaka treść czynu.
 

Olszewski


Umiejętność, jej przedmiot, jej podmiot, oto jest troista dźwignia działania; narzędzie, czyn, działacz, oto jest trojakie ujęcie działania.
 

Dynowska


Poznanie, przedmiot poznawany, oraz poznający – oto trojaki działania impuls; narzędzie czynu, czyn i jego sprawca – oto trzy nieodzowne działania składniki.
 

Sachse


Wiedza, przedmiot poznania, podmiot poznający
to trzy podniety czynu.
Narzędzie, czyn i sprawca
składają się na trójdzielną całość czynu.
 

Kudelska


Mądrość, przedmiot poznania i poznający, to są trzy składniki działania,
Sama czynność jest również trojako złożona, z przedmiotu działania, samej czynności i sprawcy działania.
 

Rucińska


Poznanie, przedmiot i podmiot – oto trzy czynu podniety.
Narzędzie, czyn, sprawca – oto trojaka zbiornica czynu.
 

Szuwalska


Poznanie, poznający i rzecz poznawana
Są to trojakie bodźce, a czynu składniki
Są to narzędzia oraz czyny i ich sprawca.

 

Babkiewicz


Wiedza, przedmiot, poznający –
trzy rodzaje podniet czynu.
Czyn, narzędzia oraz sprawca –
oto czynu treść trojaka.

 
 

BhG 18.19

jñānaṃ karma ca kartā ca tri-dhaiva guṇa-bhedataḥ
procyate guṇa-saṃkhyāne yathā-vac chṛṇu tāny api

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


guṇa-saṃkhyāne (w wyszczególnieniu gun) jñānam (wiedza) karma ca (i czyn) kartā ca (i sprawca)
guṇa-bhedataḥ (z powodu zróżnicowania na guny) tri-dhā eva (właśnie trojako) procyante (jest powiedziane),
tāni [jñānādīni] api (o nich właśnie poczynając od wiedzy) yathā-vat (odpowiednio) śṛṇu (słuchaj).

 

analiza gramatyczna

jñānam jñāna 1i.1 n. wiedza, mądrość, inteligencja (od: jñā – wiedzieć, rozumieć);
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
ca av. i;
kartā kartṛ 1i.1 m. sprawca (od: kṛ – robić);
ca av. i;
tri-dhā av. trojako (od: tri – trzy; -dhā – sufiks dodawany do liczebnika, by utworzyć liczebnik wieloraki);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
guṇa-bhedataḥ av. TP : guṇānāṃ bhedata itiz powodu zróżnicowania na guny (od: grah – chwytać, guṇa – cecha, zaleta, sznur; bhid – rozdzielać, bheda – rozdzielenie, rozszczepienie, podział, różnica; ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
procyate pra-vac (mówić) Praes. pass. 1i.1mówi się, jest nazywany;
guṇa-saṃkhyāne guṇa-saṃkhyāna 7i.1 n. ; guṇānāṃ saṃkhyāna itiw wyliczeniu gun (od: grah – chwytać, guṇa – cecha, zaleta, sznur; sam-khyā – liczyć, saṃkhya – liczenie, sumowanie, konflikt, saṃkhyāna – wyliczanie, wyszczególnianie);
yathā-vat av. jak należy, właściwie, dokładnie;
śṛṇu śru (słuchać) Imperat. P 2c.1 słuchaj;
tāni tat sn. 2i.3 n. te;
api av. chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;

 

warianty tekstu


tri-dhaiva → tri-dheva (jakby trojako);
guṇa-bhedataḥkarma-bhedataḥ (z powodu zróżnicowania na czyny);
procyate → procyaṃte / prāpyate / ucyate (są nazywane / jest osiągane / jest powiedziane);
 
 



Śāṃkara


athedānīṃ kriyā-kāraka-phalānāṃ sarveṣāṃ guṇātmakatvāt sattva-rajas-tamo-guṇa-bhedatas tri-vidho bhedo vaktavya ity ārabhyate—
jñānaṃ karma ca, karma kriyā, na kārakaṃ pāribhāṣikam īpsitatamaṃ karma | kartā ca nirvartakaḥ kriyāṇāṃ tridhā | eva avadhāraṇaṃ guṇa-vyatirikta-jāty-antarābhāva-pradarśanārthaṃ guṇa-bhedataḥ sattvādi-bhedena ity arthaḥ | procyate kathyate guṇa-saṃkhyāne kāpile śāstre tad api guṇa-saṃkhyāna-śāstraṃ guṇa-bhoktṛ-viṣaye pramāṇam eva | paramārtha-brahmaikatva-viṣaye yady api virūdhyate, tathāpi te hi kāpilāḥ guṇa-gauṇa-vyāpāra-nirūpaṇe’bhiyuktā iti tac-chāstram api vakṣyamāṇārtha-stuty-arthatvenopādīyata iti na virodhaḥ | yathāvat yathā-nyāyaṃ yathā-śāstraṃ sṛṇu tāny api jñānādīni tad-bheda-jātāni guṇa-bheda-kṛtāni sṛṇu, vakṣyamāṇe’rthe manaḥ-samādhiṃ kurv ity arthaḥ
 

Rāmānuja


kartavyakarmaviṣayaṃ jñānam, anuṣṭhīyamānaṃ ca karma, tasyānuṣṭhātā ca sattvādiguṇabhedatas trividhaiva procyate guṇasaṃkhyāne guṇakāryagaṇane / yathāvac chṛṇu tāny api tāni guṇato bhinnāni jñānādīni yathāvac chṛṇu
 

Śrīdhara


tataḥ kiṃ ? ata āha jñānam iti | guṇāḥ samyak kārya-bhedena khyāyate pratipādyante 'sminn iti guṇa-saṅkhyānaṃ sāṅkhya-śāstram | tasmin jñānaṃ ca karma ca kartā ca pratyekaṃ sattvādi-guṇa-bhedena tridhaivocyate | tāny api jñānādīni vakṣyamāṇāni yathāvat śṛṇu | tridhaivety eva-kāro guṇa-trayopādhi-vyatirekeṇātmanaḥ svataḥ karmāṇi pratiṣedhārthaḥ | caturdeśe 'dhyāye tatra sattvaṃ nirmalatvād ity ādinā guṇānāṃ bandhakatva-prakāro nirūpitaḥ | saptadaśe 'dhyāye yajante sāttvikā devān ity ādinā guṇa-kṛta-trividha-svabhāva-nirūpaṇena rajas-tamaḥ-svabhāvaṃ parityajya sāttvikāhārādi-sevayā sāttvikaḥ svabhāvaḥ sampādanīya ity uktam | iha tu kriyā-kāraka-phalādīnām ātma-sambandho nāstīti darśayituṃ sarveṣāṃ triguṇātmakatvam ucyate iti viśeṣo jñātavyaḥ
 

Viśvanātha


tad evaṃ bhagavan-mata ukta-lakṣaṇaḥ sāttvikas tyāga eva sannyāso jñāninām, bhaktānāṃ tu karma-yogasya svarūpeṇaiva tyāgo 'vagamyate | yad uktam ekādaśe bhagavataiva
ājñāyaiva guṇān doṣān
mayādiṣṭān api svakān |
dharmān santyajya yaḥ sarvān
māṃ bhajet sa ca sattamaḥ || (BhP 11.11.37) iti |

asyārthaḥ svāmi-caraṇair vyākhyāto yathā – mayā veda-rūpeṇādiṣṭān api svadharmān santyajya yo māṃ bhajet sa ca sattama iti | kim ajñānato nāstikyād vā ? na dharmācaraṇe sattva-śuddhyādīn guṇān vipakṣe doṣān pratyavāyāṃś cājñāya jñātvāpi mad-dhyāna-vikṣepatayā mad-bhaktyaiva sarvaṃ bhaviṣyatīti dṛḍha-niścayenaiva dharmān santyajya ity
atra dharmān dharma-phalāni santyajyeti tu vyākhyā na ghaṭate | na hi dharma-phala-tyāge kaścid atra pratyavāyo bhaved ity avadheyam | ayaṃ bhāvo bhagavad-vākyānāṃ tad-vyākhyātṝṇāṃ ca – jñānaṃ hi citta-śuddhim avaśyam evāpekṣate, niṣkāma-karmabhiś citta-śuddhi-tāratamye vṛtte eva jñānodaya-tāratamyaṃ bhaven nānyathā | ataeva samyag jñānodaya-siddhy-arthaṃ sannyāsibhir api niṣkāma-karma na kartavyam eva | yad uktam –
ārurukṣor muner yogaṃ
karma kāraṇam ucyate |
yogārūḍhasya tasaiva
śamaḥ kāraṇam ucyate || (Gītā 6.2) iti |
yas tv ātma-ratir eva syād
ātma-tṛptaś ca mānavaḥ |
ātmany eva ca santuṣṭas
tasya kāryaṃ na vidyate || (Gītā 3.17) iti |

bhaktis tu paramā svatantrā mahā-prabalā citta-śuddhiṃ naivāpekṣate, yad uktam –
vikrīḍitaṃ vraja-vadhūbhir idaṃ ca viṣṇoḥ
śraddhānvito yaḥ śṛṇuyād ity ādau
bhaktiṃ parāṃ bhagavati parilabhya kāmaṃ
hṛd-rogam āśv apahinoty acireṇa dhīraḥ || (BhP 10.33.42) iti |

atra tv ātma-pratyayeṇa hṛd-rogavattve vādhikāriṇi paramāyā bhakter api prathamam eva praveśas tatas tatraiva kāmādīnām apagamaś ca | tathā –
praviṣṭaḥ karṇa-randhreṇa
svānāṃ bhāva-saroruham |
dhunoti śamalaṃ kṛṣṇaḥ
salilasya yathā śarat || (BhP 2.8.5)

iti ca ity ato bhaktyaiva yadi tādṛśī citta-śuddhiḥ syāt, tadā bhaktaiḥ kathaṃ karma kartavyam iti |
atha prakṛam anusarāmaḥ – kiṃ ca na kevalaṃ dehādi-vyātiriktasyātmanaḥ jñānam eva jñānam, tathātma-tattvam api jñeyam, tādṛśa-jñānāśraya eva jñānī, kintv etat trike karma-sambandho vartate | tad api sannyāsibhir jñeyam ity āha jñānam iti | atra codanā śabdena vidhir ucyate, yad uktaṃ bhaṭṭaiḥ – codanā copadeśaś ca vidhiś caikārtha-vācina iti | uktaṃ ślokārdhaṃ svayam eva vyācaṣṭe karaṇam iti yaj jñānaṃ tat karaṇa-kārakam | jñāyate 'neneti jñānam iti vyutpatteḥ | yaj jñeyaṃ jīvātma-tattvaṃ, tad eva karma-kārakam | yas tasya parijñātā sa kartā iti trividhaḥ karaṇaṃ karma kartā iti trividhaṃ kārakam ity arthaḥ |
karma-saṅgrahaḥ karmaṇā niṣkāma-karmānuṣṭhānenaiva saṅgṛhyata iti karma-codanā pada-vyākhyā | jñānatvaṃ jñeyatvaṃ jñātṛtvaṃ caitat trayaṃ niṣkāma-karmānuṣṭhāna-mūlakam iti bhāvaḥ |

 

Baladeva


jñānam iti guṇa-saṅkhyāne guṇa-nirūpake śāstre caturdaśe tatra sattvaṃ nirmalatvād ity ādinā guṇānāṃ bandhakatā-prakāraḥ | saptadaśe yajante sāttvikā devān ity ādinā guṇa-kṛta-svabhāva-bhedaś coktaḥ | iha tu guṇa-saṃjñānāṃ jñānādīnāṃ traividhyam ucyata iti bodhyam |
 
 



Michalski


Wiedza, czyn i sprawca są trojakie, odpowiednio do trojakiego rodzaju żywiołów, – mowa o tym w „Wyliczeniu Żywiołów”,– w jaki sposób, posłuchaj:
 

Olszewski


Wiedza, czyn, działacz, są trzech rodzajów według trzech różnych kategoryi. O własnościach już ci mówiłem, posłuchaj teraz, co następuje:
 

Dynowska


Wiedza, czyn i działacz również trojakiego bywają rodzaju, zależnie od przewagi w nich jednej z trzech Gun Przyrody; posłuchaj o nich, o Parto.
 

Sachse


W nauce o gunach mówi się,
że wiedza, czyn i sprawca
są — w zależności od gun — trojakie.
Posłuchaj, jak to wygląda.
 

Kudelska


Powiada się, że również mądrość, czyn i czynu sprawa trojakiego są rodzaju,
W zależności, która z cech natury w nich przeważa, o tym teraz, posłuchaj.
 

Rucińska


Poznanie, czyn oraz sprawca są z guń podziału trojakie –
Tak mówi nauka sankhji i tak też o nich posłuchaj!
 

Szuwalska


Poznanie, czyn i sprawca są również trojakie
W swym rodzaju, zależnie od cechy natury,
Która w nich dominuje. Posłuchaj, Ardżuno!

 

Babkiewicz


Wiedza, czyn, a także sprawca –
z cech podziału ta trojakość
przedstawiona w cech teorii.
Słuchaj o niej jak należy.

 
 

BhG 18.20

sarva-bhūteṣu yenaikaṃ bhāvam avyayam īkṣate
avibhaktaṃ vibhakteṣu taj jñānaṃ viddhi sāttvikam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yena [jñānena] (dzięki której wiedzy) [saḥ] (on) vibhakteṣu sarva-bhūteṣu (w podzielonych wszystkich bytach) avibhaktam (niepodzielony) ekam avyayam bhāvam (jeden niezmienny stan) īkṣate (widzi),
[tvam] (ty) tat jñānam (tę wiedzę) sāttvikam (jako sattwiczną) viddhi (znaj).

 

analiza gramatyczna

sarva-bhūteṣu sarva-bhūta 7i.3 m. ; sarveṣu bhūteṣu itiwe wszystkich bytach (od: sarva – wszystko; bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
yena yat sn. 3i.1 n. przez co, na skutek czego;
ekam eka sn. 2i.1 m. jeden;
bhāvam bhāva 2i.1 m. byt, stan, natura (od: bhū – być);
avyayam a-vyaya 2i.1 m. niezmienny (od: vi-i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie);
īkṣate īkṣ (patrzeć) Praes. Ā 1c.1 widzi;
avibhaktam a-vi-bhakta (vi-bhāj – dzielić, rozszczepiać) PP 2i.1 n. nierozdzielone, niepodzielone;
vibhakteṣu vi-bhakta (vi-bhāj – dzielić, rozszczepiać) PP 7i.3 n. w rozdzielonych, w podzielonych;
tat tat sn. 2i.1 n. to;
jñānam jñāna 2i.1 n. wiedzę, mądrość, inteligencję (od: jñā – wiedzieć, rozumieć);
viddhi vid (wiedzieć) Imperat. P 2c.1 wiedz, znaj;
sāttvikam sāttvika 2i.1 n. związane z sattwą (od: as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun);

 

warianty tekstu


avyayam → avyaktam (nieprzejawiony);
īkṣateīkṣyate (jest widziany);
taj jñānaṃ → yaj jñānaṃ (którą wiedzę);
 
 



Śāṃkara


jñānasya tu tāvat tri-vidhatvam ucyate—
sarva-bhūteṣu avyaktādi-sthāvarānteṣu bhūteṣu yena jñānena ekaṃ bhāvaṃ vastu—bhāva-śabdo vastu-vācī, ekam ātma-vastv ity arthaḥ | avyayaṃ na vyeti svātmanā sva-dharmeṇa vā, kūṭastham ity arthaḥ | īkṣate paśyati yena jñānena, taṃ ca bhāvam avibhaktaṃ pratidehaṃ vibhakteṣu deha-bhedeṣu na vibhaktaṃ tad ātma-vastu, vyomavat nirantaram ity arthaḥ | taj jñānaṃ sākṣāt samyag darśanam advaitātma-viṣayaṃ sāttvikaṃ viddhīti
 

Rāmānuja


brāhmaṇakṣatriyabrahmacārigṛhasthādirūpeṇa vibhakteṣu sarveṣu bhūteṣu karmādhikāriṣu yena jñānenaikam ātmākhyaṃ bhāvaṃ, tatrāpy avibhaktam brāhmaṇatvādyanekākāreṣv api bhūteṣu sitadīrghādivibhāgavatsu jñānākāre ātmani vibhāgarahitam, avyayaṃ vyayasvabhāveṣv api brāhmaṇādiśarīreṣu avyayam avikṛtaṃ phalādisaṅgānarhaṃ ca karmādhikāravelāyām īkṣate, taj jñānaṃ sāttvikaṃ viddhi
 

Śrīdhara


tatra jñānasya sāttvikādi-traividhyam āha sarva-bhūteṣv iti tribhiḥ | sarveṣu bhūteṣu brahmādi-sthāvarās teṣu vibhakteṣu parasparaṃ vyavṛtteṣv avibhaktam anusyutam ekam avyayaṃ nirvikāraṃ bhāvaṃ paramātma-tattvaṃ yena jñānenekṣata ālocayati taj jñānaṃ sāttvikaṃ viddhi
 

Viśvanātha


sāttvikaṃ jñānam āha — sarva-bhūteṣv iti | ekaṃ bhāvam ekam eva jīvātmānaṃ nānā-vidha-phala-bhogārthaṃ krameṇa sarva-bhūteṣu manuṣya-deva-tiryag-ādiṣu vartamānam avyayaṃ naśvareṣv api teṣv anaśvaraṃ vibhakteṣu parasparaṃ vibhinneṣv apy avibhaktam eka-rūpaṃ yena karma-sambandhinā jñānenekṣate tat sāttvikaṃ jñānam
 

Baladeva


sāttvika-jñānam āha — sarveti | sarva-bhūteṣu deva-manuṣyādiṣu deheṣu nānā-karma-phala-bhogāt krameṇa vartamāna-bhāvaṃ jīvātmānaṃ yenaikaṃ vīkṣyate | avyayaṃ naśvareṣu teṣv anaśvaraṃ vibhakteṣu mitho-bhinneṣu teṣv avibhaktam eka-rūpaṃ ca yena taṃ vīkṣyate taj jñānaṃ sāttvikam aupaniṣad-aviviktātma-jñānaṃ tad ity arthaḥ
 
 



Michalski


Wiedza, za pomocą której we wszystkich rzeczach jedną tylko widzimy istotę, nieprzemijającą, pośród podzielnych niepodzielną, wiedz, ta wiedza jest sattwam.
 

Olszewski


Wiedza, która znajduje we wszystkich żyjących istotę jedyną, niezmienną, i niepodzielną w pojedynczych istotach, jest wiedzą prawdy.
 

Dynowska


Wiedza, która widzi jedyną, niezmienną Istność we wszystkich istotach, Jedność w wielości, Niepodzielne w podzielnym, wiedz, o Ardżuno, iż w harmonii ma swoje źródło.
 

Sachse


Za pełną sattwy uznaj taką wiedzę,
dzięki której we wszystkich stworzeniach
dostrzega się jeden byt niezmienny i niepodzielny,
choć zawarty w oddzielnych [istotach].
 

Kudelska


Mądrość, poprzez którą postrzegasz niezmienną istotę w każdym stworzeniu, niepodzielną w tym, co złożone,
Wiedz, iż taka mądrość jest natury szlachetnej.
 

Rucińska


To, które w stworzeniach wszystkich jeden byt widzi niezmienny,
W oddzielnych nierozdzielony – wiedz, to sattwiczne poznanie!
 

Szuwalska


Wiedza, która w istotach postrzegać pozwala
Nieskończoność ich bytu, jedność w podzielności,
Znajduje się pod wpływem harmonii jakości;

 

Babkiewicz


Dzięki niej we wszelkim bycie
jeden stan niezmienny widzi,
w rozdzielonym niepodzielny –
znaj tę wiedzę jako istną.

 
 

BhG 18.21

pṛthaktvena tu yaj jñānaṃ nānā-bhāvān pṛthag-vidhān
vetti sarveṣu bhūteṣu taj jñānaṃ viddhi rājasam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yat jñānam (która wiedza) pṛthaktvena tu (ale z powodu oddzielności) sarveṣu bhūteṣu (we wszystkich bytach) nānā-bhāvān (różne stany) pṛthak-vidhān (jako oddzielne działy) vetti (zna),
tat jñānam (tę wiedzę) rājasam (jako radźasową) viddhi (znaj).

 

analiza gramatyczna

pṛthaktvena pṛthaktva abst. 3i.1 n. przez oddzielność (od: pṛth – rozszerzać, pṛthak – oddzielnie, pojedynczo);
lub av. ( 3i.1 ) – pojedynczo, jeden po drugim, oddzielnie (od: pṛth – rozszerzać, pṛthak – oddzielnie, pojedynczo);
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
yat yat sn. 2i.1 n. które;
jñānam jñāna 2i.1 n. wiedzę, mądrość, inteligencję (od: jñā – wiedzieć, rozumieć);
nānā-bhāvān nānā-bhāva 2i.3 n. mające rozmaite stany, różnorodne istnienia (od: nānā – różnie, rozmaicie / różny; xbhū – być, bhāva – bycie, istnienie, stan, charakter, uczucie, miłość);
pṛthag-vidhān pṛthag-vidha 1i.3 n. mające oddzielone części, pojedyncze działy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthak – oddzielnie, pojedynczo; vi-dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część);
vetti vid (wiedzieć) Praes. P 1c.1 zna;
sarveṣu sarva sn. 7i.3 n. we wszystkich;
bhūteṣu bhūta (bhū – być) PP 7i.3 m. w bytach, w istotach;
tat tat sn. 2i.1 n. to;
jñānam jñāna 2i.1 n. wiedzę, mądrość, inteligencję (od: jñā – wiedzieć, rozumieć);
viddhi vid (wiedzieć) Imperat. P 2c.1 wiedz, znaj;
rājasam rājasa 2i.1 n. związane z radźasem, radźasowe (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);

 

warianty tekstu


tu → ca (i);
yaj jñānaṃ yaj jñānān / taj jñānaṃ (która wiedza / ta wiedza);
bhūteṣu → bhāveṣu (w stanach);
taj jñānaṃ viddhi rājasam → tad rājasam iti smṛtam (ona radźasowa – tak jest pamiętana);
 
 



Śāṃkara


yāni dvaita-darśanāni tāny asamyag-bhūtāni rājasāni tāmasāni ceti ca sākṣāt saṃsārocchittaye bhavanti—
pṛthaktvena tu bhedena prati-śarīram anyatvena yaj jñānaṃ nānā-bhāvān bhinnān ātmanaḥ pṛthag-vidhān pṛthak-prakārān bhinna-lakṣaṇān ity arthaḥ | vetti vijānāti yaj jñānaṃ sarveṣu bhūteṣu, jñānasya kartṛtvāsambhavāt yena jñānena vettīty arthaḥ, taj jñānaṃ viddhi rājasaṃ rajo-guṇa-nirvṛttam
 

Rāmānuja


sarveṣu bhūteṣu brāhmaṇādiṣu brāhmaṇādyākārapṛthaktvenātmākhyān api bhāvān nānābhūtān sitadīrghādipṛthaktvena ca pṛthagvidhān phalādisaṃyogayogyān karmādhikāravelāyāṃ yaj jñānaṃ vetti, taj jñānaṃ rājasaṃ viddhi
 

Śrīdhara


rājasa-jñānam āha pṛthaktveneti | pṛthaktvena tu yaj jñānam ity asyaiva vivaraṇam | sarveṣu bhūteṣu nānā-bhāvān vastuta evānekān kṣetrajñān pṛthag-vidhān sukhitva-duḥkhitvādi-rūpeṇa vilakṣaṇān yena jñānena vetti taj jñānaṃ rājasaṃ viddhi
 

Viśvanātha


rājasaṃ jñānam āha sarva-bhūteṣu jīvātmanaḥ pṛthaktvena yaj jñānam iti | deha-nāśa evātmano nāśa ity asurāṇāṃ matam | ataeva pṛthak pṛthag deheṣu pṛthak pṛthag evātmeti tathā śāstra-karaṇāt pṛthag-vidhān nānābhāvān nānābhiprāyān | ātmā sukha-duḥkhāśraya iti | sukha-duḥkhādyanāśraya itii jaḍa iti cetana iti vyāpaka iti | aūu-svarūpa iti | aneka iti ityādi kalpān yena eka ityādi veda tad rājasam
 

Baladeva


rājasa-jñānam āha pṛthaktveneti | sarveṣu bhūteṣu deva-manuṣyādi-deheṣu jīvātmanaḥ pṛthaktvena yaj jñānaṃ deha-vināśa evātma-vināśa iti yaj jñānam ity arthaḥ | yena ca nānā-vidhān bhāvān abhiprāyān vetti | deha evātmeti dehād anyo deha-parimāṇa ātmeti | kṣaṇika-vijñānam ātmeti nityāvajñāna-mātra-vibhur ātmeti | dehād anyo nava-viśeṣa-guṇāśrayo 'jaḍo vibhur ātmety evaṃ lokāyatika-jaina-bauddha-māyi-tārkikādi-vādān yena jānāti tad rājasaṃ jñānam
 
 



Michalski


Wiedza zaś, oparta na różnorodności, we wszystkich istnieniach widząca odrębne, różne od siebie istoty, wiedz – taka wiedza jest radżas.
 

Olszewski


Wiedza, która w różnych istotach widzi naturę swoistą każdego z nich, jest wiedzą instynktu.
 

Dynowska


Wiedza, która uważa życie poszczególnych istot za odrębne i w każdej z nich inne, niezdolna dojrzeć zasadniczej jedności wśród wielorakości, z rozproszenia i Radżasu płynie.
 

Sachse


Za pełną radżasu uznaj taką wiedzę,
która we wszystkich stworzeniach
dopatruje się pojedynczych, różnorodnych,
odrębnych bytów.
 

Kudelska


Mądrość, która we wszystkich stworzeniach widzi różnorodność form,
Widzi różne ich rodzaje spowodowane ich odrębnością, wiedz, iż taka mądrość jest natury namiętnej.
 

Rucińska


To zaś poznanie, co różne odrębne byty z osobna
Chwyta we wszystkich istotach, wiedz o tym, jest radżasowe.
 

Szuwalska


A ta, która odrębność wśród istot ustala,
Nie wskazując na jedność w ich różnorodności,
Jest wiedzą, co naturę ma dynamiczności.

 

Babkiewicz


Zaś ta, która przez oddzielność
widzi we wszelakim bycie
różne i odrębne stany –
wiedz, że to aktywna wiedza.

 
 

BhG 18.22

yat tu kṛtsnavad ekasmin kārye saktam ahaitukam
atattvārthavad alpaṃ ca tat tāmasam udāhṛtam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yat [jñānam] tu (ale, która wiedza) ekasmin kārye (w jednym obowiązku) kṛtsnavat (niczym wszystko) saktam (lgnąca) ahaitukam (nie mająca przyczyny) atattvārthavat (niczym bez istoty i znaczenia) alpam ca (i niewielka),
tat [jñānam] (ta wiedza) tāmasam (jako tamasowa) udāhṛtam (nazwane).

 

analiza gramatyczna

yat yat sn. 1i.1 n. który;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
kṛtsnavat av. niczym wszystko (od: kṛtsna – cały, kompletny; -vat – sufiks: taki jak, podobny);
ekasmin eka sn. 7i.1 n. w jednym;
kārye kārye (kṛ robić) PF 7i.1 n. w tym co jest do zrobienia, w pracy, w obowiązku;
saktam sakta (sañj – polegać na, być przymocowanym do, obejmować) PP 1i.1 n. przywiązane, lgnące;
ahaitukam a-haituka 1i.1 n. nie mające przyczyny, nieracjonalne (od: hetu – przyczyna, impuls, powód; haituka – mający powód, motywowany);
a-tattva-artha-vat av. niczym pozbawione prawdy i znaczenia (od: tat – to, abst. tat-tva – tość, prawda, realność; arth – pragnąć, prosić, artha – korzyść, zdobycz, cel, zamiar, sprawa, kwestia, rzecz, użycie; -vat – sufiks: taki jak, podobny);
alpam alpa 1i.1 n. małe, drobne;
ca av. i;
tat tat sn. 1i.1 n. to;
tāmasam tāmasa 1i.1 n. związane z tamasem, tamasowe (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun);
udāhṛtam ud-ā-hṛta (ud-ā-hṛ – ustalać, oznajmiać) PP 1i.1 n. ustalone, nazwane, oznajmione;

 

warianty tekstu


yat tu kṛtsnavad yat tu kṛtsnavid / yat tv akṛtsnavid / yat tu kṛtsnas tad (ale którą znający wszystko / ale którą nic nie wiedzący / ale którą cały, tę);
kārye saktam → kārya-saktam  (lgnąca do czynu);
kārye saktam ahaitukam → kāryam etam ahetukaṃ (ten obowiązek nie mający przyczyny);
atattvārthavadatattvārthavid (nie znający znaczenia prawdy);
tat tāmasam udāhṛtam → taj jñānaṃ vidhi tāmasam (tę wiedzę znaj jako tamasową);

Czwarta pada BhG 18.22 jest podobna do czwartej pady BhG 17.19, 22 i 18.39;

 
 



Śāṃkara


yaj jñānaṃ kṛtsnavat samastavat sarva-viṣayam iva ekasmin kārye dehe bahir vā pratimādau saktam etāvān evātmeśvaro vā, nātaḥ param astīti, yathā nagna-kṣapaṇakādīnāṃ śarīrāntarvatī deha-parimāṇo jīvaḥ, īśvaro vā pāṣāṇa-dārv-ādi-mātram, ity evam ekasmin kārye saktam | ahaitukaṃ hetu-varjitaṃ niryuktikam | atattvārthavad ayathā-bhūtārthavat, yathā-bhūto’rthas tattvārthaḥ, so’sya jñeya-bhūto’stīti tattvārthavat, na tattvārthavat atattvārthavat | ahaitukatvād eva alpaṃ ca, alpa-viṣayatvād alpa-phalatvād vā | tat tāmasam udāhṛtam | tāmasānāṃ hi prāṇinām avivekinām īdṛśaṃ jñānaṃ dṛśyate
 

Rāmānuja


yat tu jñānam, ekasmin kārye ekasmin kartavye karmaṇi pretabhūtagaṇādyārādhanarūpe atyalpaphale kṛtsnaphalavat saktam, ahetukam vastutas tv akṛtsnaphalavattayā tathāvidhasaṅgaheturahitam atattvārthavat pūrvavad evātmani pṛthaktvādiyuktatayā mithyābhūtārthaviṣayam, atyalpaphalaṃ ca pretabhūtādyārādhanaviṣayatvād alpaṃ ca, taj jñānaṃ tāmasam udāhṛtam
 

Śrīdhara


tāmasaṃ jñānam āha yad iti | ekasmin kārye dehe pratimādau yā kṛtsnavat paripūrṇavat sattama etāvān eva ātmeśvaro yā ity abhiniveśa-yuktam ahaitukaṃ nirupapattikaṃ | atattvārthavat paramārthāvalambana-śūnyam | ataevālpaṃ tuccham | alpa-viṣayatvāt | alpa-phalatvāc ca | yad evambhūtaṃ jñānaṃ tat tāmasam udāhṛtam
 

Viśvanātha


tāmasaṃ jñānam āha yat tu jñānam ahaitukam autpattikam eva ataeva ekasmin kārye laukika eva snāna-bhojana-pāna-strī-sambhoge tat-sādhane ca karmaṇi saktam | na tu vaidike karmaṇi yajña-dānādau | ataevātattvārthavat tatra tattva-rūpo 'rthaḥ ko 'pi nāstīty arthaḥ | alpaṃ paśūnām iva yat kṣudraṃ tat tāmasaṃ jñānam | dehādy-atiriktatvena tat-padārtha-jñānaṃ sāttvikam | nānāvāda-pratipādakaṃ nyāyādi-śāstra-jñānaṃ rājasam | snāna-bhojanādi-vyavahārika-jñānaṃ tāmasam iti saṅkṣepaḥ
 

Baladeva


tāmasaṃ jñānam āha yat tv iti | yat tu jñānam ahaitukaṃ svābhāvikaṃ na tu śāstrād dhetor jñānam | ataevaikasmin laukike snānaa-bhojana-yoṣita-prasaṅgādau kārye | na tu vaidike yāga-dānādau saktaṃ kṛtsnavat pūrṇaṃ nāto 'dhikam astīty arthaḥ | ataevātattvārthavad yatra tattva-rūpo 'rtho nāsti | alpaṃ paśv-ādi-sādhāraṇyāt tucchaṃ tal laukika-snāna-bhojanādi-jñānaṃ tāmasam
 
 



Michalski


Wiedza wreszcie, która skłania się do jednego jakiegoś zjawiska, jak gdyby to zjawisko było wszystkim, nieuzasadniona, nierzeczywista, płytka – nazywa się tamas.
 

Olszewski


Wiedza, która ma swoim przedmiotem poszczególny czyn, jakoby on sam był wszystkiem, wiedza bez zasad, ważka, nie odpowiadająca istocie prawdy, zowie się wiedzą ciemności.
 

Dynowska


A ta, która każdego oddzielnego trzyma się zjawiska, jakby całość przedstawiało, niezdolna ogarnąć szerzej, ni uchwycić treści i przyczyny, z ciemnoty pochodzi.
 

Sachse


Natomiast za pełną tamasu
uchodzi wiedza bezpodstawna, ograniczona,
nie mająca wglądu w rzeczywistość,
przywiązana do pojedynczego zdarzenia
tak, jak gdyby było ono wszystkim.
 

Kudelska


Mądrość, która przywiązuje się do poszczególnych zjawisk, tak jakby były one wszystkim,
Która, nie wnikając w przyczynę ani istotę rzeczy, jest ograniczona, wiedz, iż taka mądrość wypływa z mrocznej natury.
 

Rucińska


W jeden zaś skutek jak w całość wpatrzone i bezzasadne,
Nierzeczywiste i ciasne – nazywa się tamasowym.
 

Szuwalska


Wiedza ograniczona, wiedza, co oddala,
Jedno zjawisko biorąc z kontekstu całości,
Daleka jest od prawdy, ma cechy bierności.

 

Babkiewicz


Jedno dzieło ma za wszystko,
wąska, lgnąca, nielogiczna,
nie zna prawdy ni istoty –
wiedza ta jest zwana mroczną.

 
 

BhG 18.23

niyataṃ saṅga-rahitam arāga-dveṣataḥ kṛtam
aphala-prepsunā karma yat tat sāttvikam ucyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


aphala-prepsunā [puruṣeṇa] (przez człowieka nie pragnącego owocu) yat niyatam (który stały) saṅga-rahitam (pozbawiony lgnięcia) arāga-dveṣataḥ (z powodu braku namiętności i awersji) kṛtam [bhavati] (jest czyniony),
tat karma (ten czyn) sāttvikam (sattwicznym) ucyate (jest nazywany).

 

analiza gramatyczna

niyatam niyata (ni-yam – zatrzymywać, regulować) PP 1i.1 n. uregulowany, stały;
lub av. stale, zawsze, zdecydowanie;
saṅga-rahitam saṅga-rahita 1i.1 n. ; yat saṅgena rahitam asti tat ten, który pozbawiony jest lgnięcia (od: sam-gam – schodzić się lub sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania; rahita – opuszczony, porzucony, samotny, pozbawiony czego? wymaga instrumentalisu lub genetivusu);
a-rāga-dveṣataḥ av. z powodu braku namiętności i awersji (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rāga – kolor, namiętności, podniecenie, miłość, piękno; dviṣ – nienawidzić, dveṣa – nienawiść, awersja, wrogość; ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
kṛtam kṛta (kṛ – robić) PP 1i.1 n. zrobiony, uczyniony;
a-phala-prepsunā a-phala-prepsu 3i.1 m. ; TP : yaḥ phalam āptuṃ necchati tena  – przez tego, który nie pragnie osiągnąć owocu (od: phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat; pra-āp – osiągać, zdobywać, des.  pra-īpsu – pragnący osiągnąć);
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
yat yat sn. 1i.1 n. które;
tat tat sn. 1i.1 n. to;
sāttvikam sāttvika 1i.1 n. związany z sattwą (od: as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 jest powiedziane, nazywane;

 

warianty tekstu


sāttvikam → satyakam / sāmasam;
tat sāttvikam ucyate → tat sāttvikam udāhṛtam (ten nazywany jest sattwicznym);
 
 



Śāṃkara


athedānīṃ karmaṇas traividhyam ucyate—
niyataṃ nityam | saṅga-rahitam āsakti-varjitam | arāga-dveṣataḥ kṛtaṃ rāga-prayuktena dveṣa-prayuktena ca kṛtaṃ rāga-dveṣataḥ kṛtam, tad-viparītam arāga-dveṣataḥ kṛtam | aphala-prepsunā phalaṃ prepsatīti phala-prepsuḥ phala-tṛṣṇas tad-viparītenāphala-prepsunā kartrā kṛtaṃ karma yat, tat sāttvikam ucyate
 

Rāmānuja


evaṃ kartavyakarmaviṣayajñānasyādhikāravelāyām adhikāryaṃśena guṇatas traividhyam uktvā anuṣṭheyasya karmaṇo guṇatas traividhyam āha
niyatam svavarṇāśramocitam, saṅgarahitam kartṛtvādisaṅgarahitam, arāgadveṣataḥ kṛtam kīrtirāgād akīrtidveṣāc ca na kṛtam; adambhena kṛtam ityarthaḥ; aphalaprepsunā aphalābhisandhinā kāryam ity eva kṛtaṃ yat karma, tat sāttvikam ucyate
 

Śrīdhara


idānīṃ trividhaṃ karmāha – niyatam iti tribhiḥ | niyataṃ nityatayā vihitam | saṅga-rahitam abhiniveśa-śūnyam | arāga-dveṣataḥ putrādi-prītyā vāśatru-dveṣeṇa vā yat kṛtaṃ na bhavati | phalaṃ prāptum icchatīti phala-prepsuḥ | tad-vilakṣaṇena niṣkāmeṇa kartrā yat kṛtaṃ karma tat sāttvikam ucyate
 

Viśvanātha


trividhaṃ jñānam uktvā trividhaṃ karmāha – niyataṃ nityatayā vihitaṃ saṅga-rahitam abhiniveśa-śūnyam ataevārāga-dveṣato rāga-dveṣābhyāṃ vinaiva kṛtam aphalepsunā phalākāṅkṣā-rahitenaiva kartrā kṛtaṃ karma yat sāttvikam
 

Baladeva


atha karma-traividhyam āha – niyatam iti tribhiḥ | niyataṃ sva-varṇāśrama-vihitam | saṅga-rahitam kartṛtvābhiniveśa-varjitam | arāga-dveṣataḥ kṛtaṃ kīrtau rāgād akīrtau dveṣāc ca yan na kṛtaṃ, kintv īśvarārcanatayivāphala-prepsunā phalecchā-śūnyena yat karma kṛtaṃ tat sāttvikam
 
 



Michalski


Czyn nieodzowny, spełniony bez skłonności, bez żądzy lub nienawiści, przez człowieka nieżądającego zapłaty – czyn taki – to sattwam.
 

Olszewski


Czyn konieczny, wyjęty z pod władzy instynktu, spełniony przez człowieka wolnego od pożądania i nienawiści i nie liczącego na nagrodę, jest czynem prawdy.
 

Dynowska


Czynność z naszym obowiązkiem zgodna, bezosobista od pragnienia nagrody wolna, bez niechęci bez niechęci jak i namiętnego chwytu, jest pełna harmonii.
 

Sachse


Czyn należny spełniony bez przywiązania,
bez pożądliwości i bez niechęci,
przez tego, kto nie pragnie jego owocu,
zwany jest czynem pełnym sattwy.
 

Kudelska


Czynność, wykonywana jak powinność, bez przywiązania, namiętności, niechęci,
Która nie pragnie owoców swego działania, taka czynność jest nazywana szlachetną z natury.
 

Rucińska


Powinny, bezosobisty, bez pragnień, bez nienawiści
Czyn bez nadziei na owoc spełniany – zwie się sattwicznym.
 

Szuwalska


Czyn z obowiązkiem zgodny, bezinteresowny,
Spełniany bez niechęci i bez pożądania,
To czyn jest, do którego duch harmonii skłania.

 

Babkiewicz


Regularny, bez przywiązań,
bez niechęci, namiętności,
bez dążenia do owocu –
taki czyn jest zwany istnym.

 
 

BhG 18.24

yat tu kāmepsunā karma sāhaṃ-kāreṇa vā punaḥ
kriyate bahulāyāsaṃ tad rājasam udāhṛtam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


punaḥ (a znowu) kāmepsunā [puruṣeṇa] (przez człowieka pragnącego rozkoszy) sāhaṅkāreṇa vā (lub przez mającego poczucie ‘ja’) yat tu bahulāyāsam (ale który wymagający wielkiego wysiłku) karma (czyn) kriyate (jest wykonywany),
tat (ten) rājasam (radźasowym) udāhṛtam (nazywany).

 

analiza gramatyczna

yat yat sn. 1i.1 n. które;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
kāmepsunā kāma-īpsu 3i.1 m. ; TP : yaḥ kāmam āptum icchati tena  – przez tego, który pragnie osiągnąć rozkosze (od: kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, miłość, przyjemność; āp – osiągać, zdobywać, des. īpsu – pragnący osiągnąć);
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
sāhaṃ-kāreṇa sa-ahaṃ-kāra 2i.1 m. ; BV : yo ‘haṃ-kārena sahāsti tena przez tego, który ma egotyzm (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; występuje głównie w złożeniach, wymaga instrumentalisu; aham – ja; kṛ – robić, kāra – twórca, ahaṃ-kāra – egotyzm, ego, samolubność, dumę);
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
punaḥ av. ponownie, jeszcze raz, z powrotem;
kriyate kṛ (robić) Praes. pass. 1c.1 jest wykonywany;
bahulāyāsam bahula-āyāsa 1i.1 n. ; BV : yasmin āyāsaḥ bahulo ‘sti tat ten, w którym wysiłek jest ogromny (od: bahula – liczny, obfitujący; ā-yāsa – wysiłek, trud, zmęczenie);
tat tat sn. 2i.1 n. to; tat sn. 1i.1 n. to;
rājasam rājasa 1i.1 n. związane z radźasem, radźasowe (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);
udāhṛtam ud-ā-hṛta (ud-ā-hṛ – ustalać, oznajmiać) PP 1i.1 n. ustalone, nazwane, oznajmione;

 

warianty tekstu


sāhaṃ-kāreṇa sāhaṃ-krūreṇa (przez okrutnika mającego poczucie ‘ja’);
vā → vai (zaiste);
bahulāyāsaṃ → kleśa-bahulaṃ (obarczone licznym cierpieniem);
tad rājasam udāhṛtam → tad rājasam iti smṛtam (te jako radźasowe jest znane);
 
 



Śāṃkara


yat tu kāmepsunā karma-phala-prepsunā ity arthaḥ, karma sāhaṃkāreṇeti na tattva-jñānāpekṣayā | kiṃ tarhi ? laukika-śrotriya-nirahaṃkārāpekṣayā | yo hi paramārtha-nirahaṃkāra ātma-vit, na tasya kāmepsutva-bahulāyāsa-kartṛtva-prāptir asti | sāttvikasyāpi karmaṇo’nātma-vit sāhaṃkāraḥ kartā, kim uta rājasa-tāmasayoḥ | loke’nātma-vid api śrotriyo nirahaṃkāra ucyate nirahaṃkāro’yaṃ brāhmaṇa iti | tasmāt tad-apekṣayaiva sāhaṃkāreṇa vā ity uktam | punaḥ-śabdaḥ pāda-pūraṇārthaḥ | kriyate bahulāyāsaṃ kartrā mahatāyāsena nirvartyate, tat karma rājasam udāhṛtam
 

Rāmānuja


yat tu punaḥ kāmepsunā phalaprepsunā sāhaṃkāreṇa vā vāśabdaś cārthe kartṛtvābhimānayuktena ca, bahulāyāsaṃ yat karma kriyate, tad rājasam bahulāyāsam idaṃ karma mayaiva kriyata ity evaṃrūpābhimānayuktena yat karma kriyate, tad rājasam ityarthaḥ
 

Śrīdhara


rājasaṃ karmāha yad iti | yat tu karma kāmepsunā phalaṃ prāptum icchatā sāhaṅkāreṇa mat-samaḥ[*ENDNOTE] ko 'nyaḥ śrotriyo 'stīty evaṃ nirūḍhāhaṅkāra-yuktena ca kriyate | yac ca punar bahulāyāsam atikleśa-yuktaṃ tat karma rājasam udāhṛtam
 

Viśvanātha


kāmepsunālpāhaṅkāravatety arthaḥ | sāhaṅkāreṇātyahaṅkāravatety arthaḥ
 

Baladeva


yat kāmepsunā phalākāṅkṣiṇā sāhaṅkāreṇa kartṛtvābhiniveśinā janena bahulāyāsam atikleśa-yuktaṃ karma kriyate tad rājasam
 
 



Michalski


Czyn, spełniony z wysiłkiem, przez człowieka żądnego rozkoszy, samoluba – zwie się radżas.
 

Olszewski


Czyn spełniony z wielkiemi wysiłkami dla zadowolenia żądzy lub przez wzgląd na siebie samego, jest czynem namiętności.
 

Dynowska


Zaś czyn samolubny, z chęci zaspokojenie swych pragnień podjęty, lub też z niewspółmiernym wykonywany wysiłkiem, z namiętności płynie.
 

Sachse


Czyn spełniony przez człowieka
spragnionego rozkoszy,
albo pełnego egoizmu,
czyn przysparzający wiele trudu,
uchodzi za pełen radżasu.
 

Kudelska


Czynność wykonywana z wielkim wysiłkiem, przez osobę oczekującą wdzięczności i powodowana samolubstwem,
Taka czynność jest nazywana namiętną z natury.
 

Rucińska


Zaś przez żądnego owocu w poczuciu własnej sprawczości
Spełniany w ogromnym trudzie czyn zwany jest radżasowym.
 

Szuwalska


Czyn zgodny z pożądaniem, czyn interesowny,
Dla siebie wykonany w wysiłkach, zmaganiach,
To czyn, co dynamiki siłą nas pochłania.

 

Babkiewicz


Czyn spełniany przez człowieka
tęskniącego za rozkoszą,
z egotyzmu, z wielkim trudem –
nazywany jest aktywnym.

 
 

BhG 18.25

anubandhaṃ kṣayaṃ hiṃsām anapekṣya ca pauruṣam
mohād ārabhyate karma yat tat tāmasam ucyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


anubandham (więzów) kṣayam (zniszczenia) hiṃsām (krzywdy) pauruṣam ca (i możliwości) anapekṣya (nie wziąwszy pod uwagę)
mohāt (z powodu omroczenia) yat karma (który czyn) ārabhyate (jest podejmowany),
tat (ten) tāmasam (tamasowym) ucyate (jest nazywany).

 

analiza gramatyczna

anubandham anu-bandha 2i.1 m. pęta, więzy, więzienie (od: anu-bandh – wiązać, pętać);
kṣayam kṣaya (od: kṣi – zmniejszać się) PF 2i.1 n. zmniejszenie, zniszczenie;
hiṃsām hiṃsā 2i.1 f. przemoc, krzywdzenie (od: hiṃs – ranić, krzywdzić, zabijać);
anapekṣya na apa-īkṣ (patrzeć w bok, opiekować się, szanować, oczekiwać) absol. zlekceważywszy, nie wziąwszy pod uwagę;
ca av. i;
pauruṣam pauruṣa 2i.1 n. męskość, jurność, związane z człowiekiem (od: pur – poprzedzać, prowadzić lub pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie, puruṣa – człowiek);
mohāt moha 5i.1 m. z ogłupienia, z oszołomienia, z zamętu (od: muh – mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym);
ārabhyate ā-rabh (osiągać, podejmować) Praes. pass. 1c.1 jest podejmowane, jest rozpoczynane;
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
yat yat sn. 1i.1 n. które;
tat tat sn. 1i.1 n. to;
tāmasam tāmasa 2i.1 m. związany z tamasem, tamasowy (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 jest powiedziane, nazywane;

 

warianty tekstu


anubandhaṃ kṣayaṃ anubaṃdha-kṣayaṃ (zniszczenia więzów);
anapekṣya → anavekṣya / anavīkṣya / anapekṣa / anavekṣa (nie wziąwszy pod uwagę / nie zobaczywszy / bez brania pod uwagę);
ārabhyate → ārabhate / prārabhyate (rozpoczyna / jest podejmowane);
tat tāmasam ucyate → tat tāmasam udāhṛtam (to zwane jest tamasowym);
 
 



Śāṃkara


anubandhaṃ paścād-bhāvi yad vastu so’nubandha ucyate taṃ cānubandham, kṣayaṃ yasmin karmaṇi kriyamāṇe śakti-kṣayo’rthāvakṣayo vā syāt taṃ kṣayam | hiṃsāṃ prāṇi-bādhāṃ ca | anapekṣya ca pauruṣaṃ puruṣa-kāraṃ śaknomīdaṃ karma samāpayitum ity evam ātma-sāmarthyam, ity etāny anubandhādīny anapekṣya pauruṣāntāni mohād avivekata ārabhyate karma yat, tat tāmasaṃ tamo-nirvṛttam ucyate
 

Rāmānuja


kṛte karmaṇy anubadhyamānaṃ duḥkham anubandhaḥ; kṣayaḥ karmaṇi kriyamāṇe arthavināśaḥ; hiṃsā tatra prāṇipīḍā; pauruṣam ātmanaḥ karmasamāpanasāmarthyam; etāni anavekṣya avimṛśya, mohāt paramapuruṣakartṛtvājñānād yat karmārabhyate, tat tāmasam ucyate
 

Śrīdhara


tāmasaṃ karmāha anubandham iti | anubadhyata iti anubandhaḥ paścād-bhāvi śubhāśubham | kṣayaṃ vitta-vyayam | hiṃsāṃ para-pīḍām | pauruṣaṃ ca sva-sāmarthyam anapekṣyāparyālocya kevalaṃ mohād eva yat karmārabhyate tat tāmasam ucyate
 

Viśvanātha


anu karmānuṣṭhānānantaram āyatyāṃ bhāvinaṃ bandhaṃ rāja-dasyu-yama-dūtādibhir bandhanaṃ | kṣayaṃ dharma-jñānādy-apacayam | hiṃsāṃ svasya nāśaṃ ca anapekṣyāparyālocya pauruṣaṃ vyavahārika-puruṣa-mātra-kartavyaṃ karma mohād ajñānād eva yad ārabhyate tat tāmasam
 

Baladeva


anu karmānuṣṭhānānantaram bandhaṃ rāja-dūta-yama-dūta-kṛtam | kṣayaṃ dharmādi-vināśam | hiṃsāṃ prāṇi-pīḍām | pauruṣaṃ sabalaṃ cānavekṣya yat karma mohād ārabhyate tat tāmasam
 
 



Michalski


Czyn przedsięwzięty bez względu na skutek, stratę lub szkodę, bez względu na własną siłę, poczęty w złości – zowie się tamas.
 

Olszewski


Czyn, nierozumnie przedsięwzięty przez człowieka, nie liczącego się ze skutkami, krzywdą i obrazą i ze swemi własnemi siłami jest czynem mroku.
 

Dynowska


A czyny na błędnych założeniach oparte, w ułudzie poczęte, nie bacząc na możliwości jak i na swą zdolność oraz konsekwencje – możliwą szkodę lub krzywdę dla innych – z ciemnoty i zaślepienia pochodzą.
 

Sachse


Natomiast czyn podjęty w zaślepieniu,
bez względu na jego wynik,
bez względu na szkodę, krzywdę i gwałt,
zwany jest czynem pełnym tamasu.
 

Kudelska


Czynność poczęta z zaślepienia, która nie zważa na konsekwencje, tylko niszczy i rani,
Która nie poważa drugiego człowieka, taka czynność jest nazywana mroczną z natury.
 

Rucińska


Czyn w zaślepieniu podjęty bez względu na skutek, szkodę,
Na krzywdę czy możliwości – nazywa się tamasowym.
 

Szuwalska


Czyn bez celu, okrutny, w skutkach nieodzowny,
Samowolny, szalony, bez opamiętania
– Taki czyn bywa skutkiem bierności działania.

 

Babkiewicz


Więzów, szkody, możliwości
oraz krzywdy nie zważywszy,
w zaślepieniu czyn podjęty –
mrocznym jest zaś nazywany.

 
 

BhG 18.26

mukta-saṅgo nahaṃ-vādī dhṛty-utsāha-samanvitaḥ
siddhy-asiddhyor nirvikāraḥ kartā sāttvika ucyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


mukta-saṅgaḥ (ten, którego lgnięcie odeszło) anahaṃ-vādī (nie mówiący ‘ja’) dhṛty-utsāha-samanvitaḥ (wyposażony w stanowczość i energię) siddhy-asiddhyoḥ (w sukcesie i porażce) nirvikāraḥ (nie zmieniający się) kartā (sprawca) sāttvikaḥ (sattwicznym) ucyate (jest nazywany).

 

analiza gramatyczna

mukta-saṅgaḥ mukta-saṅga 1i.1 m. ; BV : yena saṅgo mukto ‘sti saḥten, kogo lgnięcie odeszło (od: muc – wyzwalać, uwalniać, PP mukta – wyzwolony, odeszły; sam-gam – schodzić się lub sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania);
anahaṃ-vādī an-ahaṃ-vādin 1i.1 m. ; TP : an-aham iti vādīti  – deklarujący „nie ja” (od: aham – ja; vad – mówić, vāda – mowa, dysputa, doktryna; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne; vādin – mówiący, tłumaczący, oznajmiający, dyskutujący, wyjaśniający);
dhṛty-utsāha-samanvitaḥ dhṛty-utsāha-samanvita 1i.1 m. ; DV / TP : dhṛtyotsāhena ca samanvita itiposiadający stanowczość i moc (od: dhṛ – dzierżyć dhṛti – stanowczość, wola; ut-sāha – moc, siła energia; anu-i – podążać, PP anv-ita – połączony, wyposażony: w co? – wymaga instrumentalisu);
siddhy-asiddhyoḥ siddhy-asiddhi 7i.2 f. ; DV : siddhyāṃ ca asiddhyāṃ ca itiw sukcesie i porażce (od: sidh – odnieść sukces, stać się doskonałym, siddhi – sukces, doskonałość);
nirvikāraḥ nir-vikāra 1i.1 m. ; BV : yasya vikāro nāsti saḥwolny od zmiany (od: niḥ – wolny od, bez; vi-kṛ przemieniać, vikāra – zmiana, przemiana);
kartā kartṛ 1i.1 m. sprawca (od: kṛ – robić);
sāttvikaḥ sāttvika 1i.1 m. związany z sattwą (od: as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 jest powiedziane, nazywane;

 

warianty tekstu

nirvikāraḥ → nirākāraṃ (bezkształtne);
 
 



Śāṃkara


idānīṃ kartṛ-bheda ucyate—
mukta-saṅgaḥ muktaḥ parityaktaḥ saṅgo yena sa mukta-saṅgaḥ | anahaṃvādī nāhaṃ-vadana-śīlaḥ | dhṛty-utsāha-samanvito dhṛtir dhāraṇam utsāha udyamas tābhyāṃ samanvitaḥ saṃyukto dhṛty-utsāha-samanvitaḥ | siddhy-asiddhyoḥ kriyamāṇasya karmaṇaḥ phala-siddhāv asiddhau ca siddhy-asiddhyor nirvikāraḥ, kevalaṃ śāstra-pramāṇena prayukto na phala-rāgādinā yaḥ sa nirvikāra ucyate | evaṃ-bhūtaḥ kartā yaḥ sa sāttvika ucyate
 

Rāmānuja


muktasaṅgaḥ phalasaṅgarahitaḥ anahaṃvādī kartṛtvābhimānarahitaḥ, dhṛtyutsāhasamanvitaḥ ārabdhe karmaṇi yāvatkarmasamāptyavarjanīyaduḥkhadhāraṇaṃ dhṛtiḥ; utsāhaḥ udyuktacetastvam; tābhyāṃ samanvitaḥ, siddhyasiddhyor nirvikāraḥ yuddhādau karmaṇi tadupakaraṇabhūtadravyārjanādiṣu ca siddhyasiddhyor avikṛtacittaḥ kartā sāttvika ucyate
 

Śrīdhara


kartāraṃ trividham āha mukta-saṅga iti tribhiḥ | mukta-saṅgas tyaktābhiniveśaḥ | anahaṃvādī garvokti-rahitaḥ | dhṛtir dhairyam | utsāha udyamaḥ | tābhyāṃ samanvitaḥ saṃyuktaḥ | ārabdhasya karmaṇaḥ siddhāv asiddhau ca nirvikāro harṣa-viṣāda-śūnyaḥ | evambhūtaḥ kartā sāttvika ucyate
 

Viśvanātha


trividhaṃ karmoktam | trividhaṃ kartāram āha mukta-saṅga iti
 

Baladeva


atha kartṛ-traividhyam āha mukteti tribhiḥ | mukta-saṅgaḥ kartṛtvābhiniveśa-phalecchā-śūnyaḥ | anahaṃvādī garvokti- śūnyaḥ | dhṛtir ārabdha-karma-pūrti-paryantāvarjanīya-duḥkha-sahiṣṇutā | utsāhas tad-anuṣṭhānodyata-cittatā tābhyāṃ samanvitaḥ | ānuṣaṅgika-phalasya siddhāv asiddhau ca nirvikāro sukhena duḥkhena ca rahitaḥ | īdṛśaḥ kartā sāttvikaḥ
 
 



Michalski


Sprawca, wolny od skłonności, nie mówiący wcale o sobie, obdarzony stałością i siłą, niezmienny w powodzeniu i niepowodzeniu – nazywa się sattwam.
 

Olszewski


Człowiek pozbawiony namiętności i samolubstwa, obdarzony stałością i odwagą, którego nie zmieniają powodzenia i przeciwności jest działaczem prawdy.
 

Dynowska


Człowiek wolny od przywiązań, bezinteresowny, wytrwałości pełen i zapału, a w powodzeniu jak i klęsce jednaki, zwany jest działaczem czystym i pełnym harmonii.
 

Sachse


O sprawcy czynu wolnym od przywiązania,
nie wypowiadającym słowa „ja”,
wytrwałym i silnym,
niezmiennym w powodzeniu i niepowodzeniu,
mówi się, że pełen jest sattwy.
 

Kudelska


Szlachetnym nazywają takiego człowieka, który nie jest samolubny,
który jest pełen stanowczości i siły,
Który pozostaje taki sam w powodzeniu, jak i w klęsce.
 

Rucińska


Bez przywiązania, bez pychy, wytrwały, pełen zapału,
Niezmienny w sukcesie, klęsce sprawca sattwicznym jest zwany.
 

Szuwalska


Osoba wolna, która harmonijnie działa,
Porzuca złudne ego, jest silna, wytrwała,
Niezmienna w chwilach szczęścia, tak jak i w opałach.

 

Babkiewicz


Kto nie mówi „ja”, wytrwały,
nie ma więzi, pełen werwy,
w klęsce i w sukcesie jeden –
sprawcą istnym jest nazwany.

 
 

BhG 18.27

rāgī karma-phala-prepsur lubdho hiṃsātmako śuciḥ
harṣa-śokānvitaḥ kartā rājasaḥ parikīrtitaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


rāgī (namiętny) karma-phalepsuḥ (pragnący owocu czynu) lubdhaḥ (pożądliwy) hiṃsātmakaḥ (w którego naturze jest krzywdzenie) aśuciḥ (nieczysty) harṣa-śokānvitaḥ (wyposażony w radość i rozpacz) kartā (sprawca) rājasaḥ (jako radźasowy) parikīrtitaḥ (słynący).

 

analiza gramatyczna

rāgī rāgin 1i.1 m. kolorowy, namiętny, kochający, przywiązany (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rāga – kolor, namiętności, podniecenie, miłość, piękno; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
karma-phala-prepsuḥ karma-phala-prepsu 1i.1 m. ; TP : yaḥ karmaṇaḥ phalam āptum icchati saḥ  – ten, który pragnie osiągnąć owoc czynu (od: kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat; pra-āp – osiągać, zdobywać, des. pra-īpsu – pragnący osiągnąć);
lubdhaḥ lubdha (lubh – być chciwym) PP 1i.1 m. chciwy, pożądliwy;
hiṃsātmakaḥ hiṃsā-ātmaka 1i.1 n. w którego naturze jest krzywdzenie (od: hiṃs – ranić, krzywdzić, zabijać; hiṃsā – przemoc, krzywdzenie; ātmaka – w złożeniach: mający naturę);
aśuciḥ aśuci 1i.1 m. nieczysty (od: śuc – jaśnieć, być mokrym, śuci czysty);
harṣa-śokānvitaḥ harṣa-śoka-anvita 1i.1 m. ; DV / TP : harṣeṇa śokena cānvita itispowity ekscytacją i rozpaczą (od: hṛṣ –  ekscytować się, podnosić się, harṣa – podniesienie się, ekscytacja, podniecenie; śuc – rozpaczać, palić, śoka – rozpacz, żal, ogień; anu-i – podążać, PP anv-ita – połączony, wyposażony: w co? – wymaga instrumentalisu);
kartā kartṛ 1i.1 m. sprawca (od: kṛ – robić);
rājasaḥ rājasa 2i.1 m. związany z radźasem, radźasowy (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);
parikīrtitaḥ pari-kīrtita (pari-kīrt – sławić) PP 1i.1 m. wysławiony, powiedziany, oznajmiony, znany (od: kīrti – sława);

 

warianty tekstu


rāgī → rāge (w namiętności);
karma-phala-prepsur karma-phale prepsur (pragnący osiągnięć w owocu czynu);
lubdho → labdho (osiągnięty);
hiṃsātmako hiṃsātmake (w naturze szkodzenia);
parikīrtitaḥ → parikīrtityate (jest sławiony);
 
 



Śāṃkara


rāgī rāgo’syāstīti rāgī | karma-phala-prepsuḥ karma-phalārthīty arthaḥ | lubdhaḥ para-dravyeṣu saṃjāta-tṛṣṇaḥ | tīrthādau sva-dravyāparityāgī vā | hiṃsātmakaḥ para-pīḍā-kara-svabhāvaḥ | aśucir bāhyābhyantara-śauca-varjitaḥ | harṣa-śokānvitaḥ iṣṭa-prāptau harṣa aniṣṭa-prāptāv iṣṭa-viyoge ca śokas tābhyāṃ harṣa-śokābhyām anvitaḥ saṃyuktas tasyaiva ca karmaṇaḥ sampatti-vipattibhyāṃ harṣa-śokau syātām, tābhyāṃ saṃyukto yaḥ kartā sa rājasaḥ parikīrtitaḥ
 

Rāmānuja


rāgī yaśo’rthī, karmaphalaprepsuḥ karmaphalārthī; lubdhaḥ karmāpekṣitadravyavyayasvabhāvarahitaḥ, hiṃsātmakaḥ parān pīḍayitvā taiḥ karma kurvāṇaḥ, aśuciḥ karmāpekṣitaśuddhirahitaḥ, harṣaśokānvitaḥ yuddhādau karmaṇi jayādisiddhyasiddhyor harṣaśokānvitaḥ kartā rājasaḥ parikīrtitaḥ
 

Śrīdhara


rājasaṃ kartāram āha rāgīti | rāgī putrādiṣu prītimān | karma-phala-prepsuḥ karma-phala-kāmī | lubdhaḥ parasvābhilāṣī | hiṃsātmako māraka-svabhāvaḥ | lābhālābhayor harṣa-śokābhyām anvitaḥ saṃyuktaḥ kartā rājasaḥ parikīrtitaḥ
 

Viśvanātha


rāgī karmaṇy āsaktaḥ | lubdho viṣayāsaktaḥ
 

Baladeva


rāgī strī-putrādiṣv āsaktaḥ | karma-phala-prepsuḥ paśu-putrānna-svargādiṣv atispṛhayāluḥ | lubdhaḥ karmāpekṣita-dravya-vyayākṣamaḥ | hiṃsātmakaḥ parān prapīḍya karma kurvāṇaḥ | aśuciḥ karmāpekṣita-vihita-śuddhi-śūnyaḥ karma-phala-siddhi-tad-asiddhyor harṣa-śokābhyām anvitaḥ | īdṛśaḥ kartā rājasaḥ
 
 



Michalski


Sprawca, pełen namiętności, pożądający owocu czynów, chciwy, skory do obelg, nieczysty, ulegający radościom i smutkom – taki sprawca nazywa się radżas.
 

Olszewski


Człowiek namiętny, dążący do nagrody za swoje dzieła, chciwy, pochopny do szkodzenia innym, nieczysty, oddany zbytkom radości i strapienia jest działaczem instynktu.
 

Dynowska


Zaś namiętnie ze swą pracą związany, chciwy i żądny jej plonów, o interesownych lub nieszlachetnych pobudkach, a w środku nieraz gwałtowny i okrutny, tylko własną radością i troska powodowany, taki działacz jest namiętności podległy.
 

Sachse


O sprawcy czynu namiętnym,
chciwym owocu czynu,
zaborczym, skłonnym wyrządzić krzywdę, nieczystym,
podległym radości i trosce,
mówi się, że jest pełen radżasu.
 

Kudelska


Człowiek, który działa pod wpływem gwałtownych uczuć, który pożąda owoców swoich czynów i jest chciwy,
Który jest skłonny do wyrządzania krzywdy i miota się wśród radości i smutku, taki człowiek jest nazywany namiętnym z natury.
 

Rucińska


Namiętny, żądny owocu, chciwy, krzywdzący, nieczysty,
Cieszący się i smucący nazywa się radżasowym.
 

Szuwalska


Sprawca namiętny, sprawca czynów dynamicznych,
Pragnie cieszyć się, chciwy owoców jest licznych,
Zmienny, choć zawsze zdolny do czynów drastycznych.

 

Babkiewicz


Nieczysty, namiętny, chciwy,
spragniony owocu czynu,
krzywda w jego jest naturze,
radość, rozpacz nim kierują –
oto sprawca jest aktywny.

 
 

BhG 18.28

ayuktaḥ prākṛtaḥ stabdhaḥ śaṭho naikṛtiko lasaḥ
viṣādī dīrgha-sūtrī ca kartā tāmasa ucyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


ayuktaḥ (niezaprzężony) prākṛtaḥ (prostak) stabdhaḥ (arogancki) śaṭhaḥ (oszust) naikṛtikaḥ (niszczycielski) alasaḥ (leniwy) viṣādī (przygnębiony) dīrgha-sūtrī ca (i opieszały) kartā (sprawca) tāmasaḥ (tamasowym) ucyate (jest nazywany).

 

analiza gramatyczna

ayuktaḥ a-yukta (yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 1i.1 m. niepołączony, niezaprzęgnięty, niezajęty, nieodpowiedni;
prākṛtaḥ prākṛta 1i.1 m. normalny, zwykły, prostak, niewyrafinowany (od: pra-kṛ – stwarzać, prakṛti – natura, podstawa, praprzyczyna, przejawiony świat);
stabdhaḥ stabdha (stambh – stać stabilnie, zatrzymywać, stawać się nieruchomym) PP 1i.1 m. nieruchomy, dumny, arogancki;
śaṭhaḥ śaṭha 1i.1 m. oszust, fałszywiec, łotr, drań (od: ???);
naikṛtikaḥ naikṛtika 1i.1 m. nieuczciwy, błędny, niszczycielski (od: ni-kṛ – niszczyć, upokarzać, pokonywać);
alasaḥ alasa 1i.1 m. nieaktywny, bez energii, leniwy (od: las – jaśnieć, błyszczeć, bawić się);
viṣādī viṣādin 1i.1 m. rozpaczający, przygnębiony, smutny, skonsternowany (od: vi-sad – rozpaczać; viṣāda – rozpacz, smutek; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
dīrgha-sūtrī dīrgha-sūtrin  1i.1 m. powolny, opieszały, spóźniający się (od: dīrgha – długi, wielki, głęboki; siv – szyć, kleić, łączyć, sūtra – nić, lina, sznur, lakoniczne formuły; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
ca av. i;
kartā kartṛ 1i.1 m. sprawca (od: kṛ – robić);
tāmasaḥ tāmasa 1i.1 m. związany z tamasem, tamasowy (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 jest powiedziane, nazywane;

 

warianty tekstu


naikṛtiko naiṣkṛtiko / naiḥ-kṛtiko (zaniedbujący);
dīrgha-sūtrī → dīrgha-sūtraś (ten którego nić [działania] jest długa);
 
 



Śāṃkara


ayukto na yukto’samāhitaḥ | prākṛto’tyantāsaṃskṛta-buddhir bāla-samaḥ | stabdho daṇḍāvat na namati kasmaicit | śaṭhaḥ māyāvī śakti-gūhana-kārī | naikṛtikaḥ para-vibhedana-paraḥ | alaso’pravṛtti-śīlaḥ kartavyeṣv api | viṣādī viṣādavān sarvadāvasanna-svabhāvaḥ | dīrgha-sūtrī ca kartavyānāṃ dīrgha-prasāraṇaḥ sarvadā manda-svabhāvaḥ, yad adya śvo vā kartavyaṃ tan māsenāpi na karoti | yaś caivambhūtaḥ, sa kartā tāmasa ucyate
 

Rāmānuja


ayuktaḥ śāstrīyakarmāyogyaḥ, vikarmasthaḥ, prākṛtaḥ anadhigatavidyaḥ, stabdhaḥ anārambhaśīlaḥ, śaṭhaḥ abhicārādikarmaruciḥ, naikṛtikaḥ vañcanaparaḥ, alasaḥ ārabdheṣv api karmasu mandapravṛttiḥ, viṣādī atimātrāvasādaśīlaḥ dīrghasūtrī abhicārādikarma kurvan pareṣu dīrghakālavartyanarthaparyālocanaśīlaḥ, evaṃbhūto yaḥ kartā, sa tāmasaḥ
 

Śrīdhara


tāmasaṃ kartāram āha ayukta iti | ayukto 'navahitaḥ | prākṛto viveka-śūnyaḥ | stabdho 'namraḥ | śaṭhaḥ śakti-gūhana-kārī | naikṛtikaḥ para-vṛtti-chedana-paraḥ | alaso 'pravṛtti-śīlaḥ [viṣādī] kartavyeṣv api sarvadā 'vasanna-svabhāvaḥ | dīrgha-sūtrī ca kartavyānāṃ dīrgha-prasāraṇaḥ sarvadā manda-svabhāvaḥ | yad adya śvo vā kartavyaṃ tan māsenāpi na karoti | yaś caivambhūtaḥ sa kartā tāmasa ucyate
 

Viśvanātha


ayukto 'naucitya-kārī prākṛtaḥ prakṛtau sva-svabhāva eva vartamānaḥ, yad eva sva-manasi āyāti tad evānutiṣṭhati, na tu guror api vacaḥ pramāṇayatīty arthaḥ | naikṛtikaḥ parāpamāna-kartā |
tad evaṃ jñānibhir ukta-lakṣaṇaḥ sāttvika eva tyāgaḥ kartavyaḥ sāttvikam eva karma-niṣṭhaṃ jñānam āśrayaṇīyaṃ sāttvikam eva karma kartavyaṃ sāttvikenaiva kartrā bhavitavyaṃ | eṣa eva sannyāso jñāninām iti me jñānaṃ prakaraṇārtha-niṣkarṣaḥ | bhaktānāṃ tu triguṇātītam eva jñānaṃ triguṇātītaṃ me karma bhakti-yogākhyaṃ triguṇātītā eva kartāraḥ | yad uktaṃ bhagavataiva śrīmad-bhāgavate –
kaivalyaṃ sāttvikaṃ jñānaṃ
rajo vaikalpikaṃ tu yat |
prākṛtaṃ tāmasaṃ jñānaṃ
man-niṣṭhaṃ nirguṇaṃ smṛtam || (BhP 11.25.24) iti |
lakṣaṇaṃ bhakti-yogasya
nirguṇasya hy udāhṛtam || (BhP 3.29.11) iti |
sāttvikaḥ kārako 'saṅgī
rāgāndho rājasaḥ smṛtaḥ |
tāmasaḥ smṛti-vibhraṣṭo
nirguṇo mad-apāśrayaḥ || (BhP 11.25.26) iti |
kiṃ ca na kevalam etat trikam eva bhakti-mate guṇātītam api tu bhakti-sambandhi sarvam eva guṇātītam | yad uktaṃ tatraiva –
sāttvikyādhyātmikī śraddhā
karma-śraddhā tu rājasī |
tāmasy adharme yā śraddhā
mat-sevāyāṃ tu nirguṇā || (BhP 11.25.27) iti |
vanaṃ tu sāttviko vāso
grāmo rājasa ucyate |
tāmasaṃ dyuta-sadanaṃ
man-niketaṃ tu nirguṇam || (BhP 11.25.25) iti |
sāttvikaṃ sukham ātmotthaṃ
viṣayotthaṃ tu rājasam |
tāmasaṃ moha-dainyotthaṃ
nirguṇaṃ mad-apāśrayam || (BhP 11.25.29) iti |
tad evaṃ guṇātītānāṃ bhaktānāṃ bhakti-sambandhīni jñāna-karma-śraddhādau sva-sukhādīni sarvāṇy eva guṇātītāni | sāttvikānāṃ jñānināṃ jñāna-sambandhīni tāni sarvāṇi sāttvikāny eva | rājasānāṃ karmiṇāṃ tāni sarvāṇi rājasāny eva | tāmasānām ucchṛṅkhalānāṃ tāni sarvāṇi tāmasāny eveti śrī-gītā-bhāgavatārtha-dṛṣṭyā jñeyam | jñāninām api punar antima-daśāyāṃ jñāna-sannyāsānantaram urvaritayā kevalayā bhaktyaiva guṇātītatvaṃ caturdaśādhyāya uktam
 

Baladeva


ayukto 'naucitya-kṛt | prākṛtaḥ prakṛtau svabhāve vartamānaḥ sva-prakṛty-anusāreṇaiva, na tu śāstrānusāreṇa karma-kṛd ity arthaḥ | stabdho 'namraḥ śaṭhaḥ sva-śakti-gopana-kṛt | naikṛtikaḥ parāpamāna-kṛt | alasaḥ prārabdhe karmaṇi śithilaḥ | viṣādī śokākulaḥ | dīrgha-sūtrī divasaika-kartavyaṃ varṣeṇāpi yo na karoti | īdṛśaḥ kartā tāmasa
 
 



Michalski


Sprawca niezdolny, gburowaty, uparty, fałszywy, nieuczciwy, leniwy, małoduszny, opieszały – nazywa się tamas.
 

Olszewski


Człowiek niezdolny, nikczemny, uparty, kłamliwy, niedbały, próżniaczy, leniwy, zawsze gotowy usiąść i w gnuśności wlekący swe życie jest działaczem ciemności.
 

Dynowska


Nieopanowany, brutalny, uparty, przebiegły i do nędznych zdolny czynów, leniwy, niezdecydowany, łatwo wpadający w rozpacz, taki działacz jest gnuśny i ciemny.
 

Sachse


Natomiast nieopanowany, prymitywny, próżny,
zdradziecki, podły, gnuśny,
strapiony i pełen wahań sprawca
uznany jest za będącego w mocy tamasu.
 

Kudelska


Człowiek pospolity, którego umysł nie jest opanowany, który jest pyszny, kłamliwy,
Nieuczciwy, leniwy, posępny i ociężały, taki człowiek jest nazywany mrocznym z natury.
 

Rucińska


Niedbały, głupi i hardy, fałszywy, podły, leniwy,
Ponury i opieszały sprawca się zwie tamasowym.
 

Szuwalska


Nieświadomy, uparty, grubiański, leniwy,
Ponury, opieszały, tępy, nieuczciwy
Jest sprawca, który działa pod bierności wpływem.

 

Babkiewicz


Niezaprzężon, arogancki,
prostak, oszust, wielce gnuśny,
niszczycielski, opieszały,
smutny – sprawca oto mroczny.

 
 

BhG 18.29

buddher bhedaṃ dhṛteś caiva guṇatas tri-vidhaṃ śṛṇu
procyamānam aśeṣeṇa pṛthaktvena dhanaṃjaya

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he dhanañjaya (o zdobywco bogactw!),
[tvam] (ty) buddheḥ (roztropności) dhṛteḥ ca eva (i zaiste stanowczości) pṛthaktvena (oddzielnie) aśeṣeṇa (bez reszty) guṇataḥ (ze względu na guny) tri-vidham (o mającym trzy części) procyamānam (o omawianym) bhedam (podziale) śṛṇu (słuchaj).

 

analiza gramatyczna

buddheḥ buddhi 6i.1 f. roztropności, rozumu, myśli, rozsądku, intelektu, percepcji, poznania, idei, poglądu (od: budh – budzić, rozumieć, percepować);
bhedam bheda 2i.1 m. rozdzielenie, rozszczepienie, podział, różnicę (od: bhid – rozdzielać);
dhṛteḥ dhṛti 6i.1 f. stanowczości, woli (dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
guṇataḥ av. ze względu na guny (od:grah – chwytać, guṇa – cecha, zaleta, sznur; ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
tri-vidham tri-vidha 2i.1 m. trojakiego, mającego trzy części (od: tri – trzy; vi-dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część);
śṛṇu śru (słuchać) Imperat. P 2c.1 słuchaj;
procyamānam procyamāna (pra-vac – mówić) PPr pass. 2i.1 m. mówionego;
aśeṣeṇa av. całkowicie, bez reszty, kompletnie (od: śiṣ – pozostawiać, śeṣa – pozostałość, resztka, koniec; powstały z: 3i.1);
pṛthaktvena av. (3i.1) – pojedynczo, jeden po drugim, oddzielnie (od: pṛth – rozszerzać, pṛthak – oddzielnie, pojedynczo);
dhanaṃjaya dhanaṃ-jaya 8i.1 m. ; yo dhanaṃ jayati saḥo ty, który zdobywasz bogactwa (od: dhana – podbój, łupy, bogactwo; ji – zwyciężać, jaya – zwycięstwo);

 

warianty tekstu


guṇatas tri-vidhaṃ śṛṇu → traividhyaṃ gunataḥ śṝṇu / guṇatas tu vidhiṃ śṛṇu (posłuchaj o mającym trzy części ze względu na guny / ale posłuchaj o zasadzie odpowiednio do gun);
 
 



Śāṃkara


buddher bhedaṃ dhṛteś caiva bhedaṃ guṇataḥ sattvādi-guṇatas tri-vidhaṃ sṛṇv iti sūtropanyāsaḥ | procyamānaṃ kathyamānam aśeṣeṇa niravaśeṣato yathāvat pṛthaktvena vivekato dhanaṃjaya, dig-vijaye mānuṣaṃ daivaṃ ca prabhūtaṃ dhanaṃ jitavān, tenāsau dhanaṃjayo’rjunaḥ
 

Rāmānuja


evaṃ kartavyakarmaviṣayajñāne kartavye ca karmaṇi anuṣṭhātari ca guṇatas traividhyam uktam; idānīṃ sarvatattvasarvapuruṣārthaniścayarūpāyā buddher dhṛteś ca guṇatas traividhyam āha
buddhiḥ vivekapūrvakaṃ niścayarūpaṃ jñānam; dhṛtiḥ ārabdhāyāḥ kriyāyā vighnopanipāte 'pi dhāraṇam, tayos sattvādiguṇatas trividhaṃ bhedaṃ pṛthaktvena procyamānaṃ yathāvac chṛṇu
 

Śrīdhara


idānīṃ buddher dhṛteś ca traividhyaṃ pratijānīte buddher bhedam iti | spaṣṭo 'rthaḥ
 

Viśvanātha


jñānibhiḥ sarvam api vastu sāttvikam evopādeyam iti jñāpayituṃ buddhy-ādīnām api traividhyam āha buddher iti
 

Baladeva


evaṃ jñāna-jñeya-parijñātṝṇāṃ traividhyam uktvā buddhi-dhṛtyos tad vaktuṃ pratijānīte buddher iti | sphuṭārtham
 
 



Michalski


Wysłuchaj teraz, jaki jest podział rozumu i wytrwania, odpowiadający trzem żywiołom. Opiszę ci go całkowicie, w całej jego rozmaitości, zdobywco łupów!
 

Olszewski


Posłuchaj też, o zwycięzco bogactw, jaki jest w całości swej i w swych częściach potrójny podział rozumu i wytrwałości wedle przymiotów osobistych.
 

Dynowska


Rozpoznawanie jak i wytrzymałość również trojakiego bywają rodzaju, zależnie od przewagi cech; posłuchaj o nich, Ardżuno.
 

Sachse


Posłuchaj teraz o podziale rozumu i wytrwałości,
trojakim, w zależności od gun.
Przedstawię ci go dokładnie,
każdy z osobna, Zdobywco Skarbu.
 

Kudelska


Posłuchaj teraz, Dhanandżajo, o trojakim podziale rozumienia
I wytrwałości, objaśnię ci to dokładnie i szczegółowo.
 

Rucińska


O trójgunowym podziale rozumu i wytrwałości
Opowiem w pełni z osobna. Posłuchaj, Zwycięzco Skarbów!
 

Szuwalska


Rozum, jak i wytrwałość w dążeniu do celu
Trojakiej są natury. Posłuchaj, Ardżuno!
Wyjaśnię ci dokładnie, jakie są różnice.

 

Babkiewicz


O Zdobywco Bogactw, słuchaj
o trójdziale szczegółowo
wytrwałości i rozumu
na podstawie cech rzeczonym.

 
 

BhG 18.30

pravṛttiṃ ca nivṛttiṃ ca kāryākārye bhayābhaye
bandhaṃ mokṣaṃ ca vetti buddhiḥ sā pārtha sāttvikī

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!),
[buddhiḥ] (która roztropność) pravṛttim ca nivṛttim ca (i działanie i powściągnięcie) kāryākārye (co należy i czego nie należy czynić) bhayābhaye (strach i nieustraszoność) bandham mokṣam ca (więzy i wyzwolenie) vetti (zna),
sā buddhiḥ (ta roztropność) sāttvikī [asti] (jest sattwiczną).

 

analiza gramatyczna

pravṛttim pravṛtti 2i.1 f. aktywność, działanie (od: pra-vṛt – wprawiać w ruch, obracać, dziać się);
ca av. i;
nivṛttim nivṛtti 2i.1 f. zatrzymanie, zawrócenie, powściągnięcie (od: ni-vṛt – zatrzymywać);
ca av. i;
kāryākārye kārya-akārya 2i.2 n. obowiązek i czyn zakazany (od: kṛ robić, PF kārya – do zrobienia, praca, obowiązek szczególnie religijny);
bhayābhaye bhaya-abhaya 2i.2 n. strach i wolność od strachu (od: bhī – straszyć, bhaya – strach);
bandham bandha 2i.1 m. pęta, więzy, więzienie (od: bandh – wiązać, pętać);
mokṣam mokṣa 2i.1 m. uwolnienie, wyzwolenie, porzucenie (od: muc – wyzwalać);
ca av. i;
yat sn. 1i.1 f. która;
vetti vid (wiedzieć) Praes. P 1c.1 zna;
buddhiḥ buddhi 1i.1 f. roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd (od: budh – budzić, rozumieć, percepować);
tat sn. 1i.1 f. ona;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
sāttvikī sāttvikī 1i.1 f. związana z sattwą, sattwowa (od: as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun);

 

warianty tekstu


kāryākārye → kāryākāryau (obowiązek i czyn zakazany);
yā → yo (ten);
vetti buddhiḥ sā pārtha sāttvikī → buddhir veda sā sātvikī matā (wiedz, że ta roztropność uważana jest za sattwiczną);

Pierwsza pada BhG 18.30 jest taka sama jak pierwsza pada BhG 16.7;

 
 



Śāṃkara


pravṛttiṃ ca pravṛttiḥ pravartanaṃ bandha-hetuḥ karma-mārgaḥ śāstra-vihita-viṣayaḥ | nivṛttiṃ ca nirvṛttir mokṣa-hetuḥ saṃnyāsa-mārgaḥ | bandha-mokṣa-samāna-vākyatvāt pravṛtti-nivṛttī karma-saṃnyāsa-mārgāv ity avagamyate | kāryākārye vihita-pratiṣiddhe laukike vaidike vā śāstra-buddheḥ kartavyākartavye karaṇākaraṇe ity etat | kasya ? deśa-kālādy-apekṣayā dṛṣṭādṛṣṭārthānāṃ karmaṇām | bhayābhaye bibhety asmād iti bhayaṃ cora-vyāghrādi, na bhayam abhayam, bhayaṃ cābhayaṃ ca bhayābhaye, dṛṣṭādṛṣṭa-viṣayayor bhayābhayayoḥ kāraṇe ity arthaḥ | bandhaṃ sa-hetukaṃ mokṣaṃ ca sa-hetukaṃ yā vetti vijānāti buddhiḥ, sā pārtha sāttvikī | tatra jñānaṃ buddher vṛttir buddhis tu vṛttimatī | dhṛtir api vṛtti-viśeṣa eva buddheḥ
 

Rāmānuja


pravṛttiḥ abhyudayasādhanabhūto dharmaḥ, nivṛttiḥ mokṣasādhanabhūtaḥ, tav ubhau yathāvasthitau yā buddhir vetti; kāryākārye sarvavarṇānāṃ pravṛttinivṛttidharmayor anyataraniṣṭhānāṃ deśakālāvasthāviśeṣeṣu „idaṃ kāryam, idam akāryam” iti yā vetti; bhayābhaye śāstrātivṛttir bhayasthānaṃ tadanuvṛttir abhayasthānam, bandhaṃ mokṣaṃ ca saṃsārayāthātmyaṃ tadvigamayāthātmyaṃ ca yā vetti; sā sāttvikī buddhiḥ
 

Śrīdhara


atra buddhes traividhyam āha pravṛttiṃ ceti tribhiḥ | pravṛttiṃ dharme | nivṛttim adharme | yasmin deśe kāle ca yat kāryam akāryaṃ ca | bhayābhaye kāryākārya-nimittau arthānarthau | kathaṃ bandhaḥ kathaṃ vā mokṣe iti yā buddhir antaṃkaraṇaṃ vetti sā sāttvikī | yayā pumān vettīti vaktavye karaṇe kartṛtvopacāraḥ kāṣṭhāni pacantītivat
 

Viśvanātha


bhayābhaye saṃsārāsaṃsāra-hetuke
 

Baladeva


tatra buddhes traividhyam āha pravṛttiṃ ceti tribhiḥ | yā buddhir dharme pravṛttim adharmān nivṛttiṃ ca vetti, yayā vettīti vaktavya yā vettīti karaṇe kartṛtvam upacaritam | kuṭhāraś chinattītivat | niṣkāmaṃ karma kāryaṃ sa-kāmaṃ tv akāryam iti kāryākārye yā vetti aśāstrīya-pravṛttito bhayaṃ śāstrīya-pravṛttitas tv abhayam iti bhayābhaye yā vetti, bandhaṃ saṃsāra-yāthātmyaṃ mokṣaṃ tac-cheda-yāthāmyaṃ ca yā vetti sā buddhiḥ sāttvikī
 
 



Michalski


Rozum, który zna zarówno działanie jak i zaniechanie czynności, zna to, co należy czynić oraz to, czego nie należy, rozum, który wie, co to jest strach i odwaga, co związanie, a co wybawienie, taki rozum, o Partho – jest sattwam.
 

Olszewski


Rozum znający początek i koniec rzeczy, jakie czynić i jakich unikać należy, trwogi i męstwa, więzów i wyzwolenia, jest rozumem prawdy.
 

Dynowska


Rozpoznawanie, które wie czym jest czyn a czym wyrzeczenie; co należy, a czego czynić nie należy; czego trzeba a czego nie trzeba się obawiać i widzi jasno co duszę więzi a co ją wyzwala, to jest pełne harmonii, o Parto.
 

Sachse


Rozum, który pojmuje,
czym jest działanie, a czym — niedzialanie,
co się godzi, a czego nie godzi się czynić,
czego należy, a czego nie należy się lękać,
czym są więzy, a czym wyzwolenie,
pełen jest sattwy, o synu Prithy.
 

Kudelska


Kto rozpoznaje, czym jest działanie, a czym brak działania, co należy wykonać, a czego nie należy, czego się winno obawiać, a czego nie,
Co niesie niewolę, a co do wyzwolenia wiedzie, takie rozumienie, Partho, szlachetnej jest natury.
 

Rucińska


Znający czyn oraz bezczyn, powinność i niepowinność,
Strach, bezstrach, wolność i więzy rozum sattwiczny jest, Partho!
 

Szuwalska


Kto potrafi odróżnić ścieżkę doświadczenia
Od drogi wyrzeczenia, wie, co czynić można,
A czego nie należy, co lęk musi budzić,
Czego bać się nie trzeba, co więzi, wyzwala
– Ten ma rozum, przez który harmonia przemawia.

 

Babkiewicz


Zaniechanie i działanie,
nakaz, to co zabronione,
bojaźń i nieustraszoność,
więzy oraz wyzwolenie –
rozum, który je rozróżnia
istnym jest, o synu Prythy.

 
 

BhG 18.31

yayā dharmam adharmaṃ ca kāryaṃ cākāryam eva ca
ayathāvat prajānāti buddhiḥ sā pārtha rājasī

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!),
yayā [buddhyā] (dzięki której roztropności) [puruṣaḥ] (człowiek) dharmam adharmam ca (dharmę i antydharmę) kāryam akāryam eva ca (powinność i czyn zakazany) ayathāvat (niewłaściwie) prajānāti (pojmuje),
sā buddhiḥ (ta roztropność) rājasī [asti] (jest radźasowa).

 

analiza gramatyczna

yayā yat sn. 3i.1 f. dzięki której;
dharmam dharma 2i.1 m. dharma (od: dhṛ – dzierżyć, posiadać);
adharmam adharma 2i.1 m. antydharma (od: dhṛ – dzierżyć, posiadać);
ca av. i;
kāryam kārya (kṛ robić) PF 2i.1 n. do zrobienia, praca, powinność, obowiązek szczególnie religijny;
ca av. i;
akāryam akārya (kṛ robić) PF 2i.1 n. nie do zrobienia, czyn zakazany, przeciwieństwo powinności;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ca av. i;
ayathāvat av. niewłaściwie, nieodpowiednio, niepoprawnie, błędnie (do: yathā – tak jak; -vat – sufiks: taki jak, podobny);
prajānāti pra-jñā (rozumieć) Praes. P 1c.1 rozumie, pojmuje;
buddhiḥ buddhi 1i.1 f. roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd (od: budh – budzić, rozumieć, percepować);
tat sn. 1i.1 f. ona;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
rājasī rājasī 1i.1 f. związana z radźasem, radźasowa (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);

 

warianty tekstu


yayā → yathā (tak jak);
cākāryam → vākāryam (lub czyn zakazany);
ayathāvat → atha yāvat (w ten sposób, tak jak);
ayathāvat prajānāti → yathā-van nābhijānāti (nie rozumie jak należy);
 
 



Śāṃkara


yayā dharmaṃ śāstra-coditam adharmaṃ ca tat-pratiṣiddhaṃ kāryaṃ cākāryam eva ca pūrvokte eva kāryākārye ayathāvan na yathāvat sarvato nirṇayena na prajānāti, buddhiḥ sā pārtha rājasī
 

Rāmānuja


yathā pūrvoktaṃ dvividhaṃ dharmaṃ tadviparītaṃ ca tanniṣṭhānāṃ deśakālāvasthādiṣu kāryaṃ cākāryaṃ ca yathāvan na jānāti, sā rājasī buddhiḥ
 

Śrīdhara


rājasīṃ buddhim āha yayeti | ayathāvat sandehāspadatvenety arthaḥ | spaṣṭam anyat
 

Viśvanātha


ayathāvat asmayaktayety arthaḥ
 

Baladeva


rājasīṃ buddhim āha yayeti | ayathāvad asamyatvena
 
 



Michalski


Rozum, za pomocą którego niezupełnie możemy odróżnić, co jest prawem, a co bezprawiem i co należy czynić, a czego nie, taki rozum – to radżas, o Partho!
 

Olszewski


Taki, który niejasno odróżnia rzeczy sprawiedliwe, od niesprawiedliwych; który nie wie co należy czynić a czego unikać, jest rozumem instynktu.
 

Dynowska


Rozpoznawanie, które o tym co złe, a co dobre spaczone ma pojęcie i nie widzi jasno co należy, a czego nie należy, to jest namiętnością przyćmione.
 

Sachse


Rozum, który niewłaściwie pojmuje
słuszność i niesłuszność,
oraz to, co się godzi, a czego nie godzi się czynić,
pełen jest radżasu, o synu Prithy.
 

Kudelska


Rozumienie, poprzez które błędnie się postrzega to, co prawe, i to, co niewłaściwe,
Co należy wykonać, a czego unikać, takie rozumienie, Partho, namiętnej jest natury.
 

Rucińska


Ten rozum, co niewłaściwie poznaje prawe, nieprawe,
Powinność i niepowinność, jest radżasowy, o Partho!
 

Szuwalska


Rozum, co nie odróżnia prawa od bezprawia,
Czym są czyn pożądany i niepożądany
– To rozum dynamiki cechą jest przyćmiony.

 

Babkiewicz


Rozum, co bezprawia, prawa,
co nakazu i zakazu
nie pojmuje jak należy,
jest aktywnym, synu Prythy.

 
 

BhG 18.32

adharmaṃ dharmam iti manyate tamasāvṛtā
sarvārthān viparītāṃś ca buddhiḥ sā pārtha tāmasī

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!),
tamasā (ciemnością) yā āvṛtā [buddhiḥ] (która roztropność okryta) adharmam dharmam iti („antydharma to dharma”) manyate (myśli),
sarvārthān ca viparītān (wszystkie rzeczy odwrotne) [manyate] (pojmuje),
sā buddhiḥ (ta roztropność) tāmasī [asti] (jest tamasowa).

 

analiza gramatyczna

adharmam adharma 2i.1 m. antydharma (od: dhṛ – dzierżyć, posiadać);
dharmam dharma 2i.1 m. dharma (od: dhṛ – dzierżyć, posiadać);
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
yat sn. 1i.1 f. która;
manyate man (myśleć) Praes. Ā 1c.1 myśli, uważa;
tamasā tamas 3i.1 n. ciemnością, mrokiem, tępotą, biernością jedną z trzech gun (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać);
āvṛtā āvṛtā (ā-vṛ – okrywać) PP 1i.1 f. okryta;
sarvārthān sarva-artha 2i.3 m. ; sarvān arthān iti wszystkie rzeczy (od: sarva – wszystko; arth – pragnąć, prosić artha – korzyść, zdobycz, cel, zamiar, sprawa, kwestia, rzecz, użycie);
viparītān viparīta (vi-pari-i – iść w koło, zawracać) PP 2i.3 m. przeciwne, odwrotne, złe;
ca av. i;
buddhiḥ buddhi 1i.1 f. roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd (od: budh – budzić, rozumieć, percepować);
tat sn. 1i.1 f. ona;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
tāmasī tāmasī 1i.1 f. związana z tamasem, tamasowa (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun);

 

warianty tekstu


adharmaṃ dharmam iti adharmyaṃ dharmyam iti (antydharmiczność to dharmiczność);
manyatebudhyate (pojmuje);
tamasāvṛtā → tamasānvitā / tamaso ‘nvitā (okryta ciemnością / z powodu ciemności okryta);
ca → tu (ale);
sarvārthān viparītāṃś ca → sarvārtha-rūpa-retāṃś ca;
pārtha tāmasī → tāmasī matā (uważana za tamasową);
 
 



Śāṃkara


adharmaṃ pratiṣiddhaṃ dharmaṃ vihitam iti yā manyate jānāti tamasāvṛtā satī, sarvārthān sarvān eva jñeya-padārthān viparītāṃś ca viparītān eva vijānāti, buddhiḥ sā pārtha tāmasī
 

Rāmānuja


tāmasī tu buddhiḥ tamasāvṛtā satī sarvārthān viparītān manyate / adharmaṃ dharmaṃ, dharmaṃ cādharmaṃ, santaṃ cārtham asantam, asantam cārthaṃ santaṃ, paraṃ ca tattvam aparam, aparaṃ ca tattvaṃ param / evaṃ sarvaṃ viparītaṃ manyata ity arthaḥ
 

Śrīdhara


tāmasīṃ buddhim āha adharmam iti | viparīta-grāhiṇī buddhis tāmasīty arthaḥ | buddhir antaḥkaraṇaṃ pūrvoktam | jñānaṃ tu tad-vṛttiḥ | dhṛtir api tad-vṛttir eva | yad vā antaḥkaraṇasya dharmiṇo buddhir apy adhyavasāya-lakṣaṇā vṛttir eva | icchā-dveṣādīnāṃ tad-vṛttīnāṃ bahutve 'pi dharmādharma-bhayābhaya-sādhanatvena prādhānyād etāsāṃ traividhyam uktam | upalakṣaṇaṃ caitad anyāsām
 

Viśvanātha


yā manyata iti | kuṭhāraś chinattītivat yayā manyata ity arthaḥ
 

Baladeva


tāmasīṃ buddhim āha adharmam iti | viparīta-grāhiṇī buddhis tāmasīty arthaḥ | sarvārthān viparītāni sādhum asādhum asādhuṃ ca sādhuṃ, paraṃ tattvam aparam aparaṃ ca tattvaṃ param ity evaṃ sarvān arthān viparītān manyata ity arthaḥ
 
 



Michalski


Rozum pogrążony w ciemności, który bezprawie nazywa prawem i widzi wszystkie rzeczy na opak, – taki rozum, o Partho, to tamas.
 

Olszewski


Umysł, otoczony ciemnością, który nazywa sprawiedliwem niesprawiedliwe i przekręca wszystko, o synu Prithy, jest rozumem mroku.
 

Dynowska


Zaś rozpoznawanie tak zmącone, że dobre bierze za złe, a złe za dobre i wszystko widzi na opak, ciemnotą jest i zaślepieniem, Ardżuno.
 

Sachse


Natomiast pełen tamasu jest taki rozum,
o synu Prithy,
który — spowity w ciemności —
niesłuszność uznaje za słuszność
i wszystkie sprawy widzi na odwrót.
 

Kudelska


Rozumienie, które pogrążone w ciemności, złe uważa za dobre, a dobre za złe
I wszystko postrzega na opak, takie rozumienie, Partho, mrocznej jest natury.
 

Rucińska


A rozum w ciemność spowity, co prawem mieni bezprawie,
Rzecz wszelką opacznie widzi, o Partho, jest tamasowy.
 

Szuwalska


Rozum, który bezprawie uważa za prawo,
Przesłonięty złudzeniem błądzi – taki rozum
Pogrążony jest w mroku bierności, Ardżuno.

 

Babkiewicz


Rozum, który w mrok spowity
bierze prawo za bezprawie,
każdą rzecz na opak widzi –
ten jest mroczny, synu Prythy.

 
 

BhG 18.33

dhṛtyā yayā dhārayate manaḥ-prāṇendriya-kriyāḥ
yogenāvyabhicāriṇyā dhṛtiḥ sā pārtha sāttvikī

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!),
yogena (dzięki jodze) avyabhicāriṇyā (przez wierną) yayā dhṛtyā (przez którą stanowczość) [puruṣaḥ] (człowiek) manaḥ-prāṇendriyā-kriyāḥ (aktywności umysłu, tchnień i zmysłów) dhārayate (utrzymuje),
sā dhṛtiḥ (ta stanowczość) sāttvikī [asti] (jest sattwiczną).

 

analiza gramatyczna

dhṛtyā dhṛti 3i.1 f. przez stanowczość, przez wolę (dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony);
yayā yat sn. 3i.1 f. dzięki której;
dhārayate dhṛ (utrzymywać) Praes. caus. Ā 2c.1 sprawia utrzymanie, rozważa, pojmuje;
manaḥ-prāṇendriya-kriyāḥ manaḥ-prāṇa-indriya-kriyā 2i.3 f. ; TP : manasaḥ prāṇānām indriyāṇāṃ ca kriyāḥ aktywności umysłu, tchnień i zmysłów (od: man – myśleć, manas – umysł; pra-an – oddychać w górę prāṇ – oddychać, żyć, prāṇa – oddech, życie; ind – posiadać moc, indriya – zmysły; kṛ – robić, kriyā – akt, praca, szczególnie o rytualnym charakterze);
yogena yoga 3i.1 m. dzięki przyłączaniu, dzięki zyskowi, dzięki zaprzęgnięciu, dzięki zastosowaniu, dzięki metodzie, dzięki środkom, dzięki jodze (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
avyabhicāriṇyā a-vyabhicāriṇī 3i.1 f. przez wierną, przez oddaną (od: vi-abhi-√car – działać nieprzyjaźnie, obrażać, vyabhicārin – działający niewłaściwie, vyabhicāriṇī – niewierna, wszetecznica);
dhṛtiḥ dhṛti 1i.1 f. stanowczość, wola (dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony);
tat sn. 1i.1 f. ona;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
sāttvikī sāttvikī 1i.1 f. związana z sattwą, sattwowa (od: as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun);

 

warianty tekstu


dhārayatedhārayati (utrzymuje);
avyabhicāriṇyāavyabhicāreṇa / avyabhicāriṇyo (dzięki wiernej [jodze] / wierne);
pārtha sāttvikī → sāttvikī matā (za sattwiczną uważana);
 
 



Śāṃkara


dhṛtyā yayā avyabhicāriṇyeti vyavahitena sambandho, dhārayate | kiṃ ? manaḥ-prāṇendriya-kriyāḥ | manaś ca prāṇāś ca indriyāṇi ca manaḥ-prāṇendriyāṇi, teṣāṃ kriyāś ceṣṭaḥ, tā ucchāstra-mārga-pravṛtter dhārayate dhārayati | dhṛtyā hi dhāryamāṇā ucchāstra-mārga-viṣayā na bhavanti | yogena samādhinā | avyabhicāriṇyā nitya-samādhy-anugatayety arthaḥ | etad uktaṃ bhavati—avyabhicāriṇyā dhṛtyā manaḥ-prāṇendriya-kriyā dhāryamāṇā yogena dhārayatīti | yaivaṃ-lakṣaṇā dhṛtiḥ sā pārtha sāttvikī
 

Rāmānuja


yayā dhṛtyā yogenāvyabhicāriṇyā manaḥprāṇendriyāṇāṃ kriyāḥ puruṣo dhārayate; yogaḥ mokṣasādhanabhūtaṃ bhagavadupāsanam; yogena prayojanabhūtenāvyabhicāriṇyā yogoddeśena pravṛttās tatsādhanabhūtā manaḥprabhṛtīnāṃ kriyāḥ yayā dhṛtyā dhārayate, sā sāttvikītyarthaḥ
 

Śrīdhara


idānīṃ dhṛtes traividhyam āha dhṛtyeti tribhiḥ | yogena cittaigāgreṇa hetunā 'vyabhicāriṇyā viṣayāntaram adhārayantyā yayā dhṛtyā manasaḥ prāṇānām indriyāṇāṃ ca kriyā dhārayate niyacchati sā dhṛtiḥ sāttvikī
 

Viśvanātha


dhṛtes traividhyam āha dhṛtyeti
 

Baladeva


dhṛtes traividhyam āha dhṛtyeti tribhiḥ | yayā manaḥ-prāṇendriyāṇāṃ yogopāya-bhūtāḥ kriyāḥ puruṣo dhārayate, sā dhṛtiḥ sāttvikī | kīdṛśety āha yogeneti | yogaḥ parātma-cintanaṃ tenāvyabhicāriṇyā tad anyaṃ viṣayam agṛhṇantyety arthaḥ
 
 



Michalski


Wytrwałość, z pomocą której powściągamy działalność serca, oddechu i zmysłów, wytrwałość niezmiennego oddania – nazywa się sattwam.
 

Olszewski


Wytrwałość, która utrzymuje czyny Ducha, serca i umysłu w niezmiennej Jedności mistycznej, jest wytrwałością zgodną z prawdą.
 

Dynowska


Wytrwałość w opanowaniu Jogą biegu myśli, działania zmysłów i żywotnych tchnień, ta, o Parto, z harmonii pochodzi.
 

Sachse


Wytrwałość, z pomocą której
panuje się nad czynnościami umysłu,
prany i zmysłów,
skupiona, dzięki jodze, na tym jednym zadaniu,
pełna jest sattwy, o synu Prithy.
 

Kudelska


Wytrwałość, która poprzez stałe, regularne ćwiczenia jogi, utrzymuje opanowany umysł, oddech, zmysły i wszelkie czynności,
Taka wytrwałość, Partho, szlachetnej jest natury.
 

Rucińska


Wytrwałość niezłomna w jodze, przez którą trzyma na wodzy
Działanie myśli, tchnień, zmysłów, sattwiczna jest, synu Prythy!
 

Szuwalska


Wytrwałość w panowaniu nad własnym umysłem,
Oddechem i zmysłami, nad czynem kontrola
Nieprzerwana i stałość to przejaw harmonii.

 

Babkiewicz


Wytrwałość, co utrzymuje
funkcje myśli, tchnień i zmysłów
dzięki w jodze koncentracji,
jest w istności, synu Prythy.

 
 

BhG 18.34

yayā tu dharma-kāmārthān dhṛtyā dhārayate rjuna
prasaṅgena phalākāṅkṣī dhṛtiḥ pārtha rājasī

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he arjuna (Ardźuno), he pārtha (Prythowicu!),
yayā dhṛtyā tu (ale dzięki której stanowczości) prasaṅgena (wskutek lgnięcia) phalākāṅkṣī (pragnący owoców) dharma-kāmārthān (dharmę, żądzę i korzyści) dhārayate (utrzymuje),
sā dhṛtiḥ (ta stanowczość) rājasī [asti] (jest radźasowa).

 

analiza gramatyczna

yayā yat sn. 3i.1 f. dzięki której;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
dharma-kāmārthān dharma-kāma-artha 2i.3 m. ; DV : dharmaś ca kāmaś cārthaś cetidharmę, żądze i korzyści (od: dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma; kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, miłość, przyjemność; arth – pragnąć, chcieć zdobyć, artha – cel, zamiar, korzyść, motyw, użycie, rzecz, obiekt, bogactwo, posiadłości);
dhṛtyā dhṛti 3i.1 f. przez stanowczość, przez wolę (dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony);
dhārayate dhṛ (utrzymywać) Praes. caus. Ā 2c.1 sprawia utrzymanie, rozważa, pojmuje;
arjuna arjuna 8i.1 m. biały, jasny;
prasaṅgena pra-saṅga 3i.1 m. wskutek lgnięcia (od: sam-gam – schodzić się lub sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania);
phalākāṅkṣī phala-ākāṅkṣin 1i.1 m. ; TP : yaḥ phalam ākāṅkṣati saḥ ten, który pragnie owocu (od: phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat; ā-kāṅkṣ – pragnąć, tęsknić, ākāṅkṣā – pragnienie, tęsknota; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
dhṛtiḥ dhṛti 1i.1 f. stanowczość, wola (dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony);
tat sn. 1i.1 f. ona;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
rājasī rājasī 1i.1 f. związana z radźasem, radźasowa (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);

 

warianty tekstu


yayā → yathā (tak jak);
dharma-kāmārthān karma-kāmārthān (czyny, żądze i korzyści);
prasaṅgena → prasannena (skutkiem zadowolenia);
sā → yā (która);
 
 



Śāṃkara


yayā tu dharma-kāmārthān dharmaś ca kāmaś cārthaś ca dharma-kāmārthās tān dharma-kāmārthān dhṛtyā yayā dhārayate manasi nityam eva kartavya-rūpān avadhārayati he’rjuna, prasaṅgena yasya yasya dharmāder dhāraṇa-prasaṅgas tena tena prasaṅgena phalākāṅkṣī ca bhavati yaḥ puruṣaḥ, tasya dhṛtir yā sā pārtha rājasī
 

Rāmānuja


phalākāṅkṣī puruṣaḥ prakṛṣṭasaṅgena dharmakāmārthān yayā dhṛtyā dhārayate, sā rājasī / dharmakāmārthaśabdena tatsādhanabhūtā manaḥprāṇendriyakriyā lakṣyante / phalākāṅkṣīty atrāpi phalaśabdena rājasatvād dharmakāmārthā eva vivakṣitāḥ / ato dharmakāmārthāpekṣayā manaḥprabhṛtīnāṃ kriyā yayā dhṛtyā dhārayate, sā rājasīty uktaṃ bhavati
 

Śrīdhara


rājasīṃ dhṛtim āha yayā tv iti | yayā tu dhṛtyā dharmārtha-kāmān prādhānyena dhārayate na vimuñcati | tat-saṅgena phalākāṅkṣī ca bhavati sā rājasī dhṛtiḥ
 

Viśvanātha


brak kkomentarza do BhG 18.37
 

Baladeva


sa-kāma-vidvat-prasaṅgena phalākāṅkṣī puruṣaḥ | yayā dharmādīn tat-sādhana-bhūtā manaḥ-prāṇendriya-kriyā dhārayatee, sā dhṛtiḥ rājasī
 
 



Michalski


Wytrwałość, która gorąco pożąda nagrody, Ardżuno, i goni za tym, co jest dobre, miłe i pożyteczne, taka wytrwałość, Partho, to radżas.
 

Olszewski


Taka, o Ardżuno, która goni za dobrem, uciechą i pożytkiem, instynktem kierowana ku owocowi czynów, jest wytrwałością żądzy.
 

Dynowska


Lecz ta wytrwałość, co z pożądania plonów uparcie się trzyma obowiązków, oraz za bogactwem i rozkoszą goni, to o Parto, namiętności jest pełna.
 

Sachse


A ta, Ardżuno, dzięki której
trzyma się ktoś uczynków prawych,
miłych i korzystnych,
chciwie pragnąc owocu [czynu],
ta wytrwałość pełna jest radżasu, o synu Prithy.
 

Kudelska


Wytrwałość, która lgnie do swych działań, przyjemności i bogactwa,
Która uparcie pożąda owoców swych czynów, taka wytrwałość, Partho, namiętnej jest natury.
 

Rucińska


Ta zaś, Ardżuno, przez którą lgnąc dąży spragniony plonu,
Do dharmy, miłości, mienia – jest radżasowa, o Partho!
 

Szuwalska


Wytrwałość, co dążeniem jest do uzyskania
Rozkoszy i bogactwa, to trud dynamiczny.

 

Babkiewicz


Ta, co prawo, zysk, przyjemność
podtrzymuje, o Ardźuno,
lgnięciem i owocu chceniem –
oto wytrwałość aktywna.

 
 

BhG 18.35

yayā svapnaṃ bhayaṃ śokaṃ viṣādaṃ madam eva ca
na vimuñcati durmedhā dhṛtiḥ pārtha tāmasī

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!),
durmedhāḥ (nierozumy) yayā [dhṛtyā] (wskutek której stanowczości) svapnam (snu) bhayam (strachu) śokam (rozpaczy) viṣādam (przygnębienia) madam eva ca (i zaiste szaleństwa) na vimuñcati (nie porzuca),
sā dhṛtiḥ (ta stanowczość) tāmasī [asti] (jest tamasowa).

 

analiza gramatyczna

yayā yat sn. 3i.1 f. dzięki której;
svapnam svapna 2i.1 m. sen (od: svap – spać);
bhayam bhaya 2i.1 n. strach (od: bhī – straszyć);
śokam śoka 2i.1 m. rozpacz, ogień (od: śuc – palić, rozpaczać);
viṣādam viṣāda 2i.1 m. rozpacz, smutek, przygnębienie, konsternację (od: vi-sad – rozpaczać);
madam mada 2i.1 m. upojenie, szaleństwo, zachwyt, dumę, arogancję (od: mad – bawić się, cieszyć się, być skonfundowanym);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ca av. i;
na av. nie;
vimuñcati vi-muc (wyzwalać, uwalniać) Praes. P 1c.1 uwalnia, porzuca;
durmedhāḥ dur-medhas 2i.1 m. nierozumny, głupiec, ignorant (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; medhas = medhā – rozum, intelekt, zrozumienie, ofiara);
dhṛtiḥ dhṛti 1i.1 f. stanowczość, wola (dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony);
tat sn. 1i.1 f. ona;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
tāmasī tāmasī 1i.1 f. związana z tamasem, tamasowa (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun);

 

warianty tekstu


yayā → yathā (tak jak);
svapnaṃ → svāsthyaṃ / svapna- / svapnaḥ (dobrego stanu / snu / śpiący);
śokaṃ → krodhaṃ / śokaḥ (gniewu / rozpaczający);
madaṃ → moham / damam (omroczenia / samokontroli);
pārtha tāmasī → tāmasī matā / tāmasī smṛtā (za tamasową uważana / znana jako tamasowa);
 
 



Śāṃkara


yayā svapnaṃ nidrāṃ bhayaṃ trāsaṃ śokaṃ viṣādaṃ viṣaṇṇatāṃ madaṃ viṣaya-sevām ātmano bahu-manyamāno matta iva madam eva ca manasi nityam eva kartavya-rūpatayā kurvan na vimuñcayati dhārayaty eva durmedhāḥ kutsita-medhāḥ puruṣo yaḥ, tasya dhṛtir yā sā tāmasī matā
 

Rāmānuja


yayā dhṛtyā /svapnaṃ nidrām / madaṃ viṣayānubhavajanitaṃ madam / svapnamadav uddiśya pravṛttā manaḥprāṇādīnāṃ kriyāḥ durmedhā na vimuñcati dhārayati / bhayaśokaviṣādaśabdāś ca bhayaśokādidāyiviṣayaparāḥ; tatsādhanabhūtāś ca manaḥprāṇādikriyā yayā dhārayate, sā dhṛtis tāmasī
 

Śrīdhara


tāmasīṃ dhṛtim āha yayeti duṣṭāviveka-bahulā medhā yasya sa durmedhāḥ puruṣo yayā dhṛtyā svapnādīn na vimuñcati punaḥ punar āvartayati | svapno 'tra nidrā sā dhṛtis tāmasī
 

Viśvanātha


brak komentarza do BhG 18.37
 

Baladeva


yayā svapnādīn na vimuñcati durmedhās tān dhārayaty eva, sā dhṛtis tāmasī | svapno nidrā, mado viṣaya-bhoga-jo garvaḥ | svapnādi-śabdais tad-dhetu-bhūtā manaḥ-prāṇendriya-kriyā yayā dhārayate sā tāmasī dhṛtir ity arthaḥ
 
 



Michalski


Wytrwałość głupca, który nigdy nie wyrzeka się snu, obawy, troski, odrętwienia i pychy – taka wytrwałość, Partho, to tamas.
 

Olszewski


Wytrwałość niedorzeczna, która nie wyzwala człowieka z ospałości, trwogi, smutku, lęku i głupoty, jest wytrwałością ciemności.
 

Dynowska


A ta, co z uporem głupoty w ospałości trwa, w strachu, trosce, rozpaczy, a także w próżności i pysze, taka wytrwałość, Ardżuno, jest ciemnoty wyrazem.
 

Sachse


Wytrwałość pełna tamasu natomiast
to ta, o synu Prithy,
z powodu której głupcy nie mogą uwolnić się
od snu, strachu, troski, smutku i podniecenia.
 

Kudelska


Wytrwałość, poprzez którą głupiec nie może się otrząsnąć ze snu,
Strachu, bólu, posępności i omamienia, taka wytrwałość, Partho, mrocznej jest natury.
 

Rucińska


Wytrwałość, przez którą głupiec snu, strachu, smutku, słabości
l upojenia nie traci, jest tamasowa, o Partho!
 

Szuwalska


Wytrwałość, przez którą głupiec snu, strachu, smutku, słabości
l upojenia nie traci, jest tamasowa, o Partho!

 

Babkiewicz


A wytrwałość, skutkiem której
nierozumny nie porzuca
snu, rozpaczy, strachu, smutku
i szaleństwa – zwie się mroczną.

 
 

BhG 18.36

sukhaṃ tv idānīṃ tri-vidhaṃ śṛṇu me bharata-rṣabha
abhyāsād ramate yatra duḥkhāntaṃ ca nigacchati

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he bharatarṣabha (o byku wśród Bharatów!),
idānīm tu (ale teraz) [tvam] (ty) tri-vidham sukham (o trojakim szczęściu) me (ode mnie) śṛṇu (słuchaj).
yatra [sukhe] (w którym szczęściu) [puruṣaḥ] (człowiek) abhyāsāt (z powodu praktyki) ramate (raduje się),
duḥkhānta ca (i kres cierpienia) nigacchati (osiąga).

 

analiza gramatyczna

sukham sukha 2i.1 n. radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
idānīm av. teraz, właśnie, dzisiaj;
tri-vidham tri-vidha 2i.1 n. trojakie, mające trzy części (od: tri – trzy; vi-dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część);
śṛṇu śru (słuchać) Imperat. P 2c.1 słuchaj;
me asmat sn. 6i.1 mój (skrócona forma od: mama);
bharata-rṣabha bharata-rṣabha 8i.1 m. ; TP : bharatāṇāṃ ṛṣabha itio byku wśród Bharatów (od: bhṛ – dzierżyć lub bharata – król Bharata, utrzymywany, aktor, w l. mnogiej – potomkowie Bharaty; ṛṣabha – byk, dominujący, najlepszy);
abhyāsāt abhy-āsa 5i.1 m. od powtarzania, od praktyki, od dyscypliny (od: abhi-as – powtarzać, studiować);
ramate ram (radować się, bawić) Praes. Ā 1c.1 znajduje radość;
yatra av. gdzie, w jakim miejscu, kiedy (korelatyw do: tatra);
duḥkhāntam duḥkha-anta 2i.1 m. ; TP : duḥkhasyāntam itikres cierpienia (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: dobre i złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się z oporem; anta – koniec, limit, granica, śmierć);
ca av. i;
nigacchati ni-gam (osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga;

 

warianty tekstu


tri-vidhaṃ zamienia się miejscem z śṛnu me;
ca nigacchati → ca niyacchati / na nigacchati / ca na gacchati (i osiąga / nie osiąga / i nie idzie);
 
 



Śāṃkara


guṇa-bhedena kriyāṇāṃ kārakāṇāṃ ca tri-vidho bheda uktaḥ | athedānīṃ phalasya sukhasya tri-vidho bheda ucyate—
sukhaṃ tv idānīṃ tri-vidhaṃ śṛṇu samādhānaṃ kurv ity etat, me mama bharatarṣabha | abhyāsāt paricayād āvṛtte ramate ratiṃ pratipadyate yatra yasmin sukhānubhave duḥkhāntaṃ ca duḥkhāvasānaṃ duḥkhopaśamaṃ ca nigacchati niścayena prāpnoti
 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy BhG 18.37
 

Śrīdhara


komentarz wspólny przy BhG 18.37
 

Viśvanātha


komentarz wspólny przy BhG 18.37
 

Baladeva


komentarz wspólny przy BhG 18.37
 
 



Michalski


A teraz wysłuchaj odemnie o trojakiej radości, Bharato-byku! Radość, która przez powtarzanie się nabiera uroku i przez, którą dochodzimy do kresu boleści,
 

Olszewski


Posłuchaj jeszcze, o książę, o trzech rodzajach przyjemności, kiedy człowiek przez ćwiczenie utrzymuje swą dusze w radości i bierze rozbrat ze smutkiem.
 

Dynowska


A teraz usłysz ode Mnie, o Bharato mocarny, o trzech radości odmianach: ta, którą człowiek w samoopanowaniu znajduje, która kres kładzie wszelkiemu cierpieniu,
 

Sachse


A teraz, o najlepszy z Bharatów,
usłysz ode mnie o trojakim szczęściu.
Gdy jego słodyczy
zaznaje się dopiero po wielu próbach,
i [dopiero po wielu próbach]
dochodzi się do kresu nieszczęścia;
 

Kudelska


Teraz, posłuchaj, najlepszy z Bharatów, o trzech rodzajach szczęścia,
W szczęściu człowiek, po długich ćwiczeniach, radość znajduje i osiąga stan pozbawiony bólu.
 

Rucińska


Teraz o szczęściu trojakim posłuchaj, pierwszy z Bharatów,
Które kres kładzie cierpieniom i radość daje z ćwiczenia,
 

Szuwalska


brak

 

Babkiewicz


Słuchaj teraz, o buhaju,
o trojakiej szczęśliwości,
w której radość jest z praktyki
przynoszącej kres cierpieniu.

 
 

BhG 18.37

yat tad-agre viṣam iva pariṇāme ‘mṛtopamam
tat sukhaṃ sāttvikaṃ proktam ātma-buddhi-prasāda-jam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


tat-agre (na początku tego) yat  [sukham] (które szczęście) viṣam iva [asti] (jest niczym trucizna),
pariṇāme (w dojrzałości) [yat sukham] (które szczęście) amṛtopamam [asti] (jest przypominające nektar),
tat ātma-buddhi-prasāda-jam (to zrodzone z zadowolenia jaźni i roztropności) sukham (szczęście) sāttvikam (sattwicznym) proktam (nazywane).

 

analiza gramatyczna

yat yat sn. 1i.1 n. który;
tat-agre av. ( 7i.1 ) – na początku tego, z przodu tego (od: tat sn. – ten; agra – główny, pierwszy, przedni, szczyt, cel);
viṣam viṣa 1i.1 n. aktywny, trucizna, jad (od: viṣ – być aktywnym, działać);
iva av. jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie;
pariṇāme pariṇāma 7i.1 n. w zmianie, w dojrzałości (od: pari-nam – zmieniać się, transformować, dojrzewać);
amṛtopamam amṛta-upama 1i.1 n. ; yasyāmṛtam upametipodobne do nektaru (od: mṛ – umierać; mṛta PP – umarły, a-mṛta – nie umarły, wieczny, nektar nieśmiertelności; upa- – odmierzać, porównywać, upamā – porównanie, podobieństwo, upama – na końcu złożeń: podobny do, przypominający);
tat tat sn. 1i.1 n. to;
sukham sukha 1i.1 n. radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
sāttvikam sāttvika 1i.1 n. związany z sattwą (od: as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun);
proktam prokta (pra-vac – mówić) PP 1i.1 n. powiedziane, nazwane;
ātma-buddhi-prasāda-jam ātma-buddhi-prasāda-ja 1i.1 n. ; yad ātmano buddheś ca prasādād jāyate tat to co powstaje z zadowolenia jaźni i roztropności (od: ātman – jaźń; budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd; pra-sad – osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces, prasāda zadowolenie, przejrzystość, jasność, spokój, ukojenie, stateczność, sukces, przychylność, względy; jan – rodzić się; ja – na końcu złożeń: zrodzony);

 

warianty tekstu


yat tad agre → yat tadā-tve / tat tad-agre (które obecnie / to na początku tego);
proktam → vidyād (oby znał);
ātma-buddhi-prasāda-jam → ātma-buddhi-prasādanam (oczyszczenie jaźni i roztropności);
 
 



Śāṃkara


yat tat sukham agre pūrvaṃ prathama-saṃnipāte jñāna-vairāgya-dhyāna-samādhy-ārambhe’tyantāyāsa-pūrvakatvāt viṣam iva duḥkhātmakaṃ bhavati, pariṇāme jñāna-vairāgyādi-paripāka-jaṃ sukham amṛtopamam, tat sukhaṃ sāttvikaṃ proktaṃ vidvadbhiḥ | ātmano buddhir ātma-buddhiḥ, ātmabuddheḥ prasādo nairmalyaṃ salilasya iva svacchatā, tato jātam ātma-buddhi-prasādajam | ātma-viṣayā vā ātmāvalambanā vā buddhir ātma-buddhiḥ, tat-prasāda-prakarṣād vā jātam ity etat | tasmāt sāttvikaṃ tat
 

Rāmānuja


pūrvoktāḥ sarve jñānakarmakartrādayo yac cheṣabhūtāḥ, tac ca sukhaṃ guṇatas trividham idānīṃ śṛṇu /

yasmin sukhe cirakālābhyāsāt krameṇa niratiśayāṃ ratiṃ prāpnoti, duḥkhāntaṃ ca nigacchati nikhilasya sāṃsārikasya duḥkhasyāntaṃ nigacchati // tad eva viśinaṣṭi yat tat sukham, agre yogopakramavelāyāṃ bahvāyāsasādhyatvād viviktasvarūpasyānanubhūtatvāc ca viṣam iva duḥkham iva bhavati, pariṇāme 'mṛtopamam / pariṇāme vipāke abhyāsabalena viviktātmasvarūpāvirbhāve amṛtopamaṃ bhavati, tac ca ātmabuddhiprasādajam ātmaviṣayā buddhiḥ ātmabuddhiḥ, tasyāḥ nivṛttasakaletaraviṣayatvaṃ prasādaḥ, nivṛttasakaletaraviṣayabuddhyā viviktasvabhāvātmānubhavajanitaṃ sukham amṛtopamaṃ bhavati; tat sukhaṃ sāttvikaṃ proktam

 

Śrīdhara


idānīṃ sukhasya traividhyaṃ pratijānīte 'rdhena sukham iti | spaṣṭo 'rthaḥ ||36|| tatra sāttvikaṃ sukham āha abhyāsād iti sārdhena | yatra yasmiṃś ca sukhe 'bhyāsād atiparicayād ramate | na tu viṣaya-sukha iva sahasā ratiṃ prāpnoti | yasmin ramamāṇaś ca duḥkhasyāntam avasānaṃ nitarāṃ gacchati prāpnoti | kīdṛśaṃ tat ? yat tat kim apy agre prathamaṃ viṣam iva manaḥ-saṃyamādhīnatvād duḥkhāvaham iva bhavati | pariṇāme tv amṛta-sadṛśam | ātma-viṣayā buddhir ātma-buddhiḥ | tasyāḥ prasādo rajas-tamo-mala-tyāgena svacchatayāvasthānam | tato jātaṃ yat sukhaṃ tat sāttvikaṃ proktaṃ yogibhiḥ
 

Viśvanātha


sāttvikaṃ sukham āha sārdhena abhyāsāt punar anuśīlanād eva ramate, na tu viṣayeṣv ivotpattyaiva ramata ity arthaḥ | duḥkhāntaṃ nigacchati yasmin ramamāṇaḥ saṃsāra-duḥkhaṃ taratīty arthaḥ | viṣam iveti indriya-mano-nirodho hi prathamaṃ duḥkhada eva bhavatīti bhāvaḥ
 

Baladeva


atha sukha-traividhyaṃ pratījānīte sukhaṃ tv ity ardhakena | tatra sāttvikaṃ sukham āha abhyāsād iti sārdhakena | abhyāsāt punaḥ punaḥ pariśīlanād yatra ramate, na tu viṣayeṣv ivotpattyā | yasmin ramamāṇo duḥkhāntaṃ nigacchati saṃsāraṃ tarati | yac cāgre prathamaṃ viṣam iva manaḥ-saṃyama-kleśa-sattvād viviktātma-prakāśāc cātiduḥkhāvaham iva bhavati | pariṇāme samādhi-paripāke saty amṛtopamaṃ vivikātma-prakāśāt pīyūṣa-pravāha-nipātavad bhavati | yac cātma-sambandhinyā buddheḥ prasādāj jāyate tat sāttvikaṃ sukham | tat-prasādaś ca viṣaya-sambaandha-mālinya-vinivṛttiḥ
 
 



Michalski


radość, która z początku jest jak trucizna, a przy końcu smakuje jak boska oskoła, – radość ta, płynąca z jasności spokojnej własnego rozumu – jest sattwam.
 

Olszewski


I kiedy dla niego to, co z początku było jako jad, jest na końcu jako ambrozya: wtedy jego przyjemność nazywa się prawdziwą, albowiem rodzi się ze spokoju wewnętrznego jego rozumu.
 

Dynowska


a choć na początku zdawać się może piołunem, z czasem staje się jako miód słodka, taka radość jest pełna harmonii i ze szczęsnego poznania Ducha pochodzi.
 

Sachse


gdy na początku wydaje się być trucizną,
a później — najwspanialszym nektarem,
wówczas mówi się o nim,
że zawiera w sobie sattwę,
i rodzi się z nieskazitelności rozumu,
dostrzegającego atmana.
 

Kudelska


Choć na początku wydać się może trucizną, jak nektar jest na końcu
Szczęście, którego początkiem jest jasne zrozumienie siebie samego, takie szczęście szlachetnej jest natury.
 

Rucińska


Które jak jad jest z początku, zaś potem – jak nektar boski,
To szczęście zwie się sattwicznym – rodzi je czystość rozumu.
 

Szuwalska


brak

 

Babkiewicz


Na początku jak trucizna,
lecz dojrzałe jest nektarem,
bierze się z radości myśli
oraz jaźni – szczęście istne.

 
 

BhG 18.38

viṣayendriya-saṃyogād yat tad-agre ‘mṛtopamam
pariṇāme viṣam iva tat sukhaṃ rājasaṃ smṛtam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


viṣayendriya-saṃyogāt (z połączenia zmysłu i przedmiotu zmysłu) yat [sukhaṃ] (które szczęście)
tat-agre (na początku tego) amṛtopamam [asti] (to jest przypominające nektar),
pariṇāme (w dojrzałości) viṣam iva [asti] (jest niczym trucizna),
tat sukham (to szczęście) rājasam (jako radźasowe) smṛtam (znane).

 

analiza gramatyczna

viṣayendriya-saṃyogāt viṣaya-indriya-saṃyoga 5i.1 n. ; TP : viṣayāṇām indriyāṇāṃ ca saṃyogād itiz połączenia zmysłów i przedmiotów zmysłów (od: viṣ – robić, działać; viṣa – aktywny, trucizna, viṣaya – sfera, terytorium, zasięg, obiekt zmysłów, przedmiot; ind – posiadać moc, indriya – zmysły; sam-yuj – zaprzęgać, łączyć, saṃyoga  – związek, połączenie);
yat yat sn. 1i.1 n. który;
tat-agre av. ( 7i.1 ) – na początku tego, z przodu tego (od: tat sn. – ten; agra – główny, pierwszy, przedni, szczyt, cel);
amṛtopamam amṛta-upama 1i.1 n. ; yasyāmṛtam upametipodobne do nektaru (od: mṛ – umierać; mṛta PP – umarły, a-mṛta – nie umarły, wieczny, nektar nieśmiertelności; upa- – odmierzać, porównywać, upamā – porównanie, podobieństwo, upama – na końcu złożeń: podobny do, przypominający);
pariṇāme pariṇāma 7i.1 n. w zmianie, w dojrzałości (od: pari-nam – zmieniać się, transformować, dojrzewać);
viṣam viṣa 1i.1 n. aktywny, trucizna, jad (od: viṣ – być aktywnym, działać);
iva av. jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie;
tat tat sn. 1i.1 n. to;
sukham sukha 1i.1 n. radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
rājasam rājasa 1i.1 n. związane z radźasem, radźasowe (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);
smṛtam smṛta (smṛ – myśleć, pamiętać) PP 1i.1 n. pamiętane, znane;

 

warianty tekstu


yat tad-agre → yat tadā-tve (które obecnie);
sukhaṃ rājasaṃ smṛtam → tad rājasam iti smṛtam (to radźasowe – tak jest znane);
 
 



Śāṃkara


viṣayendriya-saṃyogāt jāyate yat sukhaṃ tat sukham agre prathama-kṣaṇe’mṛtopamam amṛta-samam, pariṇāme viṣam iva, bala-vīrya-rūpa-prajñā-medhā-dhanotsāha-hāni-hetutvāt adharma-taj-janita-narakādi-hetutvāc cya pariṇāme tad-upabhoga-pariṇāmānte viṣam iva, tat sukhaṃ rājasaṃ smṛtam
 

Rāmānuja


agre anubhavavelāyāṃ viṣayendriyasaṃyogād yat tad amṛtam iva bhavati, pariṇāme vipāke viṣayāṇāṃ sukhatānimittakṣudādau nivṛtte tasya ca sukhasya nirayādinimittatvād viṣam iva pītaṃ bhavati, tat sukhaṃ rājasaṃ smṛtam
 

Śrīdhara


rājasaṃ sukham āha viṣayeti viṣayāṇām indriyāṇāṃ ca saṃyogād yat tat prasiddhaṃ strī-saṃsargādi-sukham amṛtam upamā yasya tādṛśaṃ bhavaty agre prathamam | pariṇāme tu viṣa-tulyam ihāmutra ca duḥkha-hetutvāt | tat sukhaṃ rājasaṃ smṛtam
 

Viśvanātha


yad amṛtopamaṃ para-strī-sambhogādikam
 

Baladeva


viṣayair yuvati-rūpa-sparśādibhiḥ sahendriyāṇāṃ cakṣus tv agādīnāṃ saṃyogāt sambandhāt yad agre pūrvam amṛtopamam atisvādu-pariṇāme 'vasāne tu niraya-hetutvād viṣopamam atiduḥkhāvahaṃ bhavati tad rājasaṃ sukham
 
 



Michalski


Radość, która powstaje z zetknięcia się zmysłów z przedmiotami zewnętrznemi, która z początku jest jak oskoła, a przy końcu, jak trucizna,– ta radość nazywa się radżas.
 

Olszewski


Przyjemność, która zrodzona z oddania zmysłów przedmiotom zewnętrznym, podobna jest z początku do ambrozyi, a później do jadu, jest przyjemnością instynktu.
 

Dynowska


Lecz ta, co ze zjednoczenia organów zmysłów z pożądań przedmiotem się rodzi, i na razie jest jak nektar upojna, a potem się w jad obraca i goryczą poi, taka radość z namiętności płynie.
 

Sachse


O szczęściu płynącym z obcowania zmysłów
ze światem podpadającym pod zmysły,
które z początku jest jak najwspanialszy nektar,
ale później — jak trucizna,
mówi się, że zawiera w sobie radżas.
 

Kudelska


Szczęście, pochodzące z połączenia zmysłów z przedmiotami zmysłów,
Choć na początku wydać się może nektarem, jak trucizna jest na końcu, takie szczęście namiętnej jest natury.
 

Rucińska


Zaś szczęście, które, zrodzone z zetknięcia zmysłów z przedmiotem,
Wpierw jest nektarem, a potem trucizną – zwą radżasowym.
 

Szuwalska


brak

 

Babkiewicz


Na początku niczym nektar,
lecz trucizną jest na końcu,
bierze się z zetknięcia zmysłu
z przedmiotem – aktywne szczęście.

 
 

BhG 18.39

yad agre cānubandhe ca sukhaṃ mohanam ātmanaḥ
nidrālasya-pramādotthaṃ tat tāmasam udāhṛtam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


agre (na początku) anubandhe ca (i w konsekwencji) yat sukham (które szczęście) nidrālasya-pramādottham (powstałe ze snu, lenistwa i szaleństwa) ātmanaḥ mohana (omroczenie jaźni),
tat [sukham] (to szczęście) tāmasam (tamasowym) udāhṛtam (zwane).

 

analiza gramatyczna

yat yat sn. 1i.1 n. który;
agre av. ( 7i.1 ) – na początku, z przodu (od: agra – główny, pierwszy, przedni, szczyt, cel);
ca av. i;
anubandhe anu-bandha 7i.1 m. w pętach, w sklejeniu, w konsekwencji, w rezultacie (od: anu-bandh – wiązać, pętać);
ca av. i;
sukham sukha 1i.1 n. radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
mohanam mohana 1i.1 n. ogłupiające, oszałamiające, wprowadzające zamęt (od: muh – mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym; moha – ogłupienie, oszołomienie, zamęt);
ātmanaḥ ātman 6i.1 m. jaźni;
nidrālasya-pramādottham nidrālasya-pramāda-uttha 1i.1 n. ; DV / TP : yad nidrāyā ālasyāt pramādāc ca uttiṣṭati tatto, co powstaje ze snu, lenistwa i szaleństwa (od: ni-√drā – zasypiać, ni-drā – sen, spanie, gnuśność; las – jaśnieć, błyszczeć, bawić się, alasa – nieaktywny, bez energii, leniwy, ālasya – bezczynność, lenistwo, gnuśność; pra-mad – bawić się, cieszyć się, być skonfundowanym, pramāda szaleństwo, zabawa; ut-sthā – powstać, uttha – powstały);
tat tat sn. 1i.1 n. to;
tāmasam tāmasa 1i.1 n. związane z tamasem, tamasowe (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun);
udāhṛtam ud-ā-hṛta (ud-ā-hṛ – ustalać, oznajmiać) PP 1i.1 n. ustalone, nazwane, oznajmione;

 

warianty tekstu


sukhaṃ mohanamsukha-mohanam (omroczenie szczęścia);
tat tāmasam udāhṛtamtat tāmasam iti smṛtaṃ / tat sukhaṃ tāmasam smṛtaṃ (to tamasowe – tak jest znane / to szczęście jest znane jako tamasowe);

Czwarta pada BhG 18.39 jest podobna do czwartej pady BhG 17.19, 17.22 i 18.22;

 
 



Śāṃkara


yad agre cānubandhe cāvasānottara-kāle ca sukhaṃ mohanaṃ moha-karam ātmano nidrālasya-pramādotthaṃ nidrā cālasyaṃ ca pramādaś ca tebhyaḥ samuttiṣṭhatīti nidrālasya-pramādottham, tat tāmasam udāhṛtam
 

Rāmānuja


yat sukham agre cānubandhe ca anubhavavelāyāṃ vipāke ca ātmano mohanaṃ mohahetur bhavati; moho 'tra yathāvasthitavastvaprakāśo 'bhipretaḥ; nidrālasyapramādottham nidrālasyapramādajanitam, nidrādayo hy anubhavavelāyām api mohahetavaḥ / nidrāyā mohahetutvaṃ spṛṣṭam / ālasyam indriyavyāpāram āndyam / indriyavyāpāram āndye ca jñānam āndyaṃ bhavaty eva / pramādaḥ kṛtyānavadhānarūpa iti tatrāpi jñānam āndyaṃ bhavati / tataś ca tayor api mohahetutvam / tat sukhaṃ tāmasam udāhṛtam / ato mumukṣuṇā rajastamasī abhibhūya sattvam evopādeyam ity uktaṃ bhavati
 

Śrīdhara


tāmasaṃ sukham āha yad iti | agre ca prathama-kṣaṇe 'nubandhe ca paścād api yat sukham ātmano moha-karam | tad evāha nidrā ālasyaṃ ca pramādaś ca kartavyārthāvadhāraṇa-rāhityena mano-grāhyam etebhya uttiṣṭhati yat sukhaṃ tat tāmasam udāhṛtam
 

Viśvanātha


brak komentarza do BhG 18.40
 

Baladeva


yad-agre 'nubhava-kāle anubandhe paścād vipāka-kāle cātmano mohanaṃ vastu-yāthātmyāvarakaṃ, yac ca nidrādibhya uttiṣṭhati jāyate tat tāmasaṃ sukham | ālasyam inidriya-vyāpāram āndyam | pramādaḥ kāryākāryāvadhānābhāvaḥ
 
 



Michalski


Radość, która zarówno na początku jak i później oślepia Atmana, która powstaje z senności, lenistwa, niedbalstwa – nazywa się tamas.
 

Olszewski


Taka, która poczęta z bezwładności, lenistwa i zabłąkania, tak na początku jako i w następstwie, jest tylko zamieszaniem duszy, zwie się przyjemnością mroku.
 

Dynowska


A ta, co zarówno na początku jak i przy końcu tylko odurza i łudzi, co z ospałości, bezwładu i lenistwa pochodzi, jest bezmyślna i ciemna.
 

Sachse


Natomiast o szczęściu,
które od początku do końca
polega na zaślepieniu rozumu
i pochodzi z opieszałości, bezładu i snu,
sądzi się, że zawiera w sobie tamas.
 

Kudelska


Szczęście, które omamia ducha zarówno na początku, jak i na końcu,
Które zrodzone jest z ospałości, lenistwa i zaślepienia, takie szczęście mrocznej jest natury.
 

Rucińska


To szczęście, co od początku do końca zaślepia duszę,
Ze snu, lenistwa, zbłąkania powstałe, zwą tamasowym.
 

Szuwalska


brak

 

Babkiewicz


Szczęście, które na początku
jak i później jaźń omracza,
bierze się ze snu, lenistwa
i szaleństwa – zwie się mrocznym.

 
 

BhG 18.40

na tad asti pṛthivyāṃ vā divi deveṣu vā punaḥ
sattvaṃ prakṛti-jair muktaṃ yad ebhiḥ syāt tribhir guṇaiḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


pṛthivyām vā (lub na ziemi) divi deveṣu vā (lub w niebie wśród niebian) punaḥ (znowu) tat sattvam (taki byt) na asti (nie istnieje),
yat (który) ebhiḥ prakṛti-jaiḥ (od tych zrodzonych z przyrody) tribhiḥ guṇaiḥ (od trzech gun) muktam (wyzwolony) syāt (byłby).

 

analiza gramatyczna

na av. nie;
tat tat sn. 1i.1 n. to;
asti as (być) Praes. P 1c.1 jest;
pṛthivyām pṛthivī 7i.1 f. na ziemi (od: pṛth – rozszerzać, pṛthu – szeroki, rozległy, wielki);
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
divi div 7i.1 f. w niebiosach (od: div – jaśnieć);
deveṣu deva 7i.3 m. wśród bogów, wśród niebian (od: div – jaśnieć, bawić się);
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
punaḥ av. ponownie, jeszcze raz, z powrotem;
sattvam sattva (as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun;
prakṛti-jaiḥ prakṛti-ja 3i.3 m. przez zrodzone z natury (od: pra-kṛ – stwarzać, prakṛti – natura, podstawa, praprzyczyna, przejawiony świat; jan – rodzić się, ja – na końcu wyrazów: zrodzony);
muktam mukta (muc – wyzwalać, uwalniać) PP 1i.1 n. wyzwolone;
yat yat sn. 1i.1 n. które;
ebhiḥ idam sn. 3i.3 m. przez te;
syāt as (być) Pot. P 1c.1 byłby;
tribhiḥ tri 3i.3 m. przez trzy;
guṇaiḥ guṇa 3i.3 m. przez cechy, przymioty, zalety, sznury (od: grah – chwytać);

 

warianty tekstu


pṛthivyāṃ vā pṛthivyāṃ ca / pṛthivyāṃ no (i na ziemi / na ziemi nasz);
punaḥ → kvacit (w jakimś miejscu);
 
 



Śāṃkara


athedānīṃ prakaraṇopasaṃhārārthaḥ loka ārabhyate—
na tad asti tan nāsti pṛthivyāṃ vā manuṣyādiṣu sattvaṃ prāṇi-jātam anyad vā prāṇi, divi deveṣu vā punaḥ sattvam, prakṛti-jaiḥ prakṛtito jātair ebhis tribhiḥ guṇaiḥ sattvādibhir muktaṃ parityaktaṃ yat syāt, na tad astīti pūrveṇa sambandhaḥ
 

Rāmānuja


pṛthivyāṃ manuṣyādiṣu divi deveṣu vā prakṛtisaṃsṛṣṭeṣu brahmādiṣu sthāvarānteṣu prakṛtijair ebhis tribhir guṇair muktaṃ yat sattvaṃ prāṇijātam, na tad asti
 

Śrīdhara


anuktam api saṅgṛhṇan prakaraṇārtham upasaṃharati na tad iti | ebhiḥ prakṛti-sambhavaiḥ sattvādibhis tribhir guṇair muktaṃ prāṇi-jātam | anyad vā yat syāt tat | pṛthivyāṃ manuṣya-lokādiṣudivi deveṣu ca kvāpi nāstīty arthaḥ
 

Viśvanātha


anuktam api saṅgṛhṇan prakaraṇārtham upasaṃharati neti tat sattvaṃ prāṇi-jātam anyac ca vastu-mātraṃ kvāpi nāsti yad ebhiḥ prakṛtijais tribhir guṇair muktaṃ rahitaṃ syād ataḥ sarvam eva vastu-jātaṃ triguṇātmakaṃ | tatra sāttvikam evopādeyaṃ rājasa-tāmase tu nopādeya iti prakaraṇa-tātparyam
 

Baladeva


prakaraṇārtham upasaṃhann anuktam api saṅgṛhṇāti na tad iti | pṛthivyāṃ manuṣyādiṣu divi svargādau deveṣu ca prakṛtiṃ saṃsṛṣṭeṣu brahmādi-stambānteṣv ity arthaḥ | tat sattvaṃ prāṇi-jātam anyac ca vastu nāsti | yad ebhiḥ prakṛtijais tribhir guṇair muktaṃ virahitaṃ syāt | tathā ca triguṇātmakeṣu vastuṣu sāttvikasyaivopayogitvāt tad eva grāhyam anyat tu tyājyam iti prakaraṇārthaḥ
 
 



Michalski


Ani tu na ziemi, ani na niebie pośród bogów, niema wcale takiej istoty, która byłaby wolna od tych trzech powstałych z rozsnowy żywiołów.
 

Olszewski


Niema ani na ziemi ani w niebie między bogami żadnej istoty, któraby była wolna od tych trzech jakości pochodzących z natury.
 

Dynowska


Nie ma ani jednej istoty na ziemi, ani tez na niebie – pośród Świetlistych – która od tych trzech, z Przyrody zrodzonych cech, byłaby wolną.
 

Sachse


Ani na ziemi, ani wśród bogów na niebie
nie ma niczego, co byłoby wolne
od tych trzech gun zrodzonych z materii.
 

Kudelska


Nie ma na ziemi, ani nawet w niebie wśród bogów, żadnej istoty,
Która byłaby wolna od trzech cech zrodzonych z natury.
 

Rucińska


l nie ma ani na ziemi, ani na niebie wśród bogów
Niczego wolnego od tych trzech guń zrodzonych z Przyrody.
 

Szuwalska


Na ziemi ani w niebie pośród boskich panów
Nie ma istoty, która od tych cech jest wolna.

 

Babkiewicz


Ni na ziemi nie istnieje,
ni wśród bogów na niebiosach,
taki byt, co byłby wolnym
od trzech cech z Natury wstałych.

 
 

BhG 18.41

brāhmaṇa-kṣatriya-viśāṃ śūdrāṇāṃ ca paraṃtapa
karmāṇi pravibhaktāni sva-bhāva-prabhavair guṇaiḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he paraṃtapa (o pogromco wrogów!)
brāhmaṇa-kṣatriya-viśām (braminów, kszatrijów, wajśjów) śūdrāṇām ca (i śudrów) karmāṇi (czyny) svabhāva-prabhavaiḥ guṇaiḥ (wskutek gun powstałych z własnej natury) pravibhaktāni [santi] (są podzielone).

 

analiza gramatyczna

brāhmaṇa-kṣatriya-viśām brāhmaṇa-kṣatriya-viś 6i.3 m. ; DV : brāhmaṇānāṃ ca kṣatriyānāṃ ca viśāṃ ca braminów, kszatrijów i wajśjów (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda, brāhmaṇa bramini; kṣi – posiadać, władać lub kṣi – niszczyć, kṣatriya – kszatriji; viś – wchodzić, viś – siedziba, ród, plemię, waiśja);
śūdrāṇām śūdra 6i.3 m. służących;
ca av. i;
paraṃtapa param-tapa 8i.1 m. ; yaḥ parān tāpayati saḥo ty, który sprawiasz cierpienie innym (od: para – drugi, inny, obcy; tap – topić, palić, tapas – gorąco, asceza);
karmāṇi karman 1i.3 n. czyny, działania (od: kṛ – robić);
pravibhaktāni pra-vi-bhakta (pra-vi-bhāj – dzielić, rozszczepiać) PP 1i.3 n. rozdzielone, podzielone;
sva-bhāva-prabhavaiḥ sva-bhāva-prabhava 3i.3 m. BV : yasya sva-bhāvāt prabhavo ‘sti taiḥprzez te, które powstały z własnej natury (od: sva – własny, swój; bhāva – byty, stany, natury, sva-bhāva – własna natura, natura rzeczy; pra-bhū – powstawać, wyłaniać się, prabhava – powstanie, źródło);
guṇaiḥ guṇa 3i.3 m. cechami, przymiotami, zaletami, sznurami (od: grah – chwytać);

 

warianty tekstu


pravibhaktāni → pravibhuktāni ([czyny] którymi się raduje);
 
 



Śāṃkara


sarvaḥ saṃsāraḥ kriyā-kāraka-phala-lakṣaṇaḥ sattva-rajas-tamo-guṇātmako’vidyā-parikalpitaḥ sa-mūlo’nartha uktaḥ, vṛkṣa-rūpa-kalpanayā ca ūrdhva-mūlaṃ [gītā 15.1] ity ādinā, taṃ ca asaṅga-śastreṇa dṛḍhena cchittvā tataḥ padaṃ tat-parimārgitavyaṃ [gītā 15.3-4]iti coktam | tatra ca sarvasya triguṇātmakatvāt saṃsāra-kāraṇa-nivṛtty-anupapattau prāptāyām, yathā tan-nivṛttiḥ syāt tathā vaktavyam, sarvaś ca gītā-śāstrārtha upasaṃhartavyaḥ, etāvān eva ca sarva-veda-smṛty-arthaḥ puruṣārtham icchadbhir anuṣṭheya ity evam arthaṃ brāhmaṇa-kṣatriya-viśām ity ādir ārabhyate—

brāhmaṇāś ca kṣatriyāś ca viśaś ca brāhmaṇa-kṣatriya-viśaḥ, teṣāṃ brāhmaṇa-kṣatriya-viśām | śūdrāṇāṃ ca—śūdrāṇām asamāsa-karaṇam eka-jātitve sati vedānadhikārāt—he paraṃtapa ! karmāṇi pravibhaktāni itaretara-vibhāgena vyavasthāpitāni | kena ? svabhāva-prabhavair guṇaiḥ, svabhāva īśvarasya prakṛtis triguṇātmikā māyā sā prabhavo yeṣāṃ guṇānāṃ te svabhāva-prabhavāḥ, taiḥ | śamādīni karmāṇi pravibhaktāni brāhmaṇādīnām | athavā brāhmaṇa-svabhāvasya sattva-guṇaḥ prabhavaḥ kāraṇam, tathā kṣatriya-svabhāvasya sattvopasarjanaṃ rajaḥ prabhavaḥ kāraṇam, tathā kṣatriya-svabhāvasya sattvopasarjanaṃ rajaḥ prabhavaḥ, vaiśya-svabhāvasya tama-upasarjanaṃ rajaḥ prabhavaḥ, śūdra-svabhāvasya raja-upasarjanaṃ tamaḥ prabhavaḥ praśānty-aiśvaryehā-mūḍhatā-svabhāva-darśanāc caturṇām |

athavā, janmāntara-kṛta-saṃskāraḥ prāṇināṃ vartamāna-janmani sva-kāryābhimukhatvenābhivyaktaḥ svabhāvaḥ, sa prabhavo yeṣāṃ guṇānāṃ te svabhāva-prabhavāḥ guṇāḥ | guṇa-prādurbhāvasya niṣkāraṇatvānupapatteḥ | svabhāvaḥ kāraṇam iti ca kāraṇa-viśeṣopādānam | evaṃ svabhāva-prabhavaiḥ prakṛti-bhavaiḥ sattva-rajas-tamobhiḥ guṇaiḥ svakāryānurūpeṇa śamādīni karmāṇi pravibhaktāni |

nanu śāstra-pravibhaktāni śāstreṇa vihitāni brāhmaṇādīnāṃ śamādīni karmāṇi | katham ucyate sattvādi-guṇa-pravibhaktānīti ? naiṣa doṣaḥ | śāstreṇāpi brāhmaṇādīnāṃ sattvādi-guṇa-viśeṣāpekṣayaiva śamādīni karmāṇi pravibhaktāni, na guṇānapekṣayā, iti śāstra-pravibhaktāny api karmāṇi guṇa-pravibhaktānīti ucyate

 

Rāmānuja


„tyāgenaike amṛtatvam ānaśuḥ” ityādiṣu mokṣasādhanatayā nirdiṣṭas tyāgaḥ saṃnyāsaśabdārthād ananyaḥ; sa ca kriyamāṇeṣv eva karmasu kartṛtvatyāgamūlaḥ phalakarmaṇos tyāgaḥ; kartṛtvatyāgaś ca paramapuruṣe kartṛtvānusaṃdhānenety uktam / etat sarvaṃ sattvaguṇavṛddhikāryam iti sattvopādeyatājñāpanāya sattvarajastamasāṃ kāryabhedāḥ prapañcitāḥ / idānīm evaṃbhūtasya mokṣasādhanatayā kriyamāṇasya karmaṇaḥ paramapuruṣārādhanaveṣatāṃ tathānuṣṭhitasya ca karmaṇas tatprāptilakṣaṇaṃ phalaṃ pratipādayituṃ brāhmaṇādyadhikāriṇāṃ svabhāvānubandhisattvādiguṇabhedabhinnaṃ vṛttyā saha kartavyakarmasvarūpam āha

brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ svakīyo bhāvaḥ svabhāvaḥ brāhmaṇādijanmahetubhūtaṃ prācīnakarmety arthaḥ; tatprabhavāḥ sattvādayo guṇāḥ / brāhmaṇasya svabhāvaprabhavo rajastamo’bhibhavenodbhūtaḥ sattvaguṇaḥ; kṣatriyasya svabhāvaprabhavaḥ tamassattvābhibhavenodbhūto rajoguṇaḥ; vaiśyasya svabhāvaprabhavaḥ sattvarajo’bhibhavenālpodriktas tamoguṇaḥ; śūdrasya svabhāvaprabhavas tu rajassattvābhibhavenātyudriktas tamoguṇaḥ / ebhiḥ svabhāvaprabhavair guṇaiḥ saha pravibhaktāni karmāṇi śāstraiḥ pratipāditāni / brāhmaṇādaya evaṃguṇakāḥ, teṣāṃ caitāni karmāṇi, vṛttayaś caitā iti hi vibhajya pratipādayanti śāstrāṇi

 

Śrīdhara


nanu ca yady evaṃ sarvam api kriyā-kāraka-phalādikaṃ prāṇi-jātaṃ ca triguṇātmakam eva tarhi katham asya mokṣa ity apekṣāyāṃ sva-svādhikāra-vihitaiḥ karmabhiḥ parameśvarārādhanāt tat-prasāda-labdha-jñānenety evaṃ sarva-gītārtha-sāraṃ saṅgṛhya pradarśayituṃ prakaraṇāntaram ārabhate | brāhmaṇety ādi yāvad adhyāya-samāpti | he parantapa he śatru-tāpana | brāhmaṇānāṃ kṣatriyāṇāṃ viśāṃ ca śūdrāṇāṃ ca karmāṇi pravibhaktāni prakarṣeṇa vibhāgato vihitāni | śūdrāṇāṃ samāsāt pṛthak-karaṇaṃ dvijatvābhāvena vailakṣaṇyāt | vibhāgopalakṣaṇam āha svabhāvaḥ sāttvikādiḥ prabhavati prādurbhavati yebhyas tair guṇair upakakṣaṇa-bhūtaiḥ | yad vā svabhāvaḥ pūrva-janma-saṃskāraḥ | tasmāt prādurbhūtair ity arthaḥ | sattvopasarjana-rajaḥ-pradhānāḥ kṣatriyāḥ | tama-upasarjana-rajaḥ-pradhānā vaiśyāḥ | raja-upasarjana-tamaḥ-pradhānāḥ śūdrāḥ
 

Viśvanātha


kiṃ ca triguṇātmakam api prāṇi-jātaṃ svādhikāra-prāptena vihita-karmaṇā parameśvaram ārādhya kṛtārthībhivatītyāha brāhmaṇeti ṣaḍbhiḥ | sva-bhāvenotpattyaiva prabhavanti prādurbhavanti ye guṇāḥ sattvādayas taiḥ prakarṣeṇa vibhaktāni pṛthak-kṛtāni karmāṇi brāhmaṇādīnāṃ vihitāni santīty arthaḥ
 

Baladeva


yadyapi sarvāṇi vastūni triguṇātmakāni tathāpi brāhmaṇādayaś cet sva-vihitāni karmāṇi bhagavad-ārādhana-bhāvenānutiṣṭheyus tadā tāni jñāna-niṣṭhām utpādya mocakāni bhavantiīti vaktuṃ prakaraṇam ārabhate brāhmaṇeti ṣaṭkena | śūdrāṇaṃ samāsāt pṛthak-karaṇaṃ dvijatvābhāvāt | brāhmaṇādīnāṃ caturṇāṃ karmāṇi svabhāv-prabhavair guṇaiḥ saha śāstreṇa pravibhaktāni, svabhāvaḥ prāktana-saṃskāras tasmāt prabhavanti ye guṇāḥ sattvādyās taiḥ saha śāstreṇa teṣāṃ karmāṇi vibhajyoktāni | evaṃ guṇaka-brāhmaṇādayas teṣām etāni karmāṇīti tatra sattva-pradhāno brāhmaṇaḥ praśāntatvāt sattvopasarjan-rajaḥ-pradhānaḥ kṣatriya īśvara-svabhāvatvāt, tama-upasarjana-rajaḥ-pradhāno viṭ ihāpradhānatvāt rajaupasarjanatamaḥpradhānaḥ śūdro mūḍha-svabhāvatvāt | karmāṇi tv agre vācyāni
 
 



Michalski


Obowiązki brahmariów, kszatrjów, waiśjów, śudrów są podzielone, ciemięzco wrogów, również podług żywiołów, właściwych naturze każdej z tych kast.
 

Olszewski


Między Braminów, Kszatryów, Vaisyów i Śudrów czynności zostały podzielone wedle ich przymiotów naturalnych.
 

Dynowska


Powołania Braminów, Ksztriów, Wajszjów i Szudrów, o wrogów zwycięzco, wyznaczone zostały zależnie od właściwości z ich własnej, wewnętrznej zrodzonych natury.
 

Sachse


Obowiązki braminów, kszatrijów,
wajśjów i siudrów,
Ciemiężco Wroga,
dzieli się także według gun
mających źródło w naturze [tych czterech stanów].
 

Kudelska


Obowiązki braminów, kszatrijów, wajśjów, śudrów, Pogromco wroga,
Zostały wyznaczone w zależności od cech wypływających z ich natury.
 

Rucińska


Czyny braminów, kszatrijów i wajśjów, Ciemięzco Wrogów,
l sług – oddzielne są dzięki gunom zrodzonym z Przyrody.
 

Szuwalska


Cztery grupy społeczne: bramini, kszatrijowie,
Wajśjowie i siudrowie, są wyodrębnione
Zgodnie z wpływem trojakich żywiołów materii.

 

Babkiewicz


Braminom, wytwórcom, rządcom
oraz sługom, gromco wrogów,
aktywności przydzielono
podług cech z Natury wstałych.

 
 

BhG 18.42

śamo damas tapaḥ śaucaṃ kṣāntir ārjavam eva ca
jñānaṃ vijñānam āstikyaṃ brahma-karma sva-bhāva-jam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


śamaḥ (spokój) damaḥ (samokontrola) tapaḥ (asceza) śaucam (czystość) kṣāntiḥ (wyrozumiałość) ārjavam (prostolinijność) jñānam (wiedza) vijñānam (mądrość) āstikyam eva (i zaiste pobożność) sva-bhāva-jam (zrodzony z własnej natury) brahma-karma (czyn bramina) [asti] (jest).

 

analiza gramatyczna

śamaḥ śama 1i.1 m. spokój, wyciszenie (od: śam – wyciszać, kończyć, niszczyć);
damaḥ dama 1i.1 m. powściągliwość, samokontrola (od: dam – powstrzymywać, powściągać, pokonywać);
tapaḥ tapas 1i.1 n. gorąco, asceza (od: tap – topić, palić);
śaucam śauca 1i.1 n. czystość (od: śuc – jaśnieć, być mokrym, śuci – czysty);
kṣāntiḥ kṣānti 1i.1 f. tolerancja, cierpliwość, pobłażliwość, wyrozumiałość (od: kṣam  – wybaczać, tolerować);
ārjavam ārjava 1i.1 n. prostolinijność, uczciwość, szczerość, bezpośredniość (od: arj  – osiągać; ṛju – właściwy, uczciwy, szczery);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ca av. i;
jñānam jñāna 1i.1 n. wiedza, mądrość, inteligencja (od: jñā – wiedzieć, rozumieć);
vijñānam vijñāna 2i.1 n. mądrość, zrozumienie, pojęcie, rozpoznanie (od: jñā – wiedzieć, rozumieć, jñāna – wiedza, mądrość, inteligencja);
āstikyam āstikya 1i.1 n. wiara w Boga, prawowierność, pobożność (od: as – być, āstika – prawowierny, pobożny);
brahma-karma brahma-karma 1i.1 n. ; TP : brahmaṇaḥ karmeti czyn brahmana (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
sva-bhāva-jam sva-bhāva-ja 1i.1 n. zrodzone z własnej natury (od: sva – własny, swój; bhāva – byty, stany, natury, sva-bhāva – własna natura, natura rzeczy; jan – rodzić się, ja – na końcu złożeń: zrodzony);

 

warianty tekstu


tapaḥ śaucaṃ yathā śaucaṃ (tak jak czystość);
brahma-karma → brāhmaṃ karma (czyn bramiński);
sva-bhāva-jam → prabhāva-jam (zrodzony z źródła);
 
 



Śāṃkara


kāni punas tāni karmāṇīti, ucyate—
śamo damaś ca yathā-vyākhyātārthau | tapo yathoktaṃ śārīrādi | śaucaṃ vyākhyātam | kṣāntiḥ kṣamā | ārjavam ṛjutaiva ca | jñānaṃ vijñānam | āstikyam āstika-bhāvaḥ śraddadhānatā āgamārtheṣu | brahma-karma brāhmaṇa-jāteḥ karma svabhāva-jam | yad uktaṃ svabhāva-prabhavair guṇaiḥ pravibhaktānī iti tad evoktaṃ svabhāva-jam iti
 

Rāmānuja


śamaḥ bāhyendriyaniyamanam; damaḥ antaḥkaraṇaniyamanam; tapaḥ bhoganiyamanarūpaḥ śāstrasiddhaḥ kāyakleśaḥ; śaucaṃ śāstrīyakarmayogyatā; kṣāntiḥ paraiḥ pīḍyamānasyāpy avikṛtacittatā; ārjavaṃ pareṣu mano’nurūpaṃ bāhyaceṣṭāprakāśanam; jñānaṃ parāvaratattvayāthātmyajñānam; vijñānaṃ paratattvagatāsādhāraṇaviśeṣaviṣayaṃ jñānam; āstikyaṃ vaidikasya kṛtsnasya satyatāniścayaḥ prakṛṣṭaḥ; kenāpi hetunā cālayitum aśakya ityarthaḥ / bhagavān puruṣottamo vāsudevaḥ parabrahmaśabdābhideyo nirastanikhiladoṣagandhaḥ svābhāvikānavadhikātiśayajñānaśaktyādyasaṅkhyeyakalyāṇaguṇagaṇo nikhilavedavedāntavedyaḥ; sa eva nikhilajagadekakāraṇaṃ nikhilajagadādhārabhūtaḥ; nikhilasya sa eva pravartayitā; tadārādhanabhūtaṃ ca vaidikaṃ kṛtsnaṃ karma; tais tair ārādhito dharmārthakāmamokṣākhyaṃ phalaṃ prayacchatīty asyārthasya satyatāniścaya āstikyam; „vedaiś ca sarvair aham eva vedyaḥ”, „ahaṃ sarvasya prabhavo mattas sarvaṃ pravartate „, „mayi sarvam idaṃ protam”, „bhoktāraṃ yajñatapasāṃ ….. jñātvā māṃ śāntim ṛcchati”, „mattaḥ parataraṃ nānyat kiñcid asti dhanañjaya”, „yataḥ pravṛttir bhūtānāṃ yena sarvam idaṃ tatam / svakarmaṇā tam abhyarcya siddhiṃ vindati mānavaḥ”, „yo mām ajam anādiṃ ca vetti lokamaheśvaram” iti hy ucyate / tad etad brāhmaṇasya svabhāvajaṃ karma
 

Śrīdhara


tatra brāhmaṇasya svābhāvikāni karmāṇy āha śama iti | śamaś cittoparamaḥ | damo bāhyendriyoparamaḥ | tapaḥ pūrvoktaṃ śārītādi | śaucaṃ bāhyābhyantaram | kṣāntiḥ kṣamā | ārjavam ṛjutaiva ca | jñānaṃ vijñānaṃ | āstikyam āstika-bhāvaḥ śraddadhāntāgamārtheṣu | brāhmyaṃ karma brāhmaṇa-jāte karma svabhāvajam | yad uktaṃ svabhāva-prabhavair guṇaiḥ pravibhaktānīti tad evoktaṃ svabhāvajam iti
 

Viśvanātha


tatra sattva-pradhānānāṃ brāhmaṇānāṃ svabhāvikāni karmāṇy āha śama iti | śamo 'ntarindirya-nigrahaḥ | damo bāhyendriya-nigrahas tapaḥ śarīrādi jñāna-vijñāne śāstrānubhavotthe āstikyaṃ śāstrārthe dṛḍha-viśvāsa evam ādi brahma-karma brāhmaṇasya karma svabhāvajaṃ svābhāvikam
 

Baladeva


brāhmaṇasya svābhāvikaṃ karmāha śama iti | śamo 'ntaḥ-karaṇasya saṃyamaḥ | damo bahiḥ-karaṇasya tapaḥ śāstrīya-kāya-kleśaḥ | śaucaṃ dvividham uktam | kṣāntiḥ sahiṣṇutā ārjavam avakratvam | jñānaṃ śāstrāt parāvara-tattvāvagamaḥ | vijñānaṃ tasmād eva tad-ekānta-dharmādhigamaḥ | āstikyaṃ sarvaveda-vedyo harir nikhilaika-karaṇaṃ sva-vvihitaiḥ karmabhir ārādhitaḥ kevalayā bhaktyā ca santoṣitaḥ sva-paryantaṃ sarvam arpayatīti śāstrādhigate 'rthe satyatva-viniścayaḥ | etat svābhāvikaṃ brahma-karma | tathāpi sattva-prādhānyād brāhmaṇasyeti bhaṇitiḥ | evam uktaṃ viṣṇunā –
kṣamā satyaṃ damaḥ śaucaṃ
dānam indriya-saṃyamaḥ |
ahiṃsā guru-śuśrūṣā
tīrthānusaraṇaṃ dayā ||
ārjavaṃ lobha-śūnyatvaṃ
deva-brāhmaṇa-pūjanam |
anabhyasūyā ca tathā
dharma-sāmānya ucyate || iti |
 
 



Michalski


Spokój, panowanie nad sobą, pokuta, czystość, cierpliwość i prawość, poznanie i wiedza, wreszcie wiara, – oto są obowiązki przyrodzone brahmana.
 

Olszewski


Pokój, powściągliwość, surowość, czystość, cierpliwość, prawość, wiedza z jej rozróżnieniami, znajomość rzeczy boskich: takie są obowiązki Bramina, zrodzonego ze swej własnej natury.
 

Dynowska


Pogoda, spokój, samoopanowanie, wysiłek wewnętrzny, czystość, przebaczenie, wyrozumiałość, prawość, a także mądrość i wiedza, wiara w duchowe prawdy, oto Dharma Bramina płynąca z jego własnej natury.
 

Sachse


Spokój, opanowanie, asceza,
czystość, cierpliwość, prawość,
wiedza i mądrość, i wiara —
oto zgodna z naturą [tego stanu]
powinność bramina.
 

Kudelska


Pogoda umysłu, samoopanowanie, asceza, czystość, spokój, szlachetność, mądrość, wiedza i pobożność,
To są powinności bramina, wynikające z jego natury.
 

Rucińska


Spokój i umiar, asceza, czystość, cierpliwość, prostota,
Wiedza, przeżycie i wiara – to czyn wrodzony braminom.
 

Szuwalska


Spokój, samokontrola, pokuta, cierpliwość,
Czystość, prawość, pobożność, poznanie, uczciwość
I mądrość – są to cechy natury bramina.

 

Babkiewicz


Spokój, umiar i asceza,
prostota, cierpliwość, czystość,
wiedza, mądrość, prawowierność –
to z natury czyn braminów.

 
 

BhG 18.43

śauryaṃ tejo dhṛtir dākṣyaṃ yuddhe cāpy apalāyanam
dānam īśvara-bhāvaś ca kṣatra-karma sva-bhāva-jam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


śauryam (męstwo) tejaḥ (witalność) dhṛtiḥ (wola) dākṣyam (zręczność) yuddhe apalāyanam (nierejterowanie) dānam (dobroczynność) īśvara-bhāvaḥ ca (i władczość) svabhāva-jam (zrodzony z własnej natury) kṣātra-karma (czyn kszatriji) [asti] (jest).

 

analiza gramatyczna

śauryam śaurya 1i.1 n. bohaterstwo, męstwo (od: śūra – bohater);
tejaḥ tejas 1i.1 n. ostrość, gorąco, blask, moc, witalność, nasienie (od: tij – stawać się ostrym, znosić cierpliwie);
dhṛtiḥ dhṛti 1i.1 f. stanowczość, wola (dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony);
dākṣyam dākṣya 1i.1 m. zręczność, biegłość (od: dakṣ – być zdolnym, być silnym, dakṣa – zdolny, zręczny, biegły, ekspert, inteligentny);
yuddhe yuddha 7i.1 n. w walce (od: yudh – walczyć);
ca av. i;
api av. chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
apalāyanam a-palāyana 1i.1 n. niezbieganie (od: palā-i – zbiegać, uciekać, palāyana – rejterowanie, zbieganie);
dānam dāna 1i.1 n. dar, jałmużna, dobroczynność (od: – dawać);
īśvara-bhāvaḥ īśvara-bhāva 1i.1 m. ; TP : īśvarasya bhāva itistan bycia władcą, władczość (od: īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca, īśvara – władca; bhū – być, bhāva – bycie, istnienie, stan, charakter, uczucie, miłość);
ca av. i;
kṣatra-karma kṣatra-karma 1i.1 n. ; TP : kṣatrasya karmeti czyn kszatriji (od: kṣi – posiadać, władać lub kṣi – niszczyć, kṣatra – wojownik, rycerz; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
sva-bhāva-jam sva-bhāva-ja 1i.1 n. zrodzone z własnej natury (od: sva – własny, swój; bhāva – byty, stany, natury, sva-bhāva – własna natura, natura rzeczy; jan – rodzić się, ja – na końcu złożeń: zrodzony);

 

warianty tekstu


dākṣyaṃ → dakṣaṃ / dākṣaṃ / dārḍhyaṃ (bycie ekspertem / zręczność / twardość);
cāpi → vāpi (lub też);
īśvara-bhāvaś aiśvara-bhāvaś (władcza natura);
kṣatra-karma → kṣatraṃ karma (kszatriowy czyn);
 
 



Śāṃkara


śauryaṃ śūrasya bhāvaḥ | tejaḥ prāgalbhyam | dhṛtir dhāraṇam | sarvāvasthāsv anavasādo bhavati yayā dhṛtyā uttambhitasya | dākṣyaṃ dakṣasya bhāvaḥ, sahasā pratyutpanneṣu kāryeṣu avyāmohena pravṛttiḥ | yuddhe cāpy apalāyanam aparāṅ-mukhībhāvaḥ śatrubhyaḥ | dānaṃ deya-dravyeṣu mukta-hastatā | īśvara-bhāvaś ceśvarasya bhāvaḥ, prabhu-śakti-prakaṭī-karaṇam īśitavyān prati | kṣātraṃ karma kṣatriya-jāter vihitaṃ karma kṣātraṃ karma svabhāva-jam
 

Rāmānuja


śairyaṃ yuddhe nirbhayapraveśasāmarthyam, tejaḥ parair anabhibhavanīyatā, dhṛtiḥ ārabdhe karmaṇi vighnopanipāte 'pi tatsamāpanasāmarthyam, dākṣyaṃ sarvakriyānirvṛttisāmarthyam, yuddhe cāpy apalāyanam yuddhe cātmamaraṇaniścaye 'py anirvartanam; dānaṃ ātmīyasya dhanasya parasvatvāpādanaparyantas tyāgaḥ īśvarabhāvaḥ svavyatiriktasakalajananiyamanasāmarthyam; etat kṣatriyasya svabhāvajaṃ karma
 

Śrīdhara


kṣatriyasya svābhāvikāni karmāṇy āha śauryam iti | śauryaṃ parākramaḥ | tejaḥ prāgalbhyam | dhṛtir dhairyam | dākṣyaṃ kauśalam | yuddhe cāpy apalāyanam aparāṅmukhatā | dānam audāryam | īśvara-bhāvo niyamana-śaktiḥ | etat kṣatriyasya svābhāvikaṃ karma
 

Viśvanātha


sattvopasarjana-rajaḥ-pradhānānāṃ kṣatriyāṇāṃ karmāha – śauryaṃ parākramaḥ tejaḥ prāgalbhyaṃ dhṛtir dhairyaṃ īśvara-bhāvo loka-niyantṛtvam
 

Baladeva


kṣatriyasyāha śauryam iti | śauryaṃ yuddhe nirbhayā pravṛttiḥ | tejaḥ parair adhṛṣyatvam | dhṛtir mahaty api saṅkaṭe dehendriyānāvasādaḥ | dākṣyaṃ kriyā-siddh-kauśalam | yuddhe sva-mṛtyu-niścaye 'py apalāyanam tatrāvaimukhyam | dānam asaṅkocaena sva-vitta-tyāgaḥ | īśvara-bhāvaḥ prajā-pālanārtha īśitavyeṣu śāsanātigeṣu prabhutva-śakti-prakāśaḥ | etat kṣatriyasya svābhāvikaṃ karma
 
 



Michalski


Męstwo, hart, wytrwałość, zręczność, wytrwanie na stanowisku w bitwie, szczodrobliwość, panowanie, – oto przyrodzone obowiązki kszatrjów.
 

Olszewski


Bohaterstwo, moc, stałość, zręczność, nieustraszoność w bitwie, hojność, godność wodza: oto co od natury przystoi Kszatryi.
 

Dynowska


Dzielność, męstwo, hart, dostojeństwo, silna wola, szybkość decyzji, zręczność, stanowczość, a także niezdolność do ucieczki z pola bitwy; szlachetność, hojność, wielkoduszność oraz dar rządzenia – oto powołanie Kszatrii, z jego własnej płynące natury.
 

Sachse


Odwaga, męstwo, wytrwałość,
biegłość i nieustępliwość w walce,
hojność i władczość
to zgodna z naturą [tego stanu]
powinność kszatriów.
 

Kudelska


Bohaterstwo, męstwo, wytrwałość, zręczność, szczodrobliwość, niepoddawanie się w walce, umiejętność rządzenia,
To są powinności kszatriji, wynikające z jego natury.
 

Rucińska


Waleczność, męstwo, wytrwałość, sprawność i w boju niezłomność,
Szczodrość i władczość – to czyn jest kszatrijom dany z natury,
 

Szuwalska


Odwaga, hart, wytrwałość, waleczność, bogactwo,
Hojność oraz przywódczość – są to cechy kszatrii.

 

Babkiewicz


Witalność, wytrwałość, męstwo,
zręczność, nieugiętość w boju,
hojność w darach oraz władczość –
oto rządców czyn z natury.

 
 

BhG 18.44

kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijyaṃ vaiśya-karma sva-bhāva-jam
paricaryātmakaṃ karma śūdrasyāpi sva-bhāva-jam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijyam (orka, opieka nad krowami i kupiectwo) svabhāva-jam (zrodzony z własnej natury) vaiśya-karma (czyn wajśji) [asti] (jest).
śūdrasya api (a służącego) paricaryātmakam (którego istotą jest asystowanie) karma (czyn) svabhāva-jam (zrodzony z własnej natury) [asti] (jest).

 

analiza gramatyczna

kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijyam kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijya 1i.1 n. ; DV kṛṣiś ca gau-rakṣyaṃ ca vāṇijyaṃ cetiorka, opieka nad krowami i kupiectwo (od: kṛṣ – ciągnąć, orać, kṛṣi – orka, uprawa roli; go – krowa, ziemia, zmysł; rakṣ – chronić, PF rakṣya – do chronienia; vaṇij – kupiec, handlarz, vāṇijya – kupiectwo, handel );
vaiśya-karma vaiśya-karma 1i.1 n. ; TP : vaiśyasya karmeti czyn wajśji (od: viś – wchodzić, vaiśya – wytwórca, rolnik, kupiec; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
sva-bhāva-jam sva-bhāva-ja 1i.1 n. zrodzone z własnej natury (od: sva – własny, swój; bhāva – byty, stany, natury, sva-bhāva – własna natura, natura rzeczy; jan – rodzić się, ja – na końcu złożeń: zrodzony);
paricaryātmakam paricarya-ātmaka 1i.1 n. którego istotą jest służenie (od: pari-car – chodzić wokół, asystować, służyć, paricaryā – asystowanie, służba; ātmaka – w złożeniach: mający naturę);
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
śūdrasya śūdra 6i.1 m. służącego;
api av. chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
sva-bhāva-jam sva-bhāva-ja 1i.1 n. zrodzone z własnej natury (od: sva – własny, swój; bhāva – byty, stany, natury, sva-bhāva – własna natura, natura rzeczy; jan – rodzić się, ja – na końcu złożeń: zrodzony);

 

warianty tekstu


kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijyaṃ kṛṣi-go-rakṣa-vāṇijyaṃ / kṛṣi-vāṇijya-go-rakṣaṃ / kṛṣi-gau-rakṣya-vāṇijyaṃ (orka, opieka nad krowami i kupiectwo);
vaiśya-karma vaiśyaṃ karma (czyn wajśjowy);
paricaryātmakaṃ karma → paryutthānātmakaṃ karma / parīcaryātmakaṃ karma (czyn, którego istotą jest powstawanie / czyn, którego istotą jest służba);
 
 



Śāṃkara


kṛṣi-gaurakṣya-vāṇijyaṃ kṛṣiś ca gaurakṣyaṃ ca vāṇijyaṃ ca kṛṣi-gaurakṣya-vāṇijyam, kṛṣir bhūmer vilekhanam | gaurakṣyaṃ gāḥ rakṣatīti gorakṣas tasya bhāvo gaurakṣyam, pāśupālyam ity arthaḥ | vāṇijyaṃ vaṇik-karma kraya-vikrayādi-lakṣaṇaṃ vaiśya-karma vaiśya-jātaiḥ karma vaiśya-karma svabhāva-jam | paricaryātmakaṃ śuśrūṣā-svabhāvaṃ karma śūdrasyāpi svabhāva-jam
 

Rāmānuja


kṛṣiḥ satyotpādanaṃ karṣaṇam / gorakṣyam paśupālanam ityarthaḥ / vāṇijyam dhanasañcayahetubhūtaṃ krayavikrayātmakaṃ karma / etad vaiśyasya svabhāvajaṃ karma /

pūrvavarṇatrayaparicaryārūpaṃ śūdrasya svabhāvajaṃ karma / tad etac caturṇā varṇānāṃ vṛttibhis saha kartavyānāṃ śāstravihitānāṃ yajñādikarmaṇāṃ pradarśanārtham uktam / yajñādayo hi trayāṇāṃ varṇānāṃ sādhāraṇāḥ / śamādayo 'pi trayāṇāṃ varṇānāṃ mumukṣūṇāṃ sādhāraṇāḥ / brāhmaṇasya tu sattvodrekasya svābhāvikatvena śamadamādayaḥ sukhopādānā iti kṛtvā tasya śamādaya svabhāvajaṃ karmety uktam / kṣatriyavaiśyayos tu svato rajastamaḥpradhānatvena śamadamādayo duḥkhopādānā iti kṛtvā na tat karmety uktam / brāhmaṇasya vṛttir yājanādhyāpanapratigrahāḥ; kṣatriyasya janapadaparipālanam; vaiśyasya ca kṛṣyādayo yathoktāḥ; śūdrasya tu kartavyaṃ vṛttiś ca pūrvavarṇatrayaparicaryaiva

 

Śrīdhara


vaiśya-śūdrayoḥ karmāṇy āha kṛṣīti | kṛṣiḥ karṣaṇam | gā rakṣatīti gau-rakṣaḥ | tasya bhāvo gaurakṣyam | pāśupālyam ity arthaḥ | vāṇijyaṃ kraya-vikrayādi | etad vaiśyasya svabhāvajaṃ karma | travarṇika-paricaryātmakaṃ śūdrasyāpi svabhāvajam
 

Viśvanātha


tama-upasarjana-rajaḥ-pradhānānāṃ karmāha kṛṣīti | gā raksatīti go-rakṣas tasya bhāvo gaurakṣyam | raja-upasarjana-tamaḥ-pradhānānāṃ śūdrāṇāṃ karmāha paricaryātmakaṃ brāhmaṇa-kṣatriya-viśāṃ paricaryā-rūpam
 

Baladeva


vaiśyasyāha kṛṣīti | annādy-utpattaye halādinā bhūmer vilekhanaṃ kṛṣiḥ | pāśupālyaṃ gorakṣyam | vaṇik-karma vāṇijyaṃ kraya-vikraya-laksaṇam | vṛddhau dhana-prayogaḥ kuśīdam apy atrāntargatam etat svabhāva-siddhaṃ vaiśya-karma | atha śūdrasyāha parīti | brāhmaṇādīnāṃ dvijanmanāṃ paricaryā śūdrasya svābhāvikaṃ karma | etāni cāturāśramya-karmaṇām upalakṣaṇāni
 
 



Michalski


Rolnictwo, pasterstwo, handel są przyrodzonemi obowiązkami waiśjów. Służba zaś jest przyrodzonym obowiązkiem śudry.
 

Olszewski


Uprawa ziemi, staranie o stadach, handel, są obowiązkami naturalnymi Vaisyi. Wreszcie służby jest obowiązkiem, który należy bo Śudry.
 

Dynowska


Uprawa roli, hodowla bydła, handel, przemysł i rzemiosło, oto Wajszji zadania, z jego własnej wynikające natury; zaś praca fizyczna i służba, to naturalne Szudry zadanie, z jego wrodzonych wynikające skłonności.
 

Sachse


Uprawa roli, hodowla krów, kupiectwo
to zgodna z naturą powinność wajśjów,
a służba to zgodna z naturą powinność siudrów.
 

Kudelska


Uprawa roli, hodowla trzody, handel i rzemiosło, to są powinności wajśji, wynikające z jego natury,
Zaś czynności służebne są powinnością śudry, one są mu przyrodzone.
 

Rucińska


Uprawa roli, hodowla, kupiectwo – to przyrodzony
Czyn wajśjów, zasię służenie z natury siudrów jest czynem.
 

Szuwalska


Rolnictwo, krów hodowla, handel – to zajęcia
Wajśjów. Służyć innym siudrowie powinni.

 

Babkiewicz


Orka, handel, krów ochrona –
to z natury czyn wytwórców.
Czynność zaś asystowania –
to służących czyn z natury.

 
 

BhG 18.45

sve sve karmaṇy abhirataḥ saṃsiddhiṃ labhate naraḥ
sva-karma-nirataḥ siddhiṃ yathā vindati tac chṛṇu

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


sve sve (we własnym) karmaṇi (w czynie) abhirataḥ naraḥ (człowiek znajdujący radość) saṃsiddhim (doskonałość) labhate (osiąga).
yathā (jak) sva-karma-nirataḥ (radujący się swym dziełem) siddhim (doskonałość) vindati (odnajduje),
[tvam] (ty) tat (o tym) śṛṇu (posłuchaj).

 

analiza gramatyczna

sve sve sva sn. 7i.1 n. we własnym, w swoim (podwojenie w znaczeniu dystrybutywnym);
karmaṇi karman 7i.1 n. w czynie, w działaniu (od: kṛ – robić);
abhirataḥ abhirata (abhi-ram – radować się, bawić) PP 1i.1 m. radujący się, znajdujący przyjemność w (wymaga locativusu);
saṃsiddhim sam-siddhi 2i.1 f. osiągnięcie, spełnienie, doskonałość, sukces (od: sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
labhate labh (zabierać, zdobywać) Praes. Ā 1c.1 osiąga, zdobywa;
naraḥ nara 1i.1 m. człowiek (od: nṛ człowiek, ludzkość);
sva-karma-nirataḥ sva-karma-nirata 1i.1 m. ; TP : svasya karmaṇi nirata iti  – znajdujący radość we własnym czynie (od: sva – własny, swój; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; ni-ram – radować się, bawić się, PP nirata – radujący się – czym? wymaga locativusu);
siddhim siddhi 2i.1 f. sukcesu, doskonałość, osiągnięcie, spełnienie (od: sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
yathā av. tak jak (korelatyw do: tathā);
vindati vid (znajdować) Praes. P 1c.1 znajduje, osiąga;
tat tat sn. 2i.1 n. to;
śṛṇu śru (słuchać) Imperat. P 2c.1 słuchaj;

 

warianty tekstu


naraḥ  → parām (najwyższy);
siddhiṃ → śuddhim (czystość);
sva-karma-nirataḥ siddhiṃ → athātaḥ saṃpravakṣyāmi (teraz powiem);
 
 



Śāṃkara


eteṣāṃ jāti-vihitānāṃ karmaṇāṃ samyag-anuṣṭhitānāṃ svarga-prāptiḥ phalaṃ svabhāvataḥ, varṇā āśramāś ca sva-karma-niṣṭhāḥ pretya karma-phalam anubhūya tataḥ śeṣeṇa viśiṣṭa-deśa-jāti-kula-dharmāyuḥ-śruta-vṛtta-vitta-sukha-medhaso janma pratipadyanta ity ādi-smṛtibhyaḥ | purāṇe ca varṇinām āśramiṇāṃ ca loka-phala-bheda-viśeṣa-smaraṇāt | kāraṇāntarāt tv idaṃ vakṣyamāṇaṃ phalaṃ—
sve sve yathokta-lakṣaṇa-bhede karmaṇy abhiratas tat-paraḥ saṃsiddhiṃ sva-karmānuṣṭhānād aśuddhi-kṣaye sati kāyendriyāṇāṃ jñāna-niṣṭhā-yogyatā-lakṣaṇāṃ saṃsiddhiṃ labhate prāpnoti naro’dhikṛtaḥ puruṣaḥ | kiṃ sva-karmānuṣṭhānata eva sākṣāt saṃsiddhiḥ ? na | kathaṃ tarhi ? sva-karma-nirataḥ siddhiṃ yathā yena prakāreṇa vindati, tac chṛṇu
 

Rāmānuja


sve sve yathodite karmaṇy abhirato naraḥ saṃsiddhiṃ paramapadaprāptiṃ labhate / svakarmanirato yathā siddhiṃ vindati paramapadaṃ prāpnoti, tathā śṛṇu
 

Śrīdhara


evambhūtasya brāhmaṇādi-karmaṇo jñāna-hetutvam āha sve sve iti | sva-svādhikāra-vihite karmaṇy abhirataḥ pariniṣṭhito naraḥ saṃsiddhiṃ jñāna-yogyatāṃ labhate | karmaṇāṃ jñāna-prāpti-prakāram āha sva-karmeti-sārdhena | sva-karma-pariniṣṭhito yathā yena prakāreṇa tattva-jñānaṃ labhate tat prakāraṃ śṛṇu
 

Viśvanātha


brak komentarza do BhG 18.46
 

Baladeva


uktānāṃ karmaṇāṃ jñāna-hetutām āha sve sve iti | sva-sva-varṇāśrama-vihite karmaṇy abhiratas tad-anuṣṭhātā naraḥ saṃsiddhiṃ viśa-tantuvat karmāntargataṃ jñāna-niṣṭhāṃ labhate | nanu bandhakena karmaṇāṃ vimocikā jñāna-niṣṭhā katham iti ced buddhi-viśeṣād ity āha sva-karmeti
 
 



Michalski


Człowiek, który chętnie spełnia każdy swój czyn, – zdobywa doskonałość, – a w jaki sposób przy chętnym czynie można się stać doskonałym, posłuchaj.
 

Olszewski


Człowiek, zadowolony ze swoich obowiązków, jakiemikolwiek one by były, dochodzi bo doskonałości. Posłuchaj jednak, w jaki sposób człowiek może do niej dojść:
 

Dynowska


Każdy może osiągnąć doskonałość całym sercem pełniąc swe własne, z naturą jego zgodne zadanie. Posłuchaj, o Ardżuno, jak zdobywa doskonałość człowiek, który powołaniu swemu jest wierny.
 

Sachse


Doskonałość osiąga człowiek rad ze swego losu.
Posłuchaj więc,
w jaki sposób osiąga doskonałość ten,
kto swój los przyjmuje z radością.
 

Kudelska


Każdy człowiek, który wypełnia sobie przyrodzone obowiązki, doskonałość osiąga,
Wysłuchaj teraz, jak osiągnąć doskonałość, wypełniając swą powinność.
 

Rucińska


Czynowi swemu oddany człowiek osiąga spełnienie,
A jak je znajduje, czynem zajęty swoim, posłuchaj!
 

Szuwalska


Postępując stosownie do swojej natury,
Doskonałość osiągnąć może każdy człowiek.

 

Babkiewicz


Kto swym czynem się raduje,
ten osiąga doskonałość.
Słuchaj o tym, jak znajduje
sukces człek, co rad jest z dzieła.

 
 

BhG 18.46

yataḥ pravṛttir bhūtānāṃ yena sarvam idaṃ tatam
sva-karmaṇā tam abhyarcya siddhiṃ vindati mānavaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yataḥ (z którego) bhūtānām (bytów) pravṛttiḥ (aktywność) [asti] (jest),
yena (przez którego) idam sarvam (to wszystko) tatam [asti] (jest rozpostarte),
mānavaḥ (człowiek) sva-karmaṇā (swym czynem) tam (jego) abhyarcya (uczciwszy)
siddhim (doskonałość) vindati (znajduje).

 

analiza gramatyczna

yataḥ av. od którego, z czego (od: yat – który; nieodmienny ablativus zakończony na –tas);
pravṛttiḥ pravṛtti 1i.1 f. aktywność, działanie (od: pra-vṛt – wprawiać w ruch, obracać, dziać się);
bhūtānām bhūta (bhū – być) PP 6i.3 m. bytów, istot (od: bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
yena yat sn. 3i.1 n. przez co, na skutek czego;
sarvam sarva sn. 1i.1 n. wszystko, całość (sarvam idam – najczęściej w znaczeniu „ten cały świat”);
idam idam 2i.1 n. to;
tatam tata (tan – rozciągać, pokrywać) PP 1i.1 n. rozpostarte, przykryte, wypełnione;
sva-karmaṇā sva-karma 3i.1 m. ; TP : svasya karmaṇeti  – swoim czynem (od: sva – własny, swój; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
tam tat sn. 2i.1 m. tego;
abhyarcya abhi-arc (czcić, wielbić) absol. uczciwszy, uwielbiwszy;
siddhim siddhi 2i.1 f. sukcesu, doskonałość, osiągnięcie, spełnienie (od: sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
vindati vid (znajdować) Praes. P 1c.1 znajduje, osiąga;
mānavaḥ mānava 1i.1 m. człowiek (od: man – myśleć, manu – człowiek);

 

warianty tekstu


pravṛttir bhūtānāṃpravṛtti-bhūtānāṃ / pravṛttiṃ bhūtānāṃ (aktywność bytów);
sarvam → viśvam (świat);
tam abhyarcya → akarmaṇo / tam evārcya (bezczynu [doskonałość] / go zaiste uczciwszy);
 
 



Śāṃkara


yato yasmāt pravṛttir utpattiś ceṣṭā vā yasmād antaryāmiṇa īśvarād bhūtānāṃ prāṇināṃ syāt, yeneśvareṇa sarvam idaṃ tataṃ jagad vyāptaṃ sva-karmaṇā pūrvoktena prativarṇaṃ tam īśvaram abhyarcya pūjayitvārādhya kevalaṃ jñāna-niṣṭhā-yogyatā-lakṣaṇāṃ siddhiṃ vindati mānavo manuṣyaḥ
 

Rāmānuja


yato bhūtānām utpattyādikā pravṛttiḥ, yena ca sarvam idaṃ tatam, svakarmaṇā taṃ mām indrādyantarātmatayāvasthitam abhyarcya matprasādān matprāptirūpāṃ siddhiṃ vindati mānavaḥ / matta eva sarvam utpadyate, mayā ca sarvam idaṃ tatam iti pūrvam evoktam, „ahaṃ kṛtsnasya jagataḥ prabhavaḥ pralayas tathā / mattaḥ parataraṃ nānyat kiṃcid asti dhanañjaya /”, „mayā tatam idaṃ sarvaṃ jagad avyaktamūrtinā”, „mayādhyakṣeṇa prakṛtiḥ sūyate sacarācaram”, „ahaṃ sarvasya prabhavo mattas sarvaṃ pravartate” ityādiṣu
 

Śrīdhara


tam evāha yata iti | yato 'ntathāmiṇaḥ parameśvarād bhūtānāṃ prāṇināṃ pravṛttiś ceṣṭā bhavati | yena ca kāraṇātmanā sarvam idaṃ viśvaṃ tataṃ vyāptam | tam īśvaraṃ sva-karmaṇābhyarcya pūjayitvā siddhiṃ labhate manuṣyaḥ
 

Viśvanātha


yataḥ parameśvarāt | tam evābhyarcya ity anena karmaṇā parameśaras tuṣyatv iti manasā tad-arpaṇam eva tad-abhyarcanam
 

Baladeva


yata iti | yataḥ parameśvarād bhūtānāṃ janmādi-lakṣaṇā pravṛttir bhavati , yena cedaṃ sarvaṃ jagat taṃ vyāptaṃ tam indrādi-devatātmanāvasthitaṃ sva-vihitena karmaṇābhyarcya etena karmaṇā sva-prabhus tuṣyatu iti manasā tasmiṃs tat samarpya mānavaḥ siddhiṃ jñāna-niṣṭhāṃ vindati
 
 



Michalski


Gdy czynem swym czcić będziesz to, co rozsnuło cały ten wszechświat i dało początek istotom, – wtedy zdobędziesz doskonałość.
 

Olszewski


Czcząc swojemi dziełami tego, z którego wyszły istoty i przez którego świat został zbudowany, człowiek osiąga doskonałość.
 

Dynowska


Jedyny, który wszechświat powołał do bytu i wszystkość przenika, uwielbiony jest przez człowieka najlepiej własnego zadania rzetelnym spełnianiem, i to go wprost ku doskonałości wiedzie.
 

Sachse


Człowiek osiąga doskonałość wtedy,
kiedy przez spełnianie swego obowiązku
oddaje cześć temu,
od którego pochodzą wszelkie stworzenia,
i który przenika przez wszystko.
 

Kudelska


Taki człowiek osiąga doskonałość, który, wykonując swe obowiązki,
Wielbi tego, który jest początkiem każdego stworzeniu i który sobą samym wszystko przenika.
 

Rucińska


Kto dał początek stworzeniu i kto to wszystko przenika,
Tego uczciwszy swym czynem, człowiek znajduje spełnienie.
 

Szuwalska


Wielbiąc tego, kto źródłem jest wszelkiego życia,
Przenika cały wszechświat, człowiek stać się może
Doskonały w spełnianiu swoich obowiązków,

 

Babkiewicz


Z niego istot jest aktywność,
on rozpostarł tutaj wszystko,
kto go uczci własnym czynem,
taki człowiek sukces zyska.

 
 

BhG 18.47

śreyān sva-dharmo viguṇaḥ para-dharmāt svanuṣṭhitāt
sva-bhāva-niyataṃ karma kurvan nāpnoti kilbiṣam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


sv-anuṣṭhitāt (od dobrze wypełnianej) para-dharmāt (dharmy innych) viguṇaḥ (pozbawiona zalet) sva-dharmaḥ (własna dharma) śreyān (lepsza) [asti] (jest).
sva-bhāva-niyatam (powściągnięty dzięki własnej naturze) karma (czyn) kurvan (czyniący) kilbiṣam (przewiny) na āpnoti (nie osiąga).

 

analiza gramatyczna

śreyān śreyas 1i.1 m. lepszy, wyższy, doskonały, pomyślny (stopień wyższy od: śrī – śreyas, śreṣṭha);
sva-dharmaḥ sva-dharma 1i.1 m. ; TP : svasya dharma itiwłasna dharma (od: sva – własny, swój; dhṛ – dzierżyć, posiadać);
viguṇaḥ vi-guṇa 1i.1 m. pozbawiona zalet, zła, niewłaściwa (od: vi – prefiks: z dala, oddzielnie, bez; grah – chwytać, guṇa – cecha, zaleta, sznur);
para-dharmāt para-dharma 5i.1 m. ; TP : parasya dharmād itiod dharmy innych (od: para – inny, drugi; dhṛ – dzierżyć, posiadać);
svanuṣṭhitāt su-anu-ṣṭhita (anu-sthā – wykonywać, podążać) PP 5i.1 m. od dobrze wypełnianej;
sva-bhāva-niyatam sva-bhāva-niyata 2i.1 m. ; TP : svasya bhāvena niyatam itipowściągnięte dzięki własnej naturze (od: sva – własny, swój; bhāva – byty, stany, natury, sva-bhāva – własna natura, stan; ni-yam – zatrzymywać, PP niyata – zatrzymany);
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
kurvan kurvant (kṛ robić) PPr 1i.1 m. czyniący, robiący;
na av. nie;
āpnoti āp (osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga, zdobywa;
kilbiṣam kilbiṣa 2i.1 n. grzechu, błędu, przewiny, choroby;

 

warianty tekstu


viguṇaḥ  → viguṇāt (od pozbawionej zalet);
Po drugiej padzie BhG 18.47 pojawiają się dwie pady (podobne do trzeciej i czwartej pady BhG 3.35):
svadharme nidhanaṃ śreyaḥ paradharmodayād api
Lepsza jest śmierć we własnej dharmie nawet od sukcesu w dharmie innych.

Dwie pierwsze pady BhG 18.47 są takie same jak dwie pierwsze pady BhG 3.35;
Czwarta pada BhG 18.47 jest taka sama jak czwarta pada BhG 4.21

 
 



Śāṃkara


yata evam, ataḥ—
śreyān praśasyataraḥ svo dharmaḥ sva-dharmaḥ, viguṇo’pīty api-śabdo draṣṭavyaḥ | para-dharmāt | svabhāva-niyataṃ svabhāvena niyatam, yad uktaṃ svabhāva-jam iti, tad evoktaṃ svabhāva-niyatam iti | yathā viṣa-jātasya kṛmer viṣaṃ na doṣa-karam, tathā svabhāva-niyataṃ karma kurvan nāpnoti kilbiṣaṃ pāpam
 

Rāmānuja


evaṃ tyaktakartṛtvādiko madārādhanarūpaḥ svadharmaḥ / svenaivopādātuṃ yogyo dharmaḥ; prakṛtisaṃsṛṣṭena hi puruṣeṇendriyavyāpārarūpaḥ karmayogātmako dharmaḥ sukaro bhavati / ataḥ karmayogākhyaḥ svadharmo viguṇo 'pi paradharmāt indriyajayanipuṇapuruṣadharmāj jñānayogāt sakalendriyaniyamanarūpatayā sapramādāt kadācit svanuṣṭhitāc śreyān / tad evopapādayati

prakṛtisaṃsṛṣṭasya puruṣasya indriyavyāpārarūpatayā svabhāvata eva niyatatvāt karmaṇaḥ, karma kurvan kilbiṣaṃ saṃsāraṃ na prāpnoti; apramādatvāt karmaṇaḥ / jñānayogasya sakalendriyaniyamanasādhyatayā sapramādatvāt tanniṣṭhas tu pramādāt kilbiṣaṃ pratipadyetāpi

 

Śrīdhara


svakarmeti viśeṣaṇasya phalam āha śreyān iti | viguṇo 'pi sva-dharmaḥ samyag-anuṣṭhitād api para-dharmāt śreyān śreṣṭhaḥ | na ca bandhu-vadhādi-muktād yuddhādeḥ svadharmād bhikṣāṭanādi para-dharmaḥ śreṣṭha iti mantavyam | yataḥ svabhāvena pūrvoktena niyataṃ niyamenoktaṃ karma kurvan kilbiṣaṃ nāpnoti
 

Viśvanātha


na ca kriyādibhiḥ sva-dharmaṃ rājasaṃ ca vīkṣya tatra anabhirucyā sāttvikaṃ karma kartavyam ity āha śreyān iti | para-dharmāt śreṣṭhād api svanuṣṭhitāt samyag anuṣṭhitād api svadharmo viguṇo nikṛṣṭo 'pi samyag-anuṣṭhātum aśakyo 'pi śreṣṭhaḥ | tena bandhu-vadhādi-doṣavattāt sva-dharmaṃ yuddhaṃ tyaktvā bhikṣāṭanādi-rūpa-para-dharmas tvayā nānusṭheya iti bhāvaḥ
 

Baladeva


nanu kṣatriyādi-dharmāṇāṃ rājasāditvāt teṣu ruci-śūnyaiḥ kṣatriyādibhiḥ sāttviko brahma-dharma evānuṣṭheya iti cet tatrāha śreyān iti | sva-dharmo viguṇaḥ nikṛṣṭo 'pi samyag-anuṣṭhito 'pi vā para-dharmād utkṛṣṭāt svanuṣṭhitāc ca śreyān atipraśasto vihitatvāt
 
 



Michalski


Lepiej spełnić niedokładnie swój obowiązek, niż bez zarzutu obowiązek innego. Kto spełnia przez naturę nakazane mu obowiązki, ten nie dopuści się grzechu.
 

Olszewski


Lepiej jest spełniać swoje obowiązki, nawet poślednie, niż obowiązki cudze, choćby wyższe; albowiem człowiek, spełniając czyn, który wypływa z jego natury, nie popełnia grzechu.
 

Dynowska


Lepszą jest własna Dharma, choćby najskromniejsza, aniżeli cudza choćby najlepiej spełniana. Kto własne pełni zadanie, z jego prawem wewnętrznym zgodne, ten nie popada w grzech.
 

Sachse


Lepiej jest spełniać własny obowiązek,
nawet bez powodzenia,
niż dobrze spełniać obowiązek cudzy.
Nie dopuści się błędu ten,
kto popełni czyn przeznaczony mu przez jego stan.
 

Kudelska


Lepsza własna powinność, nawet poślednia, od cudzej powinności, choć wspaniałą się zdaje,
Ten, kto wypełnia obowiązki wynikające z jego natury, na grzech się nie naraża.
 

Rucińska


Lepiej źle spełniać swą własną powinność niż dobrze cudzą –
Kto wyznaczony z natury czyn spełnia, złem się nie plami.
 

Szuwalska


A spełnianie ich w zgodzie ze swoją naturą,
Choćby niedoskonałe, lepsze jest niżeli
Wykonywanie cudzych w sposób doskonały.

 

Babkiewicz


Lepsze prawo swe bez zalet
niż spełniane dobrze cudze.
Czyn, co w zgodzie jest z naturą,
ten kto pełni, zła nie zyska.

 
 

BhG 18.48

saha-jaṃ karma kaunteya sa-doṣam api na tyajet
sarvārambhā hi doṣeṇa dhūmenāgnir ivāvṛtāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he kaunteya (Kuntjowicu!),
sa-doṣam api (choć posiadającego wady) saha-jam karma (przyrodzonego czynu) na tyajet (oby nie porzucił).
dhūmena (przez dym) agniḥ iva (niczym ogień) [āvṛtaḥ asti] (jest okryty)
sarvārambhāḥ hi (zaiste wszystkie przedsięwzięcia) doṣeṇa (błędem) āvṛtāḥ [santi] (są okryte).

 

analiza gramatyczna

saha-jam saha-ja 2i.1 n. zrodzone razem, przyrodzone, naturalne (od: saha – razem z, w towarzystwie; ja – na końcu złożeń: zrodzony);
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
kaunteya kaunteya 8i.1 m. o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców);
sa-doṣam sa-doṣa 1i.1 n. ; BV : yad doṣena sahāsti tatmający wady (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; występuje głównie w złożeniach, wymaga instrumentalisu; duṣ – stawać się zły, psuć się, ginąć, doṣa – błąd, wada, przewina);
api av. chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
na av. nie;
tyajet tyaj (porzucać) Pot. Ā 1c.1 powinien porzucić;
sarvārambhāḥ sarva-ārambha 1i.3 m. ; sarvā ārambhā iti wszelkie przedsięwzięcia (od: sarva – wszystko; ā-rabh – osiągać, podejmować, rozpoczynać, ā-rambha – rozpoczęcie, przedsięwzięcie);
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
doṣeṇa doṣa 3i.1 m. przez zło, przez błąd, przez przewinę (od: duṣ – stać się zepsutym);
dhūmena dhūma 3i.1 m. dymem (od: dhū – trząść, rozniecać);
agniḥ agni 1i.1 m. ogień (od: ag – poruszać się pokrętnie);
iva av. jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie;
āvṛtāḥ ā-vṛta (ā-vṛ – okrywać) PP 1i.3 n. okryte;

 

warianty tekstu

ivāvṛtāḥ → ivāvṛtaḥ (niczym przykryty);
 
 



Śāṃkara


svabhāva-niyataṃ karma kurvāṇo viṣa-ja iva kṛmiḥ kilbiṣaṃ nāpnotīty uktam | para-dharmaś ca bhayāvahaḥ iti, anātmajñaś ca na hi kaścit kṣaṇam apy akarma-kṛt tiṣṭhati [gītā 3.5] iti | ataḥ—

sahajaṃ saha janmanaiva utpannam | kiṃ tat ? karma kaunteya sa-doṣam api triguṇātmakatvān na tyajet | sarvārambhāḥ ārabhyanta ity ārambhāḥ, sarva-karmāṇīty etat | prakaraṇāt ye kecit ārambhāḥ sva-dharmāḥ para-dharmāś ca te sarve | hi yasmāt | triguṇātmakatvam atra hetuḥ—triguṇātmakatvād doṣeṇa dhūmena sahajenāgnir iva, āvṛtāḥ | sahajasya karmaṇaḥ sva-dharmākhyasya parityāgena para-dharmānuṣṭhāne’pi doṣān naiva mucyate | bhayāvahaś ca para-dharmaḥ | na ca śakyate’śeṣatas tyaktum ajñena karma yataḥ, tasmān na tyajet ity arthaḥ |

kim aśeṣatas tyaktum aśakyaṃ karmeti na tyajet ? kiṃ vā sahajasya karmaṇas tyāge doṣo bhavatīti ? kiṃ cātaḥ ? yadi tāvat aśeṣatas tyaktum aśakyam iti na tyājyaṃ sahajaṃ karma, evaṃ tarhy aśeṣatas tyāge guṇa eva syād iti siddhaṃ bhavati | satyam evam | aśeṣatas tyāga eva nopapadyate iti cet, kiṃ nitya-pracalitātmakaḥ puruṣaḥ, yathā sāṃkhyānāṃ guṇāḥ ? kiṃ vā kriyaiva kārakam, yathā bauddhānāṃ skandhāḥ kṣaṇa-pradhvaṃsinaḥ ? ubhayathāpi karmaṇo’śeṣatas tyāgo na sambhavati |

atha tṛtīyo’pi pakṣaḥ—yadā karoti tadā sa-kriyaṃ vastu | yadā na karoti, tadā niṣkriyaṃ tad eva | tatra evaṃ sati śakyaṃ karmāśeṣatas tyaktum | ayaṃ tv asmin tṛtīye pakṣe viśeṣaḥ—na nitya-pracalitaṃ vastu, nāpi kriyaiva kārakam | kiṃ tarhi ? vyavasthite dravye’vidyamānā kriyā utpadyate, vidyamānā ca vinaśyati | śuddhaṃ tat dravyaṃ śaktimad avatiṣṭhate | iti evam āhuḥ kāṇādāḥ | tad eva ca kārakam iti | asmin pakṣe ko doṣaḥ iti | ayam eva tu doṣaḥ—yatas tv abhāgavataṃ matam idam | kathaṃ jñāyate ? yataḥ āha bhagavān nāsato vidyate bhāvaḥ [gītā 2.16] ity ādi | kāṇādānāṃ hy asato bhāvaḥ, sataś cābhāvaḥ, itīdaṃ matam abhāgavatam | abhāgavatam api nyāyavac cet ko doṣaḥ ? iti cet, ucyate—doṣavat tv idam, sarva-pramāṇa-virodhāt | kathaṃ ? yadi tāvad dvy-aṇukādi dravyaṃ prāg utpatter atyantam evāsat, utpannaṃ ca sthitaṃ kaṃcit kālaṃ punar atyantam evāsattvam āpadyate | tathā ca saty asad eva sat jāyate, sad evāsattvam āpadyate, abhāvo bhāvo bhavati, bhāvaś cābhāvo bhavati |

tatrābhāvo jāyamānaḥ prāg utpatteḥ śaśa-viṣāṇa-kalpaḥ samavāyya-samavāyi-nimittākhyaṃ kāraṇam apekṣya jāyate iti | na caivam, abhāva utpadyate, kāraṇaṃ cāpekṣate iti śakyaṃ vaktum, asatāṃ śaśa-viṣāṇādīnām adarśanāt | bhāvātmakā ced ghaṭādayaḥ utpadyamānāḥ, kiṃcit abhivyakti-mātre kāraṇam apekṣya utpadyante iti śakyaṃ pratipattum | kiṃ ca, asataś ca sataś ca sad-bhāve’sad-bhāve na kvacit pramāṇa-prameya-vyavahāreṣu viśvāsaḥ kasyacit syāt, sat sad evāsat asad eveti niścayānupapatteḥ |

kiṃ ca, utpadyate iti dvy-aṇukāder dravyasya sva-kāraṇa-sattā-sambandham āhuḥ | prāg-utpatteś cāsat, paścāt sva-kāraṇa-vyāpāram apekṣya sva-kāraṇaiḥ paramāṇubhiḥ sattayā ca samavāya-lakṣaṇena sambandhena sambadhyate | sambaddhaṃ sat-kāraṇa-samavetaṃ sad bhavati | tatra vaktavyaṃ katham asataḥ svaṃ kāraṇaṃ bhavet sambandho vā kenacit syāt ? na hi vandhyā-putrasya svaṃ kāraṇaṃ sambandho vā kenacit pramāṇataḥ kalpayituṃ śakyate |

nanu, naiva vaiśeṣikair abhāvasya sambandhaḥ kalpyate | dvy-aṇukādīnāṃ hi dravyāṇāṃ sva-kāraṇena samavāya-lakṣaṇaḥ sambandhaḥ satām evocyate iti ? na, sambandhāt prāk-sattvānabhyupagamāt | na hi vaiśeṣikaiḥ kulāla-daṇḍa-cakrādi-vyāpārāt prāg ghaṭādīnām astitvam iṣyate | na ca mṛda eva ghaṭādy-ākāra-prāptim icchanti | tataś cāsata eva sambandhaḥ pāriśeṣyād iṣṭo bhavati |

nanu, asato’pi samavāya-lakṣaṇaḥ sambandho na viruddhaḥ ? na, vandhyā-putrādīnām adarśanāt | ghaṭāder eva prāg-abhāvasya sva-kāraṇa-sambandho bhavati, na vandhyā-putrādeḥ, abhāvasya tulyatve’pīti viśeṣo’bhāvasya vaktavyaḥ |

ekasyābhāvaḥ, dvayor abhāvaḥ, sarvasyābhāvaḥ, prāg-abhāvaḥ, pradhvaṃsābhāvaḥ, itaretarābhāvaḥ, atyantābhāvaḥ iti lakṣaṇato na kenacit viśeṣo darśayituṃ śakyaḥ | asati ca viśeṣe ghaṭasya prāg-abhāvaḥ eva kulāladibhiḥ ghaṭābhāvam āpadyate sambadhyate ca bhāvena kapālākhyena, sambaddhaś ca sarvavyavahārayogyaś ca bhavati, na tu ghaṭasyaiva pradhvaṃsābhāvo’bhāvatve saty api, iti pradhvaṃsādy-abhāvānāṃ na kvacit vyavahāra-yogyatvam, prāg-abhāvasyaiva dvyaṇukādi-dravyākhyasya utpatty-ādi-vyavahārārhatvam, ity etad asamañjasam | abhāvatvāviśeṣāt atyanta-pradhvaṃsābhāvayor iva ||

nanu, naivāsmābhiḥ prāg-abhāvasya bhāvāpattir ucyate | bhāvasyaiva tarhi bhāvāpattiḥ | yathā ghaṭasya ghaṭāpattiḥ, paṭasya vā paṭāpattiḥ | etad apy abhāvasya bhāvāpattivad eva pramāṇa-viruddham | sāṃkhyasyāpi yaḥ pariṇāma-pakṣaḥ, so’py apūrva-dharmotpatti-vināśāṅgī-karaṇāt vaiśeṣika-pakṣān na viśiṣyate | abhivyakti-tirobhāvāṅgī-karaṇe’py abhivyakti-tirobhāvayor vidyamānatvāvidyamānatva-nirūpaṇe pūrvavad eva pramāṇa-virodhaḥ | etena kāraṇasyaiva saṃsthānam utpatty-ādīty etad api pratyuktam |

pāriśeṣyāt sad ekam eva vastv avidyayā utpatti-vināśādi-dharmaiḥ anekadhā naṭavat vikalpyate iti | idaṃ bhāgavataṃ matam uktaṃ nāsato vidyate bhāvaḥ ity asmin loke, sat-pratyayasyāvyabhicārāt, vyabhicārāc cetareṣām iti ||

kathaṃ tarhy ātmano’vikriyatve’śeṣataḥ karmaṇas tyāgo nopapadyate iti ? yadi vastu-bhūtā guṇāḥ, yadi vāvidyā-kalpitāḥ, tad-dharmaḥ karma, tadā ātmany avidyādhyāropitam eva, ity avidvān na hi kaścit kṣaṇam apy aśeṣatas tyaktuṃ śaknotīty uktam | vidvāṃs tu punar vidyayāvidyāyāṃ nivṛttāyāṃ śaknoty evāśeṣataḥ karma parityaktum, avidyādhyāropitasya śeṣānupapatteḥ | na hi taimirika-dṛṣṭyādhyāropitasya dvi-candrādes timirāpagame’pi śeṣo’vatiṣṭhate |

evaṃ ca satīdaṃ vacanam upapannaṃ sarva-karmāṇi manasā ity ādi, sve sve karmaṇy abhirataḥ saṃsiddhiṃ labhate naraḥ sva-karmaṇā tam abhyarcya siddhiṃ vindati mānavaḥ iti ca

 

Rāmānuja


ataḥ karmaniṣṭhaiva jyāyasīti tṛtīyādhyāyoktaṃ smārayati
ataḥ sahajatvena sukaram apramādaṃ ca karma sadoṣaṃ saduḥkham api na tyajet; jñānayogayogyo 'pi karmayogam eva kurvītetyarthaḥ / sarvārambhāḥ, karmārambhāḥ jñānārambhāś ca hi doṣeṇa duḥkhena dhūmenāgnir ivāvṛtāḥ / iyāṃs tu viśeṣaḥ karmayogaḥ sukaro 'pramādaś ca, jñānayogas tadviparītaḥ iti
 

Śrīdhara


yadi punaḥ sāṅkhya-dṛṣṭya sva-dharme hiṃsā-lakṣaṇaṃ doṣaṃ matvā para-dharmaṃ śreṣṭhaṃ manyase tarhi sadoṣatvaṃ para-dharme 'pi tulyam ity āśayenāha sahajam iti | sahajaṃ svabhāva-vihitaṃ karma sa-doṣam api na tyajet | hi yasmāt sarve 'py ārambhāḥ dṛṣṭādṛṣṭārthāni sarvāṇy api karmāṇi doṣeṇa kenacid āvṛtā vyāptā eva | yathā sahajena dhūmenāgnir āvṛta itivat | ato yathāgner dhūma-rūpaṃ doṣam apākṛtya pratāpa eva tamaḥ-śītādi-nivṛttaye sevyate tathā karmaṇo 'pi doṣāṃśaṃ vihāya guṇāṃśa eva sattva-śuddhaye sevyata ity arthaḥ
 

Viśvanātha


na ca sva-dharme eva kevalaṃ doṣo 'stīti mantavyam, yataḥ para-dharmeṣv api doṣaḥ kaścid asty evety āha sahajam iti | sahajaṃ svabhāva-vihitaṃ hi yataḥ sarve 'py ārambhāḥ dṛṣṭādṛṣṭa-sādhanāni karmāṇi doṣeṇāvṛtā eva | yathā dhūmena doṣeṇāvṛta eva vahnir dṛśyate | ato dhūma-rūpaṃ doṣam apākṛtya tasya tāpa eva tamaḥ-śītādi-nivṛttaye yathā sevyate tathā karmaṇo 'pi doṣāṃśaṃ vihāya guṇāṃśa eva sattva-śuddhaye sevya ity bhāvaḥ
 

Baladeva


na khalu kṣatriyādi-dharmā eva yuddhādayaḥ sa-doṣāḥ | brahma-dharmāś ca tathety āha sahajam iti | sahajaṃ svabhāva-prāptaṃ karma sadoṣam api hiṃsādi-miśram api na tyajed api tu vihitatvāt kuryād eva | nirdoṣatva-buddhyā brahma-karmaṇā cared ity arthaḥ yataḥ sarveti | sarveṣāṃ brāhmaṇādi-varṇānām ārambhāḥ karmāṇi triguṇātmakatvād dravya-sādhyatvāc ca sāmānyataḥ kenacid doṣeṇāvṛtā vyāptā eva bhavanti | dhūmenevāgnir iti yathāgner dhūmāṃśam apākṛtya śītādi-nivṛttaye tāpaḥ sevyate | tathā karmaṇāṃ bhagavad-arpaṇena doṣāṃśaṃ nirdhūyātma-darśanāya jñāna-janakatvāṃśaḥ sevya iti bhāvaḥ
 
 



Michalski


Nie należy, Kauntejo, wyrzekać się przyrodzonych obowiązków, chociażby niemiłych. Wszystkie nasze poczynania są zasnute przykrością, jak ogień dymem.
 

Olszewski


I niech się nie uchyla od spełnienia swego dzieła naturalnego, nawet kiedy ono zdaje się być złączone ze złem: albowiem wszystkie czyny są otoczone złem, jak ogień dymem.
 

Dynowska


Od przyrodzonego obowiązku nie należy się uchylać, o synu Kunti, choćby wykonywanie jego było pełne usterek. Wszystkie poczynania człowieka są jak ogień dymem, niedoskonałością przyćmione.
 

Sachse


Niech nie odrzuca przeznaczonego mu obowiązku,
o synu Kunti,
nawet jeśli niesie z sobą błąd.
Albowiem wszelkie poczynania okryte są błędem,
tak jak ogień — dymem.
 

Kudelska


Nie należy się wyrzekać sobie przyrodzonych obowiązków, choćby wydawały się poślednie,
Niedoskonałość okrywa każde poczynanie, niby dym przysłaniający ogień.
 

Rucińska


Czynu własnego, Kauntejo, choć grzeszny, niech nie porzuca,
Bo w grzech poczynanie wszelkie, jak ogień w dym, jest spowite.
 

Szuwalska


Nie należy wyrzekać się czynu, Ardżuno,
Choć wszystko, co czynimy, okryte jest błędem,
Jak ogień przesłonięty zawsze dymu kłębem.

 

Babkiewicz


Czynu niech przyrodzonego,
choć wadliwy, nie porzuca.
Wsze działania są osnute
błędem, tak jak ogień dymem.

 
 

BhG 18.49

asakta-buddhiḥ sarvatra jitātmā vigata-spṛhaḥ
naiṣkarmya-siddhiṃ paramāṃ saṃnyāsenādhigacchati

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


sarvatra (w każdym miejscu) asakta-buddhiḥ (którego roztropność nie lgnie) jitātmā (którego jaźń jest okiełznana) vigata-spṛhaḥ (wolny od pragnień) saṃnyāsena (dzięki wyrzeczeniu) paramām naiṣkarmya-siddhim (najwyższą doskonałość wolności od czynu) adhigacchati (osiąga).

 

analiza gramatyczna

asakta-buddhiḥ asakta-ātman 1i.1 m. ; BV : yasya buddhir asaktāsti saḥten, którego roztropność nie jest lgnąca (od: sañj – polegać na, być przymocowanym do, obejmować, PP a-sakta – nieprzywiązany, nielgnący; budh – budzić, rozumieć, percepować; buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
sarvatra av. wszędzie, we wszystkim (od: sarva – wszędzie; locativus nieodmienny zakończony na –tra);
jitātmā jita-ātman 1i.1 m. ; BV : yasyātmā jito ‘sti saḥten, którego jaźń jest pokonana (od: ji – zwyciężać, PP jita – zwyciężony, pokonany; ātman – jaźń);
vigata-spṛhaḥ vigata-spṛha 1i.1 m. ; BV : yasya spṛhā vigatāsti saḥten, którego pragnienia odeszły (od: vi-gam – odchodzić, PP vigata – odeszły; spṛh – tęsknić, pragnąć, spṛhā – pragnienie, tęsknota);
naiṣkarmya-siddhim naiṣ-karmya-siddhim 2i.1 f. ; TP : naiṣkarmyasya siddhim itidoskonałość wolności od czynu (od: niḥ – wolny od, bez; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; niṣ-karman – wolność od czynu i jego skutków, naiṣ-karmya – wolność od czynu i jego rezultatów; sidh – odnieść sukces, stać się doskonałym, siddhi – sukces, doskonałość);
paramām paramā 2i.1 f. najdoskonalszą, najlepszą (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny);
saṃnyāsena saṃnyāsa 3i.1 m. przez odrzucenie, przez rezygnację, przez wyrzeczenie (od: sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać);
adhigacchati adhi-gam (przekraczać, osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga;

 

warianty tekstu


asakta-buddhiḥ → asaktaḥ buddhiḥ / asakti-buddhiḥ (nielgnący, roztropność / roztropny dzięki braku lgnięcia);
naiṣkarmya-siddhiṃ → niṣkarma-siddhiṃ / naiṣkarma-siddhiṃ / naiḥ-karmya-siddhim (doskonałość bezczynu);
 
 



Śāṃkara


yā karmajā siddhir uktā jñāna-niṣṭhā-yogyatā-lakṣaṇā, taryāḥ phala-bhūtā naiṣkarmya-siddhir jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇā ca vaktavyeti śloka ārabhyate—

asakta-buddhir asaktā saṅgarahitā buddhir antaḥkaraṇaṃ yasya so’sakta-buddhiḥ sarvatra putra-dārādiṣu āsakti-nimitteṣu, jitātmā jito vaśīkṛtaḥ ātmāntaḥ-karaṇaṃ yasya sa jitātmā, vigata-spṛho vigatā spṛhā tṛṣṇā deha-jīvita-bhogeṣu yasmāt sa vigata-spṛhaḥ | ya evaṃ-bhūta ātmajñaḥ sa naiṣkarmya-siddhiṃ nirgatāni karmāṇi yasmān niṣkriya-brahmātma-sambodhāt sa niṣkarmā tasya bhāvo naiṣkarmyam | naiṣkarmyaṃ ca tat siddhiś ca sā naiṣkarmya-siddhiḥ | niṣkarmatvasya vā niṣkriyātma-rūpāvasthāna-lakṣaṇasya siddhiḥ niṣpattiḥ | tāṃ naiṣkarmya-siddhiṃ paramāṃ prakṛṣṭāṃ karmaja-siddhi-vilakṣaṇāṃ sadyo-mukty-avasthāna-rūpāṃ saṃnyāsena samyag-darśanena tat-pūrvakeṇa vā sarva-karma-saṃnyāsena | adhigacchati prāpnoti | tathā coktaṃ—sarva-karmāṇi manasā saṃnyasya naiva kurvan na kārayann āste iti

 

Rāmānuja


sarvatra phalādiṣu asaktabuddhiḥ, jitātmā jitamanāḥ, paramapuruṣakartṛtvānusaṃdhānenātmakartṛtve vigataspṛhaḥ, evaṃ tyāgād ananyatvena nirṇītena saṃnyāsena yuktaḥ karma kurvan paramāṃ naiṣkarmyasiddhim adhigacchati paramāṃ dhyānaniṣṭhāṃ jñānayogasyāpi phalabhūtam adhigacchatītyarthaḥ / vakṣyamāṇadhyānayogāvāptiṃ sarvendriyakarmoparatirūpām adhigacchati
 

Śrīdhara


nanu karmaṇi kriyamāṇe kathaṃ doṣāṃśa-prahāṇena guṇāṃśa eva sampadyata ity apekṣāyām āha asakta-buddhir iti | asaktā saṅga-śūnyā buddhir yasya | jitātmā nirahaṅkāraḥ | vigata-spṛhaḥ vigatā spṛhā phala-viṣayecchā yasmāt saḥ | evambhūtena saṅgaṃ tyaktvā phalaṃ caiva sa tyāgaḥ sāttviko mataḥ (Gītā 18.9) | ity evaṃ pūrvoktena karmāsakti-tat-phalayos tyāga-lakṣaṇena sannyāsena naiṣkarmyasiddhiṃ sarva-karma-nivṛtti-lakṣaṇāṃ sattva-śuddhim adhigacchati | yadyapi saṅga-phalayos tyāgena karmānuṣṭhānam api naiṣkarmyam eva kartṛtvābhiniveśābhāvāt ( yad uktam – naiva kiñcit karomīti yukto manyeta tattvavit (Gītā 5.8) ity ādi śloka-catuṣṭayena ), tathāpy anenokta-lakṣaṇena sannyāsena paramāṃ naiṣkarmya-siddhiṃ sarva-karmāṇi manasā sannyasyāste sukhaṃ vaśī (Gītā 5.13) ity evaṃ-lakṣaṇa-pāramahaṃsyāpara-paryāyām āpnoti
 

Viśvanātha


evaṃ sati karmaṇi doṣāṃsān kartṛtvābhiniveśa-phalābhisandhi-lakṣaṇān tyaktavataḥ prathama-sannyāsinas tasya kālena sādhana-paripākato yogārūḍhatva-daśāyāṃ karmaṇāṃ svarūpeṇāpi tyāga-rūpaṃ dvitīya-sannyāsam āha asakta-buddhiḥ sarvatrāpi prākṛta-vastuṣu na saktā āsakti-śūnyā buddhir yasya saḥ | ato jitātmā vaśīkṛta-citto vigatā brahma-loka-paryanteṣv api sukheṣu spṛhā yasya saḥ | tataś ca sannyāsena karmaṇāṃ svarūpeṇāpi tyāgena naiṣkarmyasya paramāṃ śreṣṭhāṃ siddhim adhigacchati prāpnoti | yogārūḍha-daśāyāṃ tasya naiṣkarmyam atiśayena siddhir bhavatīty arthaḥ
 

Baladeva


evam ārurukṣuḥ san-niṣṭho jñāna-garbhayā karma-niṣṭhayānubhūta-svarūpas tataḥ karma-niṣṭhāṃ svarūpatas tyajed ity āha asakteti | sarvatrātmātirikteṣu vastuṣv asakta-buddhir yato jitātmā svātmānandāsvādena vaśīkṛta-manā ataeva vigata-spṛha ātmātirikta-vastu-sādhyeṣu nānā-vidheṣv ānandeṣu spṛhā-śūnyaḥ | svātmānandāsvāda-vikṣepakānāṃ karmaṇāṃ sannyāsena svarūpatas tyāgena paramāṃ naiṣkarmya-lakṣaṇāṃ siddhim adhigacchati yogārūḍhaḥ san | evam evoktaṃ tṛtīye yas tv ātma-ratir eva syād (Gītā 3.17) ity ādinā
 
 



Michalski


Czyj umysł jest wolny od skłonności, kto całkiem siebie przezwyciężył i wyzbył się żądz, ten przez takie zaparcie się samego siebie osiąga najwyższą doskonałość, – doskonałość bezczynu.
 

Olszewski


Człowiek, którego duch wyzwolił się ze wszystkich więzów, który zwyciężył siebie samego i wygnał żądze, dochodzi przez to wyrzeczenie się do najwyższej doskonałości spoczynku.
 

Dynowska


Człowiek wolny od wszelkich przywiązań i pragnień, o naturze całkowicie Duchowi poddanej, przez wyrzeczenie w najwyższą doskonałość wchodzi i ponad wszelką wznosi się Dharmę.
 

Sachse


Człowiek, którego rozum
w każdej sytuacji wolny jest od przywiązania,
który pokonał samego siebie i wyzbył się pragnień,
dzięki porzuceniu
dochodzi do doskonałej wolności od czynu.
 

Kudelska


Ten, którego rozumnie przywiązuje się do niczego, taki człowiek w każdej sytuacji przezwycięża siebie samego, on odrzuca wszelkie namiętności,
I poprzez porzucenie osiąga stan najwyższej doskonałości, stan ponad wszelkim działaniem.
 

Rucińska


Z nikim nie wiążąc swych uczuć, opanowany, bez pragnień,
Najwyższe spełnienie – bezczyn – osiąga dzięki sannjasie.
 

Szuwalska


Kto wyzwolił swój rozum od wszelkich przywiązań;
Kto siebie przezwyciężył, pokonał pragnienia,
Ten, jakby nic nie czynił, szczyt doskonałości
Przez swoje wyrzeczenie osiągnął najwyższy.

 

Babkiewicz


Kogo rozum nigdzie nie lgnie,
okiełznany jest, bez pragnień,
ten osiąga wyrzeczeniem
pełen sukces w bezdziałaniu.

 
 

BhG 18.50

siddhiṃ prāpto yathā brahma tathāpnoti nibodha me
samāsenaiva kaunteya niṣṭhā jñānasya yā parā

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he kaunteya (Kuntjowicu!),
siddhim (doskonałość) prāptaḥ (który osiągnął) yathā (jak) brahma (brahmana) prāpnoti (osiąga),
jñānasya (wiedzy) yā parā niṣṭhā (która jest najwyższą pewnością)
tathā (w ten sposób) samāsena eva (jedynie w skrócie) me nibodha (ode mnie się dowiedz).

 

analiza gramatyczna

siddhim siddhi 2i.1 f. osiągnięcie, spełnienie, doskonałość, sukces (od: sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
prāptaḥ prāpta ( pra-āp – osiągać, zdobywać) PP 1i.1 m. osiągnięty, ten który zdobył;
yathā av. tak jak (korelatyw do: tathā);
brahma brahman 2i.1 n. ducha, Wedę (od: bṛh – zwiększać);
tathā av. tak, w ten sposób, podobnie;
āpnoti āp (osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga, zdobywa;
nibodha ni-budh (dowiadywać się) Imperat. P 2c.1 dowiedz się;
me asmat sn. 6i.1 mój (skrócona forma od: mama);
samāsena av. ( 3i.1 ) – zwięźle, w skrócie (od: sam-ās – zbierać razem, łączyć, samāsa – złożenie);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
kaunteya kaunteya 8i.1 m. o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców);
niṣṭhā ni-ṣṭhā 1i.1 f. – stan, stałość, pewność, oddanie, wiara, przekonanie, doskonałość, konkluzja, śmierć (od: sthā – stać, istnieć);
 jñānasya jñāna 6i.1 n. wiedzy, mądrości, inteligencji (od: jñā – wiedzieć, rozumieć);
yat sn. 1i.1 f. która;
parā parā 1i.1 f. najwyższa;

 

warianty tekstu


siddhiṃ prāpto yathā brahma → siddhim āpnoti ca yathā (i tak jak osiąga doskonałość);
athāpnoti → tadāpnoti / prāpnoti tan  (wówczas osiąga / to osiąga);
samāsenaivasamāsena tu (ale w skrócie);
jñānasyadhyānasya (kontemplacji);
yā parā→ cāparā (i inny, nie mający wyższego);
 
 



Śāṃkara


pūrvoktena sva-karmānuṣṭhānena īśvarābhyarcana-rūpeṇa janitāṃ prāg-ukta-lakṣaṇāṃ siddhiṃ prāptasya utpannātma-viveka-jñānasya kevalātma-jñāna-niṣṭhā-rūpā naiṣkarmya-lakṣaṇā siddhir yena krameṇa bhavati, tat vaktavyam ity āha—

siddhiṃ prāptaḥ sva-karmaṇā īśvaraṃ samabhyarcya tat-prasādajāṃ kāyendriyāṇāṃ jñāna-niṣṭhā-yogyatā-lakṣaṇāṃ siddhiṃ prāptaḥ—siddhiṃ prāptaḥ iti tad-anuvāda uttarārthaḥ | kiṃ tad-uttaram, yad-artho’nuvāda iti, ucyate—yathā yena prakāreṇa jñāna-niṣṭhā-rūpeṇa brahma paramātmānam āpnoti, tathā taṃ prakāraṃ jñāna-niṣṭhā-prāpti-kramaṃ me mama vacanān nibodha tvaṃ niścayenāvadhāraya ity etat | kiṃ vistareṇa ? neti āha—samāsenaiva saṃkṣepeṇaiva | he kaunteya ! yathā brahma prāpnoti tathā nibodheti | anena yā pratijñātā brahma-prāptiḥ, tām idaṃtayā darśayitum āha—niṣṭhā jñānasya yā parā iti | niṣṭhā paryavasānaṃ parisamāptiḥ ity etat | kasya ? brahma-jñānasya yā parā | kīdṛśī sā ? yādṛśam ātma-jñānam | kīdṛk tat ? yādṛśaḥ ātmā | kīdṛśaḥ saḥ ? yādṛśo bhagavatā uktaḥ, upaniṣad-vākyaiś ca nyāyataś ca ||

nanu viṣayākāraṃ jñānam | na jñāna-viṣayaḥ, nāpi ākāravān ātmā iṣyate kvacit | nanu āditya-varṇaṃ bhā-rūpaḥ svayaṃ-jyotiḥ iti ākāravattvam ātmanaḥ śrūyate | na | tamo-rūpatva-pratiṣedhārthatvāt teṣāṃ vākyānāṃ—dravya-guṇādy-ākāra-pratiṣedhe ātmanas tamo-rūpatve prāpte tat-pratiṣedhārthāni āditya-varṇam ity ādīni vākyāni | arūpam iti ca viśeṣataḥ rūpa-pratiṣedhāt | aviṣayatvāc ca—na sadṛśe tiṣṭhati rūpam asya na cakṣuṣā paśyati kaścanainaṃ [śve.u. 4.20] aśabdam asparśaṃ [ka.u. 1.3.15] ity ādyaiḥ | tasmāt ātmākāraṃ jñānam ity anupapannam |

kathaṃ tarhy ātmano jñānaṃ ? sarvaṃ hi yad-viṣayaṃ yaj-jñānaṃ tat-tad-ākāraṃ bhavati | nirākāraś ca ātmā ity uktam | jñānātmano ca ubhayoḥ nirākāratve kathaṃ tad-bhāvanā-niṣṭhā iti ? na | atyanta-nirmalatvātisvacchatvātisūkṣmatvopapatter ātmanaḥ | buddheś ca ātmavat nairmalyādy-upapatteḥ ātma-caitanyākārābhāsatvopapattiḥ | buddhy-ābhāsaṃ manaḥ, tad-ābhāsānīndriyāṇi, indriyābhāsaś ca dehaḥ | ataḥ laukikair deha-mātre eva ātma-dṛṣṭiḥ kriyate ||

deha-caitanya-vādinaś ca lokāyatikāś caitanya-viśiṣṭaḥ kāyaḥ puruṣaḥ ity āhuḥ | tathānye indriya-caitanya-vādinaḥ, anye manaś-caitanya-vādinaḥ, anye buddhi-caitanya-vādinaḥ | tato’py antara-vyaktam avyākṛtākhyam avidyāvastham ātmatvena pratipannāḥ kecit | sarvatra hi buddhy-ādi-dehānte ātma-caitanyābhāsatā ātma-bhrānti-kāraṇam iti | ataś cātma-viṣayaṃ jñānaṃ na vidhātavyam | kiṃ tarhi ? nāma-rūpādy-anātmādhyāropaṇa-nivṛttir eva kāryā, ātma-caitanya-vijñānaṃ kāryam, avidyādhyāropita-sarva-padārthākārair aviśiṣṭatayā dṛśyamānatvāt iti | ata eva hi vijñāna-vādino bauddhāḥ vijñāna-vyatirekeṇa vastv eva nāstīti pratipannāḥ, pramāṇāntara-nirapekṣatāṃ ca sva-saṃvidi tattvābhyupagamena | tasmāt avidyādhyāropita-nirākaraṇa-mātraṃ brahmaṇi kartavyam, na tu brahma-vijñāne yatnaḥ, atyanta-prasiddhatvāt | avidyā-kalpita-nāma-rūpa-viśeṣākārāpahṛta-buddhīnām atyanta-prasiddhaṃ suvijñeyam āsannataram ātma-bhūtam api, aprasiddhaṃ durvijñeyam atidūram anyad iva ca pratibhāty avivekinām | bāhyākāra-nivṛtta-buddhīnāṃ tu labdha-gurv-ātma-prasādānāṃ nātaḥ paraṃ sukhaṃ suprasiddhaṃ suvijñeyaṃ svāsannataram asti | tathā coktaṃ—pratyakṣāvagamaṃ dharmyam [gītā ity ādi |

kecit tu paṇḍitaṃ-manyāḥ nirākāratvāt ātmavastu na upaiti buddhiḥ | ato duḥsādhyā samyag-jñāna-niṣṭhā ity āhuḥ | satyam | evaṃ guru-sampradāya-rahitānām aśruta-vedāntānām atyanta-bahir-viṣayāsakta-buddhīnāṃ samyak-pramāṇeṣu akṛta-śramāṇām | tad-viparītānāṃ tu laukika-grāhya-grāhaka-dvaita-vastuni sad-buddhiḥ nitarāṃ duḥsampādā, ātma-caitanya-vyatirekeṇa vastv-antarasyānupalabdheḥ, yathā ca etat evam eva, nānyathā ity avocāma | uktaṃ ca bhagavatā yasyā jāgrati bhūtāni sā niśā paśyato muneḥ [gītā iti |

tasmāt bāhyākāra-bheda-buddhi-nivṛttir eva ātma-svarūpāvalambana-kāraṇam | na hy ātmā nāma kasyacit kadācit aprasiddhaḥ prāpyo heya upādeyo vā | aprasiddhe hi tasmin ātmani svārthāḥ sarvāḥ pravṛttayo vyarthāḥ prasajyeran | na ca dehādy-acetanārthatvaṃ śakyaṃ kalpayitum | na ca sukhārthaṃ sukham, duḥkhārthaṃ duḥkham | ātmāvagaty-avasānārthatvāc ca sarva-vyavahārasya | tasmāt yathā sva-dehasya paricchedāya na pramāṇāntarāpekṣā, tato’pi ātmano’ntaratamatvāt tad-avagatiṃ prati na pramāṇāntarāpekṣā | iti ātma-jñāna-niṣṭhā vivekināṃ suprasiddhā iti siddham |

yeṣām api nirākāraṃ jñānam apratyakṣam, teṣām api jñāna-vaśenaiva jñeyāvagatir iti jñānam atyanta-prasiddhaṃ sukhādivad eva ity abhyupagantavyam | jijñāsānupapatteś ca—aprasiddhaṃ cet jñānaṃ jñeyavat jijñāsyeta | yathā jñeyaṃ ghaṭādi-lakṣaṇaṃ jñānena jñātā vyāptum icchati, tathā jñānam api jñānāntareṇa jñātavyam āptum icchet | na caitad asti | ato’tyanta-prasiddhaṃ jñānam, jñātāpy ata eva prasiddha iti | tasmāt jñāne yatno na kartavyaḥ, kiṃ tv anātmani ātma-buddhi-nivṛttāv eva | tasmāt jñāna-niṣṭhā susampādyā

 

Rāmānuja


siddhiṃ prāptaḥ āprayāṇādaharaharanuṣṭhīyamānakarmayoganiṣpādyadhyānasidddhiṃ prāptaḥ, yathā yena prakāreṇa vartamāno brahma prāpnoti, tathā samāsena me nibodha / tad eva brahma viśeṣyate niṣṭhā jñānasya yā pareti / jñānasya dhyānātmakasya yā parā niṣṭhā paramaprāpyam ityarthaḥ
 

Śrīdhara


evambhūtasya paramahaṃsasya jñāna-niṣṭhāyā brahma-bhāva-prakāram āha siddhiṃ prāpta iti ṣaḍbhiḥ | naiṣkarmya-siddhiṃ prāptaḥ san yathā yena prakāreṇa brahma prāpnoti tathā taṃ prakāraṃ saṅkṣepeṇaiva me vacanān nibodha | pratiṣṭhitā yā brahma-prāptiḥ tām imāṃ tathā darśayitum āha niṣṭhā jñānasya yā pareti | niṣṭhā paryavasānaṃ parisamāptir ity arthaḥ
 

Viśvanātha


tataś ca yathā yena prakāreṇa brahma prāpnoti brahmānubhavatīty arthaḥ | saiva jñānasya niṣṭhā parā paramo 'nta ity arthaḥ | niṣṭhā niṣpatti-nāśāntāḥ ity amaraḥ | avidyāyām uparata-prāyāyāṃ vidyāyā apy uparamārambhe yena prakāreṇa jñāna-sannyāsaṃ kṛtvā brahmānubhavet taṃ budhyasvety arthaḥ
 

Baladeva


siddhim iti | vihitena karmaṇā harim ārādhya tat-prasāda-jāṃ sarva-karma-tyāgāntāṃ ātma-dhyāna-niṣṭhāṃ prāpto yathā yena prakāreṇa sthito brahma prāpnoti āvirbhāvita-guṇāṣṭakaṃ svarūpam anubhavati | tathā taṃ prakāraṃ samāsena gadato me matto nibodha | jñānasya yā parā niṣṭhā pareśa-viṣayā jñāna-niṣṭhā tvāṃ prati mayocyate tāṃ ca śṛṇu
 
 



Michalski


Dowiedz się teraz krótko, Kauntejo, w jaki sposób ten, co osiągnął doskonałość, osiąga Brahmana, ten cel najwyższy wiedzy!
 

Olszewski


W jaki sposób, osiągnąwszy ten stan, dochodzi do samego Boga, dowiedz się tego odemnie w krótkości, synu Kunti; albowiem w tem jest ostatnie słowo nauki.
 

Dynowska


A jak ten, który w doskonałość się wzniósł, Brahmana dosięga ów najwznioślejszy mądrości stan, usłysz teraz pokrótce ode Mnie, o synu Kunti.
 

Sachse


Usłysz ode mnie pokrótce, o synu Kunti,
w jaki sposób ten, kto osiągnął doskonałość,
dostępuje brahmana, ów najwyższy szczyt wiedzy.
 

Kudelska


Posłuchaj teraz pokrótce, Kauntejo, jak, stając się doskonałym,
Osiąga się brahmana, stan mądrości najwyższej.
 

Rucińska


Jak ten, kto zyskał spełnienie, znajduje, o synu Kunti,
Brahmana – ów szczyt poznania – posłuchaj w skrócie ode mnie !
 

Szuwalska


Posłuchaj Mnie, Ardżuno, i spróbuj zrozumieć,
W jaki sposób osoba, będąc już u szczytu,
Wznosi się ku światłości wiedzy najwznioślejszej.

 

Babkiewicz


Jak ten, kto osiągnął sukces,
może sięgnąć też brahmana –
ostateczną pewność w wiedzy –
o tym krótko ci opowiem.

 
 

BhG 18.51-53

buddhyā viśuddhayā yukto dhṛtyātmānaṃ niyamya ca
śabdādīn viṣayāṃs tyaktvā rāga-dveṣau vyudasya ca
vivikta-sevī laghv-āśī yata-vāk-kāya-mānasaḥ
dhyāna-yoga-paro nityaṃ vairāgyaṃ samupāśritaḥ
ahaṃ-kāraṃ balaṃ darpaṃ kāmaṃ krodhaṃ parigraham
vimucya nir-mamaḥ śānto brahma-bhūyāya kalpate

 

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


vivikta-sevī (mieszkający w odosobnieniu) laghv-āśī (mało jedzący) yata-vāk-kāya-mānasaḥ (który okiełznał mowę, ciało i myśli) nityam (zawsze) dhyāna-yoga-paraḥ (oddany jodze medytacji) viśuddhayā buddhyā (z oczyszczoną roztropnością) yuktaḥ (połączony)
dhṛtyā ca (i stanowczością) ātmānam (jaźń) niyamya (powściągnąwszy),
śabdādīn viṣayān (przedmioty poczynając od dźwięku) tyaktvā (porzuciwszy),
rāga-dveṣau ca (oraz namiętność i awersję) vyudasya (porzuciwszy),
vairāgyam (na braku namiętności) samupāśritaḥ (wsparty),
ahaṃ-kāram (egotyzm) balam (siłę) darpam (dumę) kāmam (żądzę) krodham (gniew) parigraham ca (i własność) vimucya (uwolniwszy),
nirmamaḥ (nie mającym [poczucia] własności) śāntaḥ (wyciszonym) [bhūtvā] (stawszy się)
brahma-bhūyāya (do bycia brahmanem) kalpate (jest gotowy).

 

analiza gramatyczna

 

 

buddhyā buddhi 3i.1 f. przez / z: roztropnością, rozumem, myślą, rozsądkiem, intelektem, percepcją, poznaniem, ideą, poglądem (od: budh – budzić, rozumieć, percepować);
viśuddhayā viśuddhā (vi-śudh – stawać się czystym) PP 3i.1 f. z oczyszczoną, ze zmytą;
yuktaḥ yukta (yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 1i.1 m. połączony, zaprzęgnięty, zajęty, właściwy, odpowiedni;
dhṛtyā dhṛti 3i.1 f. stanowczością, wolą (od: dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany, dzierżony);
ātmānam   ātman 2i.1 m. jaźń;
niyamya ni-yam (powściągać) absol. powściągnąwszy;
ca av. i;
śabdādīn śabda-ādi 2i.3 m. poczynając od dźwięku (od: śabda – dźwięk; ādi – na końcu wyrazów: poczynając od, itd.);
viṣayān viṣaya 2i.3 m. sfery, terytoria, zasięgi, obiekty zmysłów, przedmioty (od: viṣ – być aktywnym, działać);
tyaktvā tyaj (porzucać) absol. porzuciwszy;
rāga-dveṣau rāga-dveṣa 2i.2 m. ; DV : rāgaṃ ca dveṣaṃ cetinamiętność i awersję (od: rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rāga – kolor, namiętności, podniecenie, miłość, piękno; dviṣ – nienawidzić, dveṣa – nienawiść, awersja, wrogość);
vyudasya vi-ud-as (porzucać) absol. porzuciwszy, usunąwszy;
ca av. i;

*****

vivikta-sevī vivikta-sevin 1i.1 n. ; TP : yo viviktaṃ sevata itimieszkający w ustronnym miejscu (od: vic – oddzielać, PP vivikta – oddzielony, odseparowany, samotny; sev – mieszkać, służyć, seva – zamieszkiwanie, służenie, uciekanie się do, honorowanie; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
laghv-āśī laghv-āśin 1i.1 m. ; TP : yo laghv aśnātīti saḥ ten, który mało je (od: laghu – lekki, mały; – jeść, cieszyć się, āśin – jedzący, cieszący się; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
yata-vāk-kāya-mānasaḥ yata-vāk-kāya-mānasa 1i.1 m. ; BV : yasya vāk ca kāyaś ca mānasaṃ ca yatāni santi saḥten, którego słowa, ciało i myśli są okiełznane (od: yam – zatrzymywać, powściągać, PP yata – zatrzymany, powściągnięty; vac – mówić, vāk – mowa; kāya – ciało; man – myśleć, manas – umysł, mānasa – to co związane jest z umysłem, wyobraźnia, myśli, umysł);
dhyāna-yoga-paraḥ dhyāna-yoga-para 1i.1 m. ; BV : yasya dhyānasya yogaḥ paro ‘sti saḥten, dla którego joga kontemplacji jest najważniejsza (od: dhyai – myśleć, dhyāna – rozmyślanie, kontemplacja; yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, najlepszy);
nityam av. stale, regularnie, zawsze (od: nitya – wieczny, stały);
vairāgyam vai-rāgya 2i.1 m. wolność od namiętności, awersję, ascetyzm (od: vi-rañj – pozbawiać koloru, zmieniać uczucie, stawać się obojętnym, rāga – kolor, namiętności, podniecenie, miłość, piękno);
samupāśritaḥ sam-upāśrita (upa-ā-śri – przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) PP 1i.1 m. wsparty, schroniony; przybyły – do kogo? – łączy się z accusativusem);

*****

ahaṃ-kāram ahaṃ-kāra 2i.1 m. egotyzm, ego, samolubność, dumę (od: aham – ja; kṛ – robić, kāra – twórca);
balam bala 2i.1 n. siłę;
darpam darpa 2i.1 m. dumę, arogancję (od: dṛp – być szalonym, być dumnym);
kāmam kāma 2i.1 m. pragnienie, żądzę (od: kam –pragnąć, kochać, tęsknić);
krodham krodha 2i.1 m. złość, gniew (od: krudh – gniewać się);
parigraham parigraha 2i.1 m. pochwycone, zdobyte; posiadłości, własności (od: pari-grah – chwytać dookoła, obejmować);
vimucya vi-muc (wyzwalać, uwalniać) absol. uwolniwszy, porzuciwszy;
nir-mamaḥ nir-mama 1i.1 m. bez [poczucia] „moje”, niezainteresowany, niesamolubny (od: niḥ – wolny od, bez; mama – moje);
śāntaḥ śānta (śam – wyciszać, kończyć, niszczyć) PP 1i.1 m. wyciszony, spokojny;
brahma-bhūyāya brahma-bhūya 4i.1 ṃ.; TP : brahmaṇo bhūyāyetido bycia brahmanem (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; bhū – być, bhūya – bycie);
kalpate kḷp (być odpowiedni, być gotowy, skłaniać się, osiągać) Praes. Ā 1c.1 jest gotowym;

 

warianty tekstu


śabdādīn viṣayāṃs śabdādi-viṣayāṃs (przedmioty poczynając od dźwięku);
vyudasya → niyamya (okiełznawszy);
laghv-āśī → labdhāśī (jedzący osiągnięte);
yata-vāk-kāya-mānasaḥ → jita-vāk-kāya-mānasaḥ / yattva-vāk-kāya-mānasaḥ (który pokonał słowa, ciało i myśli / );
kāmaṃ krodhaṃ kāma-krodhau (żądzę i gniew);
kalpatekalpyate (jest gotowe);

Pierwsza i druga pada BhG 18.53 są podobne do pierwszej i drugiej pady BhG 16.18;
Czwarta pada BhG 18.53 jest taka sama jak czwarta pada BhG 14.26;

 
 



Śāṃkara


seyaṃ jñānasya parā niṣṭhocyate, kathaṃ kāryā iti—
buddhyādhyavasāya-lakṣaṇayā viśuddhayā māyā-rahitayā yuktaḥ sampannaḥ | dhṛtyā dhairyeṇa ātmānaṃ kārya-karaṇa-saṃghātaṃ niyamyaś ca niyamanaṃ kṛtvā vaśīkṛtya, śabdādīn śabda ādir yeṣāṃ tān viṣayān tyaktvā | sāmarthyāt śarīra-sthiti-mātra-hetu-bhūtān kevalān muktvā tato’dhikān sukhārthān tyaktvā ity arthaḥ, śarīra-sthity-arthatvena prāpteṣu rāga-dveṣau vyudasya ca parityajyaś ca |

tataḥ—
vivikta-sevī araṇya-nadī-pulina-giri-guhādīn viviktān deśān sevituṃ śīlam asyeti vivikta-sevī | laghv-āśī laghv-aśana-śīlaḥ | vivikta-sevā-laghv-aśanayoḥ nidrādi-doṣa-nivartakatvena citta-prasāda-hetutvād grahaṇam | yata-vāk-kāya-mānaso vāk ca kāyaś ca mānasaṃ ca yatāni saṃyatāni yasya jñāna-niṣṭhasya sa jñāna-niṣṭho yatir yata-vāk-kāya-mānasaḥ syāt | evam uparata-sarva-karaṇaḥ san dhyāna-yoga-paro dhyānam ātma-svarūpa-cintanam, yogaḥ ātma-viṣaye ekāgrī-karaṇaṃ tau paratvena kartavyau yasya sa dhyāna-yogaparo nityaṃ nitya-grahaṇaṃ mantra-japādy-anya-kartavyābhāva-pradarśanārtham, vairāgyaṃ virāgasya bhāvo dṛṣṭādṛṣṭeṣu viṣayeṣu vaitṛṣṇyaṃ samupāśritaḥ samyak upāśrito nityam eva ity arthaḥ |

kiṃ ca—
ahaṃkāram ahaṃkaraṇam ahaṃkāro dehādiṣu tam, balaṃ sāmarthyaṃ kāma-rāga-saṃyuktaṃ—netarat śarīrādi-sāmarthyaṃ svābhāvikatvena tat-tyāgasyāśakyatvāt—darpaṃ darpo nāma harṣānantara-bhāvī dharmātikrama-hetuḥ hṛṣṭo dṛpyati dṛpto dharmam atikrāmatīti smaraṇāt | taṃ ca, kāmam icchāṃ krodhaṃ dveṣaṃ parigraham indriya-mano-gata-doṣa-parityāge’pi śarīra-dhāraṇa-prasaṅgena dharmānuṣṭhāna-nimittena vā bāhyaḥ parigrahaḥ, taṃ ca vimucya parityajya, paramahaṃsa-parivrājako bhūtvā, deha-jīva-mātre’pi nirgata-mama-bhāvo nirmamaḥ, ata eva śānta uparataḥ, yaḥ saṃhṛta-harṣāyāso yatir jñāna-niṣṭho brahma-bhūyāya brahma-bhavanāya kalpate samartho bhavati

 

Rāmānuja


buddhyā viśuddhayā yathāvasthitātmatattvaviṣayayā yuktaḥ, dhṛtyā ātmānaṃ niyamya ca viṣayavimukhīkaraṇena yogayogyaṃ manaḥ kṛtvā, śabdādīn viṣayān tyaktvā asannihitān kṛtvā, tannimittau ca rāgadveṣau vyudasya, viviktasevī sarvair dhyānavirodhibhir vivikte deśe vartamānaḥ, laghvāśī atyaśanānaśanarahitaḥ, yatavākkāyamānasaḥ dhyānābhimukhīkṛtakāyavāṅmanovṛttiḥ, dhyānayogaparo nityam evaṃbhūtas san ā prāyāṇād aharahardhyānayogaparaḥ, vairāgyaṃ samupāśritaḥ dhyeyatattvavyatiriktaviṣayadoṣāvamarśena tatra tatra virāgatāṃ vardhayan, ahaṃkāram anātmani ātmābhimānaṃ, balaṃ tadvṛddhihetubhūtavāsanabalaṃ, tannimittaṃ darpaṃ kāmaṃ krodhaṃ parigrahaṃ vimucya, nirmamaḥ sarveṣv anātmīyeṣv ātmīyabuddhirahitaḥ, śāntaḥ ātmānubhavaikasukhaḥ, evaṃbhūto dhyānayogaṃ kurvan brahmabhūyāya kalpate sarvabandhavinirmukto yathāvasthitam ātmānam anubhavatītyarthaḥ
 

Śrīdhara


tad evam āha buddhyeti | uktena prakāreṇa viśuddhayā pūrvoktayā sāttvikyā buddhyā yukto dhṛtyā sāttvikyā ātmānaṃ tām eva buddhiṃ niyamya niścalāṃ kṛtvā śabdādīn viṣayāṃs tyaktvā tad-viṣayau rāga-dveṣau vyudasya buddhyā viśuddhayā yukta ity ādīnāṃ brahma-bhūyāya kalpata iti tṛtīyenānvayaḥ |
kiṃ ca vivikteti | vivikta-sevī śuci-deśāvasthāyī laghvāśī mita-bhojī etair upāyair yata-vāk-kāya-mānasaḥ saṃyata-vāg-deha-citto bhūtvā nityaṃ sarvadā dhyānena yo yogo brahma-saṃsparśas tat-paraḥ san dhyānāvicchedārthaṃ punaḥ punar dṛḍhaṃ vairāgyaṃ samyag upāśrito bhūtvā |
tataś cāhaṃkāram iti | virakto 'ham ity ādy ahaṃkāraṃ balaṃ durāgrahaṃ darpaṃ yoga-balād unmārga-pravṛtti-lakṣaṇaṃ prārabdha-vaśāt prāpyamāneṣv api viṣayeṣu kāmaṃ krodhaṃ parigrahaṃ ca vimucya viśeṣeṇa tyaktvā balād āpanneṣu nirma
maḥ san śāntaḥ paramām upaśāntiṃ prāpto brahma-bhūyāya brahmāham iti naiścalyenāvasthānāya kalpate yogyaś ca bhavati
 

Viśvanātha


buddhyā viśuddhayā sāttvikyā dhṛtyāpi sāttvikyātmānaṃ mano niyamya | dhyānena bhagavac-cintanenaiva yaḥ paro yogas tat-parāyaṇaḥ | balaṃ kāma-rāga-yuktaṃ na tu sāmarthyam | ahaṅkārādīn vimucyety avidyoparamaḥ | śāntaḥ sattva-guṇasyāpy upaśāntimān iti kṛta-jñāna-sannyāsa ity arthaḥ | jñānaṃ ca mayi sannyaset (BhP 11.19.1) ity ekādaśokteḥ | ajñāna-jñānayor uparamaṃ vinā brahmānubhavānupattir iti bhāvaḥ | brahma-bhūyāya brahmānubhavāya kalpate samartho bhavati
 

Baladeva


taṃ prakāram āha buddhyeti | viśuddhayā sāttvikyā buddhyā yuktas tādṛśyā dhṛtyā cātmānaṃ mano niyamya samādhi-yogyaṃ kṛtvā śabdādīn viṣayāṃs tyaktvā tān sannihitān vidhāya rāga-dveṣau ca tad-dhetukau vyudasya dūrataḥ parihṛtya | vivikta-sevī nirjana-sthaḥ laghvāśī mita-bhuk yatāni dhyeyābhimukhīkṛtāni vāgādīni yena saḥ | nityaṃ dhyāna-yoga-paro hari-cintana-nirataḥ | vairāgyam ātmetara-vastu-mātra-viṣayakam | aham iti | ahaṃkāro dehātmābhimānaḥ | balaṃ tad-vardhakaṃ vāsanā-rūpam | darpas tad-dhetukaḥ prārabdha-śeṣa-vaśād upāgateṣu bhogyeṣu kāmo 'bhilāṣaḥ, teṣv anyair apahṛteṣu krodhaḥ | parigrahaś ca tat-karmakaḥ | tan etān ahaṅkārādīn vimucya nirmamaḥ san brahma-bhūyāya guṇāṣṭaka-viśiṣṭa-svātma-rūpatvāya kalpate tad anubhavati | śānto nistaraṅga-sindhur iva sthitaḥ
 
 



Michalski


Kto jest oddany najczystszym, umysłem, kto z wytrwałością poskramia samego siebie, kto zarzekł się dźwięków i innych rzeczy zmysłowych, opuścił żądzę, nienawiść,
kto przebywa w samotności, mało je, powściąga mowę, ciało i ducha, wyłącznie oddany skupieniu, w obojętności wytrwały, –
kto zaniechał samolubstwa, przemocy, dumy, żądzy, gniewu, własności, kto o nic się nie troszczy i zawsze jest spokojny, ten jest już dojrzały do połączenia się z Brahmanem.
 

Olszewski


Z oczyszczonym rozumem, krzepki w swem sercu, ujarzmiony, oderwany od szumu i innych wrażeń, wygnawszy żądze i nienawiść;
sam jeden w miejscu odosobnionem, skąpo się żywiąc, pan swoich słów, swego ciała i swoich myśli, ćwicząc się ciągle w Jedności duchowej, baczny na oddalanie namiętności;
wolny od samolubstwa, gwałtowności, pychy, miłości, gniewu, zdala od wszelkiego towarzystwa, nie myśląc o sobie, spokojny: staje się uczestnikiem natury boga.
 

Dynowska


Człowiek w czystym Rozumie stale skupiony, nieczuły na dźwięk i wszelkie inne zmysłów przedmioty, czysty, wolny od żądzy i złości,
wstrzemięźliwy, o mowie, myśli i ruchach ciała w pełni opanowanych, samotności rozmyślaniu i Jodze oddany, w bezinteresowności znajduje ostoję,
spokoju pełen, a od wszelkiego poczucia „ja” i „moje” całkowicie wolny, zuchwalstwa, pychy, chciwości i gniewu do cna wyzbyty, bezosobisty i cichy, zaprawdę w Brahmana godzien jest wstąpić.
 

Sachse


Obdarzony czystym rozumem,
panuje nad sobą dzięki wytrwałości;
odwrócił się od przedmiotów zmysłów
— głosu i innych;
odtrącił pożądanie i niechęć;
szuka samotności; wstrzemięźliwy,
powściągliwy w słowie, uczynku i myśli;
stale zatopiony w medytacji
stroni od spraw tego świata;
oddalił od siebie pychę, poczucie siły, butę,
żądzę, gniew i chęć posiadania;
wolny od egoizmu, pełen wewnętrznej ciszy,
bliski jest tego, by stać się brahmanem.
 

Kudelska


Zjednoczony z najczystszym rozumem, zawsze opanowany, wyrzekający się każdego dźwięku
l innych przedmiotów zmysłów, odrzucający uczucia pragnienia i niechęci,
Poszukujący samotności, jedzący niewiele, który opanował mowę, ciało i umysł,
Trwale pogrążony w rozmyślaniach i medytacji, on w stanie beznamiętności ostoję znajduje.
Uwolniony od myśli: „ja czynię”, od przemocy, dumy, namiętności, od gniewu i chęci posiadania,
Od uznania wszystkiego za własne, on tak wyciszony staje się gotowy do zjednoczenia z brahmanem.
 

Rucińska


Z czystym złączony rozumem, wytrwale kierując sobą,
Wyrzekłszy się świata zmysłów, niechęć i chęć odrzuciwszy,
Żyjąc w samotni, z umiarem się żywiąc, pan mowy, ciała
I myśli, wciąż obojętny, w zadumie trwając i jodze,
Bez pychy, przemocy, buty, bez gniewu, żądz, zachłanności,
Nie mając nic, uciszony, godzien jest stać się Brahmanem.
 

Szuwalska


Kto skupia rozum czysty, panuje nad sobą
I nieczuły na bodźce, jak na przykład dźwięki,
Porzuca przywiązania, wolny od uprzedzeń,
Żyjąc w odosobnieniu, jedząc skromnie, mówiąc
Niewiele, nieustannie skupieniu oddany,
Wyrzeczony, z poczucia ego wyzwolony,
Złudności siły, dumy, gniewu pozbawiony;
Żądz, chęci posiadania wyzbyty zupełnie,
Spokojnym będąc, godny jest zrozumieć Światłość.

 

Babkiewicz


Sprzężony z rozumem czystym,
wytrwałością jaźń okiełznał,
przedmioty, jak dźwięk, porzucił,
od niechęci, chęci wolny,
mieszka w głuszy, je niewiele,
słowo, ciało, myśl okiełznał,
spełnia jogę kontemplacji,
stale trwa w beznamiętności,
„ja” poczucie, siłę, dumę,
żądzę, mienie, gniew odrzucił,
wyciszony, bez własności
jest gotowy być brahmanem.

 
 

BhG 18.54

brahma-bhūtaḥ prasannātmā na śocati na kāṅkṣati
samaḥ sarveṣu bhūteṣu mad-bhaktiṃ labhate parām

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


brahma-bhūtaḥ (będący brahmanem) prasannātmā (mający radosną jaźń) na śocati (nie rozpacza) na kāṅkṣati [ca] (i nie pragnie).
[saḥ] (on) sarveṣu bhūteṣu (względem wszystkich bytów) samaḥ (jednaki) parām mad-bhaktim (najwyższe uwielbienie dla mnie) labhate (osiąga).

 

analiza gramatyczna

brahma-bhūtaḥ brahma-bhūta 1i.1 m. .; TP : brahmaṇi bhūta itibędący w brahmanie / będący brahmanem (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
prasannātmā prasanna-ātman 1i.1 m. ; BV : yasyātmā prasanno ‘sti saḥten, którego jaźń jest zadowolona (od: pra-sad – osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces, PP prasanna – klarowny, przejrzysty, zadowolony, ukojony; ātman – jaźń);
na av. nie;
śocati śuc (rozpaczać, opłakiwać) Praes. P 1c.1 opłakuje;
na av. nie;
kāṅkṣati kāṅkṣ (pragnąć, oczekiwać) Praes. P 1c.1 pragnie, tęskni;
samaḥ sama sn. 1i.1 n. taki sam, równy, jednakowy;
sarveṣu sarva sn. 7i.3 m. loc.abs. we wszystkich, w każdym;
bhūteṣu bhūta (bhū – być) PP 7i.3 m. loc.abs. w istotach, w bytach;
mad-bhaktim mad-bhakti 2i.1 f. ; TP : mama bhaktim itiuwielbienie dla mnie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhakti – oddanie, miłość uwielbienie);
labhate labh (zabierać, zdobywać) Praes. Ā 1c.1 osiąga, zdobywa;
parām para 2i.1 f. daleką, ostateczną, najwyższą, najlepszą;

 

warianty tekstu


kāṅkṣati → hṛṣyati (podnieca się);
parām → naraḥ (człowiek);

Druga pada BhG 18.54 jest taka sama jak druga pada BhG 12.17;

 
 



Śāṃkara


anena krameṇa—
brahma-bhūto brahma-prāptaḥ prasannātmā labdhādhyātma-prasāda-svabhāvo na śocati, kiṃcit artha-vaikalyam, ātmano vaiguṇyaṃ vā uddiśya na śocati na santapyate | na kāṅkṣati, na hy aprāpta-viṣayākāṅkṣā brahma-vida upapadyate | ato brahma-bhūtasyāyaṃ svabhāvo’nūdyate—na śocati na kāṅkṣatīti | na hṛṣyatīti vā pāṭhāntaram | samaḥ sarveṣu bhūteṣu, ātmaupamyena sarva-bhūteṣu sukhaṃ duḥkhaṃ vā samam eva paśyatīty arthaḥ | nātma-sama-darśanam iha, tasya vakṣyamāṇatvāt bhaktyā mām abhijānāti [gītā 18.55] iti | evaṃ-bhūto jñāna-niṣṭhaḥ, mad-bhaktiṃ mayi parameśvare bhaktiṃ bhajanaṃ parām uttamāṃ jñāna-lakṣaṇāṃ catur thī labhate, caturvidhā bhajante mām [gītā 7.16] ity uktam
 

Rāmānuja


brahmabhūtaḥ āvirbhūtāparicchinnajñānaikākāramaccheṣataikasvabhāvātmasvarūpaḥ, „itas tv anyāṃ prakṛtiṃ viddhi me parām” iti hi svaśeṣatoktā / prasannātmā kleśakarmādibhir akaluṣasvarūpo madvyatiriktaṃ na kaṃcana bhūtaviśeṣaṃ prati śocati; na kiṃcana kāṅkṣati; api tu madvyatirikteṣu sarveṣu bhūteṣu anādaraṇīyatāyāṃ samo nikhilaṃ vastujātaṃ tṛṇavan manyamāno madbhaktiṃ labhate parām mayi sarveśvare nikhilajagadudbhavasthitipralayalīle nirastasamastaheyagandhe 'navadhikātiśayāsaṃkhyeyakalyāṇaguṇagaṇaikatāne lāvaṇyāmṛtasāgare śrīmati puṇḍarīkanayane svasvāmini atyarthapriyānubhavarūpāṃ parāṃ bhaktiṃ labhate
 

Śrīdhara


brahmāham iti naiścalyenāvasthānasya phalam āha brahmeti | brahma-bhūto brahmaṇy avasthitaḥ prasanna-cittaḥ naṣṭaṃ na śocati na cāprāptaṃ kāṅkṣati dehādya-abhimānābhāvāt | ataeva sarveṣv api bhūteṣu samaḥ san rāga-dveṣam ādikṛta-vikṣepābhāvāt sarva-bhūteṣu mad-bhāvanā-lakṣaṇṃṃ parāṃ bhaktiṃ labhate
 

Viśvanātha


tataś copādhy-apagame sati brahma-bhūto 'nāvṛtta-caitanyatvena brahma-rūpa ity arthaḥ | guṇa-mālinyāpagamāt | prasannaś cāsāv ātmā ceti saḥ | tataś ca pūrva-daśāyām iva naṣṭaṃ na śocati na cāprāptaṃ kāṅkṣati dehādy-abhimānābhāvād iti bhāvaḥ | sarveṣu bhūteṣu bhadrābhadreṣu bālaka iva samaḥ bāhyānusandhānābhāvād iti bhāvaḥ |

tataś ca nirindhanāgnāv iva jñāne śānte 'py anaśvarāṃ jñānāntarbhūtāṃ mad-bhaktiṃ śravaṇa-kīrtanādi-rūpāṃ labhate | tasyā mat-svarūpa-śakti-vṛttitvena māyā-śakti-bhinnatvād avidyāvidyayor apagame 'py anapagamāt | ataeva parāṃ jñānād anyāṃ śreṣṭhāṃ niṣkāma-karma-jñānādy-urvaritatvena kevalām ity arthaḥ | labhata iti pūrvaṃ jñāna-vairāgyādiṣu mokṣa-siddhy-arthaṃ kalayā vartamānāyā api sarva-bhūteṣv antaryāmina iva tasyāḥ spaṣṭopalabdhir nāsīd iti bhāvaḥ | ataeva kuruta ity anuktvā labhata iti prayuktam | māṣam udgādiṣu militāṃ teṣu naṣṭeṣv apy anaśvarāṃ kāñcana-maṇikām iva tebhyaḥ pṛthaktayā kevalāṃ labhata itivat | sampūrṇāyāḥ prema-bhaktes tu prāyas tadānīṃ lābha-sambhavo 'sti nāpi tasyāḥ phalaṃ sāyujyam ity ataḥ parā-śabdena prema-lakṣaṇeti vyākhyeyam

 

Baladeva


tasya brahma-bhūyottara-bhāvinaṃ lābham āha brahmeti | brahma-bhūtaḥ sākṣāt-kṛtāṣṭa-guṇaka-sva-svarūpaḥ | prasannātmā kleśa-karma-vipākāśayānāṃ vigamād atisvacchaḥ – nadyaḥ prasanna-salilāḥ ity ādāv ativaimalyaṃ prasnna-śabdārthaḥ | sa evambhūto mad-anyāt kāṃścit prati na śocati na ca tān kāṅkṣati | sarveṣu mad-anyeṣūccāvaceṣu bhūteṣu samaḥ heyatvāviśeṣālloṣṭra-kāṣṭhavattvāni manyamānaḥ īdṛśaḥ san parāṃ mad-bhaktiṃ niṣṭhāṃ jñānasya yā parā ity (Gītā 18.50) uktāṃ mad-anubhava-lakṣaṇāṃ mad-vīkṣaṇa-samānākārāṃ sādhyāṃ bhaktiṃ vindatīty arthaḥ
 
 



Michalski


Stawszy się Brahmaneni, radosny, nie odczuwa on ani smutku ani żądzy, – wobec wszystkich stworzeń jednaki, przejmuje się najwyższą miłością do mnie.
 

Olszewski


Złączony z bogiem, z jasnością w duszy, już więcej nie cierpi i więcej nie pożąda. Jednaki względem wszystkich istot, otrzymuje odemnie hołd najwyższy.
 

Dynowska


A gdy się z Wieczystym zjednoczy i w Duchu Radosny trwa, nie smuci się już ani pragnie, dla wszystkich istot jednaki, miłość ku Mnie najwyższą i najgłębsze osiąga samooddanie.
 

Sachse


A kiedy jako człowiek czystego serca
stanie się już brahmanem,
nie odczuwa ani bólu, ani pożądania;
jednaki w stosunku do wszystkich istot
doświadcza największej miłości ku mnie.
 

Kudelska


Umysł człowieka zjednoczonego z brahmanem staje się życzliwy, nic go nie zasmuca, ani niczego nie pożąda,
Taki sam dla każdego, taki człowiek osiąga stan najwyższego mi oddania.
 

Rucińska


Brahmanem będący, czysty, nie smuci się i nie pragnie,
Jednaki dla wszystkich istot, mą miłość znajdzie najwyższą.
 

Szuwalska


Kto osiągnął tę Światłość, raduje się w sobie
I nigdy nie rozpacza, niczego nie pragnie,
Jednakowo traktuje wszystko to, co żyje,
A dla Mnie najwznioślejsze rozwija oddanie,

 

Babkiewicz


Jest brahmanem, jest radosny,
nie rozpacza i nie tęskni,
jeden względem wszystkich istot –
ten mą miłość pierwszą zyska.

 
 

BhG 18.55

bhaktyā mām abhijānāti yāvān yaś cāsmi tattvataḥ
tato māṃ tattvato jñātvā viśate tad-anantaram

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


[aham] (ja) yaḥ (który) yāvān ca (i jak wielki) asmi (jestem)
bhaktyā (dzięki uwielbieniu) mām (mnie) tattvataḥ (prawdziwie) abhijānāti (rozpoznaje).
tataḥ (wówczas) mām (mnie) tattvataḥ (prawdziwie) jñātvā (poznawszy)
tad-anantaram (zaraz po tym) [mām] (we mnie) viśate (wchodzi).

 

analiza gramatyczna

bhaktyā bhakti 3i.1 f. przez oddanie, przez miłość, przez uwielbienie (od: bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany);
mām asmat sn. 2i.1mnie;
abhijānāti abhi-jñā (rozpoznawać) Praes. P 1c.1 rozpoznaje, rozumie;
yāvān yāvat 1i.1 m. jak wielki, jak duży;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
ca av. i;
asmi as (być) Praes. P 3c.1 jestem;
tattvataḥ av. prawdziwie (od: tat – to, abst. tat-tva – tość, prawda, realność; nieodmienny ablativus zakończony na: –tas);
tataḥ av. wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
mām asmat sn. 2i.1mnie;
tattvataḥ av. prawdziwie (od: tat – to, abst. tat-tva – tość, prawda, realność; nieodmienny ablativus zakończony na: –tas);
jñātvā jñā (wiedzieć, rozumieć) absol. zrozumiawszy;
viśate viś (wchodzić) Praes. Ā 1c.1 wchodzi;
tad-anantaram av. zaraz po tym, następnie po tym (od: tat sn. – to; antara – wnętrze, środek; anantara – nieprzerwany, ciągły);

 

warianty tekstu


yāvān yaś → yo ‘haṃ yaś / yāvad yaś (który ja, który / jak wielce, który);
tattvataḥ → yādṛśaḥ (ktokolwiek);
tato māṃ → yato ‘sau  (następnie on);
 
 



Śāṃkara


tato jñāna-lakṣaṇayā—
bhaktyā mām abhijānāti yāvān aham upādhi-kṛta-vistara-bhedaḥ, yaś cāham asmi vidhvasta-sarvopādhi-bheda uttamaḥ puruṣaḥ ākāśakalpaḥ, taṃ mām advaitaṃ caitanya-mātraika-rasam ajaram, abhayam, anidhanaṃ tattvato’bhijānāti | tataḥ mām evaṃ tattvato jñātvā viśate tadanantaraṃ mām eva jñānānantaram | nātra jñāna-praveśa-kriye bhinne vivakṣite jñātvā viśate tad-anantaram iti | kiṃ tarhi ? phalāntarābhāvāt jñāna-mātram eva, kṣetrajñaṃ cāpi māṃ viddhi [gītā 13.2] iti uktatvāt
 

Rāmānuja


tatphalam āha
svarūpataḥ svabhāvataś ca yo 'ham; guṇato vibhūtito 'pi yāvāṃś cāham, taṃ mām evaṃrūpayā bhaktyā tattvato 'bhijānāti; māṃ tattvato jñātvā tadanantaram tattvajñānānantaraṃ tataḥ bhaktitaḥ māṃ viśate praviśati / tattvatas svarūpasvabhāvaguṇavibhūtidarśanottarakālabhāvinyā anavadhikātiśayabhaktyā māṃ prāpnotītyarthaḥ / atra tata iti prāptihetutayā, nirdiṣṭā bhaktir evābhidhīyate; „bhaktyā tv ananyayā śakyaḥ” iti tasya eva tattvataḥ praveśahetutvābhidhānāt
 

Śrīdhara


tataś ca bhaktyeti | tathā ca parayā bhaktyā tattvato mām abhijānāti | kathambhūtam, yāvān sarva-vyāpī yaś cāsmi sac-cid-ānanda-ghanas tathābhutaṃ | tataś ca mām evaṃ tattvato jñātvā tad-anantaraṃ tasya jñānasya uparame sati māṃ viśate paramānanda-rūpo bhavatīty arthaḥ
 

Viśvanātha


nanu tayā labdhayā bhaktyā tadānīṃ tasya kiṃ syād ity ato 'rthāntra-nyāsenāha bhaktyeti | ahaṃ yāvān yaś cāsmi taṃ māṃ tat-padārthaṃ jñānī vā nānāvidho bhakto vā bhaktyaiva tattvato 'bhijānāti | bhaktyāham ekayā grāhyaḥ iti mad-ukteḥ (BhP 11.14.11) | yasmād evaṃ tasmāt prastutaḥ sa jñānī tatas tayā bhaktyaiva tad-anantaraṃ vidyoparamād uttara-kāla eva māṃ jñātvā māṃ viśati mat-sāyujya-sukham anubhavati | mama māyātītatvād avidyāyāś ca māyātvād vidyayāpy aham avagamya[*ENDNOTE] iti bhāvaḥ |

yat tu sāṅkhya-yogau ca vairāgyaṃ tapo bhaktiś ca keśave | pañca-parvaiva vidyā iti nārada-pañcarātre vidyā-vṛttitvena bhaktiḥ śrūyate | tat khalu hlādinī-śakti-vṛtter bhakter eva kalā kācid vidyā-sāphalyārthaṃ vidyāyāṃ praviṣṭā | karma-sāphalyārthaṃ karma-yoge 'pi praviśati | tayā vinā karma-jñāna-yogādīnāṃ śrama-mātratvokteḥ | yato nirguṇā bhaktiḥ sad-guṇamayyā vidyāyā vṛttir vastuto na bhavati, ato hy ajñāna-nivartakatvenaiva vidyāyāḥ kāraṇatvaṃ tat-padārtha-jñāne tu bhakter eva |

kiṃ ca – sattvāt sañjāyate jñānam iti smṛteḥ (Gītā 14.17) sattvajaṃ jñānaṃ sattvam eva | tac ca sattvaṃ vidyā-śabdenocyate yathā tathā bhakty-utthaṃ jñānaṃ bhaktir eva saiva kvacit bhakti-śabdena kvacit jñāna-śabdena cocyata iti jñānam api dvividhaṃ draṣṭavyam | tatra prathamaṃ jñānaṃ saṃnyasya dvitīyena jñānena brahma-sāyujyam āpnuyād ity ekādaśa-skandha-pañcaviṃśaty-adhyāya-dṛṣṭyāpi[*ENDNOTE] jñeyam | atra kecid bhaktyā vinaiva kevalenaiva jñānena sāyujyārthinas te jñāni-māninaḥ kleśa-mātra-phalā ativigītā eva | anye tu bhaktyā vinā kevalena jñānena na muktir iti jñātvā bhakti-miśram eva jñānam abhasyanto bhagavāṃs tu māyopādhir eveti bhagavad-vapur guṇa-mayaṃ manyamānā yogārūḍhatva-daśām api prāptās te 'pi jñānino vimukta-mānino vigītā eva | yad uktam –
mukha-bāhūru-pādebhyaḥ
puruṣasyāśramaiḥ saha |
catvāro jajñire varṇā
guṇair viprādayaḥ pṛthak || (BhP 11.5.2)
ya evaṃ puruṣaṃ sākṣād
ātma-prabhavam īśvaram |
na bhajanty avajānanti
sthānād bhraṣṭāḥ patanty adhaḥ || (BhP 11.5.3) iti |

asyārthaḥ ye na bhajanti ye ca bhajanto 'py avajānanti te sannyāsino 'pi vinaṣṭa-vidyā apy adhaḥ patanti | tathā ca hy uktam –
ye 'nye 'ravindākṣa vimukta-māninas
tvayy asta-bhāvād aviśuddha-buddhayaḥ |
āruhya kṛcchreṇa paraṃ padaṃ tataḥ
patanty adho 'nādṛta-yuṣmad-aṅghrayaḥ || (BhP 10.2.32) iti |

atra āṅghri-padaṃ bhaktyaiva prayuktaṃ vivakṣitam | anādṛta-yuṣmad-aṅghraya iti tanor guṇa-mayatva-buddhir eva tanor anādaraḥ | yad uktaṃ –
avajānanti māṃ mūḍhā
mānuṣīṃ tanum āśritam | (Gītā 9.11) iti |

vastutas tu mānuṣī sā tanuḥ saccidānandam apy eva | tasyāḥ dṛśyatvaṃ tu dustarkya-tadīya-kṛpā-śakti-prabhāvād eva | yad uktam nārāyaṇādhyātma-vacanam –
nityāvyakto 'pi bhagavān
īkṣ(y)ate nija-śaktitaḥ |
tām ṛte paramānandaṃ
kaḥ paśyet tam imaṃ prabhum || iti |

evaṃ ca bhagavat-tanoḥ saccidānandamayatve k ptaṃ sac-cid-ānanda-vigraham śrī-vṛndāvana-sura-bhūruha-talāsīnam iti (GTU 1.33) | śābdaṃ brahma vapur dadhat ity ādi śrutiḥ-smṛti-para-sahasra-vacaneṣu pramāṇeṣu satsv api – māyāṃ tu prakṛtiṃ vidyān māyinaṃ tu maheśvaram iti (ŚvetU 4.2) iti śruti-dṛṣṭyaiva bhagavān api māyopādhir iti manyante kintu svarūpa-bhūtayā nitya-śaktyā māyākhyayā yutaḥ | ato māya-mayaṃ viṣṇuṃ pravadanti sanātanam iti mādhva-bhāṣya-pramāṇita-śruteḥ | māyāṃ tv ity atra māyā-śabdena svarūpa-bhūtā cic-chaktir evābhidhīyate na tv asvarūpa-bhūtā triguṇa-mayy eva śaktir iti tasyāḥ śruter arthaṃ na manyante | yad vā prakṛtiṃ durgāṃ māyinaṃ tu maheśvaraṃ śambhuṃ vidyād ity artham api naiva manyante |

ato bhagavad-aparādhena jīvan-muktva-daśāṃ prāptā api te 'dhaḥ patanti | yad uktaṃ vāsanā-bhāṣya-dhṛtaṃ pariśiṣṭa-vacanam |
jīvan-muktā api punar
yānti saṃsāra-vāsanām |
yady acintya-mahā-śaktau
bhagavaty aparādhinaḥ || iti |

te ca phala-prāptau satyām arthāt nāsti sādhanopayoga iti matvā jñāna-sannyāsa-kāle jñānaṃ tatra guṇī-bhūtāṃ bhaktim api santyajya, mithyaivāparokṣānubhavaṃ tv asya manyante | śrī-vigrahāparādhena bhaktyā api jñānena sārdham antardhānād bhaktiṃ te punar naiva labhante | bhaktyā vinā ca tat-padārthānanubhāvān mṛṣā-samādhayo jīvan-mukta-mānina eva te jñeyāḥ | yad uktam – ye 'nye 'ravindākṣa vimukta-māninaḥ iti |

ye tu bhakti-miśraṃ jñānam abhyasyanto bhagavan-mūrtiṃ sac-cid-ānandamayīm eva mānayānāḥ krameṇāvidyāvidyayor uparāme parāṃ bhaktiṃ labhante | te jīvan-muktā dvividhāḥ | eke sāyujyārthaṃ bhaktiṃ kurvantas tayaiva tat padārtham aparokṣīkṛtya tasmin sāyujyaṃ labhante te saṅgītā eva | apare bhūribhāgā yādṛcchika-śānta-mahā-bhāgavata-saṅga-prabhāvena tyakta-mumukṣāḥ śukādivad bhakti-rasa-mādhuryāsvāda eva nimajjanti, te tu parama-saṅgītā eva | yad uktam –
ātmārāmāś ca munayo
nirgranthā apy urukrame
kurvanty ahaitukīṃ bhaktim
itthambhūta-guṇo hariḥ || (BhP 1.7.10) iti |
tad evaṃ caturvidhā jñānino dvaye vigītāḥ patanti, dvaye saṅgītās taranti saṃsāram iti

 

Baladeva


tataḥ kiṃ tad āha bhaktyeti | svarūpato guṇataś ca yo 'haṃ vibhūtitaś ca yāvān aham asmi taṃ mām parayā mad-bhaktyā tat tv abhijānāty anubhavati | tato mat-parama-bhaktito hetor ukta-lakṣaṇaṃ māṃ tattvato yāthātmyena jñātvānubhūya tad-anantaraṃ tata eva hetor māṃ viśate mayā saha yujyate | puraṃ praviśati ity atra pura-saṃyoga eva pratīyate na tu purātmakatvam |

atra tattvato 'bhijñāne praveśe ca bhaktir eva hetur ukto bodhyaḥ | bhaktyā tv ananyayā śakyaḥ ity (Gītā 11.54) ādi pūrvokteḥ | tad-anantaram iti mat-svarūpa-guṇa-vibhūti-tāttvikānubhavād uttarasmin kāle ity arthaḥ | yad vā, parayā bhaktyā māṃ tattvato jñātvā tatas tāṃ bhaktim ādāyaiva māṃ viśate | lyab-lope karmaṇi pañcamī | mokṣe 'pi bhaktir astīty āha sūtra-kṛt āprāyaṇāt tatrāpi hi dṛṣṭam iti (Vs 4.1.12) āprāyaṇād āmokṣāt tatrāpi ca mokse bhaktir anuvartate iti śrutau dṛṣṭam iti sūtrārthaḥ | bhaktyā vinaṣṭāvidyānāṃ bhaktyāḥ svādo vivardhate sitayā naṣṭa-pittānāṃ sitāsvādavad iti rahasya-vidaḥ | itthaṃ ca sa-niṣṭhānāṃ sādhana-sādhya-paddhatir uktā

 
 



Michalski


Przez miłość do mnie pozna on moją wielkość i pozna, kto ja jestem naprawdę. A gdy całkowicie mnie pozna, połączy się ze mną.
 

Olszewski


I przez ten hołd poznaje mię takim, jakim jestem w mej wielkości, w mej istocie i tak mię znając, wchodzi we mnie i nie wyróżnia się już odemnie.
 

Dynowska


Przez miłość tę Mnie w całej prawdzie poznaje, a gdy Mnie zna i wie kim i czym jestem w istocie, natenczas z najwyższym jednoczy się Bytem.
 

Sachse


Przez tę miłość poznaje mnie do głębi:
kim jestem naprawdę i jak jestem wielki.
Poznawszy tę prawdę o mnie
wstępuje we mnie natychmiast.
 

Kudelska


Dzięki swemu oddaniu rozpoznaje, jakim Jestem rzeczywiście,
Kto rozpoznał nią prawdziwą istotę, wnika we mnie samego.
 

Rucińska


Przez miłość mnie rozpoznaje, kim jestem i dokąd sięgam –
A gdy mnie pozna prawdziwie, wstępuje we mnie po czasie.
 

Szuwalska


rozwija oddanie,
Dzięki któremu poznać można Mnie naprawdę,
Jakim jestem, by potem na wieki żyć ze Mną.

 

Babkiewicz


To przez miłość mnie poznaje,
jaki jestem i jak wielki,
a gdy pozna mnie prawdziwie,
zaraz potem wchodzi we mnie.

 
 

BhG 18.56

sarva-karmāṇy api sadā kurvāṇo mad-vyapāśrayaḥ
mat-prasādād avāpnoti śāśvataṃ padam avyayam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


mad-vyapāśrayaḥ (ten, dla którego jestem oparciem) sarva-karmāṇi api (choć wszelkie czyny) kurvāṇaḥ (wykonujący) mat-prasādāt (z mojego zadowolenia) śāśvatam avyayam padam (wieczną niezmienną siedzibę) avāpnoti (osiąga).

 

analiza gramatyczna

sarva-karmāṇi sarva-karman 2i.3 n. ; TP : sarvāṇi karmāṇi itiwszystkie czyny  (od: sarva – wszystko; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
api av. chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
sadā av. zawsze;
kurvāṇaḥ kurvāṇa (kṛ robić) PPr 1i.1 m. czyniący, robiący;
mad-vyapāśrayaḥ mad-vyapāśraya 1i.1 m. ; BV : yasyāhaṃ vyapāśrayo ‘smi saḥten, dla którego ja jestem oparciem (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; vi-apa-ā-śri – przyjmować schronienie, uciekać się do, vyapāśraya – schronienie, oparcie);
mat-prasādāt mat-prasāda 5i.1 m. ; TP : mama prasādād itiz mojego zadowolenia (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; pra-sad – osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces, prasāda zadowolenie, przejrzystość, jasność, spokój, ukojenie, stateczność, sukces, przychylność, względy);
avāpnoti ava-āp (osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga, zdobywa;
śāśvatam śāśvata 2i.1 n. wieczne, nieustanne, stałe;
padam pada 2i.1 n. krok, stopę, odcisk stopy, pozycję, siedzibę, część, dział, słowo (od: pad – padać, stawiać, iść);
avyayam a-vyaya 2i.1 n. niezmienny, niewyczerpalny (od: vi-i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie);

 

warianty tekstu


sadā → naraḥ / tadā (człowiek / wówczas);
mad-vyapāśrayaḥ → mayi apāśrayaḥ (we mnie schroniony);
 
 



Śāṃkara


sva-karmaṇā bhagavato’bhyarcana-bhakti-yogasya siddhi-prāptiḥ phalaṃ jñāna-niṣṭhā-yogyatā, yan-nimittā jñāna-niṣṭhā mokṣa-phala-vasānā | so bhagavad-bhakti-yogo’dhunā stūyate śāstrārthopāsaṃhāra-prakaraṇe śāstrārtha-niścaya-dārḍhyāya—
sarva-karmāṇy api pratiṣiddhāny api sadā kurvāṇo’nutiṣṭhan mad-vayapāśrayo’haṃ vāsudevaḥ īśvaro vyapāśrayo vyapāśrayaṇaṃ yasya saḥ, mad-vayapāśrayaḥ mayy arpita-sarva-bhāvaḥ ity arthaḥ | so’pi mat-prasādāt mama īśvarasya prasādāt avāpnoti śāśvataṃ nityaṃ vaiṣṇavaṃ padam avyayam
 

Rāmānuja


evaṃ varṇāśramocitanityanaimittikakarmaṇāṃ parityaktaphalādikānāṃ paramapuruṣārādhanarūpeṇānuṣṭhitānāṃ vipāka uktaḥ / idānīṃ kāmyānām api karmaṇām uktenaiva prakāreṇānuṣṭhitānāṃ sa eva vipāka ity āha
na kevalaṃ nityanaimittikāni karmāṇi, api tu sarvāṇi kāmyāny api karmāṇi, madvyāśrayaḥ mayi saṃnyastakartṛtvādikaḥ kurvāṇo matprasādāc chāśvataṃ padam avyayam avikalaṃ prāpnoti / padyate gamyata iti padam; māṃ prāpnotītyarthaḥ
 

Śrīdhara


sva-karmabhiḥ parameśvarārādhanād uktaṃ mokṣa-prakāram upasaṃharati sarva-karmāṇīti | sarvāṇi nityāni naimittikāni ca karmāṇi purvokta-krameṇa sarvadā kurvāṇaḥ mad-vyapāśrayaḥ aham eva vyāpāśrayaḥ āśrayaṇīyo na tu svargādi-phalaṃ yasya sa mat-prasādād śāśvatam anādi sarvotkṛṣṭaṃ padam prāpnoti
 

Viśvanātha


tad evaṃ jñānī yathā-krameṇaiva karma-phala-sannyāsa-karma-sannyāsair mat-sāyujyaṃ prāpnotīty uktam | mad-bhaktas tu māṃ yathā prāpnoti tad api śṛṇv ity āha sarveti | mad-vyapāśrayo māṃ viśeṣato 'pakarṣeṇa sakāmatayāpi ya āśrayate so 'pi kiṃ punar niṣkāma-bhakta ity arthaḥ | sarva-karmāṇy api nitya-naimittika-kāmyāni putra-kalatrādi-poṣaṇa-lakṣaṇāni vyavahārikāṇy api sarvāṇi kurvāṇaḥ kiṃ punas tyakta-karma-yoga-jñāna-devatāntaropāsanānya-kāmāny abhakta ity arthaḥ |
atrāśrayate samyag sevata iti āḍ-upasargena sevāyāḥ pradhānībhūtatvam | karmāṇy apīty api-śabdenāpakarṣa-bodhakena karmaṇāṃ guṇībhūtatvam | ato 'yaṃ karma-miśra-bhaktimān, na tu bhakti-miśra-karmavān iti prathama-ṣaṭkokte karmaṇi nātivyāptiḥ | śāśvataṃ mahat-padaṃ mad-dhāma vaikuṇṭha-mathurā-dvārakāyodhyādikam āpnoti |
nanu mahā-pralaye tat tad dhāma kathaṃ sthāsyati | tatrāha – avyayaṃ mahā-pralaye mad-dhāmnaḥ kim api na vyayati mad-atarkya-prabhāvād iti bhāvaḥ |
nanu jñānī khalv anekair janmabhir aneka-tapa-ādi-kleśaiḥ sarva-viṣayendriyoparāmeṇaiva naiṣkarmye saty eva yat sāyujyaṃ prāpnoti | tasya te nityaṃ dhāma sakarmakatve sakāmakatve 'pi tvad-āśrayaṇa-mātreṇaiva kathaṃ prāpnoti | tatrāha mat-prasādād iti mat-prasādasyātarkyam eva prabhāvatvaṃ jānīhīti bhāvaḥ
 

Baladeva


atha pariniṣṭhitānām āha sarveti sārdha-dvayābhyām | mad-vyapāśrayo mad-ekāntī sarvāṇi sva-vihitāni karmāṇi yathā-yogaṃ kurvāṇaḥ | api-śabdād gauṇa-kāle mad-ekāntinas tasya mukhya-kālābhāvāt | evam āha sūtrakāraḥ – sarvathāpi tatra vobhaya-liṅgāt (Vs 3.4.34) iti | īdṛśaḥ sa mat-prasādān mad-atyanugrahāt śāśvataṃ nityam avyayam apariṇāmi-jñānānandātmakaṃ padaṃ param-vyomākhyam avāpnoti labhate
 
 



Michalski


I jeżeli spełnia wszystkie swe czyny, we mnie złożywszy swoją nadzieję, – przez moją łaskę osiągnie wieczną, nieprzemijającą siedzibę.
 

Olszewski


Kto bez wypoczynku spełnia swoje obowiązki, do mnie się zwróciwszy, ten również dochodzi łaską moją do siedziby wiecznej i niezmiennej.
 

Dynowska


Nadal wszystkie wypełnia czynności, lecz we Mnie nieustannie przebywa i przez łaskę Mą, w Mój wieczysty i niezniszczalny wchodzi Przybytek.
 

Sachse


Cokolwiek czyni, odwołuje się do mej opieki.
Dzięki mej łasce
wstępuje do krainy wiecznej i niezmiennej.
 

Kudelska


We mnie znajduje schronienie, nadal wykonując swą powinność,
Dzięki mej łasce osiąga wieczną, nieprzemijającą krainę.
 

Rucińska


Choć spełnia wciąż wszystkie czyny, gdy we mnie znajdzie schronienie,
Dzięki mej łasce osiąga wieczną, niezmienną siedzibę.
 

Szuwalska


I choćby nadal pracą zajęty był wszelką,
Kto we Mnie swe nadzieje pokłada i wiarę,
Przez łaskę Moją dotrze do krainy wiecznej.

 

Babkiewicz


Na mnie wsparty, chociaż stale
wykonuje wszystkie czyny,
z mojej łaski on osiąga
siedzibę niezmienną, wieczną.

 
 

BhG 18.57

cetasā sarva-karmāṇi mayi saṃnyasya mat-paraḥ
buddhi-yogam upāśritya mac-cittaḥ satataṃ bhava

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


[tvam] (ty) mat-paraḥ (dla którego ja jestem najwyższym) cetasā (dzięki umysłowi) sarva-karmāṇi (wszystkie czyny) mayi (we mnie) sannyasya (złożywszy),
buddhi-yogam (na jodze roztropności) upāśritya (wsparłszy się)
satatam (zawsze) mac-cittaḥ (mającym umysł we mnie) bhava (stań się).

 

analiza gramatyczna

cetasā cetas 3i.1 n. przez umysł, dzięki umysłowi (od: cit – myśleć, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość);
sarva-karmāṇi sarva-karman 2i.3 n. ; TP : sarvāṇi karmāṇi itiwszystkie czyny  (od: sarva – wszystko; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
mayi asmat sn. 7i.1 we mnie;
saṃnyasya sam-ni-as (zostawiać, odkładać, porzucać) absol. odrzuciwszy, zrezygnowawszy, złożywszy;
mat-paraḥ mat-para 1i.1 m. yasyāhaṃ paro ‘smi saḥten, dla którego ja jestem najwyższy (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, najlepszy; na końcu złożeń: para – oddany, poświęcony, mat-para – mi oddany);
buddhi-yogam buddhi-yoga 2i.1 m. ; TP : buddhyā kṛtaṃ yogam iti jogę powstałą dzięki roztropności (od: budh – budzić, rozumieć, percepować; buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd; yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
upāśritya upa-ā-śri (przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) absol. wsparłszy się, schroniwszy się – u kogo? – łączy się z accusativusem);
mac-cittaḥ mac-citta 1i.1 m. yasya cittaṃ mayi asti saḥten, którego umysł jest we mnie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; cit – myśleć, poznawać, PP citta – pomyślany; myśl, umysł, serce, świadomość);
satatam av. zawsze, stale (od: sa-tata – stały, niewyczerpany, nieprzerwany);
bhava bhū (być) Imperat. P 2c.1 bądź;

 

warianty tekstu


mat paraḥ → bhārata (potomku Bharaty!);
buddhi-yogam śuddhi-yogam (jogę czystości);
upāśrityasamāśritya / apāśritya (schroniwszy się / używszy);

Druga pada BhG 18.57 jest taka sama jak druga pada BhG 12.6;

 
 



Śāṃkara


yasmāt evaṃ—
cetasā vivekabuddhyā sarva-karmāṇi dṛṣṭadṛṣṭarthāni mayi īśvare saṃnyasya yat karoṣi yada nāsīti uktanyāyena, mat-paro’haṃ vāsudevaḥ paro yasya tava sa tvaṃ mat-paraḥ san mayyarpitasarvātmabhāvo buddhi-yogaṃ samāhitabuddhitvaṃ buddhi-yogas taṃ buddhi-yogam apāśrityāpāśrayo’nanyaśaraṇatvaṃ mac-cittaḥ mayy evaś cittaṃ yasya tava sa tvaṃ mac-cittaḥ satataṃ sarvadā bhava
 

Rāmānuja


yasmād evam, tasmāt
cetasā ātmano madīyatvamanniyāmyatvabuddhyā / uktaṃ hi, „mayi sarvāṇi karmāṇi saṃnyasyādhyātmacetasā” iti / sarvakarmāṇi sakartṛkāṇi sārādhyāni mayi saṃnyasya, matparaḥ aham eva phalatayā prāpya ity anusaṃdhānaḥ, karmāṇi kurvan imam eva buddhiyogam upāśritya satataṃ maccitto bhava
 

Śrīdhara


yasmād evaṃ tasmāt cetaseti | sarvāṇi karmāṇi | cetasā mayi saṃnyasya samarpya mat-paraḥ aham eva paraḥ prāpyaḥ puruṣārtho yasya sa vyavasāyātmikayā buddhyā yogam upāśritya satataṃ karmānuṣṭhāna-kāle 'pi brahmārpaṇaṃ brahma-havir iti (Gītā 4.24) nyāyena mayy eva cittaṃ yasya tathābhūto bhava
 

Viśvanātha


nanu tarhi māṃ prati tvaṃ niścayena kim ājñāpayasi | kim aham ananya-bhakto bhavāmi, kiṃ vānantarokta-lakṣaṇaḥ sakāma-bhakta eva | tatra sarva-prakṛṣṭo 'nanya-bhakto bhavituṃ na prabhaviṣyasi | nāpi sarva-bhakteṣv apakṛṣṭaḥ sakāma-bhakto bhava | kintu tvaṃ madhyama-bhakto bhavety āha cetaseti | sarva-karmāṇi svāśrama-dharmān vyavahārika-karmāṇi ca mayi sannyasya samarpya, mat-paro 'ham eva paraḥ prāpyaḥ puruṣārtho yasya sa niṣkāma ity arthaḥ | yad uktaṃ pūrvam eva
yat karoṣi yad aśnāsi
yaj juhoṣi dadāsi yat |
yat tapasyasi kaunteya
tat kuruṣva mad-arpaṇam || iti | (Gītā 9.27)
buddhi-yogaṃ vyavasāyātmikayā buddhyā yogaṃ satataṃ mac-cittaḥ karmānuṣṭhāna-kāle 'nyadāpi māṃ smaran bhava
 

Baladeva


tādṛśatvād eva tvaṃ sarvāṇi sva-vihitāni karmāṇi kartṛtvābhimānādi-śūnyenacetasā svāmini mayi sannyasyārpayitvā mat-paro mad-eka-puruṣārtho mām eva buddhi-yogam upāśritya satataṃ karmānuṣṭhāna-kāle mac-citto bhava | etac ca tvāṃ prati prāg apy uktaṃ yat karoṣīty ādinā arpayitvaiva karmāṇi kuru, na tu kṛtvārpayeti
 
 



Michalski


Ofiarowawszy mi w myśli wszystkie swe czyny, mnie mając przed sobą, jako najwyższą istotę, rozmyślaj ciągle o mnie, ufny w oddanie swego umysłu.
 

Olszewski


Dokonaj więc z myślą we mnie złożoną, wyrzeczenia się dzieł; uprawiaj jedność duchową i myśl zawsze o mnie.
 

Dynowska


Wyrzekając się sercem czynów wszelakich, Mnie je poświęcaj, skupiony we Mnie, a w Jodze duchowego rozpoznawania całkowicie oddany, duszą całą przyjdź do Mnie, Ardżuno.
 

Sachse


Ofiarowawszy mi w myślach wszystkie twe uczynki,
mnie uważając za najwyższe dobro,
posłuszny wskazaniom rozumu
myśl stale o mnie!
 

Kudelska


W myśli, dla mnie porzuciwszy wszystkie uczynki, mnie obierając za swój cel najwyższy,
W jodze poznania znajduje schronienie, dlatego na zawsze całą swą myśl poświęć mnie!
 

Rucińska


Świadomie złożywszy we mnie czyn wszelki, mnie w sercu nosząc,
W jodze rozumu się chroniąc, myśl do mnie kieruj bez przerwy.
 

Szuwalska


W myślach wszystko, co czynisz, poświęć Mnie jednemu,
Najwyższemu, swój rozum podporządkuj cały,
By o Mnie nieustannie rozmyślać z oddaniem.

 

Babkiewicz


Więc rozmysłem wszystkie czyny
we mnie złóż i mnie się oddaj,
na rozumu wsparty jodze,
stale myśl swą kieruj ku mnie.

 
 

BhG 18.58

mac-cittaḥ sarva-durgāṇi mat-prasādāt tariṣyasi
atha cet tvam ahaṃ-kārān na śroṣyasi vinaṅkṣyasi

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


[tvam] (ty) mac-cittaḥ (mający umysł we mnie) mat-prasādāt (z mojego zadowolenia) sarva-durgāṇi (wszelkie kłopoty) tariṣyasi (przekroczysz).
atha cet (ale jeśli) tvam (ty) ahaṃ-kārāt (z powodu egotyzmu) na śroṣyasi (nie będziesz słuchać) [tadā] (wówczas) vinaṅkṣyasi (przepadniesz).

 

analiza gramatyczna

mac-cittaḥ mac-citta 1i.1 m. yasya cittaṃ mayi asti saḥten, którego umysł jest we mnie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; cit – myśleć, poznawać, PP citta – pomyślany; myśl, umysł, serce, świadomość);
sarva-durgāṇi sarva-durga 2i.3 n. sarvāṇi durgāṇītiwszelkie trudności (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; gam – iść; durga – trudna droga, trudność, niebezpieczeństwo, kłopot);
mat-prasādāt mad-prasāda 5i.1 m. ; TP : mama prasādād itiz mojego zadowolenia (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; pra-sad – osiąść, stać się zadowolonym, odnieść sukces, prasāda zadowolenie, przejrzystość, jasność, spokój, ukojenie, stateczność, sukces, przychylność, względy);
tariṣyasi tṝ (przekraczać) Fut. P 2c.1 przekroczysz;
atha av. wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej;
cet av. jeśli;
tvam yuṣmat sn. 1i.1ty;
ahaṃ-kārāt ahaṃ-kāra 5i.1 m. z egotyzmu, z ego, z samolubności, z dumy (od: aham – ja; kṛ – robić, kāra – twórca);
na av. nie;
śroṣyasi śru (słuchać) Fut. P 2c.1 posłuchasz;
vinaṅkṣyasi vi-naś (niszczeć, zanikać, być straconym) Fut. P 2c.1 zginiesz;

 

warianty tekstu


sarva-durgāṇi → sarva-duḥkhāṇi / sarva-karmāṇi (wszelkie nieszczęścia / wszelkie czyny);
tariṣyasitariṣyati (przekroczy);
ahaṃ-kārān śroṣyasiahaṃ-kāraṃ mokṣayasi (uwolnisz się od egotyzmu);
vinaṅkṣyasi → na kāṃkṣasi (nie będzie pragnął);
 
 



Śāṃkara


mac-citaḥ sarva-durgāṇi sarvāṇi dustarāṇi saṃsāra-hetu-jātāni mat-prasādāt tariṣyasy atikramiṣyasi | atha cet yadi tvaṃ mad-uktam ahaṃkārāt paṇḍito’ham iti na śroṣyasi na grahīṣyasi, tatas tvaṃ vinaṅkṣayasi vināśaṃ gamiṣyasi
 

Rāmānuja


evaṃ maccittaḥ sarvakarmāṇi kurvan sarvāṇi sāṃsārikāṇi durgāṇi matprasādād eva tariṣyasi / atha tvam ahaṃkārād aham eva kṛtyākṛtyaviṣayaṃ sarvaṃ jānāmīti bhāvān maduktaṃ na śroṣyasi cet, vinaṅkṣyasi vinaṣṭo bhaviṣyasi / na hi kaścin madvyatiriktaḥ kṛtsnasya prāṇijātasya kṛtyākṛtyayor jñātā praśāsitā vāsti
 

Śrīdhara


tato yad bhaviṣyati tac chṛṇu – mac-citta iti | mac-cittaḥ san mat-prasādāt sarvāṇy api durgāṇi dustarāṇi sāṃsārika-duḥkhāni tariṣyasi | vipakṣe doṣam āha — atha cet yadi punas tvam ahaṃkārān jñātṛtvābhimānāt mad uktam evaṃ na śroṣyasi tarhi vinaṅkṣyasi puruṣārthād bhraṣṭo bhaviṣyasi
 

Viśvanātha


tataḥ kim ata āha mac-citta iti
 

Baladeva


evaṃ mac-cittas tvaṃ mat-prasādād eva sarvāṇi durgāṇi dustarāṇi saṃsāra-duḥkhāni tariṣyasi | tatra te na cintā | tāny ahaṃ bhakta-bandhur apaneṣyami dāsyāmi cātmānam iti pariniṣṭhitānāṃ sādhana-sādhya-paddhatir uktā | atha ced ahaṅkārāt kṛtyākṛtya-viṣayaka-jñānābhimānāt tvaṃ mad-uktaṃ na śroṣyasi tarhi vinaṅkṣyasi svārthāt vibhraṣṭo bhaviṣyasi | na hi kaścit prāṇināṃ kṛtyākṛtyor vijñātā praśāstā vā matto 'nyo vartate
 
 



Michalski


Rozmyślając o mnie, przezwyciężysz wszystkie niebezpieczeństwa wskutek mej łaski, – lecz gdybyś, zbyt ufny w samego siebie, mnie nie usłuchał, – zginiesz.
 

Olszewski


Myśląc o mnie, łaską moją ominiesz wszystkie niebezpieczeństwa; lecz jeżeli w pyszej swej nie będziesz mię słuchał, zginiesz.
 

Dynowska


Jeśli całym sercem zjednoczysz się ze Mną, tedy przez Mą wszystkie przezwyciężysz przeszkody; lecz jeśli zarozumiałością i samolubstwem wiedziony, nie zechcesz Mnie słuchać – klęskę sobie zgotujesz.
 

Sachse


Myśląc o mnie — dzięki mej łasce —
pokonasz wszelkie przeszkody.
A jeśli nie usłuchasz, pełen pychy, zginiesz.
 

Kudelska


Myśląc tylko o mnie, dzięki mej łasce wszystkie przeszkody pokonasz,
Lecz lgnąc do myśli „ja czynię”, nie posłuchasz mnie, wówczas przepadniesz.
 

Rucińska


Myśląc wciąż o mnie, z mej łaski pokonasz wszystkie przeszkody,
A jeśli mnie nie usłuchasz w swej pysze, będziesz zgubiony!
 

Szuwalska


Ta świadomość pozwoli dzięki Mej pomocy,
Przezwyciężyć trudności wszelkiego rodzaju.
Jeśli jednak zatracisz się w swej cielesności
I nie zechcesz Mnie słuchać, zostaniesz stracony.

 

Babkiewicz


Myśląc o mnie, z mojej łaski
wsze przeszkody wnet pokonasz.
Jeśli jednak z egotyzmu
nie posłuchasz mnie, przepadniesz.

 
 

BhG 18.59

yad ahaṃ-kāram āśritya na yotsya iti manyase
mithyaiṣa vyavasāyas te prakṛtis tvāṃ niyokṣyati

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


[tvam] (ty) ahaṃ-kāram (na egotyzmie) āśritya (wsparłszy się)
[aham] (ja) na yotsye iti (nie będę walczyć) yat (jeśli) manyase (myślisz),
[tarhi] (wówczas) te (twoje) eṣaḥ vyavasāyaḥ (to postanowienie) mithyā (fałszywie).
prakṛtiḥ (natura) tvām (ciebie) niyokṣyati (zaprzęgnie).

 

analiza gramatyczna

yat av. – jeśli (od: yat sn. – co);
ahaṃ-kāram ahaṃ-kāra 2i.1 m. egotyzm, ego, samolubność, dumę (od: aham – ja; kṛ – robić, kāra – twórca);
āśritya ā-śri (przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) absol. wsparłszy się, schroniwszy się (u kogo? – łączy się z accusativusem);
na av. nie;
yotsye yudh (walczyć) Fut. Ā 3c.1 będę walczyć;
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
manyase man (myśleć) Praes. Ā 2c.1 myślisz, uważasz;
mithyā av. niewłaściwie, fałszywie, oszukańczo;
eṣaḥ etad sn. 1i.1 m. ten;
vyavasāyaḥ vyavasāya 1i.1 m. wysiłek, determinacja, ustalone postanowienie, działanie (od: vi-ava-so – ustanowić, ustalić);
te yuṣmat sn. 6i.1 twój (skrócona forma od: tava);
prakṛtiḥ prakṛti 1i.1 f. natura, podstawa, praprzyczyna, przejawiony świat (od: pra-kṛ – stwarzać);
tvām yuṣmat sn. 2i.1ciebie;
niyokṣyati ni-yuj (łączyć, angażować) Fut. P 1c.1 zaprzęgnie, zaangażuje;

 

warianty tekstu


yad ahaṃ-kāram āśritya → yo ‘haṃ-kāram upāśritya / yady ahaṃ-kāram āśritya (kto wsparłszy się na egotyzmie / jeśli wsparłszy się na egotyzmie);
na yotsya iti → na yotsyāmīti (nie będę walczyć);
mithyaiṣa → mithyaiva / mayyeva (zaiste fałszywie /);
vyavasāyas te vyavasāyās te (postanowienia twoje);
mithyaiṣa vyavasāyas te mithyaivādhyavasāyas te (fałszywie, twoje postanowienie);
prakṛtis tvāṃ prakṛtis tvā / prakṛtiṃ tvā (natura ciebie / naturę i ciebie);
niyokṣyati → niyokṣyate / niyokṣyasi / nirakṣyati (zaprzęgnie / zaprzęgniesz / przeniknie);
 
 



Śāṃkara


idaṃ ca tvayā na mantavyaṃ svatantro’ham, kim-arthaṃ paroktaṃ kariṣyāmi ? iti—
yadi cet tvam ahaṃkāram āśritya na yotsye iti na yuddhaṃ kariṣyāmīti manyase cintayasi niścayaṃ karoṣi, mithyaiṣa vyavasāyo niścayas te tava | yasmāt prakṛtiḥ kṣatriya-svabhāvas tvāṃ niyokṣyati
 

Rāmānuja


yadi ahaṃkāram ātmani hitāhitajñāne svātantryābhimānam āśritya manniyogam anādṛtya na yotsya iti manyase, eṣa te svātantryavyavasāyo mithyā bhaviṣyati; yataḥ prakṛtis tvāṃ yuddhe niyokṣyati matsvātantryodvignaṃ tvām ajñaṃ prakṛtir niyokṣati
 

Śrīdhara


kāmaṃ vinaṅkṣyasi na tu bandhubhir yuddhaṃ kariṣyāmīti cet tatrāha
yad ahaṃkāram iti | mad-uktam anādṛtya kevalam ahaṅkāram avalambya yuddhaṃ na kariṣyāmīti yan manyase tvam adhyavasyasi eṣa tava vyavasāyo mithyaiva asvatantratvāt tava | tad evāha prakṛtis tvāṃ rajo-guṇa-rūpeṇa pariṇatā satī niyokṣyati pravartayiṣyatīti
 

Viśvanātha


nanu kṣatriyasya mama[lub necchasīti] yuddham eva paro dharmas tatra bandhu-vadha-pāpād bhīta eva pravartituṃ necchāmīti tatra sa-tarjanam āha yad aham iti | prakṛtiḥ svabhāvaḥ | adhunā tvaṃ mad-vacanaṃ na mānayasi, yadā tu mahāvīrasya tava svābhāviko yuddhotsāho durvāra evodbhaviṣyati tadā yudhyamānaḥ svayam eva bhīṣmādīn gurūn haniṣyan mayā hasiṣyasa iti bhāvaḥ
 

Baladeva


yadyapi kṣatriyasya yuddham eva dharmas tathāpi guru-viprādi-vadha-hetukāt pāpād bhītasya me na tatra pravṛttir iti kṛtyākṛtya-vijñātṛtvābhimānam ahaṅkāram āśritya nāhaṃ yotsye iti yadi tvaṃ manyase, tarhi tavaiṣa vyavasāyo niścayo mithyā niṣphalo bhāvī, prakṛtir man-māyā rajo-guṇātmanā pariṇatā mad-vākyāvahelinaṃ tvāṃ gurv-ādi-vadhe nimitte yuddhe niyokṣyati pravartayiṣyaty eva
 
 



Michalski


Jeżeli ufny w siebie, zawołasz: „nie będę walczył”, – postanowienie twoje będzie daremne: – twoja własna natura skłoni cię do walki.
 

Olszewski


Własną się myślą kierując, rzekłeś sobie: »nie będę walczył«; to jest próżne postanowienie, natura gwałt ci zada.
 

Dynowska


Samością i pychą zaślepiony mówisz: „nie będę walczył”; próżna twa chęć, własna natura cię do tego zmusi.
 

Sachse


Jeśli, powodowany pychą, pomyślisz:
„nie będę walczył”,
próżne będzie to twoje postanowienie,
albowiem sama twoja natura cię ujarzmi.
 

Kudelska


I gdy z powodu myśli „ja czynię” nie podejmiesz walki,
Niewłaściwa będzie twa decyzja, do walki zmusza cię twa naturalna skłonnoś