athāṣṭamo ‘dhyāyaḥ – akṣara-brahma-yogaḥ

A oto rozdział ósmy: „Joga niezniszczalnego brahmana”

Rāmānuja


saptame parasya brahmaṇo vāsudevasyopāsyatvam nikhilacetanācetanavastuśeṣitvam, kāraṇatvam, ādhāratvam, sarvaśarīratayā sarvaprakāratvena sarvaśabdavācyatvam, sarvaniyantṛtvam, sarvaiś ca kalyāṇaguṇagaṇais tasyaiva parataratvam, sattvarajastamomayair dehendriyatvena bhogyatvena cāvasthitair bhāvair anādikālapravṛttaduṣkṛtapravāhahetukais tasya tirodhānam, atyutkṛṣṭasukṛtahetukabhagavatprapattyā sukṛtatāratamyena ca pratipattivaiśeṣyād aiśvaryākṣarayāthātmyabhagavatprāptyapekṣayopāsakabhedam, bhagavantaṃ prepsor nityayuktatayaikabhaktitayā cātyarthaparamapuruṣapriyatvena ca śraiṣṭhyam durlabhatvaṃ ca pratipādya eṣāṃ trayāṇāṃ jñātavyopādeyabhedāṃś ca prāstauṣīt / idānīm aṣṭame prastutān jñātavyopādeyabhedān vivinakti

 

Śrīdhara


brahma-karmādhibhūtādi viduḥ kṛṣṇaika-cetasaḥ |
ity uktaṃ brahma-karmādi spaṣṭam aṣṭama ucyate ||

 

Madhusūdana


pūrvādhyāyānte te brahma tad viduḥ kṛtsnam adhyātmaṃ karma cākhilam ity ādinā sārdha-ślokena sapta-padārthā jñeyatvena bhagavatā sūtritās teṣāṃ vṛtti-sthānīyo ‚yam aṣṭamo ‚dhyāya ārabhyate | tatra sūtritāni sapta-vastūni viśeṣato bubhutsamānaḥ ślokābhyām | taj-jñeyatvenoktaṃ brahma kiṃ sopādhikaṃ nirupādhikaṃ vā | evam ātmānaṃ deham adhikṛtya tasminn adhiṣṭhāne tiṣṭhatīty adhyātmaṃ kiṃ śrotrādikaraṇa-grāmo vā pratyak-caitanyaṃ vā | tathā karma cākhilam ity atra kiṃ karma yajña-rūpam anyad vā vijñāntaṃ yajñaṃ tanute karmāṇi tanute ‚pi ca iti śrutau dvaividhya-śravaṇāt|

 

Viśvanātha


pārtha-praśnottaraṃ yogaṃ miśrāṃ bhaktiṃ prasaṅgataḥ |
śuddhāṃ ca bhaktiṃ provāca dve gatī api cāsṭame ||

 

Baladeva


utkān pṛṣṭaḥ kramād vyākhyad brahmādīn harir aṣṭame |
yoga-miśrāṃ ca śuddhāṃ ca bhakti-mārga-dvayaṃ tathā ||

 
 

BhG 8.1

arjuna uvāca
kiṃ tad brahma kim adhy-ātmaṃ kiṃ karma puruṣottama
adhi-bhūtaṃ ca kiṃ proktam adhi-daivaṃ kim ucyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (powiedział):
he puruṣottama (o najlepszy z ludzi),
tat brahma (ten brahman) kim [asti] (czym jest?),  
adhy-ātmam (rządca jaźni) kim [asti] (czym jest?),
karma (czyn) kim [asti] (czym jest?),
adhi-bhūtam (rządca bytu) kim proktam (jak nazywany?),  
kim ca (i jak?) adhi-daivam (rządca bóstw) ucyate (jest nazywany).

 

tłumaczenie polskie


Ardźuna rzekł:
O najlepszy z ludzi, czym jest ów brahman, czym jest rządca jaźni i czym jest czyn?
Jak określany jest rządca bytu i jak zwą rządcę bóstw?

 

analiza gramatyczna

arjunaḥ arjuna 1i.1 m. biały, jasny;
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
kim kim  sn. 1i.1 n. co?
tat tat sn. 1i.1 n. to;
brahma brahman 1i.1 n. duch, Weda (od: bṛh – zwiększać);
kim kim  sn. 1i.1 n. co?
adhy-ātmam adhi-ātma 1i.1 n. rządca jaźni, własny, Nadjaźń, Najwyższa jaźń (adhi – ponad; ātman – jaźń);
kim kim  sn. 1i.1 n. co?
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
puruṣottama puruṣa-uttama 8i.1 m. ; TP : puruṣāṇām uttametio najlepszy z ludzi (od: pur – poprzedzać, prowadzić lub pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie; ut-tama – najbardziej wyniesiony, najwyższy, stopień najwyższy od: ud – ponad, wyżej);
adhi-bhūtam adhi-bhūta 1i.1 n. rządca bytu (od: adhi – ponad; bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy);
ca av. i;
kim kim  sn. 1i.1 n. co?
proktam prokta (pra-vac – mówić) PP 1i.1 n. powiedziany, nazwany;
adhi-daivam adhi-daiva 1i.1 n. rządca przeznaczenia (od: adhi – ponad; div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin, daiva  – boski, związany z bogami, przeznaczenie);
kim kim  sn. 1i.1 n. co?
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 jest powiedziane, jest nazywane;

 

warianty tekstu


adhy-ātmaṃ adhy-ātma / adhy-ātman / adhy-ātmā (rządca jaźni);
adhi-bhūtaṃādhi-bhūtaṃ (rządca bytu);
kiṃ proktam → me proktam (powiedziany mi);
 
 

Śāṃkara


komentarz wspólny przy wersecie BhG 8.2

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 8.2

 

Śrīdhara


pūrvādhyāyānte bhagavatopakṣiptānāṃ brahmādhyātmādi-saptānāṃ padarthānāṃ tattvaṃ jijñāsur arjuna uvāca kiṃ tad brahmeti dvābhyām | spaṣṭo ‚rthaḥ

 

Madhusūdana


tava mama ca samatvāt kathaṃ tvaṃ māṃ pṛcchasīti śaṅkām apanudan sarva-puruṣebhya uttamasya sarvajñasya tava na kiṃcid ajñeyam iti saṃbodhanena sūcayati he puruṣottameti | adhibhūtaṃ ca kiṃ proktaṃ pṛthivyādibhūtam adhikṛtya yat kiṃcit kāryam adhibhūta-padena vivakṣitaṃ kiṃ vā samastam eva kārya-jātam | ca-kāraḥ sarveṣāṃ praśnānāṃ samuccayārthaḥ | adhidaivaṃ kim ucyate devatā-viṣayam anudhyānaṃ vā sarvadaivateṣv ādiyta-maṇḍalādiṣv anusyūtaṃ caitanyaṃ vā

 

Viśvanātha


komentarz wspólny przy wersecie BhG 8.2

 

Baladeva


pūrvādhyāyānte mumukṣāṇāṃ jñeyatayoddiṣṭān brahmādīn saptārthān viboddhum arjunaḥ pṛcchati | kiṃ tad brahmeti kiṃ paramātma-caitanyaṃ vā | kiṃ jīvātma-caitanyaṃ vā tad brahmety arthaḥ | kim adhyātmam iti ātmānaṃ deham adhikṛtyeti nirukteḥ | śrotrādīndriya-vṛndaṃ vā sūkṣma-bhūta-vṛndaṃ vā tad iti | āvayos taulyāt kim iti māṃ pṛcchasīti śaṅkāṃ nivartayituṃ sambodhanaṃ he puruṣottameti | pareśatvāt tava sarvaṃ suviditaṃ na tu memeti bhāvaḥ | adhibhūtaṃ ca kim iti bhūtāny adhikṛtyeti nirukter ghaṭyādi-kāryaṃ vā sthūla-śarīraṃ vā tad iti | adhidaivaṃ kim iti devatā-viṣayakam anudhyānaṃ vā samaṣṭir virāṭ vā tad iti

 
 

Michalski


Ardżuna rzekł:
Co to jest Brahman, co to jest Czyn, najpodnioślejszy z ludzi? Co się nazywa najwyższym Bytem, co jest najwyższym Bóstwem?

 

Olszewski


Ardżuna.
Co to jest Bóg, o zabójco Mabhu i Dusza Najwyższa? co to jest Czyn? co ty nazywasz Pierwszą Istotę i Pierwszem Bóstwem?

 

Dynowska


Ardżuna pyta:
Czymże jest Brahman – przenajwyższe TO – a czym Karma, działanie kosmiczne, powiedz mi, o Ty z istot najwznioślejszy. Co jest wszech-żywiołów podstawą, a co Świetlistych i ich boskich energii istotą?

 

Sachse


Ardżuna rzekł:
Czym jest ów brahman, czym jest atman,
czym jest czyn, o Najlepszy z Mężów?
Kto stoi ponad stworzeniem i ponad bóstwem?

 

Kudelska


Ardżuna powiada:
Czym jest brahman, czym jest wyższy duch, czym czyn, o Najlepszy z ludzi,
O czym się mówi, iż jest podstawa materii, co jest nazwane istotą boskości?

 

Rucińska


Rzekł Ardżuna:
Czym jest ten Brahman? Czym dusza? Czym czyn, Najwyższy Puruszo?
Co zowie się „nadżywiołem”, a co „nadbóstwem” się mieni?

 

Szuwalska


Czym więc jest owa Światłość – zapytał Ardżuna –
Czym jest Dusza najwyższa; co też zwie się czynem,
Najwyższą egzystencją; co bogów istotą?
 
 

BhG 8.2

adhi-yajñaḥ kathaṃ ko tra dehe smin madhusūdana
prayāṇa-kāle ca kathaṃ jñeyo si niyatātmabhiḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he madusūdana (o zabójco Madhu!)
atra (tutaj) adhi-yajñaḥ (rządca ofiary) kaḥ (kto).
asmin dehe (w tym ciele) saḥ katham [asti] (jak on jest?).
prayāṇa-kāle ca (i w chwili śmierci) niyatātmabhiḥ (przez tych, których jaźń jest powściągnięta) katham (jak?) [tvam] jñeyaḥ (ty poznawany) asi (jesteś).

 

tłumaczenie polskie


O zabójco Madhu, kim jest tutaj rządca ofiary i jak [przebywa on] w tym ciele?
I jak w chwili śmierci ci, którzy powściągnęli jaźń, mogą poznać ciebie?

 

analiza gramatyczna

adhi-yajñaḥ adhi-yajña 1i.1 m. rządca ofiary (od: adhi – ponad; yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie);
katham av. jak?
kaḥ kim sn. 1i.1 m. kto?;
atra av. tutaj;
dehe deha 7i.1 m. w ciele (od: dih – namaszczać, kleić);
asmin idam sn. 7i.1 m. w tym;
madhusūdana madhu-sūdana 8i.1 m. o zabójco Madhu (od: madhu – słodycz, imię demona; sūd – porządkować, zabijać, sūdana – zabicie, zniszczenia);
prayāṇa-kāle prayāṇa-kāla 7i.1 m. ; TP : prayāṇasya kāla itiw końcu czasu, w chwili śmierci (od: pra- – odchodzić, prayāṇa – odejście, podróż, śmierć; kal – liczyć, kāla – czas);
ca av. i;
katham av. jak?
jñeyaḥ jñeya (jñā – wiedzieć) PF 1i.1 m. do poznania, do dowiedzenia się;
asi as (być) Praes. P 2c.1 jesteś;
niyatātmabhiḥ niyata-ātman 3i.3 m. ; BV : yeṣām ātmā niyato ‘sti taiḥprzez tych, których jaźń jest powściągnięta (od: ni-yam – zatrzymywać, PP niyata – zatrzymany; ātman – jaźń);

 

warianty tekstu


adhi-yajñaḥ → ādhi-yajñaḥ (rządca ofiary);
adhi-yajñaḥ kathaṃ ko traadhi-yajñaś ca kas tatra  (i kim jest tutaj rządca ofiary?);
prayāṇa-kāle ca → prayāṇa-kāle ‘pi (choć w czasie śmierci);
 
 

Śāṃkara


te brahma tad viduḥ kṛtsnam ity ādinā bhagavatārjunasya praśna-bījāni upadiṣṭani | atas tat-praśnārtham arjuna uvāca—

 

Rāmānuja


jarāmaraṇamokṣāya bhagavantam āśritya yatamānānāṃ jñātavyatayoktaṃ tad brahma adhyātmaṃ ca kim iti vaktavyam / aiśvaryārthīnāṃ jñātavyam adhibhūtam adhidaivaṃ ca kim? trayāṇāṃ jñātavyo ‚dhiyajñaśabdanirdiṣṭaś ca kaḥ? tasya cādhiyajñabhāvaḥ katham? prayāṇakāle ca ebhis tribhir niyatātmabhiḥ kathaṃ jñeyo ‚si?

 

Śrīdhara


kiṃ ca – adhiyajña iti | atra dehe you yajño nivartate tasmin ko ‚dhiyajño ‚dhiṣṭhātā | prayojakaḥ phala-dātā ca ka ity arthaḥ | svarūpaṃ pṛṣṭvādhiṣṭhāna-prakāraṃ pṛcchati – kathaṃ kena prakāreṇāsāv asmin dehe sthito yajñam adhitiṣṭhantīty arthaḥ | yajña-grahaṇaṃ sarva-karmaṇām upalakṣaṇārtham | anta-kāle ca niyata-cittaiḥ puruṣaiḥ kathaṃ kenopāyena jñeyo ‚si

 

Madhusūdana


adhiyajño yajñam adhigato devatātmā vā para-brahma vā | sa ca kathaṃ kena prakāreṇa cintanīyaḥ | kiṃ tādātmyena kiṃ vātyantābhedena | sarvathāpi sa kim asmin dehe vartate tato bahir vā | dehe cet sa ko ‚tra buddhyādis tad-vyatirikto vā | adhiyajñaḥ kathaṃ ko ‚treti na praśna-dvayam | kintu saprakāra eka eva praśna iti draṣṭavyam | parama-kāruṇikatvād āyāsenāpi sarvopadrava-nivārakasya bhagavato ‚nāyāsena mat-sanehopadrava-nivāraṇam īṣatkaram ucitam eveti sūcayan sambodhayati he madhusūdaneti

 

Viśvanātha


pūrvādhyāyānte brahmādi-sapta-padārthānāṃ jñānaṃ bhagavatoktam | atra teṣāṃ tattvaṃ jijñāsuḥ pṛcchati dvābhyām | atra dehe ko ‚dhiyajño yajñādhiṣṭhātā, sa cāsmin dehe kathaṃ jñeya ity uttarasyānusaṅgī

 

Baladeva


adhiyajñaḥ ka iti yajñam adhigata indrādir vā viṣṇur vā sa iti | katham iti tasyādhiyajña-bhāvaḥ katham ity arthaḥ | etat sarvaṃ mat-sandeha-nivāraṇaṃ taveṣatkaram iti bodhayituṃ sambodhanaṃ – he madhusūdaneti | prayāṇeti tadā sarvendriya-vyagratayā citta-samādhānāsmabhavād iti bhāvaḥ

 
 

Michalski


Co się nazywa najwyższą Ofiarą i jakżeż ona jest w tym ciele, zabójco Madhu? i jak mogą poznać cię w godzinie śmierci ci, którzy ducha swego ujarzmili?

 

Olszewski


Jakże ten, który mieszka tu w tem ciele, może być Pierwszą Ofiarą? I jak w dzień śmierci możesz ty być w myśli ludzi, którzy siebie opanowali?

 

Dynowska


Co jest, tu na ziemi, ofiar zasadniczym podłożem i jak, o wielki Madhu Pogromco, może Cię poznać w ostatnią godzinę żywota człowiek duchowi poddany?

 

Sachse


Jaka jest i skąd się w tym ciele bierze ofiara,
Pogromco Madhu?
I w jaki sposób ci, którzy opanowali samych siebie,
mają cię poznać w chwili śmierci?

 

Kudelska


Gdzież tu, w tym ciele, tkwi istota ofiary, Madhusudano,
Jakże będziesz mógł być poznanym w ostatniej chwili życia przez ludzi sercem ci oddanych?

 

Rucińska


Kto jest i jak „nadofiarą” w tym ciele, Zabójco Madhu?
I w jaki sposób skupionym dajesz się poznać w czas śmierci?

 

Szuwalska


Co stanowi podstawę ofiar w ziemskim ciele;
I jak, Madhusudhano, w ostatniej godzinie
Panujący nad sobą poznać Ciebie mogą?
 
 

BhG 8.3

śrī-bhagavān uvāca
akṣaraṃ brahma paramaṃ sva-bhāvo dhy-ātmam ucyate
bhūta-bhāvodbhava-karo visargaḥ karma-saṃjñitaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
paramam (najwyższe) akṣaram (niezniszczalne) brahma [ucyate] (jest nazywane brahmanem),
sva-bhāvaḥ (własna natura) adhy-ātmam (rządcą jaźni) ucyate (jest zwane),
bhūta-bhāvodbhava-karaḥ (twórca istnienia i powstania istot) visargaḥ (emanacja) karma-saṃjñitaḥ (nazywana czynem).

 

tłumaczenie polskie


Chwalebny Pan rzekł:
To, co niezniszczalne i najwyższe, to brahman,
własna natura nazywana jest rządcą jaźni,
emanacja, która jest przyczyną istnienia i powstania istot, nazywana jest czynem.

 

analiza gramatyczna

śrī-bhagavān śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān itiPan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny);
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
akṣaram a-kṣara 1i.1 n. niezniszczalny, głoska (od: kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący);
brahma brahman 1i.1 n. duch, Weda (od: bṛh – zwiększać);
paramam parama 1i.1 n. najdoskonalsze, najlepsze (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny);
sva-bhāvaḥ sva-bhāva 1i.1 m. ; TP : svasya bhāvawłasna natura, naturalna rzeczy (od: sva – własny, swój; bhāva – byty, stany, natury);
adhy-ātmam adhi-ātma 1i.1 n. rządca jaźni, Nadjaźń, Najwyższa jaźń (adhi – ponad; ātman – jaźń);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 mówi się o nim, jest nazywany;
bhūta-bhāvodbhava-karaḥ bhūta-bhāva-udbhava-kara 1i.1 m. ; DV / TP : bhūtānāṃ bhāvam udbhavaṃ ca kara iti – twórca istnienia i wyłonienia się istot (od: bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, świat, istoty, byty; bhū – być, bhāva – bycie, istnienie, charakter, uczucie; ud-bhū – powstawać, wyłaniać się, udbhava – wyłonienie się, powstanie; kṛ – robić, kara – twórca, sprawca);
visargaḥ vi-sarga 1i.1 m. emanacja, stworzenie (od: vi-sṛj – wypuszczać, emitować);
karma-saṃjñitaḥ karma-saṃjñita 1i.1 m. nazwane czynem (od: kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; sam-jñā – być jednej opinii, rozumieć, caus. PP saṃjñita – uczynione znanym, zakomunikowane, nazywane);

 

warianty tekstu


brahma paramaṃ paramaṃ brahma (najwyższy brahman);
dhy-ātmam dhy-ātma (rządca jaźni);
karma-saṃjñitaḥ → karma-saṃjñitam / karma-saṃjñakaḥ (nazywane czynem);
 
 

Śāṃkara


eṣāṃ praśnānāṃ yathā-kramaṃ nirṇayāya śrī-bhagavān uvāca—

akṣaraṃ na kṣaratīty akṣaraṃ para ātmā, etasya vākṣarasya praśāsane gārgi [bhāvātmauttaṃ 3.8.9] iti śruteḥ | oṃkārasya ca om ity ekākṣaraṃ brahma [gītā 8.13] iti pareṇa viśeṣaṇād agrahaṇam | paramam iti ca niratiśaye brahmaṇy akṣare upapannataraṃ viśeṣaṇam | tasyaiva parasya brahmaṇaḥ pratidehaṃ pratyag-ātma-bhāvaḥ svabhāvaḥ | svo bhāvaḥ svabhāvo’dhyātmam ucyate | ātmānaṃ deham adhikṛtya pratyag-ātmatayā pravṛttaṃ paramārtha-brahmāvasānaṃ vastu svabhāvo’dhyātmam ucyate’dhyātma-śabdenābhidhīyate | bhūta-bhāvodbhava-karo bhūtānāṃ bhāvo bhūta-bhāvas tasya udbhavo bhūta-bhāvodbhavas taṃ karotīti bhūta-bhāvodbhava-karaḥ, bhūta-vastūtpatti-kara ity arthaḥ | visargo visarjanaṃ devatoddeśena caru-puroḍāśāder dravyasya parityāgaḥ | sa eṣa visarga-lakṣaṇo yajñaḥ karma-saṃjñitaḥ karma-śabdita ity etat | etasmāt hi bīja-bhūtād vṛṣṭyaādi-krameṇa sthāvara-jaṅgamāni bhūtāny udbhavanti

 

Rāmānuja


tadbrahmeti nirdiṣṭaṃ paramam akṣaraṃ na kṣaratīty akṣaram, kṣetrajñasamaṣṭirūpam / tathā ca śrutiḥ, „avyaktam akṣare līyate akṣaraṃ tamasi līyate” ityādikā / paramam akṣaraṃ prakṛtivinirmuktam ātmasvarūpam / svabhāvo ‚dhyātmam ucyate / svabhāvaḥ prakṛtiḥ / anātmabhūtam, ātmani saṃbadhyamānaṃ bhūtasūkṣmatadvāsanādikaṃ pañcāgnividyāyāṃ jñātavyatayoditam / tadubhayaṃ prāpyatayā tyājyatayā ca mumukṣubhir jñātavyam / bhūtabhāvodbhavakaro visargaḥ karmasaṃjñitaḥ / bhūtabhāvaḥ manuṣyādibhāvaḥ; tadudbhavakaro yo visargaḥ, „pañcamyām āhutāv āpaḥ puruṣavacaso bhavanti” iti śrutisiddho yoṣitsaṃbandhajaḥ, sa karmasaṃjñitaḥ / tac cākhilaṃ sānubandham udvejanīyatayā, pariharaṇīyatayā ca mumukṣubhir jñātavyam / pariharaṇīyatayā cānantaram eva vakṣyate, „yad icchanto brahmacaryaṃ caranti” iti

 

Śrīdhara


praśna-krameṇaivottaraṃ śrī-bhagavān uvāca akṣaram iti tribhiḥ | na kṣarati na calatīty akṣaram | nanu jīvo ‚py akṣaraḥ | paramaṃ yad akṣaraṃ jagato mūla-kāraṇaṃ tad braham | etad vai tad akṣaraṃ gārgi brāhmaṇā abhivadantīti śruteḥ | svasyaiva brahmaṇa evāṃśatayā jīva-rūpeṇa bhavanaṃ svabhāvaḥ | sa evātmānaṃ deham adhikṛtya bhoktṛtvena vartamāno ‚dhyātma-śabdenocyate ity arthaḥ | bhūtānāṃ jarāyujādīnāṃ bhāva utpattiḥ | udbhavaś ca utkṛṣṭatvena bhavanam udbhavaḥ |

agnau prāstāhutiḥ samyag ādityam upatiṣṭhate |
ādityāj jāyate vṛṣṭir vṛṣṭer annaṃ tataḥ prajā ||

iti krameṇa vṛddhiḥ | tau bhūta-bhāvodbhavau karoti yo visargo devatoddeśena dravya-tyāga-rūpo yajñaḥ | sarva-karmaṇām upalakṣaṇam etat sa ca karma-śabda-vācyaḥ

 

Madhusūdana


evaṃ saptānāṃ praśnānāṃ krameṇottaraṃ tribhiḥ ślokaiḥ | praśna-krameṇa hi nirṇaye praṣṭur abhīṣṭa-siddhir anāyāsena syādity abhiprāyavān bhagavān atra śloke praśna-trayaṃ krameṇa nirdhāritavān | evaṃ dvitīya-śloke ‚pi praśna-trayaṃ tṛtīya-śloke tv ekam iti vibhāgaḥ | nirupādhikam eva brahmātra vivakṣitaṃ brahma-śabdena na tu sopādhikam iti prathama-praśnasyottaram āha – akṣaraṃ na kṣaratīty avināśi aśnute vā sarvam iti sarva-vyāpakam | etad vai tad akṣaraṃ gārgi brāhmaṇā abhivadanty asthūlam anaṇu ity ādy upakramya etasya vā akṣarasya praśāsane gārgi sūryā-candramasau vidhṛtau tiṣṭhataḥ nānyad ato ‚sti draṣṭṛ śrutir ityādi madhye parāmṛśya etasmin tu khalv akṣarae gārgy ākāśa otaś ca protaś ca ity upasaṃhṛtaṃ śrutyā | sarvopādhi-śūnyaṃ sarvasya praśāsitṛ, avyākṛtākāśāntasya kṛtsnasya prapañcasya dhārayitṛ | asmiṃś ca śarīrendriya-saṃghāte vijñātṛ | nirupādhikaṃ caitanyaṃ tad iha brahmeti vivakṣitam | etad eva vivṛṇoti paramam iti | paramaṃ sva-prakāśa-paramānanda-rūpaṃ praśāsanasya kṛtsna-jaḍa-varga-dhāraṇasya ca liṅgasya tatraivopapatteḥ | akṣaram ambarānta-dhṛteḥ (Vs 1.3.10) iti nyāyāt |

na tv ihākṣara-śabdasya varṇa-mātre rūḍhatvāc chruti-liṅgādhikaraṇa-nyāya-mūlakena rūḍhir yogam apaharati iti nyāyena rathakāra-śabdena jāti-viśeṣavat-praṇavākhyam akṣaram eva grāhyaṃ tatrokta-liṅga-sambhavāt | om ity ekākṣaraṃ brahmeti ca pareṇa viśeṣaṇāt ānaarthakya-pratihatānāṃ viparītaṃ balābalam iti nyāyāt | varṣāsu rathakāra ādadhīta ity atra tu jāti-viśeṣe nāsty asambhava iti viśeṣaḥ | ananyathā-siddhena tu liṅgena śruter bādhaḥ ākāśas tal-liṅgāt ity ādau vivṛtaḥ | etāvāṃs tv iha viśeṣaḥ | ananyathā-siddhena liṅgena śruter bādhe yatra yogaḥ sambhavati tatra sa eva gṛhyate mukhyatvāt | yathājyaiḥ stuvate pṛṣṭaiḥ stuvata ity ādau | yathā cātraivākṣara-śabde | yatra tu yogo ‚pi na sambhavati tatra gauṇī vṛttir yathākāśa-prāṇādi-śabdeṣu | ākāśa-śabdasyāpi brahmaṇi ā samantāt kāśata iti yogaḥ sambhavatīti cet | sa eva gṛhyatām iti pañcapādīkṛtaḥ | tathā ca parāmarṣaṃ sūtraṃ prasiddheś ca (Vs 1.3.17) iti | kṛtam atra vistareṇa |

tad evaṃ kiṃ tad brahmeti nirṇītam | adhunā kim adhyātmam iti nirṇīyate | yad akṣaraṃ brahmety uktaṃ tasyaiva svabhāvaḥ svo bhāvaḥ svarūpaṃ pratyak-caitanyaṃ na tu svasya bhāva iti ṣaṣṭhī-samāsaḥ | lakṣaṇāprasaṅgāt, ṣaṣṭhī-tatpuruṣa-bādhena karma-dhāraya-parigrahasya śruta-padārthānvayena viṣāda-sthapaty-adhikaraṇa-siddhatvāt | tasmān na brahmaṇaḥ saṃbandhi kintu brahma-svarūpam eva | ātmānaṃ deham adhikṛtya bhoktṛtayā vartamānam adhyātmam ucyate ‚dhyātma-śabdenābhidhīyate na karaṇa-grāma ity arthaḥ |

yāga-dāna-homātmakaṃ vaidikaṃ karmaivātra karma-śabdena vivikṣitam iti tṛtīya-praśnottaram āha bhūtānāṃ bhavana-dharmakāṇāṃ sarveṣāṃ sthāvara-jaṅgamānāṃ bhāvam utpattim udbhavaṃ vṛddhiṃ ca karoti yo visargas tyāgasta-tac-chāstra-vihito yāga-dāna-homātmakaḥ sa iha karma-saṃjñitaḥ | karma-śabdenokta iti yāvat | tatra devatoddeśena dravya-tyāgo yāga uttiṣṭhad dhomo vaṣaṭ-kāra-prayogāntaḥ | sa evopaviṣṭa-homaḥ svāhā-kāra-prayogānta āsecana-paryanto homaḥ | para-svatvāpatti-paryantaḥ svatva-tyāgo dānam | sarvatra ca tyāgāṃśo ‚nugataḥ | tasya ca bhā̆ta-bhāvodbhava-karatvam-

agnau prāstāhutiḥ samyag ādityam upatiṣṭhate |
ādityāj jāyate vṛṣṭir vṛṣṭer annaṃ tataḥ prajāḥ || iti smṛteḥ |

te vā ete āhutī hute utkrāmataḥ ity ādi śruteś ca

 

Viśvanātha


uttaram āha akṣaram iti | na kṣaratīti akṣaraṃ nityaṃ yat paramaṃ tad brahma– etad vai tad akṣaraṃ gārgi brāhmaṇā abhivadantīti śruteḥ | svabhāvaḥ svātmānaṃ dehādhyāsa-vaśād bhāvayati janayatīti svabhāvaḥ jīvaḥ | yad vā svaṃ bhāvayati paramātmānaṃ prāpayatīti svabhāvaḥ śuddha-jīvo ‚dhyātmam ucyate | adhyātma-śabda-vācya ity arthaḥ | bhūtair eva bhāvānāṃ manuṣyādi-dehānām udbhavaṃ karotīti sa visargo jīvasya saṃsāraḥ karma-janyatvāt karma-saṃjñaḥ | karma-śabdena jīvasya saṃsāra ucyata ity arthaḥ

 

Baladeva


evaṃ pṛṣṭo bhagavān krameṇa saptānām uttaram āha akṣaram iti | na kṣaratīti nirkter akṣaraṃ yat paramaṃ dehādi-viviktaṃ jīvātma-caitanyaṃ tan mayā brahmety ucyate | tasyākṣara-śabdatvaṃ brahma-śabdatvaṃ ca-avyaktam akṣare līyate ‚kṣaraṃ tamasi līyate tama ekībhavati parasminn iti vijñānaṃ brahma ced veda iti śruteḥ |

svabhāva iti | svasya jīvātmanaḥ sambandhī yo bhāvo bhūta-sūkṣma-tad-vāsanā-lakṣaṇa-padārthaḥ | pañcāgni-vidyāyāṃ paṭhitas tad-ātmani saṃbadhyamānatvān mayādhyātmam ucyate |

bhūteti teṣāṃ sūkṣmāṇāṃ bhūtānāṃ sthūlais taiḥ saṃpṛktānāṃ bhāvo manuṣyādi-lakṣaṇas tad-udbhava-karas tad-utpādako yo visargaḥ sa karma saṃjñitaḥ | jyotiṣṭomādi-karmaṇā svargam āsādya tasmin deva-dehena tat-karmopabhujya-bhāṇḍa-saṃkrānta-ghṛta-śeṣavad-bhogorvarito yaḥ karma-śeṣo bhuvi manuṣyādi-deha-lābhāya visṛṣṭas tan mayā karmocyate | chāndogye dyu-parjanya-pṛthivī-puruṣa-yoṣitsu pañcasv agniṣu śraddhā-soma-vṛṣṭy-anna-retāṃsi kramāt pañcāhutayaḥ paṭhyante | tatrāyam arthaḥ – vaidiko jīva iha loke ‚smayāni dadhy-ādīni śraddhayā juhoti | tā dadhy-ādimayyaḥ pañcīkṛtatvāt pañca-bhūta-rūpā āpaḥ śraddhayā hutatvāt śraddhākhyāhuti-svarūpeṇa tasmin jīve saṃbaddhās tiṣṭhanti | atha tasmin mṛte tad-indriyādhiṣṭhātāro devās tā dyulokāgnau juhvati | tadvantaṃ jīvaṃ divaṃ nayantīty arthaḥ | hutāstāḥ soma-rājākhya-divya-dehatayā pariṇamante tena dehena sa tatra karma-phalāni bhuṅkte | tad-bhogāvasāne ‚smayo jīvavān dehais tair devaiḥ parjanyāgnau huto vṛṣṭir bhavati | vṛṣṭi-bhūtās tāḥ sajīvāḥ pṛthivy-agnau tair hutā brīhy-ādy-anna-bhāvaṃ labhante | anna-bhūtāḥ sajīvās tāḥ puruṣāgnau hutā reto-bhāvaṃ bhajante | reto-bhūtāḥ sa-jīvās tā yoṣid-agnau tair hutā garbhātmanā sthitā manuṣya-bhāvaṃ prayāntīti tad-bhāva-hetur anuśaya-śabda-vācyaḥ karma-śeṣaḥ karmeti | evam evoktaṃ sūtrakṛtā tad-antara-pratipattau ity ādibhiḥ

 
 

Michalski


Wzniosły rzekł:
Brahman jest najwyższem Nieprzemijającem, istotą jego jest najwyższa Dusza, – Czynem jest działalność tworząca, która powoduje powstanie i rozwój istot.

 

Olszewski


Błogosławiony.
Nazywam Bogiem pierwiastek nieoznaczony najwyższy i niepodzielny; Duszą najwyższą – substancyę wewnętrzną; Czynem – emanacyę, która powołuje stworzenia do egzystencyi materyalnej;

 

Dynowska


Pan rzecze:
Pra-odwieczny Niezmienny – to Brahman; Jego istotnej natury treść – to Ducha najczystszy rdzeń; najpierwszy ruch twórczy, z którego byt wszelki powstaje – pra-działaniem się zowie.

 

Sachse


Czcigodny rzekł:
Brahman jest tym, co najwyższe i nieprzemijalne.
Najgłębszą istotę [każdego] zwie się atmanem.
Natomiast siła,
która powołuje wszelkie stworzenia do życia,
uznawana jest za czyn.

 

Kudelska


Czcigodny pan rzecze:
Niezmienny jest brahman i wyższy ponad wszystko, nazywany jest:
„Ten który istnieje sam przez się” i najwyższym duchem;
Czynem jest nazywana przyczyna stwórcza, która wszelki byt do życia powołuje.

 

Rucińska


Rzekł Pan:
Trwałe, najwyższe – to Brahman. Natura jego – to dusza.
Dar, życie i wzrost dający istotom, czynem jest zwany.

 

Szuwalska


Działanie, co powstania życia jest przyczyną
Oraz życia rozwoju, nazywa się czynem.
Najwyższą egzystencją jest wszelkiej natury
Zmienność i przemijanie,
 
 

BhG 8.4

adhi-bhūtaṃ kṣaro bhāvaḥ puruṣaś cādhi-daivatam
adhi-yajño ham evātra dehe deha-bhṛtāṃ vara

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he deha-bhṛtāṃ vara (o najlepszy wśród noszących ciało!),
kṣaraḥ (zniszczalne) bhāvaḥ (istnienie) adhi-bhūtam [ucyate] (jest nazywane rządcą bytu),
puruṣaḥ ca (a Mąż) adhi-daivatam [ucyate] (jest nazywany rządcą bóstw).
atra dehe (w tym ciele) aham eva (ja właśnie) adhi-yajñaḥ [asmi] (jestem rządcą ofiary).

 

tłumaczenie polskie


O najlepszy wśród noszących ciało, zniszczalne istnienie to rządca bytu,
a Mąż to rządca bóstw.
W tym ciele to właśnie ja jestem rządcą ofiary.

 

analiza gramatyczna

adhi-bhūtam adhi-bhūta 1i.1 n. rządca bytu (od: adhi – ponad; bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy);
kṣaraḥ kṣara 1i.1 m. zniszczalny, ginący (od: kṣar – zmniejszać się, znikać);
bhāvaḥ bhāva 1i.1 m. egzystencja, istnienie, natura, emocje (od: bhū – być);
puruṣaḥ puruṣa 1i.1 m. człowiek (od: pur – poprzedzać, prowadzić lub pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie);
ca av. i;
adhi-daivatam adhi-daivata 1i.1 n. rządca bóstw (od: adhi – ponad; div – jaśnieć, bawić się, devatā  – bóstwo, daivata  – boski, związany z bóstwem);
adhi-yajñaḥ adhi-yajña 1i.1 m. rządca ofiary (od: adhi – ponad; yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić, yajña – ofiara, czczenie);
aham asmat sn. 1i.1ja;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
atra av. tutaj;
dehe deha 7i.1 m. w ciele (od: dih – namaszczać, kleić);
deha-bhṛtām deha-bhṛt 6i.3 m. ; ye dehaṃ bibhrati teṣām – wśród tych, którzy noszą ciało (od: dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; bhṛ – nieść, trzymać, dzierżyć, bhṛt – na końcu złożeń: noszący, utrzymujący);
vara vara 8i.1 m. wybrany, najlepszy, doskonały (od: vṛ – wybierać, lubić);

 

warianty tekstu


adhi-bhūtaṃ kṣaro adhi-bhūto ‘kṣaro / adhi-bhūtaṃ karo / adhi-bhūtākṣaro (niezniszczalne to rządca bytu / twórca to rządca bytu / niezniszczalny rządca bytu);
cādhi-daivatamcādi-daivatam / cādya-daivatam (i pierwsze bóstwo);
adhi-yajño ‚ham → adhi-yajñoṃ tam / adhi-yajño ‚yam  (ten rządca ofiary);
 
 

Śāṃkara


adhibhūtaṃ prāṇi-jātam adhikṛtya bhavatīti | ko’sau ? kṣaraḥ kṣaratīti kṣaro vināśī, bhāvo yat kiṃcit janimat vastv ity arthaḥ | puruṣaḥ pūrṇam anena sarvam iti, puri śayanāt vā, puruṣaḥ ādityāntargato hiraṇyagarbhaḥ, sarva-prāṇi-karaṇānām anugrāhakaḥ, so’dhidaivatam | adhiyajñaḥ sarva-yajñābhimāninī viṣṇv-ākhyā devatā, yajño vai viṣṇuḥ [sthitaittsarv 1.7.4] iti śruteḥ | sa hi viṣṇur aham eva | atrāsmin dehe yo yajñas tasyāham adhiyajñaḥ | yajño hi deha-nirvartyatvena deha-samavāyīti dehādhikaraṇo bhavati, deha-bhṛtāṃ vara!

 

Rāmānuja


aiśvaryārthināṃ jñātavyatayā nirdiṣṭam adhibhūtaṃ kṣaro bhāvaḥ viyadādibhūteṣu vartamānaḥ tatpariṇāmaviśeṣaḥ kṣaraṇasvabhāvo vilakṣaṇaḥ śabdasparśādis sāsrayaḥ / vilakṣaṇāḥ sāśrayāś śabdasparśarūparasagandhāḥ aiśvaryārthibhiḥ prāpyās tair anusandheyāḥ / puruṣaś cādhidaivatam adhidaivataśabdanirdiṣṭaḥ puruṣaḥ adhidaivatam devatopari vartamānaḥ, indraprajāpatiprabhṛtikṛtsnadaivatopari vartamānaḥ, indraprajāpatiprabhṛtīnāṃ bhogyajātad vilakṣaṇaśabdāder bhoktā puruṣaḥ / sā ca bhoktṛtvāvasthā aiśvaryārthibhiḥ prāpyatayānusandheyā / adhiyajño ‚ham eva / adhiyajñaḥ yajñair ārādhyatayā vartamānaḥ / atra indrādau mama dehabhūte ātmatayāvasthito ‚ham eva yajñair ārādhya iti mahāyajñādinityanaimittikānuṣṭhānavelāyāṃ trayāṇām adhikāriṇām anusandheyam etat

 

Śrīdhara


kiṃ ca adhibhūtam iti | kṣaro vinaśvaro bhāvo dehādi-padārthaḥ | bhūtaṃ prāṇi-mātram adhikṛtya bhavatīty adhibhūtam ucyate | puruṣo vairājaḥ sūrya-maṇḍala-madhyavartī svāṃśa-bhūta-sarva-devatānām adhipatir adhidaivatam ucyate | adhidaivatam adhiṣṭhātrī devatā |
sa vai śarīrī prathamaḥ sa vai puruṣa ucyate |
ādikartā sa bhūtānāṃ brahmāgre samavartata || iti śruteḥ |

atrāsmin dehe ‚ntaryāmitvena sthito ‚ham evādhiyajño yajñādi-karma-pravartakas tat-phala-dātā ca | katham ity asyāpy uttaram anenaivoktaṃ bhraṣṭavyam | antaryāmiṇo ‚saṅgatvādibhir guṇair jīva-vailakṣaṇyena dehāntarvartitvasya prasiddhatvāt | tathā ca śrutiḥ-

dvā suparṇā sayujā sakhāyā
samānaṃ vṛkṣaṃ pariṣasvajāte |
tayor anyaḥ pippalaṃ svādv atty
anaśnann anyo ‚bhicākaśīti || [MuṇḍU 7.1.1]

deha-bhṛtāṃ madhye śreṣṭheti sambodhayaṃs tvam apy evambhūtam antaryāmiṇaṃ parādhīna-sva-pravṛtti-nivṛtty-anvaya-vyatirekābhyāṃ boddhum arhasīti sūcayati

 

Madhusūdana


sampraty agrima-praśna-trayasyottaram āha adhibhūtam iti | kṣaratīti kṣaro vināśī bhāvo yat kiṃcij janimad vastu bhūtaṃ prāṇi-jātam adhikṛtya bhavatīty adhibhūtam ity ucyate | puruṣo hiraṇyagarbhaḥ samaṣṭi-liṅgātmā vyaṣṭi-sarva-karaṇānugrāhakaḥ ātmaivedam agra āsīt puruṣavidhaḥ ity upakramya sa yat pūrvo ‚smāt sarvasvmāt sarvān pāpmana auṣattasmāt puruṣaḥ ity ādi-śrutyā pratipāditaḥ | ca-kārāt-

sa vai śarīrī prathamaḥ sa vai puruṣa ucyate |
ādikartā sa bhūtānāṃ brahmāgre samavartata ||

ity ādi-smṛtyā ca pratipāditaḥ | adhidaivataṃ daivatāny ādityādīn adhikṛtya cakṣur-ādi-karaṇāny anugṛhṇātīti | tathocyate adhiyajñaḥ sarva-yajñādhiṣṭhātā sarva-yajña-phala-dāyakaś ca | sarva-yajñābhimāninī viṣṇv-ākhyā devatā yajño vai viṣṇuḥ iti śruteḥ | sa ca viṣṇur adhiyajño ‚haṃ vāsudeva eva na mad-bhinnaḥ kaścit | ataeva para-brahmaṇaḥ sakāśād atyantābhedenaiva pratipattavya iti katham iti vyākhyātam | sa cātrāsmin manuṣya-dehe yajña-rūpeṇa vartate buddhyādi-vyatirikto viṣṇu-rūpatvāt | etena sa kim asmin dehe tato bahir vā dehe cet ko ‚tra buddhyādis tad vyatirikto veti sandeho nirastaḥ | manuṣya-dehe ca yajñasyāvasthānaṃ yajñasya manuṣya-deha-nirvartyatvāt | puruṣo vai yajñaḥ puruṣas tena yajño yad enaṃ puruṣas tanute ity ādi śruteḥ |

he deha-bhṛtāṃ vara sarva-prāṇināṃ śreṣṭheti sambodhayan pratikṣaṇaṃ mat-sambhāṣaṇāt kṛtakṛtyas tvam etad-bodha-yogyo ‚sīti protsāhayaty arjunaṃ bhagavān | arjunasya sarva-prāṇi-śreṣṭhatvaṃ bhagavad-anugrahātiśaya-bhājanatvāt prasiddham eva

 

Viśvanātha


kṣaro naśvaro bhāvaḥ padārtho ghaṭa-paṭādir adhibhūtam adhibhūta-śabda-vācyaḥ puruṣaḥ samaṣṭi-virāḍ-adhidaivata-śabda-vācyaḥ | adhikṛtya vartamānāni sūryādi-daivatāni yatra iti tan-nirukteḥ | atra dehe ‚dhiyajño yajñādi-karma-pravartako ‚ntaryāmy ahaṃ mad-aṃśakatvād aham evety eva-kāreṇa kathaṃ jñeya ity asyottaram antaryāmitve ‚ham eva mad-abhinnatve naiva jñeyo na tu adhyātmādir ive mad-bhinnatvenety arthaḥ | dehe deha-bhṛtāṃ vareti tvaṃ tu sākṣān mat-sakhatvāt sarva-śreṣṭha eva bhavasīti bhāvaḥ

 

Baladeva


adhīti | kṣaraḥ pratikṣaṇa-pariṇāmī bhāvaḥ sthūlo dehaḥ sa mayādhibhūtam it ucyate | bhūtaṃ prāṇinam adhikṛtya bhavatīti vyutpatteḥ | puruṣaḥ samaṣṭi-virāṭ sa mayādhidaivam ity ucyate adhikṛtya vartamānāny ādityādīni daivatāny atreti vyutpatteḥ | atra dehe ‚dhiyajño yajñam adhikṛtya vartata iti vyutpattes tat-pravartakas tat-phala-pradaś cāham eva | pratyākhyeyāni tu svayam evohyāni | eva-kāreṇa svasmāt tasya bhedo nirākṛtaḥ | anena katham ity asyāpy uttaram uktaṃ prādeśa-mātra-vapustvenāntar-niyamayann ahaṃ yajñādi-pravartaka ity arthaḥ | tathā ca mad-arcā-sevanād etān brahmādīn saptārthān svarūpato ‚ śrameṇa vindatīti | tatra brahmādhiyajñau prāpyatayādhyātmādīni tu heyatayeti

 
 

Michalski


Najwyższy Byt – to zmienność płynąca istnienia, Purusza – to najwyższe bóstwo, najwyższa Ofiara – to ja w tym ciele, o najlepszy z ludzi!

 

Olszewski


Pierwszą Istotą – substancyę podzielną; Pierwszem Bóstwem – pierwiastek męski; Pierwszą Ofiarą jestem ja sam, wcielony, o najlepszy z ludzi.

 

Dynowska


Wszech-żywiołów rdzenną podstawą jest Moja przemijająca, zmienna natura; zaś Świetlistych – życiotwórczych, wszechprzenikających energii – Purusza, kosmiczny Duch; a ofiar wszystkich tu na ziemi podstawą jestem Ja Sam, o najlepszy z ludzi.

 

Sachse


Byt przemijalny leży u podstaw stworzeń,
Istotą bóstwa jest purusza,
Ja zaś, o Najlepszy ze Śmiertelnych,
jestem tu, w ciele, uosobieniem ofiary.

 

Kudelska


Podstawą wszelkiego stworzenia jest zmienna natura, podstawą boskości
– purusza,
A istota ofiary tkwi w moim ciele, o Wybrany Spośród Ludzi.

 

Rucińska


Znikomy byt – to nadżywiol. Purusza zaś jest nadbóstwem.
Jam w ciele jest nadofiarą, najlepszy spośród wcielonych!

 

Szuwalska


a istotą bogów
– Purusza – Bóg najwyższy. Ja, w tym oto ciele,
Jestem ofiar podstawą, o najlepszy z ludzi.
 
 

BhG 8.5

anta-kāle ca mām eva smaran muktvā kalevaram
yaḥ prayāti sa mad-bhāvaṃ yāti nāsty atra saṃśayaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


anta-kāle ca (a w chwili śmierci) yaḥ (kto) mām eva (wyłącznie mnie) smaran (rozpamiętujący)
kalevaram (ciało) muktvā (porzuciwszy) prayāti (odchodzi),
saḥ (on) mad-bhāvam (do mojego stanu) yāti (idzie).
atra (tutaj) saṃśayaḥ (wątpliwość) na asti (nie jest).

 

tłumaczenie polskie


Kto w chwili śmierci rozpamiętując wyłącznie mnie, opuszcza ciało i odchodzi,
ten idzie do mojego stanu. Co do tego nie ma wątpliwości.

 

analiza gramatyczna

anta-kāle anta-kāla 7i.1 m. ; TP : antasya kāla itiw końcu czasu, w chwili śmierci (od: anta – koniec, śmierć, granica; kal – liczyć, kāla – czas);
ca av. i;
mām asmat sn. 2i.1mnie;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
smaran smarant (smṛ myśleć, pamiętać) PPr 1i.1 m. pamiętający, rozmyślający;
muktvā muc (wyzwalać, uwalniać) absol. uwolniwszy, wyzwoliwszy;
kalevaram kalevara 2i.1 m. ciało;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
prayāti pra- (iść, odchodzić) Praes. P 1c.1 idzie, odchodzi, umiera;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
mad-bhāvam mad-bhāva 2i.1 m. do mojego stanu (od: mat – forma pierwszej osoby l. pojedynczej używana głównie na początku złożeń; bhū – być, bhāva – bycie, istnienie, stan, charakter, uczucie, miłość);
yāti (iść, osiągać) Praes. P 1c.1 idzie, osiąga;
na av. nie;
asti as (być) Praes. P 1c.1 jest;
atra av. tutaj;
saṃśayaḥ saṃśaya 1i.1 m. wątpliwość, wahanie (od: sam-śī – chwiać się);

 

warianty tekstu


anta-kāle ca mām eva anta-kāle ‘pi mām eva / prayāṇakāle ‘pi ca māṃ (nawet w chwili śmierci mnie wyłącznie / i nawet w chwili śmierci mnie – to ostatnie tożsame z trzecią padą BhG 7.30);
yaḥ → yā / yat / yaṃ (która / co / którą);
yāti → yāṃti (idą);
 
 

Śāṃkara


anta-kāle maraṇa-kāle ca mām eva parameśvaraṃ viṣṇuṃ smaran muktvā parityajya kalevaraṃ śarīraṃ yaḥ prayāti gacchati | sa mad-bhāvaṃ vaiṣṇavaṃ tattvaṃ yāti | nāsti na vidyate’trāsminn arthe saṃśayaḥ—yāti vā na veti

 

Rāmānuja


idam api trayāṇāṃ sādhāraṇam / antakāle ca mām eva smaran kalevaraṃ tyaktvā yaḥ prayāti, sa madbhāvaṃ yāti mama yo bhāvaḥ svabhāvaḥ taṃ yāti; tadānīṃ yathā mām anusandhatte, tathāvidhākāro bhavatītyarthaḥ; yathā ādibharatādayas tadānīṃ smaryamāṇamṛgasajātīyākārāt saṃbhūtāḥ

 

Śrīdhara


prayāṇa-kāle ca jñāyo ‚sīty anena pṛṣṭam anta-kāle jñānopāyaṃ tat-phalaṃ ca darśayati anta-kāla iti | mām evokta-lakṣaṇam antaryāmi-rūpaṃ parameśvaraṃ smaran dehaṃ tyaktvā yaḥ prakarṣeṇārcir-ādi-mārgeṇottarāyaṇa-pathā yāti sa mad-bhāvaṃ mad-rūpatāṃ yāti | atra saṃśayo nāsti | smaraṇaṃ jñānopāyaḥ | mad-bhāvāpattiś ca phalam ity arthaḥ

 

Madhusūdana


idānīṃ prayāṇa-kāle ca kathaṃ jñeyo ‚sīti saptamasya praśnasyottaram āha anta-kāle ceti | mām eva bhagavantaṃ vāsudevam adhiyajñaṃ sa-guṇaṃ nirguṇaṃ vā paramam akṣaraṃ brahma na tv adhyātmādikaṃ smaran sadā cintayaṃs tat-saṃskāra-pāṭavāt samasta-karaṇa-grāma-vaiyagryavaty anta-kāle ‚pi smaran kalevaraṃ muktvā śarīre ‚haṃ-mamābhimānaṃ tyaktvā prāṇa-viyoga-kāle yaḥ prayāti sa-guṇa-dhyāna-pakṣe ‚gnijyotir-ahaḥ-śukla ity ādi-vacyamāṇena deva-yāna-mārgeṇa pitṛ-yāna-mārgāt prakarṣeṇa yāti sa upāsako mad-bhāvaṃ mad-rūpatāṃ nirguṇa-brahma-bhāvaṃ hiraṇya-garbha-loka-bhogānte yāti prāpnoti | nirguṇa-brahma-smaraṇa-pakṣe tu kalevaraṃ tyaktvā prayātīti loka-dṛṣṭy-abhiprāyaṃ na tasya prāṇā utkrāmanty atraiva samavanīyante iti śrutes tasya prāṇotkramaṇābhāvena gaty-abhāvāt | sa mad-bhāvaṃ sākṣād eva yāti brahmaiva san brahmāpy eti (BAU 4.4.6) iti śruteḥ | nāsty atra deha-vyatirikta ātmani mad-bhāva-prāptau vā saṃśayaḥ | ātmā dehādy-atirikto na vā, deha-vyatireke ‚pi īśvarād bhinno na veti sandeho na vidyate chidyante sarva-saṃśayāḥ (MuṇḍU 2.2.8) iti śruteḥ | atra ca kalevaraṃ muktvā prayātīti dehād bhinnatvaṃ mad-bhāvaṃ yātīti ceśvarād abhinnatvaṃ jīvasyoktam iti draṣṭavyam

 

Viśvanātha


prayāṇa-kāle kathaṃ jñeyo ‚sīty asyottaram āha-anta-kāle ceti | mām eva smarann iti mat-smaraṇam eva maj-jñānam | na tu ghaṭa-paṭādir ivāhaṃ kenāpi tattvato jñātuṃ śakya iti bhāvaḥ | smaraṇa-rūpa-jñānasya prakāras tu caturdaśa-śloke vakṣyate

 

Baladeva


prayāṇa-kāle kathaṃ jñeyo ‚sīty asyottaram āha-anteti | atra smaraṇātmakena jñānena jñeyo bhavan-mad-bhāvopalambhanaṃ ca tat phalaṃ prayacchāmīty uktam | tatra mad-bhāvaṃ mat-svabhāvam ity arthaḥ | yathāham apahata-pāpmatvādi-guṇāṣṭaka-viśiṣṭa-svabhāvas tādṛśaḥ sa mat-smartā bhavatīti

 
 

Michalski


A kto w ostatniej godzinie, gdy opuszcza ciało i odchodzi z tego świata, myśli o mnie, ton łączy się z moją istotą, – w to wątpić nie można.

 

Olszewski


A kto w godzinę śmierci wspomina mię i obchodzi, wyzwolony ze swego trupa, ten wraca do mego jestestwa: to jest prawdą niewątpliwą.

 

Dynowska


a kto opuszczając ciało, w ostatnią godzinę swego żywota, o Mnie jedynie myśli, ten w Moją Istność wstępuje. Jest to ponad wszelką wątpliwość pewne, Ardżuno.

 

Sachse


Kto wyzwalając się z [więzów] ciała odchodzi,
lecz w ostatniej chwili pamięta o mnie,
ten przybywa do mego stanu bytu,
co do tego nie ma wątpliwości.

 

Kudelska


Kto mnie pamięta w ostatniej chwili swego życia, gdy ciało swe porzuca, ten do mnie przychodzi,
Wtedy mój stan osiąga, tu nie ma żadnych wątpliwości.

 

Rucińska


Kto tylko o mnie pamięta w czas śmierci, kiedy odchodząc,
Zostawia ciało, w mym bycie pogrąża się bez wątpienia!

 

Szuwalska


Kto w godzinie ostatniej o Mnie pamiętając,
Porzuci ziemskie ciało, ten natychmiast pozna
Mą prawdziwą naturę. W to wątpić nie można,
 
 

BhG 8.6

yaṃ yaṃ vāpi smaran bhāvaṃ tyajaty ante kalevaram
taṃ tam evaiti kaunteya sadā tad-bhāva-bhāvitaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he kaunteya (Kunjowicu!),  
ante (na koniec) yam yam api vā (z drugiej strony jakikolwiek) bhāvam (stan) smaran (rozpamiętujący) kalevaram (ciało) tyajati (porzuca),
sadā (zawsze) tad-bhāva-bhāvitaḥ (powstały dzięki takiemu stanowi) tam tam [bhāvam] eva (właśnie taki [stan]) eti (osiąga).

 

tłumaczenie polskie


Co więcej, Kuntjowicu, jakikolwiek stan rozpamiętuje [on] na koniec, gdy porzuca ciało, ten właśnie stan osiąga, [gdyż] jest tworzony dzięki temu stanowi.

 

analiza gramatyczna

yam yam yat sn. 2i.1 m. jaki, jaki; jakikolwiek (znaczenie dystrybutywne);
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
smaran smarant (smṛ myśleć, pamiętać) PPr 1i.1 m. pamiętający, rozmyślający;
bhāvam bhāva 2i.1 m. byt, stan, natura (od: bhū – być);
tyajati tyaj (porzucać) Praes. P 1c.1 porzuca;
ante anta 7i.1 m. na koniec, w konkluzji, podczas śmierci;
kalevaram kalevara 2i.1 m. ciało;
tam tam tat sn. 2i.1 m. ten, ten; każdy z nich (znaczenie dystybutywne);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
eti i (iść) Praes. P 1c.1 idzie;
kaunteya kaunteya 8i.1 m. o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców);
sadā av. zawsze;
tad-bhāva-bhāvitaḥ tad-bhāva-bhāvita 1i.1 m. ; TP : tena bhāvena bhāvita iti wypełniony tym stanem (od: tat – ten, ta, to…; bhū – być, bhāva – bycie, istnienie, charakter, uczucie; bhū – być, caus. PP bhāvita – stworzony, utrzymywany);

 

warianty tekstu


vāpi → cāpi / cāṃte (i nawet / i na koniec);
ante → etat (ten);
tam evaititam eveti (ten właśnie);
tad-bhāva-bhāvitaḥ → mad-bhāva-bhāvitaḥ / sad-bhāva-bhāvitaḥ (powstały dzięki mojemu stanowi / powstały dzięki prawdziwemu stanowi);
 
 

Śāṃkara


na mad-viṣaya evāyaṃ niyamaḥ | kiṃ tarhi ?—

yaṃ yaṃ vāpi yaṃ yaṃ bhāvaṃ devatā-viśeṣaṃ smaran cintayan tyajati parityajaty ante’nta-kāle prāṇa-viyoga-kāle kalevaraṃ śarīraṃ taṃ tam eva smṛtaṃ bhāvam eva eti nānyaṃ kaunteya, sadā sarvadā tad-bhāva-bhāvitas tasmin bhāvas tad-bhāvaḥ sa bhāvitaḥ smaryamāṇatayābhyasto yena sa tad-bhāva-bhāvitaḥ san

 

Rāmānuja


smartus svaviṣayasajātīyākāratāpādanam antyapratyayasya svabhāva iti suspaṣṭam āha

ante antakāle yaṃ yaṃ vāpi bhāvaṃ smaran kalebaraṃ tyajati, taṃ taṃ bhāvam eva maraṇānantaram eti / antimapratyayaś ca pūrvabhāvitaviṣaya eva jāyate

 

Śrīdhara


na kevalaṃ māṃ smaran mad-bhāvaṃ prāpnotīti niyamaḥ | kiṃ tarhi? yaṃ yam iti | yaṃ yaṃ bhāvaṃ devatāntaraṃ vānyam api vānta-kāle smaran dehaṃ tyajati taṃ tam eva smaryamāṇaṃ bhāvaṃ prāpnoti | anta-kāle bhāva-viśeṣa-smaraṇe hetuḥ | sadā tad-bhāva-bhāvita iti sarvadā tasya bhāvo bhāvanā anucintanam | tena bhāvito vāsita-cittaḥ

 

Madhusūdana


anta-kāle bhagavantam anudhyāyato bhagavat-prāptir niyateti vaditum anyad api yatkiṃcid api yat kiṃcit tat-kāle dhyāyato dehaṃ tyajatas tat-prāptir avaśyambhāvinīti darśayati yaṃ yam iti | na kevalaṃ māṃ smaran mad-bhāvaṃ yātīti niyamaḥ kiṃ tarhi yaṃ yaṃ cāpi bhāvaṃ devatā-viśeṣaṃ ca-kārād anyad api yat kiṃcid vā smaraṃś cintayann ante prāṇa-viyoga-kāle kalevaraṃ tyajati sa taṃ tam eva smaryamāṇaṃ bhāvam eva nānyam eti prāpnoti | he kaunteyeti pitṛ-ṣvasṛ-putratvena snehātiśayaṃ sūcayati | tena cāvaśyānugrāhyatvaṃ tena ca pratāraṇāśaṅkā-śūnyatvam iti |

anta-kāle smaraṇodyamāsambhave ‚pi pūrvābhyāsa-janitā vāsanaiva smṛti-hetur ity āha – sadā sarvadā tasmin devatā-viśeṣādau bhāvo bhāvanā vāsanā tad-bhāvaḥ sa bhāvitaḥ sampādito yena sa tathā bhāvita-tad-bhāva ity arthaḥ | ādhitāgny-āder ākṛti-gaṇatvād bhāvita-padasya para-nipātaḥ | tad-bhāvena tac-cintanena bhāvito vāsita-citta iti vā

 

Viśvanātha


mām eva smaran māṃ prāpnotītivan mad-anyam api smaran mad-anyam eva prāpnotīty āha yaṃ yam iti | tasya bhāvena bhāvanenānucintanena bhāvito vāsitas tan-mayī-bhūtaḥ

 

Baladeva


na ca mat-smarteiva mad-bhāvaṃ yātīti niyamaḥ | kintv anya-smartāpy anya-bhāvaṃ yātīty āha yaṃ yam iti | bhāvaṃ padārtham | taṃ tam eva bhāva-deha-tyāgottaram evaiti | yathā bharato dehānte mṛgaṃ cintayan mṛgo ‚bhūt | antima-smṛtiś ca pūrva-smṛti-viṣayaiva bhavatīty āha sadeti | tad-bhāva-bhāvitas tat-smṛti-vāsita-cittaḥ

 
 

Michalski


Lecz jeśli w godzinę śmierci opuszcza ciało z myślą o innej istocie, – idzie do niej, Kauntejo, i jej naturę przybiera.

 

Olszewski


Lecz jeżeli w ostatniej chwili życia, porzucając swe ciało, myśli o jakiem innem jestestwie, to idzie do niego, jako że się na niem wzorował.

 

Dynowska


O jakiej istności kto myśli, gdy ciało porzuca, ku tej idzie, o Kauntejo, bo ta tęsknocie jego i naturze najbliższa.

 

Sachse


[Albowiem] do tego właśnie stanu bytu przechodzi
i w tym stanie bytu ma się odnaleźć,
o jakim myślał w chwili śmierci cielesnej,
o synu Kunti.

 

Kudelska


Gdyż o jakiejkolwiek formie człowiek rozmyśla, w chwili gdy ciało swe w końcu opuszcza,
Do takiego stanu, synu Kunti, zdąża i już na zawsze jego formę przybiera.

 

Rucińska


O jakim bycie pamięta w chwili, gdy ciało porzuca,
Do niego idzie, Kauntejo, o bycie tym wciąż myślący.

 

Szuwalska


Bo z tym, co się wspomina, świat ten opuszczając,
Łączy się też po śmierci. Taka jest natura.
 
 

BhG 8.7

tasmāt sarveṣu kāleṣu mām anusmara yudhya ca
mayy arpita-mano-buddhir mām evaiṣyasy asaṃśayaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


tasmāt sarveṣu kāleṣu (dlatego w każdym czasie) mām (mnie) anusmara (rozpamiętuj) yudhya ca (i walcz).
[tvam] (ty) mayi (we mnie) arpita-mano-buddhiḥ (którego roztropność i umysł są złożone) mām eva (do mnie wyłącznie) eṣyasi (pójdziesz),
[atra] (tutaj) asaṃśayaḥ (brak wątpliwości) [asti] (jest).

 

tłumaczenie polskie


Dlatego w każdym czasie mnie rozpamiętuj i walcz!
Gdy mnie powierzysz umysł i roztropność, bez wątpienia do mnie przyjdziesz.

 

analiza gramatyczna

tasmāt av. dlatego (od: tat sn. 5i.1 m. – z tego);
sarveṣu sarva sn. 7i.3 m. na wszystkich, w każdym;
kāleṣu kāla 7i.3 m. w czasie;
mām asmat sn. 2i.1mnie;
anusmara anu-smṛ (myśleć po kolei, rozpamiętywać) Imperat. P 2c.1 rozpamiętuj;
yudhya yudh (walczyć) Imperat. P 2c.1 walcz;
ca av. i;
mayi asmat sn. 7i.1 we mnie;
arpita-mano-buddhiḥ arpita-mano-buddhi 1i.1 m. ; BV / DV : yena manaś ca buddhiś cārpitau staḥ sa tvam ty, którego umysł i roztropność są powierzone (od: – iść, osiągać, caus. PP arpita – złożony, powierzony, ofiarowany; man – myśleć, manas – umysł; budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi  – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
mām asmat sn. 2i.1mnie;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
eṣyasi i (iść) Fut. P 2c.1 pójdziesz;
asaṃśayaḥ a-saṃśaya 1i.1 m. brak wątpliwości, brak wahania (od: sam-śī – chwiać się);

 

warianty tekstu


yudhya → nudya / budhya;
mayy arpita-mano-buddhirmad-arpita-mano-buddhir (którego umysł i roztropność są złożone we mnie);
mām evaiṣyasy asaṃśayaḥ → mām evaiśyan na saṃśayaḥ (do mnie wyłącznie idący, nie ma wątpliwości);
 
 

Śāṃkara


yasmād evam antyā bhāvanā dehāntara-prāptau kāraṇaṃ—

tasmāt sarveṣu kāleṣu mām anusmara yathā-śāstram | yudhyaś ca yuddhaṃ sva-dharmaṃ kuru | mayi vāsudeve’rpite mano-buddhī yasya tava sa tvaṃ mayy arpita-mano-buddhiḥ san mām eva yathā-smṛtam eṣyasy āgamiṣyasi | asaṃśayo na saṃśayo’tra vidyate

 

Rāmānuja


yasmāt pūrvakālābhyastaviṣaya evāntyapratyayo jāyate, tasmāt sarveṣu kāleṣv āprayāṇād ahar ahar mām anusmara / aharahar anusmṛtikaraṃ yuddhādikaṃ varṇāśramānubandhi śrutismṛticoditaṃ nityanaimittikaṃ ca karma kuru / evam upāyena mayy arpitamanobuddhiḥ antakale ca mām eva smaran yathābhilaṣitaprakāraṃ māṃ prāpsyasi; nātra saṃśayaḥ

 

Śrīdhara


yasmāt pūrva-vāsanaivānta-kāle smṛti-hetuḥ, na tu tadā vivaśasya smaraṇodyamo sambhavati tasmād iti | tasmāt sarvadā mām anusmara cintaya | satataṃ smaraṇaṃ ca citta-śuddhiṃ vinā na bhavati | ato yudhya ca yudhyasva | citta-śuddhy-arthaṃ yuddhādikaṃ svadharmam anutiṣṭhety arthaḥ | evaṃ mayy arpitaṃ manaḥ saṅkalpātmakaṃ buddhiś ca vyavasāyātmikāyena tvayā sa tvaṃ māme va prāpsyasi | asaṃśayaḥ saṃśayo ‚tra nāsti

 

Madhusūdana


yasmād evaṃ pūrva-smaraṇābhyāsa-janitāntyā bhāvanaiva tadānīṃ paravaśasya dehāntara-prāptau kāraṇaṃ tasmād iti | tasmān mad-viṣayakāntya-bhāvanotpatty-arthaṃ sarveṣu kāleṣu pūrvam evādareṇa māṃ saguṇam īśvaram anusmara cintaya | yady antaḥkaraṇāśuddhi-vaśān na śaknoṣi satatam anusmartuṃ tato ‚ntaḥkaraṇa-śuddhaye yudhya ca | antaḥkaraṇa-śuddhy-arthaṃ yuddhādikaṃ svadharmaṃ kuru | yudhyeti yudhyasvety arthaḥ | evaṃ ca nitya-naimittika-karmānuṣṭhānenāśuddhi-kṣayān mayi bhagavati vāsudeve ‚rpite saṅkalpādhyavasāya-lakṣaṇe mano-buddhī yena tvayā sa tvam īdṛśaḥ sarvadā mac-cintana-paraḥ san mām evaiṣyasi prāpsyasi | asaṃśayo nātra saṃśayo vidyate | idaṃ ca saguṇa-brahma-cintanam upāsakānām uktaṃ teṣām antya-bhāvanā-sāpekṣatvāt | nirguṇa-brahma-jñānināṃ tu jñāna-sama-kālam evājñāna-nivṛtti-lakṣaṇāyā mukteḥ siddhatvān nāsty antya-bhāvanāpekṣeti draṣṭavyam

 

Viśvanātha


manaḥ saṅkalpakātmakam | buddhir vyavasāyātmikā

 

Baladeva


yasmāt pūrva-smṛtir evāntima-smṛti-hetus tasmāt tvaṃ sarveṣu kāleṣu pratikṣaṇaṃ mām anusmara yudhyasva ca loka-saṅgrahāya yuddhādīni svocitāni karmāṇi kuru | evaṃ mayy arpitamanobuddhis tvaṃ mām evaiṣyasi, na tv anyad iy atra sandehas te mābhūt

 
 

Michalski


Dlatego myśl o mnie w każdej godzinie i walcz! Gdy we mnie złożysz swe serce i rozum – złączysz się ze mną, – w to wątpić nie możesz.

 

Olszewski


Przeto, synu Kunti, myśl o mnie po wszystkie czasy i walcz; jeżeli ku mnie ducha swego i rozum swój skierujesz, to przyjdziesz do mnie, nie miej wątpliwości.

 

Dynowska


Więc myśląc wciąż o Mnie, idź w bój, Ardżuno, przyjdziesz do Mnie niechybnie, jeśli myśl i duszę ku Mnie niepodzielnie zwrócisz.

 

Sachse


Dlatego zawsze myśl o mnie i walcz!
Bo jeśli na mnie skupisz twój umysł i rozum,
z całą pewnością przybędziesz do mnie.

 

Kudelska


Przeto w każdej chwili o mnie myśl i ruszaj do boju;
Gdy mnie swój umysł i swój rozum powierzysz, bez wątpienia do mnie właśnie przybędziesz.

 

Rucińska


Dlatego o każdej porze pamiętaj mnie i walcz przy tym!
Gdy oddasz mi myśl i rozum, przybędziesz do mnie, to pewne!

 

Szuwalska


Dlatego nieustannie o Mnie pamiętając,
Walcz! Gdy umysł i rozum ku Mnie zwrócisz zgodnie,
Bez wątpienia już wkrótce będziesz mógł przyjść do Mnie.
 
 

BhG 8.8

abhyāsa-yoga-yuktena cetasā nānya-gāminā
paramaṃ puruṣaṃ divyaṃ yāti pārthānucintayan

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!)
abhyāsa-yoga-yuktena (przez zaprzężony do praktyki jogi) na anya-gāminā (przez nie kierujący się na inne) cetasā (przez umysł) divyam (o boskim) paramam (o najwyższym) puruṣam (o Mężu) anucintayan (rozmyślający) yāti (idzie).

 

tłumaczenie polskie


Prythowicu, ten który rozmyśla o najwyższym boskim Mężu,
dzięki umysłowi zaprzężonemu do praktyki jogi
i nie kierującemu się ku [niczemu] innemu, [ten] idzie [do niego].

 

analiza gramatyczna

abhyāsa-yoga-yuktena abhyāsa-yoga-yukta 3i.1 n. ; DV / TP : abhyāsena ca yogena ca yukteneti przez zaprzężony do jogi i praktyki / przez zaprzężony do jogi, która jest praktyką (od: abhi-as – powtarzać, studiować, abhy-āsa – powtarzanie, praktyka, dyscyplina; yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzęgnięty);
cetasā cetas 3i.1 n. przez umysł, dzięki umysłowi (od: cit – myśleć, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość);
na av. nie;
anya-gāminā anya-gāmin 3i.1 n. ; TP : anyaṃ gāminetiprzez kierujący się na inne (od: anya – inny; gam – iść, gāmin – idący, nakierowany na, osiągający);
paramam parama 2i.1 m. najdoskonalszego, najlepszego, najwyższego (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny);
puruṣam puruṣa 2i.1 m. człowieka, Męża (od: pur – poprzedzać, prowadzić lub pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie);
divyam divya 2i.1 m. boskiego (od: div – jaśnieć, diva – niebiosa);
yāti (iść, osiągać) Praes. P 1c.1 idzie, osiąga;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
anucintayan anu-cintayant (anu-cint – myśleć po kolei, rozważać) PPr 1i.1 m. rozmyślający;

 

warianty tekstu


cetasā nānya-gāminācetasānanya-gāminā (przez umysł kierujący się na nieróżnego);
paramaṃ → parame (w najwyższym);
yāti → yāṃti (idą);
pārthānucintayan → pārthānvacintayan / pārthānucintanaṃ / pārthānucintayā (Prythowicu, ten, który nie rozmyśla / Prythowicu, rozmyślającego / Prythowicu, przez rozmyślający);

 
 

Śāṃkara


kiṃ ca—

abhyāsa-yoga-yuktena mayi citta-samarpaṇa-viṣaya-bhūta ekasmiṃs tulya-pratyayāvṛtti-lakṣaṇo vilakṣaṇa-pratyayānantarito’bhyāsaḥ sa cābhyāso yogas tena yuktaṃ tatraiva vyāpṛtaṃ yoginaś cetas tena | cetasā nānya-gāminā nānyatra viṣayāntare gantuṃ śīlam asyeti nānya-gāmi tena nānya-gāminā, paramaṃ niratiśayaṃ puruṣaṃ divyaṃ divi sūrya-maṇḍāle bhavaṃ yāti gacchati he pārthānucintayan śāstrācāryopadeśam anudhyāyan ity etat

 

Rāmānuja


evaṃ sāmānyena svaprāpyāvāptir antyapratyayādhīnety uktvā tadarthaṃ trayāṇām upāsanaprakārabhedaṃ vaktum upakramate; tatrāiśvaryārthinām upāsanaprakāraṃ yathopāsanam antyapratyayaprakāraṃ cāha

aharahar abhyāsayogābhyāṃ yuktatayā nānyagāminā cetasā antakāle paramaṃ puruṣaṃ divyaṃ māṃ vakṣyamāṇaprakāraṃ cintayan mām eva yāti ādibharatamṛgatvaprāptivad aiśvaryaviśiṣṭatayā matsamānākāro bhavati / abhyāsaḥ nityanaimittikāviruddheṣu sarveṣu kāleṣu manasopāsyasaṃśīlanam / yogas tu aharahar yogakāle ‚nuṣṭhīyamānaṃ yathoktalakṣaṇam upāsanam

 

Śrīdhara


santata-smaraṇasya cābhyāso ‚ntaraṅga-sādhanam iti darśayann āha abhyāsa-yogeneti | abhyāsaḥ sajātīya-pratyaya-pravāhaḥ | sa eva yoga upāyaḥ | tena yuktenaikāgreṇa | ataeva nānyaṃ viṣayaṃ gantuṃ śīlaṃ yasya | tena cetasā | divyaṃ dyotanātmakaṃ paramaṃ puruṣaṃ parameśvaram anucintayan he pārtha tam eva yātīti

 

Madhusūdana


tad evaṃ saptānām api praśnānām uttaram uktvā prayāṇa-kāle bhagavad-anusmaraṇasya bhagavat-prāpti-lakṣaṇaṃ phalaṃ vivarītum ārabhate abhyāseti | abhyāsaḥ sajātīya-pratyaya-pravāho mayi vijātīya-pratyayānantaritaḥ ṣaṣṭhe prāg vyākhyātaḥ | sa eva yogaḥ samādhis tena yuktaṃ tatraiva vyāpṛtam ātmākāra-vṛtti-śūnyaṃ yac cetas tena cetasābhyāsa-pāṭavena nānya-gāminā nānyatra viṣayāntare nirodha-prayatnaṃ vināpi gantuṃ śīlam asyeti tena paramaṃ niratiśayaṃ puruṣaṃ pūrṇaṃ divyaṃ divi dyotanātmany āditye bhavaṃ yaś cāsāv āditye iti śruteḥ | yāti gacchati | he pārtha | anucintayan śāstrācāryopadeśam anudhyāyan

 

Viśvanātha


tad evaṃ saptānām api praśnānām uttaram uktvā prayāṇa-kāle bhagavad-anusmaraṇasya bhagavat-prāpti-lakṣaṇaṃ phalaṃ vivarītum ārabhate abhyāseti | abhyāsaḥ sajātīya-pratyaya-pravāho mayi vijātīya-pratyayānantaritaḥ ṣaṣṭhe prāg vyākhyātaḥ | sa eva yogaḥ samādhis tena yuktaṃ tatraiva vyāpṛtam ātmākāra-vṛtti-śūnyaṃ yac cetas tena cetasābhyāsa-pāṭavena nānya-gāminā nānyatra viṣayāntare nirodha-prayatnaṃ vināpi gantuṃ śīlam asyeti tena paramaṃ niratiśayaṃ puruṣaṃ pūrṇaṃ divyaṃ divi dyotanātmany āditye bhavaṃ yaś cāsāv āditye iti śruteḥ | yāti gacchati | he pārtha | anucintayan śāstrācāryopadeśam anudhyāyan

 

Baladeva


sārvadikī smṛtir evāntima-smṛtikarīty evaṃ draḍhayati abhyāsenti | abhyāsaḥ smaraṇāvṛttir eva yogas tad-yuktenātaevānanya-gāminā | tato ‚nyatrācalatā tad ekāgreṇa cetasā divyaṃ puruṣaṃ paramaṃ sa-śrīkaṃ nārāyaṇaṃ vāsudevam anucintayan tam eva kīṭa-bhṛṅga-nyāyena tat-tulāḥ san yāti labhate

 
 

Michalski


Kto, oddany ciągłemu ćwiczeniu, nie odbiega swym duchem gdzieindziej, lecz rozmyśla o najwyższym, boskim Puruszy, ten złączy się z nim, o Partho!

 

Olszewski


Albowiem człowiek, którego myśl pozostaje w ciągiem zjednoczeniu ze mną i nie zbacza w inne miejsca, wraca do Ducha niebieskiego i najwyższego, o którym rozmyślał.

 

Dynowska


Bowiem kto ku niczemu, prócz Mnie nie zwraca się myślą, o Parto, kto ze Mną swą świadomość jednoczy i w jodze niewzruszony trwa, boskiego, najwyższego ten dosięga Ducha.

 

Sachse


Do najwyższego, boskiego puruszy
przybywa ten, o synu Prithy,
kto rozpamiętuje go w swym umyśle
pogrążonym — dzięki [wielokrotnym] próbom w skupieniu,
nie odbiegającym w żadnym innym kierunku.

 

Kudelska


Ten, kto ze mną zjednoczony przez ciągłe praktyki jogi, którego umysł o mnie jedynie rozmyśla,
Ten, synu Prithy, najwyższą, boską osobę osiąga.

 

Rucińska


Kto o mnie wyłącznie myśli umysłem skupionym w jodze,
Ten, Partho, do najwyższego, świetlnego idzie Puruszy!

 

Szuwalska


Kto nad myśli strumieniem panuje bez przerwy,
Na najwyższej osobie Pana je skupiając,
Ten z pewnością z nim złączy się, o synu Kunti.
 
 

BhG 8.9-10

kaviṃ purāṇam anuśāsitāram aṇor aṇīyāṃsam anusmared yaḥ
sarvasya dhātāram acintya-rūpam āditya-varṇaṃ tamasaḥ parastāt
prayāṇa-kāle manasācalena bhaktyā yukto yoga-balena caiva
bhruvor madhye prāṇam āveśya samyak sa taṃ paraṃ puruṣam upaiti divyam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


prayāṇa-kāle (w czasie śmierci) acalena manasā (nieporuszonym umysłem) bhaktyā (dzięki uwielbieniu) yoga-balena ca eva (i właśnie dzięki sile jogi) yuktaḥ (zaprzężony)
samyak (właściwie) bhruvoḥ madhye (pomiędzy brwiami) prāṇam (oddech) āveśya (umieściwszy),
yaḥ (kto) kaviṃ (wieszcza) purāṇam (starożytnego) anuśāsitāram (rozkazującego) aṇoḥ aṇīyāṃsam (drobniejszego od drobiny) sarvasya dhātāram (konstruktora wszystkiego) acintya-rūpam (mającego niepojętą postać) āditya-varṇam (o barwie Słońca) tamasaḥ parastāt (ponad tamasem) anusmaret (rozpamiętywałby),
saḥ (ten) tam (tego) divyam (boskiego) param (najwyższego) puruṣam (Męża) upaiti (osiąga).

 

tłumaczenie polskie


Kto w chwili śmierci zaprzężony dzięki nieporuszonemu umysłowi,
uwielbieniu i zaiste dzięki sile jogi,
umieściwszy właściwie oddech pomiędzy brwiami,
wielbiłby wieszcza, starożytnego, rozkazującego, drobniejszego od drobiny,
mającego niepojętą postać, o barwie Słońca, [będącego] ponad tamasem,
ten osiąga tego boskiego najwyższego Męża.

 

analiza gramatyczna

kavim kavi 2i.1 m. poetę, śpiewaka, wieszcza (od: kav – opisywać, kolorować);
purāṇam purāṇa 2i.1 m. starożytnego, należącego do dawnych czasów (od: pur – poprzedzać);
anuśāsitāram anu-śāsitṛ 2i.1 m. rozkazującego (od: anu-śās – władać, rozkazywać, uczyć, radzić);
aṇoḥ aṇu 5i.1 m. od małego, od znikomego, od drobiny, od atomu;
aṇīyāṃsam aṇīyas 2i.1 m. drobniejszego (stopień wyższy od: aṇu – drobny);
anusmaret anu-smṛ (rozmyślać, rozpamiętywać) Pot. P 1c.1 rozpamiętywałby;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
sarvasya sarva sn. 6i.1 m. wszystkich;
dhātāram dhātṛ 2i.1 m. umieszczającego, stwórcę, konstruktora (od: dhā – umieszczać);
acintya-rūpam acintya-rūpa 2i.1 m. ; BV : yasya rūpam acintyam asti tamtego, którego postać jest niepojęta (od: cint – myśleć, rozważać, PF a-cintya – nie do rozważania, niepojęty; rūp – formować, rūpa – postać, kształt, piękno);
āditya-varṇam āditya-varṇa 2i.1 m. ; BV : yasyādityasya varṇo ‘sti tam tego, który ma barwę Słońca (od: āditya – potomek Aditi, Słońce; varṇ – barwić, rozpościerać, opowiadać, varṇa – kolor, stan społeczny);
tamasaḥ tamas 6i.1 n. ciemności, mroku, tępoty, bierności (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać);
parastāt av. ponad, dalej, poza (od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny; paras – ponad, dalej);

*****

prayāṇa-kāle prayāṇa-kāla 7i.1 m. ; TP : prayāṇasya kāla itiw końcu czasu, w chwili śmierci (od: pra- – odchodzić, prayāṇa – odejście, podróż, śmierć; kal – liczyć, kāla – czas);
manasā manas 3i.1 n. umysłem (od: man – myśleć);
acalena a-cala 3i.1 n. nieporuszonym (od: cal – ruszać, trząść, cala – brak stabilności, poruszanie);
bhaktyā bhakti 3i.1 f. z oddaniem, z miłością, z uwielbieniem (od: bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć);
yuktaḥ yukta (yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 1i.1 m. połączony, zaprzęgnięty, zajęty, właściwy, odpowiedni;
yoga-balena yoga-bala 3i.1 n. ; TP : yogasya balenetidzięki sile jogi (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; bala – siła, moc);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
bhruvoḥ bhrū 6i.2 f. dwóch brwi;  
madhye madhya 7i.1 n. w środku, wewnątrz;
prāṇam prāṇa 2i.1 m. oddech, życie (od: pra-an – oddychać w górę prāṇ – oddychać, żyć);
āveśya āveśya (ā-viś – zbliżać się, wchodzić) caus. absol. spowodowawszy wejście, umieściwszy;
samyak av. właściwie, całkowicie, tak samo (od: añc – zginać, poruszać, iść, samy-añc – idące razem, połączone, całkowity, właściwy);
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
tam tat sn. 2i.1 m. tego;
param para 2i.1 m. dalekiego, odległego, wcześniejszego, starożytnego, najwyższego, najlepszego;
puruṣam puruṣa 2i.1 m. człowieka, Męża (od: pur – poprzedzać, prowadzić lub pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie);
upaiti upa-i (podchodzić, osiągać) Praes. P 1c.1 przychodzi, osiąga;
divyam divya 2i.1 m. boskiego (od: div – jaśnieć, diva – niebiosa);

 

warianty tekstu


anuśāsitāramhy anuśāsitāram (zaiste rozkazującego);
aṇor aṇīyāṃsamaṇor amaṇīyāṃsam;
acintya-rūpamacintya-śaktim (mającego niepojęte moce);
āditya-varṇaṃ āditya-rūpaṃ (mającego postać Słońca);
parastāt → purastāt (przed);
yukto → yuto (związany);sa taṃ paraṃ → saṃtaṃ pāraṃ (prawdziwy, kres);
 
 

Śāṃkara


kiṃ-viśiṣṭaṃ ca puraṣaṃ yāti ? ity ucyate—

kaviṃ krānta-darśinaṃ sarva-jñaṃ purāṇaṃ cirantanam anuśāsitāraṃ sarvasya jagataḥ praśāsitāram aṇoḥ sūkṣmād apy aṇīyāṃsaṃ sūkṣmataram anusmared anucintayed yaḥ kaścit, sarvasya karma-phala-jātasya dhātāraṃ vidhātāraṃ vicitratayā prāṇibhyo vibhaktāram, acintya-rūpaṃ nāsya rūpaṃ niyataṃ vidyamānam api kenacit cintayituṃ śakyata ity acintya-rūpas tam, āditya-varṇam ādityasyeva nitya-caitanya-prakāśo varṇo yasya tam āditya-varṇam, tamasaḥ parastāt, ajñāna-lakṣaṇān mohāndhakārāt paraṃ tam anucintayad yātīti pūrveṇa saṃbandhaḥ

kiṃ ca—

prayāṇa-kāle maraṇa-kāle manasācalena calana-varjitena bhaktyā yukto bhajanaṃ bhaktis tayā yukto yoga-balena caiva yogasya balaṃ yoga-balaṃ samādhija-saṃskāra-pracaya-janita-citta-sthairya-lakṣaṇaṃ yoga-balaṃ tena ca yukta ity arthaḥ | pūrvaṃ hṛdaya-puṇḍārīke vaśīkṛtya cittaṃ tata ūrdhva-gāminyā nāḍyā bhūmi-jaya-krameṇa bhruvor madhye prāṇam āveśya sthāpayitvā samyag-āpramattaḥ san, sa evaṃ buddhimān yogī kaviṃ purāṇam ity ādi-lakṣaṇaṃ taṃ paraṃ parataraṃ puruṣam upaiti pratipadyate divyaṃ dyotanātmakam

 

Rāmānuja


kaviṃ sarvajñan purāṇam purātanam anuśāsitāram viśvasya praśāsitāram aṇor aṇīyāṃsam jīvād api sūkṣmataram, sarvasya dhātāram sarvasya sraṣṭāram, acintyarūpam sakaletaravisajātīyasvarūpam, ādityavarṇaṃ tamasaḥ parastād aprākṛtasvāsādhāraṇadivyarūpam, tam evaṃbhūtam aharahar abhyasyamānabhaktiyuktayogabalena ārūḍhasaṃskāratayā acalena manasā prayāṇakāle bhruvor madhye prāṇam āveśya saṃsthāpya tatra bhūmadhye divyaṃ puruṣaṃ yo ‚nusmaret; sa tam evopaiti tadbhāvaṃ yāti, tatsamānāiśvaryo bhavatītyarthaḥ

 

Śrīdhara


punar apy anucintanīyaṃ puruṣaṃ viśinaṣṭi kavim iti dvābhyām | kaviṃ sarvajñaṃ sarva-vidyā-nirmātāraṃ purāṇaṃ manādi-siddham | anuśāsitāraṃ niyantāram | aṇoḥ sūkṣmād apy aṇīyāṃsaṃ atisūkṣmam ākāśa-kāla-digbhyo ‚py atisūkṣmataram | sarvasya dhātāraṃ poṣakam | aparimita-mahimatvād acintya-rūpaṃ malīmasayor mano-buddhyor agocaram | vedāham etaṃ puruṣaṃ mahāntam āditya-varṇaṃ tamasaḥ parastāt iti śruteḥ

prayāṇa-kāla iti | sa-prapañca-prakṛtiṃ bhittvā yas tiṣṭhāti | evaṃbhūtaṃ puruṣam anta-kāle bhakti-yukto niścalena vikṣepa-rahitena manasā yo ‚nusmaret | mano-naiścalye hetuḥ | yoga-balena samyak suṣumṇā mārgeṇa bhruvor madhye prāṇam āveśyeti | sa taṃ paraṃ puruṣaṃ paramātma-svarūpaṃ divyaṃ dyotanātmakaṃ prāpnoti

 

Madhusūdana


punar api tam evānucintayitavyaṃ gantavyaṃ ca puruṣaṃ viśinaṣṭi kavim iti | kaviṃ krānta-darśinaṃ tenātītānāgatādy-aśeṣa-vastu-darśitvena sarvajñam | purāṇaṃ cirantanaṃ sarva-kāraṇatvād anādim iti yāvat | anuśāsitāraṃ sarvasya jagato niyantāram | aṇor aṇīyāṃsaṃ sūkṣād apy ākāśādeḥ sūkṣmataraṃ tad-upādānatvāt | sarvasya karma-phala-jātasya dhātāraṃ vicitratayā prāṇibhyo vibhaktāraṃ phalam ata upapatteḥ iti nyāyāt | na cintayituṃ śakyam aparimitam ahimatvena rūpaṃ yasya tam | ādityasyeva sakala-jagad-avabhāsako varṇaḥ prakāśo yasya taṃ sarvasya jagato ‚vabhāsakam iti yāvat | ataeva tamasaḥ parastāt tamaso mohāndhakārād ajñāna-lakṣaṇāt parastāt prakāśa-rūpatvena tamo-virodhinam iti yāvat | anusmarec cintayed yaḥ kaścid api sa taṃ yātīti pūrveṇaiva sambandhaḥ | sa taṃ paraṃ puruṣam upaiti divyam iti pareṇa vā sambandhaḥ

kadā tad-anusmaraṇe pratrātireko ‚bhyavartate tad āha prayāneti | prayāṇa-kāle ‚nta-kāle ‚calenaikāgreṇa manasā taṃ puruṣaṃ yo ‚nusmared ity anuvartate | kīdṛśaḥ bhaktyā parameśvara-viṣayeṇa parameṇa premṇā yuktaḥ | yogasya samādher balena taj-janita-saṃskāra-samūhena vyutthāna-saṃskāra-virodhinā ca yuktaḥ | evaṃ prathamaṃ hṛdaya-puṇḍarīke vaśīkṛtya tata ūrdhva-gāminyā suṣumṇayā nāḍyā gurūpadiṣṭa-mārgeṇa bhūmi-jaya-krameṇa bhruvor madhye ājñā-cakre prāṇam āveśya sthāpayitvā samyag apramatto brahma-randhrād utkrāmya sa evam upāsakas taṃ kaviṃ purāṇam anuśāsitāram ity-ādi-lakṣaṇaṃ paraṃ puruṣaṃ divyaṃ dyotanātmakam upaiti pratipadyate

 

Viśvanātha


yogābhyāsaṃ vinā manaso viṣaya-grāmān nivṛttir durghaṭā | yac ca vinā sātatyena bhagavat-smaraṇam api durghaṭam iti yuktam | kenacit yogābhyāsena sahitaiva bhaktiḥ kriyata iti tāṃ yoga-miśrāṃ bhaktim āha kavim iti pañcabhiḥ | kaviṃ sarvajñaṃ sarvajño ‚py anyaḥ sanakādiḥ sārvakāliko na bhavaty ata āha purāṇam anādiṃ sarvajño ‚nādir apy antaryāmī sa bhakty-upadeṣṭā na bhavaty ata āha anuśāsitāram | kṛpayā svabhakti-śikṣakaṃ kṛṣṇa-rāmādi-svarūpam ity arthaḥ | tādṛśa-kṛpālur api sudurvijñeya-tattva eva ity āha aṇoḥ sakāśād apy aṇīyāṃsam | tarhi sa kiṃ jīva iva paramāṇu-pramāṇas tatrāha sarvasya dhātāraṃ sarva-vastu-mātra-dhārakatvena sarva-vyāpakatvāt paraṃ mahā-parimāṇam apīty arthaḥ | ataevācintya-rūpam | puruṣa-vidhatvena madhyama-parimāṇam api tasyānanya-prakāśyatvam āha āditya-varṇam ādityavat sva-para-prakāśako varṇaḥ svarūpaṃ yasya | tathā tamasaḥ prakṛteḥ parastāt vartamānaṃ māyā-śaktimantam api māyātīta-svarūpam ity arthaḥ

prayāṇa-kāle ‚nta-kāle ‚calena niścalena manasā yā satata-smaraṇa-mayī bhaktis tayā yuktaḥ | kathaṃ manaso naiścalyam | ata āha yogasya yogābhyāsasya balena | yoga-prakāraṃ darśayati bhruvor madhye ājñā-cakre

 

Baladeva


yogād ṛte cetaso ‚nanya-gāmitā duṣkareti yoga-miśrāṃ bhaktim āha kavim ity ādibhiḥ pañcabhiḥ | kaviṃ sarvajñaṃ | anuśāsitāram raghunāthādi-rūpeṇa hitopadeṣṭāram | aṇor aṇīyāṃsaṃ tena cāṇum api jīvam antaḥ praviśatīti siddham | āha caivaṃ śrutiḥ antaḥ praviṣṭaḥ śāstā janānām iti | aṇīyaso ‚pi tasya vyāptim āha sarvasyeti | kṛtsnasya jagato dhātāraṃ dhārakam |

nanu katham evaṃ saṅgacchate tatrāha acintya-rūpaṃ avitarkya-svarūpaṃ ekam eva brahma puruṣa-vidhatvena madhyama-parimāṇam aṇor aṇīyāṃsam ity ukteḥ | paramāṇu-parimāṇaṃ sarvasya dhātāram ity ukteḥ | paraṃ mahā-parimāṇaṃ ceti | nātra yukter avakāśaḥ | sva-parakāśatām āha ādityeti sūryavat sva-para-prakāśakam ity arthaḥ | māyā-gandhāsparśam āha tamasa iti | tamaso māyāyāḥ parastāt sthitaṃ | māyinam api māyātītam ity arthaḥ | etādṛśaṃ puruṣaṃ yo ‚nukṣaṇaṃ smaret sa taṃ paraṃ puruṣam upaiti iti pareṇānvayaḥ

yo jano bhaktyā paramātma-premṇā yoga-balena samādhi-janita-saṃskāra-nicayena ca yuktaḥ prayāṇa-kāle maraṇa-samaye ‚calenaikāgreṇa manasā taṃ puruṣam anusmaret | yoga-prakāram āha bhruvor iti | bhruvor madhye ājñā-cakre prāṇam āveśya saṃsthāpya samyak sāvadhānaḥ san sa taṃ puruṣam upaiti

 
 

Michalski


Kto myśli o prastarym wieszczu, – o przewodniku lotniejszym niż najlotniejsze, – o założycielu wszystkiego, z niedającą się pojąć postacią, – o słoneczno-barwnym, po drugiej stronie ciemności,
kto o nim myśli w godzinę śmierci, nieugięty duchem, – całą miłością i mocą Jogi oddany, – utrzymując oddech; jak należy, pomiędzy brwiami, – ten połączy się z tym najwyższym boskim Puruszą.

 

Olszewski


O tym wieszczu starożytnym, rządcy świata, drobniejszym nad atom, podporze Wszechświata, niepojętym w swej formie, jaśniejącym nad ciemnościami z blaskiem Słońca;
Człowiek, który o tej istocie rozmyśla, krzepki w swem sercu w dniu śmierci, zjednoczywszy się z nim przez miłość i przez Jedność mistyczną, skupiając między swemi brwiami tchnienie życiowe, idzie ku Duchowi najwyższemu, niebieskiemu.

 

Dynowska


A kto o Przedwiecznym rozmyśla, Wszechwiedzącym, Wszechwładcy, o Tym który od najdrobniejszej kruszyny mniejszy, a jest wszechistnień Opoką, który niepojęty i nieogarniony ma kształt i ponad wszelki jest mrok, od słońca świetlistszy;
kto w godzinę śmierci pełen żarliwej ku niemu miłości z niewzruszoną myślą i głębią samooddania, mocą Jogi odpowiednio swe tchnienie żywotne między brwiami skupi, ten pogrąży się w boskość najwyższego Ducha.

 

Sachse


Kto rozmyśla o prastarym wieszczu,
mistrzu mniejszym od tego, co najmniejsze,
sprawcy wszystkiego,
obdarzonym postacią niewyobrażalną,
barwy słońca, wyższym nad ciemności,
kto w chwili śmierci umysł ma nieruchomy,
pełen jest miłości i siły zaczerpniętej z jogi,
kto skupił prane w punkcie pomiędzy brwiami,
ten dochodzi do owego najwyższego,
boskiego puruszy.

 

Kudelska


Niech o wieszczu rozmyśla, o przedwiecznym, o tym, co kieruje wszystkim,
a subtelniejszy od tego, co najsubtelniejsze,
O tym, który wszystko ustanowił, a forma jego myśli się wymyka;
barwa jego kolorem słońca ponad wszelką ciemnością.
Ten jogin, który w swej chwili ostatniej z umysłem niewzruszonym, z pełnym oddaniem, dzięki sile jogi
Właściwie swe życiowe tchnienie w punkcie między brwiami umiejscowi, ten do najwyższej, boskiej osoby podąży.

 

Rucińska


Kto o prastarym wieszczu, rządcy świata,
o tym drobniejszym niźli najdrobniejsze,
Wszechstwórcy, kształtu nieogarnionego,
o barwie słońca ponad mrokiem pomni
W chwili odejścia z myślą nieruchomą,
pełen miłości, mocą jogi oddech
Pomiędzy brwiami złożywszy uważnie –
ginie w najwyższym świetlistym Puruszy!

 

Szuwalska


Kto pamięta o starym, wszystkiego świadomym,
Wszechwładnym, co jest mniejszy od cząstki atomu,
Który wszystko ożywia i jest niepojęty,
A swym blaskiem słonecznym wszelki mrok rozprasza;
Kto w chwili śmierci umysł na Nim skupia wiernie,
Z oddaniem, siłą jogi kieruje powietrze
Do punktu między brwiami, ten osiągnie Pana.
 
 

BhG 8.11

yad akṣaraṃ veda-vido vadanti viśanti yad yatayo vīta-rāgāḥ
yad icchanto brahma-caryaṃ caranti tat te padaṃ saṃgraheṇa pravakṣye

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


veda-vidaḥ (znający Wedy) yat akṣaram (którym niezniszczalnym) vadanti (nazywają),
vīta-rāgāḥ (wyzbyci namiętności) yatayaḥ (trudzący się) yat (w co) viśanti (wchodzą),
yat (co) icchantaḥ (pragnący) brahma-caryam (celibat) caranti (praktykują),
[aham] (ja) tat padam (tę siedzibę) te (tobie) samgraheṇa (zwięźle) pravakṣye (opiszę).

 

tłumaczenie polskie


Powiem ci zwięźle o tej siedzibie, którą znawcy Wed nazywają niezniszczalną,
do której wchodzą trudzący się, wyzbyci namiętności
i której pragnąc, praktykują celibat.

 

analiza gramatyczna

yat yat sn. 2i.1 n. co;
akṣaram a-kṣara 2i.1 n. niezniszczalne, głoska (od: kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący);
veda-vidaḥ veda-vit 1i.3 m. ; ye vedān vetti teci, którzy znają Wedy (od: vid – wiedzieć, veda – Weda; vid – wiedzieć, rozumieć, -vit – sufiks: znający, znawca);
vadanti vad (mówić) Praes. P 1c.3 mówią;
viśanti viś (wchodzić) Praes. P 1c.3 wchodzą;
yat yat sn. 2i.1 n. co;
yatayaḥ yati 1i.3 m. trudzący się, asceci (od: yat – porządkować, trudzić się);
vīta-rāgāḥ vīta-rāga 1i.3 m. ; BV : yeṣāṃ rāgo vito ‘sti teci, których namiętność odeszła (od: vi-i – odchodzić, PP vīta – odeszły; rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rāga – kolor, namiętność, podniecenie, miłość, piękno);
yat yat sn. 2i.1 n. co;
icchantaḥ icchant (iṣ – pragnąć) PPr 1i.3 m. pragnący;
brahma-caryam brahma-carya 2i.1 n. celibat praktykowany przez studenta Wedy (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; car – poruszać się, PFx carya – do wykonania, do praktykowania);
caranti car (poruszać się) Praes. P 1c.3 m. poruszają się, idą, praktykują;
tat tat sn. 2i.1 n. to;
te yuṣmat sn. 4i.1 tobie (skrócona forma od: tubhyam);
padam pada 2i.1 n. krok, stopę, odcisk stopy, pozycję, siedzibę, część, dział, słowo (od: pad – padać, stawiać, iść);
saṃgraheṇa av. ( 3i.1 ) – zwięźle, w kilku słowach (od: sam-grah – chwytać razem, wspierać, saṃ-graha – trzymanie razem, zbiór, ochrona);
pravakṣye pra-vac (oznajmiać) Fut. Ā 3c.1 oznajmię;

 

warianty tekstu


viśanti → vidaṃti (znają);
yad yatayoyad yātayo (którą asceci);
caranti → vidaṃti (znają);
tat te → tato (zatem);
saṃgraheṇa pravakṣye  → saṃgraheṇābhidhāsye / saṃgrahaṇe pravakṣye / saṃgraheṇa vakṣe / saṃgraheṇa bravīmi  (zwięźle wytłumaczę / w zwięzłości powiem / zwięźle mówię);

Trzecia i czwarta pada BhG 8.11 takie same jak trzecia i czwarta pada Kaṭhopaniṣad 2.15;
… → werset spoza wydania krytycznego po wersecie 8.11:
sarve vedā yat padam āmananti tapāṃsi sarvāṇi ca yad vadanti
yad icchanto brahmacaryaṃ caranti tat te padaṃ saṃgraheṇa bravīmi

Za którą siedzibą wszystkie Wedy tęsknią i o której mówią wszystkie ascezy,
której pragnąc celibat praktykują, tobie o tej siedzibie zwięźle opowiadam.

 
 

Śāṃkara


[yoga-mārgānugamanenaiva brahma-vidyām antareṇāpi brahma prāpyata ity evaṃ prāptam idam ucyate ] punar api vakṣyamāṇenopāyena pratipitsitasya brahmaṇo veda-vidvad-anādi-viśeṣaṇa-viśeṣyasyābhidhānaṃ karoti bhagavān—

yad akṣaraṃ na kṣaratīty akṣaram avināśi vedavido vedārthajñāḥ vadanti | tad vā etad akṣaraṃ gārgi brāhmaṇā abhivadanti [bhāvātmauttaṃ 3.8.8] iti śruteḥ | sarva-viśeṣa-nivartakatvenābhivadanty asthūlam aṇv ity ādi | kiṃ ca—viśanti praviśanti samyag-darśana-prāptau satyāṃ yad yatayo yatana-śīlāḥ saṃnyāsino vīta-rāgāḥ vīto vigataḥ rāgo yebhyas te vīta-rāgāḥ | yac cākṣaram icchanto jñātum iti vākya-śeṣaḥ brahmacaryaṃ gurau caranti ācaranti, tat te padaṃ tad akṣarākhyaṃ padaṃ padanīyaṃ te tava saṃgraheṇa, saṃgrahaḥ saṃkṣepas tena, saṃkṣepeṇa pravakṣye kathayiṣyāmi

 

Rāmānuja


atha kaivalyārthināṃ smaraṇ aprakāram āha

yad akṣaram asthūlatvādiguṇakaṃ vedavido vadanti, vītarāgāś ca yatayo yad akṣaraṃ viśanti, yad akṣaraṃ prāptum icchanto brahmacaryaṃ caranti, tat padaṃ saṃgraheṇa te pravakṣye / padyate gamyate cetaseti padam; tan nikhilavedāntavedyaṃ matsvarūpam akṣaraṃ yathā upāsyam, tathā saṃkṣepeṇa pravakṣyāmītyarthaḥ

 

Śrīdhara


kevalād abhyāsa-yogād api praṇavā̆bhyāsam antaraṅgaṃ vidhitsuḥ pratijānīte-yad akṣaram iti | yad akṣaraṃ vedārthajñā vadanti | etasya vā akṣarasya praśāsane gārgi sūryācandramasau vidhṛtau tiṣṭhata iti śruteḥ | vīto rāgo yebhyas te vīta-rāgāḥ | yatayaḥ prayatnavanto yad viśanti | yac ca jñātum icchanto gurukule brahmacaryaṃ caranti | tat te tubhyaṃ padaṃ padyate gamyata iti padaṃ prāpyam | saṅgraheṇa saṃkṣepeṇa pravakṣye | tat-prāpty-upāyaṃ kathayiṣyāmīty arthaḥ

 

Madhusūdana


idānīṃ yena kenacid abhidhānena dhyāna-kāle bhagavad-anusmaraṇe prāpte-

sarve vedā yatpadamāmananti
tapāṃsi sarvāṇi ca yadvadanti |
yadicchanto brahmacaryaṃ caranti
tatte padaṃ saṃgraheṇa bravīmy om ity etat || (KaṭhaU 1.2.15)

ity ādi-śruti-pratipāditatvena praṇavenaivābhidhānena tad-anusmaraṇaṃ kartavyaṃ nānyena mantrādineti niyantum upakramate yad akṣaram iti | yad akṣaram avināśi oṅkārākhyaṃ brahma veda-vido vadanti etad vai tad akṣaraṃ gārgi brāhmaṇā abhivadanty asthūlam aṇv ahrasvam adīrgham ity ādi-vacanaiḥ sarva-viśeṣa-nivartanena pratipādayanti | pramāṇa-kuśalair eva pratipannaṃ kiṃ tu muktopasṛpyatayā tair apy anubhūtam ity āha-viśanti svarūpatayā samyag-darśanena yad akṣaraṃ yatayo yatna-śīlāḥ saṃnyāsino vīta-rāgā niḥspṛhāḥ | na kevalaṃ siddhair anubhūtaṃ sādhakānām api sarvo ‚pi prayāsas tad-artha ity āha yad-icchanto jñātuṃ naiṣṭhikā brahmacāriṇo brahmacaryaṃ gurukula-vāsādi-tapaś caranti yāvaj-jīvaṃ tad akṣarākhyaṃ padaṃ padanīyaṃ te tubhyaṃ saṅgraheṇa saṅkṣepeṇāhaṃ pravakṣye prakarṣeṇa kathayiṣyāmi yathā tava bodho bhavati tathā | atas tad akṣaraṃ kathaṃ mayā jñeyam ity ākulo mā bhūr ity abhiprāyaḥ |

atra ca parasya brahmaṇo vācaka-rūpeṇa pratimāvat-pratīka-rūpeṇa ca yaḥ punar etaṃ trimātreṇom ity aneaivākṣareṇa paraṃ puruṣam abhidhyāyīta sa tam adhigacchati ity ādi-vacanair manda-madhyama-buddhīnāṃ krama-mukti-phalakam upāsanam uktaṃ tad evehāpi vivakṣitaṃ bhagavatā | ato yoga-dhāraṇā-sahitam oṅkāropāsanaṃ tat phalaṃ sva-svarūpaṃ tato ‚punar-āvṛttis tan-mārgaś cety artha-jātam ucyate yāvad adhyāya-samāpti

 

Viśvanātha


nanu bhruvor madhye prāṇam āveśya ity etāvan mātroktyā yogo na jñāyate, tasmāt tatra yoge prakāraḥ kaḥ, kiṃ japyaṃ, kiṃ vā dhyeyam, kiṃ vā prāpyam ity api saṅkṣepeṇa brūhīty apekṣāyām āha yad iti tribhiḥ | yad evākṣaram om ity ekākṣara-vācyaṃ brahma yatayo viśanti tat padaṃ padyate gamyata iti padaṃ prāpyam | samyaktayā gṛhayte ‚neneti saṅgrahas tad-upāyas tena saha pravakṣye śṛṇu

 

Baladeva


nanu bhruvor madhye prāṇam āveśyaitāvatā yogo nāvagamyate, tasmāt tasya prakāraṃ tatra japyaṃ prāpyaṃ brūhīty apekṣāyām āha yad akṣaram iti tribhiḥ | ekam eva brahma akṣaram om iti vācakaṃ vadanti | vīta-rāgā vinaṣṭāvidyā yatayo yad brahma tad-vācya-bhūtaṃ vijñānaika-rasaṃ viśanti prāpnuvanti | tad-ubhaya-r”paṃ brahma jñātum icchanto naiṣṭhikā gurukula-vasādi-lakṣaṇaṃ brahmacaryaṃ caranti | tat padaṃ prāpyaṃ saṅgraheṇopāyena saha pravakṣye vakṣyāmi yathānāyasena tvaṃ tad-vidyāṃ prāpnuyāḥ | samyag gṛhyate tattvam anena iti nirukteḥ saṅgraha upāyaḥ

 
 

Michalski


To, co znawcy Wed nazywają Nieprzemijającem, to, w czym gasną wolni od namiętności, umorzeńcy, – to, do czego pragnący idą drogą brahmańskiego ucznia, – to ja ci w krótkim słowie wypowiem.

 

Olszewski


Drogę, którą uczeni Wedy zowią Niewidzialną; po której kroczą ludzie, panujący nad sobą i wolni od namiętności, której pragną przystępujący do świętego nowicyatu, tę drogę ci wskażę w słowach niewielu.

 

Dynowska


Powiem ci teraz pokrótce o tym „przybytku” szczęśliwości wieczystej, który znawcy Wed Niezniszczalnym, Odwiecznym zwą, w który wchodzą mędrcy w jodze doskonali i od pragnień wolni, który jest celem najwyższym tych, którzy są w ślubach czystości niezłomni.

 

Sachse


Opowiem ci pokrótce o stanie,
który znawcy prawdy zwą nieprzemijalnym,
do którego wstęp mają mędrcy beznamiętni,
za którym tęskniąc kroczą [ścieżką] brahmaczarii.

 

Kudelska


Teraz w kilku słowach opiszę ci ten stan, który niezmiennym znawcy Wed nazywają,
Do którego zdążają asceci namiętności wyzbyci, którego pragną ci, którzy śluby czystości złożyli.

 

Rucińska


O tym, co znawcy Wedy opisują
i w co asceci wchodzą beznamiętni,
Czego spragnieni żyją w brahmaczarji –
o Niezniszczalnym krótko ci opowiem.

 

Szuwalska


Znawcy Wed mówią o Nim: OM – wieczna sylaba.
Wyrzeczeni asceci czynią Go swym celem,
Wiodą życie w czystości, aby Go osiągnąć.
Wyjaśnię ci za chwilę, jak dotrzeć do Niego:
 
 

BhG 8.12-13

sarva-dvārāṇi saṃyamya mano hṛdi nirudhya ca
mūrdhny ādhāyātmanaḥ prāṇam āsthito yoga-dhāraṇām
om ity ekākṣaraṃ brahma vyāharan mām anusmaran
yaḥ prayāti tyajan dehaṃ sa yāti paramāṃ gatim

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


sarva-dvārāṇi (wszystkie bramy) saṃyamya (powściągnąwszy),
hṛdi ca (i w sercu) manaḥ (umysł) nirudhya (zatrzymawszy),
mūrdhni (w głowie) ātmanaḥ (swój) prāṇam (oddech) ādhāya (umieściwszy),
yoga-dhāraṇām (w koncentracji jogicznej) āsthitaḥ (pozostający),
om iti (OM) ekākṣaram (jednosylabowego) brahma (brahmana) vyaharan (wypowiadający)
mām (o mnie) anusmaran (rozmyślający)
deham (ciało) tyajan (porzucający) yaḥ (kto) prayāti (odchodzi),
sa (ten) paramām gatim (do najwyższego celu) yāti (idzie).

 

tłumaczenie polskie


Kto zablokował wszystkie bramy, zatrzymał umysł w sercu,
swój oddech umieścił w głowie i pozostając w koncentracji jogicznej
wypowiada brahmana [w postaci] pojedynczej sylaby „OM” o mnie rozmyślając,
[i tak] odchodzi porzucając ciało, ten zdąża do najwyższego celu.

 

analiza gramatyczna

sarva-dvārāṇi sarva-dvāra 2i.3 n. ; sarvāṇi [indriyāṇāṃ] dvārāṇīti wszystkie bramy [zmysłów] (od: sarva – wszystko; dvṛ – przeszkadzać, okrywać, dvāra – brama, wejście, droga);
saṃyamya sam-yam (powściągać) absol. powściągnąwszy;
manaḥ manas 2i.1 n. umysł (od: man – myśleć);
hṛdi hṛt 7i.1 n. w sercu, w umyśle, w jaźni;
nirudhya ni-rudh (przeszkadzać, zatrzymywać) absol. zablokowawszy, zatrzymawszy;
ca av. i;
mūrdhni mūrdhan 7i.1 m. w głowie, na szczycie, w czole;
ādhāya ā-dhā (umieszczać, naprawiać) absol. umieściwszy;
ātmanaḥ ātman 6i.1 m. jaźni, swój;
prāṇam prāṇa 2i.1 m. oddech, życie (od: pra-an – oddychać w górę prāṇ – oddychać, żyć);
āsthitaḥ āsthita (ā-sthā – iść ku, wykonywać) PP 1i.1 m. pozostający, znajdujący się w pobliżu, idący ku, ten który się wspiął;
yoga-dhāraṇām yoga-dhāraṇā 2i.1 f. ; TP : yogasya dhāraṇām itistabilność jogiczną (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; dhṛ – dzierżyć, dhāraṇā – podtrzymywanie, koncentracja, stabilność);

*****

om av. zawołanie OM, praṇava;
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
ekākṣaram eka-akṣara 2i.1 n. mające jedną głoskę (od: eka – jeden; kṣar – zmniejszać się, znikać, a-kṣara – niezniszczalny, sylaba, głoska);
brahma brahman 2i.1 n. ducha, Wedę (od: bṛh – zwiększać);
vyāharan vy-ā-harant (vi-ā-hṛ – wypowiadać) PPr 1i.1 m. wypowiadający, wydający dźwięk;
mām asmat sn. 2i.1mnie;
anusmaran anusmarant (anu-smṛ – myśleć po kolei, rozpamiętywać) PPr 1i.1 m. rozpamiętujący;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
prayāti pra- (iść, odchodzić) Praes. P 1c.1 idzie, odchodzi, umiera;
tyajan tyajant (tyaj – porzucać) PPr 1i.1porzucający;
deham deha 2i.1 m. ciało (od: dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało);
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
yāti (iść, osiągać) Praes. P 1c.1 idzie, osiąga;
paramām paramā 2i.1 f. najdoskonalszą, najlepszą (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny);
gatim gati 2i.1 f. poruszanie się, drogę, podróż, rezultat, cel, schronienie, źródło (od: gam – iść);

 

warianty tekstu


mūrdhny ādhāyātmanaḥmūrdhny ādāyātmanaḥ / mūrdhny ādhāya manaḥ / mūrdhny ādhyāyātmanaḥ (w czole własny [oddech] dawszy / w czole umieściwszy umysł / w czole rozmyślawszy o własnym [oddechu]);
prāṇam → prāṇān (oddechy);
yoga-dhāraṇām → yoga-dhāraṇam / yoga-dhāraṇāt (powstrzymanie jogiczne / z jogicznego powstrzymania);
tyajan dehaṃ sa yāti paramāṃ gatim → sa mad-bhāvaṃ yāṃti nāsty atra saṃśayaḥ (ten mój stan osiąga, nie ma co do tego wątpliwości);
 
 

Śāṃkara


sa yo ha vai tad bhagavan manuṣyeṣu prāyaṇāntam oṃkāram abhidhyāyīta | katamaṃ vāva sa tena lokaṃ jayatīti | tasmai sa hovāca—etad vai satya-kāma paraṃ cāparaṃ ca brahma yad oṃkāraḥ [pūrvraśnauttaṃ 5.1-2] ity upakramya, yaḥ punar etaṃ trimātreṇa om ity etenaivākṣareṇa paraṃ puruṣam abhidhyāyīta sa sāmabhir unnīyate brahma-lokaṃ [pūrvraśnauttaṃ 5.5] ity ādinā vacanena, anyatra dharmād anyatrādharmād [kṛtaṭhuttaṃ 1.2.14] iti copakramya

sarve vedā yat padam āmananti
tapāṃsi sarvāṇi ca yad vadanti |
yad icchanto brahmacaryaṃ caranti
tat te padaṃ saṃgraheṇa bravīmy om ity etad [kṛtaṭhuttaṃ 1.2.15]

ity ādibhiś ca vacanaiḥ parasya brahmaṇo vācaka-rūpeṇa, pratimāvat pratīka-rūpeṇa vā, para-brahma-pratipatti-sādhanatvena manda-madhyama-buddhīnāṃ vivakṣitasya oṃkārasyopāsanaṃ kālāntare mukti-phalam uktaṃ yat, tad evehāpi kaviṃ purāṇam anuśāsitāraṃ [gītā 8.9] yad akṣaraṃ veda-vido vadanti [gītā 8.11] iti copanyastasya parasya brahmaṇaḥ pūrvokta-rūpeṇa pratipatty-upāya-bhūtasya oṃkārasya kālāntara-mukti-phalam upāsanaṃ yogadhāraṇā-sahitaṃ vaktavyam | prasaktānuprasaktaṃ ca yat kiṃcid ity evam artha uttare grantha ārabhyate—

sarva-dvārāṇi sarvāṇi ca tāni dvārāṇi ca sarva-dvārāṇy upalabdhau, tāni sarvāṇi saṃyasya saṃyamanaṃ kṛtvā mano hṛdi hṛdaya-puṇḍārīke nirūdhya nirodhaṃ kṛtvā niṣpracāram āpādya, tatra vaśīkṛtena manasā hṛdayād ūrdhva-gāminyā nāḍyordhvam ārūhya mūrdhny ādhāya ātmanaḥ prāṇam āsthitaḥ pṛvṛtto yoga-dhāraṇāṃ dhārayitum

tatraiva ca dhārayan—

om iti ekākṣaraṃ brahma brahmaṇo’bhidhāna-bhūtam oṃkāraṃ vyāharan ucārayan, tad-artha-bhūtaṃ mām īśvaram anusmaran anucintayan yaḥ prayāti mriyate, sa tyajan parityajan dehaṃ śarīraṃ—tyajan deham iti prayāṇa-viśeṣaṇārthaṃ deha-tyāgena prayāṇam ātmanaḥ, na svarūpa-nāśenety arthaḥ—sa evaṃ yāti gacchati paramāṃ prakṛṣṭāṃ gatim

 

Rāmānuja


sarvāṇi śrotrādīnīndriyāṇi jñānadvārabhūtāni saṃyamya svavyāpārebhyo vinivartya, hṛdayakamalaniviṣṭe mayy akṣare mano nirudhya, yogākhyāṃ dhāraṇām āsthitaḥ mayy eva niścalāṃ sthitim āsthitaḥ, om ity ekākṣaraṃ brahma madvācakaṃ vyāharan, vācyaṃ mām anusmaran, ātmanaḥ prāṇaṃ mūrdhny ādhāya dehaṃ tyajan yaḥ prayāti sa yāti paramāṃ gatiṃ prakṛtiviyuktaṃ matsamānākāram apunarāvṛttim ātmānaṃ prāpnotītyarthaḥ / „yaḥ sa sarveṣu bhūteṣu naśyatsu na vinaśyati // avyakto ‚kṣara ity uktas tam āhuḥ paramāṃ gatim // BhGR_1.” ity anantaram eva vakṣyate

 

Śrīdhara


pratijñātam upāyaṃ sāṅgam āha dvābhyāṃ sarveti | sarvāṇi indriya-dvārāṇi saṃyamya pratyāhṛtya | cakṣur-ādibhiḥ bāhya-viṣaya-grahaṇaṃ akurvan ity arthaḥ | manaś ca hṛdi nirudhya | bāhya-viṣaya-smaraṇam akurvan ity arthaḥ | mūrdhni bhruvor madhye prāṇam ādhāya yogasya dhāraṇāṃ sthairyam āsthitaḥ āśritavān san |

om iti | om ity ekaṃ yad akṣaraṃ tad eva brahma-vācakatvād vā pratimādivad brahma-pratīkatvād vā brahma | tad-vyāharan uccārayaṃs tad-vācyaṃ ca mām anusmarann eva dehaṃ tyajan yaḥ prakarṣeṇa yāti arcirādi-mārgeṇa sa paramāṃ śreṣṭhāṃ gatiṃ mad-gatiṃ yāti prāpnoti

 

Madhusūdana


tatra pravakṣya iti pratijñātam arthaṃ sopakaraṇam āhaa dvābhyām sarva-dvārāṇīti | sarvāṇīndriya-dvārāṇi saṃyamya sva-sva-viṣayebhyaḥ pratyāhṛtya viṣaya-doṣa-darśanābhyāsāt tad-vimukhatām āpāditaiḥ śrotrādibhiḥ śabdādi-viṣaya-grahaṇam akurvan | bāheyndriya-nirodhe ‚pi manasaḥ pracāraḥ syād ity ata āha mano hṛdi nirudhya ca, abhyāsa-vairāgyābhyāṃ ṣaṣṭhe vyākhyātābhyāṃ hṛdaya-deśe mano nirudhya nirvṛttikatām āpādya ca, antar api viṣaya-cintām akurvann ity arthaḥ | evaṃ bahir antar upalabdhi-dvārāṇi sarvāṇi saṃnirudhya kriyā-dvāraṃ prāṇam api sarvato nigṛhya bhūmi-jaya-krameṇa mūrdhny ādhāya bhruvor madhye tad-upari ca gurūpadiṣṭa-mārgeṇāveśyātmano yoga-dhāraṇām ātma-viṣaya-samādhi-rūpāṃ dhāraṇām āsthitaḥ | ātmana iti devatā-divya-vṛtty-artham |

om ity ekam akṣaraṃ brahma-vācakatvāt pratimā-baddha-brahma-pratīkatvād vā brahma vyāharann uccaran | om iti vyāharann ity etāvataiva nirvāha ekākṣaram ity anāyāsa-kathanena stuty-artham | om iti vyāharann ekākṣaram ekam advitīyam akṣaram avināśi sarva-vyāpakaṃ brahma mām om ity asyārthaṃ smarann iti vā | tena praṇavaṃ japaṃs tad-abhidheya-bhūtaṃ ca māṃ cintayan mūrdhanyayā nāḍyā dehaṃ tyajanyaḥ prayāti sa yāti deva-yāna-mārgeṇa brahma-lokaṃ gatvā tad-bhogānte paramāṃ prakṛṣṭāṃ gatiṃ mad-rūpām |

atra patañjalinā tīvra-saṃvegānām āsannaḥ (Ys 1.21) samādhi-lābhaḥ ity uktvā īśvara-praṇidhānād vā (1.23) ity uktam | praṇidhānaṃ ca vyākhyātaṃ tasya vācakaḥ praṇavaḥ (1.27), taj-japas tad-artha-bhāvanam (1.28) iti | samādhi-siddhir īśvara-praṇidhānāt (2.45) iti ca | iha tu sākṣād eva tataḥ parama-gati-lābha ity uktam | tasmād avirodhayom ity ekākṣaraṃ brahma vyāharan mām anusmarann ātmano yoga-dhāraṇām āsthita iti vyākhyeyam | vicitra-phalatvopapatter vā na nirodhyaḥ

 

Viśvanātha


uktam arthaṃ vadan yoge prakāram āha sarvāṇi cakṣur-ādīndriya-dvārāṇi saṃyamya bāhya-viṣayebhyaḥ pratyāhṛtya manaś ca hṛdy eva nirudhya viṣayāntareṣv asaṅkalpya mūrdhni bhruvor madhye eva prāṇam ādhāya yoga-dhāraṇām ānakha-śikha-man-mūrti-bhāvanām āśritaḥ san om ity ekākṣaraṃ brahma-svarūpaṃ vyāharan uccārayan tad-vācyaṃ mām anusmarann anudhyāyan paramāṃ gatiṃ mat-sālokyam

 

Baladeva


yoga-prakāram āha sarveti | sarvāṇi bahir jñāna-dvārāṇi śrotrādīni saṃyamya śabdādibhyo viṣayebhyaḥ pratyāhṛtya doṣa-darśanābhyāsena tad-vimukhais tais tān gṛhṇan śrotrādi-saṃyame ‚pi manaḥ pracared ity ata āha hṛdi sthite mayi antar-jñāna-dvāraṃ mano nirudhya niveśya manasāpi tān smaran | atha kriyā-dvāraṃ prāṇaṃ ca mūrdhnādhāyādau hṛt-padme vaśīkṛtya tasmād ūrdhva-gatayā suṣumṇayā gurūpadiṣṭa-vartmanā bhūmi-jaya-krameṇa bhruvor madhye tad-upari brahma-randhre ca saṃsthāpya ātmano mama yoga-dhāraṇām āāda-śikhaṃ mad-bhāvanam āsthitaḥ kurvan |

om iti vācakaṃ brahma tatra vyāharan antar uccārayan tat stauti ekākṣaram iti ekaṃ pradhānaṃ ca tad-akṣaram avināśi ceti tathā tad vācyaṃ māṃ parmātmānam anusmaran dhyāyan yo dehaṃ tyajan prayāti sa paramāṃ gatiṃ mat-sālokyatāṃ yāti

 
 

Michalski


Kto, zamknąwszy wszystkie drzwi ciała, uczucia swe w sercu zatrzyma, dech życia zbierze w swej głowie i odda się Jodze w skupieniu, –
i tę jedną sylabę OM, która jest Brahmanem, wypowie, o mnie myśląc, – ten, gdy odejdzie, z ciała wyzwolony, – pójdzie najwyższą drogą.

 

Olszewski


Zamknąwszy wrota wszystkich zmysłów, ześrodkowawszy ducha w sercu, a w głowie tchnienie życiowe, mocny i wytrwały w Jedności duchowej.
Zwracając się z wyrazem mistycznym om do Boga jedynego i niepodzielnego i mnie wspominając: kto w ten sposób odchodzi, porzucając swoje ciało, ten wstępuje na drogę najwyższą.

 

Dynowska


Kto w ostatnią chwilę życia, gdy opuszcza to ciało, zamknie wszystkie zmysłów wyloty, duszę w sercu skupi, a prądy żywotne e głowie – w jogę wgłębiony,
„AUM” – najświętsze Słowo Brahmana – powtarza, o Mnie myśląc jedynie, ten zaprawdę na drogę wchodzi najwyższą.

 

Sachse


[Ten, kto odchodzi wówczas],
gdy opanował wszystkie bramy
[dające światu zewnętrznemu dostęp do człowieka],
gdy zatrzymał umysł w sercu,
skupił pranę u szczytu głowy i zagłębił się w jogę;
kto porzuca ciało i odchodzi pamiętając o mnie,
i wymawia jedyne, niezniszczalne OM,
[symbol] brahmana,
ten idzie ku najwyższemu przeznaczeniu.

 

Kudelska


Zamykając wszystkie bramy swego ciała, umysł skupiając na sercu, a życia oddech umiejscawiając w punkcie na szczycie głowy,
Jogin nieporuszony w nieprzerwanej medytacji trwa.
Ten, kto wypowiada tę jedną sylabę Om, która jest brahmanem,
O mnie pamiętając, porzucając ciało przechodzi dalej, osiąga najwyższy cel.

 

Rucińska


Zawarłszy wszystkie otwory i umysł w sercu zamknąwszy
Na czole oddech swój kładąc, w głębokim trwając skupieniu,
Kto jedną zgłoskę Brahmana, Om, szepce i myśli o mnie,
W chwili, gdy ciało porzuca, ten cel osiąga najwyższy.

 

Szuwalska


Należy zamknąć wszystkie bramy ciała swego,
Umysł skupić na sercu, świadomość skierować
Ku głowie wraz z powietrzem i oddać się jodze.
W tym stanie wypowiadać OM – świętą sylabę.
Pamiętając w ten sposób o Mnie w chwili śmierci,
Osiąga się najwyższe, wieczne przeznaczenie.
 
 

BhG 8.14

ananya-cetāḥ satataṃ yo māṃ smarati nityaśaḥ
tasyāhaṃ sulabhaḥ pārtha nitya-yuktasya yoginaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!)
yaḥ ananya-cetāḥ (kto nie mający umysłu [skierowanego] na nic innego) nityaśaḥ (zawsze) satatam (stale) mām (o mnie) smarati (myśli),
aham (ja) tasya nitya-yuktasya (dla tego zawsze zaprzęgniętego) yoginaḥ (dla jogina) su-labhaḥ [bhavāmi] (staję się łatwo osiągalny).

 

tłumaczenie polskie


Dla tego, kto nie [poświęca] umysłu niczemu innemu,
[lecz] zawsze i stale o mnie rozmyśla,
dla takiego zawsze zaprzęgniętego jogina staję się łatwo osiągalny.

 

analiza gramatyczna

ananya-cetāḥ an-anya-cetas 1i.1 m. ; BV : yasya ceto ‘nyasmin nāsti saḥ ten, kogo umysł nie jest w [niczym] innym (od: anya – inny, ananya – nie inny, wyłączny, jedyny, nie mający innego, nie oddany niczemu innemu; cit – postrzegać, myśleć, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość);
satatam av. zawsze, stale (od: sa-tata – stały, niewyczerpany, nieprzerwany);
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
mām asmat sn. 2i.1mnie;
smarati smṛ (myśleć, pamiętać) Praes. P 1c.1 pamięta, rozmyśla;
nityaśaḥ av. wiecznie, stale (od: nitya – wieczny, stały);
tasya tat sn. 6i.1 m. jego;
aham asmat sn. 1i.1ja;
sulabhaḥ su-labha 1i.1 m. łatwo osiągalny (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny, łatwy, prosty; labh – zabierać, zdobywać; lābha – osiągnięcie, zdobycz);
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
nitya-yuktasya nitya-yukta 6i.1 m. ; nityaṃ yuktasyetizawsze zaprzęgniętego (od: av. nityam – zawsze; yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzężony);
yoginaḥ yogin 6i.1 m. jogina, połączonego (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);

 

warianty tekstu


nitya-yuktasyanitya-yogasya (dla tego, dla którego joga jest codzienną [praktyką]);
yoginaḥ → dehinaḥ (dla wcielonego);
 
 

Śāṃkara


kiṃ ca—

ananya-cetā nānya-viṣaye ceto yasya so’yam ananya-cetāḥ | yogī satataṃ sarvadā yo māṃ parameśvaraṃ smarati | nityaśaḥ satatam iti nairantaryam ucyate, nityaśaḥ iti dīrgha-kālatvam ucyate | na ṣaṇ-māsaṃ saṃvatsaraṃ vā | kiṃ tarhi ? yāvaj-jīvaṃ nairantaryeṇa yo māṃ smaratīty arthaḥ | tasya yogino’haṃ sulabhaḥ sukhena labhyo he pārtha, nitya-yuktasya sadā samāhita-cittasya yoginaḥ | yata evam, ato’nanya-cetāḥ san mayi sadā samāhito bhavet

 

Rāmānuja


evam aiśvaryārthinaḥ kaivalyārthinaś ca svaprāpyānuguṇaṃ bhagavadupāsanaprakāra uktaḥ; atha jñānino bhagavadupāsanaprakāraṃ prāptiprakāraṃ cāha

nityaśaḥ mām udyogaprabhṛti satataṃ sarvakālam ananyacetāḥ yaḥ smarati atyarthamatpriyatvena matsmṛtyā vinā ātmadhāraṇam alabhamāno niratiśayapriyāṃ smṛtiṃ yaḥ karoti; tasya nityayuktasya nityayogaṃ kāṅkṣamāṇasya yoginaḥ ahaṃ sulabhaḥ aham eva prāpyaḥ; na madbhāva aiśvaryādikaḥ suprāpaś ca / tadviyogam asahamāno ‚ham eva taṃ vṛṇe / „yam evaiṣa vṛṇute tena labhyaḥ” iti hi śrūyate / matprāptyanuguṇopāsanavipākaṃ tadvirodhinirasanam atyarthamatpriyatvādikaṃ cāham eva dadāmītyarthaḥ / vakṣyate ca „teṣāṃ satatayuktānāṃ bhajatāṃ prītipūrvakam / dadāmi buddhiyogaṃ taṃ yena mām upāyānti te // teṣām evānukampārtham aham ajñānajaṃ tamaḥ / nāśayāmy ātmabhāvastho jñānadīpena bhāsvatā

 

Śrīdhara


evaṃ cānta-kāle dhāraṇayā mat-prāptir nityābhyāsavata eva bhavati | nānyasyeti pūrvoktam evānusmārayati ananyeti | nāsty anyasmiṃś ceto yasya | tathābhūtaḥ san | yo māṃ satataṃ nirantaraṃ nityaśaḥ pratidinaṃ smarati | tasya nitya-yuktasya samāhitasyāhaṃ sukhena labhyo ‚smi nānyasya

 

Madhusūdana


ya evaṃ vāyu-nirodha-vaidhuryeṇa prāṇam āveśya mūrdhanyayā nāḍyā dehaṃ tyaktuṃ svecchayā na śaknoti kiṃ tu karma-kṣayeṇaiva paravaśo dehaṃ tyajati tasya kiṃ syād iti tad āha ananya-cetā iti | na vidyate mad-anya-viṣaye ceto yasya so ‚nanya-cetāḥ satataṃ nirantaraṃ nityaśo yāvaj-jīvaṃ yo māṃ smarati tasya sva-vaśatayā vā dehaṃ tyajato ‚pi nitya-yuktasya satata-samāhita-cittasya yoginaḥ sulabhaḥ sukhena labhyo ‚haṃ parameśvara itareṣām atidurlabho ‚pi he pārtha tavāham atisulabho mā bhaiṣīr ity abhiprāyaḥ |

atra tasyeti ṣaṣṭh.-śeṣe sambandha-sāmānye | kartari na lokety ādinā niṣedhāt | atra cānanya-cetastvena sat-kāro ‚tyādaram | satatam iti nairantaryaṃ nityaśa iti dīrgha-kālatvaṃ smaraṇasyoktam | tena sa tu dīrgha-kāla-nairantarya-satkārāsevito dṛḍha-bhūmiḥ (Ys 1.14) iti pātañjalaṃ matam anusṛtaṃ bhavati | tatra sa ity abhyāsa ukto ‚pi smaraṇa-paryavasāyī | tena yāvaj-jīvaṃ pratikṣaṇaṃ vikṣepāntara-śūnyatayā bhagavad-anucintanam eva parama-gati-hetur mūrdhanyayā nāḍyā tu svecchayā prāṇotkramaṇaṃ bhavatu na veti nātīvāgrahaḥ

 

Viśvanātha


tad evam ārtaḥ ity ādinā karma-miśrām, jaarā-maraṇa-mokṣāya ity anenāpi karma-miśrām, kaviṃ purāṇaṃ ity ādibhir yoga-miśrāṃ ca saparikarāṃ pradhānībhūtāṃ bhaktim uktvā sarva-śreṣṭhāṃ nirguṇāṃ kevalāṃ bhaktim āha-ananya-cetā iti | na vidyate ‚nyasmin karmaṇi jñāna-yoge vānuṣṭheyatvena | tathā devatāntare vārādhyatvena | tathā svargāpargādāv api prāpyatvena ceto yasya | satataṃ sadeti kāla-deśa-pātra-śuddhy-ādy-anapekṣatayaiva nityaśaḥ pratidinam eva yo māṃ smarati, yasya tena bhaktenāhaṃ sulabhaḥ sukhena labhyaḥ | yoga-jñānābhyāsādi-duḥkha-miśraṇābhāvād iti bhāvaḥ | nitya-yuktasya nitya-mad-yogākāṅkṣiṇa āśaṃsāyāṃ bhūtavac ceti bhāviny api yoga āśāṃsite kta-pratyayaḥ | yogino bhakti-yogavataḥ | yad vā yoga-sambandho dāsya-sakhyādis tadvataḥ

 

Baladeva


evaṃ mokṣa-mātra-kāṅkṣiṇāṃ yoga-miśrāṃ bhaktim upadiśya sva-jñānināṃ svam evākāṅkṣatām eka-bhaktir ity uktāṃ śuddhāṃ bhaktiṃ upadiśati ananyeti | yo jano ‚nanya-cetā na matto ‚nyasmin karma-yogādike sādhane svarga-mokṣādike sādhye vā ceto yasya sa mad-ekābhilāṣavān satataṃ sarvadā deśa-kālādi-viśuddhi-nairapekṣeṇa nityaśaḥ pratyahaṃ māṃ yaśodā-stanandhayaṃ nṛsiṃha-raghunāthādi-rūpeṇa bahudhāvirbhūtaṃ sarveśvaram atimātra-priyaṃ smaraty arcana-japādiṣv anusandhatte tasyāhaṃ tat-prītijñaḥ sulabhaḥ sukhena labhyaḥ karmānuṣṭhāna-yogābhyāsādi-duḥkha-samparkābhāvāt | tasyeti sambandha-sāmānye ṣaṣṭhī, na lokāvyaya ity ādinā kartari tasyāḥ pratiṣedhāt | tādṛśasya tasya viyogam asahiṣṇur aham eva tam ātmānaṃ darśayāmi tat-sādhana-paripākaṃ tat-pratikūla-nirāsaṃ ca kurvan | śrutiś caivam āha – yam evaiṣa vṛnute tena labhyas tasyaiṣa ātmā viviṛṇute tanūṃ svām iti | svayaṃ ca vakṣyati – dadāmi buddhi-yogaṃ taṃ yena mām upayānti te ity ādinā | kīdṛśasyety āha nityeti | sarvadā mad-yogaṃ vāñchataḥ āśaṃsāyāṃ bhūtavac ca iti sūtrād āśāṃsite yoge bhaviṣyaty api kta-pratyayaḥ | yogino mad-dāsya-sakhyādi-sambandhavataḥ

 
 

Michalski


Jogin, niezmiennie oddany, niezbaczający swą myślą od celu, o mnie wieczyście myślący, – osiągnie mnie łatwo, o Partho!

 

Olszewski


Człowiek, który nie myśląc o żadnej innej rzeczy, wspomina mnie bezustannie, jest Yogi, zjednoczony na wieki, któremu ja daję dostęp do siebie.

 

Dynowska


Kto tylko o Mnie nieustannie myśli, na nic innego nie bacząc, w jodze niewzruszony, a Mnie oddany, temu nie trudno, o parto, zjednoczyć się ze Mną.

 

Sachse


Czyj umysł nie zwraca się nigdy w innym kierunku,
kto pamięta o mnie bez przerwy,
ten dochodzi do mnie bez trudu, o synu Prithy,
ponieważ, jako jogin, zatopiony jest w ciągłej jodze.

 

Kudelska


Dla tego, kto ciągle o mnie rozmyśla, kto bez przerwy o mnie pamięta,
Kto jest joginem zawsze opanowanym, dla tego, Partho, jestem łatwy do osiągnięcia.

 

Rucińska


O niczym innym nie myśląc nigdy, kto wciąż mnie pamięta,
Ten jogin stale skupiony łatwo zdobywa mnie, Partho!

 

Szuwalska


Kto nieustannie myśli na Mnie ma skupione,
Ten z łatwością Mnie znajdzie, gdyż nie zbacza z drogi.
 
 

BhG 8.15

mām upetya punar-janma duḥkhālayam aśāśvatam
nāpnuvanti mahātmānaḥ saṃsiddhiṃ paramāṃ gatāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


mahātmānaḥ (ci, którzy maja wielką jaźń) mām (mnie) upetya (osiągnąwszy)
duḥkhālayam (siedzibę cierpienia) aśāśvatam (niestałe) punar-janma (kolejne narodziny) na āpnuvanti (nie osiągają),
[te] (oni) paramāṃ (do najwyższej) saṃsiddhiṃ (do doskonałości) gatāḥ (którzy doszli).

 

tłumaczenie polskie


Wielcy duchem, gdy mnie osiągają, dochodzą do najwyższej doskonałości,
[dlatego] nie doświadczają nieustannych i pełnych cierpienia ponownych narodzin.

 

analiza gramatyczna

mām asmat sn. 2i.1mnie;
upetya upa-i (podchodzić, osiągać) absol. osiągnąwszy, zbliżywszy się;
punar-janma punar-janman 2i.1 n. ponowne narodziny (od: jan – rodzić, janman – narodziny; av. punaḥ – ponownie, jeszcze raz, z powrotem);
duḥkhālayam duḥkha-ālaya 2i.1 n. ; TP : duḥkhasyālayam itisiedzibę cierpienia (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: dobre i złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko i z oporem; ā- – podchodzić, osiedlać się, ālaya – siedziba, schronienie, mieszkanie);
aśāśvatam a-śāśvata 2i.1 n. nie wieczne, nie nieustanne, nie stałe;
na av. nie;
āpnuvanti āp (osiągać) Praes. P 1c.3 osiągają, zdobywają;
mahātmānaḥ mahā-ātman 1i.3 m. ; BV : yeṣām ātmā mahān asti teci, których jaźń jest wielka (od: mah – powiększać, mahant – wielki; ātman – jaźń);
saṃsiddhim sam-siddhi 2i.1 f. sukcesu, doskonałość, osiągnięcie, spełnienie (od: sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
paramām paramā  2i.1 f. najwyższą (od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, parama – najdoskonalszy, najlepszy);
gatāḥ gata (gam – iść) PP 1i.3 m. ci, którzy doszli;

 
 

Śāṃkara


tava saulabhyena kiṃ syāt ? ity ucyate | sṛṇu tan mama saulabhyena yad bhavati—

mām upetya mām īśvaram upetya mad-bhāvam āpadya punar janma punar utpattiṃ nāpnuvanti na prāpnuvanti | kiṃ-viśiṣṭaṃ punar-janma na prāpnuvanti ? iti, tad-viśeṣaṇam āha—duḥkhālayaṃ duḥkhānām ādhyātmikādīnām ālayam āśrayam | ālīyante yasmin duḥkhānīti duḥkhālayaṃ janma | na kevalaṃ duḥkhālayam, aśāśvatam anavasthita-svarūpaṃ ca | nāpnuvanti īdṛśaṃ punar-janma mahātmāno yatayaḥ saṃsiddhiṃ mokṣākhyāṃ paramāṃ prakṛṣṭāṃ gatāḥ prāptāḥ | ye punar māṃ na prāpnuvanti te punar āvartante

 

Rāmānuja


ataḥ param adhyāyaśeṣeṇa jñāninaḥ kaivalyārthinaś cāpunarāvṛttim aiśvaryārthinaḥ punarāvṛttiṃ cāha

māṃ prāpya punarnikhiladuḥkhālayam aśāśvatam asthiraṃ janma na prāpnuvanti / yata ete mahātmānaḥ mahāmanasaḥ, yathāvasthitamatsvarūpajñānānā atyarthamatpriyatvena mayā vinā ātmadhāraṇam alabhamānā mayy āsktamanaso madāśrayā mām upāsya paramasaṃsiddhirūpaṃ māṃ prāptāḥ

 

Śrīdhara


yady evaṃ tvaṃ sulabho ‚si tataḥ kiṃ ? ata āha mām iti | ukta-lakṣaṇā mahātmāno mad-bhaktā māṃ prāpya punar duḥkhāśrayam antiyaṃ ca janma na prāpnuvanti | yatas te paramāṃ samyak siddhiṃ mokṣam eva prāptāḥ | punar janmano duḥkhānāṃ cālayaṃ sthānaṃ te mām upetya na prāpnuvantīti vā

 

Madhusūdana


bhagavantaṃ prāptāḥ punar āvartante na veti sandehe nāvartanta ity āha mām iti | mām īśvaraṃ prāpya punar janma manuṣyādi-deha-sambandhaṃ kīdṛśaṃ duḥkhālayaṃ garbha-vāsa-yoni-dvāra-nirgamanādy-aneka-duḥkha-sthānam | aśāśvatam asthiraṃ dṛṣṭa-naṣṭa-prāyaṃ nāpnuvanti punar nāvartanta ity arthaḥ | yato mahātmnāno rajas-tamo-mala-rahitāntaḥ-karaṇā śuddha-sattvāḥ samutpanna-samyag-darśanā mal-loka-bhogānte paramāṃ sarvotkṛṣṭāṃ saṃsiddhiṃ muktiṃ gatās te | atra māṃ prāpya siddhiṃ gatā iti vadatopāsakānāṃ krama-muktir darśitā

 

Viśvanātha


tvāṃ prāptavatas tasya kiṃ syād ity āha mām iti | duḥkhālayaṃ duḥkha-pūrṇam | aśāśvatam anityaṃ ca janma nāpnuvanti kintu sukha-pūrṇaṃ janma maj-janma-tulyaṃ prāpnuvanti | śāśvatas tu dhruvo nityaḥ sadānanaḥ sanātanaḥ ity amaraḥ | yadā vasudeva-gṛhe sukha-pūrṇaṃ nitya-bhūtam aprākṛtaṃ maj-janma bhavet tad eva teṣāṃ mad-bhaktānām api man-nitya-saṅgināṃ janma syān nānyadā iti bhāvaḥ | paramām iti anye bhaktāḥ saṃsiddhiṃ prāpnuvanti ananya-cetasas tu paramāṃ saṃsiddhiṃ mal-līlā-parikaratām ity arthaḥ | tenokta-lakṣaṇebhyaḥ sarva-bhaktebhyo dṛśya-śraiṣṭhyaṃ dyotitam

 

Baladeva


tāṃ labdhavataḥ kiṃ phalaṃ syād ity apekṣāyām āha mām iti | mām ukta-lakṣaṇam upetya prāpya punaḥ prapañce janma nāpnuvanti nāvartanta ity arthaḥ | kīdṛśaṃ janmety āha duḥkhālayaṃ garbha-vāsādi-bahu-kleśa-pūrṇam | aśāśvatam anityaṃ dṛṣṭa-naṣṭa-prāyam śāśvatas tu dhruvo nityaḥ ity amaraḥ | yatas te paramāṃ sarvotkṛṣṭāṃ saṃsiddhiṃ gatiṃ mām eva gatā labdhavantaḥ avyakto ‚kṣara ity uktas tam āhuḥ paramāṃ gatim iti vakṣyati | kīdṛśās te mahātmāno ‚tyudāra-mnanasaḥ vijñānānanda-nidhiṃ bhakta-prasādābhimukhaṃ bhaktāyatta-sarvasvaṃ māṃ vinānyat sārṣṭyādikam agaṇayanto made-eka-jīvātavo bhavanty atas te mām eva saṃsiddhiṃ gatāḥ | atrānanya-cetaso ‚sya svaikāntinaḥ sva-niṣṭhebhyaḥ sva-bhaktebhyaḥ śraiṣṭhyaṃ ucyate

 
 

Michalski


A wielkoduszni, co już zdobyli najwyższą doskonałość i weszli we mnie, – nie osiągną więcej nowych narodzeń, – tych przemijających siedzib boleści.

 

Olszewski


Doszedłszy do mnie, te wielkie dusze, które osiągnęły doskonałość najwyższą, nie wracają już do tego życia znikomego, siedliska złego.

 

Dynowska


A gdy we Mnie wstąpi, ten wielki duszą człowiek, nie wraca już więcej na ten świat bólu znikomy, bowiem wzniosłą doskonałość osiąga.

 

Sachse


Ludzie wielkiego serca,
ci, którzy doszli do najwyższej doskonałości,
przybywszy do mnie
nie podlegają już ponownym narodzinom
w tym przemijalnym siedlisku nieszczęścia.

 

Kudelska


Ci, wielkiego ducha, którzy do mnie przyszli, nie rodzą się ponownie w miejscu pełnym nieszczęść i zmienności;
Oni już osiągnęli najwyższą doskonałość.

 

Rucińska


Gdy dotrą do mnie, narodzin – nietrwałych, pełnych cierpienia –
Już nigdy nie przyjmą święci, u szczytu będąc spełnienia.

 

Szuwalska


Kto Mnie poznał, już nigdy nie będzie się rodzić
W miejscu pełnym cierpienia, w świecie tymczasowym.
Nigdy więcej nie zdarzy się to wielkim duszom,
Co najwyższy już znają cel i przeznaczenie.
 
 

BhG 8.16

ā-brahma-bhuvanāl lokāḥ punar āvartino rjuna
mām upetya tu kaunteya punar janma na vidyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he arjuna (Ardźuno!), he kaunteya (Kuntjowicu!),
ā-brahma-bhuvanāt (aż po siedzibę Brahmy) lokāḥ (światy) punar-āvartinaḥ (powracające ponownie) [santi] (są).
mām tu (lecz mnie) upetya (osiągnąwszy)
punar-janma (ponowne narodziny) na vidyate (nie istnieją).

 

tłumaczenie polskie


Ardźuno! Światy aż do siedziby Brahmy [są miejscem] ponownego powracania,
lecz [dla tego, kto] mnie osiągnie, ponowne narodziny nie istnieją.

 

analiza gramatyczna

ā-brahma-bhuvanāt ā-brahma-bhuvana 5i.1 n. aż od siedziby Brahmy (od: ā – stojące przed wyrazem w ablativusie oznacza: aż do – włącznie z lub bez wyrazu, z którym jest związane; bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda, Brahma; bhū – być, bhuvana – istota, stworzenie, świat, siedziba);
lokāḥ loka 1i.3 m. światy;
punar-āvartinaḥ punar-āvaṛtin 1i.3 m. mające ponowne powracanie (od: av. punaḥ – ponownie, jeszcze raz, z powrotem; ā-vṛt – zawracać, obracać się; āvartin – zawracający, powracający);
arjuna arjuna 8i.1 m. biały, jasny;
mām asmat sn. 2i.1mnie;
upetya upa-i (podchodzić, osiągać) absol. osiągnąwszy, zbliżywszy się;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
kaunteya kaunteya 8i.1 m. o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców);
punar-janma punar-janman 1i.1 n. ponowne narodziny (od: jan – rodzić, janman – narodziny; av. punaḥ – ponownie, jeszcze raz, z powrotem);
na av. nie;
vidyate vid (być) Praes. Ā 1c.1 jest;

 

warianty tekstu


ā-brahma-bhuvanālā-brahma-bhavanāl (aż do pałacu Brahmy);
lokāḥ → lokān / lokāt (światy / od światów);
punar-āvartino punar-āvṛttino;
upetya tu → upeyati;
 
 

Śāṃkara


kiṃ punas tvatto’nyat prāptāḥ punar āvartante ? ity ucyate—

ā brahma-bhuvanāt bhavanty asmin bhūtānīti bhuvanam | brahmaṇo bhuvanaṃ brahma-bhuvanam, brahma-loka ity arthaḥ | ā brahma-bhuvanāt saha brahma-bhuvanena lokāḥ sarve punar-āvartinaḥ punar-āvartana-svabhāvāḥ | he’rjuna | mām ekam upetya tu kaunteya punar-janma punar-utpattiḥ na vidyate

 

Rāmānuja


aiśvaryagatiṃ prāptānāṃ bhagavantaṃ prāptānāṃ ca punarāvṛttau apunarāvṛttau ca hetum anantaram āha

brahmalokaparyantāḥ brahmāṇḍodaravartinas sarve lokā bhogāiśvaryālayāḥ punarāvartinaḥ vināśinaḥ / ata aiśvaryagatiṃ prāptānāṃ prāpyasthānavināśād vināśitvam avarjanīyam / māṃ sarvajñaṃ satyasaṅkalpaṃ nikhilajagadutpattisthitilayalīlaṃ paramakāruṇikaṃ sadaikarūpaṃ prāptānāṃ vināśaprasaṅgābhāvāt teṣāṃ punarjanma na vidyate

 

Śrīdhara


sarva eva jīvā mahā-sukṛtino ‚pi jāyante | mad-bhaktās tu tadvan na jāyanta ity āha ā-brahmeti | brahmaṇo bhuvanaṃ satya-lokaḥ tam abhivyāpya

 

Madhusūdana


bhagavantam upāgatānāṃ samyag-darśinām apunar-āvṛttau kathitāyāṃ tato vimukhānām asamyag-darśināṃ punar-āvṛttir artha-siddhety āha ābrahmeti | ābrahma-bhuvanāt bhavanty atra bhūtānīti bhuvanaṃ lokaḥ | abhividhāv ā-kāraḥ | brahma-lokena saha sarve ‚pi lokā mad-vimukhānām asamyag-darśināṃ bhoga-bhūtayaḥ punar-āvartinaḥ punar-āvartana-śīlāḥ | brahma-bhavanād iti pāṭhe bhavanaṃ vāsa-sthānam iti sa evārthaḥ | he ‚rjuna svataḥ-prasiddha-mahā-puruṣa |

kiṃ tadvad eva tvāṃ prāptānām api punar āvṛttir nety āha mām īśvaram ekam upetya tu | tur lokāntara-vailakṣaṇya-dyotanārtho ‚vadhāraṇārtho vā | mām eva prāpya nirvṛttānāṃ he kaunteya mātṛto ‚pi prasiddha-mahānubhāva punar-janma na vidyate punar-āvṛttir nāstīty arthaḥ | atrārjuna kaunteyeti sambodhana-dvayena svarūpataḥ kāraṇataś ca śuddhir jñāna-saṃpattaye sūcitā |

atreyaṃ vyavasthā | ye krama-mukti-phalābhirupāsanābhir brahma-lokaṃ prāptās teṣām eva tatrotpanna-samyag-darśanānāṃ brahmaṇā saha mokṣaḥ | ye tu pañcāgni-vidyādibhir atat-kratavo ‚pi tatra gatās teṣām avaśyambhāvi punar-janma | ataeva krama-mukty-abhiprāyeṇa brahma-lokam abhisampadyate na ca punar āvartate, anāvṛttiḥ śabdāt iti śruti-sūtrayor upapattiḥ | itaratra teṣām iha na punar āvṛttiḥ imaṃ mānavam āvartaṃ nāvartante itīhemam iti ca viśeṣaṇād gamanādhikaraṇa-kalpād anyatra punar āvṛttiḥ pratīyate

 

Viśvanātha


sarva eva jīvā mahā-sukṛtino ‚pi jāyante mad-bhaktās tu tavan na jāyanta ity āha ābrahmeti | brahmaṇo bhuvanaṃ satya-lokas tam abhivyāpya

 

Baladeva


mad-vimukhās tu karma-viśeṣaiḥ svargādi-lokān prāptā api tebhyaḥ patantīty āha ābrahmeti | abhividhāvākāraḥ brahma bhuvanaṃ vyāpyety arthaḥ | brahma-lokena saha sarve svargādayo lokās tat-tad-vartino jīvās tat-tat-karma-kṣaye sati punar āvartino bhūmau punar janma labhante | mām upetyeti punaḥ kathanaṃ dṛḍhīkaraṇārtham | atredaṃ bodhyaṃ pañcāgni-vidyayā mahāhava-maraṇādinā ye brahma-lokaṃ gatās teṣāṃ bhogānte pātaḥ syāt | ye tu sa-niṣṭhāḥ pareśa-bhaktāḥ svargādi-lokān krameṇānubhavantas tatra gatās teṣāṃ tu na tasmāt pātaḥ | kintu tal-loka-vināśe tat-patinā saha pareśa-loka-prāptir eva –

brahmaṇā saha te sarve samprāpte pratisañcare |
parasyānte kṛtātmānaḥ praviśanti paraṃ padam || iti smaraṇād iti ||

 
 

Michalski


Wszystkie światy, począwszy od świata Brahmana, podlegają nawrotom, Ardżuno, – lecz ten, kto we mnie się rozpłynie, Kauntejo, – już nie narodzi się ponownie.

 

Olszewski


Światy wracają do Brahmy, o Ardżuno; lecz kto mnie dosięże, ten się więcej nie odradza.

 

Dynowska


Wszystkie sfery kosmiczne, o Ardżuno, aż do świata Brahmy, podlegają prawu narodzin ponownych; lecz ten, kto się we Mnie pogrąży, o Kauntejo, od narodzin jest wolny.

 

Sachse


Poczynając od świata Brahmy
wszyscy zmuszeni są do ponownych narodzin, Ardżuno.
Kiedy zaś przybędzie się do mnie, o synu Kunti,
ponownych narodzin już nie ma.

 

Kudelska


Wszystkie światy, Ardżuno, aż do Brahmy królestwa, podlegają ciągłym narodzinom,
Lecz mnie osiągając, synu Kunti, ponownych narodzin unikniesz.

 

Rucińska


Światy po Brahmy krainę powracać każą, Ardżuno –
Kto do mnie dotrze, Kauntejo, już więcej się nie narodzi!

 

Szuwalska


Wszystkie światy, począwszy od planety Brahmy,
Są miejscami kolejnych narodzin po śmierci.
Jednak ci, co są ze Mną, już się nie narodzą.
 
 

BhG 8.17

sahasra-yuga-paryantam ahar yad brahmaṇo viduḥ
rātriṃ yuga-sahasrāntāṃ te ho-rātra-vido janāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


[ye] (którzy) brahmaṇaḥ (Brahmy) sahasra-yuga-paryantam (którego kresem jest tysiąc eonów) yat ahaḥ (który dzień) viduḥ (poznali),
[ye] (którzy) [brahmaṇaḥ] (Brahmy) yuga-sahasrāntām (której koniec jest po tysiącu eonów) [yat] rātrim (którą noc) [viduḥ] (poznali),
te (ci) janāḥ (ludzie) aho-rātra-vidaḥ (znawcami dnia i nocy) [santi] (są).

 

tłumaczenie polskie


Ludzie znający dzień Brahmy, który rozciąga się na tysiąc eonów
i [jego] noc, której kresem jest tysiąc eonów, ci są znawcami dnia i nocy.

 

analiza gramatyczna

sahasra-yuga-paryantam sahasra-yuga-paryanta 2i.1 m. ; BV : yasya sahasraṃ yugāni paryanto ‘sti tat ten, którego kresem jest tysiąc eonów (od: sahasra – tysiąc; yuj – zaprzęgać, łączyć, yuga – eon, wiek, cykl trwania świata; pary-anta – cykl, obwód, skraj, krawędź, granica, kraniec, koniec);
ahaḥ ahar / ahan 2i.1 n. dzień;
yat yat sn. 2i.1 n. który;
brahmaṇaḥ brahman 6i.1 m. Brahmy (od: bṛh – zwiększać);
viduḥ vid (wiedzieć) Perf. P 1c.3 dowiedzieli się, poznali;
rātrim rātri 2i.1 f. noc (od: – obdarowywać lub ram – radować);
yuga-sahasrāntām yuga-sahasra-antā 2i.1 f. ; BV : yasyā yugānām sahasreṇānto ‘sti tām ta, której koniec jest po tysiącu eonów (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yuga – eon, wiek, cykl trwania świata; sahasra – tysiąc; anta – koniec, limit, granica, śmierć);
te tat sn. 1i.3 m. oni;
aho-rātra-vidaḥ aho-rātra-vit 1i.3 m. ; ye ahar ca rārtiṃ ca vetti teznawcy dnia i nocy (od: ahar / ahan – dzień; – obdarowywać lub ram – radować, rātra = rātri – noc; vid – wiedzieć, rozumieć, -vit – sufiks: znający, znawca);
janāḥ jana 1i.3 m. ludzie, rasy, rody (od: jan – rodzić, stwarzać);

 

warianty tekstu


ahar yad → ahar ye (dzień, którzy);
rātriṃ → rātrir (noc);
yuga-sahasrāntāṃyuga-sahasrāṃte (w mającej koniec po tysiącu eonów);
te ho-rātra-vido → te ‘ho-rātri-vido / aho-rātra-vido (oni są znawcami dnia i nocy / znawcy dnia i nocy);
 
 

Śāṃkara


brahma-loka-sahitā lokāḥ kasmāt punar-āvartinaḥ ? kāla-paricchinnatvāt | kathaṃ ?—

sahasra-yuga-paryantaṃ sahasrāṇi yugāni paryantaḥ paryavasānaṃ yasyāhnas tat ahaḥ sahasra-yuga-paryantam | brahmaṇaḥ prajāpater virājo viduḥ | rātrim api yuga-sahasrāntām ahaḥ-parimāṇām eva | ke vidur ity āha—te’ho-rātra-vidaḥ kāla-saṃkhyā-vido janā ity arthaḥ | yata evaṃ kāla-paricchinnās te, ataḥ punar-āvartino lokāḥ

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 8.19

 

Śrīdhara


nanu ca tapasvino dāna-śīlā vīta-rāgās titikṣavaḥ | trailokya-sopari-sthānaṃ labhante loka-varjitam | ity ādi purāṇa-vākyais trailokyasya sakāśān maharlokādīnām utkṛṣṭatvaṃ gamyate | vināśitve ca sarveṣām avaśiṣṭe katham asau viśeṣaḥ syād ity āśaṅkya bahv-alpa-kāla-sthāyitva-nimitto ‚sau viśeṣa ity āśayena sva-mānena śata-varṣāyuṣo brahmaṇo ‚hany ahani trilokya utpattiḥ niśi niśi ca pralayo bhavatīti darśayiṣyan brahmaṇo ‚horātrayoḥ pramāṇam āha sahasreti |

sahasraṃ yugāni paryanto ‚vasānaṃ ysya tad brahmaṇo yad ahas tad ye viduḥ yuga-sahasram anto yasyās tāṃ rātriṃ ca yoga-balena ye vidus ta eva sarvajñā janā aho-rātra-vidaḥ | yeṣāṃ tu kevalaṃ candrāditya-gatyaiva jñānaṃ te tathāhorātra-vido na bhavanti | alpa-darśitvāt | yuga-śabdena atra caturyugam abhipretaṃ caturyuga-sahasraṃ tu brahmaṇo dinam ucyate iti viṣṇu-purāṇokteḥ | brahmaṇa iti ca mahar-lokādi-vāsinām upalakṣaṇārtham | tatrāyaṃ kāla-gaṇanā-prakāraḥ | manuṣyāṇāṃ yad varṣaṃ tad devānām aho-rātram | tādṛśair aho-rātraiḥ pakṣa-māsādi-kalpanayā dvādaśabhir varṣa-sahasraiś catur-yugaṃ bhavati | catur-yuga-sahasraṃ tu brahmaṇo dinam | tāvat parimāṇaiva rātris tādṛśair aho-rātraiḥ pakṣa-māsādi-krameṇa varṣa-śataṃa brahmaṇaḥ paramāyur iti

 

Madhusūdana


brahma-loka-sahitāḥ sarve lokāḥ punar āvartinaḥ | kasmāt ? kāla-paricchinnatvād ity āha sahasreti | manuṣya-parimāṇena sahasra-yuga-paryantaṃ sahasraṃ yugāni catur-yugāni paryanto ‚vasānaṃ yasya tat | caturyuga-sahasraṃ tu brahmaṇo dinam ucyate iti hi paurāṇikaṃ vacanam | tādṛśaṃ brahmaṇaḥ prajāpater ahar-dinaṃ yad ye viduḥ tathā rātriṃ yuga-sahasrāntāṃ caturyuga-sahasra-paryantāṃ ye vidur ity anuvartate te ‚horātra-vidas ta evāho-rātra-vido yogino janāḥ | ye tu candrārka-gatyaiva vidus te nāhorātra-vidaḥ svalpa-darśitvād ity abhiprāyaḥ

 

Viśvanātha


nanu amṛtaṃ kṣemam abhayaṃ trimūrdhno ‚dhāyi mūrdhasu (BhP 2.6.19) iti dvitīya-skandhoktyā keṣāṃcin mate brahma-lokasya abhayatva-śravaṇāt | sannyāsibhir api jagamiṣitatvāt tatratyānāṃ pāto na sambhāvyate ? maivaṃ | tal-loka-svāmino brahmaṇo ‚pi pātaḥ syāt kim utānyeṣām iti vyañjayann āha sahasra iti | sahasraṃ yugāni paryanto ‚vasānaṃ yasya tad brahmaṇo ‚har dinaṃ yad ye śāstrābhijñā vidur jānanti te ‚ho-rātra-vido janā rātrim api tasya yuga-sahasrāntāṃ viduḥ | tena tādṛśāho-rātraiḥ pakṣam āsādi-krameṇa varṣa-śataṃ brahmaṇaḥ paramāyur iti | etad-ante tasyāpi pāto na kasyacid vaiṣṇavasya tasya brahmaṇo mokṣaś ceti vyañjitam

 

Baladeva


svargādayaḥ satyāntāḥ sarve lokāḥ kāla-paricchinnatvād vinaśyantīti bhāvenāha sahasreti | yad ye brahmaṇaś caturmukhasyāhar dinaṃ nṛ-māṇena sahasra-yuga-paryantaṃ viduḥ catur-yuga-sahasraṃ tu brahmaṇo dinam ucyate iti smṛteḥ | sahasraṃ caturyugāni paryanto ‚vasānaṃ yasya tat | tasya rātriṃ ca caturyuga-sahasrāntāṃ vidus ta eva yogino janā aho-rātra-vido bhavanti | na tv anye candrārka-gati-vido mahar-lokādi-sthitānām upalakṣaṇam etat | ayam arthaḥ nṝṇāṃ varṣaṃ devānām aho-rātraṃ tādṛśair aho-rātraiḥ pakṣam āsādi-gaṇanayā dvādaśabhri varṣa-sahasraiś catur-yugaṃ catur-yugānāṃ sahasraṃ tu brahmaṇo dinaṃ rātriś ca tāvaty eva tādṛśaiś cāho-rātraiḥ pakṣādi-gaṇanayā varṣa-śataṃ tasya paramāyur iti | tad-ante tal-lokasya tad-vartināṃ ca vināśād āvṛttiḥ siddheti

 
 

Michalski


Ci, którzy wiedzą, że dzień Brahmana zawiera tysiąc kosmicznych wyłonów, i że noc trwa również tysiąc wyłonów, ci wiedzą rzeczywiście, co jest dzień, a co noc.

 

Olszewski


Ci, którzy wiedzą, że jeden dzień Brahmy kończy się w tysiąc okresów, i że jego noc zawiera także tysiąc okresów, znają dzień i noc.

 

Dynowska


Kto wie, iż „Dzień Brahmy” tysiąc epok trwa, a drugi tysiąc mija nim „Noc Brahmy” się skończy, ten zaprawdę wie, czy jest dzień i noc.

 

Sachse


Ludzie, którzy wiedzą,
że jeden dzień Brahmy obejmuje tysiąc er
i że jedna noc kończy się po tysiącu er,
są tymi, którzy wiedzą, czym jest dzień i noc.

 

Kudelska


Ci, którzy wiedzą, iż dzień Brahmy z tysiąca wieków się składa,
A noc się kończy, gdy tysiące wieków minie, są znawcami dnia i nocy.

 

Rucińska


Ci, co dzień Brahmy poznali gasnący po jug tysiącu
I noc trwającą jug tysiąc, ci znają sens dnia i nocy.

 

Szuwalska


Tysiąc epok dzień Brahmy trwa i tysiąc mija,
Nim się noc jego skończy, według ludzkiej miary.
 
 

BhG 8.18

avyaktād vyaktayaḥ sarvāḥ prabhavanty ahar-āgame
rātry-āgame pralīyante tatraivāvyakta-saṃjñake

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


ahar-āgame (z nadejściem dnia) avyaktāt (z nieprzejawionego) sarvāḥ vyaktayaḥ (wszystko przejawione) prabhavanti (powstaje).
rātry-āgame (z nadejściem nocy) tatra eva (tam właśnie) avyakta-saṃjñake (w nazywane nieprzejawionym) pralīyante (wtapia się).

 

tłumaczenie polskie


Z nadejściem dnia wszystko przejawione z nieprzejawionego się wyłania.
Z nadejściem nocy tam właśnie, w tym co zwane jest nieprzejawionym, ginie.

 

analiza gramatyczna

avyaktāt a-vyakta (vi-añj – dekorować, powodować powstanie) PP 5i.1 m. z niewidocznego, z nierozwiniętego, z niepowstałego;
vyaktayaḥ vyakti  1i.3 f. widoczne, zamanifestowane, rozwinięte, powstałe (od: vi-añj – dekorować, powodować powstanie);
sarvāḥ sarva sn. 1i.3 f. wszystkie;
prabhavanti pra-bhū (powstawać, wyłaniać się) Praes. P 1c.3 powstają, wyłaniają się;
ahar-āgame ahar-āgama 7i.1 m. ; TP : ahnar āgama itiw nadejściu dnia (od: ahar / ahan – dzień; ā-gam – przychodzić, āgama – przybycie);
rātry-āgame rātry-āgama 7i.1 m. ; TP : rātrer āgama itiw nadejściu nocy (od: – obdarowywać lub ram – radować, rātri – noc; ā-gam – przychodzić, āgama – przybycie);
pralīyante pra- (rozpuszczać się, znikać, ginąć) Praes. Ā 1c.3 znikają, giną;
tatra av. tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
avyakta-saṃjñake avyakta-saṃjñaka 7i.1 m. ; yasyāvyakto iti saṃjñāstiw nazywane niezamanifestowanym (od: vi-añj – dekorować, powodować powstanie, PP a-vyakta – niewidoczny, nierozwinięty, niepowstały; sam-jñā – być jednej opinii, rozumieć, saṃjñā – uczynione znanym, zakomunikowane, nazywane, definiowane, saṃjñaka – na końcu złożeń: nazywany);

 

warianty tekstu


avyaktād vyaktayaḥ sarvāḥ avyaktā vyaktayaḥ sarvāḥ (wszystko przejawione i nieprzejawione);
prabhavanty → pralayaṃti (giną);
avyakta-saṃjñake → avyakta-saṃjñike (w nazywane nieprzejawionym);
 
 

Śāṃkara


prajāpater ahani yad bhavati rātrau ca, tad ucyate—

avyaktād avyaktaṃ prajāpateḥ svāpāvasthā | tasmād avyaktād vyaktayo vyajyanta iti vyaktayaḥ sthāvara-jaṅgama-lakṣaṇāḥ sarvāḥ prajāḥ prabhavanty abhivyajyante, ahna āgamo’har-āgamas tasmin ahar-āgame kāle brahmaṇaḥ prabodha-kāle | tathā rātry-āgame brahmaṇaḥ svāpa-kāle pralīyante sarvā vyaktayas tatraiva pūrvokte’vyakta-saṃjñake

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 8.19

 

Śrīdhara


tatra kim ? ata āha avyaktād iti | kāryasyāvyaktaṃ rūpaṃ kāraṇātmakam | tasmād avyaktāt kāraṇa-rūpād vyajyanta iti vyaktayaś carācarāṇi bhūtāni prādurbhavanti | kadā ? ahar-āgame brahmaṇo dinasyopakrame | tathā rātrer āgame brahma-śayane | tasminn evāvyakta-saṃjñake kāraṇa-rūpe pralayaṃ yānti | yad vā te ‚horātra-vida ity etan na vidhīyante | kintu te prasiddhā ahorātra-vido janā brahmaṇo yad ahar vidus tasyāhna āgame ‚vyaktād vyaktayaḥ prabhavanti | yāṃ ca rātriṃ vidus tasyā rātrer āgame pralīyante iti dvayor anvayaḥ

 

Madhusūdana


yathoktair aho-rātraiḥ pakṣam āsādi-gaṇanayā pūrṇaṃ varṣa-śataṃ prajāpateḥ paramāyur iti kāla-paricchinnatvenānityo ‚sau | tena tal-lokāt punar-āvṛtti-yuktaiva | ye tu tato ‚rvācīnās teṣāṃ tad ahar-mātra-paricchinnatvāt tat-tal-lokebhyaḥ punar-āvṛttir iti kim u vaktavyam ity āha avyaktād iti | atra dainandina-sṛṣṭi-pralayor eva vaktum upakrāntatvāt tatra cākāśādīnāṃ sattvād avyakta-śabdenākhyākṛtāvasthā nocyate | kintu prajāpateḥ svāpāvasthaiva | svāpāvasthaḥ prajāpatir iti yāvat | ahar-āgame prajāpateḥ prabodha-samaye ‚vyaktāt tat-svāpāvasthā-rūpād vyaktayaḥ śarīra-viṣayādi-rūpā bhoga-bhūtayaḥ prabhavanti vyavahāra-kṣamatayā ‚bhivyajyante | rātry-āgame tasya svāpa-kāle pūrvoktāḥ sarvā api vyaktayaḥ pralīyante tiro-bhavanti yata āvirbhūtās tatraivāvyakta-saṃjñake kāraṇe prāg-ukte svāpāvasthe prajāpatau

 

Viśvanātha


ye tu tato ‚rvācīnās triloka-sthās teṣāṃ tu tasyāhany ahany api pāta ity āha avyaktād iti | atra dainandina-sṛṣṭi-pralayayor ākāśādīnāṃ sattvād avyakta-śabdena svāpāvasthaḥ prajāpatir evocyate iti madhusūdana-sarasvatī-pādāḥ | tataś ca avyaktāt svāpāvasthāt prajāpateḥ sakāśād vyaktayaḥ śarīra-viṣayādi-rūpā bhoga-bhūmayo bhavanti vyavahāra-kṣamāḥ syuḥ | rātry-āgame tasya svāpa-kāle pralīyante tasminn eva tirobhavanti

 

Baladeva


ye tu tasmād arvācīnās trilokī-vartinas teṣāṃ brahmaṇo dine pātaḥ syād ity āha avyaktād iti | ahar-āgame brahmaṇo jāgara-samaye avyaktāt svāpāvasthāt tasmāt sarvā śarīrendriya-bhogya-bhoga-sthāna-rūpā vyaktayaḥ prabhavanty utpadyante | rātry-āgame tasya svāpa-samaye tatraiva brahmaṇy avyakta-saṃjñake svāpāvasthe kāraṇe tāḥ pralīyante tirobhavanti | atrāvyakta-śabdena pradhānaṃ nābhidheyaṃ dainandina-sṛṣṭi-pralayayor upakramāt | tadā viyad-ādīnāṃ sthitatvāc ca | kintu svāpāvastho brahmaiva tasyārthaḥ

 
 

Michalski


Gdy dzień nadejdzie, wyłania się z nieujawy wszelka ujawa, Ardżuno, a gdy nadejdzie noc, wszystko rozpływa się z powrotem w nieujawie.

 

Olszewski


Wszystkie rzeczy widzialne wychodzą z Niewidzialnego z nadejściem dnia; a kiedy noc się zbliża, rozpływają się znowu w tejże niewidzialności.

 

Dynowska


Z początkiem Dnia z Nieprzejawionego wyłania się wszystkość zjawiona; z nastaniem Nocy znów powraca i całkowicie roztapia się w tym, co Nieprzejawionym się zowie.

 

Sachse


Kiedy nadchodzi dzień,
wszystko, co ma przybrać przejawioną postać,
wyłania się z nieprzejawionego [chaosu].
A kiedy nadchodzi noc —
rozpływa się w tym, co się zwie nieprzejawionym.

 

Kudelska


Z początkiem dnia z nieprzejawionego wyłania się to, co przejawione,
A gdy noc nastanie, znów zanika w tym, co zowią nieprzejawionym.

 

Rucińska


Z niezjawionego wszechprzejaw powstaje, gdy dzień nadchodzi.
Z nastaniem nocy rozpuszcza się w tymże nieprzejawionym.

 

Szuwalska


Z tego, co niestworzone, stwarzane jest wszystko
Wraz z dnia samym początkiem, by gdy noc nadejdzie,
Rozpłynęło się znowu w to, co niestworzone.
 
 

BhG 8.19

bhūta-grāmaḥ sa evāyaṃ bhūtvā bhūtvā pralīyate
rātry-āgamevaśaḥ pārtha prabhavaty ahar-āgame

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!),
ayam sa eva (ten on właśnie) bhūta-grāmaḥ (zbiór bytów) bhūtvā bhūtvā (powstając ciągle na nowo)
rātry-āgame (z nadejściem nocy) pralīyate (wtapia się),
ahar-āgame (z nadejściem dnia) [punaḥ ayam] (ponownie on) avaśaḥ (bezwolny) prabhavati (powstaje).

 

tłumaczenie polskie


Prythowicu, ten oto zbiór bytów, powstając ciągle na nowo,
ginie z nadejściem nocy, a z nadejściem dnia bezwolny się wyłania.

 

analiza gramatyczna

bhūta-grāmaḥ bhūta-grāma 1i.1 m. ; TP : bhūtānāṃ grāma itizbiór istot (od: bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt; grāma – zbiór, mnogość, wieś);
saḥ tat sn. 1i.1 m. ten;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ayam idam sn. 1i.1 m. ów;
bhūtvā bhūtvā bhū (być) absol. powstawszy, powstawszy (podwojenie w znaczeniu continuum);
pralīyate pra- (rozpuszczać się, znikać, ginąć) Praes. Ā 1c.1 znika, ginie;
rātry-āgame rātry-āgama 7i.1 m. ; TP : rātrer āgama itiw nadejściu nocy (od: – obdarowywać lub ram – radować, rātri – noc; ā-gam – przychodzić, āgama – przybycie);
avaśaḥ avaśa 1i.1 m. bez władzy, bezwolny (od: vaś – pragnąć, podporządkowywać, rozkazywać, posiadać w mocy, vaśa  – pragnienie, moc, kontrola, dominacja);
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
prabhavati pra-bhū (powstawać, wyłaniać się) Praes. P 1c.1 powstaje, wyłania się;
ahar-āgame ahar-āgama 7i.1 m. ; TP : ahnar āgama itiw nadejściu dnia (od: ahar / ahan – dzień; ā-gam – przychodzić, āgama – przybycie);

 

warianty tekstu


evāyaṃ → evāhaṃ (zaiste ja);
bhūtvā bhūtvāevaṃ bhūtvā (w ten sposób powstawszy);
rātry-āgame vaśaḥrātry-āgame ‘vaśaṃ (z rozpoczęciem nocy bezwiednie);
prabhavati → prabhavaṃti (powstają);
 
 

Śāṃkara


akṛtābhyāgama-kṛta-vipraṇāśa-doṣa-parihārārthaṃ bandha-mokṣa-śāstra-pravṛtti-sāphalya-pradarśanārtham avidyādi-kleśa-mūla-karmāśaya-vaśāc cāvaśo bhūta-grāmo bhūtvā bhūtvā pralīyata ity ataḥ saṃsāre vairāgya-pradarśanārthaṃ cedam āha—

bhūta-grāmo bhūta-samudāyaḥ sthāvara-jaṅgama-lakṣaṇo yaḥ pūrvasmin kalpa āsīt sa evāyaṃ nānyaḥ | bhūtvā bhūtvāhar-āgame | pralīyate punaḥ punaḥ rātry-āgame’hnaḥ kṣaye’vaśo’svatantra eva | he pārtha | prabhavati jāyate’vaśa evāhar-āgame

 

Rāmānuja


brahmalokaparyantānāṃ lokānāṃ tadantarvartināṃ ca paramapuruṣasaṅkalpakṛtām utpattivināśakālavyavasthām āha

ye manuṣyādicaturmukhāntānāṃ matsaṅkalpakṛtāhorātravyavasthāvido janāḥ, te brahmaṇaś caturmukhasya yad ahaḥ tac caturyugasahasrāvasānaṃ viduḥ, rātriṃ ca tathārūpām / tatra brahmaṇo ‚harāgamasamaye trailokyāntarvartinyo dehendriyabhogyabhogasthānarūpā vyaktaś caturmukhadehāvasthād avyaktāt prabhavanti / tatraiva avyaktāvasthāviśeṣe caturmukhadehe rātryāgamasamaye pralīyante / sa evāyaṃ karmavaśyo bhūtagrāmo ‚harāgame bhūtvā bhutvā rātryāgame pralīyate / punar apy aharāgame prabhavati / tathā varṣatāvasānarūpayugasahasrānte brahmalokaparyantā lokāḥ brahmā ca, „pṛthivyapsu pralīyate āpastejasi līyante” ityādikrameṇa avyaktākṣaratamaḥparyantaṃ mayy eva pralīyante / evaṃ madvyatiriktasya kṛtsnasya kālavyavasthayā matta utpatteḥ mayi pralayāc cotpattivināśayogitvam avarjanīyam ity aiśvaryagatiṃ prāptānāṃ punarāvṛttir aparihāryā / mām upetānāṃ tu na punarāvṛttiprasaṅgaḥ

 

Śrīdhara


atra ca kṛta-nāśākṛtābhyāgama-śaṅkāṃ vārayan vairāgyārthaṃ sṛṣṭi-praylaya-pravāhasyāvicchedaṃ darśayati bhūta-grāma iti | bhūtānāṃ carācara-prāṇinām | grāmaḥ samūhaḥ | yaḥ prāg āsīt sa evāyam ahar-āgame bhūtvā bhūtvā rātrer āgame pralīyante pralīya pralīya punar apy ahar-āgame ‚vaśaḥ karmādi-paratantraḥ san prabhavati nānya ity arthaḥ

 

Madhusūdana


evam āśu-vināśitve ‚pi saṃsāra-stha na nivṛttiḥ kleśa-karmādibhir avaśatayā punaḥ punaḥ prādurbhāvāt prādurbhūtasya ca punaḥ kleśādi-vaśenaiva tirobhāvāt | saṃsāre viparivartamānānāṃ sarveṣām api prāṇinām asvātantryād avaśānām eva janma-maraṇādi-duḥkha-prabandha-sambandhād alam anena saṃsāreṇeti-vairāgyotpatty-arthaṃ samāna-nāma-rūpatvena ca punaḥ punaḥ prādurbhāvāt kṛta-nāśākṛtābhyāgama-parihārārthaṃ cāha bhūta-grāma iti | bhūta-grāmo bhūta-samudāyaḥ sthāvara-jaṅgama-lakṣaṇo yaḥ pūrvasmin kalpe sthitaḥ sa evāyam etasmin kalpe jāyamāno ‚pi na tu pratikalpam anyo ‚nyac ca | asat-kārya-vādānabhyupagamāt |

sūryā-candramasau dhātā yathā-pūrvam akalpayat |
divaṃ ca pṛthivīṃ cāntarikṣam atho suvaḥ || iti śruteḥ | (MahānārāyaṇaU 1.65)

samāna-nāma-rūpatvād āvṛttāv apy avirodhau darśanāt smṛteś ca (Vs 1.3.30) iti nyāyāc ca | avaśa ity avidyā-kāma-karmādi-paratantraḥ | he pārtha spaṣṭam itarat

 

Viśvanātha


evam eva bhūtānāṃ carācara-prāṇināṃ grāmaḥ samūhaḥ

 

Baladeva


ye pralīnās te punar na bhaviṣyantīti kṛta-hānyākṛtābhyāgama-śaṅkā syāt tāṃ nirasyann āha bhūteti | bhūta-grāmaḥ sthira-cara-prāṇi-samūho ‚vaśaḥ karmādhīnaḥ san tathā cedṛśa-janma-mṛtyu-pravāha-saṅkule prapañce ‚smin vivekināṃ vairāgyaṃ yuktam ity uktam

 
 

Michalski


Cały ten rój istnień, ciągle na nowo się tworząc, rozpływa się, gdy noc nadchodzi i powstaje znów, bez własnej woli, gdy dzień się zjawia, o Partho!

 

Olszewski


Tak więc cały ten zespół istnień żyje i odżywa po kolei, rozprasza się ze zbliżeniem nocy i odradza się z nadejściem dnia,

 

Dynowska


Niezliczoność istnień pojawiających się wciąż i wciąż od nowa, roztapia się za nadejściem Nocy i wypływa znów, zgodnie z Prawem, a bez woli własnej, gdy nadchodzi Dzień.

 

Sachse


Ten więc oto zespół stworzeń
po długim okresie trwania [w postaci przejawionej]
rozpływa się, bezwolny,
gdy nadchodzi noc, o synu Prithy,
a kiedy nadchodzi dzień — pojawia się na powrót.

 

Kudelska


Wszystkie istoty wciąż się wyłaniające znikają wraz z nastaniem nocy,
A gdy dzień, Partho, nadejdzie, to naturze swej poddane znów się przejawiają.

 

Rucińska


Ta, Partho, istot gromada, powstając, wciąż się rozpuszcza
Bezwolnie z nadejściem nocy – by powstać, gdy dzień nastanie.

 

Szuwalska


Niezliczone istoty rodzą się i giną,
Jak tylko noc się zbliża, by bez własnej woli
Powrócić z dnia początkiem, Partho – synu Kunti.
 
 

BhG 8.20

paras tasmāt tu bhāvo nyo vyakto vyaktāt sanātanaḥ
yaḥ sa sarveṣu bhūteṣu naśyatsu na vinaśyati

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


tasmāt tu (lecz co więcej) yaḥ (który) avyaktāt paraḥ (wyższy od nieprzejawionego) anyaḥ (inny) avyaktaḥ (nieprzejawiony) sanātanaḥ (odwieczny) bhāvaḥ (byt),
saḥ (ten) sarveṣu bhūteṣu naśyatsu (gdy przepadają wszystkie istoty) na vinaśyati (nie przepada).

 

tłumaczenie polskie


Ponadto istnieje inny odwieczny i nieprzejawiony byt
wyższy od nieprzejawionego, który nie ginie, gdy giną wszystkie istoty.

 

analiza gramatyczna

paraḥ para 1i.1 m. daleki, odległy, późniejszy, ostateczny, najwyższy, najlepszy;
tasmāt av. dlatego (od: tat sn. 5i.1 m. – z tego);
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
bhāvaḥ bhāva 1i.1 m. egzystencja, istnienie, natura, emocje (od: bhū – być);
anyaḥ anya sn. 1i.1 m. inny;
avyaktaḥ a-vyakta (vi-añj – dekorować, powodować powstanie) PP 1i.1 m. niewidoczny, nierozwinięty, niepowstały;
avyaktāt a-vyakta (vi-añj – dekorować, powodować powstanie) PP 5i.1 m. od niewidocznego, od nierozwiniętego, od niepowstałego;
sanātanaḥ sanātana 1i.1 m. wieczny, prastary;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. który;
saḥ tat sn. 1i.1 m. ten;
sarveṣu sarva sn. 7i.3 m. loc.abs. we wszystkich, w każdym;
bhūteṣu bhūta (bhū – być) PP 7i.3 m. loc.abs. w istotach, w bytach;
naśyatsu naśyant (naś – niszczeć, zanikać, być straconym) PPr 7i.3 m. loc.abs. w ginących;
na av. nie;
vinaśyati vi-naś (niszczeć, zanikać, być straconym) Praes. P 1c.1 przepada;

 

warianty tekstu


paras → parāt (od wyższego);
vyakto ‚vyaktāt → ‘vyaktāvyaktaḥ / puruṣākhyaḥ / vyaktāvyaktaḥ (nieprzejawiony, nieprzejawiony / zwany Mężem / przejawiony i nieprzejawiony);
sanātanaḥ → avyaktaḥ / avyaktāt / sanātanāt (nieprzejawiony / od nieprzejawionego / od wiecznego);
yaḥ sa sarveṣu → sarveṣvapi / yas tu sarveṣu / yaḥ samaṃ sarva- / sarva eveṣu (nawet gdy wszystkie / ale, który gdy wszystkie / który równo gdy wszystkie);
 
 

Śāṃkara


yad upanyastam akṣaram, tasya prāpty-upāyo nirdiṣṭa om ity ekākṣaraṃ brahma [gītā 8.13] ity ādinā | athedānīm akṣarasyaiva svarūpa-nirdidikṣayedam ucyate, anena yoga-mārgeṇedaṃ gantavyam iti—

paro vyatirikto bhinnaḥ | kutaḥ ? tasmāt pūrvoktāt | tu-śabdo’kṣarasya vivakṣitasyāvyaktād vailakṣaṇya-viśeṣaṇārthaḥ | bhāvo’kṣarākhyaṃ paraṃ brahma | vyatiriktatve saty api sālakṣaṇya-prasaṅgo’stīti tad-vinivṛtty-artham āha—anya iti | anyo vilakṣaṇaḥ | sa cāvyakto’nindriya-gocaraḥ | paras tasmād ity uktam | kasmāt punaḥ paraḥ ? pūrvoktād bhūta-grāma-bīja-bhūtād avidyā-lakṣaṇād avyaktāt | anyo vilakṣaṇo bhāva ity abhiprāyaḥ | sanātanaś cirantano yaḥ sa bhāvaḥ sarveṣu bhūteṣu brahmādiṣu naśyatsu na vinaśyati

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 8.21

 

Śrīdhara


lokānām anityatvaṃ prapañcya parameśvara-svarūpasya nityatvaṃ prapañcayati – para iti dvābhyām | tasmāc carācara-kāraṇa-bhūtād avyaktāt paras tasyāpi kāraṇa-bhūto yo ‚nyas tad-vilakṣaṇo ‚vyaktaś cakṣur-ādy-agocaro bhāvaḥ sanātano ‚nādiḥ | sa tu sarveṣu kārya-kāraṇa-lakṣaṇeṣu bhūteṣu naśyatv api na vinaśyati

 

Madhusūdana


eam avaśānām utpatti-vināśa-pradarśanenābrahma-bhuvanāl lokāḥ punar āvartina ity etad vyākhyātam adhunā mām upetya punar janma na vidyata ity etad vyācaṣṭe dvābhyāṃ paras tasmād iti | tasmāc carācara-sthūla-prapañca-kāraṇa-bhūtād dhiraṇyagarbhākhyād avyaktāt paro vyatiriktaḥ śreṣṭho vā tasyāpi kāraṇa-bhūtaḥ | vyatireke ‚pi sālakṣaṇyaṃ syād iti nety āha-anyo ‚tyanta-vilakṣaṇaḥ na tasya pratimā asti iti śruteḥ | avyakto rūpādi-hīnatayā cakṣur-ādy-agocaro bhāvaḥ kalpiteṣu sarveṣu kāryeṣu sad-rūpeṇānugataḥ | ataeva sanātano nityaḥ | tu-śabdo heyād anityād avyaktād upādeyatvaṃ ntiyasyāvyaktasya vailakṣaṇyaṃ sūcayati | etādṛśo yo bhāvaḥ sa hiraṇyagarbha iva sarveṣu bhūteṣu naśyatsv api na vinaśyati utpadyamāneṣv api notpadyata ity arthaḥ | hiraṇyagarbhasya tu kāryasya bhūtābhimānitvāt tad-utpatti-vināśābhyāṃ yuktāv evotpatti-vināśau na tu tad-anabhimānino ‚kāryasya parameśvarasyeti bhāvaḥ

 

Viśvanātha


tasmād ukta-lakṣaṇād avyaktāt prajāpater hiraṇyagarbhāt sakāśāt paraḥ śreṣṭaḥ | hiraṇyagarbhasyāpi kāraṇabhūto yo ‚nyaḥ khalv avyakto bhāvaḥ sanātano ‚nādiḥ

 

Baladeva


tad evaṃ karma-tantrāṇāṃ janma-vināśa-darśanena ābrahma-bhuvanāt ity etad vivṛtam | atha mām upetyaitad vivṛṇoti paras tasmād iti | tasmād utka-rūpād avyaktād brahmaṇo hiraṇyagarbhād anyo yo bhāvaḥ padārthaḥ paraḥ śreṣṭhas tato ‚tyanta-vilakṣaṇas tasyopāsya ity arthaḥ | ativailakṣaṇyam āha avyakta iti | ātam-vigrahatvāt pratyak ity arthaḥ | prasāditas tu pratyakṣo ‚pi bhavatīty uktaṃ prāk | sanātano ‚nādiḥ | sa khalu hiraṇyagarbha-paryanteṣu sarveṣu bhūteṣu na vinaśyati

 
 

Michalski


Wyższym jednak ponad nieujawę jest inny wieczny, bezpostaciowy pierwiastek, który nie zginie, chociażby wszystkie istnienia zginęły.

 

Olszewski


Lecz oprócz tej natury widzialnej istnieje inna, niewidzialna, wieczna: kiedy wszystkie istoty giną, ona nie ginie.

 

Dynowska


Lecz ponad tym Nieprzejawionym istnieje zaprawdę inne pra-odwieczne, ponad kosmiczne Nieprzejawione, gdy całość wszechświatów zanika, Ono Samo niezmiennie trwa.

 

Sachse


Inny natomiast, wyższy od tego stan bytu,
bardziej nieprzejawiony od tego, co nieprzejawione,
wieczysty,
on to nie ginie, choć giną wszystkie stworzenia.

 

Kudelska


Lecz ponad tym nieprzejawionym istnieje inny byt nieprzejawiony, który odwiecznym jest;
Wszystkie stworzenia zanikają, a on nigdy nie ginie.

 

Rucińska


Lecz wyższy niż niezjawione, nieprzejawiony, odwieczny
Istnieje Byt, co gdy wszystkie giną stworzenia, nie ginie!

 

Szuwalska


Ponad tym jest natura inna od tej, która
Ze stworzonego znowu w niebyt się rozpada.
Jest wieczna i nie ginie, gdy wszystko zanika.
 
 

BhG 8.21

avyakto kṣara ity uktas tam āhuḥ paramāṃ gatim
yaṃ prāpya na nivartante tad dhāma paramaṃ mama

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


avyaktaḥ (nieprzejawiony) akṣaraḥ iti (niezniszczalny) uktaḥ (nazwany),
tam (to) paramām gatim (najwyższym celem) āhuḥ (nazwali).
yam (który) prāpya (osiągnąwszy) na nivartante (nie zawracają),
tat (to) mama (moja) paramam dhāma (najwyższa siedziba) [asti] (jest).

 

tłumaczenie polskie


Zwany jest nieprzejawionym i niezniszczalnym, a mówi się, że to najwyższy cel.
Ci, którzy go osiągną, nie powracają. To moja najwyższa siedziba.

 

analiza gramatyczna

avyaktaḥ a-vyakta (vi-añj – dekorować, powodować powstanie) PP 1i.1 m. niewidoczny, nierozwinięty, niepowstały;
akṣaraḥ a-kṣara 1i.1 m. niezniszczalny, głoska (od: kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący);
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
uktaḥ ukta (vac – mówić) PP 1i.1 m. nazwany;
tam tat sn. 2i.1 m. go;
āhuḥ ah (mówić – odmiana jedynie w Perf. reszta form od: brū) Perf. P 1c.3 powiedzieli, nazwali;
paramām paramā 2i.1 f. najdoskonalszy, najlepszy (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny);
gatim gati 2i.1 f. poruszanie się, drogę, podróż, rezultat, cel, schronienie, źródło (od: gam – iść);
yam yat sn. 2i.1 m. który;
prāpya pra-āp (osiągać) absol. osiągnąwszy, otrzymawszy;
na av. nie;
nivartante ni-vṛt (zatrzymać, zawrócić) Praes. Ā 1c.3 zatrzymują się, zawracają;
tat tat sn. 1i.1 n. to;
dhāma dhāman 1i.1 n. siedziba, dom, miejsce zamieszkania, stan, majestat, postać, świetność (od: dhā – umieszczać);
paramam parama 1i.1 n. najdoskonalsze, najlepsze (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny);
mama asmat sn. 6i.1 moje;

 

warianty tekstu


yaṃ → yat / yaḥ (który / kto);
nivartante → nivarteta (nie zawróciłby);

Trzecia i czwarta pada BhG 8.21 prawie identyczna z trzecią i czwartą padą BhG 15.6. (ostatnia pada nawiązuje do czwartej pady: Kaṭhopaniṣad 3.9);

 
 

Śāṃkara


yo’sāv avyakto’kṣara ity uktas tam evākṣara-saṃjñakam avyaktaṃ bhāvam āhuḥ paramāṃ prakṛṣṭāṃ gatim | yaṃ paraṃ bhāvaṃ prāpya gatvā na nivartante saṃsārāya, tad dhāma sthānaṃ paramaṃ prakṛṣṭaṃ mama, viṣṇoḥ paramaṃ padam ity arthaḥ

 

Rāmānuja


atha kaivalyaṃ praptānām api punarāvṛttir na vidyata ity aha

tasmād avyaktād acetanaprakṛtirūpāt puruṣārthatayā paraḥ utkṛṣṭo bhāvo ‚nyo jñānaikākāratayā tasmād visajātīyaḥ, avyaktaḥ kenacit pramāṇena na vyajyata ity avyaktaḥ, svasaṃvedyasvāsādhāraṇākāra ityarthaḥ; sanātanaḥ utpattivināśānarhatayā nityaḥ yaḥ sarveṣu viyadādibhūteṣu sakāraṇeṣu sakāryeṣu vinaśyatsu tatra tatra sthito ‚pi na vinaśyati; saḥ avyakto ‚kṣara ityuktaḥ, „ye tv akṣaram anirdeśyam avyaktaṃ paryupāsate”, „kūṭastho ‚kṣara ucyate” ityādiṣu taṃ vedavidaḥ paramāṃ gatim āhuḥ / ayam eva, „yaḥ prayāti tyajan dehaṃ sa yāti paramāṃ gatim” ity atra paramagatiśabdanirdiṣṭo ‚kṣaraḥ prakṛtisaṃsargaviyuktasvasvarūpeṇāvasthita ātmetyarthaḥ / yam evaṃbhūtaṃ svarūpeṇāvasthitaṃ prāpya na nivartante; tan mama paramaṃ dhāma paraṃ niyamanasthānam / acetanaprakṛtir ekaṃ niyamanasthānam; tatsaṃsṛṣṭarūpā jīvaprakṛtir dvitīyaṃ niyamanasthānam / acitsaṃsargaviyuktaṃ svarūeṇāvathitaṃ muktasvarūpaṃ paramaṃ niyamanasthānam ityarthaḥ / tac cāpunarāvṛttirūpam / atha vā prakāśavācī dhāmaśabdaḥ; prakāśaḥ ceha jñānam abhipretam; prakṛtisaṃsṛṣṭāt parichinnajñānarūpād ātmano ‚paricchinnajñānarūpatayā muktasvarūpaṃ paraṃ dhāma

 

Śrīdhara


avināśe pramāṇaṃ darśayann āha avyakta iti | yo bhāvo ‚vyakto ‚tīndriyaḥ | akṣaraḥ praveśa-nāśa-śūnya iti | tathākṣarāt saṃbhavatīha viśvaṃ ity ādi-śrutiṣv akṣara ity uktaḥ | taṃ paramāṃ gatiṃ gamyaṃ puruṣārtham āhuḥ | puruṣān na paraṃ kiṃcit sā kāṣṭhā sā parā gatiḥ ity-ādi-śrutayaḥ | parama-gatitvam evāha yaṃ prāpya na nivartanta iti | tac ca mamaiva dhāma svarūpam | mamety upacāre ṣaṣṭhī | rāhoḥ śira itivat | ato ‚ham eva paramā gatir ity arthaḥ

 

Madhusūdana


yo bhāva ihāvyakta ity akṣara iti cokto ‚nyatrāpi śrutiṣu smṛtiṣu ca taṃ bhāvam āhuḥ śrutayaḥ smṛtayaś ca puruṣān na paraṃ kiṃcit sā kāṣṭhā paramā gatiḥ ity ādyāḥ | paramām utpatti-vināśa-śūnya-sva-prakāśa-paramānanda-rūpāṃ gatiṃ puruṣārtha-viśrāntim | yaṃ bhāvaṃ prāpya na punar nivartante saṃsārāya tad-dhāma svarūpaṃ mama viṣṇoḥ paramaṃ sarvotkṛṣṭam | mama dhāmeti rāhoḥ śira itivad bheda-kalpanayā ṣaṣṭhī | ato ‚ham eva paramā gatir ity arthaḥ

 

Viśvanātha


pūrvokta-ślokoktam avyakta-śabdaṃ vyācaṣṭe avyakta iti | na kṣaratīty akṣaro nārāyaṇaḥ eko nārāyaṇa āsīn na brahmā na ca śaṅkaraḥ iti śruteḥ | mama paramaṃ dhāma nityaṃ svarūpam | yad vā akṣaraḥ paraṃ dhāma brahmaiva mad-dhāma mat-tejo-rūpam

 

Baladeva


yo bhāvo mayehāvyakta ity akṣara iti cocyate taṃ vedāntāḥ paramāṃ gatim āhuḥ puruṣān na paraṃ kiṃcit sā kāṣṭhā paramā gatiḥ ity ādau | yaṃ bhāvaṃ prāpyopetya janāḥ punar na nivartante janma nāpnuvanti sa bhāvo ‚ham evety āha tad iti | tan mamaiva dhāma svarūpaṃ paramaṃ śrīmat ṣaṣṭhīyaṃ caitanyam ātmanaḥ svarūpam itivad avagantavyā

 
 

Michalski


Ten bezpostaciowy pierwiastek nazywają Nieprzemijającem i mówią o nim, że jest najwyższym celem. Kto do niego dojdzie, więcej nie wraca: on jest moją najwyższą siedzibą.

 

Olszewski


Ona zowie się Niewidzialnem i Niepodzielnem, ona jest drogą najwyższą; kto jej dosiągł, nie wraca już; tam właśnie jest moja siedziba najwyższa.

 

Dynowska


To nieobjawione „Niezmiennym i Niezniszczalnym” zwą, a także stanem najwyższym; kto Jego dosięgnie nie wraca już więcej. Ten ci jest Mój najgórniejszy „Przybytek”.

 

Sachse


[Ów] byt nieprzejawiony
zwany jest nieprzemijalnym.
On to jest najwyższym przeznaczeniem.
Ci, którzy go osiągnęli,
nie wracają już [do ziemskiego żywota].
To moja najwyższa siedziba.

 

Kudelska


Nazywany on jest nieprzejawionym i niezmiennym, powiadają o nim, iż jest najwspanialszą drogą;
Gdy się na nią wejdzie, już się więcej nie wraca, to jest właśnie moja siedziba.

 

Rucińska


Nieprzejawionym, Akszarą go zwą i Celem ostatnim.
Kto dotrze doń, już nie wraca – to mój najwyższy przybytek!

 

Szuwalska


Mówią, że niestworzona jest i nie przemija.
Podobno jest najwyższym miejscem przeznaczenia,
Z którego się nie wraca – to Mój świat najwyższy.
 
 

BhG 8.22

puruṣaḥ sa paraḥ pārtha bhaktyā labhyas tv ananyayā
yasyāntaḥ-sthāni bhūtāni yena sarvam idaṃ tatam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!) 
bhūtāni (istoty) yasya (którego) antaḥ-sthāni (przebywające wewnątrz),
yena (przez którego) idam sarvam (to wszystko) tatam (rozpostarte),
saḥ tu (ale ten) paraḥ puruṣaḥ (najwyższy człowiek) ananyayā bhaktyā (przez wyłączne uwielbienie) labhyaḥ (jest do osiągnięcia).

 

tłumaczenie polskie


Prythowicu, ów najwyższy Mąż osiągany jest przez niepodzielne uwielbienie.
Wewnątrz niego przebywają istoty, przez niego to wszystko jest rozpostarte.

 

analiza gramatyczna

puruṣaḥ puruṣa 1i.1 m. człowiek, Mąż (od: pur – poprzedzać, prowadzić lub pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie);
saḥ tat sn. 1i.1 m. ten;
paraḥ para 1i.1 m. daleki, odległy, późniejszy, ostateczny, najwyższy, najlepszy;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
bhaktyā bhakti 3i.1 f. przez oddanie, przez miłość, przez uwielbienie (od: bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany);
labhyaḥ labhya (labh – osiągać) PF 1i.1 m. do osiągnięcia;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
ananyayā an-anyā 3i.1 f. przez nie inną, przez nie oddaną niczemu innemu (od: anya – inny);
yasya yat sn. 6i.1 m. kogo, którego;
antaḥ-sthāni antaḥ-stha 1i.3 n. ; yāny antas tiṣṭhanti tanite, które znajdują się wewnątrz (od: anta – koniec, limit, granica, konkluzja, wnętrze, natura, av. antaḥ – wewnątrz, pomiędzy; sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
bhūtāni bhūta 1i.3 n. istoty, stworzenia (od: bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, świat);
yena yat sn. 3i.1 m. przez którego;
sarvam sarva sn. 1i.1 n. wszystko, całość (sarvam idam – najczęściej w znaczeniu „ten cały świat”);
idam idam 2i.1 n. to;
tatam tata (tan – rozciągać, pokrywać) PP 1i.1 n. rozpostarte, przykryte, wypełnione;

 

warianty tekstu


sa paraḥ → sa parā / paramaḥ / sa paraṃ (najwyższy / ten najbardziej);
tu → hi (zaiste);
… → po drugiej padzie wersu BhG 8.22 następują dwie pady wersu spoza wydania krytycznego:
yaṃ prāpya na punar-janma labhante yogino ‚rjuna
Ardźuno, którego osiągnąwszy, jogini nie zyskują następnych narodzin.
 
 

Śāṃkara


tal-labdher upāya ucyate—

puruṣaḥ puri śayanāt pūrṇatvād vā | sa paraḥ pārtha, paro niratiśayaḥ, yasmāt puruṣān na paraṃ kiṃcit | sa bhaktyā labhyas tu jñāna-lakṣaṇayānanyayā ātma-viṣayayā | yasya puruṣasyāntaḥ-sthāni madhya-sthāni bhūtāni kārya-bhūtāni | kāryaṃ hi kāraṇasyāntarvarti bhavati | yena puruṣeṇa sarvam idaṃ jagat tataṃ vyāptam ākāśeneva ghaṭādi

 

Rāmānuja


jñāninaḥ prāpyaṃ tu tasmād atyantavibhaktam ity āha

„mattaḥ parataraṃ nānyat kiñcid asti dhanaṃjaya / mayi sarvam idaṃ protaṃ sūtre maṇigaṇā iva // BhGR_1.”, „mām ebhyaḥ param avyayam” ityādinā nirdiṣṭasya yasya antassthāni sarvāṇi bhūtāni, yena ca pareṇa puruṣeṇa sarvam idaṃ tatam, sa paraḥ puruṣaḥ „ananyacetās satatam” ity ananyayā bhaktyā labhyaḥ

 

Śrīdhara


tat-prāptau ca bhaktir antaraṅgopāya ity uktam evety āha puruṣa iti | sa cāhaṃ paraḥ puruṣo ‚nanyayā | na vidyate ‚nyaḥ śaraṇatvena yasyāṃ tayaikānta-bhaktyaiva labhyaḥ | nānyathā | paratvam evāha yasya kāraṇa-bhūtasyāntar-madhye bhūtāni sthitāni | yena ca kāraṇa-bhūtenedaṃ sarvaṃ jagat tataṃ vyāptam

 

Madhusūdana


idānīm ananya-cetāḥ satataṃ yo māṃ smarati nityaśaḥ tasyāhaṃ sulabhaḥ iti prāg uktaṃ bhakti-yogam eva tat-prāpty-upāyam āha puruṣa sa iti | sa paro niratiśayaḥ puruṣaḥ paramātmāham evānanyayā na vidyate ‚nyho viṣayo yasyāṃ tayā prema-lakṣaṇayā bhaktyaiva labhyo nānyathā |sa ka ity apekṣāyām āha yasya purusasyāntaḥ-sthāny antarvartīni bhūtāni sarvāṇi kāryāṇi kāraṇāntarvartitvāt kāryasya | ataeva yena puruṣeṇa sarvam idaṃ kārya-jātaṃ tataṃ vyāptam –

yasmāt paraṃ nāparam asti kiṃcid yasmān nāṇīyo na jyāyo ‚sti kaścit |
vṛkṣa eva stabdho divi tisṭhaty ekas tenedaṃ pūrṇaṃ puruṣeṇa sarvam |
yat kiṃcit jagat sarvaṃ dṛśyate śrūyate ‚pi vā |
antar bahiś ca tat sarvaṃ vyāpya nārāyaṇaḥ sthitaḥ ||
sa paryagāc chukram ity-ādi-śrutibhyaś ca ||

 

Viśvanātha


sa ca mad-aṃśaḥ paramaḥ puruṣaḥ | na vidyate ‚nyat karma-yoga-kāmanādikaṃ yasyāṃ tayaiva | ataeva pūrvaṃ mayoktaṃ ananya-cetāḥ satatam iti bhāvaḥ

 

Baladeva


at-prāptau bhakteḥ sūpāyatvam āha puruṣaḥ sa iti | sa mal-lakṣaṇaḥ puruṣo ‚nanyayā tad-ekāntayā ananya-cetāḥ satatam iti pūrvoditayā bhaktyaiva labhyo labdhuṃ śakyo yoga-bhaktyā tu duḥśakyā tat-prāptir ity arthaḥ | tal-lakṣaṇam āha yasyeti | sarvam idaṃ jagat yena tataṃ vyāptam | śrutiś caivam āha-

eko vaśī sarvagaḥ kṛṣṇa īḍya
eko ‚pi san bahudhā yo ‚vabhāti |
vṛkṣa iva stabdho divi tiṣṭhaty ekas
tenedaṃ pūrṇaṃ puruṣeṇa sarvam || ity ādyā

 
 

Michalski


To jest, o Partho ten najwyższy Purusza, którego tylko przez miłość, a nie przez nic innego, można pozyskać; on zawiera w sobie wszystkie istoty, przez niego cały ten wszechświat jest rozsnuty.

 

Olszewski


Przez nabożeństwo osobliwe można, synu Prithy, dosięgnąć tego pierwotnego pierwiastku męskiego, w którem spoczywają wszystkie istoty, przez które został zbudowany cały Wszechświat.

 

Dynowska


Dosięgnąć można tej prze-najwyższej Istności, o Parto, w której bytów wszystkość zanurzona, która wszechistneinie przenika, przez niezłomne, a żarliwe samooddanie ku Niej wyłącznie zwrócone.

 

Sachse


On to jest najwyższym puruszą, o synu Prithy,
dostępnym dzięki miłości
skierowanej jedynie ku niemu.
To, co istnieje, jest w nim.
On to przenika przez wszystko.

 

Kudelska


To jest właśnie Purusza, synu Prithy, Najwyższa Osoba, dosięgnąć go możesz jeno przez niezachwiane oddanie;
W jego wnętrzu każde stworzenie przebywa, przez niego wszystko przeniknięte.

 

Rucińska


Puruszą jest on najwyższym, czcią zdobywanym wyłączną,
On nosi w sobie świat, Partho, i on to wszystko przenika.

 

Szuwalska


Tę największą osobę można, synu Kunti,
Pozyskać sobie tylko niezłomnym oddaniem.
Ona wszystko przenika, wszystko w niej istnieje.
 
 

BhG 8.23

yatra kāle tv anāvṛttim āvṛttiṃ caiva yoginaḥ
prayātā yānti taṃ kālaṃ vakṣyāmi bharata-rṣabha

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he bharata-rṣabha (o byku wśród Bharatów!),
yatra tu (ale w którym) kāle (w czasie) prayātāḥ (odchodzący) yoginaḥ (jogini) anāvṛttim (do niewracania) āvṛttim ca (i do zawracania) yānti (idą),
tam kālam eva (właśnie ten czas) vakṣyāmi (opiszę).

 

tłumaczenie polskie


O byku wśród Bharatów, opiszę teraz ten czas,
w którym odchodzący jogini powracają lub nie powracają.

 

analiza gramatyczna

yatra av. gdzie, w jakim miejscu, kiedy (korelatyw do: tatra);
kāle kāla 7i.1 m. w czasie;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
an-āvṛttim an-ā-vṛtti 2i.1 f. niezawrócenie, brak powrotu, niepowtórzenie (od: ā-vṛt – zawracać, obracać się);
āvṛttim ā-vṛtti 2i.1 f. zawrócenie, powrót, powtórzenie (od: ā-vṛt – zawracać, obracać się);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
yoginaḥ yogin 1i.3 m. jogini, połączeni (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
prayātāḥ prayāta (pra- – iść, odchodzić) PP 1i.3 m. odeszli, umarli;
yānti (iść, osiągać) Praes. P 1c.3 idą, osiągają;
tam tat sn. 2i.1 m. ten;
kālam kāla 2i.1 m. czas;
vakṣyāmi vac (oznajmiać) Fut. P 3c.1 oznajmię;
bharata-rṣabha bharata-ṛṣabha 8i.1 m. ; TP : bharatāṇām ṛṣabha itibyk wśród Bharatów (od: bhṛ – dzierżyć lub bharata – król Bharata, utrzymywany, w l. mnogiej – potomkowie Bharaty; ṛṣabha – byk, dominujący, najlepszy);

 

warianty tekstu


āvṛttiṃ → pravṛttiṃ (do aktywności);
prayātā → prayāṃtā / prayatā (dający / uważni);
yānti → yāti (idzie);
bharata-rṣabha → puruṣa-rṣabha (o byku wśród ludzi);
 
 

Śāṃkara


prakṛtānāṃ yogināṃ praṇavāveśita-brahma-buddhīnāṃ kālāntara-mukti-bhājāṃ brahma-pratipattaya uttaro mārgo vaktavya iti yatra kāle ity ādi vivakṣitārtha-samarpaṇārtham ucyate, āvṛtti-mārgopanyāsaḥ itara-mārga-stuty-artham ucyate—

yatra kāle prayātā iti vyavahitena saṃbandhaḥ | yatra yasmin kāle tv anāvṛttim apunar-janma āvṛttiṃ tad-viparītāṃ caiva | yogina iti yoginaḥ karmiṇaś cocyante | karmiṇas tu guṇataḥ karma-yogena yoginām iti viśeṣaṇād yoginaḥ | yatra kāle prayātā mṛtā yogino’nāvṛttiṃ yānti, yatra kāle ca prayātāḥ āvṛttiṃ yānti, taṃ kālaṃ vakṣyāmi bharatarṣabha

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 8.24

 

Śrīdhara


tad evaṃ paramśvaropāsakās tat-padaṃ prāpya na nivartante | anye tv āvartanta ity uktam | tatra kena mārgeṇa gatā nāvartante | kena vā gatāś cāvartante | ity apekṣāyām āha yatreti | yatra yasmin kāle prayātā yogino ‚nāvṛttiṃ yānti yasmiṃś ca kāle prayātā āvṛttiṃ yānti taṃ kālaṃ vakṣyāmīty anvayaḥ | atra ca raśmy-anusārī ataś cāyane ‚pi dakṣiṇe iti sūcita-nyāyenottarāyaādi-kāla-viśeṣa-maraṇaṃ ca tv avivakṣitatvāt kāla-śabdena kālābhimāninībhir ātivāhikībhir devatābhiḥ prāpyo mārga upalakṣyate | ato ‚yam arthaḥ yasmin kālābhimāni-devatopalakṣite mārge prayātā yogina upāsakāḥ karmiṇaś ca yathākramam anāvṛttim āvṛttiṃ ca yānti | taṃ kālābhimāni-devatopalakṣitaṃ mārgaṃ kathayiṣyāmīti | agni-jyotiṣoḥ kālābhimānitvābhāve ‚pi bhūyasām aharādi-śabdoktānāṃ kālābhimānitvāt tat-sāhacaryād āmra-vanam ity ādivat kāla-śabdenopalakṣaṇam aviruddham

 

Madhusūdana


saguṇa-brahmopāsakās tat-padaṃ prāpya na nivartante kintu krameṇa mucyante | tatra tal-loka-bhogāt prāg-anutpanna-samyag-darśanānāṃ tesāṃ mārgāpekṣā vidyate na tu samyag-darśinām iva tad-anapekṣety upāsakānāṃ tal-loka-prāptaye deva-yāna-mārga upadiśyate | pitṛ-yāna-mārgopanyāsas tu tasya stutaye yatreti |

prāṇotkramaṇānantaraṃ yatra yasmin kāle kālābhimāni-devatopalakṣite mārge prayātā yogino dhyāyinaḥ karmiṇaś cānāvṛttim āvṛttiṃ ca yānti | deva-yāne pathi prayātāś ca karmiṇa āvṛttiṃ yānti | yadyapi deva-yāne ‚pi pathi prayātāḥ punar āvartante ity uktaṃ ābrahma-bhuvanā lokāḥ punar āvartinaḥ ity atra, tathāpi pitṛ-yāne pathi gatā āvartanta eva na ke ‚pi tatra krama-mukti-bhājaḥ | deva-yāne pathi gatās tu yadyapi kecid āvartante pratīkopāsakās taḍil-loka-paryantaṃ gatā hiraṇyagarbha-paryantam amānava-puruṣa-nītā api pañcāgni-vidyādy-upāsakā atat-kratavo bhogānte nivartanta eva tathāpi daharādy-upāsakāḥ krameṇa mucyante | bhogānta iti na sarva evāvartante | ataeva pitṛ-yānaḥ panthā niyamenāvṛtti-phalatvān nikṛṣṭaḥ | ayaṃ tu deva-yānaḥ panthā anāvṛtti-phalatvād atipraśasta iti stutir upapadyate keṣāṃcid āvṛttāv apy anāvṛtti-phalatvasyānapāyāt |

taṃ deva-yānaṃ pitṛ-yānaṃ ca kālaṃ kālābhimāni-devatopalakṣitaṃ mārgaṃ vakṣyāmi | he bharatarṣabha ! atra kāla-śabdasya mukhyārthatve ‚gnir-jyotir-dhūma-śabdānām upapattir gati-sṛti-śabdayoś ceti tad-anurodhenaikasmin kāla-pada eva lakṣaṇāśritā kālābhimāni-devatānāṃ mārga-dvaye ‚pi bāhulyāt | agni-dhūmayos tad-itarayoḥ sator api agnihotra-śabdavad eka-deśenāpy upalakṣaṇaṃ kāla-śabdena | anyathā prātar agni-devatāyā abhāvāt tat-prakhyaṃ cānya-śāstram (ṃī.da 1.4.4) ity anena tasya nāma-dheyatayā na syāt | āmra-vanam iti ca laukiko dṛṣṭāntaḥ

 

Viśvanātha


nanu yaṃ prāpya na nivartante tad dhāma paramaṃ mama iti tva-uktyā tvad-bhaktās tvāṃ prāptā na punar āvartanta ity uktam | na tatra tva-prāntau kaścin mārga-niyama ity uktaḥ |tvad-bhaktānāṃ ca guṇātītatvāt tan-mārgo ‚pi guṇātīta eva avasīyate, na tu sāttviko ‚rcir-ādiḥ | yas tu mārgo yogino jñāninaḥ karmiṇaś cāsti tam ahaṃ jijñāse ity apekṣāyām āha yatreti | prāṇotkramaṇānantaraṃ tatra kālopalakṣite mārge prayātā anāvṛttim āvṛttiṃ ca yānti taṃ kālaṃ mārgaṃ vakṣya ity anvayaḥ

 

Baladeva


sva-bhaktānām āvṛttiḥ sva-vimukhānāṃ tv āvṛttir uktā | sā sā ca kena pathā gatānāṃ bhaved ity apekṣāyām āha yatreti | yogino bhaktāḥ kāmya-karmiṇaś ca | atra kāla-śabdena kālābhimānino devatoktāḥ | agni-dhūmayoḥ kālatvābhāvāt kāla-śabdenoktis tu bhūyasā mahad-ādi-śabdānāṃ rātry-ādi-śabdānāṃ ca kāla-vācitvāt tathā cārcir-ādibhir dhūmādibhiś ca devaiḥ pālitaḥ panthāḥ kāla-śabdenokto bodhyaḥ

 
 

Michalski


A teraz wyjawię ci czas, kiedy joginowie, gdy umrą, nie wrócą i kiedy wrócą, Bharato-byku!

 

Olszewski


I jeszcze ci oznajmię, synu Bharaty, w jakich razach ci, którzy uprawiają Jedność mistyczną, odchodzą, by nie wrócić więcej, lub żeby powrócić jeszcze.

 

Dynowska


Powiem ci teraz, o Bharatów książę, jaki jest czas, w który odchodząc Jogi nie wraca na ziemię, a w jaki umierając powraca tu jeszcze.

 

Sachse


A teraz powiem ci, o najlepszy z Bharatów,
kiedy joginowie idą po śmierci tam,
skąd nie ma powrotu,
a kiedy tam, skąd się wraca [do życia na ziemi].

 

Kudelska


Kiedy jogin opuszcza swe ciało bezpowrotnie, a kiedy swe ciało porzucając powraca tu znowu,
To teraz tobie, o najlepszy z Bharatów, objaśnię.

 

Rucińska


A teraz o czasie powiem, w jakim odchodzą jogini
Powrotnie i bezpowrotnie, o Byku z rodu Bharaty!

 

Szuwalska


Wyjaśnię teraz, kiedy jogin nie powraca,
A kiedy znów się rodzi, potomku Bharaty.
 
 

BhG 8.24

agnir jyotir ahaḥ śuklaḥ ṣaṇ-māsā uttarāyaṇam
tatra prayātā gacchanti brahma brahma-vido janāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


agniḥ (ogień) jyotiḥ (światło) ahaḥ (dzień) śuklaḥ (jasny [dwutydzień]) ṣaṇ-māsāḥ  uttarāyaṇam (sześć miesięcy północnego kursu [słońca]),
tatra (tutaj) prayātā (umierający) brahma-vidaḥ janāḥ (ludzie znający brahmana) brahma (do brahmana) gacchanti (udają się).

 

tłumaczenie polskie


Ogień, światło, dzień, jasny [dwutydzień] i sześć miesięcy północnego kursu [słońca].
Ci ludzie znający brahmana, którzy umierają w tym [czasie], udają się do brahmana.

 

analiza gramatyczna

agniḥ agni 1i.1 m. ogień (od: ag – poruszać się pokrętnie);
jyotiḥ jyotiḥ 1i.1 n. światło, jasność, ogień, oko;
ahaḥ ahar / ahan 1i.1 n. dzień;
śuklaḥ śukla 1i.1 m. biały, jasny, jasny dwutydzień (śukla-pakṣa – połowa miesiąca, podczas której przybywa księżyca);
ṣaṇ-māsāḥ ṣaṇ-māsa 1i.3 m. sześć miesięcy (od: ṣaṭ / ṣaṣ – sześć; mās – księżyc, miesiąc, māsa – miesiąc);
uttarāyaṇam uttara-ayaṇa 1i.1 n. północny kurs [słońca], okres od przesilenia zimowego do letniego (od: uttara – wyższy, północny, lepszy, stopień wyższy od: ud – do góry, ponad; ayana – droga, kurs, bieg);
tatra av. tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
prayātāḥ prayāta (pra- – iść, odchodzić) PP 1i.3 m. odeszli, umarli;
gacchanti gam (iść) Preas. P 1c.3 idą;
brahma brahman 2i.1 n. do ducha (od: bṛh – zwiększać);
brahma-vidaḥ brahma-vit 1i.3 m. ; ye brahma vidanti teci, którzy znają brahmana (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; vid – wiedzieć, rozumieć, -vit – sufiks: znający, znawca);
janāḥ jana 1i.3 m. ludzie, rasy, rody (od: jan – rodzić, stwarzać);

 

warianty tekstu


agnir jyotir → agni-jyotir (światło ognia);
śuklaḥ → śuklā ;
ṣaṇ-māsā → ṣaṇ-māsād (od okresu sześciomiesięcznego);
 
 

Śāṃkara


taṃ kālam āha—

agniḥ kālābhimāninī devatā | tathā jyotir api devataiva kālābhimāninī | athavā, agni-jyotiṣī yathā śrute eva devate | bhūyasā tu nirdeśo yatra kāle taṃ kālam iti āmra-vanavat | tathāhar devatāhar-abhimāninī | śuklaḥ śukla-pakṣa-devatā | ṣaṇ-māsā uttarāyaṇam, tatrāpi devataiva mārga-bhūtā [bhāvātmauttaṃ 4.3.4] iti sthito’nyatrāyaṃ nyāyaḥ | tatra tasmin mārge prayātā mṛtā gacchanti brahma brahma-vido brahmopāsakā brahmopāsana-parā janāḥ | krameṇeti vākya-śeṣaḥ | na hi sadyo-mukti-bhājāṃ samyag darśana-niṣṭhānāṃ gatir āgatir vā kvacid asti | na tasya prāṇā utkrāmanti [bhāvātmauttaṃ 4.4.6] iti śruteḥ | brahmasaṃlīnaprāṇaiva te brahmamayā brahma-bhūtaiva te |

 

Rāmānuja


athātmayāthātmyaviduḥ paramapuruṣaniṣṭasya ca sādharaṇīm arcirādikāṃ gatim āha dvayor apy arcirādikā gatiḥ śrutau śrutā / sā cāpunarāvṛttilakṣaṇā / yathā pañcāgnividyāyām, „tad ya itthaṃ vidur ye ceme ‚raṇye śraddhā tapa ity upāsate, te ‚rciṣam abhisaṃbhavanty arciṣo ‚haḥ” ityādau / arcirādikayā gatasya parabrahmaprāptir apunarāvṛttiś cāmnātā, „sa enān brahma gamayati etena pratipadyamānā imaṃ mānavam āvartaṃ nāvartante” iti / na ca prajāpativākyādau śrutaparavidyāṅgabhūtātmaprāptiviṣayeyam, „tad ya itthaṃ viduḥ” iti gatiśrtuiḥ, „ye ceme ‚raṇye śraddhā tapa ity upāsate” iti paravidyāyāḥ pṛthakchrutivaiyārthyāt / pañcāgnividyāyāṃ ca, „iti tu pañcamyām āhutāv āpaḥ puruṣavacaso bhavanti” iti, „ramaṇīyacaraṇāḥ … kapūyacaraṇāḥ” iti puṇyapāpahetuko manuṣyādibhāvo ‚pām eva bhūtāntarasaṃsṛṣṭānām, ātmanas tu tatpariṣvaṅgamātram iti cidacitor vivekam abhidhāya, „tad ya itthaṃ viduḥ ,,, te ‚rciṣam asaṃbhavanti … imaṃ mānavam āvartaṃ nāvartante” iti vivikte cidacidvastunī tyājyatayā prāpyatayā ca ya itthaṃ viduḥ te ‚rcirādinā gacchanti, na ca punar āvartanta ity uktam iti gamyate / ātmayāthātmyavidaḥ paramapuruṣaniṣṭhasya ca „sa enān brahma gamayati” iti brahmaprāptivacanād acidviyuktam ātmavastu brahmātmakatayā brahmaśeṣataikarasam ity anusandheyam; tatkratunyāyāc ca / paraśeṣataikarasatvaṃ ca „ya ātmani tiṣṭhan … yasyātmā śarīram” ityādiśrutisiddham /

atra kālaśabdo mārgasyāhaḥprabhṛtisaṃvatarāntakālābhimānidevatābhūyastayā mārgopalakṣaṇārthaḥ / yasmin mārge prayātā yogino ‚nāvṛttiṃ puṇyakarmāṇaś cāvṛttiṃ yānti taṃ mārgaṃ vakṣyāmītyarthaḥ / „agnir jyotir ahaś śuklaḥ ṣaṇmāsā uttarāyaṇam” iti saṃvatsarādīnāṃ pradarśanam

 

Śrīdhara


tatrānavṛtti-mārgam āha agnir iti | agni-jyotiḥ-śabdābhyāṃ te ‚rcir abhisambhavanti iti śruty-uktārcir-abhimāninī devatopalakṣyate | ahar iti divasābhimāninī | śukla iti śukla-pakṣābhimāninī | uttarāyaṇa-rūpāḥ ṣaṇ-māsā ity uttarāyaṇābhimāninī | etac cānyāsām api śruty-uktānāṃ saṃvatsara devalokādi-devatānam upalakṣaṇārtham | evaṃ bhūto yo mārgas tatra prayātā gatā bhagavad-upāsakā janā brahma prāpnuvanti | yatas te brahma-vidaḥ | tathā ca śrutiḥ – te ‚rciṣam abhi sambhavanti arciṣo ‚rahna āpūryamāṇa-pakṣam āpūryamāṇa-pakṣād yān ṣaṇ-māsānudaṅṅāditya eti māsebhyo deva-lokam iti | na hi sadyo-mukti-bhājāṃ samyag-darśana-niṣṭhānāṃ gatir vā kvacid asti, na tasya prāṇā utkrāmanti

 

Madhusūdana


tatropāsakānāṃ deva-yānaṃ panthānam āha agnir iti | agnir-jyotir ity arcir abhimāninī devatā lakṣyate | ahar ity ahar-abhimāninī śukla-pakṣa iti śukla-pakṣābhimāninī ṣaṇ-māsā uttarāyaṇam iti uttarāyaṇa-rūpa-ṣaṇmāsābhimāninī devataiva lakṣyate ātivāhikās tal-liṅgāt (MD 4.3.4) iti nyāyāt | etac cānyāsām api śruty-uktānāṃ devatānam upalakṣaṇārtham | tathā ca śrutiḥ – te ‚rciṣam abhi sambhavanti arciṣo ‚rahna āpūryamāṇa-pakṣam āpūryamāṇa-pakṣād yān ṣaḍ-uṅṅeti māsāṃs tān māsebhyaḥ saṃvatsaraṃ saṃvatsarād ādityam ādityāc candramasaṃ candramaso vidyutaṃ tat-puruṣo ‚mānavaḥ sa enān brahma gamayaty eṣa deva-patho brahma-patha etena pratipadyamānā imaṃ mānavam āvartaṃ nāvartante iti |

atra śruty-antarānusārāt saṃvatsarānantaraṃ deva-loka-devatā tato vāyu-devatā tata āditya ity ākare nirṇītam | evaṃ vidyuto ‚nantaraṃ varuṇendra-prajāpatayas tāvatā mārga-parva-pūrtiḥ | tatrārcir-ahaḥ-śukla-pakṣottarāyaṇa-devatā ihoktāḥ | saṃvatsaro deva-loko vāyur ādityaś candramā vidyud-varuṇa indraḥ prajāpatiś cety anuktā api draṣṭavyāḥ | tatra deva-yāna-mārge prayātā gacchanti brahma kāryopādhikaṃ kāryaṃ vādarir asya gaty-upapatteḥ (Vs 4.3.7) iti nyāyāt | nirupādhikaṃ tu brahma tad-dvāraiva krama-mukti-phalatvāt | brahma-vidaḥ saguṇa-brahmopāsakā janāḥ | atra etena pratipadyamānā imaṃ mānavam āvartaṃ nāvartanta iti śrutāv imam iti viśeṣaṇāt kalpāntare kecid āvartanta iti pratīyate | ataevātra bhagavatodāsitaṃ śrauta-mārga-kathanenaiva vyākhyānāt

 

Viśvanātha


atrānavṛtti-mārgam āha agnir iti | agni-jyotiḥ-śabdābhyāṃ te ‚rciṣam abhisambhavanti iti śruty-uktyārcir-abhimāninī devatopalakṣyate | ahar ity ahar-abhimāninī | śukla iti śukla-pakṣābhimāninī | uttarāyaṇa-rūpāḥ ṣaṇ-māsā ity uttarāyaṇābhimāninī devatā | etad-rūpo yo mārgas tatra prayātā brahma-vido jñānino brahma prāpnuvanti | tathā ca śrutiḥ – te ‚rciṣam abhi sambhavanti arciṣo ‚rahna āpūryamāṇa-pakṣam āpūryamāṇa-pakṣād yān ṣaṇ-māsānudaṅṅāditya eti mālebhyo deva-lokam iti

 

Baladeva


tatrānāvṛtti-patham āha agnir iti | agni-jyotiḥ-śabdābhyāṃ śruty-ukto ‚rcir-abhimānī deva upalakṣyate | ahar iti divasābhimānī śukla iti śukla-pakṣābhimāninī | ṣaṇ-māsā ity uttarāyaṇam iti ṣaṇmāsātmakottarāyaṇābhābhimānī | etac cānyeṣāṃ saṃvatsarādīnāṃ śruty-uktānām upalakṣaṇam | chāndogyāḥ paṭhanti – atha yad u caivāsmin śavyaṃ kurvanti yadi ca nārciṣam evābhisaṃbhavanty arciṣo ‚haraha āpūryamāṇa-pakṣam āpūryamāṇa-pakṣādyān ṣaḍ-udaṇṇeti māsāṃs tān māsebhyaḥ saṃvatsaraṃ saṃvatsarād ādityam ādityāc candramasaṃ candramaso vidyutaṃ tat puruṣo ‚mānavaḥ sa enān brahma gamayaty eṣa deva-patho brahma-patha etena pratipadyamānā imaṃ mānavam āvartaṃ nāvartanta iti | (4.15.5)

asyārthaḥ – asminn akṣi-stha-brahmopāsaka-gaṇe mṛte sati yadi putra-śiṣyādayaḥ śabyaṃ śaba-sambandhi karma dāhādi kurvanti | yadi ca na kurvanti | ubhayathāpy akṣatopāsti-phalās te tad-upāsakā arcir-ādibhir devais tam upāsyaṃ prayāntīti sphuṭam anyat | atra saṃvatsarādityayor madhye vāyu-loko niveśyaḥ | vidyutaḥ paratra kramād varuṇendra- prajāpatayo bodhyāḥ | śruty-antarād ity ākare vistaraḥ | amānavo nitya-pārṣadaḥ pareśasya hareḥ puruṣaḥ | ete ‚rcir-ādayo devā ity āha sūtra-kāraḥ – ātivāhikās tal-liṅgāt (Vs 4.3.4) iti | tathārcir-ādibhir bhagavan-nideśa-sthair dvādaśabhir devaiḥ sevyamānena pathā bhagavantaṃ tad-bhaktāḥ prayānti tataḥ punar nāvartanta iti | evam uktaṃ nirṇetṛbhiḥ-

arcir dina-sita-pakṣair ihottarāyaṇa-śaran-marud-ravibhiḥ |
vidhu-vidyud-varuṇndra-druhiṇaiś cāgāt padaṃ harer muktaḥ || iti

 
 

Michalski


Ogień, światło, dzień, jasna połowa miesiąca, sześć miesięcy, kiedy słońce kłoni się ku północy: w tym czasie zmarli, świadomi Brahmana, idą do Brahmana.

 

Olszewski


Ogień, światło, dzień, wzrastanie księżyca, sześć miesięcy Słońca północy, oto czas, kiedy ludzie, którzy znają Boga, idą do Niego.

 

Dynowska


Ogień, światłość, dzień, księżyc przybierający i północnego biegu słońca półrocze, towarzyszą śmierci Joga, który poznał Brahmana i do Brahmana powraca.

 

Sachse


Ogień, blask, dzień, jasne kwadry księżyca,
półroczna wędrówka słońca ku północy —
odchodzący w tych [okolicznościach]
jako znawcy brahmana idą do brahmana.

 

Kudelska


W ogień, światło, dzień, w jasną stronę księżyca, w sześć miesięcy północnej słońca drogi
Zdążają ludzie, którzy znają brahmana, oni do brahmana wędrują.

 

Rucińska


Ogień, dzień, jasną połowę miesiąca, pierwsze półrocze
Przeszedłszy po śmierci, wchodzą w Brahmana znawcy Brahmana.

 

Szuwalska


Ogień, światło, dzień, księżyc rosnący i słońce,
Co ku północy zmierza, towarzyszą śmierci
Jogina, który Światłość poznał i w niej będzie.
 
 

BhG 8.25

dhūmo rātris tathā kṛṣṇaḥ ṣaṇ-māsā dakṣiṇāyanam
tatra cāndra-masaṃ jyotir yogī prāpya nivartate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


dhūmaḥ (dym) rātriḥ (noc) tatha kṛṣṇaḥ (podobnie ciemny [dwutydzień]) ṣaṇ-māsāḥ dakṣiṇāyanam (sześć miesięcy południowego kursu [słońca]),
tatra (tutaj) yogī (jogin) cāndramasam jyotiḥ (światło, sferę księżycową) prāpya (osiągnąwszy) nivartate (powraca).

 

tłumaczenie polskie


Dym, noc, także ciemny [dwutydzień] i sześć miesięcy południowego kursu [słońca].
Jogin wówczas [umierający] osiąga świetlistą [sferę] księżycową, [lecz] powraca.

 

analiza gramatyczna

dhūmaḥ dhūma 1i.1 m. dym (od: dhū – trząść, rozniecać);
rātriḥ rātri 1i.1 f. noc (od: – obdarowywać lub ram – radować,);
tathā av. tak, w ten sposób, podobnie;
kṛṣṇaḥ kṛṣṇa 1i.1 m. czarny, ciemny, ciemny dwutydzień (kṛṣṇa-pakṣa – połowa miesiąca, podczas której ubywa księżyca);
ṣaṇ-māsāḥ ṣaṇ-māsa 1i.3 m. sześć miesięcy (od: ṣaṭ / ṣaṣ – sześć; mās – księżyc, miesiąc, māsa – miesiąc);
dakṣiṇāyanam dakṣiṇa-ayaṇa 1i.1 n. południowy kurs [słońca], okres od przesilenia letniego do zimowego (od: dakṣiṇa – prawy, południowy, szczery, dar, okrążanie na znak szacunku; ayana – droga, kurs, bieg);
tatra av. tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
cāndramasam cāndra-masa 1i.1 n. związany z księżycem, księżycowy (od: candramas – księżyc);
jyotiḥ jyotiḥ 1i.1 n. światło, jasność, ogień, oko;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
prāpya pra-āp (osiągać) absol. osiągnąwszy, otrzymawszy;
nivartate ni-vṛt (zatrzymać, zawrócić) Praes. Ā 1c.1 zawraca;

 

warianty tekstu


kṛṣṇaḥ → kṛṣṇā (ciemną);
dhūmo rātris tathā kṛṣṇaḥ → dhūmaḥ kṛṣṇas tathā rātriḥ (dym, ciemny dwutydzień podobnie noc);
nivartate → na muhyati (nie ulega omroczeniu);
 
 

Śāṃkara


dhūmo rātrir dhūmābhimāninī rātry-abhimāninī ca devatā | tathā kṛṣṇaḥ kṛṣṇa-pakṣa-devatā | ṣaṇ-māsā dakṣiṇāyanam iti ca pūrvavat devataiva | tatra candramasi bhavaṃ cāndramasaṃ jyotiḥ phalam iṣṭādi-kārī yogī karmī prāpya bhuktvā tat-kṣayād iha punar nivartate

 

Rāmānuja


etac ca dhūmādimārgasthapitṛlokādeḥ pradarśanam / atra yogiśabdaḥ puṇyakarmasaṃbandhiviṣayaḥ

 

Śrīdhara


āvṛtti-mārgam āha dhūma iti | dhūmo dhūmābhimāninī devatā | rātry-ādi-śabdaiś ca pūrvavad eva rātri-kṛṣṇa-pakṣa-dakṣiṇāyana-rūpa-ṣaṇ-māsābhimāninyas tisro devatā upalakṣyante | etābhir devatābhir upalakṣito yo mārgas tatra prayātaḥ karma-yogī cāndramasaṃ jyotis tad-upalakṣitaṃ svarga-lokaṃ prāpya tatreṣṭāpūrta-karma-phalaṃ bhuktvā punar āvartate | tatrāpi śrutiḥ-te dhūmam abhi sambhavanti dhūmād rātriṃ rātrer apakṣīyamāṇa-pakṣam apakṣīyamāṇa-pakṣād yān ṣaṇmāsān dakṣiṇāditya eti māsebhyaḥ pitṛ-lokaṃ pitṛ-lokāt candraṃ te candraṃ prāpya annaṃ bhavanti iti | tad evaṃ nivṛtti-karma-sahitopāsanayā krama-muktiḥ kāmya-karmabhiś ca svarga-bhogānantaram āvṛttiḥ | niṣiddha-karmabhis tu naraka-bhogānāntaram āvṛttiḥ | kṣudra-karmaṇāṃ tu jantūnām atraiva punaḥ punar janmeti draṣṭavyam

 

Madhusūdana


deva-yāna-mārgastuty-arthaṃ pitṛ-yāna-mārgam āha dhūma iti | atrāpi dhūma iti dhūmābhimāninī devatā rātrir iti rātry-abhimāninī kṛṣṇa iti kṛṣṇa-pakṣābhimāninī | ṣaṇmāsā dakṣiṇāyanam iti dakṣiṇāyanābhimāninī lakṣyate etad apy anyāsāṃ śruty-uktānām upalakṣaṇam | tathā hi śrutiḥ — te dhūmam abhi sambhavanti dhūmād rātriṃ rātrer apara-pakṣam apara-kṣīyamāṇa-pakṣād yān ṣaḍ-dakṣiṇaiti māsāṃs tān anite saṃvatsaram abhiprāpnuvanti māsebhyaḥ pitṛ-lokaṃ pitṛ-lokād ākāśam ākāśāc candramasam eṣa somo rājā tad-devānām annaṃ taṃ devā bhakṣayanti tasmin yāvat saṃpātam uṣitvāthaitam evādhvyānaṃ punar nivartante iti | tatra tasmin pathi prayātāś cāndramasaṃ jyotiḥ phalaṃ yogī karma-yogīṣṭāpūrta-datta-kārī prāpya yāvat-sampātam uṣitvā nivartate | sampataty aneneti sampātaḥ karma | tasmād etasmād āvṛtti-mārgād anāvṛtti-mārgaḥ śreyān ity arthaḥ

 

Viśvanātha


karmiṇām āvṛtti-mārgam āha dhūma iti | dhūmābhimāninī devatā | rātry-ādi-śabdaiś ca pūrvavad eva tat-tad-abhimāninyas tisro devatā lakṣyante | etābhir devatābhir upalakṣito yo mārgas tatra prayātaḥ karma-yogī cāndramasaṃ jyotis tad-upalakṣitaṃ svarga-lokaṃ prāpya karma-phalaṃ bhuktvā nivartate

 

Baladeva


athāvṛtti-patham āha dhūmo rātrir iti | tatrāpi pūrvavat dhūma-rātri-kṛṣṇa-pakṣa-ṣaṇmāsātmaka-dakṣiṇāyanānām abhimānino devā lakṣyāḥ | saṃvatsara-pitṛ-lokākāśa-candramasāṃ śruty-uktānām upalakṣaṇam etat | chāndogyāḥ paṭhanti – atha ya ime grāma iṣṭā-pūrte dattam ity upāsate te dhūmam abhisambhavanti | dhūmād rātriṃ rātrer apara-pakṣam apara-pakṣādyān ṣaḍ-dakṣiṇaiti māsāṃs tān naite saṃvatsaram abhiprāpnuvanti || māsebhyaḥ pitṛ-lokaṃ pitṛ-lokād ākāśam ākāśāc candramasam eṣa somo rājā tad devānām annaṃ taṃ devā bhakṣayanti | tasmin yavāt saṃpātam uṣitvāthaitam evādhvānaṃ punar nivartante (5.10.3-5) iti |

tathā ca dhūmādibhiḥ pareśa-nideśasthair aṣṭabhir devaiḥ pālitena pathā kāmya-karmiṇaś candra-lokaṃ pāpya bhoga-kṣaye sati tasmāt punar nivartanta iti

 
 

Michalski


Dym, noc, ciemna połowa miesiąca, sześć miesięcy, kiedy słońce kłoni się ku południowi: – w tym czasie jogin dosięga miesięcznego światła i wraca z powrotem.

 

Olszewski


Dym, noc, ubywanie księżyca, sześć miesięcy południa są czasem, kiedy Yogi idzie na orbitę Księżyca, żeby stamtąd później wrócić.

 

Dynowska


Noc, dym, zmniejszający się księżyc i południowego biegu słońca półrocze, towarzyszą śmierci Joga, który w światłość księżycową wchodzi i powrócić tu musi.

 

Sachse


Mgła, noc, ciemne kwadry księżyca,
półroczna wędrówka słońca na południe —
wówczas jogin udaje się ku światłu księżyca,
poczem powraca [na ziemię].

 

Kudelska


W dym, noc, w ciemną stronę księżyca, w sześć miesięcy południowej słońca drogi podążają inni;
Tam jogin księżyca blasku dosięga i znów tu powraca.

 

Rucińska


Przez dym, noc, ciemną połowę miesiąca, drugie półrocze
Do światła księżycowego dotarłszy, jogin powraca.

 

Szuwalska


W dym, noc, w ubywający księżyc oraz słońce,
Co na południe zdąża, wtedy właśnie jogin
W blask księżyca się wtapia, by znowu powrócić.
 
 

BhG 8.26

śukla-kṛṣṇe gatī hy ete jagataḥ śāśvate mate
ekayā yāty anāvṛttim anyayāvartate punaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


jagataḥ (należące do świata) ete hi śukla-kṛṣṇe gatī (zaiste te dwie drogi jasna i ciemna) śāśvate (za odwieczne) mate (uważane).
[tayor madhye] (pośród nich) ekayā (przez jedną) anāvṛttim (niepowracanie) yāti (osiąga),
anyayā (przez inną) punaḥ āvartate (ponownie powraca).

 

tłumaczenie polskie


Te dwie drogi należące do świata: jasną i ciemną uważa się za odwieczne.
Dzięki jednej osiąga się brak powrotu, a przez drugą ponownie się powraca.

 

analiza gramatyczna

śukla-kṛṣṇe śukla-kṛṣṇā 1i.2 f. ; DV : śuklā ca kṛṣṇā ceticiemna i jasna [droga] (od: śukla – biały, jasny, jasny dwutydzień; kṛṣṇa – czarny, ciemny, ciemny dwutydzień);
gatī gati 1i.2 f. poruszania się, drogi, podróże, rezultaty (od: gam – iść);
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
ete etat sn. 1i.2 f. te dwie;
jagataḥ jagat 6i.1 n. świata, ludzkości (od: gam – iść);
śāśvate śāśvatā 1i.2 f. wieczne, stałe (od: śaśvat – wieczny, bezustanny, liczny);
mate matā (man – myśleć) PP 1i.2 n. myślane, uważane, szanowane; myśli, opinie, punkty widzenia;
ekayā ekā sn. 3i.1 f. przez jedną;
yāti (iść, osiągać) Praes. P 1c.1 idzie, osiąga;
anāvṛttim an-ā-vṛtti 2i.1 f. niezawrócenie, brak powrotu, niepowtórzenie (od: ā-vṛt – zawracać, obracać się);
anyayā anyā sn. 3i.1 f. przez inną;
āvartate ā-vṛt (zawracać, obracać się) Praes. Ā 1c.1 zawraca, powraca;
punaḥ av. ponownie, jeszcze raz, z powrotem;

 

warianty tekstu


śukla-kṛṣṇe gatī śukla-kṛṣṇa-gatī (drogi jasna i ciemna);
śāśvateśāśvatī (odwieczne);
mate → same / mataḥ (takie same / opinia);
ekayā yāty anāvṛttim → anayor yāty anāvṛttim / ekayānyātmanāvṛttim / ekayā yāṃty anāvṛttim (na tych dwóch idzie ku niezawracaniu / przez jedną i przez mającą inną naturę  powracanie / przez jedną idzie w niepowracanie);
anyayāvartate punaḥ → ekayāvartate ‘nyayā /  ādyayāvartate ‘nyayā (przez jedną, powraca przez inną / przez pierwszą, powraca przez inną);
 
 

Śāṃkara


śukla-kṛṣṇe śuklā ca kṛṣṇā ca śukla-kṛṣṇe, jñāna-prakāśakatvāt śuklā, tadabhāvāt kṛṣṇā | ete śukla-kṛṣṇe hi gatī jagataḥ ity adhikṛtānāṃ jñāna-karmaṇoḥ, na jagataḥ sarvasyaiva ete gatī saṃbhavataḥ | śāśvate nitye, saṃsārasya nityatvāt, mate’bhiprete | tatraikayā śuklayā yāty anāvṛttim, anyayā itarayā āvartate punar bhūyaḥ

 

Rāmānuja


śuklā gatiḥ arcirādikā, kṛṣṇā ca dhūmādikā / śuklayānāvṛttiṃ yāti; kṛṣṇayā tu punar āvartate / ete śuklakṛṣṇe gatī jñānināṃ vividhānāṃ puṇyakarmaṇāṃ ca śrutau śāśvate mate / „tad ya itthaṃ vidur ye ceme ‚raṇye śraddhā tapa ity upāsate te ‚rciṣam abhisaṃbhavanti”, „atha ya ime grāma iṣṭāpūrte dattam ity upāsate te dhūmam abhisaṃbhavanti” iti

 

Śrīdhara


uktau mārgāv upasaṃharati śukleti | śuklārcir-ādi-gatiḥ prakāśa-mayatvāt kṛṣṇā dhūmādi-gatis tamo-mayatvāt | ete gatī mārgau jñāna-karmādhikāriṇo jagataḥ śāśvate anādī saṃmate saṃsārasyānāditvāt | tayor ekayā śuklayā anāvṛttiṃ mokṣaṃ yāti | anyayā kṛṣṇayā tu punar āvartate

 

Madhusūdana


uktau mārgāv upasaṃharati śukla-kṛṣṇe iti | śuklārcir-ādi-gatir jñāna-prakāśa-mayatvāt | kṛṣṇā dhūmādi-gatir jñāna-hīnatvena tamomayatvāt | te ete śukla-kṛṣṇe gatī mārgau hi prasiddhe sa-guṇa-vidyā-karmādhikāriṇoḥ | jagataḥ sarvasyāpi śāstra-jñasya śāśvate anādī mate saṃsārasyānāditvāt | tayor ekayā śuklayā yāty anāvṛttiṃ kaścit | anyayā kṛṣṇayā punar āvartate sarvo ‚pi

 

Viśvanātha


uktau mārgāv upasaṃharati śukla-kṛṣṇe iti | śāśvate anādī saṃmate saṃsārasyānāditvāt | ekayā śuklayā anāvṛttiṃ mokṣam anyayā kṛṣṇayā tu punaḥ punar atra jāyate

 

Baladeva


uktau panthānāv upasaṃharati śukleti | arcir-ādir gatiḥ śuklā prakāśa-mayatvāt dhūmādikā gatiḥ kṛṣṇā prakāśa-śūnyatvāt | gatiḥ panthā ete gatā jñāna-karmādhikāriṇo jagataḥ śāśvate anādī sammate tasyānāditvāt | sphuṭam anyat

 
 

Michalski


Te obydwie drogi: jasna i ciemna uważane są za wieczne drogi żyjącego świata, – po jednej nigdy się nie wraca, po drugiej wraca się z powrotem.

 

Olszewski


Oto wieczna podwójna droga, jasna lub mroczna, przedmiot wiary na tym padole, prowadząca z jednej strony tam, skąd się już nie wraca, z drugiej tam, skąd trzeba powrócić.

 

Dynowska


Są to dwie pradawne na tym świecie drogi – droga światła i droga mroku; pierwszą odchodzi ten, który nie wraca, drugą kto wcieleniom ponownym podlega.

 

Sachse


Odwieczne są owe jasne i ciemne ścieżki świata.
Pierwszą idzie się, aby już nie powrócić,
drugą wraca się
[do następnego ziemskiego wcielenia].

 

Kudelska


Wyróżnia się dwie wciąż powtarzające się drogi tego świata: drogę światła i drogę ciemności,
Gdy pójdziesz jedną, to już tu nie wrócisz, gdy podążysz drugą, to znów tu przybędziesz.

 

Rucińska


Odwieczne są bowiem obie te Ścieżki: jasna i ciemna.
Kto idzie pierwszą, nie wraca. Kto drugą – powraca znowu.

 

Szuwalska


Światło i mrok to bramy poza świat doczesny.
Jedna droga prowadzi tam, skąd się nie wraca,
Drugą zaś ci odchodzą, co się znów narodzą.
 
 

BhG 8.27

naite sṛtī pārtha jānan yogī muhyati kaś-cana
tasmāt sarveṣu kāleṣu yoga-yukto bhavārjuna

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he pārtha (Prythowicu!), he arjuna (Ardźuno!)
ete sṛtī (te dwie drogi) jānan (znający) kaścana yogī (jakikolwiek jogin) na muhyati (nie ulega omroczeniu).
tasmāt (dlatego) sarveṣu kāleṣu (w każdym czasie) yoga-yuktaḥ (zaprzęgnięty do jogi) bhava (bądź).

 

tłumaczenie polskie


Prythowicu, żaden jogin, który zna te dwie drogi, nie ulega omroczeniu.
Dlatego, Ardźuno, w każdej chwili bądź zaprzężony do jogi.

 

analiza gramatyczna

na av. nie;
ete etat sn. 2i.2 f. te dwie;
sṛtī sṛti 2i.2 f. drogi, ścieżki (od: sṛ – biec, płynąć, poruszać się);
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
jānan jānant (jña – wiedzieć, rozumieć) PPr 1i.1 m. rozumiejący;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
muhyati muh (mylić się, być skonfundowanym, omroczonym, ogłupiałym) Praes. P 1c.1 jest oszołomiony, ulega złudzeniu, jest ogłupiały, myli się;
kaś-cana kim-cana sn. 1i.1 m. jakikolwiek (od: kim – co?; -cana – partykuła nieokreśloności);
tasmāt av. dlatego (od: tat sn. 5i.1 m. – z tego);
sarveṣu sarva sn. 7i.3 m. na wszystkich, w każdym;
kāleṣu kāla 7i.3 m. w czasie;
yoga-yuktaḥ yoga-yukta 1i.1 m. ; TP : yogena yuktaḥ iti zaprzęgnięty dzięki jodze (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej, PP yukta – połączony, zaprzęgnięty);
bhava bhū (być) Imperat. P 2c.1 bądź;
arjuna arjuna 8i.1 m. biały, jasny;

 

warianty tekstu


naite sṛtī → naite gatī / nate sṛte / nṛte sṛtī / naite nṛtī / ete sṛtī / naite satī (te dwa przeznaczenia, nie …/ te dwie emanacje, nie…/ te dwie człowiecze drogi / te dwa przedstawienia / te dwie drogi / te dwie będące, nie…);
 
 

Śāṃkara


na ete yathokte sṛtī mārgau pārtha jānan saṃsārāya ekā, anyā mokṣāyeti | yogī na muhyati kaścana kaścid api | tasmāt sarveṣu kāleṣu yoga-yuktaḥ samāhito bhavārjuna

 

Rāmānuja


etau mārgau jānan yogī prayāṇakāle kaścana na muhyati; api tu svenaiva devayānena pathā yāti / tasmād aharahar cirādigaticintanākhyayogayukto bhava

 

Śrīdhara


mārga-jñāna-kalaṃ darśayan bhakti-yogam upasaṃharati naite iti | ete sṛtī mārgau mokṣa-saṃsāra-prāpakau jānan kaścid api yogī na muhyati | sukha-buddhyā svargādi-phalaṃ na kāmayate | kintu parameśvara-niṣṭha eva bhavatīty arthaḥ | spaṣṭam anyat

 

Madhusūdana


gater upāsyatvāya tad-vijñānaṃ stauti naite iti | ete sṛtī mārgau he pārtha jana krama-mokṣāyaikā punaḥ saṃsārāyāpareti niścinvan yogī dhyāna-niṣṭho na muhyati kevalaṃ karma dhūmādi-mārga-prāpakaṃ kartavyatvena na pratyeti kaścana kaścid api | tasmād yogasthāpunar-āvṛtti-phalatvāt sarveṣu kāleṣu yoga-yuktaḥ samāhita-citto bhavāpunar-āvṛttaye he ‚rjuna

 

Viśvanātha


etan-mārga-dvaya-jñānaṃ vivekotpādakam atas tadvantaṃ stauti naite iti | yoga-yuktaḥ samāhita-citto bhava

 

Baladeva


etayoḥ pathor bodho viveka-hetur bhavatīti taṃ stauti naita iti | sṛtī panthāno jānan arcir-ādi-mokṣāya dhūmādiḥ saṃsārāyeti smaran kaścid api yogī mad-bhakto na muhyati dhūmādi-prāpakaṃ karma kartavyatvena na niścinotīty arthaḥ | yoga-yuktaḥ samādhi-niṣṭho bhavāpunar-āvṛttaye

 
 

Michalski


Jogin, znający te obydwie drogi, nigdy nie zbłądzi, o Partho! Dlatego po wszystkie czasy oddawaj się Jodze, Ardżuno!

 

Olszewski


Znając jedną i drugą, synu Prithy, człowiek pobożny nie powinien się niepokoić. Przeto po wszystkie czasy bądź zjednoczony w Jedności duchowej.

 

Dynowska


Znając te dwie drogi, o Parto, Jogi nie zbłądzi. Więc trwaj zawsze niewzruszony w Jodze, Ardżuno.

 

Sachse


Żaden jogin nie zbłądzi, o synu Prithy,
albowiem zna obie te ścieżki.
Idź więc zawsze, Ardżuno, ścieżką jogi!

 

Kudelska


Jogin, który drogi te poznał, już więcej, Partho, nie błądzi, Przeto na zawsze już się ostań przy jodze, Ardżuno.

 

Rucińska


Znając te drogi, o Partho, już żaden jogin nie zbłądzi,
Dlatego o każdej porze w jodze się skupiaj, Ardżuno!

 

Szuwalska


Jogin, znając te ścieżki, nigdy nie zabłądzi.
Dlatego bądź, Ardżuno, wierny ścieżce jogi.
 
 

BhG 8.28

vedeṣu yajñeṣu tapaḥsu caiva dāneṣu yat puṇya-phalaṃ pradiṣṭam
atyeti tat sarvam idaṃ viditvā yogī paraṃ sthānam upaiti cādyam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


vedeṣu (w Wedach) yajñeṣu (w ofiarach) tapaḥsu (w ascezie) dāneṣu ca eva (i zaiste w darach) yat puṇya-phalam (jakikolwiek pomyślny owoc) pradiṣṭam (ustanowiony),
yogī (jogi) idam (go) viditvā (znawszy) tat sarvam (to wszystko) atyeti (przekracza),
[tataś] ca (i wówczas) ādyam (pierwsze) param sthānam (najwyższe miejsce) upaiti (osiąga).

 

tłumaczenie polskie


Jogin poznawszy pomyślny owoc ustanowiony
w Wedach, ofiarach, ascezie i w darowiźnie,
przekracza to wszystko i osiąga pierwsze najwyższe miejsce.

 

analiza gramatyczna

vedeṣu veda 7i.3 m. w Wedach (vid – wiedzieć);
yajñeṣu yajña 7i.3 m. w ofiarach, w czczeniu (od: yaj – poświęcać, składać w ofierze, czcić);
tapaḥsu tapas 7i.3 n. w gorącu, w ascezie (od: tap – topić, palić);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
dāneṣu dāna 7i.3 n. w darach, w jałmużnie (od: – dawać);
yat yat sn. 2i.1 n. który;
puṇya-phalam puṇya-phala 2i.1 n. ; TP : puṇyasya phalam itiowoc pomyślnych [czynów] (od: – oczyszczać, lub puṇ – działać cnotliwie, puṇya – szlachetność, dobro, pobożność, czyn przynoszący zasługę, czystość; phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat);
pradiṣṭam pra-diṣta (pra-diś – wskazywać) PP 2i.1 n. wskazany, ustanowiony;
atyeti ati-i (przechodzić ponad) Praes. P 1c.1 przechodzi ponad, przekracza;
tat tat sn. 2i.1 n. to;
sarvam sarva sn. 2i.1 n. wszystko, całość (sarvam idam – najczęściej w znaczeniu „ten cały świat”);
idam idam sn. 2i.1 n. to;
viditvā vid (wiedzieć) absol. poznawszy;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
param para 2i.1 n. daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, najwyższy, najlepszy;
sthānam sthāna 2i.1 n. stanie, miejsce, pozycja, siedziba (od: sthā – stać);
upaiti upa-i (podchodzić, osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga;
ca av. i;
ādyam ādya 2i.1 n. pierwsze, główne, najlepsze;

 

warianty tekstu


dāneṣu → dāne ca (i w darze);
puṇya-phalaṃ pradiṣṭampuṇya-phala-pradiṣṭam (ustanowiony pomyślny owoc);
atyeti → abhyeti / abhyetya / anveti (zbliża się do / zbliżywszy się do / podąża za);
cādyam → divyaṃ / śāṃtaṃ (niebiański / wyciszający);
 
 

Śāṃkara


śṛṇu tasya yogasya māhātmyaṃ—

vedeṣu samyag-adhīteṣu yajñeṣu ca sādguṇyenānutiṣṭhiteṣu tapaḥsu ca sutapteṣu dāneṣu ca samyag-datteṣu yad eteṣu puṇya-phalaṃ puṇyasya phalaṃ puṇya-phalaṃ pradiṣṭaṃ śāstreṇa, atyety atītya gacchati sat sarvaṃ phala-jātam | idaṃ viditvā sapta-praśna-nirṇaya-dvāreṇoktam arthaṃ samyag avadhāryānuṣṭhāya yogī paraṃ prakṛṣṭam aiśvaraṃ sthānam upaiti ca pratipadyate | ādyam ādau bhavaṃ kāraṇaṃ brahmety arthaḥ

 

Rāmānuja


athādhyāyadvayoditaśāstrārthavedanaphalam āha

ṛgyajussāmātharvarūpavedābhyāsayajñatapodānaprabhṛtiṣu sarveṣu puṇyeṣu yat phalaṃ nirdiṣṭam, idam adhyāyadvayoditaṃ bhagavanmāhātmyaṃ viditvā tat sarvam atyeti etadvedanasukhātirekeṇa tat sarvaṃ tṛṇavan manyate / yogī jñānī ca bhūtvā jñāninaḥ prāpyaṃ param ādyaṃ sthānam upaiti

 

Śrīdhara


adhyāyārtham aṣṭa-praśnārtha-nirṇayaṃ saphalam upasaṃharati vedeṣv iti | vedeṣv adhyayanādibhḥ | yajñeṣv anuṣṭhānādibhiḥ | tapaḥsu kāya-śoṣaṇādibhiḥ | dāneṣu sat-pātre ‚rpaṇādibhiḥ | yat puṇya-phalam upadiṣṭaṃ śāstreṣu tat sarvam atyeti | tato ‚pi śreṣṭhaṃ yogaiśvaryaṃ prāpnoti | kiṃ kṛtvā ? idam aṣṭa-praśnārtha-nirṇayenoktaṃ tattvaṃ viditvā | tataś ca yogī jñānī bhūtvā param utkṛṣṭam ādyaṃ jagan mūla-bhūtaṃ sthānaṃ viṣṇoḥ paramaṃ padaṃ prāpnoti

 

Madhusūdana


punaḥ śraddhānu-vṛddhy-arthaṃ yogaṃ stauti vedeṣv iti | vedeṣu darbha-pavitra-pāṇitva-prāṅ-mukhatva-gurv-adhīnatvādibhiḥ samyag-adhīteṣu, yajñeṣv aṅgopāṅga-sāhityena śraddhayā samyag-anuṣṭhiteṣu | tapaḥsu śāstrokteṣu mano-buddhy-ādyaikāgryeṇa śraddhayā sutapteṣu | dāneṣu tulā-puruṣādiṣu deśe kāle pātre ca śraddhayā samyag-dattesu yat-puṇya-phalaṃ puṇyasya dharmasya phalaṃ svarga-svārājyādi pradiṣṭaṃ śāstreṇa | atyety atikrāmati tat sarvam idaṃ pūrvokta-sapta-praśna-nirūpaṇa-dvāreṇoktaṃ viditvā samyag-anuṣṭhāna-prayantam avadhāryānuṣṭhāya ca yogī dhyāna-niṣṭhaḥ | na kevalaṃ tad atikrāmati paraṃ sarvotkṛṣṭam aiśvaraṃ sthānam ādyaṃ sarva-kāraṇam upaiti ca pratipadyate ca sarva-kāraṇaṃ brahmaiva prāpnotīty arthaḥ | tad anenādhyāyena dhyeyatvena tat-padārtho vyākhyātaḥ

 

Viśvanātha


etad-adhyāyoktārtha-jñāna-phalam āha vedeṣv iti | tat sarvam atyeti atikramya ca yogī bhaktimān tato ‚pi śreṣṭhaṃ sthānam ādyam aprākṛtaṃ nityaṃ prāpnoti

 

Baladeva


saptamāṣṭamādhyāya-dvaya-jñāna-prakāram āha vedeṣv iti | vedeṣu brahmacarya-guru-śuśrūṣaṇādi-vidhinā samyag-adhīteṣu sarvāṅgoaa-saṃhāreṇa samyag-anuṣṭhiteṣu | tapaḥsu śāstroktena vidhinā samyak cariteṣu | dāneṣu deśa-kāla-pātra-parīkṣayā śraddhayā ca samyag-datteṣu yat puṇya-phalaṃ svarga-rājyādi-lakṣaṇaṃ pradiṣṭam uktam | tat sarvam abhyety atikramati | kiṃ kṛtvety āha idam iti | idam adhyāya-dvayoktaṃ bhagavato mama mad-bhakteś ca māhātmyaṃ sat-prasaṅgena viditvā tad-vedana-sukhātiriktaṃ tat sarvaṃ tṛṇāya manyata ity arthaḥ | tato yogī mad-bhaktimān bhūtvādyam anādi-parama-māyikaṃ mat-sthānam upaiti

 
 

Michalski


Wszystko, co jest cudnym owocem Wiedzy, ofiar, pokuty i darów – wszystko to zna jogin, lecz wszystko omija i dąży do najwyższej, najpierwszej siedziby.

 

Olszewski


Owoc czystości, który zyskuje się przez czytanie Weby, przez świętą Ofiarę, przez umartwienia, szczodrobliwość, ten owoc czystości przewyższa Yogi przez wiedzę i dochodzi Bo przystani najwyższej.

 

Dynowska


Jogi, który to wszystko poznał, wznosi się ponad wszelkie owoce zasług ofiar Wedyjskich, z umartwień i wysiłków wewnętrznych, oraz czynów miłosierdzia płynące i wchodzi w pra-odwieczny, przenajwyższy „Byt”.

 

Sachse


Wiedząc o tym wszystkim
jogin przechodzi ponad owocem zasług
obiecanym w zamian za recytację Wed,
składanie ofiar,
uprawianie ascezy i rozdawanie darów,
i idzie ku najwyższej, pierwotnej siedzibie.

 

Kudelska


Jogin, który poznał to wszystko, wznosi się ponad wszelkie owoce z ofiar wedyjskich, z wyrzeczenia jak i z darów pochodzące,
On osiąga stan najwyższy i pierwotny.

 

Rucińska


Cały ten owoc zasług obiecany
w Wedach, ofiarach, ascezie i darach
Jogin, poznawszy mija – i dociera
do najwznioślejszej pierwotnej siedziby.

 

Szuwalska


Owoce wiedzy, ofiar, ascezy, jałmużny
I uczynków pobożnych osiągnął już jogin,
Lecz dąży do najwyższej, pierwotnej krainy.
 
 

BhG 8.kolofon

iti śrī-mahābhārate bhiṣma-parvaṇi triṃśo ‘dhyāyaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

tłumaczenie polskie

A oto trzydziesty rozdział w chwalebnej Mahabharacie w parwanie Bhiszmy.

 

warianty tekstu

iti śrī-mahābhārate śata-sāhasryāṃ saṃhitāyāṃ vaiyāsakyāṃ bhīṣma-parvaṇi*

A oto w chwalebnej Mahabharacie, w sanhicie Wjasowej, posiadającej sto tysięcy [wersów] w parwanie Bhiszmy

śrīmad-bhagavad-gītāsu upaniṣatsu brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrī-kṛṣṇārjuna-saṃvāde prayāṇa-kāla-yogo / kṣara-nirdeśo / mahā-puruṣa-yogo / akṣara-brahma-yoga-jñānena parama-gati-prāpti-nirūpaṇaṃ / brahma-yogo / adhyātma-puruṣa-darśo / mahā-puruṣa-darśano / dhāraṇā-yogo / puruṣottama-yogaḥ / brahmākṣara-nirdeśo / puruṣa-yogo / atma-yogo / akṣara-brahma-yogo ‘ṣṭamo ‘dhyāyaḥ

W chwalebnych pieśniach Pana, w upaniszadach, w wiedzy o brahmanie, w księdze jogi, w rozmowie chwalebnego Kryszny z Ardźuną óstmy rozdział zatytułowany: Joga czasu śmierci / Pouczenie o zniszczalnym / Joga wielkiego Męża / Przedstawienie osiągnięcia najwyższego celu dzięki wiedzy o jodze niezniszczalnego brahmana / Joga brahmana / Spojrzenie na Męża i rządcę jaźni / Ukazanie wielkiego Męża / Joga utrzymania / Joga najwyższego Męża / Pouczenie o niezniszczalnym brahmanie / Joga Męża / Joga jaźni / Joga niezniszczalnego brahmana.

* Ta część kolofonu z: Śrīmad-Bhagavad-gītā (czcionka bengalska), komentarz: Śrīdhara Svāmipāda “Subodhinī”, tłumaczenie na język bengalski: Nārāyaṇa-dāsa Bhakti-sudhā-kara, Gaudīya mission Kalkuta 1996r.

 
 

Śrīdhara


aṣṭame ‚ṣṭa viśiṣṭe ‚ṣṭa-saṃpṛṣṭārtha-vinirṇayaiḥ |
akliṣṭam iṣṭa-dhāmāptiḥ spaṣṭitotkṛṣṭa-vartmanā ||

iti śrī-śrīdhara-svāmikṛtāyāṃ bhagavad-gītā-ṭīkāyāṃ subodhinyāṃ
tāraka-brahma-yogo nāmāṣṭamo ‚dhyāyaḥ

 

Viśvanātha


bhaktānāṃ sarvataḥ śraiṣṭhyaṃ pūrvoktaṃ teṣv api sphuṭam |
ananya-bhaktasyety artho ‚trādhyāye vyañjito ‚bhavat ||
iti sārārtha-varṣiṇyāṃ harṣiṇyāṃ bhakta-cetasām |
śrī-gītāsv asṭamo ‚dhyāyaḥ saṅgataḥ saṅgataḥ satām

 

Baladeva


kṛṣṇāṃśaḥ puruṣo yoga-bhaktyā labhyo ‚rcir-ādibhiḥ |
kṛṣṇas tv ananya-bhaktyaivety aṣṭamasya vinirṇayaḥ ||