atha prathamo ‘dhyāyaḥ – arjuna-viṣāda-yogaḥ

A oto rozdział pierwszy: „Joga smutku Ardźuny”


Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Przedmowa
Narajana przewyższa niezamanifestowane (avyakta),
z niezamanifestowanego powstało Jajo (aṇḍa) [przejawienia],
a wewnątrz Jaja znajdują się światy
oraz Ziemia o siedmiu wyspach.

upodghāṭaḥ
oṃ
nārāyaṇaḥ paro ’vyaktād aṇḍam avyakta-sambhavam
|
aṇḍasyāntas tv ime lokāḥ sapta-dvīpā ca medinī ||

Ów Pan, gdy wyemanował świat, zapragnął jego stabilności, dlatego wpierw stworzył Marićę i innych Panów Stworzeń, i przekazał im prawo opisane w Wedach, które ma cechę aktywności (pravṛtti). Następnie stworzył Sanakę, Sanandanę i innych, którym przekazał prawo mające cechę powściągnięcia (nivṛtti), charakteryzujące się wiedzą i ascezą (jñāna-vairāgya).

sa bhagavān sṛṣṭvedaṃ jagat tasya ca sthitiṃ cikīrṣuḥ marīcyādīn agre sṛṣṭvā prajāpatīn pravṛtti-lakṣaṇaṃ dharmaṃ grāhayāmāsa vedoktam | tato ’nyān ca sanaka-sanandanādīn utpādya nivṛtti-lakṣaṇaṃ dharmaṃ jñāna-vairāgya-lakṣaṇaṃ grāhayāmāsa |

Zatem prawo (dharma) opisane w Wedach jest dwojakie: mające cechę aktywności i powściągnięcia. Jest ono przyczyną stabilności świata. Prawo, które jest bezpośrednią przyczyną powstania najwyższego dobra istot, utrzymuje pomyślność [świata] dzięki stanom (varṇa) takim, jak bramiński, etapom życia (āśrama) oraz celom żywota (artha).

dvividho hi vedokto dharmaḥ pravṛtti-lakṣaṇo nivṛtti-lakṣaṇaś ca | jagataḥ sthiti-kāraṇam | prāṇināṃ sākṣād abhy-udaya-niḥśreyasa-hetur yaḥ sa dharmo brāhmaṇādyair varṇibhir āśramibhiś ca śreyo ’rthibhir anuṣṭhīyamānaḥ |

Po długim czasie, na skutek pojawienia się żądzy (kāma) demiurgów, prawo zostało pokonane przez bezprawie (adharma), którego przyczyną jest zaprzestanie rozważań nad wiedzą. Gdy wzrosło bezprawie, wówczas pierwszy stwórca, Wisznu zwany Narajaną, pragnąc chronić stabilność świata, zstąpił swą cząstką jako Kryszna [zrodzony] z Wasudewy w [łonie] Dewaki po to, by chronić bramińskość brahmanowej Ziemi. Dzięki ochronie bramińskości chronione jest prawo wedyjskie, a również zależne od niego podziały na stany i etapy życia (varṇāśrama).

dīrgheṇa kālena anuṣṭhātṝṇāṃ kāmodbhavād dhīyamāna-viveka-jñāna-hetukena adharmeṇa abhibhūyamāne dharme, pravardhamāne ca adharme, jagataḥ sthitiṃ paripipālayiṣuḥ, sa ādi-kartā nārāyaṇākhyo viṣṇur bhaumasya brahmaṇo brāhmaṇatvasya cābhirakṣaṇārthaṃ devakyāṃ vasudevād aṃśena kṛṣṇaḥ kila sambabhūva | brāhmaṇatvasya hi rakṣaṇena rakṣitaḥ syād vaidiko dharmaḥ tad-adhīnatvād varṇāśrama-bhedānām |

Ów Bóg, wiecznie wyposażony w wiedzę, władztwo, moc, siłę, wigor i blask (jñānaiśvarya-śakti-bala-vīrya-tejas), zapanował nad swą Ułudą (māyā) wisznuicką (vaiṣṇavī), trójprzymiotową (triguṇātmikā), będącą źródłem przyrody (mūla-prakṛti). Chociaż jest nienarodzonym i nieprzemijającym władcą istot, a jego natura jest wiecznie przeczysta, świadoma i wyzwolona, to dzięki swej Ułudzie postrzegany jest jako ucieleśniony, jakby zrodzony i działający dla korzyści świata.

sa ca bhagavān jñānaiśvarya-śakti-bala-vīrya-tejobhiḥ sadā sampannas triguṇātmikāṃ vaiṣṇavīṃ svāṃ māyāṃ mūla-prakṛtiṃ vaśīkṛtya, ajo ’vyayo bhūtānām īśvaro nitya-śuddha-buddha-mukta-svabhāvo ’pi san, sva-māyayā dehavān iva jāta iva ca lokānugrahaṃ kurvan lakṣyate |

Choć nie ma on osobistych motywów działania, to pragnąc, by istoty zrozumiały dwojakie prawo wedyjskie, pouczył Ardźunę tonącego w oceanie rozpaczy i omroczenia, [myśląc]: „Prawo podjęte i praktykowane przez szlachetnych będzie dążyć ku wzrostowi”. Owo prawo, tak jak objaśnił je Bóg, wszechwiedzący Wedawjasa połączył w siedemsetwersowe [dzieło] zwane Gitą.

sva-prayojanābhāve ’pi bhūtānujighṛkṣayā vaidikaṃ hi dharma-dvayam arjunāya śoka-moha-mahodadhau nimagnāya upadideśa guṇādhikair hi gṛhīto ’nuṣṭhīyamānaś ca dharmaḥ pracayaṃ gamiṣyatīti | taṃ dharmaṃ bhagavatā yathopadiṣṭaṃ veda-vyāsaḥ sarvajño bhagavān gītākhyaiḥ saptabhiḥ śloka-śatair upanibabandha |

Tekst Gity jest zebraną esencją znaczenia wszystkich Wed i jest trudny do zrozumienia. Chociaż, by ukazać jego znaczenie, wielu komentowało go zgodnie z zasadą: ćwiartka strofy (pada) – znaczenie ćwiartki, wypowiedź (vākya) – znaczenie wypowiedzi, zrozumiałem, że na skutek mnogości znaczeń, co jest ogromną przeszkodą, zwykli ludzie go nie pojmują. Tak więc po rozważeniu znaczenia, wybranego spośród wielu [możliwych], będę pokrótce tworzyć komentarz.

tad idaṃ gītā-śāstraṃ samasta-vedārtha-sāra-saṅgraha-bhūtaṃ durvijñayārthaṃ tad-arthāviṣkaraṇāya anekair vivṛta-pada-padārtha-vākya-vākyārtha-nyāyam api atyanta-viruddhānekārthatvena laukikair gṛhyamāṇam upalabhyāhaṃ vivekato ’rtha-nirdhāraṇārthaṃ saṃkṣepato vivaraṇaṃ kariṣyāmi |

Zwięźle, celem (prayojana) tekstu Gity jest najwyższe dobro (niḥśreyasa), charakteryzujące się ostatecznym przerwaniem kołowrotu wcieleń wraz z jego przyczyną. A to osiąga się dzięki prawu mającemu postać pewności co do wiedzy o jaźni, a rozpoczynającego się od wyrzeczenia się (sannyāsa) wszelkich czynów.

tasya asya gītā-śāstrasya saṃkṣepataḥ prayojanaṃ paraṃ niḥśreyasaṃ sa-hetukasya saṃsārasya atyantoparama-lakṣaṇam | tac ca sarva-karma-sannyāsa-pūrvakād ātma-jñāna-niṣṭhā-rūpād dharmād bhavati |

Wskazawszy na to właśnie prawo, będące znaczeniem Gity, Bóg powiedział:
Zaiste to prawo jest najodpowiedniejsze, aby doświadczyć stanu brahmanowego” – oto [wypowiedź z] Anugity (MBh 14.16.12).Tam też mówi on:
Zaiste nie jest [on] prawy ani bezprawy, pomyślny, ani niepomyślny” (MBh 14.19.7).
Kto jest w tym jednorodnym stanie, ten jest pochłonięty, cichy, o niczym nie myśli” (MBh 14.19.1).
A także:
Oznaką wiedzy jest zaniechanie” (MBh 14.43.26).
Tutaj na końcu [dzieła] mówi do Ardźuny:
Porzuciwszy wszelkie prawa idź ku mnie – jedynej opoce” (BhG 18.66).

tathā imam eva gītārtha-dharmam uddiśya bhagavataivoktam –
sa hi dharmaḥ suparyāpto brahmaṇaḥ pada-vedane
(MBh 14.16.12) ity anugītāsu | tatraiva coktaṃ –
naiva dharmī na cādharmī na caiva hi śubhāśubhī (MBh 14.19.7),
yaḥ syād ekāsane līnas tūṣṇīṃ kiṃcid acintayan (MBh 14.19.1),
jñānaṃ saṃnyāsa-lakṣaṇaṃ (MBh 14.43.26) iti ca |
ihāpi cānte uktam arjunāya –
sarva-dharmān parityajya mām ekaṃ śaraṇaṃ vraja
(BhG 18.66) iti |

Prawo o cesze aktywności, którego celem jest wzniesienie [praktykanta] i które związane jest ze stanami i etapami życia, zostało również tu przedstawione. Choć prowadzi ono do osiągnięcia siedzib bogów, to ustanawiane jest dzięki rozumowi (buddhi) i czczeniu Boga (īśvarārpaṇa), zatem wiedzie do oczyszczenia bytu (śuddha-sattva) i jest pozbawione zamiaru [osiągnięcia] owocu.

abhyudayārtho ’pi yaḥ pravṛtti-lakṣaṇo dharmo varṇān āśramāṃś coddiśya vihitaḥ sa devādi-sthāna-prāpti-hetur api san, īśvarārpaṇa-buddhyānuṣṭhīyamānaḥ sattva-śuddhaye bhavati phalābhisandhi-varjitaḥ |

Ten, kogo byt się oczyścił, dzięki stałości w kontemplacji wiedzy i dzięki zrodzeniu się wiedzy, również osiąga najwyższe dobro. Mając na względzie właśnie ów cel, [Pan] mówi:
W brahmanie złożywszy czyny” (BhG 5.10),
Jogin czyni czyn pozbywszy się lgnięcia, by jaźń oczyścić” (BhG 5.11).

śuddha-sattvasya ca jñāna-niṣṭhā-yogyatā-prāpti-dvāreṇa jñānotpatti-hetutvena ca niḥśreyasa-hetutvam api pratipadyate | tathā cemam evārtham abhisandhāya vakṣyati brahmaṇy ādhāya karmāṇi (BhG 5.10), yoginaḥ karma kurvanti saṅgaṃ tyaktvātma-śuddhaye (BhG 5.11) iti |

Oto prawo dwojakiej natury, którego celem jest najwyższe dobro. Tekst Gity będąc prawdą o najwyższym celu, zwanym Wasudewą w szczególności definiuje najwyższego brahmana i specyficznie objawia cel, relację i znaczenie (prayojana, sambanda, abhidheya). Dzięki zrozumieniu znaczenia [Gity], [osiąga się] spełnienie wszystkich celów żywota (puruṣārtha), dlatego też podjąłem się wysiłku jej objaśnienia.

imaṃ dvi-prakāraṃ dharmaṃ niḥśreyasa-prayojanam | paramārtha-tattvaṃ ca vāsudevākhyaṃ para-brahmābhidheya-bhūtaṃ viśeṣataḥ abhivyañjayad viśiṣṭa-prayojana-sambandhābhidheya-vad gītā-śāstram | yatas tad-artha-vijñānena samasta-puruṣārtha-siddhiḥ | ataḥ tad-vivaraṇe yatnaḥ kriyate mayā ||

 

Rāmānuja

yat-padāmbho-ruha-dhyāna-vidhvastāśeṣa-kalmaṣaḥ |
vastutām upayāto ’haṃ yāmuneyaṃ namāmi tam ||
Ja, którego nieskończone grzechy zostały zniszczone dzięki rozmyślaniu
o lotosie jego stóp i który doszedłem do prawdy, kłaniam się Jamuneji.

oṃ | śriyaḥ patir nikhila-heya-pratyanīka-kalyāṇaika-tānaḥ
OM. Mąż Śri, który jest nutą jedynej szlachetności (kalyāṇa), która jest całkowitym przeciwieństwem tego co winno być odrzucone,

svetara-samasta-vastu-vilakṣaṇānanta-jñānānandaika-svarūpaḥ,
ten, który jest kształtem jedni nieskończoności (ananta), wiedzy (jñāna) i rozkoszy (ānanda), odróżnianej od wszelkich rzeczy różnych od siebie,

svābhāvikānavadhikātiśaya-jñāna-balaiśvarya-vīrya-śakti-tejaḥ-prabhṛty-asaṃkhyeya-kalyāṇa-guṇa-gaṇa-mahodadhiḥ,
ten, który jest wielkim oceanem zbioru niezliczonych szlachetnych zalet na czele z obfitością wiedzy, siłą, władztwem, męstwem, mocą i blaskiem, które są jego własną naturą, nieograniczoną i bezgraniczną,

svābhimatānu-rūpaika-rūpācintya-divyādbhuta-nitya-niravadya-niratiśayaujjvalya-saugandhya-saundarya-saukumārya-lāvaṇya-yauvanādy-ananta-guṇa-nidhir divya-rūpaḥ,
ten, który posiada boską postać będącą skarbnicą nieskończonych zalet poczynając od blasku, zapachu, piękna, delikatności, powabu i młodości; [postaci tej] nie można przewyższyć, jest niezniszczalna, wieczna, bosko cudowna, nie do wyobrażenia i jest jednym kształtem odpowiadającym [jego] własnym pragnieniom,

svocita-vividha-vicitrānantāścarya-nitya-niravadyāparimita-divya-bhūṣaṇaḥ,
ten, którego rozmaite ozdoby są dla niego stosowne [gdyż] są boskie, niezmierzone, niezniszczalne, wieczne, zdumiewające, nieskończone i urocze,

svānurūpāsaṃkhyeyācintya-śakti-nitya-niravadya-niratiśaya-kalyāṇa-divyāyudhaḥ,
ten, którego oręż jest stosowny dla niego [gdyż] jest niezliczony, nie do wyobrażenia, jest jego mocą, jest wieczny, bez zarzutu, nie do pokonania i szlachetny,

svābhimatānurūpa-nitya-niravadya-svarūpa-rūpa-guṇa-vibhavaiśvarya-śīlādy-anavadhikātiśayāsaṅkhyeya-kalyāṇa-guṇa-gaṇa-śrī-vallabhaḥ,
ten, który jest ukochanym Śri, która posiada zbiór niezliczonych, nie mających końca i nie do pokonania szlachetnych zalet jak piękno, charakter, majestat, władztwo, zwyczaje, a jej wieczna i nienaganna postać odpowiada [jego] własnym pragnieniom,

sva-saṅkalpānuvidhāyi-svarūpa-sthiti-pravṛtti-bhedāśeṣa-śeṣataika-rati-rūpa-nitya-niravadya-niratiśaya-jñāna-kriyaiśvaryādy-ananta-guṇa-gaṇāparimita-sūribhir anavaratābhiṣṭuta-caraṇa-yugalaḥ,
ten, którego para stóp jest bezustannie wychwalana przez niezmierzone gromady mędrców posiadających nieskończone zalety jak niepodzielna miłość, piękno, wieczność, niezniszczalność, bycie niezwyciężonym, mądrość, odprawianie religijnych rytuałów, władztwo, a ich charakter, utrzymanie, rozliczne nieskończone czynności oraz śmierć podlegają [jego] własnej woli,

vāṅ-manasāparicchedya-svarūpa-svabhāvaḥ,
ten, którego natury ani charakteru nie można zdefiniować umysłem czy słowami,

svocita-vividha-vicitrānanta-bhogya-bhogopakaraṇa-bhoga-sthāna-samṛddhānantāścaryānanta-mahā-vibhavānanta-parimāṇa-nitya-niravadyākṣara-parama-vyoma-nilayaḥ,
ten, którego siedzibą jest najwyższe niebo bezkresne, niezmierzone, wieczne, niezniszczalne, niepodzielne, które jest odpowiednie dla niego, [gdyż] jest różnorodne, rozmaite, można nim radować się w nieskończoność, dostarcza komfortów, jest miejscem komfortów, jest bogate, nieograniczenie zadziwiające i posiada nieograniczoną wielką wspaniałość,

vividha-vicitrānanta-bhogya-bhoktṛ-varga-paripūrṇa-nikhila-jagad-udaya-vibhava-laya-līlaḥ,
ten, którego zabawą jest tworzenie, utrzymanie i zagłada całego świata, pełnego podziałów na rozmaite, różnorodne i nieskończone przedmioty uciech (bhogya) i na  radujących się (bhoktṛ) [nimi],

paraṃ brahma puruṣottamo nārāyaṇo brahmādi-sthāvarāntaṃ nikhilaṃ jagat sṛṣṭvā svena rūpeṇāvasthitaḥ,
ten najwyższy brahman, najlepszy człowiek (Puruṣottama), Narajana, który jest stabilnością i końcem (sthāvara-anta) [wszystkiego] począwszy od Brahmy, który wyemanowawszy cały świat pozostaje w swej postaci,

brahmādi-deva-manuṣyāṇāṃ dhyānārādhanādy-agocaro ’pāra-kāruṇya-sauśīlya-vātsalyaudārya-mahodadhiḥ,
ten, którego ani bogowie począwszy od Brahmy ani ludzie nie mogą osiągnąć dzięki kontemplacji czy czczeniu, który jest wielkim oceanem bezgranicznej łaskawości, cnót, czułości i szczodrości,

svayam eva rūpaṃ tat-tat-sajātīya-saṃsthānaṃ sva-svabhāvam ajahad eva kurvaṃs teṣu teṣu lokeṣv avatīryāvatīrya tais tair ārādhitaḥ,
ten, który porzucił swoją własną postać będącą siedzibą tych kolejnych homogenicznych [bytów] oraz [jego] własną naturą i ciągle ponownie zstępując między te wszystkie istoty i przez nie ciągle ponownie jest czczony,

tat-tad-iṣṭānurūpaṃ dharmārtha-kāma-mokṣākhyaṃ phalaṃ prayacchan,
ten, który dostarcza owocu zwanego dharmą, zyskiem, rozkoszą i wyzwoleniem, zgodnego z pragnieniem każdej [istoty],

bhū-bhārāvatāraṇāpadeśenāsmad-ādīnām api saṃsāra-duḥkha-śamanāya samāśrayaṇīyatvāyāvatīryorvyāṃ sakala-manuja-nayana-viṣayatāṃ gataḥ, parāvara-nikhila-jana-mano-nayana-hāri-divya-ceṣṭitāni kurvan,
ten, który pod pretekstem zstąpienia, by usunąć ciężar Ziemi, ale [naprawdę] by wyciszyć cierpienia związane z egzystencją i aby dostarczyć schronienie dla [osób] począwszy od nas, zstępuje na Ziemię stając się obiektem wizji wszystkich ludzi i dokonuje boskich czynów oczarowujących tak oczy jak i umysły wszystkich ludzi niskich i wzniosłych,

pūtanā-śakaṭa-yamalārjunāriṣṭa-pralamba-dhenuka-kāliya-keśi-kuvalayāpīḍa-cāṇūra-muṣṭika-tosala-kaṃsādīn nihatya anavadhika-dayā-sauhārdānurāga-garbhāvalokanālāpāmṛtair viśvam āpyāyayan,
ten, który pokonując Putanę, Wóz, bliźniacze [drzewa] ardźuna, Byka, Pralambę, Osła, Kaliję, Konia, Kuwalajapidę, zapaśników Ćandę i Musztikę, Kamsę i innych, sprawia radość światu dzięki nektarowi słów i głębokich spojrzeń [niosących] bezgraniczne współczucie, dobroć i miłość,

niratiśaya-saundarya-sauśīlyādi-guṇāviṣkāreṇākrūra-mālā-kārādīn parama-bhāgavatān kṛtvā,
ten, który dzięki zamanifestowaniu nieograniczonych zalet jak piękno czy cnoty uczynił Akrurę, twórcę girland i innych najlepszymi z bhagawatów,

pāṇḍu-tanaya-yuddha-protsāhana-vyājena parama-puruṣārtha-lakṣaṇa-mokṣa-sādhanatayā vedāntoditaṃ sva-viṣayaṃ jñāna-karmānugṛhītaṃ bhakti-yogam avatārayāmāsa |
[on to] pod pretekstem nakłonienia do walki synów Pandu spowodował zstąpienie jogi miłości (bhakti-yoga), która pojmowana jest dzięki wiedzy i czynom (jñāna, karman), której przedmiotem zainteresowania jest on sam i którą podejmuje Wedanta poprzez środki prowadzące do wyzwolenia (mokṣa) charakteryzowanego jako najwyższy cel żywota (parama-puruṣārtha).

tatra pāṇḍavānāṃ karuṇāṃ ca yuddhe prārabdhe sa bhagavān puruṣottamaḥ sarveśvareśvaro jagad-upakṛti-martya āśrita-vātsalya-vivaśaḥ pārthaṃ rathinam ātmānaṃ ca sārathiṃ sarva-loka-sākṣikaṃ cakāra |
Tu gdy bitwa miała się rozpocząć, powodowany współczuciem do synów Pandu ów Pan, najlepszy człowiek, władca wszystkich władców, który stał się śmiertelnikiem dla korzyści świata i którego kontroluje czułość przyjmujących [u niego] schronienie, uczynił syna Prythy rydwannikiem, a siebie, świadka obserwującego wszystkie światy, woźnicą.

evam arjunasyotkarṣaṃ jñātvāpi sarvātmanāndho dhṛtarāṣṭraḥ suyodhana-vijaya-bubhutsayā saṃjayaṃ papraccha |
W ten sposób, Dhrytarasztra, którego jaźń była ślepa pod każdym względem, choć wiedział o nadzwyczajności Ardźuny, ciekawy zwycięstwa Sujodhany zapytał Sandźaję.

 

Madhva

devaṃ nārāyaṇaṃ natvā sarva-doṣa-vivarjitam |
paripūrṇaṃ gurūṃś ca tān gītārthaṃ vakṣyāmi leśataḥ ||
Pokłoniwszy się wolnemu od wszelkich wad, całkowicie pełnemu Bogu Narajanowi,
a także [pokłoniwszy się] mistrzom, będę omawiać pokrótce znaczenie Gity.

naṣṭa-dharma-jñāna-loka-kṛpālubhiḥ brahma-rudrendrādibhir arthito jñāna-pradarśanāya bhagavān vyāso ‘vatatāra |
Pan Wjasa, którego prosili Brahma, Rudra, Indra i inni, powodowany współczuciem do ludzi, którzy utracili wiedzę i dharmę, zstąpił by ukazać wiedzę.

tataś ceṣṭāniṣṭa-prāpti-parihāra-sādhanā-darśanāt vedārthā-jñānāc ca saṃsāre kliśyamānānāṃ strī-śūdrādīnāṃ ca dharma-jñāna-dvārā mokṣo bhaved iti kṛpāluḥ sarva-vedārthopabṛṃhitāṃ tad-anukta-kevaleśvara-jñāna-dṛṣṭārtha-yuktāṃ ca sarva-prāṇinām avagāhyānavagāhya-rūpāṃ kevala-bhagavat-svarūpa-parāṃ parokṣārthāṃ mahābhārata-saṃhitām acīkỊpat |
tac coktam—
„Zatem na skutek ujrzenia metody usunięcia niepożądanego i zyskania pożądanego oraz dzięki wiedzy o znaczeniu Wedy ci, którzy cierpią w stworzonym [świecie], począwszy od kobiet i śudrów, oby zostali wyzwoleni poprzez wiedzę i dharmę” – [Tak myśląc] współczujący ułożył księgę Mahabharaty, wzbogaconą o znaczenie wszelkich Wed, wyposażoną w znaczenie wiedzy ujrzanej przez samego Władcę i [wcześniej] nie wypowiedzianej. [Mahabharata] ma postać wiedzy, w której [jednocześnie] mogą i nie mogą się pławić wszystkie istoty, która jest najwyższą własną postacią samego Pana i której tematy są poza zasięgiem doświadczenia.
Tak to powiedziano:

lokeśā brahma-rudrādyāḥ saṃsāre kleśinaṃ janam |
vedārthājñam adhīkāra-varjitaṃ ca striyādikam ||
avekṣya prārthayāmāsuḥ deveśaṃ puruṣottamam |
tataḥ prasanno bhagavān vyāso bhūtvā ca tena ca ||
anyāvatāra-rūpaiś ca vedānuktārtha-bhūṣitam |
devalenātma-bodhena dṛṣṭaṃ vedārtha-saṃyutam ||
bhārataṃ pañca-rātraṃ ca mūla-rāmāyaṇaṃ tathā |
purāṇaṃ bhāgavataṃ ceti sambhinnaś śāstra-puṅgavaḥ ||
iti nārāyaṇāṣṭākṣara-kalpe|
„Gdy władcy świata począwszy od Brahmy i Rudry ujrzeli cierpiących ludzi,
na czele z kobietami, którzy nie znają znaczenia Wedy i są pozbawieni zdolności,
prosili [o zstąpienie] Władcę bogów, najlepszą osobę (Puruṣottama).
Tak zadowolony Pan stał się Wjasą i przez niego
oraz przez inne zstąpienia zostały ułożone główne spośród ksiąg:
Bharata, Pańćaratra, pierwotna Ramajana, a także purany i Bhagawata.
[Są one] ozdobione niewypowiedzianym znaczeniem Wed,
zostały ujrzane przez Dewalę o rozbudzonej jaźni,
i są połączone ze znaczeniem Wed”.
Oto [wypowiedź zawarta] w Narajana-aszta-akszara-kalpie.

brahṃāpi tan na jānāti iṣat sarvo ‘pi jānati |
bahv-artham ṛṣayas tat tu bhārataṃ pravadanti hi ||
ity upa-nāradīye |
„Nawet Brahma jej nie rozumie, chociaż wszyscy trochę ją rozumieją.
Zaiste wieszczowie wypowiedzieli Bharatę mającą mnogość znaczeń”.
Oto [wypowiedź zawarta] w Upanaradiji.

brahmādyaiḥ prārthito viṣṇur bhārataṃ saṃcakāra ha |
yasmin daśārthāḥ sarvatra na jñeyās sarva-jantubhiḥ ||
iti nāradīye |
„Wisznu proszony przez Brahmę i innych ułożył Bharatę.
Jej dziesięciu tematów w żaden sposób nie pojmie nikt ze zrodzonych”.
Oto [wypowiedź zawarta] w Naradiji.

bhārataṃ cāpi kṛtavān pañcamaṃ vedam uttamam |
daśā-varārthaṃ sarvatra kevalaṃ viṣṇu-bodhakam |
parokṣārthaṃ tu sarvatra vedād apyuttamaṃ tu yat ||
iti skānde |
„I stworzył [on] Bharatę, która jest piątą Wedą,
jest najlepsza, posiada dziesięć wspaniałych tematów,
w każdym miejscu dostarcza wyłącznie poznania Wisznu,
w każdym miejscu jej tematy są tajemnicze,
i nawet od Wedy jest wyższa”.
Oto [wypowiedź zawarta] w Skanda-puranie.

yadi vidyāt catur-vedān saṅgopaniṣadān dvijaḥ |
na cet purāṇam saṃvidyān naiva sa syād vicakṣaṇaḥ ||
itihāsa-purāṇābhyāṃ vedaṃ samupabṛṃhayet |
bibhety alpa-śrutād vedo mām ayaṃ pracaliṣyati ||
„Jeśli dwakroć zrodzony znałby cztery Wedy oraz upaniszadów gromadę,
ale nie znałby dobrze puran, zaiste nie będzie uczonym.
Wedę winno się uzupełniać itihasami i puranami.
Weda obawia się niedouczonego (alpa-śruta) [myśląc] ‘on mnie rozchwieje’ ”.

manv-ādi kecid bruvate hy āstīkādi yathāpare |
tathopari-carādy anye bhārataṃ paricakṣate ||
„Zaiste niektórzy mówią, że począwszy od ‘Manu’,
inni że począwszy od ‘Astiki’,
a jeszcze inni, że od ‘Poruszania się w powietrzu’,
tak jest opisywana Bharata”.

bhārataṃ sarva-vedāś ca tulām āropitāḥ purā |
devair brahmādibhis sarvaiḥ ṛṣibhiś ca samanvitaiḥ |
vyāsasyaivājñayā tatra tv atyaricyata bhāratam ||
mahattvād bhāravattvāc ca mahābhāratam ucyate |
niruktam asya yo veda sarva-pāpaiḥ pramucyate ||
yad ihāsti tad anyatra yan nehāsti na kutra-cit |
virāṭodyoga-pāravān |
„W dawnych czasach zebrani bogowie na czele z Brahmą
oraz wszyscy wieszczowie położyli na wadze Bharatę i wszystkie Wedy.
Wtedy, dzięki mocy Wjasy przeważyła Bharata.
Z [powodu] wielkości (mahattva) i ciężkości (bhāravattva) zwana jest Mahabharatą.
Kto zna jej etymologię uwolni się od wszelkich grzechów.
To co jest w niej, można znaleźć gdzie indziej,
czego w niej nie ma, tego nie ma nigdzie”.
Oto [wypowiedź zawarta] w rozdziałach: Wirata i Udjoga.

ity ādi-tad-vākya-paryālocanayā ṛṣi-saṃpradāyāt
ko hy anyaḥ puṇḍarīkākṣāt mahābhārata-kṛt bhavet |
Dzięki rozważeniu tej pierwszej wypowiedzi oraz z sukcesji wieszczów [wynika że]:
„Któż inny od Lotosookiego (Puṇḍarīkākṣa) mógłby zostać twórcą Mahabharaty?”

ity-ādi purāṇa-granthāntara-gata-vākyāny athānupapattyā nāradādhyayanādi-liṅgaiś cāvasīyate | katham anyathā bhārata-nirukti-jñāna-mātrena sarva-pāpa-kṣayaḥ prasiddhaś ca so ‘rthaḥ | kathaṃ cānyasya na kartuṃ śakyate | granthāntara-gatatvāc ca nāvidyamāna-stutiḥ | na ca kartur eva | itaratrāpi sāmyāt |
Te i podobne wypowiedzi znalazły się wewnątrz pism takich jak purany. A przez niezgodność oraz dzięki przesłankom (liṅga) [płynącym] ze studiów [pism] Narady i innych, jest to ustalone, [że Lotosooki jest autorem Mahabharaty]. Jak w przeciwnym razie zwyczajnie dzięki wiedzy etymologicznej [o terminie] Bharata niszczone są wszelkie grzechy? A ten cel jest osiągnięty. I dlaczego inna [aktywność] nie jest w stanie tego osiągnąć? Ponieważ znajdują się [one] wewnątrz pisma, pochwały te nie są nieprawdziwe. I zaiste ich sprawca nie jest [nieprawdziwy]. [Rozumie się to również] z podobieństwa [spotykanego] gdzie indziej.

tatra ca sarva-bhāratārtha-saṃgrahāṃ vasudevārjuna-saṃvāda-rūpāṃ bhārata-pārijāta-madhu-bhūtāṃ gītām upanibabandha |
W tych okolicznościach [Lotosooki] skomponował Gitę, która jest zebranym znaczeniem całej Bharaty, ma postać rozmowy Wasudewy z Ardźuną i jest słodyczą Bharatowego [kwiatu] paridźata.

tac coktam—
bhārataṃ sarva-śāstreṣu bhārate gītikā varā |
viṣṇoḥ sahasra-nāmāpi jñeyaṃ pāṭhyaṃ ca tad dvayam ||
iti mahā-kaurme |
Jest powiedziane:
„Bharata jest najlepsza pośród wszystkich ksiąg,
W Bharacie Gita jest najlepsza.
Wraz z tysiącem imion Wisznu, te dwa teksty należy poznać i recytować”.
Oto [wypowiedź zawarta] w Maha-kaurmie.

sa hi dharmas suparyāpto brahmaṇaḥ pada-vedane ||
ity ādi ca |
„To zaiste jest dharma odpowiednia do osiągnięcia siedziby brahmana”.
I inne [oznajmienia].

 

Śrīdhara

śeṣāśeṣa-mukha-vyākhyā-cāturyaṃ tv eka-vaktrataḥ |
dadhānam adbhutaṃ vande paramānanda-mādhavam ||
Kłaniam się cudownemu, przepełnionemu najwyższą błogością Madhawie.
Daje on rezolutne objaśnienia, które choć pochodzą z jednych ust
[są niczym pochodzące z] z nieskończonych ust Śeszy.

śrī-mādhavaṃ praṇamyomādhavaṃ viśveśam ādarāt |
tad-bhakti-yantritaḥ kurve gītā-vyākhyāṃ subodhinīm ||
Pokłoniwszy się z szacunkiem chwalebnemu Madhawie,
[oraz] mężowi Umy, który jest Władcą świata,
[ja], skrępowany miłością do niego tworzę „Subodhini” – komentarz do Gity.

bhāṣya-kāra-mataṃ samyak tad-vyākhyātur giras tathā |
yathāmati samālocya gītā-vyākhyāṃ samārabhe ||
Po właściwym przyjrzeniu się opinii twórcy (Śaṃkara) komentarza,
a także zgodnie z możliwościami, [przyjrzawszy się] słowom (gira) jego komentatora (Ānanda-giri), rozpoczynam komentarz Gity.

gītā vyākhyāyate yasyāḥ pāṭha-mātra-prayatnataḥ |
seyaṃ subodhinī ṭīkā sadā dhyeyā manīṣibhiḥ ||
Gita jest objaśniana przez zwykłą czynność jej czytania,
a o tym komentarzu „Subodhini” ludzie powinni zawsze rozmyślać.

iha khalu sakala-loka-hitāvatāraḥ sakala-vandita-caraṇaḥ parama-kāruṇiko bhagavān devakī-nandanas tattvājñāna-vijṛmbhita-śoka-moha-bhraṃśita-vivekatayā nija-dharma-parityāga-pūrvaka-para-dharmābhisandhinam arjunaṃ dharma-jñāna-rahasyopadeśa-plavena tasmāc choka-moha-sāgarād uddadhāra |Tutaj zaiste ten, który zstąpił dla dobra całego świata, którego stopy wielbione są przez wszystkich, najbardziej miłosierny Pan, syn Dewaki, łodzią tajemnych pouczeń o wiedzy i dharmie wydobył z oceanu rozpaczy i omroczenia Ardźunę, który na skutek wadliwego rozważania, omroczenia, rozpaczy i powstałej niewiedzy o prawdzie zamierzał na początku porzucić własną dharmę i przyjąć dharmę innych.

tam eva bhagavad-upadiṣṭam arthaṃ kṛṣṇa-dvaipāyanaḥ saptabhiḥ śloka-śatair upanibabandha | tatra ca prāyaśaḥ śrī-kṛṣṇa-mukhād viniḥsṛtān eva ślokān alikhat | kāṃścit tat-saṅgataye svayaṃ ca vyaracayat |
Właśnie ów pogląd będący pouczeniem Pana Kryszna Dwaipajana ułożył w siedemset wersów. Tutaj napisał wersy zamanifestowane głównie z ust chwalebnego Kryszny, a niektóre, w celu spójności, sam stworzył.

yathoktaṃ gītā-māhātmye –
gītā sugītā kartavyā kim anyaiḥ śāstra-vistaraiḥ |
yā svayaṃ padmanābhasya mukha-padmād viniḥsṛtā || iti |
Jak oznajmia „Pochwała Gity”:
„Gitę winno się pięknie śpiewać. Cóż po innych rozlicznych księgach?
Ona zamanifestowała się z lotosu ust samego Padmanabhy”.

tatra tāvad dharmakṣetre ity ādinā viṣīdann idam abravīd ity antena granthena śrī-kṛṣṇārjuna-saṃvāda-prastāvāya kathā nirūpyate | tataḥ param āsamāptes tayor dharma-jñānārthe saṃvādaḥ |
Tutaj począwszy od „dharma-kṣetre” (BhG 1.1) a skończywszy tekstem „viṣīdann idam abravīt” (BhG 1.28) przedstawiona jest opowieść, aby wprowadzić rozmowę chwalebnego Kryszny z Ardźuną. A następnie aż do końca [przedstawiona jest] rozmowa ich dwóch o znaczeniu dharmy i wiedzy.

 

Viśvanātha

gaurāṃśukaḥ sat-kumuda-pramodī svābhikhyayā gos tamaso nihantā |
śrī-kṛṣṇa-caitanya-sudha-nidhir me mano ‚dhitiṣṭhan svaratiṃ karotu ||
Złoty promień, dający radość liliom świętych,
który swym imieniem niszczy ciemność krowy-ziemi,
chwalebny Kryszna Ćaitanja, będący oceanem nektaru,
który zagościł w moim umyśle, niechaj czyni swą radość.

prācīna-vācaḥ suvicārya so ‚ham ajño ‚pi gītāmṛta-leśa-lipsuḥ |
yateḥ prabhor eva mate tad atra santaḥ kṣamadhvaṃ śaraṇāgatasya ||
Po rozważeniu słów poprzedników,
choć nie mam wiedzy, to pragnę odrobiny nektaru Gity (Gītāmṛta-leśa).
Tutaj są prawdy będące jedynie poglądami Pana, który jest wyrzeczeńcem,
wybaczcie więc temu, który przyjmuje [jego] schronienie.

iha khalu sakala-śāstrābhimata-śrīmac-caraṇa-saroja-bhajanaḥ svayaṃ bhagavān narākṛti-para-brahma-śrī-vasudeva-sūnuḥ sākṣāc chrī-gopāla-puryām avatīryāpāra-paramātarkya-prāpañcika-sakala-locana-gocarīkṛto bhavābdhi-nimajjamānān jagaj-janān udhṛtya sva-saundarya-mādhuryāsvādanayā svīya-prema-mahāmbudhau nimajjayāmāsa |
Zaiste tu osobiście Pan, którego uczczenia chwalebnych lotosów stóp pragną wszystkie pisma, który jest ponad ludzkim kształtem, jest brahmanem, chwalebnym synem Wasudewy, zstąpił bezpośrednio do chwalebnego miasta pasterzy. W bezgranicznie niepojęty [sposób] dał się doświadczać wszystkim oczom świata. Tak [umożliwiając] smakowanie swego własnego piękna i słodyczy, uratował światowych ludzi tonących w oceanie egzystencji i zatopił ich w ogromnym oceanie swej miłości.

śiṣṭa-rakṣā duṣṭa-nigraha-vrata-niṣṭhā-mahiṣṭha-pratiṣṭho ‚pi bhuvo-bhāra-duḥkhāpahāra-miṣeṇa duṣṭānām api sva-dveṣṭṝṇām api mahā-saṃsāra-grāsī-bhūtānām api mukti-dāna-lakṣaṇaṃ parama-rakṣaṇam eva kṛtvā
Chociaż dzięki ochronie najlepszych i oddaniu ślubowi zniszczenia łotrów ustanowiona jest [jego] wielkość, to pod pretekstem usunięcia cierpienia ziemi, spowodowanego ciężarem, dał najwyższą ochronę w postaci daru wyzwolenia nawet łotrom, zazdrosnym o niego, których [pożera] pochłaniająca ogromna egzystencja (mahā-saṃsāra).

svāntar-dhānottara-kāla-janiṣyamāṇān anādy-avidyā-bandha-nibadnhana-śoka-mohādyākulān api jīvān uddhartuṃ śāstra-kṛn-muni-gaṇa-gīyamāna-yaśaś ca dhartuṃ sva-priya-sakhaṃ tādṛśa-svecchā-vaśād eva raṇa-mūrdhany udbhūta-śoka-mohaṃ śrīmad-arjunaṃ lakṣyī-kṛtya
[Chcąc] wynieść ludzi urodzonych po jego odejściu, których splątały więzy nie mającej początku niewiedzy (avidyā), i którzy są niespokojni pod wpływem rozpaczy i otumanienia, a także [aby] utwierdzić [swą] chwałę wyśpiewywaną przez zastępy wieszczów komponujących pisma – mocą takiego pragnienia przed rozpoczęciem bitwy uczynił swego ukochanego przyjaciela chwalebnego Ardźunę naznaczonym rozpaczą i otumanieniem.

kāṇḍa-tritayātmaka-sarva-veda-tātparya-paryavasitārtha-ratnālaṅkṛtaṃ śrī-gītā-śāstram aṣṭā-daśādhyāyam antar-bhūtāṣṭā-daśa-vidyaṃ sākṣād vidyamānīkṛtam iva parama-puruṣārtham āvirbhāvayām babhūva |
I sprawił zamanifestowanie się chwalebnej księgi Gity, ozdobionej klejnotem ostatecznego celu znaczenia wszystkich Wed mających naturę trzech działów (karma-, jñāna-, upāsanā-kāṇḍa), która ma osiemnaście rozdziałów, jest osiemnastoczęściową tajemną wiedzą, która jakby bezpośrednio daje poznanie, a także jest najwyższym celem człowieczym.

tatrādhyāyānāṃ ṣaṭkena prathamena niṣkāma-karma-yogaḥ | dvitīyena bhakti-yogaḥ | tṛtīyena jñāna-yogo darśitaḥ | tatrāpi bhakti-yogasyāti-rahasyatvād ubhaya-saṅjīvakatvenābhyarhitatvāt sarva-durlabhatvāc ca madhyavartīkṛtaḥ | karma-jñānayor bhakti-rāhityena vaiyarthyāt te dve bhakti-miśre eva sammatīkṛte |
Wśród [jej] rozdziałów w sześciu pierwszych [przedstawiona jest] joga czynu wolnego od pragnień (niṣkāma-karma-yoga), w drugiej [szóstce] joga miłości (bhakti-yoga), a w trzeciej ukazana jest joga wiedzy (jñāna-yoga). Umieszczenie jogi miłości w środku wynika z [jej] niezwykłej tajemniczości (ati-rahasyatva) oraz z tego, że obie [joga czynu i wiedzy] czczą ją dla utrzymania życia, a także ponieważ jest spośród wszystkich najtrudniejszą do zdobycia (durlabhatva). Ponadto z braku celowości czynu i wiedzy, które pozbawione są miłości. Te dwie [jogi] nabierają znaczenia jedynie gdy zmieszane są z miłością.

bhaktis tu dvividhā kevalā pradhānī bhūtā ca | tatrādyā svata eva parama-prabalā | te dve karma-jñāne vinaiva viśuddha-prabhāvatī akiñcanā ananyādi-śabda-vācyā | dvitīyā tu karma-jñāna-miśrety akhilam agre vivṛtībhaviṣyati |
A miłość jest dwojaka: sama w sobie (kevalā) i dominująca (pradhānī). Wśród nich pierwsza z natury jest najpotężniejsza. Zaiste będąc pozbawioną tych dwóch – czynu i wiedzy – posiada przeczystą moc, a pozbawiona czegokolwiek [innego] jest nazywana takimi słowami jak „nieróżna” (ananya). Natomiast druga „zmieszana jest z czynem i wiedzą”. Zostanie to wyczerpująco wyjaśnione dalej.

 

Baladeva

satyānantācintya-śakty-eka-pakṣe sarvtrādhyakṣe bhakta-rakṣāti-dakṣe |
śrī-govinde viśva-sargādi-kande pūrṇānande nityam āstāṃ matir me ||
Niechaj moja myśl zawsze jest skupiona na chwalebnym Gowindzie,
który jest jedyną ideą prawdy, nieskończoności i niewyobrażalnych mocy,
który jest wszędzie percypowany, jest ekspertem w ochronie miłujących,
i jest korzeniem [wszystkiego] począwszy od stworzenia świata.

ajñāna-nīradhir upaiti yayā viśoṣaṃ
bhaktiḥ parāpi bhajate paripoṣam uccaiḥ |
tattvaṃ paraṃ sphurati durgamam apy ajasraṃ
sād-guṇya-bhṛt-svaracitāṃ praṇamāmi gītām ||
Kłaniam się Gicie, stworzonej osobiście przez dzierżcę sześciu zalet,
dzięki której ocean niewiedzy zostaje osuszony,
a miłość, choć najwyższa, gwałtownie wzrasta,
[to Gita] rozwiera najwyższą prawdę,
a ciężka droga [dzięki niej] staje się łatwą do pokonania.

atha sukha-cid-ghanaḥ svayaṃ bhagavān acintya-śaktiḥ puruṣottamaḥ sva-saṅkalpāyatta-vicitra-jagad-udayādi-viriñcy-ādi-sañcintya-caraṇaḥ sva-janmādi-līlayā sva-tulyān sahāvirbhūtān pārṣadān praharṣayaṃs tayaiva jīvān bahūn avidyā-śārdūlī-vadanād vimocya svāntar-dhānottara-bhāvino ‚nyān uddidhīrṣur āhava-mūrdhni svātma-bhūtam apy arjunam avitarkya-sva-śaktyā samoham iva kurvan tan-moha-vimārjanāpadeśena saparikara-svātma-yāthātmyaika-nirūpikāṃ sva-gītopaniṣadam upādiśat |
Oto sam Pan, który jest kondensacją szczęścia i myśli, mający niepojęte moce (acintya-śakti), najlepszy człowiek (puruṣottama), o którego stopach rozmyślają polegający na jego woli różnorodni twórcy świata jak Wirińci, który dzięki swym zabawom takim jak narodziny daje radość towarzyszom, którzy posiadają wielką, równą jemu moc. On uwalnia liczne istoty z paszczy tygrysa niewiedzy (avidyā). Pragnąc wynieść innych, którzy będą [żyć] po jego odejściu, gdy bitwa miała się rozpocząć, swą mocą braku rozsądzenia (avitarkya) okrył jakby omroczeniem Ardźunę, chociaż był on jego jaźnią. I pod pretekstem usunięcia tego omroczenia przekazał własną Upaniszadę Gity, która przedstawia jedną jaźń jako swą jaźń wraz z orszakiem.

tasyāṃ khalv īśvara-jīva-prakṛti-kāla-karmāṇi pañcārthā varṇyante | teṣu vibhu-saṃvid īśvaraḥ | aṇu-saṃvij jīvaḥ | sattvādi-guṇa-trayāśrayo dravyaṃ prakṛtiḥ | traiguṇya-śūnyaṃ jaḍa-dravyaṃ kālaḥ | puṃ-prayatna-niṣpādyam adṛṣṭādi-śabda-vācyaṃ karmeti |
Zaiste opisane jest w tej [Gicie] pięć tematów: Władca (īśvara), żywa istota (jīva), natura (prakṛti), czas (kāla) i czyn (karman). Pośród nich Pan jest potężnym poznającym. Żywa istota małym poznającym. Natura to materia, dla której wsparciem są trzy guny poczynając od sattwy. Czas to tępa materia pozbawiona trzech gun. Czyn jest tym, co można zyskać dzięki człowieczemu wysiłkowi, co opisuje się słowami takimi jak „niewidzialne / los (adṛṣṭa)”.

teṣāṃ lakṣaṇāni | eṣv īśvarādīni catvāri nityāni | jīvādīni tv īśvara-vaśyāni | karma tu prāg-abhāvavad anādi vināśi ca | tatra saṃvit-svarūpo ‚pīśvaro jīvaś ca saṃvettāsmad-arthaś ca – vijñānam ānandaṃ brahma – yaḥ sarvajñaḥ sarvavit – mantā boddhā kartā vijānātmā puruṣaḥ, ity ādi śruteḥ | so ‚kāmayata bahu syām – sukham aham asvāpsaṃ na kiñcid avediṣam ity ādi śruteś ca | na cobhayatra mahat-tattva-jāto ‚yam ahaṅkāraḥ tadā tasyānutpatter vilīnatvāc ca |
[A oto] ich symptomy. Wśród nich cztery począwszy od Władcy są wieczne. [Wszystkie] od żywej istoty są zależne od Władcy. Ale czyn jest jakby wcześniej nieistniejący (prāg-abhāva) – bez początku i zniszczalny. Wśród nich upostaciowanie poznania – Władca i żywa istota – to poznający, którego celem [poznania] jest on sam: „brahman jest szczęściem i rozpoznaniem” (Bṛhad-āraṇyaka-upaniṣad 3.9.28), „Który wie wszystko i zna wszystkich” (Muṇḍaka-upaniṣad 1.1.9), „Mąż jest doradcą, znawcą, sprawcą i rozpoznającą jaźnią” (Praśna-upaniṣad 4.9) – tak oznajmia objawienie. „On zapragnął – obym stał się wieloma” (Taittirīya-upaniṣad 2.6), „Ja szczęśliwie spałem niczego nie wiedząc” – tak również oznajmia objawienie. A to, co jest w obu [zarówno Panu jak i żywej istocie] nie jest zrodzonym z Wielkiego bytu (mahat-tattva) egotyzmem (ahaṅkāra) – ponieważ ten jest zniszczalny oraz zawodny.

sa ca sa ca kartā bhoktā siddhaḥ – sarva-jñaḥ sarva-vit kartā boddhā iti padebhyaḥ | anubhavitṛtvaṃ khalu bhoktṛtvaṃ sarvābhyupagatam | so ‚śnute sarvān kāmān saha brahmaṇā vipaścitā iti śrutes tūbhayos tat pravyaktam |
On osiągnął doskonałość bycia działającym (kartṛ) jak i spożywającym (bhoktṛ), co wynika z [użycia] słów „wszechwiedzący (sarva-jña), wszystko znający (sarva-vit), sprawca (kartṛ), znawca (boddhṛ)”. Istnienie zaiste jest spożywaniem – z tym wszyscy się zgadzają. „On spożywa wszystkie przyjemności wraz z rozumnym brahmanem” (Taittirīya-upaniṣad 2.1) – tak oznajmia objawienie, więc ta [tożsamość] obydwu (spożywania i poznawania) jest ustalona.

yadyapi saṃvit-svarūpāt saṃvettṛtvādi nānyat prakāśa-svarūpād raver iva prakāśakatvādi, tathāpi viśeṣa-sāmarthyāt tad-anyatva-vyavahāraḥ | viśeṣaś ca bheda-pratinidhir na bhedaḥ | sa ca bhedābhāve ‚pi bheda-kāryasya dharma-dharmi-bhāvādi-vyavahārasya hetuḥ |sattā satī bhedo bhinnaḥ kālaḥ sarvadāstīty ādiṣu vidvadbhiḥ pratītaḥ | tat-pratīty-anyathānupapattyā – evaṃ dharmān pṛthak paśyaṃs tān evānuvidhāvati iti śrutyā ca siddhaḥ | iha hi brahma-dharmān abhidhāya tad-bhedaḥ pratiṣidhyate |
Jeśli nawet bycie znawcą (i kolejne) nie jest różne od uosabiania poznania, tak jak [w przypadku] Słońca bycie ukazującym (i kolejne) nie jest różne od uosobienia jasności, to na mocy „szczególności” (viśeṣa) ta różnica jest zwyczajowa. A „szczególność” sprawia pozór różnicy, ale nie jest różnicą. Ona to, nawet gdy nie ma [faktycznej] różnicy, jest przyczyną powstawania różnicy, która jest zwyczajowym [rozróżnieniem] na stan przymiotu (dharma) i właściciela przymiotu (dharmin). [Wypowiedzi] takie jak: „Istniejący byt” (sattā satī), „rozbita różnorodność” (bhedo bhinnaḥ), „czas istnieje zawsze” (kālaḥ sarvadāsti) uznawane są [za słuszne] przez mądrych. [A oto wypowiedź] temu przeciwna, w wypadku jej nieuznania [powstaje] niezgodność: „W ten sposób, kto oddzielnie widzi przymioty, podąża jedynie za nimi” (Kaṭha-upaniṣad 4.14) – to rozstrzygnięcie objawienia. Tutaj zaiste wzmiankuje się przymioty brahmana i ich różność od niego jest zakazana.

na khalu bheda-pratinidhes tasyāpy abhāve dharma-dharmi-bhāva-dharma-bahutve śakye vaktum ity anicchubhir api svīkāryāḥ syuḥ, ta ime ‚rthāḥ śāstre ‚smin yathā-sthānam anusandheyāḥ |
Zaiste ten nie może nic powiedzieć, kto [głosi] wymienność różnicy (bheda), gdy jest nieobecność różnorodnych cech mających naturę przymiotu (dharma) i właściciela przymiotu (dharmin). Dlatego nawet mimo niechęci [takie rozróżnienie] zostaje przyjęte. Tematy te będą rozważone w tym dziele w odpowiednim miejscu.

iha hi jīvātma-paramātma-tad-dhāma tat-prāpty-upāyānāṃ svarūpāṇi yathāvan nirūpyante | tatra jīvātma-yāthātmya-paramātma-yāthātmyopayogitayā paramātma-yāthātmyaṃ tu tad-upāsanopayogitayā prakṛtyādikaṃ tu paramātmanaḥ sraṣṭur upakaraṇatayopadiśyate |
Zaiste tutaj będą przedstawione jak należy: moc / siedziba (dhāma) żywej istoty (jīvātman) i Najwyższej jaźni (paramātman) oraz natura sposobów osiągania celu (upāya) przez nich przyjęta. Tutaj dzięki zastosowaniu prawdziwej natury (yāthātmya) żywej istoty i prawdziwej natury Najwyższej jaźni zostanie wyjaśniona prawdziwa natura Najwyższej jaźni, a także dzięki zastosowaniu jej czczenia (upāsana) oraz dzięki wspomaganiu Najwyższej jaźni, która jest stwórcą [będą wyjaśnione kolejne byty] począwszy od natury (prakṛti).

tad-upāyāś ca karma-jñāna-bhakti-bhedāt tredha | tatra śruta-tat-tat-phalanair apekṣeṇa kartṛtvābhiniveśa-parityāgena cānuṣṭhitasya sva-vihitasya karmaṇaḥ, hṛd-viśuddhi-dvārā jñāna-bhaktyor upakāritvāt paramparayā tat-prāptāv upāyatvam |
Owe metody osiągania celu (upāya) są trojakie odpowiednio do podziału na: czyny (karman), wiedzę (jñāna) i miłość (bhakti). Tutaj [w Gicie] metodą osiągania celu jest czyn, nakazany przez siebie samego, a zastosowany dzięki pragnieniu różnych owoców, o których się usłyszało [w tradycji] i dzięki porzuceniu poczucia bycia sprawcą. Dzięki oczyszczeniu serca wiedza i miłość (jñāna, bhakti) przez służenie sukcesji (parampara) stają się metodą osiągnięcia celu (upāyatva).

tac ca śruti-vihita-karma hiṃsā-śūnyam atra mukhyam | mokṣa-dharme pitā-putrādi-saṃvādāt hiṃsāvat tu gauṇaṃ viprakṛṣṭatvāt tayos tu sākṣād eva tathātvam |
Tu [w Gicie] głównym [tematem] jest czyn nakazany przez tradycję i pozbawiony przemocy. W „Moksza-dharmie” (Mahābhārata, Śānti-parvan) z rozmowy ojca i syna, i innych [wynika że] czynienie przemocy jest podrzędne z powodu wielkiego oddalenia od tych dwóch, które są bezpośrednio istotą.

nanu, tathānuṣṭhitena karmaṇā hṛd-viśuddhyā jñānodayena muktau satyāṃ, bhaktyā ko viśeṣaḥ | ucyate, jñānam eva kiñcid viśeṣād bhaktir iti | nirṇimeṣa-vīkṣaṇa-kaṭākṣa-vīkṣaṇa-vadanayor antaraṃ cid-vigrahatayānusandhir jñānaṃ tena tat sālokyādiḥ | vicitra-līlā-rasāśrayatayānusandhis tu bhaktis tayā kroḍī-kṛta-sālokyādi-tad-varīvasyānanda-lābhaḥ pumarthaḥ | bhakter jñānatvaṃ tu – sac-cid-ānandaika-rase bhakti-yoge tiṣṭhati – iti śruteḥ siddham |
Skoro w ten sposób przez wypełnianie czynu oczyszczającego serce i rozbudzającego wiedzę osiąga się wyzwolenie, to jaka jest szczególność miłości? Jest powiedziane: „wiedza zaiste jest na [zasadzie] szczególności pewnym [rodzajem] miłości”. Wiedza to połączenie z postacią świadomości (cid-vigrahatā), które jest odmienne od patrzenia bez mrugania i rzucania ukośnych spojrzeń. Dzięki niej osiąga się ten sam świat (sālokya) i inne [rodzaje wyzwolenia]. Miłość to połączenie ze schronieniem smaków (rasāśrayatā) różnorodnych zabaw. Dzięki niej [osiąga się] cel człowieczy – zdobycie szczęścia służenia jemu przez [udaniu się do] tego samego świata i inne [rodzaje wyzwolenia]. Wiedza należy do miłości: „Znajduje się [On] w jodze miłości (bhakti-yoga), która jest smakiem jedni bytu, świadomości i błogości (sac-cid-ānanda)(Gopāla-tāpanī-upaniṣad 2.79) – oto konkluzja tradycji.

tad idaṃ śravaṇādi-bhāvādi-śabda-vyapadiṣṭaṃ dṛṣṭam | jñānasya śravaṇādyākāratvaṃ cit-sukhasya viṣṇoḥ kuntalādi-pratīkatvavat pratyetavyam iti vakṣyāmaḥ |
Ta [joga miłości] jawi się jako wskazana przez słowa takie jak „uczucie” (bhāva) i inne oraz „słuchanie” (śravaṇa) i inne. Do wiedzy należy słuchanie i inne niczym do Wisznu, który jest świadomością i błogością, należą wyobrażenie kosmyka włosów i inne – tak należy [to] rozumieć. To [jeszcze] będzie opisane.

ṣaṭ-trike ‚smin śāstre prathamena ṣaṭkeneśvarāṃśasya jīvasyāṃśīśvara-bhakty-upayogi-svarūpa-darśanam | tac cāntar-gata-jñāna-niṣkāma-karma-sādhyaṃ nirūpyate |
W tej księdze, złożonej z trzech szóstek [rozdziałów], w pierwszej szóstce ukazana jest natura żywej istoty będącej cząstką Władcy, [czyli] nadawanie się [jej] do kochania Władcy i jego cząstek. A także ukazany jest cel czynów pozbawionych pragnień, które zawierają w sobie wiedzę.

madhyena parama-prāpyasyāṃśīśvarasya prāpaṇī bhaktis tan-mahima-dhī-pūrvikābhidhīyate |
W środkowych [sześciu rozdziałach] przedstawiona jest ustanowiona miłość do Władcy cząstek, który jest najwyższym [obiektem] do osiągnięcia, [a miłość] ta rozpoczyna się od rozmyślania o jego chwale.

antyena tu pūrvoditānām eveśvarādīnāṃ svarūpāṇi pariśodhyante | trayāṇāṃ ṣaṭkānāṃ karma-bhakti-jñāna-pūrvatā-vyapadeśas tu tat-tat-prādhānyenaiva | carame bhakteḥ pratipatteś coktis tu ratna-sampuṭordhva-likhita-tat-sūcaka-lipi-nyāyena |
A w końcowych [sześciu rozdziałach] są wytłumaczone natury wcześniej wzmiankowanych [bytów] jak Władca i inni. We [wszystkich] trzech szóstkach znajduje się opis towarzyszących sobie: czynów (karman), miłości (bhakti) i wiedzy (jñāna) – właśnie w takiej kolejności odpowiednio do dominowania [w kolejnych szóstkach rozdziałów]. Na zakończenie wypowiedziane jest [oznajmienie] miłości (bhakti) i oddawania czci (pratipatti), na zasadzie (nyāya) podpisu wskazującego na to [co jest zawarte w środku], napisanego na wieku pudełka z klejnotami.

asya śāstrasya śraddhāluḥ sad-dharma-niṣṭho vijitendriyo ‚dhikārī | sa ca sa-niṣṭha-pariniṣṭhita-nirapekṣa-bhedāt trividhaḥ | teṣu svargādi-lokān api didṛkṣur niṣṭhayā sva-dharmān hary-arcana-rūpān ācaran prathamaḥ | loka-saṃjighṛkṣayā tān ācaran hari-bhakti-nirato dvitīyaḥ | sa ca sa ca sāśramaḥ | satya-tapo-japādibhir viśuddha-citto hary-eka-niratas tṛtīyo nirāśramaḥ |
Odpowiednią [osobą do poznania] (adhikārin) tej księgi jest mający wiarę (śraddhālu), trwający w wiecznej dharmie (sad-dharma-niṣṭha) i panujący nad zmysłami (vijitendriya). Ta [odpowiednia osoba] jest trzech rodzajów zgodnie z podziałem na: wiarę (sa-niṣṭha), najwyższą wiarę (pari-niṣṭhita) i pozbycie się pragnień (nirapekṣa). Wśród nich pierwszy, choć pragnie ujrzeć światy jak niebiosa i inne, z wiarą wykonuje swe dharmy w postaci czczenia Hariego i innych. Drugi, oddany miłości do Hariego, wykonuje je pragnąc zrozumieć świat. Jeden i drugi [przestrzegają zasad] etapów życia (sāśrama). Trzeci nie [przestrzega zasad] etapów życia, oddany jest jedynie Hariemu, jego umysł – dzięki prawdzie, ascezie, modlitwie i innym – jest przeczysty.

vācya-vācaka-bhāvaḥ sambandhaḥ | vācya ukta-lakṣaṇaḥ śrī-kṛṣṇaḥ | vācakas tad-gītā-śāstraṃ tādṛśaḥ so ‚tra viṣayaḥ | aśeṣa-kleśa-nivṛtti-pūrvakas tat-sākṣāt-kāras tu prayojanam ity anubandha-catuṣṭayam |
Związek (sambandha) to stan tego, co ma być oznajmione (vācya) i mówcy (vācaka). To, co ma być oznajmione, to znaczenie wypowiedzi, którym jest chwalebny Kryszna. Mówcą tej księgi Gity, jest ten właśnie [Kryszna], który jest tutaj przedmiotem poznania (viṣaya). Cel (prayojana) to unaocznienie go, a rozpoczyna się od usunięcia nieskończonych cierpień. Oto czworakie rozpoczęcie (cztery elementy prezentowane w rozpoczęciu dzieła: adhikārin, viṣaya, prayojana, sambandha).

atreśvarādiṣu triṣu brahma-śabdo ‚kṣara-śabdaś ca baddha-jīveṣu tad-deheṣu ca kṣara-śabdaḥ |
Terminy „brahman” i „niezniszczalne” (akṣara) odnoszą się do pierwszych trzech [bytów] poczynając od Władcy, a do związanej istoty i jej ciała termin „zniszczalne” (kṣara).

īśvara-jīva-dehe manasi buddhau dhṛtau yatne cātma-śabdaḥ |
Termin „jaźń” (ātman) odnosi się do ciała (deha) zarówno Władcy jak i żywej istoty, umysłu (manas), roztropności (buddhi), uporu (dhṛti) i wysiłku (yatna).

triguṇāyāṃ vāsanāyāṃ śīle svarūpe ca prakṛti-śabdaḥ |
Termin „natura” (prakṛti) odnosi się do trójgunowości (triguṇā), impresji (vāsanā), charakteru (śīla) i wyglądu (svarūpa).

sattābhiprāya-svabhāva-padārtha-janmasu kriyāsv ātmasu ca bhāva-śabdaḥ |
Termin „byt” (bhāva) odnosi się do bytu (satta), pragnień (abhiprāya), własnej natury (svabhāva), kategorii (padārtha), narodzin (janman), działań (kriyā) i jaźni (ātman).

karmādiṣu triṣu citta-vṛtti-nirodhe ca yoga-śabdaḥ paṭhyate | etac chāstraṃ khalu svayaṃ bhagavataḥ sākṣād vacanaṃ sarvataḥ śreṣṭhaṃ.
Termin „yoga” powinno czytać się w trzech [terminach] począwszy od czynu (tj. karman, jñāna, bhakti) oraz w zatrzymaniu działań myśli (citta-vṛtti-nirodha). Ta księga zaiste jest najlepsza, gdyż w każdym miejscu i bezpośrednio [zawiera] słowa samego Pana.

gītā sugītā kartavyā kim anyaiḥ śāstra-vistaraiḥ |
yā svayaṃ padmanābhasya mukha-padmād viniḥsṛtā ||
iti pādmāt |
Gita powinna być pięknie śpiewana. Cóż po innych rozlicznych księgach?
Ona zamanifestowała się z lotosu ust samego Padmanabhy.
– tak [oznajmia] Padma-purāṇa.

dhṛtarāṣṭrādi-vākyaṃ tu tat-saṅgati-lābhāya dvaipāyanena viracitam | tac ca lavaṇākara-nipāta-nyāyena tan-mayam ity upodghātaḥ |
A słowa Dhrytarasztry i innych są ułożone przez zrodzonego na wyspie (dvaipāyana) w celu uzyskania jej spójności. One zaś przez zasadę (nyāya) umieszczenia w mnogości soli [uzyskują] tę samą naturę. Oto wprowadzenie.

 
 

BhG 1.1

dhṛtarāṣṭra uvāca
dharma-kṣetre kuru-kṣetre samavetā yuyutsavaḥ
māmakāḥ pāṇḍavāś caiva kim akurvata saṃjaya

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


dhṛtarāṣṭraḥ (Dhrytarasztra) uvāca (powiedział): he saṃjaya! (Sandźajo!) dharma-kṣetre(na polu dharmy) kuru-kṣetre eva (właśnie na polu Kurów) samavetāḥ (zebrani) yuyutsavaḥ (pragnący walczyć) māmakāḥ (moi) pāṇḍavāḥ ca (i Pandawowice) kim akurvata (co zrobili)?

 

tłumaczenie polskie

Dhrytarasztra rzekł: Sandźajo, cóż uczynili pragnący walki moi [synowie] i Pandawowice, którzy zebrali się na polu dharmy, na polu Kuru?

 

analiza gramatyczna

dhṛtarāṣṭraḥ dhṛta-rāṣṭra 1i.1 m.utrzymujący królestwo (od: dhṛ – dzierżyć PP dhṛta – trzymany; rāṣṭra – królestwo);
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1powiedział;
dharma-kṣetre dharma-kṣetra 7i.1 n.; TP: dharmasya kṣetra itina polu dharmy (od: dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma; kṣi – posiadać, kṣetra – pole);
kuru-ketre kuru-kṣetra 7i.1 n.; TP: kuroḥ kṣetra itipole Kurów (od: kuru – Kuru, Kurowie – potomkowie Kuru; kṣi – posiadać, kṣetra – pole);
samavetāḥ sam-aveta (sam-ava-i – schodzić się) PP 1i.3 m.zebrani;
yuyutsavaḥ yuyutsu (yudh – walczyć) des. 1i.3 m.; yoddhum icchantaḥpragnący walki;
māmakāḥ māmaka 1i.3 m.moi;
ḍavāḥ pāṇḍava 1i.3 m.; pāṇḍoḥ putrā itisynowie Pandu, Pandawowice (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady);
ca av.i;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
kim kim sn. 2i.1 n.co?
akurvata kṛ (robić) Imperf. Ā 1c.3zrobili;
saṃjaya sam-jaya 8i.1 m.podbój, całkowite zwycięstwo (od: samji – zwyciężać całkowicie, jaya – zwycięstwo);

 

warianty tekstu


samavetā yuyutsavaḥsarva-kṣatra-samāgame (w miejscu zebrania się wszystkich wojowników);

 
 


Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.11

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tatra dharma-kṣetra ity ādinā ślokena dhṛtarāṣṭrena hastināpura-sthitaṃ sva-sārathiṃ samīpasthaṃ sañjayaṃ prati kurukṣetra-vṛttānte pṛṣṭhe | sañjayo hastināpurasthito ‚pi vyāsa-prasāda-labdha-divya-cakṣuḥ kurukṣetra-vṛttāntaṃ sākṣāt paśyann iva dhṛtarāṣṭrāya nivedayāmāsa | dṛṣṭvā tu pāṇḍavānīkam ity ādinā |
Tutaj [w tekście] w jednym wersie począwszy od [słów] „dharma-kṣetre” Dhrytarasztra pyta o wieści z Pola Kurów stojącego u swego boku woźnicę Sandźaję, który przebywa w Hastinapurze. Choć Sandźaja przebywa w Hastinapurze, to dzięki błogosławieństwu Wjasy posiada boski wzrok i jakby bezpośrednio postrzega wydarzenia na Polu Kurów, i informuje [o nich] Dhrytarasztrę począwszy od [wersu] „dṛṣṭvā tu pāṇḍavānīkam”.

 

Viśvanātha

athārjunasya śoka-mohau katham bhūtāv ity apekṣāyāṃ mahābhārata-vaktā śrī-vaiśampāyano janamejayaṃ prati tatra bhīṣma-parvaṇi kathām avatārayati dhṛtarāṣṭra uvāca iti |
A oto: „jak powstały rozpacz i omroczenie Ardźuny?” Pod wpływem takiego dociekania mówca Mahabharaty chwalebny Waiśampajana objawia Dźanamedźaji rozmowę znajdującą się tutaj w „Rozdziale Bhiszmy”. Począwszy od słów „dhṛtarāṣṭra uvāca”:

kurukṣetre yuyutsavo yuddhārthaṃ saṅgatā māmakā duryodhanādyāḥ pāṇḍavāś ca yudhiṣṭhirādayaḥ kiṃ kṛtavantas tad brūhi |
Na polu Kuru „yuyutsava” – zebrani w celu walki „māmakā” – Durjodhana i inni „pāṇḍavāś ca” – Judhiszthira i inni cóż robią, o tym powiedz.

nanu yuyutsava iti tvaṃ bravīṣy evāto yuddham eva kartum udyatās te tad api kim akurvateti kenābhiprāyeṇa pṛcchasīty ata āha dharmakṣetra iti | kurukṣetraṃ deva-yajanam iti śrutes tat-kṣetrasya dharma-pravartakatvaṃ prasiddham |
„Zaiste ty sam mówisz „yuyutsava”, z tego wynika, że oni podjęli się walki, w jakim celu więc pytasz „akurvata”?. Dlatego powiedział „dharmakṣetre” – „Pole kurów jest miejscem ofiary bogów” (Śatapatha-brāhmaṇa, Madhyāndinīya 14.1.1.2) tak głosi tradycja. W takim miejscu wspieranie dharmy jest pewne.

atas tat-saṃsarga-mahimnā yady adharmikāṇām api duryodhanādīnāṃ krodha-nivṛttyā dharme matiḥ syāt | pāṇḍavās tu svabhāvata eva dhārmikās tato bandhu-hiṃsanam anucitam ity ubhayeṣām api viveke udbhūte sandhir api sambhāvyate |
Dlatego przez moc połączenia z tym [miejscem] myśl Durjodhany i innych, którzy oddani są antydharmie, mogła skierować się ku dharmie, gdyż ich gniew zanikł. A synowie Pandu zaiste z natury są oddani dharmie, a przez to [wiedzą]: „krzywdzenie krewnych jest złem”. Może więc w konflikcie tych dwóch [stron] zaistniał pokój.

tataś ca mamānanda eveti sañjayaṃ prati jñāpayitum iṣṭo bhāvo bāhyaḥ | ābhyantaras tu sandhau sati pūrvavat sakaṇṭakam eva rājyaṃ mad-ātmajānām iti me durvāra eva viṣādaḥ | tasmād asmākīno bhīṣmas tv arjunena durjaya evety ato yuddham eva śreyas tad eva bhūyād iti tu tan-mano-rathopayogī durlakṣyaḥ |
To zaiste bardzo by mnie uradowało.” – zewnętrznie pragnął zapewnić Sandźaję o swych uczuciach. Ale w sercu [pomyślał] „Jeśli odbędzie się bitwa, trudno będzie moim synom utrzymać władzę jak wcześniej – dlatego ciężko mi powstrzymać rozpacz. Ale z drugiej strony Ardźunie trudno będzie pokonać Bhiszmę, który jest po naszej stronie. Dlatego właśnie walka jest dobrem i niechaj się odbędzie”.  Jednak ukazanie takich wyobrażeń jest oznaką złego nastawienia.

atra dharma-kṣetre iti kṣetra-padena dharmasya dharmāvatārasya saparikara-yudhiṣṭhirasya dhānyasthānīyatvam | tat-pālakasya śrī-kṛṣṇasya kṛṣi-bala-sthānīyatvam | kṛṣṇa-kṛta-nānā-vidha-sāhāyyasya jala-secana-setu-bandhanādi-sthānīyatvam | śrī-kṛṣṇa-saṃhārya-duryodhanāder dhānya-dveṣi-dhānyākāra-tṛṇa-viśeṣa-sthānīyatvaṃ ca bodhitaṃ sarasvatyā
Tutaj „dharma-kṣetre” – ze słowa „pole” [wynika] że jest to miejsce [do uprawy] zboża należące do dharmy, [czyli] Judhiszthiry i jego stronników, który jest zstąpieniem Dharmy. Jest to też miejsce chwalebnego Kryszny, który jest opiekunem tej [dharmy], służące do orki przy pomocy sił [wojskowych]. Jest to też miejsce różnorakiej pomocy Kryszny, [która przejawia się jako] podlewanie wodą czy budowanie zapór. Oraz jest to miejsce Durjodhany i innych, którzy mają być wyplewieni przez Krysznę, a są różnorodnymi trawami nienawidzącymi ziarna i nie dającymi plonu – tak objawia Saraswati.

 

Baladeva

saṅgrāma-mūrdhni saṃvādo yo ‚bhūd govinda-pārthayoḥ |
tat-saṅgatyai kathāṃ prākhyād gītāsu prathame muniḥ ||
Dla zwartości [kompozycji] rozmowy Gowindy z synem Prythy,
która [odbyła się] przed rozpoczęciem bitwy,
mędrzec streścił opowieść [umieszczoną] w pierwszym [rozdziale] Gity.

iti tāvad bhagavad-arjuna-saṃvādaṃ prastautuṃ kathā nirūpyate| dharmakṣetre ity ādibhiḥ sapta-viṃśatyā | tad-bhagavataḥ pārtha-sārathyaṃ vidvān dhṛtarāṣṭraḥ sva-putra-vijaye sandihānaḥ sañjayaṃ pṛcchatīty āha | janmejayaṃ prati vaiśampāyanaḥ dhṛtarāṣṭra uvāceti | yuyutsavo yoddhum icchavo māmakā mat-putrāḥ pāṇḍavāś ca kurukṣetre samavetāḥ kim akurvateti |
Opowieść zostanie przedstawiona aż do początku rozmowy Pana z Ardźuną. Począwszy od słów „dharmakṣetre” przez dwadzieścia siedem [wersetów]. Dhrytarasztra wiedząc, że ów Pan stał się woźnicą Prythowica, wątpiąc w zwycięstwo synów, pyta Sandźaję. Powiedział – Waiśampajana [mówi] ku Dźanamedźaji – „dhṛtarāṣṭra uvāca”. „yuyutsavaḥ” – pragnący walki „māmakāḥ” – moi synowie i synowie Pandu zgromadzeni na Polu Kuru cóż uczynili?

nanu yuyutsavaḥ samavetā iti tvam evātthya tato yudherann eva punaḥ kim akurvateti kas te bhāva iti cet, tatrāha – dharmakṣetra iti | yad anu kurukṣetraṃ devānāṃ deva-yajanaṃ sarveṣāṃ bhūtānāṃ brahma-sadanam ity ādi-śravaṇād dharma-prarohi-bhūmi-bhūtaṃ kurukṣetraṃ prasiddham | tat-prabhāvād vinaṣṭa-vidveṣā mat-putrāḥ kiṃ pāṇḍavebhyas tad-rājyaṃ dātuṃ niścikyuḥ | kiṃ vā, pāṇḍavāḥ sadaiva dharma-śīlā dharma-kṣetre tasmin kula-kṣaya-hetukād adharmād bhītā vana-praveśam eva śreyo vimamṛśur iti | he sañjayeti vyāsa-prasādād vinaṣṭa-rāga-dveṣas tvaṃ tathyaṃ vadety arthaḥ |
Czyż właśnie nie powiedziałeś: „zebrani pragnący walki” a zatem „niechaj walczą” – po co więc ponownie pytasz? Jakie są twoje intencje? Na to odpowiada: „dharmakṣetre” – słyszy się że: „Pole Kurów to miejsce ofiary bogów oraz siedziba brahmana dla wszystkich istot” (Jabala-upaniṣad 1). Miejsce Kuru słynie jako ziemia wzrostu dharmy. Czy pod takim wpływem nienawiść moich synów została zniszczona i zdecydowali się oddać królestwo synom Pandu? Czy raczej synowie Pandu, zawsze cechujący się dharmą, na tym polu dharmy przelękli się antydharmy, której powodem jest zabicie rodziny i wybrali pomyślność [w postaci] udania się do lasu? Sandźajo, z łaski Wjasy zniszczyłeś nienawiść oraz lgnięcie dlatego mów prawdziwie” – oto jest znaczenie.

pāṇḍavānāṃ māmakatvānuktir dhṛtarāṣṭrasya teṣu droham abhivyanakti | dhānya-kṣetrāt tad-virodhināṃ dhānyābhāsānām iva dharma-kṣetrāt tad-virodhināṃ dharmābhāsānāṃ tvat-putrāṇām apagamo bhāvīti dharma-kṣetra-śabdena gīr-devyā vyajyate
Synowie Pandu nie są nazwani „moi” – w tym ukazana jest wrogość Dhrytarasztry. „Tak jak z pola zboża usuwane są [chwasty] przeszkadzające temu [zbożu] i które są jego imitacją, podobnie z pola dharmy [zostaną usunięci] przeszkadzający tej [dharmie] twoi synowie, imitatorzy dharmy”. To zostało wskazane przez boginię mowy dzięki słowu – „dharma-kṣetre”.

 
 

Michalski

Dhritarasztra rzekł:
Gdy na świętym polu, na polu Kuru, zeszli się moi i Pandu synowie, do walki się rwący, co czynili wówczas, o Sandżajo?

 

Olszewski

Dhrtarasztra.
Co uczynili wojownicy nasi i synowie Pandu, stanąwszy do boju na świętem polu Kurukszetry, Sandżayo?

 

Dynowska

Dritaraszta rzekł:
Na polu Dharmy, na świętym polu Kuru zgromadzeni, skorzy do walki, co uczynili moi ludzie, oraz Pandu synowie, o Sandżajo?

 

Sachse


Dhritarasztra rzekł:
Na Polu Prawa, Polu Kuru
zebrali się, żądni walki
członkowie mego rodu i potomkowie Pandu.
Cóż uczynili, Sandżajo?

 

Kudelska


Dhritarasztra powiada:
Cóż zatem uczynili moi ludzie i synowie Pandu,
Gdy płonący żądzą walki na Pole Praw, Pole Kuru przybyli?

 

Rucińska

Rzekł Dhrytarasztra:
Co robią spragnieni walki synowie moi i Pandu,
Zebrani na polu dharmy – na Polu Kuru, Sandżajo?

 

Szuwalska

Ślepy król Dhrytarasztra zapytał Sandżaję,
Co się dzieje na polu, gdzie potężne armie
Stały w zwartych szeregach gotowe do walki,
Synowie króla z jednej, Pandu – z drugiej strony.

 

Byrski

Rzekł Dhrytarasztra:
Cóż, Sańdźajo, uczynili ludzie moi i Pandowie,
Że się na Kurowym Polu, gdzie o zacność idzie sprawa,
Żądni walki zgromadzili?

 
 

BhG 1.2

saṃjaya uvāca
dṛṣṭvā tu pāṇḍavānīkaṃ vyūḍhaṃ duryodhanas tadā
ācāryam upasaṅgamya rājā vacanam abravīt

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

saṃjayaḥ (Sandźaja) uvāca (powiedział):
rājā
(król) duryodhanaḥ (Durjodhana) vyūdham (uszeregowaną) pāṇḍavānīkam (armię Pandawowiców) dṛṣṭvā (zobaczywszy), tadā tu (i wówczas) ācāryam (do nauczyciela) upasaṅgamya (podszedłszy), vacanam (słowo) abravīt (powiedział).

 

tłumaczenie polskie

Sańdźaja rzekł:
Gdy król Durjodhana ujrzał uszeregowaną armię Pandawowiców,
wówczas podszedł do nauczyciela i [te oto] słowa powiedział:

 

analiza gramatyczna

saṃjayaḥ sam-jaya 1i.1 m.podbój, całkowite zwycięstwo (od: sam-ji – zwyciężać całkowicie);
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1powiedział;
dṛṣṭvā dṛś (widzieć) absol.zobaczywszy;
tu av.ale, wtedy, z drugiej strony, i;
pāṇḍavānīkam pāṇḍava-anīka 2i.1 n.; TP: pāṇḍavānām anīkam itiarmię Pandawów (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady; anīka – wspaniałość, szereg, armia);
vyūḍham vyūḍha (vi-vah – wynosić) PP 2i.1 n.podzieloną, uszeregowaną;
duryodhanaḥ dur-yodhana 1i.1 m.ten, z którym trudno walczyć (od: dus – prefiks: trudny, zły, twardy; yudh – walczyć straszliwie, caus.);
tadā av.wtedy, wówczas;
ācāryam ācārya 2i.1 m.do nauczyciela (od: ā-car – zbliżać się do; ācāra – właściwe zachowanie);
upasaṅgamya upa-sam-gam (podchodzić blisko) absol. – zbliżywszy się;
rājā rājan 1i.1 m.władca (od: raj – władać);
vacanam vacana 2i.1 n.słowo, zdanie (od: vac – mówić);
abravīt brū Imperf. P 1c.1powiedział;

 

warianty tekstu

vyūḍhaṃ vyūhaṃ (rozdzieloną, armię);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.11

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

sañjaya uvāca dṛṣṭvety-ādi | pāṇḍavānām anīkaṃ sainyaṃ vyūḍhaṃ vyūha-racanayā adhiṣṭhitaṃ dṛṣṭvā droṇācārya-samīpaṃ gatvā rājā duryodhano vakṣyamāṇaṃ vacanam uvāca
Począwszy od „sañjaya uvāca dṛṣṭvā”:
Pandawów „anīkaṃ” – armię „vyūḍhaṃ” – rozstawioną w szyku wojskowym zobaczywszy, poszedłszy w pobliże nauczyciela Drony „rājā” – Durjodhana powiedział słowa, które zaraz nastąpią.

 

Viśvanātha

vidita-tad-abhiprāyas tad-āśāṃsitaṃ yuddham eva bhavet kintu tan-manoratha-pratikulam iti manasi kṛtvā uvāca dṛṣṭveti | vyūḍhaṃ vyūha-racanayāvasthitam | rājā duryodhanaḥ sāntar-bhayam uvāca paśyaitām iti navabhiḥ ślokaiḥ
Znając owe pragnienie: „oby dlatego odbyła się ta niepewna wojna”, i myśląc: „[uczynię wypowiedź] przychylną do tych wyobrażeń, [Sandźaja] powiedział [słowa] poczynając od „dṛṣṭvā”. „vyuḍham” – rozstawiony w formacji wojskowej. „rājā” – Durjodhana przepełniony wewnętrznym strachem powiedział dziewięć wersów poczynając od „paśyaitām”.

 

Baladeva

evaṃ janmāndhasya prajñā-cakṣuṣo dhṛtarāṣṭrasya dharma-prajñā-vilopān mohāndhasya mat-putraḥ kadācit pāṇḍavebhyas tad-rājyaṃ dadyād iti vimlāna-cittasya bhāvaṃ vijñāya dharmiṣṭhaḥ sañjayas tvat-putraḥ kadācid api tebhyo rājyaṃ nārpayuṣyatīti tat-santoṣam utpādayann āha dṛṣṭveti |
W ten sposób pozostający w dharmie Sandźaja, gdy zrozumiał stan umysłu ślepego od urodzenia Dhrytarasztry, który [wprawdzie] posiadał oko wiedzy, ale którego wskutek utraty rozsądku i dharmy oślepiło omroczenie [i który myślał]: „ czy moi synowie mieliby oddać królestwo synom Pandu?” [wtedy powiedział]: „twoi synowie nigdy nie ofiarują im królestwa”. Tym wzbudziwszy jego radość powiedział [werset zaczynający się słowem]: „dṛṣṭva”.

pāṇḍavānām anīkaṃ sainyaṃ vyūḍhaṃ vyūha-racanayāvasthitam | ācāryaṃ dhanur-vidyā-pradaṃ droṇam upasaṅgamya svayam eva tad-antikaṃ gatvā rājā rāja-nīti-nipuṇaḥ vacanam alpākṣaratvaṃ gambhīrārthatvaṃ saṅkrānta-vacana-viśeṣam |
Pandawów „anīkam” – armię „vyūḍham” – ustawioną w szeregu wojskowym. „ācāryam” – do Drony uczącego wiedzy militarnej „upasaṅgamya” – osobiście w jego pobliże podszedłszy „rāja” – biegły w królewskiej polityce „vacanam” – krótką mowę,  posiadającą ukryte znaczenie, której słowa są szczególnie dobrane.

atra svayam ācārya-sannidhi-gamanena pāṇḍava-sainya-prabhāva-darśana-hetukaṃ tasyāntar-bhayaṃ guru-gauraveṇa tad-antikaṃ svayam āgatavān asmīti bhaya-saṅgopanaṃ ca vyajyate | tad idaṃ rāja-nīti-naipuṇyād iti ca rāja-padena
Tutaj po osobistym podejściu do nauczyciela [można poznać] jego wewnętrzny strach powstały w wyniku obejrzenia potęgi armii synów Pandu. „Z powodu szacunku dla nauczyciela w jego pobliże osobiście przyszedłem” – [tymi słowy] stara się zatuszować strach. A to [czyni] będąc biegłym w królewskiej polityce – na to [wskazuje] termin „rāja”.

 
 

Michalski

Sandżaja rzekł:
Gdy ujrzał król Durjodhana w szyku bojo­wym wojsko Pandawów, przystąpił do swego na­uczyciela i rzekł te słowa:

 

Olszewski

Sandżaya.
Na widok wojsk Pandavy, stojących w szyku bojowym, zbliżył się król Duryodhana do swego nau­czyciela i rzekł:

 

Dynowska

Sandżaja mówi:
Ujrzawszy szyki zbrojne Pandów, książę Durjodhana zbliżył się do Drony, nauczyciela swego, z tymi słowy:

 

Sachse


Sandżaja rzekł:
Na widok ustawionego w szyku wojska Pandawów
król Durjodhana podszedł do mistrza
i przemówił tymi słowy:

 

Kudelska


Sandżaja powiada:
Gdy król Durjodhana armię Pandawów w szyku bojowym zobaczył,
Do swego nauczyciela się zbliżył i w te słowa przemówił:

 

Rucińska

Rzekł Sandżaja:
Gdy ujrzał szyki Pandawów, natenczas król Durjodhana
Do swego nauczyciela przystąpił i rzekł te słowa:

 

Szuwalska

W odpowiedzi Sandżaja przekazał mu słowa,
Jakie król Durjodhana skierował do mistrza:
„Oto jak młody książę zwrócił się do Drony,
Gdy zobaczył swych wrogów w szyki ustawionych:

 

Byrski

Rzekł Sańdźaja:
„Zobaczywszy Pandów roty w szyk bojowy ustawione
Durjodhana-król się zbliżył i do mistrza rzekł te słowa:

 
 

BhG 1.3

paśyaitāṃ pāṇḍu-putrāṇām ācārya mahatīṃ camūm
vyūḍhāṃ drupada-putreṇa tava śiṣyeṇa dhīmatā

 

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he ācārya!
(o nauczycielu!) tava (twojego) dhī-matā (przez mądrego)śiṣyeṇa (przez ucznia) drupada-putreṇa (przez syna Drupady) vyūḍhām (uszeregowaną) pāṇḍu-putrāṇām (synów Pandu) etām (tę)mahatīm (wielką) camūm (armię) paśya (zobacz).


 

tłumaczenie polskie

Nauczycielu, spójrz na potężny oddział synów Pandu,
uszeregowany przez syna Drupady, twego mądrego ucznia.

 

analiza gramatyczna

paśya dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1zobacz;
etām etat s.n. 2i.1 f.;
pāṇḍu-putrāṇām pāṇḍu-putra 6i.2 m.; TP: pāṇḍoḥ putrāṇām itisynów Pandu (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady; puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła);
ācārya ācārya 8i.1 m.o nauczycielu! (od: ācar – zbliżać się do; ācāra – właściwe zachowanie);
mahatīm mahatī 2i.1 f.wielką (od: mah – powiększać, mahant – wielki);
camūm camū 2i.1 f.armię, oddział (tradycyjnie: 129 słoni, 129 rydwanów, 2187 koni, 3645 pieszych);
vyūḍhām vyūḍhā (vi-vah – wynosić) PP 2i.1 f.podzieloną, uszeregowaną;
drupada-putreṇa drupada-putra 3i.1 m.; TP: drupadasya putreṇeti przez syna Drupady (od: dru – biec, spieszyć się; pada – stopa, dru-pada – filar, kolumna lub gwałtowny krok; puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła);
tava yuṣmat sn. 6i.1twojego;
śiyea śiṣya (śās – pouczać) PF 3i.1 m.przez tego, którego należy pouczyć, przez ucznia;
dhīmatā dhīmant 3i.1 m.przez posiadającego rozum (od: dhī – myśleć, rozważać; dhī – myśl, rozum; -mant / -vant – na końcu wyrazów oznacza posiadacza);

 
 


Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.11

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tad eva vacanam āha paśyaitām ity ādibhiḥ navabhiḥ ślokaiḥ | paśyety ādi he ācārya | pāṇḍavānāṃ mahatīṃ vitatāṃ camūṃ senāṃ paśya | tava śiṣyeṇa drupada-putreṇa dhṛṣṭadyumnena vyūḍhāṃ vyūha-racanayādhiṣṭhitām

 

Viśvanātha

drupada-putreṇa dhṛṣṭadyumnena tava śiṣyeṇa sva-vadhārtham utpanna iti jānatāpi tvayāyam adhyāpita iti tava manda-buddhitvam | dhīmateti śatror api tvattaḥ sakāśāt tvad-vadhopāya-vidyā gṛhītety asya mahābuddhitvaṃ phal-kāle ‚pi paśyeti bhāvaḥ

 

Baladeva

tat tādṛśaṃ vacanam āha paśyaitām ity ādinā | priya-śiṣyeṣu yudhiṣṭhirādiṣu snehātiśayād ācāryo na yudhyed iti vibhāvya tat-kopotpādanāya tasmiṃs tad-avajñāṃ vyañjayann āha etām iti | etām atisannihitāṃ prāgalbhyenācāryam atiśūraṃ ca tvām avigaṇayya sthitāṃ dṛṣṭvā tad-avajñāṃ pratīhīti, vyūḍhāṃ vyūha-racanayā sthāpitāṃ | drupada-putreṇeti tvad-vairiṇā drupadena tvad-vadhāya dhṛṣṭadyumnaḥ putro yajñāgni-kuṇḍād utpādito ‚stīti | tava śiṣyeṇeti tvaṃ sva-śatruṃ jānann api dhanur-vidyām adhyāpitavān asīti tava manda-dhītvam | dhīmateti śatros tvattas tvad-vadhopāyo gṛhīta iti tasya sudhītvam | tvad-apekṣyakāritaivāsmākam anartha-hetur iti

 
 

Michalski

„Spojrzyj, nauczycielu, na te olbrzymie za­stępy synów Pandu, rozstawione do boju przez twego mądrego ucznia, syna Drupady.

 

Olszewski

Widzisz, panie, wielkie wojsko Pandavy, wy­stawione w linię bojową przez twego ucznia, biegłego w sztuce wojennej syna Drupady.

 

Dynowska

„Spójrz o mistrzu, na potężne zastępy Pandawów, które w szyki bojowe ustawił uczeń twój, w sztuce bojowej biegły, syn Draupadi.

 

Sachse


„Spójrz, mistrzu,
na tę wielką armię Pandawów,
ustawioną w szyku przez twego roztropnego ucznia,
syna Drupady.

 

Kudelska


Spójrz, mistrzu, na tę wielką armię synów Pandu,
Ustawioną przez twego mądrego ucznia, syna Drupady.

 

Rucińska

„Spójrz na tę ogromną armię Pandawów, nauczycielu,
Pod wodzą syna Drupady, twojego zdolnego ucznia!

 

Szuwalska

»Spójrz, mój nauczycielu, na te liczne wojska,
Które twój mądry uczeń wspaniale ustawił.

 

Byrski

„Spójrz, o mistrzu, na potężne Pandu synów te zastępy,
Które mądry syn Drupady a twój uczeń uszykował.

 
 

BhG 1.4-6

atra śūrā maheṣv-āsā bhīmārjuna-samā yudhi
yuyudhāno virāṭaś ca drupadaś ca mahā-rathaḥ

dhṛṣṭa-ketuś cekitānaḥ kāśi-rājaś ca vīryavān
purujit kunti-bhojaś
ca śaibyaś ca nara-puṃgavaḥ

yudhā-manyuś ca vikrānta uttamaujāś ca vīryavān
saubhadro draupadeyāś ca sarva eva mahā-rathāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

atra (tutaj) yudhi (w boju) maheṣv-āsāḥ (wielcy łucznicy) śūrāḥ (bohaterowie) bhīmārjuna-samāḥ (równi Bhimie i Ardźunie) [santi] (są):
yuyudhānaḥ (Jujudhana), virāṭaḥ ca (i Wirata), mahā-rathaḥ drupadaḥ ca (i wielki rydwannik Drupada), dhṛṣṭa-ketuḥ (Dhrysztaketu), cekitānaḥ (Ćekitana), vīrya-vān kaśī-rājah ca (i posiadający męstwo król Kaśi), purujit (Purudźit), kunti-bhojaḥ ca (i Kuntibhodźa), nara-puṃgavaḥ śaibyaḥ ca (i najlepszy z ludzi Śaibja), vikrāntaḥ yudhā-manyuh ca (i dzielny Judhamanju), vīrya-vān uttamaujāḥ ca (i posiadający męstwo Uttamaudźas), saubhadraḥ (Subhadrowic), draupadeyāḥ ca (i Draupadejowice), sarve eva (zaiste wszyscy) mahā-rathāḥ [santi] (są wielkimi rydwannikami).

 

tłumaczenie polskie

Są tu potężni w boju łucznicy, bohaterowie równi Bhimie i Ardźunie:
Jujudhana i Wirata, i wielki rydwannik Drupada,
Dhrysztaketu, Ćekitana, i mężny król Kaśi,
Purudźit, i Kuntibhodźa, i najlepszy z ludzi Śaibja,
i dzielny Judhamanju, i mężny Uttamaudźas,
Subhadrowic i Draupadejowice. Zaiste wszyscy są wielkimi rydwannikami.

 

analiza gramatyczna

atra av.tutaj;
śūrāḥ śūra 1i.3 m.bohaterowie;
mahev-āsā mahā-iṣu-āsa 1i.3 m.; BV: yeṣaṃ mahāntaḥ iṣvāsāḥ santi teci, którzy posiadają potężne miotacze strzał (od: mah – powiększać, mahant – wielki; iṣu-āsa – miotacz strzał, łuk od: iṣu – strzała; as – rzucać, ciskać; āsa – miotacz, łuk);
bhīmārjuna-samāḥ bhīma-arjuna-sama 1i.3 m.; TP: bhīmena ca arjunena ca samāḥ itiktórzy są równi Bhimie i Ardźunie (od: bhī – straszyć, bhīma – straszny, przerażający; arjuna – biały, jasny; sama – równość, płaskość, jednakowość);
yudhi yudh 7i.1 f.w walce (od: yudh – walczyć);
yuyudhānaḥ yuyudhāna 1i.1 m.ochoczy do walki, Sātyaki (od: yudh – walczyć, des. yuyutsu – pragnący walczyć);
virāṭaḥ virāṭa 1i.1 m.władający (od: vi-rāj – świecić, rządzić);
ca av.i;
drupadaḥ dru-pada 1i.1 m.filar, kolumna lub gwałtowny krok (od: dru – biec, spieszyć się; pada – stopa);
ca av.i;
mahā-rathaḥ mahā-ratha 1i.1 m.; BV: yasya ratho mahān asti saten, którego rydwan jest wielki (od: mah – powiększać, mahant – wielki; ratha – rydwan);

******

dhṛṣṭa-ketuḥ dhṛṣṭa-ketu 1i.1 m.śmiały przywódca (od: dhṛṣ – być śmiałym, PP dhṛṣṭa – śmały; ketu – flaga, przywódca, jasność);
cekitānaḥ cekitāna 1i.1 m.wysoce inteligentny (od: cit – myśleć, Intens. cekitāna – inteligentny);
kāśi-rājaḥ kāśi-rāja 1i.1 m.; TP: kāśyāḥ rājetikról Kaśi (od: kāśī – Benares; raj – władać, rājan – władca);
ca av. i;
vīryavān vīrya-vant 1i.1 m.posiadający siłę (od: vīrya – męstwo, moc, siła, nasienie; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
purujit puru-jit 1i.1 m.szeroko zwyciężający (od: puru – wielki, obfity; jit – na końcu złożeń: zwycięzca);
kunti-bhojaḥ kunti-bhoja 1i.1 m.władca Kuntiów (od: kunti – nazwa ludzi z plemienia Kuntiów; bhuj – radować się, bhoja – radujący się, król, obfitość);
ca av.i;
śaibyaḥ śaibya 1i.1 m.władca kraju Śibi;
ca av.i;
nara-puṃgavaḥ nara-puṅgava 1i.1 m; TP: nareṣu puṅgava itibyk pośród ludzi (od: nṛ człowiek, ludzkość, nara – człowiek; puṅ-gava – byk, bohater);

******

yudhā-manyuḥ yudhā-manyu 1i.1 m.walczący z zapałem (od: yudh – walczyć, yudh – bitwa, instrumentalis: yudhā – dzięki walce, yuddha – bitwa, walka; manyu – duch, zapał, gniew);
ca av.i;
vikrāntaḥ vikrānta (vi-kram – kroczyć, atakować) PP 1.1 m.dzielny;
uttamaujāḥ uttama-ojas 1i.1 m.najwyższa moc (od: ut-tama – najbardziej wyniesiony, najwyższy, stopień najwyższy od: ud – ponad, wyżej; ojas – moc, siła);
ca av.i;
vīryavān vīrya-vant 1i.1 m.posiadający siłę (od: vīrya – męskość, siła, moc, heroizm, nasienie; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
saubhadraḥ saubhadra 1i.1 m.syn Subhadry Abhimanyu (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; bhadra –pomyślność);
draupadeyāḥ draupadeya 1i.3 m.synowie Draupadi;
ca av.i;
sarve sarva s.n. 1i.3 m.wszyscy;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
mahā-rathāḥ mahā-ratha 1i.3 m.; BV: yeṣāṃ rathā mahāntaḥ santi teci, których rydwany są wielkie (od: mah – powiększać, mahant – wielki; ratha – rydwan);

 

warianty tekstu

yudhā-manyuś ca vikrānta uttamaujāś ca vīryavān → nakulaḥ sahadevaś ca yudhāma[nyūtta]maujasau (Nakula i Sahadewa, Judhamanju i Uttamaudźas);
draupadeyāḥ → draupadīyāḥ (Draupadijowice);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.11

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

atrety ādi | atra asyāṃ camvām | iṣavo bāṇā asyas te kṣipyante ebhir iti iṣāsāḥ dhanūṃṣi | mahānta iṣvāso yeṣāṃ te maheṣvāsāḥ | bhīmārjunau tāvad atrātiprasiddhau yoddhārau | tābhyāṃ samāḥ śūrāḥ śauryeṇa kṣātra-dharmeṇopetāḥ santi | tān eva nāmabhir nirdiśati yuyudhānaḥ sātyakiḥ | kiṃ ca dhṛṣṭaketur iti | vikrānto yudhāmanyur nāmaikaḥ | saubhadro ‚bhimanyur draupadeyāḥ draupadyāṃ pañcabhyo yudhiṣṭhirādibhyo jātāḥ putrāḥ prativindhyādayaḥ pañca | mahārathādīnāṃ lakṣaṇam –

eko daśa sahasrāṇi yodhayed yas tu dhanvinām |
śastra-śāstra-pravīṇaś ca mahāratha iti smṛtaḥ ||
amitān yodhayed yas tu samprokto ‚tirathas tu saḥ |
caikena yo yudhyet tan-nyūno ‚rdha-rathaḥ smṛtaḥ || iti

 

Viśvanātha

atra camvām | mahāntaḥ śatrubhiś chettum aśakyā iṣvāsā dhanūṃṣi yeṣāṃ te | yuyudhānaḥ sātyakiḥ | saubhadro ‚bhimanyuḥ | draupadeyā yudhiṣṭhirādibhyaḥ pañcabhyo jātāḥ prativindhyādayaḥ | mahārathādīnāṃ lakṣaṇam –

eko daśa sahasrāṇi yodhayed yas tu dhanvinām |
śastra-śāstra-pravīṇaś ca mahāratha iti smṛtaḥ ||
amitān yodhayed yas tu samprokto ‚tirathas tu saḥ |
caikena yo yudhyet tan-nyūno ‚rdha-rathaḥ smṛtaḥ || iti

 

Baladeva

nanv ekena dhṛṣṭadyumnenādhiṣṭhitālpikā senāsmadīyenaikenaiva sujeyā syād atas tvaṃ mā trāsīr iti cet tatrāha atreti | atra camvāṃ mahāntaḥ śatrubhiś chettum aśakyā iṣvāsāś cāpā yeṣāṃ te | yuddha-kauśalam āśaṅkyāha bhīmeti | yuyudhānaḥ sātyakiḥ | mahāratha iti yuyudhānīdānāṃ trayāṇām | nara-puṅgava iti purujid-ādīnāṃ trayāṇām | yudyeti vikrānta iti yudhāmanyoḥ | vīryavān ity uttamaujasaś ceti viśeṣaṇam | saubhadro ‚bhimanyuḥ | draupadeyā yudhiṣṭhirādibhyaḥ pañcabhyaḥ kramād draupadyāṃ jātāḥ prativindhya-śrutasena-śrutakīrti-śatānīka-śrutakarmākhyāḥ pañca-putrāḥ | ca-śabdād anye ca ghaṭotkacādayaḥ | pāṇḍavās tv atikhyātatvāt na gaṇitāḥ | ye ete saptadaśa gaṇitāḥ, ye cānye tat-pakṣīyās te sarve mahārathā eva | atirathasyāpy upalakṣaṇam etat | tal-lakṣaṇaṃ coktam –

eko daśa sahasrāṇi yodhayed yas tu dhanvinām |
śastra-śāstra-pravīṇaś ca mahāratha iti smṛtaḥ ||
amitān yodhayed yas tu samprokto ‚tirathas tu saḥ |
caikena yo yudhyet tan-nyūno ‚rdha-rathaḥ smṛtaḥ || iti

 
 

Michalski

Są tam bohaterowie, wielcy łucznicy, w bitwie Ardżunie i Bhimie równi: Jujudhana, Wirata i Drupada na wielkim wozie bojowym, Dhrisztaketu, Czekitana i bohaterski władca Kaśjów, Purudżit, Kuntibhodża i Śaibja człowiek-buhaj,chrobry Judhamanju i bohaterski Uttamaudża, syn Subhadry i synowie Draupadi — wszyscy na wielkich wozach bojowych.

 

Olszewski

Tam są bohaterzy o wielkich łukach, jako to: Bhima i Ardżuna, Yuyudhana, Virata i Drupada na wiel­kim wozie. Drsztaketa, Czekitana i waleczny król Kaczi, Puradżit, Kuntibodża i książę Śaivya. Mężny Yudhamanyu i bohaterski Uttamaudżas, synowie Subhadry i Draupadi, wszyscy na wielkich ry­dwanach.

 

Dynowska

Bohaterowie są wśród nich, łucznicy mocarni, Bhimie i Ardżunie równi – Jujudhana, Wirata i Drupada, wozu bojowego mistrz; Drisztaketu, Czekitana i dzielny król Kaszi, Purudzit, Kuntibhodża i silny jako byk – Szajbia; Judhamaniu potężny Uttamudżas chrobry, Subhadra, oraz Drupadi synowie, wszyscy wielkich wozów bojowych mistrzowie.

 

Sachse


Oto bohaterowie, łucznicy wyborni,
równi w walce Bhimie i Ardżunie
Jujudhana i Wirata,
i Drupada na wielkim rydwanie,
Dhrisztaketu, Czekitana,
mężny król Kasipury,
Purudżit i Kuntibhodża,
i najznakomitszy z mężów — król Sibów,
odważny Judhamanju
i mężny Uttamaudżas,
syn Subhadry i synowie Draupadi,
wszyscy na wielkich rydwanach.

 

Kudelska


Oto bohaterowie, wielcy łucznicy, Bhimie i Ardżunie w walce równi:
Jujudhana, Wirata i na wielkim wozie bojowym Drupada.
Dhrisztaketu, Czekhana i odważny Kasi władca,
Purudżit, Kuntibhodża i wśród mężów pierwszy Śaibja.
I potężny Judhamanju i zwycięski Uttamaudżas, Subhadry syn i
Synowie Drupady, oni wszyscy na bojowych wielkich wozach.

 

Rucińska

Są tu woje i łucznicy równi Bhimie i Ardżunie,
Jujudhana i Wirata, i Drupada, rycerz wielki,
Dhrysztaketu, Czekitana i waleczny władca Kasi,
Kuntibhodża i Purudżit, Siajbja, z mężów najwspanialszy,
Judhamanju dzielny, mężny Uttamaudżas, syn Subhadry
I Draupadi pięciu synów – wszyscy wielcy rydwannicy!

 

Szuwalska

Jest wśród nich wielu równych Ardżunie i Bhimie:
Jujudhana, Wirata oraz król Drupada,
Wielu wielkich, odważnych jak sam Dhrysztaketu,
Czekitana, Purudżit, Kuntibhodża, Siajbja,
Kaśiradża, jak również silny Judhamanju,
Potężny Uttamaudża, synowie Drapaudi,
Abhimanju Subhadry – ci bohaterowie
Doskonali są w walce na konnych rydwanach.

 

Byrski

Tutaj są bohaterowie i łucznicy przepotężni,
Którzy w boju dorównują tak Ardźunie jak i Bhimie:
Jujudhana i Wirata i Drupada na rydwanie,
Dhrysztaketu, Ćekitana, Benaresu król odważny,
Kuntibhodźa i Purudźit oraz Śajbja jak tur człowiek,
Judhamanju bardzo śmiały, także mężny Uttamaudźas,
Abhimanju, syn Subhadry oraz Drapadejowice,
Wszyscy na wielkich rydwanach.

 
 

BhG 1.7-9

asmākaṃ tu viśiṣṭā ye tān nibodha dvijottama
nāyakā mama sainyasya saṃjñārthaṃ tān bravīmi te

bhavān bhīṣmaś ca karṇaś ca kṛpaś ca samitiṃ-jayaḥ
aśvatthāmā vikarṇaś ca saumadattis tathaiva ca

anye ca bahavaḥ śūrā mad-arthe tyakta-jīvitāḥ
nānā-śastra-praharaṇāḥ sarve yuddha-viśāradāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he dvijottama (o najlepszy z dwakroć urodzonych!),
asmākam tu (z drugiej strony, pośród nas) ye (którzy) viśiṣṭāḥ (najlepsi) mama sainyasya (mojej armi) nāyakāḥ (dowódcy) [santi] (są),
tān (tych) nibodha (poznaj).
te (twojego) saṃjñārtham (w celu właściwego zrozumienia) tān (tych) bravīmi (mówię):
bhavān (pan), bhīṣmaḥ ca (i Bhiszma), karṇaḥ ca (i Karna), samitiṃ-jayaḥ kṛpaḥ ca (i zwycięski Krypa), aśvatthāmā (Aśwathaman), vikarṇaḥ ca (i Wikarna), saumadattiḥ tathā eva ca (a także podobnie Somadattowic),
anye ca (i inni) bahavaḥ śūrāḥ (liczni bohaterowie), sarve yuddha-viśāradāḥ (wszyscy doświadczeni w boju), mad-arthe tyakta-jīvitāḥ (którzy wyrzekli się życia dla mojej sprawy) nānā-śastra-praharaṇāḥ (walczący różnorakim orężem) [santi] (są).

 

tłumaczenie polskie

O dwakroć zrodzony, poznaj też dowódców mojej armii,
tych, którzy są wśród nas najlepsi. Wymieniam ich dla twej informacji:
Waszmość i Bhiszma, i Karna, i zwycięski Krypa,
Aśwathaman i Wikarna, a także Somadattowic,
i inni liczni bohaterowie, [gotowi] oddać życie w mojej sprawie,
władający różnorakim orężem, wszyscy doświadczeni w boju.

 

analiza gramatyczna

asmākam asmat sn. 6i.2naszych;
tu av.ale, wtedy, z drugiej strony, i;
viśiṣṭāḥ viśiṣṭa (vi-śiṣ – wyróżniać) PP 1i.3 m.najlepsi, wyróżniający się;
ye yat sn. 1i.3 m.którzy;
tān tat sn. 2i.3 m.tych;
nibodha ni-budh (dowiadywać się) Imperat.. P 2i.1dowiedz się;
dvijottama dvi-ja-uttama 8i.1 m.; TP: dvijeṣūttamaḥ iti sao najlepszy wśród dwakroć zrodzonych (yo dvir jataḥ sa dvijaḥ – kto narodził się dwukrotnie, ten jest dwakroć zrodzony – człowiek po otrzymaniu inicjacji upanayana lub ptak, uttama – najlepszy, stopień najwyższy od: ud – do góry, ponad);
nāyakāḥ nāyaka 1i.3 m.przywódcy (od: – prowadzić, nāya – przewodnik, sposoby, polityka);
mama asmat sn. 6i.1mojej;
sainyasya sainya 6i.1 m.armii, tego co z armią związane (od: senā – armia);
sajñā-artham av. samyak jñānāyāḥ artham itiw celu właściwego zrozumienia (od: sam-jñā – być jednej opinii, rozumieć, saṃjñā – wzajemna zgoda, jasne zrozumienie, uczynione znanym, zakomunikowane, nazywane, definiowane; arth – pragnąć, prosić, artha – korzyść, zdobycz, cel, zamiar, sprawa, kwestia, rzecz, użycie);
tān tat sn. 2i.3 m.tych;
bravīmi brū (mówić) Praes. P 3c.1mówię;
te yuṣmat sn. 6i.1 tobie (skrócona forma od: tava);

******

bhavān bha-vant 1i.1 m.pan (od: bhū – być, bha-vant – tytuł honoryfikatywny, wygląda tak samo jak PPr od bhū, ale różni się odmianą w: nominativus liczby poj.; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
bhīṣmaḥ bhīṣma 1i.1 m.przerażający (od: bhī – straszyć);
ca av.i;
karṇaḥ karṇa 1i.1 m.ucho (od: karṇ – dziurawić, przeszywać);
ca av.i;
kṛpaḥ kṛpa 1i.1 m.litość (od: kṛp – lamentować, żałować, pragnąć; kṛpā – żal, litość, współczucie, czułość);
ca av.i;
samitiṃ-jayaḥ samitiṃ-jaya 1i.1 m.; yaḥ samitiṃ jayati saten, kto zwycięża zgromadzenie (od: sam-i – schodzić się, spotykać, samiti – zgromadzenie; ji – zwyciężać całkowicie, jaya – zwycięstwo);
aśvatthāmā aśva-sthā-man 1i.1 m.mający wigor konia (od: aśva – koń; sthā – stać, sthā – stanie, nieruchomość, bycie; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
vikarṇaḥ vi-karṇa 1i.1 m.bezuchy (od: karṇ – dziurawić, przeszywać, karṇa – ucho);
ca av.i;
saumadattiḥ sauma-datti 1i.1 m.; somadattasya putra itisyn Somadatty Bhūriśravas (od: soma – nektar, sauma – związany z nektarem; – dawać, PP datta – dany, datti – dar);
tathā av.tak, w ten sposób, podobnie;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ca av.i;

******

anye anya sn. 1i.3 m.inni;
ca av.i;
bahavaḥ bahu 1i.3 m.liczni;
śūrāḥ śūra 1i.3 m.bohaterowie;
mad-arthe mad-artha 7i.1 m.; TP: mamārtha iti dla mojej korzyści, w mojej sprawie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; arth – pragnąć, prosić artha – korzyść, zdobycz, cel, zamiar, sprawa, kwestia, rzecz, użycie);
tyakta-jīvitāḥ tyakta-jīvita 1i.3 m.; BV: yeṣām jīvitam tyaktam asti teci, którzy porzucili życie; ye jīvitaṃ tyaktum adyavasitās te – ci którzy postanowili porzucić życie (od: tyaj – porzucać, PP tyakta – porzucony; jīv – żyć, PP jīvita – żywy, życie);
nānā-śastra-praharaṇāḥ nānā-śastra-praharaṇa 1i.3 m.; BV: yeṣām nānā śastrāṇi praharaṇa-sādhanāni santi te ci, którzy znają metody walki rozmaitym orężem (od: nānā – różnie, rozmaicie / różny; śas – ciąć; śastra – oręż ręczny w przeciwieństwie do rzucanego – astra; pra-hṛ – rzucać, uderzać, praharaṇa – uderzenie, rzucenie, oręż);
sarve sarva sn. 1i.3 m.wszyscy;
yuddha-viśāradāḥ yuddha-viśārada 1i.3 m.; TP: yuddhe viśārada itizręczni w walce (od: yudh – walczyć, yuddha – walka; vi-śārada – zręczny, ekspert, uczony);

 

warianty tekstu

nāyakāḥ → nāyakān (przywódców);
… → dwie pady wersu spoza wydania krytycznego po wersecie 1.7:
sainye mahati ye sarve netāraḥ śūra-saṃmatāḥ / sainye mahati ye sarve te narāḥ sarva-saṃmatāḥ (którzy wszyscy [są] w wielkiej armii przywódcami [i] szanowanymi bohaterami / którzy wszyscy [są] w wielkiej armii ludźmi szanowanymi przez wszystkich);
kṛpaś ca samitiṃ-jayaḥ → kṛpaḥ śalyo jayadrathaḥ (Krypa, Śalja, Dźajadratha);
saumadattiḥ → somadattiḥ / saumadattaḥ (Somadatti, Saumadatta);
tathaiva ca → jayadrathaḥ (Dźajadratha);
mad-arthe → mad-arthaṃ (dla mojej sprawy);
nānā-śastra-praharaṇāḥ → nānā-śāstra-praharaṇāḥ (uderzający różnymi rozkazami);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.11

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

asmākam iti | nibodha budhyasva | nāyakā netāraḥ | saṃjñārthaṃ samyag jñānārtham
tān eṣāha bhavān iti dvābhyām | bhavān droṇaḥ | samitiṃ saṃgrāmaṃ jayatīti tathā | saumadattiḥ somadattasya putro bhūriśravāḥ | anye ceti mad-arthe mat-prayojanārthaṃ jīvitaṃ tyaktum adhyavasitā ity arthaḥ | nānā anekāni śastrāni praharaṇa-sādhanāni yeṣāṃ te | yuddhe viśāradā nipuṇā ity arthaḥ

 

Viśvanātha

nibodha budhyasva | saṃjñārthaṃ samyag jñānārtham
saumadattir bhūriśravāḥ | tyakta-jīvitā iti jīvita-tyāgenāpi yadi mad-upakāraḥ syāt tadā tad api kartuṃ pravṛttā ity arthaḥ | vastutas tu mayaivaite nihatāḥ pūrvam eva nimitta-mātraṃ bhava savyasācin iti bhagavad-ukter duryodhana-sarasvatī satyam evāha sma

 

Baladeva

tarhi kiṃ pāṇḍava-sainyād bhīto ‚sīty ācārya-bhāvaṃ sambhāvyāntarjātām api bhītim ācchādayan dhārṣṭyenāha – asmākam iti | asmākaṃ sarveṣāṃ madhye ye viśiṣṭāḥ paramotkṛṣṭā budhyādi-bala-śālino nāyakā netāraḥ | tān saṃjñārthaṃ samyak jñānārthaṃ bravīmīti | pāṇḍava-premṇā tvaṃ cen no yotsyase, tadāpi bhīṣmādibhir mad-vijayaḥ setsyaty eveti tat kopotpādanārthaṃ dyotyam
bhavān iti | bhavān droṇaḥ | vikarṇo mad-bhrātā kaniṣṭhaḥ | saumadattir bhūriśravāḥ | samitiñjayaḥ saṃgrāma-vijayīti droṇādīnāṃ saptānāṃ viśeṣaṇam | nanv etāvanta eva mat-sainye viśiṣṭāḥ kintv asaṅkhyeyāḥ santīty āha anye ceti | bahavo jayadratha-kṛtavarma-śalya-prabhṛtayaḥ | tyaktety-ādi karmaṇi niṣṭhā jīvitāni tyaktuṃ kṛta-niścayā ity arthaḥ | itthaṃ ca teṣāṃ sarveṣāṃ mayi snehātirekāt śauryātirekād yuddha-pāṇḍityāc ca mad-vijayaḥ siddhyed eveti dyotyate

 
 

Michalski

Lecz z pośród naszych, którzy są najlepsi, tych musisz poznać, ty, najwyższy z podwójnie urodzonych, ja ci i ich nazwę, dowódców mojego wojska, ażebyś pamiętał:
Tyś sam, Bhiszma, Karna i zwycięzca w boju Kripa, Aśwatthaman, Wikarna i syn Somadatty, — I wielu innych bohaterów, dla mnie swój żywot na los rzucających, występujących w roz¬maitej zbroi — wszyscy już w bojach zsiwiali.

 

Olszewski

Spójrz też na najlepszych z pośród naszych, o doskonały braminie; wyliczę ci wodzów mego wojska, by ci ich przypomnieć. Więc naprzób ty, potem Bhiszma, Karna i Krpa zwycięski, Asvatthaman, Vikarna, syn Somadatty. I tylu innych bohaterów, co dla mnie życie swo¬je oddają; wszelakim orężem walczyć umieją i każdy z nich zna sztukę wojenną.

 

Dynowska

Poznaj też, o najlepszy z dwakroć urodzonych, najwybitniejszych spośród nas, dowódców mej armii; wymienię ci ich imiona:
Ty sam, o Panie, oraz Bhiszma, Karna i Kripa zwycięski, Aszweattaman, Wikarna i syn Somadatty, oraz wielu innych dzielnych wojowników, w różny oręż zbrojnych, a w sztuce wojennej wytrawnych, gotowych życie swe dla mnie położyć w ofierze.

 

Sachse


Poznaj też pierwszych spośród nas,
o najlepszy z Ariów,
tych, którzy wiodą moje wojsko.
Wymienię ci ich, abyś wiedział:
Wasza dostojność i Bhiszma, i Karna,
i Kripa zwycięski w walce,
Aśwatthaman i Wikarna,
a także syn Somadatty,
i wielu innych bohaterów
gotowych oddać życie w mej sprawie,
zbrojnych różnorodnym orężem,
zahartowanych w boju.

 

Kudelska


A wśród nas najwybitniejsi, poznaj ich, o najlepszy wśród szlachetnych,
Teraz przedstawię ci dowódców mego wojska.
Tu Panie, Bhiszma, Karna, i Kripa zawsze w walce zwycięski,
Aśwatthaman i Wikarna oraz syn Somadatty.
Jest tu też wielu różnych bohaterów, dla mnie gotowych życie swe poświęcić,
Uzbrojonych w broń wszelaką i doświadczonych w walce.

 

Rucińska

Teraz naszych, najprzedniejszych, poznaj, pierwszy wśród braminów!
Mojej armii generałów dla twej wiedzy ci wymienię!
Ty, czcigodny, Bhiszma, Karna i zwycięski w boju Krypa,
Aśwatthaman i Wikarna, Saumadatti, Dżajadratha
I rycerzy innych wielu, skorych za mnie oddać życie,
Zbrojnych w rozmaity oręż, w sztuce walki wyćwiczonych!

 

Szuwalska

O, najlepszy z braminów, wymienię ci również
Największych z tych, co stoją na czele mej armii.
Pośród nich mamy ciebie, Bhiszmę oraz Karnę,
Aśwatthamę, Wikarnę, jak i Somadattę.
Jest też Krypa zwycięski, jest też Dżajadratha,
A także wielu innych, oddanych mej sprawie,
Gotowych oddać życie, doświadczonych w walce,
Ekspertów we władaniu wszelkim typem broni.

 

Byrski

Naszych wodzów znamienitych mego wojska niech najlepszy
Spośród dwakroć urodzonych wspomnieć raczy, więc wyliczę
Ich dla waszej wiadomości:
Pan sam, potem Bhiszma, Karna, Krypa i Samitińdźaja,
Aśwatthaman i Wikarna, jako też i Saumadatti.
Inni, liczni wojownicy dla mnie życie chcą porzucić.
Rozmaitą rażą bronią, wszyscy biegli w wojowaniu.

 
 

BhG 1.10

aparyāptaṃ tad asmākaṃ balaṃ bhīṣmābhirakṣitam
paryāptaṃ tv idam eteṣāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

tat (ta) bhīṣmābhirakṣitam (chroniona przez Bhiszmę) asmākam (nasza) balam (siła) aparyāptam (niezmierzona, niewystarczająca) [asti] (jest).
tu (z drugiej strony) idam (ta) bhīmābhirakṣitam (chroniona przez Bhimę) eteṣām (tamtych) balam (siła) paryāptam (zmierzona, wystarczająca) [asti] (jest).

 

tłumaczenie polskie

Nasza siła chroniona przez Bhiszmę jest niezmierzona,
ale ich siła chroniona przez Bhimę jest zmierzona.

 

analiza gramatyczna

aparyāptam a-pari-āpta (pari-āp – osiągać) PP 1i.1 n.nie osiągnięta: niezmierzona lub niewystarczająca (aparimitam / asaṃkhyam – niezmierzona; asamartham – niewystarczająca);
tat tat sn. 1i.1 n.ta;
asmākam asmat sn. 6i.2nasza;
balam bala 1i.1 n.siła, armia;
bhīṣmābhirakṣitam bhīṣma-abhi-rakṣita 1i.1 n.; TP: bhīṣmeṇa sarvato rakṣitam itize wszystkich stron chroniona przez Bhiszmę (od: bhī – straszyć, bhīṣma – przerażający; abhi-rakṣ – chronić ze wszystkich stron, PP abhirakṣita – chroniona ze wszystkich stron);
paryāptam pari-āpta (pari-āp – osiągać) PP 1i.1 n.osiągnięta: zmierzona lub wystarczająca (parimitam –zmierzona; samartham – wystarczająca);
tu av.ale, wtedy, z drugiej strony, i;
idam idam sn. 1i.1 n.ta;
eteṣām etat sn. 6i.2 m.tamtych;
balam bala 1i.1 n.siła, armia;
bhīmābhirakṣitam bhīma-abhi-rakṣita 1i.1 n.; TP: bhīmeṇa sarvato rakṣitam itize wszystkich stron chroniona przez Bhimę (od: bhī – straszyć, bhīma – straszny, przerażający; abhi-rakṣ – chronić ze wszystkich stron, PP abhirakṣita – chroniona ze wszystkich stron);

 

warianty tekstu

Imiona Bhimy i Bhiszmy w drugiej i czwartej padzie w niektórych edycjach wymieniają się miejscami;

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.11

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tataḥ kiṃ? ata āha – aparyāptam ity ādi | tat tathābhūtaiḥ vīrair yuktam api bhīṣmeṇābhirakṣitam api asmākaṃ balaṃ sainyaṃ aparyāptaṃ taiḥ saha yoddhuṃ asamarthaṃ bhāti | idam eteṣāṃ pāṇḍavānāṃ balaṃ bhīmābhirakṣitam sat paryāptaṃ samarthaṃ bhāti | bhīṣmasyobhaya-pakṣapātitvāt asmad-balaṃ pāṇḍava-sainyṃ pratyasamartham | bhīmasyika-pakṣapātitvāt pāṇḍavānāṃ balaṃ samartham

 

Viśvanātha

aparyāptam aparipūrṇam | pāṇḍavaiḥ saha yoddhuṃ akṣamam ity arthaḥ | bhīṣmeṇātisūkṣma-buddhinā śastra-śāstra-pravīṇenābhito rakṣitam api bhīṣmasyobhaya-pakṣapātitvāt | eteṣāṃ pāṇḍavānāṃ tu bhīmena sthūla-buddhinā śastra-śāstrānabhijño ‚pi rakṣitam paryāptaṃ paripūrṇam | asmābhiḥ saha yuddhe pravīṇam ity arthaḥ

 

Baladeva

nanv ubhayoḥ sainyayos taulyāt tavaiva vijayaḥ katham ity āśaṅkya sva-sainyādhikyam āha aparyāptam iti | aparyāptam aparimitam asmākaṃ balam | tatrāpi bhīṣmeṇa mahā-buddhimatātirathenābhirakṣitam | eteṣāṃ pāṇḍavānāṃ balaṃ tu paryāptaṃ parimitam | tatrāpi bhīmena tuccha-buddhinārdharathenābhirakṣitam | ataḥ siddha-vijayo ‚ham

 
 

Michalski

Ale zbyt nikła jest ta nasza siła, dowodzona przez Bhiszmę, podczas gdy tamci mają wiele wojska, nad którym Bhima przewodzi.

 

Olszewski

Pod wodzą Bhiszmy mamy zastępy wojsk nieprzeliczone; a ich wojsko, którem Bhima dowodzi, zliczonem być może.

 

Dynowska

Ta armia nasza pod Bhiszmy dowództwem, zaiste ogromna jest ich zaś wojsko, pod Bhimy wodzą niedostatecznym się zdaje.

 

Sachse


Niezbyt wielka jest nasza siła,
[ale] czuwa nad nią [sam] Bhiszma.
Wielka zaś jest ich silą,
[ale] czuwa nad nią [młody] Bhima.

 

Kudelska


Nie do pokonania są siły nasze pod Bhiszmy dowództwem,
Jednakże ich armię, dowodzoną przez Bhimę, można pokonać.

 

Rucińska

Niezmierzone nasze siły, których Bhiszma dobrze strzeże,
A niewielka moc tych oto, nad którymi czuwa Bhima!

 

Szuwalska

Niezmierzone są siły naszej wielkiej armii.
Wydają się bezpieczne pod ochroną Bhiszmy.
Jednak wojska Pandawów, choć ograniczone,
Strzeżone są przez Bhimę szczerze oddanego.

 

Byrski

Nasze siły, które Bhiszma ma w swej pieczy są niezmierne,
A ich siły, które Bhima ma w swej pieczy są wymierne.

 
 

BhG 1.11

ayaneṣu ca sarveṣu yathā bhāgam avasthitāḥ
bhīṣmam evābhirakṣantu bhavantaḥ sarva eva hi

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

sarveṣu ca (i na wszystkich) ayaneṣu (na drogach) yathā bhāgam (odpowiednio do udziału) avasthitāḥ (stojący) sarve eva hi (zaiste dokładnie wszyscy) bhavantaḥ (panowie) bhīṣmam eva (właśnie Bhiszmę) abhirakṣantu (niech ochraniają).

 

tłumaczenie polskie

Zaiste wszyscy waszmościowie, ustawieni zgodnie z przydziałem
na wszystkich liniach [bojowego szyku], niechaj właśnie Bhiszmę chronią.

 

analiza gramatyczna

ayaneṣu ayana 7i.3 n.na drogach (vyūha-praveśa-mārgeṣu – na ścieżkach wchodzących do bojowego szyku);
ca av.i;
sarveṣu sarva sn. 7i.3 n.na wszystkich;
yathā bhāgam av.zgodnie z podziałem (od: yathā – jak; bhāga – część, udział);
avasthitāḥ avasthita (ava-sthā – znajdować się) PP 1i.3 m.ustawieni;
bhīṣmam bhīṣma 2i.1 m.Bhiszmę (od: bhī – straszyć);
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
abhirakṣantu abhi-rakṣ (chronić dokładnie) Imperat. P 1c.3niech ochraniają;
bhavantaḥ bhavant 1i.3 m.panowie (od: bhū – być, bha-vant – tytuł honoryfikatywny, wygląda tak samo jak PPr od bhū, ale różni się odmianą w: nominativus liczby poj.; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
sarve sarva sn. 1i.3 m.wszyscy;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
hi av.ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością (nie występuje na początku zdania);

 

warianty tekstu

ca (pierwsza pada) → tu (ale);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

duryodhanaḥ svayam eva bhīmābhirakṣitaṃ pāṇḍavānāṃ balam, ātmīyaṃ ca bhīṣmābhirakṣitaṃ balam avalokya ātma-vijaye tasya balasya paryāptatām ātmīyasya balasya tad-vijaye cāparyāptatām ācāryāya nivedya, antar viṣaṇṇo’bhavat

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tasmād yuṣmābhiḥ sāvadhānair bhavituvyam ity āha ayaneṣu vyūha-praveśa-mārgeṣu yathā-bhāgaṃ vibhaktāḥ svāṃ svāṃ raṇa-bhūmim aparityajyaivāvasthitā bhavanto bhīṣmam evābhitas tathā rakṣantu yathānyair yudhyamāno ‚yaṃ pṛṣṭhataḥ kaiścin na hanyate | bhīṣma-balenaivāsmākaṃ jīvitam iti bhāvaḥ

 

Viśvanātha

taki sam jak Śrīdhary

 

Baladeva

athaivaṃ mad-ukti-bhāvaṃ vijñāyācāryaś ced udāsīta tadā mat-kārya-kṣatir iti vibhāvya tasmin sva-kārya-bhāram arpayann āha ayaneṣv iti | ayaneṣu sainya-praveśa-vartmasu yathābhāgaṃ vibhaktāṃ svāṃ svāṃ yuddha-bhūmim aparityajyāvasthitā bhavanto bhavad-ādayo bhīṣmame evābhito rakṣantu yuddhābhiniveśāt pārśvataḥ pṛṣṭhataś cāpaśyantaṃ taṃ yathānyo na vihanyāt tathā kurvantv ity arthaḥ | senāpatau bhīṣme nirbodhe mad-vijaya-siddhir iti bhāvaḥ |
ayam āśayaḥ – bhīṣmo ‚smākaṃ pityāmahaḥ | bhavāṃs tu guruḥ | tau yuvām asmad ekānta-hitaiṣiṇau viditau | yāvakṣa-sadasi mad-anyāyaṃ vidantāv api draupadyā nyāyaṃ pṛṣṭau nāvocatāṃ mayā tu pāṇḍaveṣu pratītaṃ snehābhāsaṃ tyājayituṃ tathā niveditam iti

 
 

Michalski

Dlatego, stojąc u czoła swych szyków bojo¬wych, jak los wam wypadł, wszyscy, ilu jesteście, strzeżcie, dostojni, Bhiszmę najbardziej!

 

Olszewski

Niech każdy z was zachowa swoje miejsce, które mu wypadło w szykach, a wszyscy brońcie Bhiszmy.

 

Dynowska

Wszyscy, wedle rozkazów, na swoich stanowiskach trwając, i wy dowódcy, Bhiszmę ochraniajcie z wszech stron”.

 

Sachse


Stojąc w każdym starciu
na wyznaczonych miejscach
niech więc wszyscy
czuwają nad Bhiszmą!”

 

Kudelska


Każdy z owych wojowników na wyznaczonej sobie pozycji,
Zewsząd niech Bhiszmy strzeże.

 

Rucińska

Przeto wszyscy pańscy ludzie, na swych miejscach ustawieni,
Niech na wszystkich liniach szyku Bhiszmę chronią w szczególności!”

 

Szuwalska

Dlatego proszę wszystkich, by przez całą walkę
Nie spuszczać z oczu Bhiszmy, chronić w każdej chwili.«

 

Byrski

Na pozycjach wszystkich wedle zadań swoich ustawiony
Niechaj każdy z panów służy Bhiszmie samemu obroną!”

 
 

BhG 1.12

tasya saṃjanayan harṣaṃ kuru-vṛddhaḥ pitā-mahaḥ
siṃha-nādaṃ vinadyoccaiḥ śaṅkhaṃ dadhmau pratāpavān

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

tasya (jego) harṣaṃ (radość) saṃjanayan (tworzący) kuru-vṛddhaḥ(starzec Kurów) pratāpavān (posiadający majestat) pitāmahaḥ (dziadek) uccaiḥ (głośno) siṃha-nādaṃ (dźwięk niczym lew) vinadya (zagrzmiawszy), śaṅkhaṃ (w konchę) dadhmau (zadął).

 

tłumaczenie polskie

Dziadek, pełen blasku starzec Kurów, by sprawić mu radość,
zadął głośno w konchę, lwi ryk wydając.

 

analiza gramatyczna

tasya tat sn. 6i.1 m.jego;
saṃjanayan sam-janayant (sam-jan – rodzić się) PPr caus. 1i.1 m.powodujący powstanie;
harṣaṃ harṣa 2i.1 m.radość (od: hṛṣ –  ekscytować się);
kuru-vṛddhaḥ kuru-vṛddha 1i.1 m.; TPkurūṇāṃ kule vṛddha itinestor w rodzinie Kurów (od: kuru – Kuru, Kurowie – potomkowie Kuru; vṛdh – wzrastać, PP vṛddha – stary, doświadczony);
pitā-mahaḥ pitā-maha 1i.1 m.dziadek (od: pitṛ – ojciec; mah – powiększać, mahant – wielki);
siṃha-nādam siṃha-nāda 2i.1 m.; TP: siṃhasyeva nādam itiryk niczym lwa (od: siṃha – lew; nad – dźwięczeć, grzmieć, krzyczeć, nāda – głośny dźwięk, ryk, krzyk);
vinadya vi-nad (ryczeć, grzmieć, krzyczeć) absol.zagrzmiawszy (tu absol. nie ma charakteru dokonanego, dzieje się w czasie wyrażonym przez czasownik – grzmiał dmąc w konchę);
uccaiḥ av. (3i.3) – głośno (od: ucca – wyniosły intensywny);
śaṅkham śaṅkha 2i.1 m.konchę;
dadhmau dhmā (dąć) Perf. P 1c.1zadął;
pratāpavān pratāpa-vant 1i.1 m.posiadający żar (od: pra-tap – palić jaśnieć, pratāpa – ogień, żar, majestat, moc; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.13

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tad evaṃ bahu-māna-yuktaṃ rāja-vākyaṃ śrutvā bhīṣmaḥ kiṃ kṛtavān | tad āha tasyety ādi | tasya rājño harṣaṃ kurvan pitāmaho bhīṣma uccair mahāntaṃ siṃha-nādaṃ vinadya kṛtvā śaṅkhaṃ dadhmau vāditavān

 

Viśvanātha

tataś ca sva-saṃmāna-śravaṇa-janita-harṣas tasya duryodhanasya bhava-vidhvaṃsanena harṣaṃ sañanayituṃ kuru-vṛddho bhīṣmaḥ siṃha-nādam iti upamāne karmaṇi ceti ṇamul siṃha iva vinadyety arthaḥ

 

Baladeva

evaṃ duryodhana-kṛtāṃ sva-stutim avadhārya sa-harṣo bhīṣmas tad-antar-jātāṃ bhītim utsādayituṃ śaṅkhaṃ dadhmāv ity āha | siṃha-nādam ity upamāne karmaṇi ceti pāṇini-sūtrāt ṇamul | cāt kartary upamāne ity arthaḥ | siṃha iva vinadyety arthaḥ | mukhataḥ kiñcid anuktvā śaṅkha-nāda-mātra-karaṇena jaya-parājayau khalv īśvarādhīnau tvad-arthe kṣatra-dharmeṇa dehaṃ tyakṣyāmīti vyajyate

 
 

Michalski

Wtedy pradziad, najstarszy z Kurawów, zadął głośno w muszlą i wydał lwi głos — on, jaśniejący, pragnąc wzbudzić zapał w Durjodhanie,

 

Olszewski

Aby wlać ducha w serca, wielki dziab Kauravy wydal okrzyk, podobny do ryku lwa i uderzył w konchę.

 

Dynowska

Wówczas Bhiszma przesławny, z Kaurawów najstarszy, w swą konchę potężnie uderzył, i rozniósł się dźwięk, jakoby ryk lwa, radując Durjodany serce.

 

Sachse


A wówczas ku jego radości
najstarszy z Kaurawów, sędziwy starzec
zadął, pełen powagi, w muszlę,
bijąc w niebo rykiem lwa.

 

Kudelska


Natenczas pradziad Bhiszma jak lew głośno rycknął
I tak potężnie w konchę swoją zadął, że aż Durjodhanę rozradował.

 

Rucińska

A wtem, ku jego radości, sędziwy Bhiszma, dziad Kuru,
Potężny ryk wydał z siebie i zadął w konchę, waleczny.

 

Szuwalska

I wtedy stary Bhiszma, niczym lew waleczny,
Wydobył ze swej konchy ryk przerażający.
Ucieszył Durjodhanę odgłos ten potężny.

 

Byrski

Radość jego wywołując rodu Kurów stary pradziad
Pełen męstwa w konchę zadął, lwim potężnie dudniąc rykiem.

 
 

BhG 1.13

tataḥ śaṅkhāś ca bheryaś ca paṇavānaka-gomukhāḥ
sahasaivābhyahanyanta sa śabdas tumulo ‘bhavat

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

tataḥ (wówczas) sahasā eva (właśnie gwałtownie) śaṅkhāḥ ca (i konchy) bheryaḥ ca (i kotły) paṇavānaka-gomukhāḥ (bębenki, bębny i krowie rogi) abhyahanyanta (zostały uderzone).
saḥ (ten) śabdaḥ (dźwięk) tumulaḥ (hałaśliwy) abhavat (stał się).

 

tłumaczenie polskie

Wówczas gwałtownie zabrzmiały konchy i kotły,
bębenki, bębny i krowie rogi, co wielki zgiełk uczyniło.

 

analiza gramatyczna

tataḥ av.wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
śaṅkhāḥ śaṅkha 1i.3 m.konchy;
ca av.i;
bherya bherī 1i.3 f.kotły;
ca av.i;
paṇavānaka-gomukhāḥ paṇava-ānaka-gomukha 1i.3 m.; DV: paṇavāś cānakāś ca gomukhāś ceti akompaniujące bębenki, duże bębny wojskowe, rogi (od: paṇava – małe bębenki, cymbały akompaniujące; ānaka – duże wojskowe bębny; go-mukha – krowia twarz, rogi, trąbki);
sahasā av. (1i.3) – gwałtownie, z mocą (od: sah – zwyciężać, być w stanie, sahas – siła, moc, zwycięstwo);
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
abhyahanyanta abhi-han (uderzać) Imperf. pass. 1c.3zostały uderzone;
saḥ tat sn. 1i.1 m.ten;
śabdaḥ śabda 1i.1 m.dźwięk;
tumulaḥ tumula 1i.1 m.zgiełkliwy, przenikliwy;
abhavat bhū (być) Imperf. P 1c.1stał się;

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

tasya viṣādam ālokya bhīṣmas tasya harṣaṃ janayituṃ siṃha-nādaṃ śaṅkhādhmānaṃ ca kṛtvā śaṅkha-bherī-ninādaiś ca vijayābhiśaṃsinaṃ ghoṣaṃ cākarayat

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tad evaṃ senāpateḥ bhīṣmasya yuddhotsavam ālokya sarvato yuddhotsavaḥ pravṛtta iy āha tata ity ādinā | paṇavā mārdalāḥ | ānakāḥ gomukhāś ca vādya-viśeṣāḥ | sahasā tat-kṣaṇam evābhyahanyanta vāditāḥ | sa ca śaṅkhādi-śabdas tumulo mahān abhūt

 

Viśvanātha

tataś cobhayatraiva yuddhotsāhaḥ pravṛtta ity āha tata iti | paṇavā mārdalāḥ | ānakāḥ paṭahāḥ | gomukhā vādya-viśeṣāḥ

 

Baladeva

tata iti | senāpatau bhīṣme pravṛtte tat-sainye sahasā tat-kṣaṇam eva śaṅkhādayo ‚bhyahanyanta vāditāḥ | karma-kartari prayogaḥ | paṇavādayas trayo vāditra-bhedāḥ | sa śabdas tumula ekākāratayā mahān āsīt

 
 

Michalski

I wszędzie zaraz zagrzmiały z mocą muszle, kotły, bębny, bębenki i trąby. Podniósł się straszliwy łoskot.

 

Olszewski

I natychmiast zagrzmiały konchy, piszczałki, cymbały i bębny z burzliwym hałasem.

 

Dynowska

I wraz w odpowiedzi zagrzmiały muszle i rogi, bębny, piszczałki i trąby wojenne, hukiem gromu napełniając powietrze.

 

Sachse


I nagle odezwały się
muszle, bębny, bębenki,
kotły i piszczałki,
a głos ich był donośny.

 

Kudelska


Wówczas na konchach i kotłach, bębnach, werblach i rogach
Ze wszystkich stron uderzono, aż zgiełk powstał wielki.

 

Rucińska

A wtedy konchy i kotły, werble, fanfary i rogi
Nagle się w głos odezwały – i wielki podniósł się hałas.

 

Szuwalska

Chwilę potem rozbrzmiały dźwięki innych muszli,
Rogów, trąbek i bębnów, czyniąc wiele zgiełku.

 

Byrski

Wtedy w konchy i trąbity, rogi, werble, tarabany,
Uderzono z wielką mocą i ten dźwięk się w łoskot zmienił.

 
 

BhG 1.14

tataḥ śvetair hayair yukte mahati syandane sthitau
mādhavaḥ pāṇḍavaś caiva divyau śaṅkhau pradadhmatuḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

tataḥ (wówczas) śvetaiḥ (białymi) hayaiḥ (końmi) yukte (w zaprzężonym) mahati (w wielkim) syandane (w powozie) sthitau (stojący) mādhavaḥ (Madhawa) pāṇḍavaḥ ca (i Pandawowic) divyau eva (właśnie w niebiańskie) śaṅkhau (w konchy) pradadhmatuḥ (zadęli).

 

tłumaczenie polskie

Wówczas Madhawa i Pandawowic, stojący w wielkim rydwanie
zaprzężonym w białe konie, zadęli w boskie konchy.

 

analiza gramatyczna

tataḥ av.wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
śvetaiḥ śveta 3i.3 m.jasnymi;
hayaiḥ haya 3i.3 m.końmi;
yukte yukta (yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 7i.1 m.w zaprzęgniętym;
mahati mahant 7i.1 m.w wielkim (od: mah – powiększać);
syandane syandana 7i.1 m.w poruszającym się szybko, w bojowym rydwanie (od: syand – biec);
sthitau sthita (sthā – stać) PP 1i.2 m.dwaj znajdujący się;
mādhavaḥ mādhava 1i.1 m. potomek króla Madhu (od: madhu – słodycz, miód);
lub TP: mātur dhava iti mąż Matki – Lakszmi (od: – matka, Lakszmi; dhava – mąż);
pāṇḍavaḥ pāṇḍava 1i.1 m.syn Pandu (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady);
ca av.i;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
divyau divya 2i.2 m.boskie (od: div – jaśnieć, diva – niebiosa);
śaṅkhau śaṅkha 2i.2 m.konchy;
pradadhmatuḥ pra-dhmā (dąć) Perf. P 1c.2 dwaj zadęli;

 

warianty tekstu

yukte → yuktair (zaprzężonymi);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

tatas taṃ ghoṣam ākarṇya sarveśvareśvaraḥ pārtha-sārathī rathī ca pāṇḍu-tanayas trailokya-vijayopakaraṇa-bhūte mahati syandane sthitau trailokyaṃ kampayantau śrīmat-pāñcajanya-devadattau divyau śaṅkhau pradadhmatuḥ ||1.14||

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tataḥ pāṇḍava-sainye pravṛttaṃ yuddhotsāham āha tata ity ādibhiḥ pañcabhiḥ | tataḥ kaurava-sainya-vādya-kolāhalānantaraṃ mahati syandane rathe sthitau santau śrī-kṛṣṇārjunau divyau śaṅkhau prakarṣeṇa dadhmatur vādayāmāsatuḥ |

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.18

 

Baladeva

atha pāṇḍava-sainye pravṛttaṃ yuddhosavam āha tata iti | anyeṣām api ratha-sthitatve saty api kṛṣṇārjunayoḥ ratha-sthitatvoktis tad-rathasyāgni-dattatvaṃ trailokya-vijetṛtvaṃ mahā-prabhavatvaṃ ca vyajyate

 
 

Michalski

Lecz jednocześnie Madhawa i Pandawa, stojąc na wielkim, w białe rumaki zaprzężonym wozie, zadęli w swe muszle niebieskie: —

 

Olszewski

Wówczas, stojąc na wielkim wozie, zaprzężonym w białe konie, zabójca Madhu i syn Pandu zatrąbili w swoje konchy niebiańskie.

 

Dynowska

A wtedy Szri Kriszna i syn Pandu, siedząc w swym rydwanie bojowym, w białe zaprzężonym rumaki, w swe boskie uderzyli konchy.

 

Sachse


Mąż z rodu Madhów i syn Pandu
stali wówczas na wielkim rydwanie
zaprzężonym w białe rumaki.
I zadęli w boskie muszle:

 

Kudelska


W odpowiedzi na to Kriszna, stojąc z Ardżuną w wielkim wozie,
W białe rumaki zaprzęgniętym, w swe boskie konchy zadęli.

 

Rucińska

Wówczas to w świetnym rydwanie ciągnionym przez białe konie
Jadący Kryszna z Ardżuną w niebiańskie zadęli konchy:

 

Szuwalska

Wtedy Kryszna z Ardżuną zadęli w swe konchy,
Siedząc w wielkim rydwanie zaprzężonym w konie
O maści śnieżnobiałej.

 

Byrski

Wtedy Kryszna i Ardźuna, którzy w wielkim wozie stali
W białe konie zaprzężonym, wraz zadęli w boskie konchy.

 
 

BhG 1.15-16

pāñcajanyaṃ hṛṣīkeśo devadattaṃ dhanaṃjayaḥ
pauṇḍraṃ dadhmau mahā-śaṅkhaṃ bhīma-karmā vṛkodaraḥ
anantavijayaṃ rājā kuntī-putro yudhiṣṭhiraḥ
nakulaḥ sahadevaś ca sughoṣa-maṇipuṣpakau

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

hṛṣīkeśaḥ (Hryszikeśa) pāñca-janyam (w Pańćadźanję) [dadhmau] (zadął),
dhanaṃ-jayaḥ (Dhanandźaja) deva-dattaṃ (w Dewadattę) [dadhmau] (zadął),
bhīma-karmā (ten, którego czyny są straszne) vṛkodaraḥ (Wrykodara) mahā-śaṅkhaṃ (w wielką konchę) pauṇḍram (w Paundrę) dadhmau (zadął).
kuntī-putraḥ (syn Kunti) rājā (król) yudhiṣṭhiraḥ (Judhiszthira) ananta-vijayaṃ (w Anantawidźaję) [dadhmau] (zadął),
nakulaḥ (Nakula) sahadevaś ca (i Sahadewa) sughoṣa-maṇipuṣpakau (w Sughoszę i Manipuszpakę) [śaṅkhau dadhmatuḥ] (w konchy dwaj zadęli).

 

tłumaczenie polskie

Hryszikeśa w Pańćadźanję, Dhanandźaja w Dewadattę,
Wrykodara, którego czyny przerażają, zadął w wielką konchę Paundrę,
Syn Kunti, król Judhiszthira w Anantawidźaję,
a Nakula i Sahadewa w Sughoszę i Manipuszpakę,

 

analiza gramatyczna

pāñca-janyam pāñca-janya 2i.1 m.Pańćadźanowa – zdobyta od demona Pańćadźany (od: pañca-jana – pięć gatunków istot: deva, mānuṣa, gandharva, naga, pitṛ);
hṛṣīkeśaḥ hṛṣīkeśa 1i.1 m.wzniesione włosy (od: hṛṣ – być podekscytowanym; hṛṣī – wzniesiony; keśa – włos)
lub TP: hṛṣīkāṇām / indriyāṇām īśa itiPan zmysłów (od: hṛṣīka – zmysł; īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca);
deva-dattam deva-datta 1i.1 m.; TP: devair dattaṃ itiw daną przez bogów (od: div – jaśnieć, deva – bóg, niebianin; – dawać, PP datta – dana);
dhanaṃjayaḥ dhanaṃ-jaya 1i.1 m.; yo dhanaṃ jayati saten, który zdobywa bogactwa (od: dhana – podbój, łupy, bogactwo; ji – zwyciężać, jaya – zwycięstwo);
pauṇḍram pauṇḍra 2i.1 m.w Pundrową (od: puṇḍra – Bengal, znak na czole);
dadhmau dhmā (dąć) Perf. P 1c.1zadął;
mahā-śaṅkham mahā-śaṅkha 2i.1 m.w wielką konchę (KD: śaṅkhaś cāsau mahān ca – i jest muszlą i ona jest wielka; od: mah – powiększać, mahant – wielki; śaṅkha – koncha);
bhīma-karmā bhīma-karman 1i.1 m.; BV: yasya karmāṇi bhīmāni santi saten, którego czyny są przerażające (od: bhī – straszyć, bhīma – straszny, przerażający; kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki);
vṛkodaraḥ vṛka-udara 1i.1 m.; BV: yasya vṛkasyevodaram asti saten, którego brzuch jest jak u wilka (od: vṛka – wilk; udara – brzuch);

******

ananta-vijayam ananta-vijaya 2i.1 m.; BV: yasya vijayam anantam asti tamw tę, której zwycięstwo nie ma końca (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć, an-anta – nie mający końca, nieskończony; vi-ji – zwyciężać, vijaya – zwycięstwo);
rājā rājan 1i.1 m.król (od: raj – władać);
kuntī-putraḥ kuntī-putra 1i.1 m.; TP: kuntyāḥ putra itisyn Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandawowiców; puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła);
yudhiṣṭhiraḥ yudhi-sthira 1i.1 m.stały w walce (od: yudh – walczyć, yudh – bitwa, locativus: yudhi – w walce; sthā – stać, sthira – twardy, solidny, stały);
nakulaḥ nakula 1i.1 m.mangusta;
sahadevaḥ saha-deva 1i.1 m.będący z bogami (od: saha – razem z, w towarzystwie; div – jaśnieć, diva – niebiosa, dzień, deva – bóg, niebianin);
ca av.i;
sughoṣa-maṇi-puṣpakau su-ghoṣa-maṇi-puṣpaka 2i.2 m.; DV: su-ghoṣam maṇi-puṣpakaṃ cetiwe Wspaniały dźwięk i Kwiat z klejnotu (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; ghuṣ – rozbrzmiewać, ghoṣa – muzyka, tumult, dźwięk; maṇi – klejnot; puṣ kwitnąć, puṣpa – kwiat);

 

warianty tekstu

sughoṣa-maṇipuṣpakau → saghoṣa-maṇipuṣpakau (w Głośną i Kwiat z klejnotu);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.19

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.18

 

Viśvanātha

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.18

 

Baladeva

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.18

 
 

Michalski

Pan-swoich-zmysłów zadął w „Lud zwo¬łującą”, łupów zdobywca w „Od Boga daną”, a Wilczy-brzuch, o czynach straszliwych, w wielką muszlę „Poszum trzcinowy”. Syn Kunti, król Judhiszthira, zadął w muszlę „Zwycięstwo bez końca”, Nakula i Sahadewa w „Srebrnogłosą” i „Klejnotami rozkwitłą”.

 

Olszewski

Wojownik o najeżonych włosach zatrąbił w Ol¬brzymią; bohaterski zwycięzca bogactw w Boską; Bhima Wilczy Brzuch, mąż czynów straszliwych, zatrąbił w wielką
konchę Trzcinową. Syn Kunti, Yudhisztira, dzierżył Tryumfującą; Nakula i Sahadeva nieśli Słodkodźwięczną i Trąbę z drogich kamieni i kwiatów.

 

Dynowska

Kriszna w Panczadżanię swą zadął, Ardżuna w Dewa-dattę, a Bhima, o czynach straszliwych, w swą Paundrę potężną, król Judisztira, syn Kunti, w swoja zatrąbił, zwaną – „Zwycięstwo niezmierne”, zaś Nakula i Sahadewa w „Słodko-brzmiacą” i „Klejnoto-kwietną”.

 

Sachse


Pan Zmysłów w Pańczadżanję,
Zdobywca Skarbu w Dewadatte
a sprawca czynów straszliwych,
bohater o wilczym żołądku
zadął w wielką muszlę Paundrę.
Syn Kunti, król Judhiszthira
w Anantawidżaję,
Nakula i Sahadewa
w Sughoszę i Manipuszpeikę,

 

Kudelska


Kriszna zadął w Pańczdżanję, w Dewadattę zaś Ardżuna,
A straszliwy Bhima, o wilczym apetycie, w wielką konchę zwaną Paundra.
Król Judhiszthira, syn Kunti, zadął w swoją konchę Anantawidżaję,
A Nakula i Sahadewa w swoje konchy – Sughoszę i Manipuszpakę.

 

Rucińska

Pan Zmysłów w swą Pańczadżanję, Zwycięzca Dóbr w Dewadattę,
A w konchę potężną Paundrę – Brzuch Wilczy, straszliwych czynów…
Syn Kunti, król Judhiszthira, w Anantawidżaję zadął,
Nakula i Sahadewa – w Sughoszę, Manipuszpakę,

 

Szuwalska

Najpierw Władca Zmysłów
Zadął w swą Panczadżanję, a jego przyjaciel,
Zdobywca Wielkich Bogactw, zadął w Dewadattę,
A w Paundrę nadzwyczajną – Bhima, wielki żarłok,
Który czynów nadludzkich wiele już dokonał.
Król Judhiszthira zadął w Anantawidżaję.
Nakula z Sahadewą, niezwykłe bliźnięta,
Wzięli w dłonie Sughoszę i Manipuszpakę.

 

Byrski

Kryszna zadął w „Pięciorodną”, a w „Dar bogów” dął Ardźuna,
W „Lotosową” wielką konchę – Wilczybrzuch straszliwych czynów.
Judhiszthira, król, syn Kunti dął w „Zwycięstwo nieskończone”,
Sahadewa i Nakula – w „Dźwięczną” oraz w „Klejnot kwietny”,

 
 

BhG 1.17-18

kāśyaś ca parameṣv-āsaḥ śikhaṇḍī ca mahā-rathaḥ
dhṛṣṭadyumno virāṭaś ca sātyakiś cāparājitaḥ

drupado draupadeyāś ca sarvaśaḥ pṛthivīpate
saubhadraś ca mahā-bāhuḥ śaṅkhān dadhmuḥ pṛthak pṛthak

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he pṛthivīpate (o władco ziemi!),
parameṣv-āsaḥ kāśyaḥ ca (i wielki łucznik król Kaśi), mahā-rathaḥ śikhaṇḍī ca (i wielki rydwannik Śikhandin), dhṛṣṭa-dyumnaḥ (Dhrysztadjumna), virāṭaḥ ca (i Wirata), aparājitaḥ sātyakiḥ (niepokonany Satjaki), drupadaḥ (Drupada), draupadeyāḥ ca (i Draupadejowice), mahā-bāhuḥ saubhadraḥ ca (i potężnoramienny Subhadrowic) sarvaśaḥ (zewsząd) pṛthak pṛthak (z osobna) śaṅkhān (w konchy) dadhmuḥ (zadęli).

 

tłumaczenie polskie

O władco świata, wielki łucznik król Kaśi i wielki rydwannik Śikhandin,
Dhrysztadjumna, i Wirata, i niepokonany Satjaki,
Drupada i Draupadejowice oraz potężnoramienny Subhadrowic
zewsząd, jeden po drugim, w konchy zadęli.

 

analiza gramatyczna

kāśyaḥ kāśya 1i.1 m.władca Kaśi (od: kāśī – Benares);
ca av.i;
parameṣvāsaḥ parama-iṣu-āsa 1i.1 m.; BV: yasya parama iṣvāso ‘sti saten, kto posiada najlepszy miotacz strzał (od: parama – najdoskonalszy, najlepszy, stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny; iṣu-āsa – miotacz strzał, łuk. od: iṣu – strzała; as – rzucać, ciskać; āsa – miotacz, łuk);
śikhaṇḍī śikhaṇḍin 1i.1 m.mający kosmyk włosów (od: od: śi – ostrzyć, śikhā / śikhaṇḍa – kępka włosów na czubku głowy, ogon pawia);
ca av.i;
mahā-rathaḥ mahā-ratha 1i.1 m.; BV: yasya ratho mahān asti saten, którego rydwan jest wielki (od: mah – powiększać, mahant – wielki; ratha – rydwan);
dhṛṣṭa-dyumnaḥ dhṛṣṭa-dyumna 1i.1 m.; śmiała moc (od: dhṛṣ – być śmiałym, dumnym, PP dhṛṣṭa – śmiały; div – jaśnieć, dyu – dzień, niebiosa, jasność, dyumna – moc, majestat, entuzjazm);
virāṭaḥ virāṭa 1i.1 m.władający (od: vi-rāj – świecić, rządzić);
ca av.i;
sātyakiḥ sātyaki 1i.1 m.mający naturę prawdy (od: satya – prawdziwość);
ca av.i;
aparā-jitaḥ a-parā-jita (parā-ji – być pokonanym) PP 1i.1 m.niezwyciężony;

******

drupadaḥ dru-pada 1i.1 m.filar, kolumna lub gwałtowny krok (od: dru – biec, spieszyć się; pada – stopa);
draupadeyāḥ draupadeya 1i.3 m.synowie córki Drupady (od: dru – biec, spieszyć się; pada – stopa, dru-pada – filar, kolumna lub gwałtowny krok, draupadī – córka Drupady);
ca av.i;
sarvaśaḥ av.całkowicie, gruntownie, wspólnie, ze wszystkich stron (od: sarva sn. – wszystko);
pṛthivīpate pṛthivī-pati 8i.1 m.; TP: pṛthivyāḥ pata itio władco ziemi (od: pṛth – rozszerzać, pṛthu – szeroki, rozległy, wielki, pṛthivī – ziemia; pati – mąż, pan);
saubhadraḥ saubhadra 1i.1 m.syn Subhadry (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; bhadra – pomyślność);
ca av.i;
mahā-bāhuḥ mahā-bāhu 1i.1 m.; BV: yasya bāhū mahāntau staḥ saten, którego ramiona są potężne (od: mah – powiększać, mahant – wielki; baṃh – wzrastać, zwiększać, bāhu – ramię);
śaṅkhān śaṅkha 2i.3 m.w konchy;
dadhmuḥ dhmā (dąć) Perf. P 1c.3zadęli;
pṛthak pṛthak av.oddzielnie, z osobna, jeden za drugim (od: pṛth – rozszerzać, pṛthak – oddzielnie, pojedynczo);

 

warianty tekstu

parameṣvāsaḥ → parameṣvāsāḥ (najlepsi łucznicy);
mahā-rathaḥ → mahā-rathāḥ (wielcy rydwannicy);
drupado draupadeyāś ca sarvaśaḥ pṛthivīpate → pāṃcālaś ca maheṣvāso draupadeyāś ca paṃca ye (i wielki łucznik syn Pańćali oraz Draupadejowice, których jest pięciu);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.19

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tad eva vibhāgena darśayann āha pāñcajanyam iti | pāñcajanyādīni nāmāni śrī-kṛṣṇādi-śaṅkhānām | bhīmaḥ ghoraṃ karma yasya saḥ | vṛkavat udaraṃ yasya sa vṛkodaro mahā-śaṅkhaṃ pauṇḍraṃ dadhmāv iti | ananteti | nakulaḥ sughoṣaṃ nāma śaṅkhaṃ dadhmau | sahadevo maṇipuṣpakaṃ nāma | kāśyaś ceti | kāśyaḥ kāśirājaḥ | kathambhūtaḥ | paramaḥ śreṣṭhaḥ iṣvāso dhanur yasya saḥ | drupada iti | he pṛthivīpate dhṛtarāṣṭra

 

Viśvanātha

pāñcajanyādayaḥ śaṅkhādīnāṃ nāmāni | aparājitaḥ kenāpi parājetum aśakyatvāt | athavā cāpena dhanuṣā rājitaḥ pradīptaḥ

 

Baladeva

pāñcajanyam ity ādi pāñcajanyādayaḥ kṛṣṇādi-śaṅkhānām āhvayāḥ | atra hṛṣīkeśa-śabdena parameśvara-sahāyitvam | pāñcajanyādi-śabdaiḥ prasiddhāhvayāneka-divya-śaṅkhavattvam | rājā bhīmakarmā dhanañjaya ity ebhir yudhiṣṭhirādīnāṃ rāja-sūya-yājitva-hiḍimbādi-nihantṛtva-digvijayāhṛtānanta-dhanatvāni ca vyajya pāṇḍava-senā-sūtkarṣaḥ sūcyate | para-senāsu tad-abhāvād apakarṣaś ca | kāśya iti | kāśyaḥ kāśirājaḥ | parameṣvāsaḥ mahā-dhurdharaḥ | cāparājito dhanuṣā dīptaḥ | drupada iti | pṛthivīpate he dhṛtarāṣṭreti tava durmantraṇodayaḥ kula-kṣaya-lakṣaṇo ‚ narthaḥ samāsata iti sūcyate

 
 

Michalski

Również król Kaśjów, najlepszy łucznik i Sikhandin na wielkim wozie bojowym, Dhrisztadjumna i Wirata i niezwyciężony Satjaki, Drupada i synowie Draupadi, o władco ziemi, wreszcie silnoramienny syn Subhadry — wszyscy zewsząd raz po raz zadęli w swe muszle.

 

Olszewski

Król Kaczi o pięknym luku i Śikhandin na wielkim wozie, Dhrsztadyumna, Virata i Satyaki niepokonany; Drupada i wszyscy synowie Draupadi i synowie Subhadry wielkoramienni, wszyscy zatrąbili w swoje konchy.

 

Dynowska

Podobnie król Kaszi (Kaśi), łucznik wspaniały, i dzielny Skandin, wielkiego wozu bojownik, Drisztadiumna, Wirata i niezwyciężony Satiaki. Drupada i Draupadi synowie i Saubhadra, w mocny oręż zbrojny, wszyscy o królu, z wszech stron w swoje uderzyli konchy;

 

Sachse


niezrównany łucznik z Kasipury
i Sikhandin na wielkim rydwanie,
Dhrisztadjumna i Wirata,
i niezwyciężony Satjaki,
Drupada i synowie Draupadi,
o Królu Ziemi,
i syn Subhadry waleczny,
wszyscy, każdy z osobna, zadęli w muszle.

 

Kudelska


I Kasi król, wśród łuczników najlepszy, i Śikhandin, wojownik wielki,
Dhrisztadjumna, Wirata, i niepokonany Satjaki.
Na wszystkie strony w swe konchy zadęli, o panie ziemi całej!
Drupada, synowie Draupadi, a także syn Subhadry o potężnych ramionach.

 

Rucińska

Król Kasi, łucznik wspaniały, Śikhandin, wielki rydwannik,
Wirata i Dhrysztadjumna, Satjaki niezwyciężony,
Drupada, o władco ziemi, i pięciu synów Draupadi,
I syn Subhadry mocarny – każdy z nich w konchę swą zadął!

 

Szuwalska

Wielki łucznik – król Kaśi, potężny Śikhandhin,
Dhrysztadjumna, Wirata, zwycięski Satjaki
I synowie Draupadi oraz inni, królu,
Tacy jak syn Subhadry – świetnie uzbrojony,
Zadęli w swoje konchy z tak ogromną siłą,

 

Byrski

Wielki łucznik nad łuczniki, władca Kaśi i Śikhandin na rydwanie,
Dhrysztadjumna i Wirata, Judhamanju niezwalczony
I Drupada, władca ziemi oraz Draupadejowice
I Subhadry syn potężny, każdy w konchę swoją zadął.

 
 

BhG 1.19

sa ghoṣo dhārtarāṣṭrāṇāṃ hṛdayāni vyadārayat
nabhaś ca pṛthivīṃ caiva tumulo vyanunādayan

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

saḥ (ten) tumulaḥ (głośny) ghoṣaḥ (hałas) nabhaḥ (nieba) pṛthivīṃ ca eva (i nawet ziemi) vyanunādayan (powodował rozbrzmienie),
dhārtarāṣṭrāṇām ca (i Dhrytarasztrowiców) hṛdayāni (serca) vyadārayat (rozdarł).

 

tłumaczenie polskie

Ów głośny hałas wypełnił brzmieniem tak niebo, jak i ziemię,
i rozdarł serca Dhrytarasztrowiców.

 

analiza gramatyczna

saḥ tat sn. 1i.1 m.ten;
ghoṣaḥ ghoṣa 1i.1 m.hałas (od: ghuṣ – dźwięczeć);
dhārtarāṣṭrāṇām dhārtarāṣṭra 6i.2 m.synów Dhrytarasztry (od: dhṛta-rāṣṭra – utrzymujący królestwo, od: dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany; rāṣṭra – królestwo);
hṛdayāni hṛdaya 2i.3 n.serca;
vyadārayat vi-dṝ (rozdzierać) Imperf.  caus. P 1c.1rozdarł;
nabhaḥ nabhas 2i.1 n.niebo;
ca av.i;
pṛthivīm pṛthivī 2i.1 f.ziemię (od: pṛth – rozszerzać, pṛthu – szeroki, rozległy, wielki);
ca av.i;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
tumulaḥ tumula 1i.1 m.zgiełkliwy;
vyanunādayan vi-anu-nādayant (anu-nad – rozbrzmiewać) PPr caus. 1i.1 m.powodujący rozbrzmienie;

 

warianty tekstu

sa ghoṣo → sughoṣo (miły hałas);
vyadārayat → vyakaṃpayat (roztrząsł);
vyanunādayan → ‘bhyanunādayan / ‘py anunādayan (powodujący rozbrzmienie);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

tato yudhiṣṭhiro vṛkodarādayaś ca svakīyān śaṅkhān pṛthak pṛthak pradadhmauḥ | sa ghoṣo duryodhana-pramaukhānāṃ sarveṣām eva bhavat-putrāṇāṃ hṛdayāni bibheda | adayaiva naṣṭaṃ kurūṇāṃ balam iti dhārtarāṣṭrā menire | evaṃ tad-vijayābhikaṅkṣiṇe dhṛtarāṣṭrāya saṃjayo’kathayat

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

Śrīdhara – sa ca śaṅkhānāṃ nādas tvadīyānāṃ mahābhayaṃ janayāmāsety āha sa ghoṣa ity ādi | dhārtarāṣṭrāṇāṃ tvadīyānāṃ hṛṇḍayāṇi vyadārayat vidāritavān | kiṃ kurvan | nabhaś ca pṛthivīṃ caiva tumulo ‚bhyanunādayan pratidhvanibhir apūryan ||19||

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.25

 

Baladeva

sa iti | pāṇḍavaiḥ kṛtaḥ śaṅkha-nādo dhārtarāṣṭrāṇāṃ bhīṣmādīnāṃ sarveṣāṃ hṛṇḍayāṇi vyadārayat | tad-vidāraṇa-tulyāṃ pīḍām ajanayad ity arthaḥ | tumulo ‚titīvraḥ abhyanunādayan pratidhvanibhiḥ p”ryann ity arthaḥ | dhārtarāṣṭraiḥ kṛtas tu śaṅkhādinādas tumulo ‚pi teṣāṃ kiñcid api kṣobhaṃ nājanayat tathānukter iti bodhyam

 
 

Michalski

Ten gwałtowny łoskot, gdy rozszedł się po niebie i ziemi — rozdarł serca synom Dhritarasztry.

 

Olszewski

Dźwięk surm bojowych, który rozdzierał serca synom Dhrtarasztry, wstrząsał niebem i ziemią.

 

Dynowska

aż huk niezmierny rozniósł się po ziemi i napełnił niebiosa, wstrząsając serca synów Dritarasztry.

 

Sachse


Głos ten potężny
przeszył serca synów Dhritarasztry
napełniając echem
niebo i ziemię.

 

Kudelska


Ten hałas rozdarł serca synów Dhritarasztty,
Całe niebo i ziemia wypełniły się wrzawą.

 

Rucińska

I hałas ten przeszył serca Dhrytarasztrowych stronników,
I zgiełk ten niebo i ziemię napełnił potężnym echem.

 

Szuwalska

Że ich ryk, rozbrzmiewając na niebie i ziemi,
Przepełnił strachem serca synów Dhrytarasztry.

 

Byrski

Głos ten Dhrytarasztrowiców serca rozdarł i dudnienie
W niebie i po całej ziemi echem niosło się potężnym.

 
 

BhG 1.20-21

atha vyavasthitān dṛṣṭvā dhārtarāṣṭrān kapi-dhvajaḥ
pravṛtte śastra-saṃpāte dhanur udyamya pāṇḍavaḥ
hṛṣīkeśaṃ tadā vākyam idam āha mahī-pate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he mahī-pate (o panie ziemi!),
atha (wówczas) pravṛtte śastra-sampāte [sati] (gdy miała się rozpocząć bitwa) kapi-dhvajaḥ (ten, na którego chorągwi widniała małpa) pāṇḍavaḥ (syn Pandu) vyavasthitān (ustawionych) dhārtarāṣṭrān (Dhrytarasztrowiców) dṛṣṭvā (zobaczywszy), dhanuḥ (łuk) udyamya (podjąwszy), tadā (wtedy) hṛṣīkeśam (do Hryszikeśi) idaṃ (to) vākyam (słowo) āha (powiedział).

 

tłumaczenie polskie

O władco ziemi, gdy bój miał się rozpocząć, wówczas Pandawowic,
na którego chorągwi [widniała] małpa, spojrzał na ustawionych Dhrytarasztrowiców,
wziął łuk i do Hryszikeśi odezwał się tymi słowy:

 

analiza gramatyczna

atha av.wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej;
vyavasthitān vi-ava-sthita (vi-ava-sthā – rozstawiać) PP 2i.3 m.rozstawionych;
dṛṣṭvā dṛś (widzieć) absol.zobaczywszy;
dhārtarāṣṭrān dhārtarāṣṭra 2i.3 m.synów Dhrytarasztry (od: dhṛta-rāṣṭra – utrzymujący królestwo, od: dhṛ – dzierżyć PP dhṛta – trzymany; rāṣṭra – królestwo);
kapi-dhvajaḥ kapi-dhvaja 1i.1 m.; BV: yasya dhvaje kapir asti saḥten, na którego chorągwi jest małpa (od: kapi – małpa; dhvaja – sztandar, emblemat, znak);
pravṛtte pra-vṛtta (pra-vṛt – rozpoczynać) PP 7.i1 m. loc.abs.gdy miało się rozpocząć;
śastra-saṃpāte śastra-saṃpāta m. 7i.1 loc.abs.; TP: śastrāṇāṃ saṃpāta itiw upadaniu broni (od: śas – ciąć; śastra – oręż ręczny w przeciwieństwie do rzucanego – astra; sam-pat – spadać razem, spotykać się, PP saṃpāta – spadanie razem);
dhanu dhanu 2i.1 n.łuk;
udyamya ud-yam (podejmować) absol.podjąwszy;
pāṇḍavaḥ pāṇḍava 1i.1 m.syn Pandu (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady);

******

hṛṣīkeśam hṛṣīkeśa 2i.1 m.do mającego wzniesione włosy (od: hṛṣ – być podekscytowanym; hṛṣī – wzniesiony; keśa – włos)
lub TP: hṛṣīkāṇām / indriyāṇām īśam itido pana zmysłów (od: hṛṣīka – zmysł; īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca);
tadā av.wtedy;
vākyam vākya (vac – mówić) PF 2i.1 n.słowo, wypowiedź;
idam idam 2i.1 n.to;
āha ah (mówić) Perf.. P 1c.1 – powiedział (odmieniane jedynie w Perf., pozostałe formy od: brū);
mahī-pate mahī-pati 8i.1 m.; TP: mahyāḥ pata itio władco ziemi (od: mah – powiększać, mahant – wielki, mahī – ziemia; pati – mąż, pan);

 

warianty tekstu

vyavasthitāh → avasthitāh (ustawionych);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.25

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

etasmin samaye śrī-kṛṣṇam arjuno vijñāpayāmāsety āha atha ity ādibhiḥ caturbhiḥ ślokaiḥ | atheti athānantaraṃ vyavasthitān yuddhodyogena sthitān | kapidhvajo ‚rjunaḥ

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.25

 

Baladeva

evaṃ dhārtarāṣṭrāṇāṃ yuddhe bhītiṃ pradarśya pāṇḍavānāṃ tu tatrotsāham āha atheti sārdhakena | atha ripu-śaṅkha-nāda-kṛtotsāha-bhaṅgānantaraṃ vyavasthitān tad-bhaṅga-virodhi-yuyutsayāvasthitān dhārtarāṣṭrān bhīṣmādīn kapidhvajo ‚rjuno yena śrī-dāśarather api mahānti kāryāni purā sādhitāni tena mahāvīreṇa dhvajam adhitiṣñhitā hanumatānugṛhīto bhaya-gandha-śūnya ity arthaḥ | he mahīpate pravṛtte pravartamāne | hṛṣīkeśam iti hṛṣīkeśaṃ sarvendriya-pravartakaṃ kṛṣṇaṃ tad idaṃ vākyam uvāceti | sarveśvaro harir yeṣāṃ niyojyas teṣāṃ tad ekānta-bhaktānāṃ pāṇḍavānāṃ vijaye sandeha-gandho ‚pi neti bhāvaḥ

 
 

Michalski

Wówczas ujrzawszy rozstawione do boju wojsko Dhritarasztry, mając nad sobą swój znak bojowy z małpą — Pandawa podniósł do strzału łuk wśród spadających naokoło pocisków, i rzekł do Hriszikeśi te słowa, o władco ziemi,

 

Olszewski

Natenczas, widząc, że wojska stanęły w szyku bojowym i że strzały krzyżują się już w powietrzu, syn Pandu, którego sztandar nosi obraz małpy, łuk ujął w dłonie. I rzekł bo Krszny:

 

Dynowska

Natenczas, widząc Kaurawów w szyku bojowym, z orężem już do ataku dobytym syn Pandu – którego sztandar wizerunek Hanumana zdobi, – ujął swój łuk, o królu i w te się słowa, do Kriszny, swego wozu boskiego Woźnicy.

 

Sachse


A wówczas syn Pandu,
ten, w którego znakach widnieje postać małpy,
widząc ustawionych w szyku synów Dhritarasztry
w chwili gdy rozpoczynała się już bitwa ujął łuk
i tymi słowy, o Królu Ziemi,
przemówił do Pana Zmysłów.
Ardżuna rzekł:

 

Kudelska


Gdy zaś Ardżuna, Pandu syn, z herbem Hanumata na chorągwi,
Synów Dhritarasztry w szyku bojowym ustawionych zobaczył, łuk podniósł i strzał zaczął dobywać.
Wtedy do Kriszny w te słowa przemówił:

 

Rucińska

Na widok wojsk Dhrytarasztran stojących w bojowym szyku
Syn Pandu z małpą w chorągwi, podnosząc łuk tuż przed bitwą,
Przemówił do Pana Zmysłów, o królu, w te oto słowa:

 

Szuwalska

Ardżuna, na rydwanie, który zdobi sztandar
Ze znakiem Hanumanta, spojrzał na Kaurawów
Ustawionych w formacji doskonałej szyki,
Podniósł swój łuk potężny, by uwolnić strzały,
Po czym do Pana Zmysłów skierował te słowa:

 

Byrski

A zaś Dhrytarasztrowiców w szyku ujrzawszy Pandawa,
Co ma małpę na sztandarze, gdy już broń wzniesiona była,
Łuk ująwszy w te się słowa ozwał, o królu, do Kryszny.

 
 

BhG 1.21-23

senayor ubhayor madhye rathaṃ sthāpaya me ‘cyuta
yāvad etān nirīkṣe ‘haṃ yoddhu-kāmān avasthitān
kair mayā saha yoddhavyam asmin raṇa-samudyame

yotsyamānān avekṣe ‘haṃ ya ete ‘tra samāgatāḥ
dhārtarāṣṭrasya dur-buddher yuddhe priya-cikīrṣavaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he acyuta (Aćjuto!),
yāvat (dopóki) ahaṃ (ja) etān (tych) yoddhu-kāmān (żądnych walki) avasthitān (stojących), mayā (przeze mnie) kaiḥ saha (z którymi) asmin (w tym) raṇa-samudyame (bitewnym przedsięwzięciu) yoddhavyam (do walczenia) nirīkṣe (widzę).
ye ete (ci, którzy) atra (tu) samāgatāḥ(zebrani), yuddhe (w walce) dur-buddheḥ (tego, który posiada złą roztropność) dhārtarāṣṭrasya (Dhrytarasztrowica) priya-cikīrṣavaḥ (pragnący sprawić radość).
[yāvat] (dopóki) ahaṃ (ja) [tān] (tych) yotsyamānān (którzy będą walczącymi) avekṣe (patrzę),
[tāvat] (dopóty) ubhayoḥ (obydwu) senayoḥ (dwóch armii) madhye (w środku) me(mój)ratham (rydwan) sthāpaya (spraw stanie).

 

tłumaczenie polskie

Aćjuto, dopóki obserwuję tych, ustawionych tu i żądnych walczyć,
z którymi będę musiał zmagać się w rozpoczętej wojnie,
[dopóki] patrzę na tych, którzy będą walczyć, a którzy zebrali się tu,
aby sprawić radość w boju Dhrytarasztrowicowi o złej roztropności,
dopóty utrzymuj mój rydwan pomiędzy obiema armiami.

 

analiza gramatyczna

senayo senā 6i.2 f.dwóch armii;
ubhayo ubhā sn. 6i.2 f.obydwu;
madhye madhya 7i.1 n.w środku, wewnątrz;
ratham ratha 2i.1 m.rydwan;
sthāpaya sthā (stać) Imperat. caus. P 2c.1spraw stanie;
me asmat sn. 6i.1mój (skrócona forma od: mama);
acyuta a-cyuta (cyu – trząść się, upadać, znikać) PP 8i.1 m.o niezachwiany;

******

yāvat av.jak długo, jak dalece;
etān etat sn. 2i.3 m.tych;
nirīke nir-īkṣ (obserwować) Praes. Ā 3c.1patrzę;
aham asmat sn. 1i.1ja;
yoddhu-kāmān yoddhu-kāma 2i.3 m.; ye yoddhuṃ kāmayante tāntych, którzy pragną walczyć (od: yudh – walczyć; kām –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, żądze; na końcu złożeń może występować z inf.. pozbawionym nosówki: yoddhu = yoddhum);
avasthitān ava-sthita (ava-sthā – stać) PP 2i.3 m.stojących;
kaiḥ kim sn. 3i.3 m.z którymi;
mayā asmat sn. 3i.1przeze mnie;
saha av. z (postpozycja, wymaga instrumentalisu);
yoddhavyam yoddhavya (yudh – walczyć) PF 1i.1 n.będzie trzeba walczyć;
asmin idam sn. 7i.1 m.w tym;
raṇa-samudyame raṇa-sam-ud-yama 7i.1 m.; TP: raṇasya samudyama itiw przedsięwzięciu bitewnym (od: raṇ – radować się, raṇa – radość, bitwa, walka; sam-ud-yam – przedsiębrać, powstawać, rozpoczynać, samudyama – wysiłek, gotowość, rozpoczęcie, przedsięwzięcie);

******

yotsyamānān yotsyamāna (yudh – walczyć) PPr fut. 2i.3 m.tych, którzy będą walczący;
avekṣe ava-īkṣ (spoglądać) Praes. Ā 3c.1spoglądam;
aham asmat sn. 1i.1ja;
ye yat sn. 1i.3 m.którzy;
ete etat sn. 1i.3 m.ci;
atra av.tutaj;
samāgatāḥ sam-āgata (ā-gam – przychodzić) PP 1i.3 m.zebrani;
dhārtarāṣṭrasya dhārtarāṣṭra 6i.1 m.syna Dhrytarasztry (od: dhṛta-rāṣṭra – utrzymujący królestwo, od: dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany; rāṣṭra – królestwo);
durbuddheḥ dur-buddhi 6i.1 m.posiadającego złą roztropność, nikczemnego (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
yuddhe yuddha 7i.1 n.w walce (od: yudh – walczyć);
priya-cikīrava priya-cikīrṣu 3i.1 m.; TP: ye priyaṃ kartum icchavas teci, którzy pragną uczynić przyjemność (od: prī – sprawić radość, priya – lubiany, kochany, miłość, radość, przyjemność; kṛ – robić, des. cikīrṣu – pragnący zrobić);

 

warianty tekstu

Przed trzecią ćwiartką wersu w manuskryptach pojawia się: arjuna uvāca (Ardźuna rzekł);
senayor ubhayor madhye → ubhayor senayor madhye (pomiędzy obiema armiami);
nirīkṣe → nirīkṣye (jest widziane);
kair → yair / tair (z którymi / z tymi);
raṇa-samudyame → raṇa-samudyate (w rozpoczętej bitwie);
yotsyamānān → yodhyamānān (do walczenia PPr caus.. pass..);
avekṣe → avekṣye (zostanie zobaczone);
dhārtarāṣṭrasya → dhṛtarāṣṭrasya / duryodhanasya (Dhrytarsztry / Durjodhany);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.25

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tad eva vākyam āha senayor ubhayor ity ādi | yāvad etān iti | nanu tvaṃ yoddhā na tu yuddha-prekṣakas tatrāha kair mayety ādi | kaiḥ saha mayā yoddhavyam | yotsyamānān iti dhārtarāṣṭrasya duryodhanasya priyaṃ kartum icchanto ye iha samāgatāḥ tān ahaṃ drakṣyāmi yāvat | tāvad ubhayoḥ senayor madhye me rathaṃ sthāpayety anvayaḥ

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.25

 

Baladeva

arjuna-vākyam āha senayor iti | he acyutedi svabhāva-siddhād bhakta-vātsalyāt pāramaiśvaryāc ca na cyavase smeti tena tena ca niyantirto bhaktasya me vākyāt tatra rathaṃ sthitaṃ kuru nirbhaya tatra ratha-sthāpane phalam āha yāvad iti | yoddhu-kāmān na tu sahāsmābhiḥ sandhiṃ cikīrṣūn | avasthitān na tu bhītyā pracalitān |
nanu tvaṃ yoddhā, na tu yuddha-prekṣakas tatas tad-darśanena kim iti cet tatrāha kair iti | asmin bandhūnām eva mitho raṇodyoge kair bandhubhiḥ saha mama yuddhaṃ bhāvīty etaj-jñānāyaivaa madhye ratha-sthāpanam iti |
nanu bandhutvād eet sandhim eva vidhātsyantīti cet tatrāha yotsyamānān iti na tu sandhiṃ vidhāsyataḥ | avekṣe pratyemi | durbuddheḥ kudhiyaḥ svajīvanopāyānabhijñasya yuddhe na tu durbuddhy-apanayane | ato mad-yuddha-pratiyogi-nirīkṣaṇaṃ yuktam iti

 
 

Michalski

Ardżuna rzekł:
W środku, pomiędzy dworna wojskami, zatrzymaj wóz mój bojowy, o niezłomny!
ażebym się przyjrzał tym tu stojącym, pragnącym walki, z któremi mam się zmierzyć w rozprawie wojennej, ażebym się im przyjrzał gotowym do boju, przybyłym tu podać ramię swe w bitwie złemu synowi Dhritarasztry.

 

Olszewski

»Wstrzymaj moją kolasę pomiędzy dwojgiem wojsk,
Iżbym widział, z kim mam walczyć w tej bitwie morderczej;
Iżbym też widział, kto są ci, którzy się tu zebrali, w obronie sprawy występnego syna Dhrtarasztry«.

 

Dynowska

Ardżuna rzecze:
„W środku, pomiędzy dwoma szykami wojsk, zatrzymaj mój wóz, o Nieśmiertelny, abym przyjrzał się z bliska stojącym tu, żądzą walki ożywionym wojownikom, z którymi zmierzyć się mam za chwilę w tym boju; bym spojrzał na zgromadzonych tu w polu rycerzy, gotowych walczyć za sprawę przewrotnego syna Dritarasztry.”

 

Sachse


Wstrzymaj mój rydwan pośrodku obu wojsk,
o Nieporuszony,
bym obejrzał stojących tu,
spragnionych walki,
z którymi przyjdzie mi bić się
w tej potrzebie wojennej.
Widzę przyszłych uczestników walki.
Zbiegli się tu,
by wesprzeć w bitwie
złego syna Dhritarasztry.

 

Kudelska


Panie ziemi, zatrzymaj mój wóz pomiędzy obu wojskami,
Abym się przyjrzał tym, którzy żądni walki tu stanęli,
Gdyż z nimi to mam się w tej bitwie zmierzyć.
Niech zobaczę tych, którzy tu przybyli, aby walczyć,
Aby w walce się przypodobać złemu synowi Dhritarasztry – Durjodhanie.

 

Rucińska

Rzekł Ardżuna:
Pośrodku obydwu armii ustaw mój rydwan, Aczjuto,
Dopóki się nie przypatrzę stojącym tu żądnym walki!
Z kim to wypadnie mi walczyć w bitewnym tym przedsięwzięciu?
Niech przyjrzę się chętnym walce, którzy się tutaj zebrali,
Którzy w tej wojnie z nikczemnym zbratali się Durjodhaną!

 

Szuwalska

»O, niezawodny Panie, poprowadź mój rydwan
Pomiędzy obie armie, abym mógł się przyjrzeć
Tym, co pragną dziś stanąć do tej wielkiej walki,
By zadowolić złego syna Dhrytarasztry.«

 

Byrski

„Pośród armii tych obydwu póty rydwan mój zatrzymaj,
O Boże niewyczerpany,
Póki się nie przyjrzę żądnym walki, w szyku ustawionym,
Którzy ze mną bić się mają w tym wojennym przedsięwzięciu.

 
 

BhG 1.24-25

evam ukto hṛṣīkeśo guḍākeśena bhārata
senayor ubhayor madhye sthāpayitvā rathottamam

bhīsma-droṇa-pramukhataḥ sarveṣāṃ ca mahīkṣitām
uvāca pārtha paśyaitān samavetān kurūn iti

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he bhārata (potomku Bharaty!),
guḍākeśena (przez Gudakeśę) hṛṣīkeśaḥ (Hryszikeśa) evam uktaḥ (ten, do kogo tak powiedziano),
ubhayoḥ (obu) senayoḥ (dwóch armii) madhye (w środku),
bhīṣma-droṇa-pramukhataḥ (przed Bhiszmą i Droną),
sarveṣām ca (i wszystkich) mahī-kṣitām (obrońców ziemi) [sammukhe] (w obliczu),
rathottamam (najlepszy z rydwanów) sthāpayitvā (ustawiwszy), uvāca (powiedział):
he pārtha (Prythowicu!) etān (tych) samavetān (zebranych) kurūn (Kurów) paśya (zobacz) iti (koniec wypowiedzi).

 

tłumaczenie polskie

Gdy Gudakeśa tak powiedział do Hryszikeśi,
[ten] postawił najlepszy z rydwanów pomiędzy dwiema armiami,
i w obliczu Bhiszmy i Drony oraz wszystkich władców ziemi
rzekł: „Prythowicu, spójrz na tych zebranych Kurów”.

 

analiza gramatyczna

evam av.w ten sposób;
uktaḥ ukta (vac – mówić) PP 1i.1 m.ten, do kogo powiedziano;
hṛṣīkeśaḥ hṛṣīkeśa 1i.1 m.wzniesione włosy (od: hṛṣ – być podekscytowanym; hṛṣī – wzniesiony; keśa – włos)
lub TP: hṛṣīkāṇām / indriyāṇām īśa itiPan zmysłów (od: hṛṣīka – zmysł; īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca);
guḍākeśena guḍākeśa 3i.1 m.przez mającego gęste włosy (od: guḍa – piłka, syrop cukrowy; keśa – włosy)
lub TP: guḍākāyā īśenetiprzez pana lenistwa (od: guḍākā – lenistwo, gnuśność, sen; īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca);
bhārata bhārata 8i.1 m.o potomku Bharaty;
senayo senā 6i.2 f.obu armii;
ubhayo ubhā sn. 6i.2 f.obydwu;
madhye madhya 7i.1 n.w środku, wewnątrz;
sthāpayitvā sthā (stać) absol. caus.sprawiwszy ustawienie;
rathottamam ratha-uttama 2i.1 m.; uttamaṃ ratham itinajwspanialszy rydwan (od: ratha – rydwan; uttama – najlepszy, stopień najwyższy od: ud – do góry, ponad);

******

bhīṣma-droṇa-pramukhataḥ av. bhīṣmasya droṇasya ca pramukhataḥ /sammukheprzed obliczem Bhiszmy i Drony (od: bhī – straszyć, bhīṣma – przerażający; droṇa – chmura pełna wody, drzewo; pra-mukha – zwracać twarz ku, będący na czele, pramukhataḥ – przed, ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
sarveṣām sarva sn. 6i.3 m.wszystkich;
ca av.i;
mahī-kitām mahī-kṣit 6i.3 m.; TP: ye mahīm kṣayanti tām tych, którzy władają ziemią (od: mah – powiększać, mahant – wielki, mahī – ziemia; kṣi – posiadać, kṣit – władający, mieszkający w, występuje głównie w złożeniach);
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1powiedział;
pārtha pārtha 8i.1 m.o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandawowiców);
paśya dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1spójrz;
etān etat sn. 2i.3 m.na tych;
samavetān samaveta (sam-ava-i – schodzić się) PP 2i.3 m.na zebranych;
kurūn kuru 2i.3 m.na członów dynastii Kuru;
iti av.tak (zaznacza koniec wypowiedzi);

 

warianty tekstu

Przed wersem w niektórych edycjach znajduje się: saṃjaya uvāca (Sandźaja rzekł);
senayor ubhayor madhye → ubhayor senayor madhye (pomiędzy obiema armiami);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

sa ca tena coditas tat-kṣaṇād eva bhīṣma-droṇādīnāṃ sarveṣām eva mahīkṣitāṃ paśyatāṃ yathā coditam akarot | īdṛśī bhavadīyānāṃ vijaya-sthitir iti cāvocat

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tataḥ kiṃ vṛttam | ity apekṣāyāṃ sañjaya uvāca evam ukta ity ādi | uḍākā nidrā tasya īśena jita-nidreṇa arjunena evam uktaḥ san | he bhārata, he dhṛtarāṣṭra senayor madhye rathānām uttamaṃ rathaṃ hṛṣīkeśaḥ sthāpitavān | bhīṣma-droṇa iti mahīkṣitāṃ rājñāṃ ca pramukhataḥ sammukhe rathaṃ sthāpayitvā | he pārtha etān kurūn paśyeti śrī-bhagavān uvāca

 

Viśvanātha

hṛṣīkeśaḥ sarvendriya-niyantāpy evam ukto ‚rjunenādiṣṭaḥ | arjuna-vāg-indriya-mātreṇāpi niyamyo ‚bhūd ity aho prea-vaśyatvaṃ bhagavata iti bhāvaḥ | guḍākeśena guḍā yathā mādhurya-mātra-prakāśakās tat tathā svīya-sneha-rasāsvāda-prakāśakā akeśā viṣṇu-brahma-śivā yasya tena akāro viṣṇuḥ ko brahmā īśo mahā-devaḥ | yatra sarvāvatāri-cūḍāmaṇīndraḥ svayaṃ bhagavān śrī-kṛṣṇa eva premādhīnaḥ sann ājñānuvartī babhūva | tatra guṇāvatāratvāt tad-aṃśāḥ viṣṇu-brahma-rudrāḥ katham aiśvaryaṃ prakāśayantu | kintu svakartṛkaṃ sneha-rasaṃ prakāśyaiva svaṃ svaṃ kṛtārthaṃ manyanta ity arthaḥ | yad uktaṃ śrī-bhagavatā para-vyoma-nāthenāpi dvijātmamajā me yuvayor didṛkṣuṇā iti |
yad vā, guḍāko nidrā tasyā īśena jita-nidrenety arthaḥ | atrāpi vyākhyāyāṃ sākṣān māyāyā api niyantā yaḥ śrī-kṛṣṇaḥ sa cāpi yena premṇā vijitya vaśīkṛtas tenārjunena māyā-vṛttir nidrā varākī jiteti kiṃ citram iti bhāvaḥ | bhīṣma-droṇayoḥ pramukhataḥ pramukhe sammukhe sarveṣāṃ mahīkṣitāṃ rājñāṃ ca | pramukhataḥ iti samāsa-praviṣṭe ‚pi pramukhataḥ-śabda ākṛṣyate

 

Baladeva

tataḥ kiṃ vṛttam ity apekṣāyāṃ sañjayaḥ prāha evam iti | guḍākā nidrā tasyā īśaḥ sva-sakha-śrī-bhagavad-guṇa-lāvaṇya-smṛti-niveśena vijita-nidras tat-parama-bhaktas tenārjunenaivam uktaḥ pravartito hṛṣīkeśas tac-citta-vṛtty-abhijño bhagavān senayor madhye bhīṣma-droṇayoḥ sarveṣāṃ ca mahīkṣitāṃ bhū-bhujāṃ ca pramukhataḥ sammukhe rathottamaṃ agnidattaṃ rathaṃ sthāpayitvovāca he pārtha samavetān etān kurūn paśyeti | pārtha-hṛṣīkeśa-śabdābhyām idaṃ sūcyate matipitṛ-svasṛ-putratvāt tvat-sārathyam ahaṃ kariṣyāmy eva tvaṃ tv adhunaiva yuyutsāṃ tyakṣyasīti kiṃ śatru-sainya-vīkṣaṇeneti sopahāso bhāvaḥ

 
 

Michalski

Sandżaja rzekł:
Zagadnięty w te słowa przez Bujnowłosego, Bharato, Pan-swoich-zmysłów zatrzymał cudowny wóz pośrodku — pomiędzy dwoma wojskami,
W obliczu Bhiszmy, Drony i wszystkich książąt ziemi i rzekł: „Spojrzyj, o Partho, na zgro¬madzonych tam Kurawów!”.

 

Olszewski

Sandżaya.
Tak zagadnięty przez Ardżunę, Krszna o najeżonych włosach zatrzymał piękny wóz między dwoma czołami wojsk nieprzyjacielskich.
l tam wobec Bhiszmy, Drony i wszystkich strażników ziemi rzekł: »Królu, patrz na zgromadzonych Kauravę«.

 

Dynowska

Sandżaja mówi:
Usłyszawszy te słowa Ardżuny, o Bharato, Szri Kriszna zatrzymał ów wóz przesławny w samym środku, pomiędzy dwoma szykami wojsk, naprzeciw Bhiszmy i Drony i wszystkich książąt ziemi, i rzekł: „Spójrz tedy synu Prity na zgromadzonych tu Kaurawów.”

 

Sachse


Sandżaja rzekł:
Gdy Pan Snu tak przemówił
do Pana Zmysłów, Bharato,
ten, zatrzymawszy prześwietny rydwan
pośrodku obu wojsk,
w obliczu Bhiszmy, Drony
i wszystkich innych królów
rzekł: Spójrz, synu Prithy,
na zebranych tu Kaurawów!

 

Kudelska


Tak, Bharato, te słowu Kriszna do Ardżuny powiedział
l najlepszy z wozów pomiędzy obu armiami zatrzymał.
Wobec Bhiszmy, Drony i wszystkich książąt tak oto przemówił:
Spójrz, synu Prithy, na ustawionych w szyku bojowym Kaurawów.

 

Rucińska

Rzekł Sandżaja:
Gdy rzekł tak do Pana Zmysłów Władca Senności, Bharato,
Ten między dwiema armiami zatrzymał rydwan wspaniały
I wobec Bhiszmy i Drony, w obliczu tych wszystkich książąt
Powiedział: „Przyjrzyj się, Partho, zebranym tu synom Kuru!”.

 

Szuwalska

Wysłuchawszy Ardżuny, Kryszna poprowadził
Najwspanialszy z rydwanów między obie strony,
Gdzie w obecności Bhiszmy, Drony oraz innych
Potężnych władców świata, tak rzekł do Pandawy:
»Spójrz, drogi synu Kunti, na wszystkich Kaurawów,
Którzy licznie przybyli na to wielkie pole.«

 

Byrski

Rzekł Sańdźaja:
„O Bharato, przez Ardźunę zagadnięty tak Pan Zmysłów,
Który włos ma w czub związany, każąc wstrzymać wóz nad wozy
Pośród armii tych obydwu,
Wobec Bhiszmy oraz Drony, jako też i wszystkich władców
Rzekł: „Ardźuno, popatrz oto na Kaurawów zgromadzonych!”

 
 

BhG 1.26-27

tatrāpaśyat sthitān pārthaḥ pitṝn atha pitā-mahān
ācāryān mātulān bhrātṝn putrān pautrān sakhīṃs tathā
śvaśurān suhṛdaś caiva senayor ubhayor api

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

atha (wówczas) tatra (tam) pārthaḥ api (również Prythowic) pitṝn (ojców), pitāmahān (dziadów), ācāryān (nauczycieli), mātulān (wujów), bhrātṝn (braci), putrān (synów), pautrān tathā (oraz wnuków), sakhīn (przyjaciół), śvaśurān (teściów), suhṛdaḥ eva ca (i właśnie życzliwych) senayoḥ (armi) ubhayoḥ (obu) sthitān (stojących) apaśyat (zobaczył).

 

tłumaczenie polskie

A wówczas ujrzał tam Prythowic stojących w obu armiach
ojców, dziadów, nauczycieli, wujów, braci, synów, wnuków
oraz przyjaciół, teściów i [innych] życzliwych.

 

analiza gramatyczna

tatra av. – tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
apaśyat dṛś (widzieć) Imperf. P 1c.1zobaczył;
sthitān sthita (sthā – stać) PP 2i.3 m.stojących;
pārthaḥ pārtha 1i.1 m.syn Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandawowiców);
pitṝn pitṛ 2i.3 m.ojców (pitṛvyān bhūriśravaḥ-prabhṛtīn – starszych członków rodziny poczynając od Bhuriśrawasa);
atha av.wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej;
pitā-mahān pitā-maha 2i.3 m.dziadków (od: pitṛ – ojciec; mah – powiększać, mahant – wielki; bhīṣmādīn – poczynając od Bhiṣmy);
ācāryān ācārya 2i.3 m.nauczycieli (od: ā-car – zbliżać się do; ācāra – właściwe zachowanie; droṇādīn – poczynając od Drony);
mātulān mātula 2i.3 m.wujów (śalya-śakuni-prabhṛtīn – na czele z Śalją i Śakunim);
bhrātṝn bhrātṛ 2i.3 m.braci (duryodhanādīn – poczynając od Durjodhany);
putrān putra 2i.3 m.synów (od: puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła; lakṣmaṇādīn – poczynając od Lakszmany);
pautrān pautra 2i.3 m.wnuki (od: puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła; lakṣmaṇa-tanayādīn – poczynając od potomków Lakszmany);
sakhīn sakhi 2i.3 m.przyjaciół ((od: sac – być połączonym, zaprzyjaźnionym; jayadratha-prabhṛtīn – na czele z Dźajadrathą);
tathā av. a także;

******

śvaśurān śvaśura 2i.3 m.świekrów, teściów (kṛtāvarmādīn – poczynając od Krytawarmana);
suhṛdaḥ su-hṛd 2i.3 m.życzliwych, przyjaciół (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; hṛd – serce);
ca av.i;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
senayoḥ senā 7i.2 f.w obu armiach;
ubhayoḥ ubhā s.n. 7i.2 f.w obydwu;
api av.jak również, także, co więcej, nawet;

 

warianty tekstu

sthitān → kurūn (Kurów);
caiva → śyālān (szwagrów);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

sa tu pārtho mahā-manāḥ parama-kāruṇiko dīrgha-bandhuḥ parama-dhārmikaḥ sa-bhrātṛko bhavadbhiḥ atighorair māraṇair jatu-gṛha-dāhādibhir asakṛd-vañcito’pi parama-puruṣa-sahāyo’pi haniṣyamāṇān bhavadīyān vilokya bandhu-snehena parayā kṛpayā dharmādharma-bhayena cātimātra-svinna-sarva-gātraḥ ||1.26||

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tataḥ kiṃ pravṛttam ity āha tatrety ādi | pitṝn pitṛvyān ity arthaḥ | putrān pautrān iti duryodhanādīnāṃ ye putrāḥ pautrāś ca tān ity arthaḥ | sakhīn mitrāṇi | suhṛdaḥ kṛtopakārāṃś ca apaśyat
tataḥ kiṃ kṛtavān ity āha tān iti | senayor ubhayor evaṃ samīkṣya kṛpayā mahatyā āviṣṭaḥ viṣaṇṇaḥ san idam arjuno ‚bravīt | ity uttarasya ardha-ślokasya vākyārthaḥ | āviṣṭo vyāptaḥ

 

Viśvanātha

duryodhanādīnāṃ ye putrāḥ pautrāś ca tān

 

Baladeva

evaṃ bhagavatokto ‚rjunaḥ para-senām apaśyad ity āha tatreti sārdhakena | tatra para-senāyāṃ pitṝn pitṛvyān bhūriśravaḥ-prabhṛtīn, pitāmahān bhīṣma-somadattādīn, ācāryān droṇa-kṛpādīn, mātulān śalya-śakuny-ādīn, bhrātṝn duryodhanādīn, putrān lakṣmaṇādīn, pautrān naptṝn, lakṣmaṇādi-putrān, sakhīn vayasyān drauṇi-saindhavādīn, suhṛdaḥ kṛtavarma-bhagadattādīn | evaṃ sva-sainye ‚py upalakṣaṇīyam | ubhayor api senayor avasthitān tān sarvān samīkṣyety anvayāt
atha sarveśvaro dayāluḥ kṛṣṇaḥ saparikarātmopadeśena viśvam uddidhīrṣur arjunaṃ śiṣyaṃ kartuṃ tat-sva-dharme ‚pi yuddhe mā hiṃsyāt sarva-bhūtāni iti śruty-arthābhāsenādharmatām ābhāsya taṃ saṃmohaṃ kṛtavān ity āha tān samīkṣyate kaunteya iti svīya-pitṛ-svasṛ-putratvoktyā tad-dharmo moha-śokau tadā tasya vyajyete | kṛpayā kartryā ity ukteḥ | svabhāva-siddhasya kṛpeti dyotsyate | ataḥ parayeti tad-viśeṣaṇam | aparayeti vā cchedaḥ sva-sainye pūrvam api kṛpāsti para-sainye tv aparāpi sābhūd ity arthaḥ | viṣīdann anutāpaḥ vindan | atrokti-viṣādayor aika-kālyādy-ukti-kāle viṣāda-kāryāṇy-aśru-kampa-sanna-kaṇṭhādīni vyajyate

 
 

Michalski

Partha ujrzał wtedy ojców, dziadów, nauczycieli, wujów, braci, synów, wnuków, towarzyszy, teściów i przyjaciół naprzeciwko siebie w obydwuch wojskach.

 

Olszewski

Ardżuna ujrzał tedy przed sobą ojców, dziadów, nauczycieli, stryjów, braci, synów, wnuków, przyjaciół,
Zięciów, towarzyszów, podzielonych między dwa wojska.

 

Dynowska

I ujrzał Parta ojców i dziadów, wujów, stryjów i braci, synów i wnuków, towarzyszy i przyjaciół, nauczycieli i teściów, stojących naprzeciw siebie w pośród hufców obu,

 

Sachse


I spojrzał syn Prithy
na obecnych w obu wojskach
ojców, sędziwych starców,
mistrzów, wujów, braci,
synów, wnuki i druhów,
teściów i przyjaciół.

 

Kudelska


l ujrzał wtedy Ardżuna zebranych tam ojców, dziadów,
A także nauczycieli, wujów, braci, synów, wnuków i innych przyjaciół.
Zarówno w jednej, jak i w drugiej armii spostrzegł syn Kunti
Teściów, druhów i wszystkich zebranych krewnych.

 

Rucińska

I spojrzał Partha na ojców stojących tam, dziadów, wujów,
Nauczycieli i braci, synów, przyjaciół i wnuków,
Na teściów i towarzyszy wśród obu wojsk. A gdy ujrzał
Syn Kunti tych wszystkich krewnych stojących w bojowym szyku,

 

Szuwalska

I zobaczył Ardżuna, patrząc z tego miejsca
Tych, co kochał jak ojców, dziadków, wujów, braci,
Synów, nauczycieli, wnuków oraz teściów,
Wielu swoich przyjaciół, życzliwe osoby.

 

Byrski

I zobaczył tam Ardźuna w szyku ojców oraz dziadów,
Mistrzów, wujów, braci, synów, dalej wnuków i kamratów,
Także teściów i przyjaciół pośród wojsk obydwu właśnie.

 
 

BhG 1.27-28

tān samīkṣya sa kaunteyaḥ sarvān bandhūn avasthitān
kṛpayā parayāviṣṭo viṣīdann idam abravīt

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

saḥ (on) parayā (przez najwyższe) kṛpayā (przez współczucie) āviṣṭaḥ (ogarnięty),
viṣīdan (rozpaczający) kaunteyaḥ (Kuntjowic) tān (tych) sarvān (wszystkich) bandhūn (krewnych) avasthitān (stojących) samīkṣya (zobaczywszy),
idam (to) abravīt (powiedział).

 

tłumaczenie polskie

Gdy Kuntjowic zobaczył stojących tych wszystkich krewnych,
przepełniony największą litością w rozpaczy tak powiedział:

 

analiza gramatyczna

tān tat sn. 2i.3 m.ich;
samīkṣya sam-īkṣ (zobaczyć) absol.zobaczywszy;
sa tat sn. 1i.1 m.on;
kaunteya kaunteya 1i.1 m.syn Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandawowiców);
sarvān sarva sn. 2i.3 m.wszystkich;
bandhūn bandhu 2i.3 m.krewnych (od: bandh – wiązać);
avasthitān avasthita (ava-sthā – rozstawiać) PP 2i.3 m.rozstawionych;

******

kṛpayā kṛpā 3i.1 f.przez litość (od: kṛp – lamentować, żałować, pragnąć; kṛpā – żal, litość, współczucie, czułość);
parayā parā 3i.1 f.przez najwyższą;
āviṣṭaḥ āviṣṭa (ā-viś – wchodzić) PP 1i.1 m.weszły, ogarnięty;
viṣīdan viṣīdant (vi-sad – rozpaczać) PPr act. 1i.1 m.rozpaczający;
idam idam sn. 2i.1 n.to;
abravīt brū (mówić) Imperf. P 1c.1powiedział;

 

warianty tekstu

samīkṣya sa → samīkṣya ca / samīkṣyātha (i zobaczywszy / wówczas zobaczywszy);
viṣīdann idam abravīt  → sīdamāno ‘bravīd idaṃ (cierpiący to powiedział);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.29

 

Viśvanātha

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.29

 

Baladeva

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.29

 
 

Michalski

Tych wszystkich krewnych, gdy ujrzał stojących po obu stronach syn Kunti, zdjęty najwyższą litością, przemówił tak ze wzruszeniem,

 

Olszewski

Ujrzawszy tych wszystkich krewnych, gotowych walczyć z sobą, syn Kunti,
Przenikniony wielką żałością, wyrzekł boleśnie te słowa:

 

Dynowska

a widząc tych wszystkich bliskich i krewniaków, gotowych do boju, syn Kunti, tknięty litością, ozwał się w udręce głębokiej:

 

Sachse


A zobaczywszy wszystkich
zebranych tam krewnych
zdjęty głębokim żalem
tak przemówił syn Kunti, pełen smutku,

 

Kudelska


Litość go zebrała najwyższa, wielce zasmucony tak oto powiedział:

 

Rucińska

Na teściów i towarzyszy wśród obu wojsk. A gdy ujrzał
Syn Kunti tych wszystkich krewnych stojących w bojowym szyku,
Zdjęty najwyższą litością z żalem przemówił w te słowa:

 

Szuwalska

Na ten widok syn Kunti przepełnił się żalem.
Z sercem pełnym współczucia powiedział te słowa:

 

Byrski

A syn Kunti ustawionych tych krewniaków zobaczywszy,
Najwyższą litością tknięty, zrozpaczony tak powiedział:

 
 

BhG 1.28-29

dṛṣṭvemān svajanān kṛṣṇa yuyutsūn samupasthitān
sīdanti mama gātrāṇi mukhaṃ ca pariśuṣyati
vepathuś ca śarīre me roma-harṣaś ca jāyate

 

analiza syntaktyczna

he kṛṣṇa (Kryszno!),
imān (tych) samupasthitān (zebranych) yuyutsūn (pragnących walki) sva-janān (swych ludzi) dṛṣṭvā (zobaczywszy),
mama (moje) gātrāṇi (ciało) sīdanti (omdlewa),
mukhaṃ ca (i usta) pariśuṣyati (wysycha),
me (moje) śarīre (w ciele) vepathuḥ (drżenie) [asti] (jest),
roma-harṣaḥ ca (i jeżenie się włosków) jāyate (powstaje),

 

tłumaczenie polskie

Kryszno, gdy ujrzałem swych ludzi, zebranych [i] pragnących walczyć,
omdlewają moje członki, a usta wysychają,
moje ciało drży i pokrywa się gęsią skórką,

 

analiza gramatyczna

dṛṣṭvā dṛś (widzieć) absol.zobaczywszy;
imān idam sn. 2i.3 m.tych;
sva-janān sva-jana 2i.3 m.; TP: svasya janān itiwłasnych ludzi (od: sva – własny, swój; jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, stworzenie);
kṛṣṇa kṛṣṇa 8i.1 m.o czarny;
yuyutsūn yuyutsu (yudh – walczyć) des. 2i.3 m.; yoddhum icchataḥpragnących walki;
samupasthitān sam-upa-sthita (upa-sthā – stać blisko) PP 2i.3 m.stojących blisko;

******

sīdanti sad (siadać, opadać) Praes. P 1c.3omdlewają:
mama asmat sn. 6i.1mojej;
gātrāṇi gātra 1i.3 n.kończyny, ciało;
mukham mukha 1i.1 n.twarz, usta;
ca av. i;
pariśuṣyati pari-śuṣ (wysychać) Praes. P 1c.1wysycha;
vepathuḥ vepathu 1i.1 m.drżenie (od: vip – drżeć, trząść się);
ca av.i;
śarīre śarīra 7i.1 n.w ciele;
me asmat sn. 6i.1moim (skrócona forma od: mama);
roma-hara roma-harṣa 1i.1 m.; TP: romāṇām harṣa iti – jeżenie się włosków (od: ruh – wstępować, roma / roman – włoski na ciele; hṛṣ –  ekscytować się, podnosić się, harṣa – podniesienie się, ekscytacja, podniecenie);
ca av.i;
jāyate jan (rodzić, stwarzać) Praes. Ā 1c.1powstaje;

 

warianty tekstu

Przed trzecią ćwiartką wersu w niektórych edycjach znajduje się: arjuna uvāca (Ardźuna rzekł);
dṛṣṭvemān svajanān kṛṣṇa yuyutsūn samupasthitān → dṛṣṭvemaṃ svajanaṃ kṛṣṇa yuyutsuṃ samupasthitam (Kryszno, zobaczywszy lud swój, pragnący walki, ustawiony);
dṛṣṭvemān→ dṛṣṭvemaṃ / dṛṣtvaivaṃ
/ dṛṣṭvaitān / dṣṭvā saṃ- (zobaczywszy tego / w ten sposób zobaczywszy / zobaczywszy tych);
svajanān→ sujanān / svajanaṃ (dobrych ludzi / własny lud);
mama  → sarva (wszystkie);
pariśuṣyati  → pariśuṣyate (wysycha);
mukhaṃ ca pariśuṣyati → mukhaṃ cāpi viśuṣyati (a nawet usta wysychają);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

kim abravīd ity apekṣāyām āha dṛṣṭvemān ity ādi yāvad adhyāya-samāpti | he kṛṣṇa yoddhum icchataḥ purataḥ samavasthitān svajanān bandhu-janān dṛṣṭvā madīyāni gātrāṇi karacaraṇādīni sīdanti viśīryante | kiṃ ca vepahtuś cetyādi | vepathuḥ kampaḥ | romaharṣaḥ romāñcaḥ | sraṃsate nipatati | paridahyate sarvataḥ santapyate

 

Viśvanātha

dṛṣṭvety atra sthitasyety adhyāhāryam

 

Baladeva

kaunteyaḥ śoka-vyākulaṃ yad āha tad anuvadati dṛṣṭvemam iti | svajanaṃ sva-bandhu-vargaṃ jātāv eka-vacanaṃ sa-gotra-bāndhava-jñāti-bandhu-sva-svajanāḥ samāḥ ity amaraḥ | dṛṣṭvāsavthitasya mama gātrāṇi kara-caraṇādīni sīdanti śīryante pariśuṣyatīti śramādi-hetukāc choṣād atiśayitvam asya śoṣasya vyajyate | vepathuḥ kampaḥ | romaharṣaḥ pulakaḥ | gāṇḍīva-bhraṃśenādhairyaṃ tvag-dāhnea hṛd-vidāho darśitaḥ

 
 

Michalski

Ardżuna rzekł:
Kiedy spoglądam na cały swój rod, przygotowany do walki, o Kriszno, członki me mdleją, usta me wyschłe, — dreszcz przebiega me ciało, włosy podnoszą się do góry,

 

Olszewski

Ardżna.
O Krszno, kiedy widzę tych krewnych, żądnych walki i ustawionych w szyki bojowe,
Moje członki omdlewają i twarz moja więdnie, ciało moje drży i włosy mi się jeżą,

 

Dynowska

Ardżuna rzecze:
„O Kriszno, widząc tych moich bliskich po stronach obu, żądnych krwi rozlewu, nogi uginają się pode mną, a usta wysychają spalone; drżę całym ciałem, a włosy stają mi dębem.

 

Sachse


Ardżuna rzekł:
Kiedy patrzę, Kriszno, na mych krewnych,
zebranych tu, płonących żądzą walki,
ciało me omdlewa,
zasycha mi w gardle,
dreszcz mną wstrząsa,
włos mi się jeży,

 

Kudelska


Kriszno, gdy widzę swych krewnych żądnych walki i do bitwy gotowych,
Moje członki omdlewają, w ustach mi zasycha,
Ciało drżeć mi zaczyna, a włosy się jeżyć.

 

Rucińska

Rzekł Ardżuna:
Gdy widzę mych bliskich, Kryszno, zebranych tu, żądnych walki,
Słabość ogarnia me członki i wysychają mi usta,
Dreszcz moje ciało przenika i jeżą się wszystkie włoski,

 

Szuwalska

»Gdy ujrzałem swych krewnych i bliskich przyjaciół
W tym walecznym nastroju, zadrżały mi dłonie.
I nogi drżeć zaczęły… W ustach mi zasycha.
Opuszczają mnie siły. Jeżą mi się włosy.

 

Byrski

Rzekł Ardźuna:
Na widok swojaków, Kryszno, żądnych walki, ustawionych,
Członki moje omdlewają, w ustach mi wysycha ślina,
Ciało moje rozedragane dreszcz przenika, włos się jeży,

 
 

BhG 1.30

gāṇḍīvaṃ sraṃsate hastāt tvak caiva paridahyate
na ca śaknomy avasthātuṃ bhramatīva ca me manaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

hastāt (z ręki) gāṇḍīvaṃ (Gandiwa) sraṃsate (wypada),
tvak ca (i skóra) paridahyate eva (jest zaiste spalana),
[aham] ca (i ja) avasthātuṃ (ustać) na śaknomi (nie mogę),
me (mój) manaḥ (umysł) bhramati iva (jakby błądzi),

 

tłumaczenie polskie

Gandiwa wyślizguje się z ręki, skóra płonie,
nie mogę ustać, a mój umysł jakby błądził.

 

analiza gramatyczna

gāṇḍīvam gāṇḍīva 2i.1 n.łuk Ardźuny (od: gaṇḍi – pień drzewa);
sraṃsate sraṃs (upadać, wyślizgiwać się) Praes. Ā 1c.1wypada;
hastāt hasta 5i.1 m.z ręki;
tvak tvac 1i.1 f.skóra;
ca av.i;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
paridahyate pari-dah (palić zewsząd) Praes. pass. 1c.1jest spalana;
na av.nie;
ca av.i;
śaknomi śak (być w stanie) Praes. P 3i.1mogę;
avasthātum ava-sthā (stać) inf.pozostać;
bhramati bhram (włóczyć się) Praes. P 1c.1wędruje;
iva av.jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie;
ca av.i;
me asmat sn. 6i.1mój (skrócona postać od: mama);
manaḥ manas 1i.1 n.umysł (od: man – myśleć);

 

warianty tekstu

gāṇḍīvaṃ  → gāṃḍivaṃ (łuk);
sraṃsate  → śraṃsate (wyślizguje się);
paridahyate → paridahyati (płonie);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

api ca na śaknomīty ādi | viparītāni nimittāni aniṣṭa-sūcakāni śakunāni paśyāmi

 

Viśvanātha

viparītāni nimittāni dhana-nimittako ‚yam atra me vāsa itivan nimitta-śabdo ‚yaṃ prayojana-vācī | tataś ca yuddhe vijayino mama rājya-lābhāt sukhaṃ na bhaviṣyati, kintu tad-viparītam anutāpa-duḥkham eva bhāvīty arthaḥ

 

Baladeva

api ceti avasthātuṃ sthiro bhavituṃ mano bhramtīva ceti daurbalya-mūrcchayor udayaḥ | nimittāni phalāny atra yuddhe viparītāni paśyāmi | vijayino me rājya-prāptir ānando na bhaviṣyati kintu tad-viparīto ‚nutāpa eva bhāvīti | nimitta-śabdaḥ phala-vācī kasmai nimittāyātra vasasi ity ādau tathā pratīteḥ

 
 

Michalski

mój łuk Gandiwa wypada mi z ręki, skóra ma płonie, na nogach ustać nie mogę, rozum się błąka,

 

Olszewski

Łuk wypada mi z ręki, skóra mię pali, nie mogę ustać, i myśli mi się mącą.

 

Dynowska

Gandhiwa wypada z mych rąk, a skóra ogniem płonie, ledwie ustać mogę. Mąci się moja myśl.

 

Sachse


Gandiwa wypada mi z ręki,
skóra płonie,
nie mogę stać o własnych siłach,
myśl mi się plącze,

 

Kudelska


Mój łuk, Gandiwa, z ręki mi wypada, skóra mnie pali,
Nie jestem w stanie ustać, a w duszy mej zamęt.

 

Rucińska

Gandiwa z rąk mi wypada i cała skóra mnie pali!
Nie mogę ustać na nogach, obłęd panuje w mych myślach

 

Szuwalska

Łuk wypada mi z dłoni, skóra moja płonie!
Nie ustoję już dłużej… Kręci mi się w głowie.

 

Byrski

Gandiwa mi z rąk wypada i skóra na ciele płonie.
Nie mogę na nogach ustać, a myśl ma bez celu błądzi.

 
 

BhG 1.31

nimittāni ca paśyāmi viparītāni keśava
na ca śreyo ‘nupaśyāmi hatvā sva-janam āhave

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he keśava (Keśawo!),
[aham] ca (i ja) viparītāni nimittāni (złe omeny) paśyāmi (widzę),
āhave ca (i w bitwie) sva-janaṃ (swój lud) hatvā (zabiwszy),
[aham] (ja) śreyaḥ (dobra) na anupaśyāmi (nie widzę).

 

tłumaczenie polskie

Widzę też wrogie omeny, Keśawo!
W zabiciu ludu swego w bitwie nie dostrzegam pomyślności.

 

analiza gramatyczna

nimittāni nimitta 2i.3 n.omeny, znaki, przyczyny;
ca av.i;
paśyāmi dṛś (patrzeć) Praes. P 3c.1widzę;
viparītāni viparīta 2i.3 n.przeciwne, złe (viparīta-nimittāni = aniṣṭa-sūcakāni śakunāni vāmāṅga-sphuraṇādīni – niechciane znaki, omeny począwszy od drżenia lewej części ciała);
keśava keśa-va 8i.1 m.posiadający [piękne] włosy (od: keśa – włosy; -va = -vant – posiadacz);
lub ka-īśa-vawładca Brahmy i Śiwy (od: ka – Brahma; īśa – władca, īś – posiadać, władać, Śiwa; -va = -vant – posiadacz);
na av.nie;
ca av.i;
śreyaḥ śreyas 2i.1 n. lepsze, wyższe, doskonałe, pomyślność, dobro (stopień wyższy od: śrī – śreyas, śreṣṭha);
anupaśyāmi anu-dṛś (widzieć, rozważać) Praes. P 3c.1widzę;
hatvā han (zabić) absol.zabiwszy;
sva-janam sva-janam 2i.1 m.; TP: svasya janam itiwłasny lud (od: sva – własny, swój; jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, stworzenie);
āhave āhava 7i.1 m.w bitwie;

 

warianty tekstu

śreyo ‘nupaśyāmi → śreyo na paśyāmi (nie widzę dobra);
hatvā sva-janam āhave → hatvāhave sva-bāṃdhavāh (zabiwszy w bitwie swych krewnych);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

kiṃ ca na cety ādi | āhave yuddhe svajanaṃ hatvā śreyaḥ phalaṃ na paśyāmi | vijayādikaṃ phalaṃ kiṃ na paśyasīti cet tatrāha na kāṅkṣa iti

 

Viśvanātha

śreyo na paśyāmīti dvāv imau puruṣau loke sūrya-maṇḍala-bhedinau | parivrāḍ yoga-yuktaś ca raṇe cābhimukhe hataḥ || ity ādinā hatasyaiva śreyo-vidhānāt | hantus tu na kim ap sukṛtam | nana dṛṣṭaṃ phalaṃ yaśo rājyaṃ vartate yuddhasyety ata āha na kāṅkṣa iti

 

Baladeva

evaṃ tattva-jñāna-pratikūlaṃ śokam uktvā tat-pratikūlāṃ viparīta-buddhim āha na ceti | āhave svajanaṃ hatvā śreyo naiva paśyāmīti | dvāv imau puruṣau loke sūrya-maṇḍala-bhedinau | parivrāḍ yoga-yuktaś ca raṇe cābhimukhe hataḥ || ity ādinā hatasya śreyaḥ-smaraṇāt hantur me na kiñcic chreyaḥ | asvajanam iti vā cchedaḥ asvajana-vadhe ‚pi śreyaso ‚bhāvāt svajana-vadhe punaḥ kutastarāṃ tad ity arthaḥ |
nanu yaśo-rājya-lābho dṛṣṭaṃ phalam astīti cet tatrāha na kāṅkṣa iti | rājyādi-spṛhā-virahād upāye vijaye mama pravṛttir na yuktā, randhane yathā bhojanechā-virahiṇaḥ | tasmād araṇya-nivasanam evāsmākaṃ ślāghya-jīvanatvaṃ bhāvīti

 
 

Michalski

przeciwne znaki widzę, o Bujnowłosy, i nie spodziewam się losu dobrego, jeżeli w bitwie wytracę swych krewnych, —

 

Olszewski

Widzę, złe przepowiednie, o długowłosy wojowniku, nic dobrego nie widzę w tej rzezi bratobójczej.

 

Dynowska

Złowróżbne też widzę znaki, o Keszawo, a pożytku w tej bratobójczej walce nie zdołam dojrzeć żadnego.

 

Sachse


widzę znaki złowróżbne,
0 Bujnowłosy,
i nie sądzę, bym czynił dobrze,
zabijając w starciu swoich krewnych!

 

Kudelska


Niepomyślne znaki widzę, Keśawo, bo cóż to za dobro,
Zabić swoich krewnych w tej walce, dostrzec tego nie mogę.

 

Rucińska

I niepomyślne oznaki dostrzegam wszędzie, Kesiawo!
Nic nam dobrego nie wróży zabicie swych krewnych w walce!

 

Szuwalska

Dostrzegam wokół znaki wróżące nieszczęście.
Cóż dobrego by mogła przynieść taka wojna,
W której musiałbym zabić swoich drogich krewnych?

 

Byrski

Widzę znaki niepomyślne, o Keśawo, i nie widzę
Nic dobrego w tym, że w bitwie pozabijam swoich krewnych.

 
 

BhG 1.32

na kāṅkṣe vijayaṃ kṛṣṇa na ca rājyaṃ sukhāni ca
kiṃ no rājyena govinda kiṃ bhogair jīvitena vā

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he kṛṣṇa (Kryszno!), he govinda (Gowindo!),
[aham] (ja) vijayaṃ (zwycięstwa) na kāṅkṣe (nie pragnę),
rājyaṃ ca (i królestwa) sukhāni ca  (i radości) na [kāṅkṣe] (nie pragnę).
[ataḥ eva] (dlatego) naḥ (nam) rājyena  (po rządach) kiṃ (cóż po?),
bhogaiḥ (po przyjemnościach) jīvitena vā (lub życiu) kiṃ (cóż po?)

 

tłumaczenie polskie

Kryszno, Gowindo, [dlatego] nie pragnę zwycięstwa ani też królestwa czy radości.
Cóż nam z królestwa, cóż z radości czy nawet życia.

 

analiza gramatyczna

na av.nie;
ke kāṅkṣ (pragnąć, oczekiwać) Praes. Ā 3c.1pragnę;
vijayam vijaya 2i.1 m.zwycięstwa (od: vi-ji – zwyciężać);
kṛṣṇa kṛṣṇa 8i.1 m.o czarny;
na av.nie;
ca av.i;
rājyam rājya (rāj – władać) PF 2i.1 n.królestwa, władzy;
sukhāni sukha 2i.3 n.radości, komfortów (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola);
kim av. cóż po – wymaga instrumentalisu (od: kim – co?);
naḥ asmat sn. 4i.3dla nas (skrócona postać od: asmabhyam);
rājyena rājya (rāj – władać) PF 3i.1 n. – (cóż po) królestwie;
govinda govinda 8i.1 m.; BV: yo gā vindati saḥten, który zdobywa krowy (od: go – krowa, ziemia, zmysł, vid – znajdować, zdobywać, vinda – znajdowanie);
kim av. cóż po – wymaga instrumentalisu (od: kim – co?);
bhogaiḥ bhoga 3i.3 m. – (cóż po) przyjemnościach (od: bhuj – jeść, radować się);
jīvitena jīvita (jīv – żyć) PP 3i.1 n. – (cóż po) życiu;
av.lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;

 

warianty tekstu

na kāṅkṣe → na kāṃkṣye / nākāṃkṣe (nie jest upragnione / nie pragnę);
na ca rājyaṃ → na rājyaṃ na (nie królestwa, nie…);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.35

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.36

 

Baladeva

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.35

 
 

Michalski

nie żądam, Kriszno, ani zwycięstwa, ani panowania, ani rozkoszy, — cóż mi po panowaniu, ty krów zdobywco, cóż mi po szczęściu, cóż nawet po życiu?

 

Olszewski

O Krszno, nie pragnę ani zwycięstw, ani panowania, ani rozkoszy; cóż bowiem daje panowanie? cóż dają rozkosze, a nawet samo życie?

 

Dynowska

Nie chcę zwycięstwa, o Kriszno, ani królestwa, ani rozkoszy; cóż nam po królestwie, Govindo, co po uciechach, a nawet życiu samym,

 

Sachse


Nie pragnę zwycięstwa, Kriszno,
ani królestwa, ani szczęścia.
Bo cóż mi po królestwie, Pasterzu,
po radościach, czy nawet życiu,

 

Kudelska


Nic pragnę, Kriszno, ani zwycięstwa, ani królestwa, ani rozkoszy,
Cóż mi, Gowindo, po królestwie, po przyjemnościach, a nawet po życiu?

 

Rucińska

Nie pragnę zwycięstwa, Kryszno, ni władzy, ni przyjemności –
Cóż mi po tronie, Gowindo! Cóż po uciechach i życiu!

 

Szuwalska

Nie chcę tego królestwa ani też zwycięstwa!
Nie pragnę również szczęścia zdobywać tą drogą,
Gdyż nie ma sensu życie, szczęście czy królestwo,

 

Byrski

Nie pragnę zwycięstwa, Kryszno, ni królestwa, ni rozkoszy!
Cóż po królestwie, Gowindo, cóż po szczęściu, cóż po życiu!?

 
 

BhG 1.33-34

yeṣām arthe kāṅkṣitaṃ no rājyaṃ bhogāḥ sukhāni ca
ta ime ‘vasthitā yuddhe prāṇāṃs tyaktvā dhanāni ca
ācāryāḥ pitaraḥ putrās tathaiva ca pitāmahāḥ
mātulāḥ śvaśurāḥ pautrāḥ syālāḥ sambandhinas tathā

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

yeṣām arthe (dla korzyści których) naḥ (nasze) kāṅkṣitam (upragnione) rājyaṃ (królestwo) bhogāḥ (przyjemności) sukhāni ca (i radości) [santi] (są),
te (ci) ime (owi) ācāryāḥ (nauczyciele), pitaraḥ (ojcowie), putrāḥ eva ca (i właśnie synowie), tathā pitāmahāḥ (a także dziadowie), mātulāḥ (wujowie), śvaśurāḥ (teściowie), pautrāḥ (wnuki), tathā syālāḥ (a także szwagrowie), sambandhinaḥ (krewni),
[te] (oni) prāṇān (życia) dhanāni ca (i bogactwa) tyaktvā (porzuciwszy) yuddhe (w bitwie) avasthitāḥ (ustawieni).

 

tłumaczenie polskie

Ci, dla których korzyści pragniemy królestwa, przyjemności i wygód,
nauczyciele, ojcowie i synowie, a także dziadkowie,
wujowie, teściowie, wnuki, a także szwagrowie i [inni] krewni,
oni porzuciwszy bogactwa i życie stoją [tu] w boju.

 

analiza gramatyczna

yeṣām yat sn. 6i.2 m.których;
arthe artha 7i.1 m.dla korzyści (od: arth – pragnąć, prosić; w znaczeniu dla korzyści, wymaga genetivusu – czyjej?);
kāṅkṣitam kāṅkṣita (kāṅkṣ – pragnąć) PP 1i.1 n.upragniony, pożądany;
naḥ asmat s.n. 6i.2nasze (skrócona postać od: asmākam);
rājyam rājya (rāj – władać) PF 1i.1 n.królestwo, władza;
bhogāḥ bhoga 1i.3 m.przyjemności (od: bhuj – jeść, radować się);
sukhāni sukha 3i.3 n.radości, wygody (od: su – preverbium: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola);
ca av.i;
te tat sn. 1i.3 m.ci;
ime idam sn. 1i.3 m.oni;
avasthitāḥ avasthita (ava-sthā – znajdować się) PP 1i.3 m.ustawieni;
yuddhe yuddha 7i.1 n.w walce (od: yudh – walczyć);
prāṇān prāṇa 2i.3 m.oddech, życie (od: prāṇ – oddychać, żyć);
tyaktvā tyaj (porzucać) absol.porzuciwszy;
dhanāni dhana 2i.3 n.podboje, łupy, bogactwa;
ca av.i;

******

ācāryāḥ ācārya 1i.3 m.nauczyciele (od: ā-car – zbliżać się do; ācāra – właściwe zachowanie; droṇādayaḥ – poczynając od Drony);
pitaraḥ pitṛ 1i.3 m.ojcowie (pitṛvyā bhūriśravaḥ-prabhṛtayaḥ – starsi członkowie rodziny poczynając od Bhuriśrawasa);
putrāḥ putra 1i.3 m.synowie (od: puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła; lakṣmaṇādīn – poczynając od Lakszmany);
tathā av.a także;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ca av.i;
pitāmahāḥ pitā-maha 1i.3 m.dziadkowie (od: pitṛ – ojciec; mah – powiększać, mahant – wielki; bhīṣmādīn – poczynając od Bhiṣmy);
mātulāḥ mātula 1i.3 m.wujowie (śalya-śakuni-prabhṛtayaḥ – na czele z Śalją i Śakunim);
śvaśurāḥ śvaśura 1i.3 m.świekrowie, teściowie (kṛtāvarmādayaḥ – poczynając od Krytawarmana);
pautrāḥ pautra 1i.3 m.wnukowie (od: puṣ – rozkwitać, putra – dziecko, potomek, tradycyjnie: pu-tra – ratujący od piekła; lakṣmaṇa-tanayādīn – poczynając od potomków Lakszmany);
syālāḥ syāla 1i.3 m.szwagrowie;
sambandhinaḥ sam-bandhin 1i.3 m.spokrewnieni (od: sam-bandh – dobrze związywać, łączyć);
tathā av.a także;

 

warianty tekstu

yeṣām → eṣām (ich);
kāṅkṣitam no → jivitaṃ me (moje życie);
bhogāḥ → bhogaiḥ (radościami);
ta ime ‘vasthitā yuddhe → ta eva me sthitā yoddhuṃ (ci właśnie stoją [by] walczyć dla mnie);
dhanāni ca → sudustyajān (trudni do porzucenia);
ca pitāmahāḥ→ prapitāmahāḥ (pradziadkowie);
śvaśurāḥ → svasurāḥ / śvasurāḥ / svaśurāḥ (teściowie);
pautrāḥ → paurāḥ (mieszkańcy miasta, poddani);
syālāḥ → śyālāḥ (szwagrowie);
sambandhinas tathā → saṃbaṃdhi-bāṃdhavāḥ (spokrewnieni krewni);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.35

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.36

 

Baladeva

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.35

 
 

Michalski

Ci oto, którym, ku woli pożądamy panowania, rozkoszy i szczęścia — ci stoją tam przed nami, gotowi oddać w bitwie swe życie i bogactwa: nauczyciele, ojce, synowie, dziadowie, wujowie, teściowie, wnucy, dziewierze i inni krewniacy.

 

Olszewski

Ludzie, którym życzylibyśmy panowania, rozkoszy, bogactw, stoją tu w szyku bojowym, gardząc swem życiem i mieniem. Nauczyciele, ojcowie, synowie, dziady, zięcie, wnuki, dziewierze, wreszcie sprzymierzeńcy:

 

Dynowska

gdy ci, gwoli którym pragnąć możemy królestwa, uciech i radości, stoją dziś oto powaśnieni ze sobą, swe dobra i życie oddać gotowi – nauczyciele, ojcowie, i syny, dziadowie i wuje, teściowie i wnuki, stryjowie, dziewierze i inni krewniacy.

 

Sachse


skoro ci, dla których bym pragnął
królestwa, radości i szczęścia,
stoją tu, gotowi zginąć w walce
i poświęcić mienie:
mistrzowie, ojcowie, synowie,
a także sędziwi starcy,
wujowie, teściowie, wnuki,
szwagrowie i dalsi krewni.

 

Kudelska


Przecież to dla tych, którzy tu stoją gotowi do walki, nie dbając o życie ani o bogactwa,
Dla nich to pragniemy królestwa, przyjemności i szczęścia.
Oto nasi nauczyciele, ojcowie, synowie, jak i również dziadowie,
Wujowie, teściowie, wnuki, szwagrowie oraz inni krewni.

 

Rucińska

Ci wszyscy, dla których pragnę królestwa, dóbr i rozkoszy
Stoją gotowi do walki, życiem szafując i mieniem!
Nauczyciele, ojcowie, synowie i praojcowie,
Wujowie, teściowie, wnuki, szwagrowie i inni krewni!

 

Szuwalska

Gdy ci, dla których mógłbym pragnąć je zdobywać,
Stoją tu, na tym polu, gotowi, by zginąć.
Gdy patrzę na swych wujów i nauczycieli,
Synów, wnuków i dziadków oraz innych krewnych
Gotowych oddać życie i całe bogactwo,

 

Byrski

Ci, dla których pragnę szczęścia i królestwa i rozkoszy,
Do boju uszykowani porzucili myśl o życiu
I nie myślą o bogactwach.
Nauczyciele, ojcowie, synowie oraz dziadowie,
Wujowie, teściowie, wnuki, szwagrowie, powinowaci.

 
 

BhG 1.35

etān na hantum icchāmi ghnato ‘pi madhusūdana
api trai-lokya-rājyasya hetoḥ kiṃ nu mahī-kṛte

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he madhusūdana (o zabójco Madhu!),
[aham] (ja) ghnataḥ api (choć są zabijający) etān (ich) hantuṃ (zabić) na icchāmi (nie pragnę),
trai-lokya-rājasya hetoḥ api (nawet ze względu na królestwo trójświatu),
kiṃ nu (co zaiste [mówić o]?) mahī-kṛte (w celu [zdobycia] ziemi).

 

tłumaczenie polskie

O zabójco Madhu, choćby mordowali, nie pragnę ich zabijać,
nawet za cenę trzech światów, a co [tu mówić] o zdobyciu ziemi.

 

analiza gramatyczna

etān etat sn. 2i.3 m.tych;
na av.nie;
hantum han (zabijać) inf.zabić;
icchāmi iṣ (pragnąć) Praes. P 3c.1pragnę;
ghnataḥ ghnant (han – zabijać) PPr 2i.3 m.zabijających;
api av.jak również, także, co więcej, nawet;
madhu-sūdana madhu-sūdana 8i.1 m.o zabójco Madhu (od: madhu – słodycz, imię demona;  sūd – porządkować, zabijać, sūdana – zabicie, zniszczenia);
api av.jak również, także, co więcej, nawet;
trai-lokya-rājyasya trai-lokya-rājya 6i.1 n.; TP: trayāṇāṃ lokāṇāṃ rājyasyetikrólestwa trzech światów (od: tri – trzy, trai – potrójność, występuje w złożeniach; loka – świat; trai-lokya – trójśwat; rāj – władać, PF rājya – do władania, królestwo, władza);
hetoḥ av. (6i.1) – dla przyczyny, z powodu – wymaga genetivusu (od: hetu – powód);
kim av.czy? jak? dlaczego? skąd? (od: kim – co?);
nu av.zaiste, zaś (znaczenie emfatyczne);
mahī-kṛte av. (7i.1) – ze względu na ziemię, w celu [osiągnięcia] ziemi (od: mah – powiększać, mahant – wielki, mahī – ziemia, potężna; kṛ – robić, kṛta PP – uczyniony, kṛteav. ze względu na, dla czegoś);

 

warianty tekstu

mahī-kṛte→ mahīpate (o potężny władco ziemi!);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

etad eva prapañcayati kiṃ no rājyena ity ādi sārdha-dvayena | ta ime iti | yad-artham asmākaṃ rājyādikam apekṣitam te ete prāṇa-dhanāni tyaktvā tyāgam aṅgīkṛtya yuddhārtham avasthitāḥ | ataḥ kim asmākaṃ rājyādibhiḥ kṛtyam ity arthaḥ |
nanu yadi kṛpayā tvam etān na haṃsi tarhi tvām ete rājya-lobhena haniṣyanty eva | atas tvam evaitān hatvā rājyaṃ bhuṅkṣveti | tatrāha etān ity ādi sārdhena | ghnato ‚pi asmān mārayato ‚pi etān | apīti | trailokya-rājyasyāpi hetoḥ tat-prāpty-artham api hantuṃ necchāmi | kiṃ punar mahīmātra-prāptaya ity arthaḥ

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.36

 

Baladeva

govindeti | gāḥ sarvendriya-vṛttīḥ vindasīti tvam eva me manogataṃ pratīhīty arthaḥ | rājyādy-anākāṅkṣāyāṃ hetum āha yeṣām iti | prāṇān prāṇāśāṃ dhanāni9 dhanāśām iti laksaṇayā bodhyam | sva-prāṇa-vyaye ‚pi sva-bandhu-sukhārthā rājya-spṛhā syāt teṣām apy atra nāśa-prāpter apārthaiva yuddhe pravṛttir iti bhāvaḥ |
nanu tvaṃ cet kāruṇikas etān na hanyās tarhi te sva-rājyaṃ niṣkaṇṭakaṃ kartuṃ tvām eva hanyur iti cet tatrāh etān iti | māṃ ghnato ‚pi hiṃsato ‚py etān hantum ahaṃ necchāmi | trailokya-rājyasya prāptaye ‚pi kiṃ punar bhū-mātrasya |
nanv anvayān hitvā dhṛtarāṣṭra-putrā eva hantavyā, bahu-duḥkha-dātṝṇāṃ teṣāṃ ghāte sukha-sambhavād iti cet tatrāha nihatyeti | dhārtarāṣṭrān duryodhanādīn nihatya sthitānāṃ naḥ pāṇḍāvānāṃ kā prītiḥ prasannatā syān na kāpīti acira-sukhābhāsa-spṛhayā ciratara-naraka-hetu-bhrāṛho na yogya iti bhāvaḥ | he janārdaneti yady ete hantavyās tarhi bhūbhārāpahārī tvam eva tān hahi pareśasya te pāpa-gandha-sambandho na bhaved iti vyajyate

 
 

Michalski

Nie chcę im życia odbierać, pogromco Madhu, chociażbym sam miał polec z ich ręki, nie chcę nawet za cenę panowania nad trzema światami, a cóż dopiero nad ziemią!

 

Olszewski

Choćby mieli mię zabić, nie chcę ich śmierci za cenę królowania w trzech światach, a cóż dopiero na ziemi?

 

Dynowska

Na życie ich nie chcę nastawać, o demona Madhu Pogromco, choćby głowę własną położyć mi przyszło; nie chcę! Nawet za cenę władzy nad trzema światy, a cóż dopiero dla królestwa ziemi?

 

Sachse


Nie chcę ich zabijać, Pogromco Madhu,
nawet jeśliby oni zadawali śmierć,
nawet dla królestwa trzech światów,
a co dopiero dla skrawka ziemi!

 

Kudelska


Ja nie pragnę ich zabić, Madhusudano, choćbym i miał być przez nich zabity,
Nawet dla królestwa trzech światów, a cóż dopiero dla królestwa tej ziemi…

 

Rucińska

Nie chcę zabijać ich, choćbym miał zginąć, Zabójco Madhu,
Nawet dla władzy w trzech światach – a cóż dopiero dla ziemi!

 

Szuwalska

Nie pragnę ich zagłady, nawet jeśli oni
Zechcą mnie w walce zabić. Jestem gotów zginąć.
Nie będę z nimi walczyć nawet za trzy światy,
Cóż tu mówić o małym skrawku zwykłej ziemi.

 

Byrski

Nie pragnę ich zabić, Kryszno, choćby sami zabić mieli –
Nawet dla władztwa trójświata, cóż dopiero tylko ziemi!

 
 

BhG 1.36

nihatya dhārtarāṣṭrān naḥ kā prītiḥ syāj janārdana
pāpam evāśrayed asmān hatvaitān ātatāyinaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he janārdana (Dźanardano!),
dhārtarāṣṭrān (Dhrytarasztrowiców) nihatya (zabiwszy), naḥ (nasza) kā prītiḥ (jaka radość?) syāt (byłaby).
etān (tych) ātatāyinaḥ (agresorów) hatvā (zabiwszy),
pāpam eva (właśnie grzech) asmān (nas) āśrayet (ogarnie).

 

tłumaczenie polskie

Dźanardano, gdy zabijemy Dhrytarasztrowiców, jaką radość zyskamy?
Zaprawdę grzech do nas przylgnie, jeśli zabijemy tych agresorów.

 

analiza gramatyczna

nihatya ni-han (zabić) absol.zabiwszy;
dhārtarāṣṭrān dhārtarāṣṭra 2i.3 m.synów Dhrytarasztry (od: dhṛta-rāṣṭra – utrzymujący królestwo, od: dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany; rāṣṭra – królestwo);
naḥ asmat sn. 6i.2nasza (skrócona postać od: asmākam);
kim sn. 1i.1 f.jaka;
prītiḥ prīti 1i.1 f.radość (od: prī – radować);
syāt as (być) Pot. P 1c.1byłaby;
janārdana jana-ardana 8i.1 m.pobudzający / trapiący ludzi (od: jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, ludzkość; ard – dręczyć, krzywdzić, ardana – niepokojenie, niszczenie)
lub BV: yo janānām abhadram ardati saḥten, który niszczy niepomyślność ludzi;
pāpam pāpa 1i.1 n.grzech, zło;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
āśrayet ā-śri (przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) Pot. P 1c.1przylgnie;
asmān asmat sn. 2i.3nas;
hatvā han (zabić) absol.zabiwszy;
etān etat sn. 2i.3 m.tych;
ātatāyinaḥ ātatāyin 2i.3 m.agresorów (od: tan – napinać, ā-tata – rozpostarty, napięty; yair ātataṃ dhanur asti tān – tych, przez których jest napięty łuk);
agni-do gara-daś caiva śastra-pāṇir dhanāpahaḥ
ketra-dārāpahārtī ca a ete hi ātatāyina (Vasiṣṭha 3.19)
Podpalacz, truciciel, uzbrojony, złodziej majątku,
oraz porywacz ziemi i żony, oto zaiste sześciu agresorów.
ātatāyinam āyānta hanyād evāvicārayan
na ātatāyi-vadhe doṣo hantur bhavati kaścana (Manu 8.350)
Niech nie waha się nawet zabić nadchodzącego agresora,
[gdyż] zabójca nie ma żadnej przewiny w zabiciu agresora.[1]

[1] Oba wersy cytowane za komentarzem Śridhary.

 

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

nanu ca agnido garadaś caiva śastra-pāṇir dhanāpahaḥ | kṣetra-dārāpahārī ca ṣaḍ ete hy ātatāyinaḥ || iti smaraṇād agni-dāhādibhiḥ ṣaḍbhir hetubhir ete tāvad ātatāyinaḥ ātatāyināṃ ca vadho yukta eva | ātatāyinam āyāntaṃ hanyād evāvicārayan | nātatāyi-vadhe doṣo hantur bhavati kaścana || iti vacanāt |
tatrāha pāpam evety ādi-sārdhena | ātatāyinam āyāntam ity ādikam artha-śāstram | tac ca dharma-śāstrāt durbalam | yathoktaṃ yājñavalkyena smṛtyor virodhe nyāyas tu balavān vyavahārataḥ | artha-śāstrāt tu balavān dharma-śāstram iti sthitiḥ || iti | tasmād ātatāyinām apy eteṣām ācāryādīnāṃ vadhe ‚smākaṃ pāpam eva bhavet | anyāyyatvād adharmatvāc caitad vadhasya amutra ceha vā na sukhaṃ syād ity āha svajanam iti

 

Viśvanātha

nanu agnido garadaś caiva śastra-pāṇir dhanāpahaḥ | kṣetra-dārāpahārī ca ṣaḍ ete hy ātatāyinaḥ || iti | ātatāyinam āyāntaṃ hanyād evāvicārayan | nātatāyi-vadhe doṣo hantur bhavati kaścana || ity ādi-vacanād eṣāṃ vadha ucita eveti | tatrāha pāpam iti | etān hatvā sthitān asmān | ātatāyinam āyāntam ity ādikam artha-śāstraṃ dharma-śāstrāt durbalam | yad uktaṃ yājñavalkyena artha-śāstrāt tu balavad dharma-śāstram iti smṛtam || iti | tasmād ācāryādīnāṃ vadhe pāpaṃ syād eva | na caihikaṃ sukham api syād ity āha svajanam iti

 

Baladeva

nanu agnido garadaś caiva śastra-pāṇir dhanāpahaḥ | kṣetra-dārāpahārī ca ṣaḍ ete hy ātatāyinaḥ || ātatāyinam āyāntaṃ hanyād evāvicārayan | nātatāyi-vadhe doṣo hantur bhavati kaścana || ity ukter eṣāṃ ṣaḍ-vidhyenātatāyināṃ yukto vadha iti cet tatrāha pāpam iti | etān hatvā sthitān asmān pāpam eva bandhu-kṣaya-hetukam āśrayet | ayaṃ bhāvaḥ ātatāyinam āyāntam ity ādikam artha-śāstraṃ mā hiṃsyāt sarva-bhūtāni iti dharma-śāstrāt durbalam | artha-śāstrāt tu balavad dharma-śāstram iti sthitiḥ || iti smṛteḥ | tasmād durbalārtha-śāstra-balena pūjyānāṃ droṇa-bhīṣmādīnāṃ vadhaḥ pāpa-hetur eveti | na ca śreyo ‚nupaśyāmīty ārabhyoktam upasaṃharati tasmād iti | pāpa-sambhavāt | daihika-sukhasyāpy abhāvāc cety arthaḥ | na hi gurubhir bandhu-janaiś ca vināsmākaṃ rājya-bhogaḥ sukhāyāpi tu anutāpāyaiva sampatsyate | he mādhaveti śrīpatis tvam aśrīke yuddhe kathaṃ pravartayasiīti bhāvaḥ

 
 

Michalski

Wytraciwszy synów Dhritarasztry, jakież mieć będziemy zadowolenie, o dręczycielu ludzi? Tylko grzech na nas legnie, gdy im łukogroźnym żywot odejmiemy.

 

Olszewski

Jakąż radość będziemy mieli z tego, że zabijemy syny Dhrtarasztrowe? A za grzech nam będzie policzone, jeżeli ich zabijemy, mimo że wina po ich stronie.

 

Dynowska

Jakąż radość, o Dżanaradano przynieść nam może uśmiercenie synów Dritarasztry? Choć oto łuki ich w nas wymierzone, grzech jeno stanie się naszym udziałem jeśli im śmierć zadamy.

 

Sachse


Jakiejże zaznamy radości, o Niepokojący,
zabijając synów Dhritarasztry?
Zabiwszy tych, którzy gotują nam zgubę,
splamimy się złem.

 

Kudelska


Jakaż to może być dla nas radość, Dżanardano, zabić synów Dhritarasztry,
Tylko grzech może do nas przylgnąć, gdy zabijemy naszych przeciwników.

 

Rucińska

Czyż miła nam, Dżanardano, śmierć synów Dhrytarasztrowych?
Grzechem się tylko splamimy, zabiwszy owych przestępców!

 

Szuwalska

Czy warto nam zabijać synów Dhrytarasztry?
Pozbawiając ich życia, splamimy się grzechem.

 

Byrski

Jakąż radość nam przyniesie zguba Dhrytarasztrowiców?!
Grzech, o Kryszno, nas obarczy, gdy zabijem tych morderców!

 
 

BhG 1.37

tasmān nārhā vayaṃ hantuṃ dhārtarāṣṭrān sa-bāndhavān
sva-janaṃ hi kathaṃ hatvā sukhinaḥ syāma mādhava

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he mādhava (Madhawo!),
tasmāt (dlatego) vayaṃ (my) sa-bāndhavān (wraz z krewnymi) dhārtarāṣṭrān (Dhrytarasztrowiców) hantuṃ na arhāḥ (nie powinniśmy zabijać).
sva-janaṃ hi (albowiem własny lud) hatvā (zabiwszy),
[vayam] (my) kathaṃ (jak?) sukhinaḥ (szczęśliwi) syāma (bylibyśmy).

 

tłumaczenie polskie

Madhawo, dlatego nie godzi się nam zabijać Dhrytarasztrowiców wraz z krewnymi.
Albowiem zabiwszy własny lud, jak możemy być szczęśliwi?

 

analiza gramatyczna

tasmāt av.dlatego (od: tat s.n. 5i.1 m. – z tego);
na av.nie;
arhāḥ arha 1i.3 m.zasługujący na, warci, ci, którzy mogą (od: arh – być godnym, móc; łączy się z inf.);
vayam asmat sn. 1i.3my;
hantum han (zabijać) inf.zabić;
dhārtarāṣṭrān dhārtarāṣṭra 2i.3 m.synów Dhrytarasztry (od: dhṛta-rāṣṭra – utrzymujący królestwo, od: dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany; rāṣṭra – królestwo);
sa-bāndhavān sa-bāndhava 2i.3 m.; BV: ye bāndhavaiḥ saha vartante tāntych, którzy są wraz z krewnymi (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; występuje głównie w złożeniach, wymaga instrumentalisu; bandh – wiązać, bandu – związek, krewny, skoligacony, przyjaciel, poddany, bāndhava – poddany, przyjaciel, krewny);
sva-janam sva-jana 2i.1 m.; TP: svasya janam itiwłasny lud (od: sva – własny, swój; jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, stworzenie);
hi av.ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością (nie występuje na początku zdania);
katham av.jak?
hatvā han (zabić) absol.zabiwszy;
sukhinaḥ sukhin 1i.3 m. szczęśliwi, mający szczęście (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola);
syāma as (być) Pot. P 3c.3moglibyśmy być;
mādhava mādhava 8i.1 m.o potomku króla Madhu (od: madhu – słodycz, miód);
lub TP: mātur dhava iti o mężu Matki – Lakszmi (od: – matka, Lakszmi; dhava – mąż);

 

warianty tekstu

sa-bāndhavān → sva-bāndhavān (własnych krewnych);
sva-janaṃ→ sva-janān / sa-janaṃ (własnych ludzi / będących z krewnymi);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.38

 

Viśvanātha

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.38

 

Baladeva

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.38

 
 

Michalski

Nie powinniśmy zabijać swych krewnych, stojących po stronie Dhritarasztry, jakżeż bowiem, wytraciwszy własny swój ród, moglibyśmy być szczęśliwi, Madhawo?

 

Olszewski

Nie przystoi nam więc zabijać synów Dhrtarasztry, krewnych naszych, bo niszcząc nasze rodziny, jakoż możemy się radować, o Madhavo?

 

Dynowska

Nie przystoi nam na życie tych zacnych Kaurawów, krewnych naszych, godzić; zaprawdę pozbawiwszy życia naszych bliskich, jakże byśmy mogli być po tym szczęśliwi, o Kriszno?

 

Sachse


Nie wolno nam zabijać naszych krewnych,
synów Dhritarasztry.
Bo czyż moglibyśmy być szczęśliwi
zabiwszy swoich krewnych, Potomku Madhu?

 

Kudelska


Gdyż nie jest godne nas, abyśmy zabijali synów Dhritarasztry, krewnych naszych,
Jakież szczęście może nas spotkać, Madhawo, gdy zabijemy naszych bliskich?

 

Rucińska

Dlatego nam się nie godzi pozbawiać życia swych krewnych –
Jak moglibyśmy się cieszyć, zabiwszy bliskich, Madhawo?

 

Szuwalska

Nic na tym nie zyskamy, nie zaznamy szczęścia.

 

Byrski

Więc nie godzi się nam zabić krewnych Dhrytarasztrowiców.
Zabiwszy swojaków jakże będziemy szczęśliwi, Madhawo?

 
 

BhG 1.38-39

yady apy ete na paśyanti lobhopahata-cetasaḥ
kula-kṣaya-kṛtaṃ doṣaṃ mitra-drohe ca pātakam

kathaṃ na jñeyam asmābhiḥ pāpād asmān nivartitum
kula-kṣaya-kṛtaṃ doṣaṃ prapaśyadbhir janārdana

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he janārdana (Dźanardano!),
yady api (jeśli nawet) ete (ci) lobhopahata-cetasaḥ (których umysły są pokonane przez chciwość) kula-kṣaya-kṛtaṃ (powstałego z unicestwienia rodziny) doṣaṃ (zła) na paśyanti (nie widzą),
mitra-drohe ca (i we wrogości z przyjaciółmi) pātakaṃ(grzechu) [na paśyanti] (nie widzą),
[tathā api] (to jednak) asmābhiḥ (przez nas) kula-kṣaya-kṛtaṃ (powstałe z unicestwienia rodziny) doṣaṃ (zło) prapaśyadbhiḥ (przez widzących),
asmāt (od tego) pāpāt (od grzechu) nivartitum(uwolnić się) kathaṃ (jak) na jñeyam (nie do dowiedzenia się?)

 

tłumaczenie polskie

Nawet jeśli oni, pokonani przez chciwość,
nie widzą zła powstałego ze zniszczenia rodziny
i [nie widzą] przestępstwa w krzywdzeniu przyjaciół,
to my, którzy widzimy zło powstałe za zniszczenia rodziny,
[czyż] nie powinniśmy dociekać, jak od tego grzechu się odwrócić?

 

analiza gramatyczna

yadi av. jeśli (korelatyw do: tarhi);
api av.jak również, także, co więcej, nawet;
ete etat sn. 1i.3 m.ci;
na av.nie;
paśyanti dṛś (patrzeć) Praes. P 1c.3widzą;
lobhopahata-cetasaḥ lobha-upahata-cetas 1i.3 m.; BV: yeṣāṃ ceto lobhena upahatam asti teci, których umysł jest dotknięty chciwością (od: lubh – być chciwym, lobha – chciwość, zachłanność, pożądliwość; upa-han – uderzać, PP upahata – uderzony, uszkodzony, dotknięty, zaatakowany; cit – postrzegać, myśleć, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość);
kula-kṣaya-kṛtam kula-kṣaya-kṛta 2i.1 m.; TP: kulasya kṣayeṇa kṛtam itipowstały z unicestwienia rodziny (od: kula – ród, rodzina; kṣi – zmniejszać się, PF kṣaya – zmniejszenie, zniszczenie; kṛ – robić, PP kṛta – zrobiony, uczyniony);
doṣam doṣa 2i.1 m.zło, błąd, przewina (od: duṣ – stać się zepsutym);
mitra-drohe mitra-droha 7i.1 m.; TP: mitrāṇāṃ droha itiw krzywdzeniu przyjaciół (od: mitra – przyjaciel, kompan; druh – ranić, być wrogim, droha – zranienie, krzywda);
ca av.i;
pātakam pātaka 2i.1 n.to co powoduje upadek: przestępstwo, grzech (od: pat – upadać, PP pāta – upadek);

******

katham av.jak, skąd, w jaki sposób, jak to możliwe?
na av.nie;
jñeyam jñeya (jñā – wiedzieć) PF 1i.1 n.do poznania, do dowiedzenia się;
asmābhiḥ asmat sn. 3i.3przez nas;
pāpāt pāpa 5i.1 n.od grzechu, od zła;
asmāt idam sn. 5i.1 n.od tego;
nivartitum ni-vṛt (zatrzymywać) inf.zawrócić, zatrzymać;
kula-kṣaya-kṛtam kula-kṣaya-kṛta 2i.1 m.; TP: kulasya kṣayeṇa kṛtam itipowstały z unicestwienia rodziny (od: kula – ród, rodzina; kṣi – zmniejszać się, PF kṣaya – zmniejszenie, zniszczenie; kṛ – robić, PP kṛta – zrobiony, uczyniony);
doṣam doṣa 2i.1 m.zło, błąd, przewina (od: duṣ – stać się zepsutym);
prapaśyadbhiḥ pra-paśyant (pradṛś – widzieć jasno) PPr 3i.3 m.przez rozumiejących, widzących;
janārdana jana-ardana 8i.1 m.pobudzający / trapiący ludzi (od: jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, ludzkość, stworzenie; ard – dręczyć, krzywdzić, ardana – niepokojenie, niszczenie)
lub BV: yo janānām abhadram ardati saḥten, który niszczy niepomyślność ludzi;

 

warianty tekstu

yady apy ete → yadyathā te (co więcej jeśli oni…);
kula-kṣaya-kṛtaṃ doṣaṃ→ kula-kṣata-kṛtaṃ pāpaṃ (grzechu uczynionego przez zabicie rodziny);
kula-kṣaya-kṛtaṃ → kula-kṣata-kṛtaṃ (uczynionego przez zabicie rodziny);
prapaśyadbhir → saṃpaśyadbir (przez dobrze widzących);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

Śrīdhara: nanu tavaiteṣām api bandhu-vadha-doṣe samāne sati yathaivaite bandhu-vadha-doṣam aṅgīkṛtyāpi yuddhe pravartate | tathaiva bhavān api pravartatāṃ kim anena viṣādenety ata āha yadyapīti dvābhyām | rājya-lobhenopahataṃ bhraṣṭa-vivekaṃ ceto yeṣāṃ te ete duryodhanādayo yadyapi doṣaṃ na paśyanti, tathāpi asmābhir doṣaṃ prapaśyadbhir asmāt pāpāt nivartituṃ kathaṃ na jñeyaṃ nivṛttāv eva buddhiḥ kartavyety arthaḥ
tam eva doṣaṃ darśayati kula-kṣaya ity ādi | sanātanāḥ parasparāprāptāḥ | uta api avaśiṣṭaṃ kṛtsnam api kulam adharmo ‚bhibhavati vyāpnotīty arthaḥ

 

Viśvanātha

nanv ete tarhi kathaṃ yuddhe vartante | tatrāha yadyapīti
kula-kṣaya iti sanātanāḥ kula-parasparā-prāptatvena bahu-kālataḥ prāptā ity arthaḥ

 

Baladeva

nanu āhūto na nivarteta dyūtād api raṇād api viditaṃ kṣatriyasyeti kṣatra-dharma-smaraṇāt tair āhūtānāṃ bhavatāṃ yuddhe pravṛttir yukteti cet tatrāha yadyapīhi dvābhyām | pāpe pravṛttau lobhas teṣāṃ hetur asmākaṃ tu lobha-virahān na tatra pravṛttir iti | iṣṭa-sāvadhānatā-jñānaṃ khalu pravartakam | iṣṭaṃ cāniṣṭān anubandhi-vācyam | yad uktam –
phalato ‚pi ca yat karma nānārthenānubadhyate |
kevala-prīti-hetutvāt tad-dharm iti kathyate || iti |
tathā ca śyenenābhicaran yajeta ity ādi śāstrokte ‚pi śyenādāv ivāniṣṭānubandhitvād yuddhe ‚smin naḥ pravṛttir na yukteti | āhūta ity ādi śāstraṃ tu kula-kṣaya-doṣaṃ vinā bhūta-viṣayaṃ bhāvi | he janārdaneti prāgvat
doṣam eva prapañcayati kula-kṣaya iti | kula-dharmāḥ kulocitā agni-hotrādayo dharmāḥ sanātanāḥ kula-paraspara-prāptāḥ praṇaśyanti kartur vināśāt | utety apy arthe kṛtsnam ity anena sambadhyate | dharme naṣṭe saty avaśiṣṭaṃ bālādi-kṛtsnam api kulam adharmo ‚bhibhavati satīty arthaḥ

 
 

Michalski

Bo nawet jeżeli oni, z duszą zaślepioną przez żądzę, nie widzą, jaka to zbrodnia niszczyć rodzinę i jaka wielka wina zdradzać swych przyjaciół, to czyż my, czy nie rozumiemy, jak takiej zbrodni należy unikać, my, dręczycielu ludzi, co przecież wiemy, jaka krzywda się dzieje, gdy rodzina ginie.

 

Olszewski

Jeżeli oni, zaślepiwszy duszę ambicyą, nie widzą, jakim jest grzechem zabójstwo rodzin i jaką zbrodnią powstawanie przeciwko przyjaciołom swoim,
Czyż my sami nie powinniśmy odwrócić ten błąd, widząc jakie zło sprowadza upadek rodzin?

 

Dynowska

Jeśli oni, zaślepieni chciwością, nie widzą zła w niszczeniu rodziny, ni zbrodni w niszczeniu przyjaciół, czyż my, o Dżanardano, nie powinniśmy powstrzymać się od tego grzechu, my, co widzimy jasno całe zło jakie idzie w ślad za upadkiem rodu?

 

Sachse


I choć oni, opętani pożądaniem,
nie dostrzegają grzechu
płynącego z zagłady rodu,
ani występku w zdradzie przyjaźni,
to jednak dlaczego my, o Niepokojący,
nie umielibyśmy odwrócić się od zła,
skoro dostrzegamy grzech,
jaki niesie z sobą zagłada rodu?

 

Kudelska


Jeśli chociaż ci, których umysły dotknięte przez żądzę,
Nic widzą grzechu w upadku rodu, a w zdradzie przyjaciela hańby,
To jakże my, Dżanardano, widząc zło, jakim jest upadek rodu,
Nie mamy się powstrzymać od grzechu?

 

Rucińska

I chociaż oni nie widzą, opanowani chciwością,
Zła, jakie da zguba rodu, występku w zdradzie przyjaciół,
To zaliż my, co widzimy to właśnie zło, Dżanardano,
Pomyśleć nie powinniśmy, jak nie dopuścić do grzechu?

 

Szuwalska

Spójrz, Żywicielu Stworzeń, jak ci chciwi ludzie
Nie widzą zła i grzechu w zagładzie rodziny
Ni w zdradzie przyjaciela. Dlaczego jednak my,
Świadomi, co jest zbrodnią, mamy grzech popełniać?

 

Byrski

Chociaż oni z sercem żądzą porażonym, w zgubie rodu
Przewinienia, ni upadku w zdradzie przyjaciół nie widzą,
Jakże my nie wiedzieć mamy jak od grzechu się odwrócić,
Skoro postrzegać umiemy w zgubie rodu grzech, o Kryszno!?

 
 

BhG 1.40

kula-kṣaye praṇaśyanti kula-dharmāḥ sanātanāḥ
dharme naṣṭe kulaṃ kṛtsnam adharmo ‘bhibhavaty uta

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

kula-kṣaye (gdy rodzina jest unicestwiona) sanātanāḥ (wieczne) kula-dharmāḥ (dharmy rodzinne) praṇaśyanti (ulegają zniszczeniu).
dharme naṣṭe (gdy dharma jest zniszczona) adharmaḥ (antydharma) kṛtsnam (całą) kulam (rodzinę) abhibhavati (przenika) uta (właśnie).

 

tłumaczenie polskie

Gdy rodzina zostaje unicestwiona, niszczeją odwieczne dharmy rodzinne.
Gdy dharma ulega zniszczeniu, to antydharma przenika całą rodzinę.

 

analiza gramatyczna

kula-kṣaye kula-kṣaya 7i.1 m.; TP: kulasya kṣaya itiw zniszczeniu rodziny (od: kula – ród, rodzina; kṣi – zmniejszać się, PF kṣaya – zmniejszenie, zniszczenie);
praṇaśyanti pranaś (zanikać, być straconym) Praes. P 1c.3ulegają zniszczeniu;
kula-dharmāḥ kula-dharma 1i.3 m.; TP: kulasya dharmā itidharmy rodzinne (od: kula – ród, rodzina; dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma);
sanātanāḥ sanātana 1i.3 m.wieczne, prastare;
dharme dharma 7i.1 m. loc.abs.kiedy dharma (od: dhṛ – dzierżyć, posiadać);
naṣṭe naṣṭa (naś – zanikać, być straconym) PP 7i.1 m. loc.abs.kiedy jest zniszczona;
kulam kula 2i.1 n.ród, rodzinę;
kṛtsnam kṛtsna 2i.1 n.cały;
adharmaḥ a-dharma 1i.1 m.antydharma (od: dhṛ – dzierżyć, posiadać);
abhibhavati abhi-bhū (ogarniać, zdominować, obezwładniać) Praes. P 1c.1przenika;
uta av.i, także, nawet, lub (znaczenie emfatyczne, szczególnie na końcu zdania);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

brak komentarza aż do wersu BhG 1.41

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.41

 

Baladeva

brak komentarza aż do wersu BhG 1.41

 
 

Michalski

Przecież gdy rodzina ginie, giną również i odwieczne cnoty rodzinne, gdy zaś cnoty giną w całą rodzinę wciska się bezprawie,

 

Olszewski

Zniszczenie rodziny wiedzie za sobą ruinę odwiecznych zakonów rodziny; po zburzeniu zakonu rodzina cała opanowana jest przez niewiarę.

 

Dynowska

Bowiem wraz z upadkiem rodziny zatracają się odwieczne prawa, obyczaje i tradycje rodowe, a gdy te zanikają, zaprawdę bezład i chaos a-dharmy szerzy się wśród rodu.

 

Sachse


Gdy ród ulega zagładzie,
giną i odwieczne prawa rodu,
a gdy ginie prawo,
ród cały popada w moc bezprawia.

 

Kudelska


Gdy ród upada, zanikają odwieczne rodowe zwyczaje,
Gdy prawo zanika, cały ród pogrąża się w stanie nieprawości.

 

Rucińska

Gdy ród upada, niszczeją odwieczne tradycje rodu,
Gdy one zginą, ród cały opanowuje bezprawie.

 

Szuwalska

Gdy niszczy się rodziny, w zapomnieniu gasną
Tradycje religijne, panuje bezprawie.

 

Byrski

Razem z rodem giną wieczne rodu zacności, Madhawo,
A gdy zacność zginie, niecność cały ród ogarnie właśnie.

 
 

BhG 1.41

adharmābhibhavāt kṛṣṇa praduṣyanti kula-striyaḥ
strīṣu duṣṭāsu vārṣṇeya jāyate varṇa-saṃkaraḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he kṛṣṇa (Kryszno!), he vārṣṇeya (potomku Wrysznich!),
adharmābhibhavāt (z przeniknięcia antydharmy) kula-striyaḥ (kobiety należące do rodu) praduṣyanti (ulegają skażeniu).
strīṣu duṣṭāsu (gdy kobiety są skażone) varṇa-saṃkaraḥ (pomieszanie stanów) jāyate (powstaje).

 

tłumaczenie polskie

Kryszno, gdy antydharma [ród] przeniknie, kobiety w rodzie ulegają zepsuciu.
O potomku Wrysznich, gdy kobiety są zepsute, powstaje pomieszanie stanów.

 

analiza gramatyczna

adharmābhibhavāt a-dharma-abhi-bhava 5i.1 m.; TP: adharmasyābhibhavāt itiz przeniknięcia antydharmy (od: a-dharma – przeciwieństwo dharmy; abhi-bhū – ogarniać, zdominować, obezwładniać, abhibhava – ogarnięcie, zdominowanie, pokonanie);
kṛṣṇa kṛṣṇa 8.i1 m.o czarny;
praduṣyanti pra-duṣ (stać się zepsutym) Praes. P 1c.3ulegają skażeniu;
kula-striyaḥ kula-strī 1i.3 f.; TP: kulasya striya iti kobiety należące do rodu (od: kula – ród, rodzina; – stworzyć, począć, urodzić, strī – kobieta);
strīṣu strī 7i.3 f. loc.abs.gdy kobiety (od: – stworzyć, począć, urodzić);
duṣṭāsu duṣṭa (duṣ – stać się zepsutym) PP 7i.3 f.gdy są zepsute (loc.abs.);
vārṣṇeya vārṣṇeya 8i.1 m.o potomku Wrysznich;
jāyate jan (rodzić, stwarzać) Praes. Ā 1i.1powstaje;
varṇa-saṃkaraḥ varṇa-saṃkara 1i.1 m.; TP: varṇānāṃ saṃkara itipomieszanie stanów (od: varṇ – barwić, rozpościerać, opowiadać, varṇa – kolor, stan społeczny; sam-kṝ – mieszać, saṃkara – wymieszanie);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tataś ca adharmābhibhavād ity ādi ||40||

 

Viśvanātha

praduṣyantīti | adharma eva tā vyabhicāre pravartayatīti bhāvaḥ

 

Baladeva

tataś cādharmābhibhavād iti | asmad-bhartṛbhir dharmam ullaṅghya yathā̆akula-kṣaya-lakṣaṇe pāpe vartitaṃ, tathāsmābhiḥ pātivratyam avajñāya durācāre vartitavyam iti durbuddhi-hatāḥ kula-striyaḥ praduṣyeyur ity arthaḥ

 
 

Michalski

a gdy bezprawie weźmie górę, o Kriszno, najpierw psują się kobiety w rodzinie, gdy zaś kobiety są rozwiązłe, powstaje wtedy mieszanie się kast, Warsznejo!

 

Olszewski

Przez niewiarę, o Krszno, kobiety w rodzinie się psują, a zepsucie kobiet, o Pasterzu, rodzi pomieszanie kast.

 

Dynowska

A gdy bezprawie górę bierze wówczas i wśród kobiet rodu zepsucie się wkrada, a to, o Warsznejo, do chaosu społecznego i Warn pomieszania niechybnie prowadzi.

 

Sachse


W mocy bezprawia, Kriszno,
upada obyczajność kobiet rodu,
a gdy upada obyczajność kobiet,
Potomku Wrisznich,
rodzi się pomieszanie stanów.

 

Kudelska


Wraz z nastaniem nieprawości hańba spada na kobiety rodu,
A gdy kobiety są zepsute, Warsznejo, kasty się mieszają.

 

Rucińska

A gdy panuje bezprawie, psują się, Kryszno, kobiety!
Z zepsutych kobiet, Warsznejo, powstaje zmieszanie stanów.

 

Szuwalska

Kobiety żyją w hańbie. Pozbawione zasad
Wydają na świat dzieci. Mieszają się kasty,

 

Byrski

Kiedy niecność zapanuje hańbią się kobiety w rodzie,
Gdy kobiety są zhańbione stanów rodzi się zmieszanie.

 
 

BhG 1.42

saṃkaro narakāyaiva kula-ghnānāṃ kulasya ca
patanti pitaro hy eṣāṃ lupta-piṇḍodaka-kriyāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

saṃkaraḥ (pomieszanie) kula-ghnānāṃ (zabójców rodu) kulasya ca (i rodu) narakāya eva (wyłącznie dla piekła) [nayati] (prowadzi).
eṣāṃ (ich) lupta-piṇḍodaka-kriyāḥ (pozbawieni rytów z gomółek i wody) pitaraḥ (przodkowie) patanti (upadają) hi (z pewnością).

 

tłumaczenie polskie

Pomieszanie [stanów prowadzi] do piekła niszczycieli rodu i ród.
Zaprawdę ich przodkowie upadają, pozbawieni ofiar z gomółek i wody.

 

analiza gramatyczna

saṃkaraḥ saṃkara 1i.1 m.pomieszanie (od: sam-kṝ – mieszać);
narakāya naraka 4i.1 m.dla piekła;
eva av.z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
kula-ghnānām kula-ghna 6i.2 m.; TP: kulasya ghnānām itizabójców rodu (od: kula – ród, rodzina; han – zabijać; ghna – uderzający, zabójca);
kulasya kula 6i.1 n.rodu;
ca av.i;
patanti pat (upadać) Praes. P 1c.3upadają;
pitaraḥ pitṛ 1i.3 m.ojcowie, przodkowie;
hi av.ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością (nie występuje na początku zdania);
eām etat sn. 6i.2 m.ich;
lupta-piṇḍodaka-kriyāḥ lupta-piṇḍa-udaka-kriya 1i.3 m.; BV: yeṣāṃ piṇḍasyodakasya ca kriyā luptāsti teci, których ryty ofiarne z gomółki i wody są przerwane (od: lup – łamać, niszczyć, PP lupta – zniszczony; piṇḍa – kulki z jadła ofiarowywane przodkom; udaka – woda; kṛ – robić, kriyā – akt, praca, szczególnie o rytualnym charakterze);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

evaṃ sati saṅkara ity ādi | eṣāṃ kula-ghnānāṃ pitaraḥ patanti | hi yasmāt luptāḥ piṇḍodaka-kriyā yeṣāṃ te tathā |

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.43

 

Baladeva

kulasya saṅkaraḥ kula-ghnānāṃ narakāyaiveti yojanā | na kevalaṃ kula-ghnā eva narake patanti, kintu tat-pitaro ‚pīty āha patantīti hir hetau | paṇḍādi dātṝṇāṃ putrādīnām abhāvād vilupta-piṇḍādi-kriyā santas te narakāyaiva patanti

 
 

Michalski

Mieszanie się kast prowadzi do piekła zabójców rodziny i samą rodzinę, przodkowie bowiem, nie otrzymując ciast ofiarnych i wody, spadają tam z nieba.

 

Olszewski

A przez to pomieszanie idą do piekieł ojcowie zabójców, a nawet całej rodziny, pozbawionej ofiar z ryżu i wody.

 

Dynowska

A to znów piekło gotuje całemu rodowi, jak i tym co się stali jego upadku przyczyną; przodkowie ich bowiem, pozbawieni świętych rytuałów i ofiar – kul ryżowych i wody, – cierpieć również muszą.

 

Sachse


Pomieszanie stanów spycha do piekieł
zabójców rodu i członków rodu,
umierają bowiem duchy ich przodków
pozbawione ofiar z ciasta i wody.

 

Kudelska


A to pomieszanie prowadzi cały ród,
A także zabójców rodu do piekła, wpadają tam również przodkowie, pozbawieni ofiary z wody i kawałka chleba.

 

Rucińska

Ono zaś wiedzie do piekła i ród, i tych, co go gubią.
Wpadają tam ich przodkowie bez ofiar z placków i wody!

 

Szuwalska

Co prowadzi do piekła niszczycieli rodzin
Jak i całe rodziny oraz wszystkich przodków,
Którym nikt już nie będzie składać świętych ofiar
Z pożywienia i wody, by ich dusze zbawić.

 

Byrski

Zmieszanie do piekła wiedzie ród i tych, którzy go niszczą.
Przodkowie zaś ich przepadną bez gomółek oraz wody
Złożonych w zadusznym rycie.

 
 

BhG 1.43

doṣair etaiḥ kula-ghnānāṃ varṇa-saṃkara-kārakaiḥ
utsādyante jāti-dharmāḥ kula-dharmāś ca śāśvatāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

kula-ghnānāṃ (zabójców rodziny) etaiḥ (przez te) varṇa-saṃkara-kārakaiḥ (przez będące przyczyną pomieszania stanów) doṣaiḥ (błędy) śāśvatāḥ (wieczne) jāti-dharmāḥ (dharmy kast) kula-dharmāḥ ca (i dharmy rodu) utsādyante (są niszczone).

 

tłumaczenie polskie

Przez owe zło zabójców rodziny, będące przyczyną pomieszania stanów,
niszczone są odwieczne dharmy kastowe i dharmy rodzinne.

 

analiza gramatyczna

doṣaiḥ doṣa 3i.3 m.przez wady, zło, przestępstwo (od: duṣ – stać się zepsutym);
etaiḥ etat sn. 3i.3 m.przez te;
kula-ghnānām kula-ghna 6i.2 m.; TP: kulasya ghnānām ititych, którzy są zabójcami rodu (od: kula – ród, rodzina; han – zabijać; ghna – uderzający, zabójca);
varṇa-saṃkara-kārakaiḥ varṇa-saṃkara-kāraka 3i.3 m.; TP: varṇānāṃ saṃkaraṃ kārakair itiprzez będące przyczyną pomieszania stanów (od: varṇ – barwić, rozpościerać, opowiadać, varṇa – kolor, barwa, stan społeczny; sam-kṝ – mieszać, saṃkara – pomieszanie; kṛ – robić, kāraka – robiący, czyniący);
utsādyante ut-sad (niszczyć) Praes. caus. pass. 1c.3jest spowodowane zniszczenie;
jāti-dharmāḥ jāti-dharma 1i.3 m.; TP: jāter dharmā itidharmy kasty (od: jan – rodzić, jāti – narodziny, kasta; dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma);
kula-dharmāḥ kula-dharma 1i.3 m.; TP: kulasya dharmā itidharmy rodziny (od: kula – ród, rodzina; dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma);
ca av.i;
śāśvatāḥ śāśvata 1i.3 m.wieczne, stałe (od: śaśvat – wieczny, bezustanny, liczny);

 

warianty tekstu

jāti-dharmāḥ → jñāti-dharmāḥ (dharmy krewnych);
utsādyante jāti-dharmāḥ kula-dharmāś ca śāśvatāḥ → utsādyate jāti-dharmaḥ kula-dharmaś ca śāśvataḥ (niszczona jest wieczna dharma kasty i dharma rodziny);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

ukta-doṣam upasaṃharati doṣair iti dvābhyāṃ | utsādyante lupyante | jāti-dharmā varṇa-dharmāḥ kula-dharmāś ceti ca-kārād āśrama-dharmādayo ‚pi gṛhyante

 

Viśvanātha

doṣair iti | utsādyante lupyante

 

Baladeva

ukta-doṣam upasaṃharati doṣair iti dvābhyāṃ | utsādyante vilupyante | jāti-dharmāḥ kṣatriyatvādi-nirbandhanāḥ | kula-dharmās tv asādhāraṇāḥ | ca-śabdād āśrama-dharmā grāhyāḥ

 
 

Michalski

Przez grzechy tych gubicieli rodziny, co wywołują mieszanie się kast, giną odwieczne cnoty rodowe i odwieczne obrzędy rodzinne.

 

Olszewski

Tak oto za te winy zabójców rodzin, którzy mieszają kasty, zburzone będą odwieczne prawa zasady rodzin i rodów.

 

Dynowska

I tak przez ów pierwotny grzech, co niszczy rodzinę i ład społeczny niweczy, oraz prastare narusza tradycje, zatraca się odwieczne powołanie rodu i rasy, a prawo moralne upada.

 

Sachse


Grzech popełniony przez zabójców rodu,
którego skutkiem jest pomieszanie stanów,
niszczy prawa kast
i wieczyste prawa rodu.

 

Kudelska


Przez występki zabójców rodu i z przyczyny kast pomieszania,
Giną wieczne prawa rodowe i prawa kastowe.

 

Rucińska

Przez grzechy zabójców rodu, rodzące zmieszanie stanów,
Giną zwyczaje kastowe i prawa odwieczne rodu!

 

Szuwalska

Zbrodnie tych, którzy niszczą pobożne rodziny
I stają się przyczyną wzrostu populacji
Niepożądanej klasy, zaburzają wieczny,
Oparty na tradycji, porządek społeczny.

 

Byrski

Grzechy takie rodobójców, co zmieszanie stanów rodzą,
Niszczą kast zacności oraz rodów zacności przedwieczne.

 
 

BhG 1.44

utsanna-kula-dharmāṇāṃ manuṣyāṇāṃ janārdana
narake niyataṃ vāso bhavatīty anuśuśruma

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

he janārdana (Dźanardano!),
utsanna-kula-dharmāṇāṃ (tych, których dharmy rodzinne są zniszczone) manuṣyāṇāṃ (ludzi) narake (w piekle) niyataṃ (wiecznie) vāsaḥ (siedziba) bhavati iti (jest),
[śāstrācāryāt] (z ksiąg i od nauczycieli) anuśuśruma (słyszeliśmy).

 

tłumaczenie polskie

Dźanardano – „ludzie, których dharmy rodzinne zostały zniszczone,
wiecznie mieszkają w piekle” – tak to [w tradycji] słyszeliśmy.

 

analiza gramatyczna

utsanna-kula-dharmāṇāṃ utsanna-kula-dharma 6i.2 m.; BV: yeṣāṃ yair va kulasya dharmā utsannāḥ santi teṣāmtych, których lub przez których dharmy rodowe są zniszczone (od: ut-sad – niszczyć, PP utsanna – zniszczone; kula – ród, rodzina; dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma);
manuām manuṣya 6i.2 m.ludzi (od: man – myśleć, manu – człowiek);
janārdana jana-ardana 8i.1 m.pobudzający / trapiący ludzi (od: jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, ludzkość; ard – dręczyć, krzywdzić, ardana – niepokojenie, niszczenie)
lub BV: yo janānām abhadram ardati saḥten, który niszczy niepomyślność ludzi;
narake naraka 7i.1 m.w piekle;
niyatam av.wiecznie, pewnie (od: ni-yam – zatrzymywać, PP niyata – zatrzymany);
vāsaḥ vāsa 1i.1 m.mieszkanie, siedziba, perfumy, ubranie (od: vas – mieszkać);
bhavati bhū (być) Praes. P 1c.1staje się;
iti av.tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
anuśuśruma anu-śru (słyszeć po kolei) Perf. P 3c.3słyszeliśmy;

 

warianty tekstu

utsanna- → utpanna- / utsinna- / ucchanna- / ucchinna (odeszłe / uwięzione / nieokryte / przecięte);
anuśuśruma → anuśuśrumaḥ (usłyszeliśmy – forma upaniszadowa);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

utsanneti | utsannāḥ kula-dharmā yeṣām iti utsanna-jāti-dharmānām apy upalakṣaṇam | anuśuśruma śrutavanto vayam | prāyaścittam akurvāṇāḥ pāpeṣu niratā narāḥ | apaśāt-tāpinaḥ kaṣṭān nirayān yānti dāruṇān || ity ādi vacanebhyaḥ

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Baladeva

utsanneti | jāti-dharmādīnāṃ upalakṣaṇam etat | anuśuśruma śrutavanto vayaṃ guru-mukhāt | prāyaścittam akurvāṇāḥ pāpeṣu niratā narāḥ | apaśāt-tāpinaḥ kaṣṭān nirayān yānti dāruṇān || ity ādi vākyaiḥ

 
 

Michalski

Kiedy zaś ludzie zatracą cnoty rodzinne, o dręczycielu narodów, ich losem piekło będzie niechybnie, — takeśmy zawsze słyszeli.

 

Olszewski

Co zaś do ludzi, u których ofiary rodzin są zburzone, piekło niechybnie będzie ich mieszkaniem. Tak nas uczy Pismo.

 

Dynowska

A wszak mówiono nam zawsze, o Kriszno, iż ci co zatracą swą Dharmę rodową, w piekle znaleźć się muszą.

 

Sachse


Ludzi, którzy zniszczyli
prawa swego rodu,
nieuchronnie czeka piekło.
Tego nauczyła nas tradycja.

 

Kudelska


Ludziom z rodów, gdzie prawa zanikły, Dżanardano,
Nieuchronne przebywanie w piekle jest pisane – tak nas poucza tradycja.

 

Rucińska

Słyszałem, o Dżanardano, że tym, co zaprzepaścili
Tradycje swojego rodu, niechybnie przyjdzie żyć w piekle!

 

Szuwalska

Dowiedziałem się, Kryszno, z wiarygodnych źródeł,
Że dla tych, którzy niszczą dobre obyczaje,
Nie będzie miało końca piekielne cierpienie.

 

Byrski

Ludzie, których zacność rodu utracona, Dźanardano,
Niechybnie w piekle mieszkają. Oto, cośmy usłyszeli!

 
 

BhG 1.45

aho bata mahat pāpaṃ kartuṃ vyavasitā vayam
yad rājya-sukha-lobhena hantuṃ sva-janam udyatāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

aho bata (co za nieszczęście!), vayaṃ (my) mahat pāpaṃ (wielki grzech) kartuṃ (uczynić) vyavasitāḥ (ci, którzy postanowili).
yad (dla którego) rājya-sukha-lobhena (przez zachłanność królewskich radości) sva-janaṃ (swych krewnych) hantum (zabić) udyatāḥ (ci, którzy się podjęli).

 

tłumaczenie polskie

Co za nieszczęście! Postanowiliśmy popełnić ciężki grzech,
gdyż z zachłanności królewskich radości podjęliśmy się zabicia własnych ludzi

 

analiza gramatyczna

aho bata av.o niestety! (atīva duḥkham – co za nieszczęście!);
mahat mahant 2i.1 n.wielki (mah – powiększać);
pāpam pāpa 2i.1 n.zło, grzech;
kartum kṛ (robić) inf.zrobić;
vyavasitāḥ vi-ava-sita (vi-ava-so – kończyć, postanowić) PP 1i.3 m.ci, którzy postanowili;
vayam asmat sn. 1i.3my;
yat av. – ponieważ, dlaczego (w znaczeniu: yataḥ z którego powodu);
lub: yat sn. 2i.1 n.który;
rājya-sukha-lobhena rājya-sukha-lobha 3i.1 m.; TP: rājyasya sukhasya lobhenetiprzez zachłanność królewskich radości (od: rāj – władać, PF rājya – do władania, królestwo, władza; su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola; lubh – być chciwym, lobha – chciwość, zachłanność, pożądliwość);
hantum han (zabijać) inf.zabić;
sva-janam sva-janam 2i.1 m.; TP: svasya janam itiwłasny lud (od: sva – własny, swój; jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, stworzenie);
udyatāḥ udyata (ud-yam – powstać, podjąć) PP 1i.3 m.ci, którzy podjęli się;

 

warianty tekstu

rājya-sukha-lobhena → rājya-sukha-bhogena (przez radowanie się królewskimi rozkoszami);
hantuṃ sva-janam udyatāḥ → haṃtuṃ su-janam udyatāḥ / kartuṃ svajanam udyatāḥ / svajanān haṃtum udyatāḥ (podjęliśmy się zabić szlachetnych / podjęliśmy się uczynić najdroższych / własnych ludzi zabicia podjęliśmy się);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

bandhu-vadhādhyavasāyena santy upamāne āha aho batetyādi | svajanaṃ hantum udyatā iti yat etan-mahat-pāpaṃ kartum adhyavasāyaṃ kṛtavanto vayam | aho bata mahat kaṣṭam ity arthaḥ

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Baladeva

bandhu-vadhādhyavasāyenāpi pāpaṃ sambhāvyānupapannāha aho iti | bateti sandehe

 
 

Michalski

O biada, biada! Umyśliliśmy spełnić zbrodnię olbrzymią, gdyż, rozkoszy panowania spragnieni, broń podnosimy na ród swój własny!

 

Olszewski

Ach! Zamierzamy grzech wielki, skoro omamieni rozkoszą panowania, postanowiliśmy zabijać bliźnich naszych.

 

Dynowska

Biada nam! oto jak szkaradny grzech popełnić dziś chcemy, godząc na życie krewnych naszych, z żądzy uciech królewskich i władzy.

 

Sachse


Ach, biada!
Ważyliśmy się na spełnienie wielkiego zła!
Gnani żądzą szczęścia i władzy
targnęliśmy się na życie naszych krewnych!

 

Kudelska


Ach, biada nam! o jakiż wielki grzech się pokusiliśmy,
Z żądzy posiadania królestwa i przyjemności jesteśmy gotowi zabić naszych krewnych.

 

Rucińska

Ach, biada! Jakiż grzech straszny popełnić dziś zamierzamy,
Że z żądzy władzy i uciech gotowiśmy zabić krewnych!

 

Szuwalska

Co za nieszczęście, Kryszno! Jak to jest możliwe,
Że jesteśmy gotowi popełnić tę zbrodnię?
Kierowani chciwością pragniemy królestwa
Za cenę życia krewnych.

 

Byrski

Ach, biada nam! Wielką zbrodnię gotowiśmy dziś popełnić,
Skoro szczęścia, władzy żądni swojaków zabijać chcemy.

 
 

BhG 1.46

yadi mām apratī-kāram aśastraṃ śastra-pāṇayaḥ
dhārtarāṣṭrā raṇe hanyus tan me kṣemataraṃ bhavet

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

yadi (jeśli) raṇe (w bitwie) śastra-pāṇayaḥ (z orężem w dłoni) dhārtarāṣṭrāḥ (Dhrytarasztrowice) māṃ (mnie) apratīkāraṃ (nie kontratakującego) aśastraṃ (nieuzbrojonego) hanyuḥ (zabiliby),
[tarhi](wtedy)tat(to) kṣema-taram (łatwiejsze do zniesienia) me (dla mnie) bhavet (byłoby).

 

tłumaczenie polskie

Łatwiej byłoby mi znieść, gdyby Dhrytarasztrowice z orężem w dłoni
uśmierciliby mnie w bitwie nieuzbrojonego i nie kontratakującego.

 

analiza gramatyczna

yadi av. jeśli (korelatyw do: tarhi);
mām asmat sn. 2i.1mnie;
apratī-kāram a-pratī-kāram 2i.1 m.nie kontratakującego (od: prati-kṛ – czynić naprzeciw, być w opozycji);
aśastram a-śastra 2i.1 m.będącego bez oręża (od: śas – ciąć, zabijać);
śastra-pāṇayaḥ śastra-pāṇi 1i.3 m.; BV: yeṣāṃ pāṇiṣu śastrāṇi santi teci, w czyich dłoniach znajduje się oręż (od: śas – ciąć; śastra – oręż ręczny w przeciwieństwie do rzucanego – astra; paṇ – oddawać cześć, kupować, wygrywać, pāṇi – ręka, rynek);
dhārtarāṣṭrāḥ dhārtarāṣṭra 1i.3 m.synowie Dhrytarasztry (od: dhṛta-rāṣṭra – utrzymujący królestwo, od: dhṛ – dzierżyć, PP dhṛta – trzymany; rāṣṭra – królestwo);
raṇe raṇa 7i.1 m.w walce (od: raṇ – radować się);
hanyuḥ han (zabijać) Pot. P 1c.3zabiliby;
tat tat sn. 1i.1 n.to;
me asmat sn. 6i.1moje, dla mnie (skrócona forma od: mama);
kṣema-taram kṣema-tara 1i.1 n.wygodniejsze (stopień wyższy od: kṣema – spokój, bezpieczeństwo);
bhavet bhū (być) Pot. Ā 1c.1byłoby;

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

komentarz wspólny przy wersecie BhG 1.47

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

evaṃ santaptaḥ san mṛtyum evāśaṃsamāna āha yadi mām ity ādi | apratīkāraṃ tuṣṇīm upaviṣṭaṃ māṃ yadi haniṣyanti tarhi tad-dhananaṃ mama kṣemataram atyantaṃ hitaṃ bhavet pāpāniṣpatteḥ

 

Viśvanātha

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

 

Baladeva

nanu tvayi bandhu-vadhād vinivṛtte ‚pi bhīṣmādibhir yuddhotsukais tva-vadhaḥ syād eva tataḥ kiṃ vidheyam iti cet tatrāha yadi mām ity ādi | apratīkāram akṛta-mad-vadhādhyavasāya-pāpa-prāyaścittam | kṣemataram atihitaṃ prāṇānta-prāyaścittenaivaitat pāpāvamarjanam | bhīṣmādayas tu na tat-pāpa-phalaṃ prāpsyanty eveti bhāvaḥ

 
 

Michalski

Lepiej będzie dla mnie daleko, gdy, nie opierając się wcale, bezbronny, zostanę zabity w bitwie przez zbrojnorękich synów Dhritarasztry!

 

Olszewski

Gdyby uzbrojeni synowie Dhrtarasztry zabili mię w bitwie rozbrojonego i bez oporu, większem byłoby to dla mnie szczęściem.

 

Dynowska

Lepiej zaiste byłoby dla mnie, gdybym bezorężny i wolny od chęci odwetu, poległ w tej bitwie z ręki zbrojnych synów Dritarasztry.”

 

Sachse


Wolałbym już, bezbronny,
lec bez walki na polu bitwy
z rąk synów Dhritarasztry,
zbrojnych w miecze!

 

Kudelska


Och, gdyby mnie, nic stawiającego oporu i bezbronnego!
Uzbrojeni w miecze synowie Dhritarasztry zabili, byłoby mi to milsze.

 

Rucińska

Zaliż to dla mnie nie lepiej, abym bezbronny w tej bitwie
Dał bez oporu się zabić tym zbrojnym Dhrytarasztranom?

 

Szuwalska

Wolę, by synowie
Ślepego Dhrytarasztry zabili mnie bronią,
Gdy nie stawiam oporu, nie próbuję walczyć.«

 

Byrski

Lepiej będzie dla mnie, jeśli bezbronnego, bez oporu,
W bitwie Dhrytarasztrowice mnie zabiją uzbrojeni.”

 
 

BhG 1.47

evam uktvārjunaḥ saṃkhye rathopastha upāviśat
visṛjya saśaraṃ cāpaṃ śoka-saṃvigna-mānasaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna

saṃkhye (podczas bitwy) śoka-saṃvigna-mānasaḥ (ten, którego wyobraźnia poruszona jest rozpaczą) arjunaḥ (Ardźuna) evam (tak) uktvā (powiedziawszy),
sa-śaraṃ cāpaṃ (łuk ze strzałami) visṛjya (wypuściwszy),
rathopasthe (na rydwanie) upāviśat (usiadł).

 

tłumaczenie polskie

To powiedziawszy [na polu] bitwy, Ardźuna, którego myśli przepełniła rozpacz,
wypuścił łuk wraz ze strzałami i opadł na rydwan.

 

analiza gramatyczna

evam av.w ten sposób;
uktvā vac (mówić) absol.powiedziawszy;
arjunaḥ arjuna 1i.1 m.biały, jasny;
saṃkhye saṃkhya 7i.1 n.w bitwie (od: sam-khyā – liczyć, saṃkhya – liczenie, sumowanie, konflikt);
rathopasthe ratha-upastha 7i.1 m. –  rathasyoparītina rydwanie (od: ratha – rydwan; upa-sthā – stać blisko; upastha – to, co jest pod);
upāviśat upa-ā-viś (siadać, wstępować) Imperf. P 1c.1usiadł;
visjya vi-sṛj (wypuszczać, emitować) absol.wypuściwszy;
sa-śaram sa-śara 2i.1 m.; BV: yaḥ śaraiḥ sahāsti saḥten, który jest ze strzałami (od: sa – razem z, wespół; krótka forma od: saha lub sama; występuje głównie w złożeniach, wymaga instrumentalisu; śara – strzała);
cāpam cāpa 2i.1 m.łuk;
śoka-saṃvigna-mānasaḥ śoka-saṃvigna-mānasa 1i.1 m.; BV: yasya mānasaṃ śokena saṃvignam asti saḥten, którego wyobraźnia poruszona jest rozpaczą (od: śuc – rozpaczać, palić, śoka – rozpacz, żal, ogień; sam-vij – bać się, trząść, być przerażonym, PP saṃvigna – poruszony, przerażony; man – myśleć, manas – umysł, mānasa – to co związane jest z umysłem, wyobraźnia, myśli, umysł);

 

warianty tekstu

Przed wersem w niektórych edycjach występuje: saṃjaya uvāca (Sandźaja rzekł);
rathopastha → rathopastham (na powozie);
visṛjya → utsṛjya (uwolniwszy);

 
 

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

 

Rāmānuja

sarvathāhaṃ na yotsyāmīty uktvā bandhu-viśleṣa-janita-śoka-saṃvigna-mānasaḥ pārthaḥ sa-śaraṃ cāpaṃ visṛjya rathopastha upāviśat

 

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

 

Śrīdhara

tataḥ kiṃ vṛttam ity apekṣāyāṃ sañjaya uvāca evam uktvety ādi | saṅkhye saṅgrāme rathopasthe rathasyopari upāviśat upaviveśa | śokena saṃvignaṃ prakampitaṃ mānasaṃ cittaṃ yasya saḥ

 

Viśvanātha

saṅkhye saṅgrāme | rathopasthe rathopari |
iti sārārtha-varṣiṇyāṃ harṣiṇyāṃ bhakta-cetasām |
gītāsu prathamo ‚dhyāyaḥ saṅgataḥ saṅgataḥ satām

 

Baladeva

tataḥ kim abhūd ity apekṣāyāṃ sañjaya uvāca evam utveti | saṅkhye yuddhe rathopasthe rathopari upāviśat upaviveśa | pūrvaṃ yuddhāya pratiyoddhṛ-vilokanāya cotthitaḥ san ||

ahiṃsrasyātma-jijñāsā dayārdrasyopajāyate |
tad viruddhasya naiveti prathamād upadhāritam

 
 

Michalski

To powiedziawszy, osunął się na siedzenie swego wozu, wypuściwszy z rąk łuk i strzały, wśród zgiełku bitwy, z duszą szarpaną od troski.

 

Olszewski

Sandżaya.
To wyrzekłszy pośród wojsk swoich, Ardżuna siadł na swym wozie, wypuścił z rąk łuk i strzałę z duszą bólem trawioną.

 

Dynowska

Sandżaja rzekł:
Wypowiedziawszy te słowa na polu bitwy, Ardżuna odrzucił swój boski łuk i kołczan i opadł w rozpaczy na siedzenie wozu.

 

Sachse


Sandżaja rzekł:
Tak przemówił na początku bitwy Ardżuna,
stojąc na rydwanie.
Poczem usiadł, odrzucając łuk i strzały,
przejęty głęboką troską.

 

Kudelska


To powiedział Ardżuna na polu bitewnym, w środku wozu usiadł,
Łuk i kołczan ze strzałami odrzucił, w smutku się pogrążył.

 

Rucińska

Rzekł Sandżaja:
To rzekłszy na polu bitwy, Ardżuna usiadł w rydwanie,
Odrzucił precz łuk i strzały. Serce przejęła mu żałość.

 

Szuwalska

Po tych słowach Ardżuna rzucił łuk i strzały,
Po czym usiadł w rydwanie przepełniony żalem.

 

Byrski

Rzekł Sańdźaja:
„Tyle rzekłszy, w czas bitewny łuk i strzały porzucając,
Z sercem męką udręczonym, na oparcie swego wozu
Osunął się sam Ardźuna.”

 
 

BhG 1.kolofon

iti śrī-mahābhārate bhiṣma-parvaṇi trayoviṃśo ‘dhyāyaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

tłumaczenie polskie

A oto dwudziesty trzeci rozdział w chwalebnej Mahabharacie w parwanie Bhiszmy.

 

warianty tekstu

iti śrī-mahābhārate śata-sāhasryāṃ sahitāyāṃ vaiyāsakyāṃ bhīṣma-parvai*

A oto w chwalebnej Mahabharacie, w sanhicie Wjasowej, posiadającej sto tysięcy [wersów] w parwanie Bhiszmy

śrīmad-bhagavad-gītāsu upaniṣatsu brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrī-kṛṣṇārjuna-saṃvāde ‘rjuna-viṣādo / ‘rjuna-viṣāda-yogo / sainya-darśano / sainyopa-darśano / ‘rjuna-parikhedo nāma prathamo ‘dhyāyaḥ.

W chwalebnych pieśniach Pana, w upaniszadach, w wiedzy o brahmanie, w księdze jogi, w rozmowie chwalebnego Kryszny z Ardźuną pierwszy rozdział zatytułowany: Smutek Ardźuny / Joga smutku Ardźuny / Obserwacja armii / Przedstawienie armii / Przygnębienie Ardźuny.

* Ta część kolofonu z: Śrīmad-Bhagavad-gītā (czcionka bengalska), komentarz: Śrīdhara Svāmipāda “Subodhinī”, tłumaczenie na język bengalski: Nārāyaṇa-dāsa Bhakti-sudhā-kara, Gaudīya mission Kalkuta 1996r.

 
 

Rāmānuja


māṇān bhavadīyān vilokya bandhusnehena parayā kṛpayā dharmabhayena cātimātrasannasarvagātraḥ sarvathāhaṃ na yotsyāmīty uktvā bandhuviśleṣajanitaśokasaṃvignamānasaḥ saśaraṃ cāpaṃ visṛjya rathopastha upāviśa

 

Śrīdhara


iti śrī-śrīdhara-svāmi-kṛtāyāṃ bhagavad-gītā-ṭīkāyāṃ subodhinyām
arjuna-viṣādo nāma prathamo ‚dhyāyaḥ