BhG 8.9-10

kaviṃ purāṇam anuśāsitāram aṇor aṇīyāṃsam anusmared yaḥ
sarvasya dhātāram acintya-rūpam āditya-varṇaṃ tamasaḥ parastāt
prayāṇa-kāle manasācalena bhaktyā yukto yoga-balena caiva
bhruvor madhye prāṇam āveśya samyak sa taṃ paraṃ puruṣam upaiti divyam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


prayāṇa-kāle (w czasie śmierci) acalena manasā (nieporuszonym umysłem) bhaktyā (dzięki uwielbieniu) yoga-balena ca eva (i właśnie dzięki sile jogi) yuktaḥ (zaprzężony)
samyak (właściwie) bhruvoḥ madhye (pomiędzy brwiami) prāṇam (oddech) āveśya (umieściwszy),
yaḥ (kto) kaviṃ (wieszcza) purāṇam (starożytnego) anuśāsitāram (rozkazującego) aṇoḥ aṇīyāṃsam (drobniejszego od drobiny) sarvasya dhātāram (konstruktora wszystkiego) acintya-rūpam (mającego niepojętą postać) āditya-varṇam (o barwie Słońca) tamasaḥ parastāt (ponad tamasem) anusmaret (rozpamiętywałby),
saḥ (ten) tam (tego) divyam (boskiego) param (najwyższego) puruṣam (Męża) upaiti (osiąga).

 

tłumaczenie polskie


Kto w chwili śmierci zaprzężony dzięki nieporuszonemu umysłowi,
uwielbieniu i zaiste dzięki sile jogi,
umieściwszy właściwie oddech pomiędzy brwiami,
wielbiłby wieszcza, starożytnego, rozkazującego, drobniejszego od drobiny,
mającego niepojętą postać, o barwie Słońca, [będącego] ponad tamasem,
ten osiąga tego boskiego najwyższego Męża.

 

analiza gramatyczna

kavim kavi 2i.1 m. poetę, śpiewaka, wieszcza (od: kav – opisywać, kolorować);
purāṇam purāṇa 2i.1 m. starożytnego, należącego do dawnych czasów (od: pur – poprzedzać);
anuśāsitāram anu-śāsitṛ 2i.1 m. rozkazującego (od: anu-śās – władać, rozkazywać, uczyć, radzić);
aṇoḥ aṇu 5i.1 m. od małego, od znikomego, od drobiny, od atomu;
aṇīyāṃsam aṇīyas 2i.1 m. drobniejszego (stopień wyższy od: aṇu – drobny);
anusmaret anu-smṛ (rozmyślać, rozpamiętywać) Pot. P 1c.1 rozpamiętywałby;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
sarvasya sarva sn. 6i.1 m. wszystkich;
dhātāram dhātṛ 2i.1 m. umieszczającego, stwórcę, konstruktora (od: dhā – umieszczać);
acintya-rūpam acintya-rūpa 2i.1 m. ; BV : yasya rūpam acintyam asti tamtego, którego postać jest niepojęta (od: cint – myśleć, rozważać, PF a-cintya – nie do rozważania, niepojęty; rūp – formować, rūpa – postać, kształt, piękno);
āditya-varṇam āditya-varṇa 2i.1 m. ; BV : yasyādityasya varṇo ‘sti tam tego, który ma barwę Słońca (od: āditya – potomek Aditi, Słońce; varṇ – barwić, rozpościerać, opowiadać, varṇa – kolor, stan społeczny);
tamasaḥ tamas 6i.1 n. ciemności, mroku, tępoty, bierności (od: tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać);
parastāt av. ponad, dalej, poza (od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny; paras – ponad, dalej);

*****

prayāṇa-kāle prayāṇa-kāla 7i.1 m. ; TP : prayāṇasya kāla itiw końcu czasu, w chwili śmierci (od: pra- – odchodzić, prayāṇa – odejście, podróż, śmierć; kal – liczyć, kāla – czas);
manasā manas 3i.1 n. umysłem (od: man – myśleć);
acalena a-cala 3i.1 n. nieporuszonym (od: cal – ruszać, trząść, cala – brak stabilności, poruszanie);
bhaktyā bhakti 3i.1 f. z oddaniem, z miłością, z uwielbieniem (od: bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć);
yuktaḥ yukta (yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 1i.1 m. połączony, zaprzęgnięty, zajęty, właściwy, odpowiedni;
yoga-balena yoga-bala 3i.1 n. ; TP : yogasya balenetidzięki sile jogi (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; bala – siła, moc);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
bhruvoḥ bhrū 6i.2 f. dwóch brwi;  
madhye madhya 7i.1 n. w środku, wewnątrz;
prāṇam prāṇa 2i.1 m. oddech, życie (od: pra-an – oddychać w górę prāṇ – oddychać, żyć);
āveśya āveśya (ā-viś – zbliżać się, wchodzić) caus. absol. spowodowawszy wejście, umieściwszy;
samyak av. właściwie, całkowicie, tak samo (od: añc – zginać, poruszać, iść, samy-añc – idące razem, połączone, całkowity, właściwy);
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
tam tat sn. 2i.1 m. tego;
param para 2i.1 m. dalekiego, odległego, wcześniejszego, starożytnego, najwyższego, najlepszego;
puruṣam puruṣa 2i.1 m. człowieka, Męża (od: pur – poprzedzać, prowadzić lub pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie);
upaiti upa-i (podchodzić, osiągać) Praes. P 1c.1 przychodzi, osiąga;
divyam divya 2i.1 m. boskiego (od: div – jaśnieć, diva – niebiosa);

 

warianty tekstu


anuśāsitāramhy anuśāsitāram (zaiste rozkazującego);
aṇor aṇīyāṃsamaṇor amaṇīyāṃsam;
acintya-rūpamacintya-śaktim (mającego niepojęte moce);
āditya-varṇaṃ āditya-rūpaṃ (mającego postać Słońca);
parastāt → purastāt (przed);
yukto → yuto (związany);sa taṃ paraṃ → saṃtaṃ pāraṃ (prawdziwy, kres);
 
 

Śāṃkara


kiṃ-viśiṣṭaṃ ca puraṣaṃ yāti ? ity ucyate—

kaviṃ krānta-darśinaṃ sarva-jñaṃ purāṇaṃ cirantanam anuśāsitāraṃ sarvasya jagataḥ praśāsitāram aṇoḥ sūkṣmād apy aṇīyāṃsaṃ sūkṣmataram anusmared anucintayed yaḥ kaścit, sarvasya karma-phala-jātasya dhātāraṃ vidhātāraṃ vicitratayā prāṇibhyo vibhaktāram, acintya-rūpaṃ nāsya rūpaṃ niyataṃ vidyamānam api kenacit cintayituṃ śakyata ity acintya-rūpas tam, āditya-varṇam ādityasyeva nitya-caitanya-prakāśo varṇo yasya tam āditya-varṇam, tamasaḥ parastāt, ajñāna-lakṣaṇān mohāndhakārāt paraṃ tam anucintayad yātīti pūrveṇa saṃbandhaḥ

kiṃ ca—

prayāṇa-kāle maraṇa-kāle manasācalena calana-varjitena bhaktyā yukto bhajanaṃ bhaktis tayā yukto yoga-balena caiva yogasya balaṃ yoga-balaṃ samādhija-saṃskāra-pracaya-janita-citta-sthairya-lakṣaṇaṃ yoga-balaṃ tena ca yukta ity arthaḥ | pūrvaṃ hṛdaya-puṇḍārīke vaśīkṛtya cittaṃ tata ūrdhva-gāminyā nāḍyā bhūmi-jaya-krameṇa bhruvor madhye prāṇam āveśya sthāpayitvā samyag-āpramattaḥ san, sa evaṃ buddhimān yogī kaviṃ purāṇam ity ādi-lakṣaṇaṃ taṃ paraṃ parataraṃ puruṣam upaiti pratipadyate divyaṃ dyotanātmakam

 

Rāmānuja


kaviṃ sarvajñan purāṇam purātanam anuśāsitāram viśvasya praśāsitāram aṇor aṇīyāṃsam jīvād api sūkṣmataram, sarvasya dhātāram sarvasya sraṣṭāram, acintyarūpam sakaletaravisajātīyasvarūpam, ādityavarṇaṃ tamasaḥ parastād aprākṛtasvāsādhāraṇadivyarūpam, tam evaṃbhūtam aharahar abhyasyamānabhaktiyuktayogabalena ārūḍhasaṃskāratayā acalena manasā prayāṇakāle bhruvor madhye prāṇam āveśya saṃsthāpya tatra bhūmadhye divyaṃ puruṣaṃ yo ‚nusmaret; sa tam evopaiti tadbhāvaṃ yāti, tatsamānāiśvaryo bhavatītyarthaḥ

 

Śrīdhara


punar apy anucintanīyaṃ puruṣaṃ viśinaṣṭi kavim iti dvābhyām | kaviṃ sarvajñaṃ sarva-vidyā-nirmātāraṃ purāṇaṃ manādi-siddham | anuśāsitāraṃ niyantāram | aṇoḥ sūkṣmād apy aṇīyāṃsaṃ atisūkṣmam ākāśa-kāla-digbhyo ‚py atisūkṣmataram | sarvasya dhātāraṃ poṣakam | aparimita-mahimatvād acintya-rūpaṃ malīmasayor mano-buddhyor agocaram | vedāham etaṃ puruṣaṃ mahāntam āditya-varṇaṃ tamasaḥ parastāt iti śruteḥ

prayāṇa-kāla iti | sa-prapañca-prakṛtiṃ bhittvā yas tiṣṭhāti | evaṃbhūtaṃ puruṣam anta-kāle bhakti-yukto niścalena vikṣepa-rahitena manasā yo ‚nusmaret | mano-naiścalye hetuḥ | yoga-balena samyak suṣumṇā mārgeṇa bhruvor madhye prāṇam āveśyeti | sa taṃ paraṃ puruṣaṃ paramātma-svarūpaṃ divyaṃ dyotanātmakaṃ prāpnoti

 

Madhusūdana


punar api tam evānucintayitavyaṃ gantavyaṃ ca puruṣaṃ viśinaṣṭi kavim iti | kaviṃ krānta-darśinaṃ tenātītānāgatādy-aśeṣa-vastu-darśitvena sarvajñam | purāṇaṃ cirantanaṃ sarva-kāraṇatvād anādim iti yāvat | anuśāsitāraṃ sarvasya jagato niyantāram | aṇor aṇīyāṃsaṃ sūkṣād apy ākāśādeḥ sūkṣmataraṃ tad-upādānatvāt | sarvasya karma-phala-jātasya dhātāraṃ vicitratayā prāṇibhyo vibhaktāraṃ phalam ata upapatteḥ iti nyāyāt | na cintayituṃ śakyam aparimitam ahimatvena rūpaṃ yasya tam | ādityasyeva sakala-jagad-avabhāsako varṇaḥ prakāśo yasya taṃ sarvasya jagato ‚vabhāsakam iti yāvat | ataeva tamasaḥ parastāt tamaso mohāndhakārād ajñāna-lakṣaṇāt parastāt prakāśa-rūpatvena tamo-virodhinam iti yāvat | anusmarec cintayed yaḥ kaścid api sa taṃ yātīti pūrveṇaiva sambandhaḥ | sa taṃ paraṃ puruṣam upaiti divyam iti pareṇa vā sambandhaḥ

kadā tad-anusmaraṇe pratrātireko ‚bhyavartate tad āha prayāneti | prayāṇa-kāle ‚nta-kāle ‚calenaikāgreṇa manasā taṃ puruṣaṃ yo ‚nusmared ity anuvartate | kīdṛśaḥ bhaktyā parameśvara-viṣayeṇa parameṇa premṇā yuktaḥ | yogasya samādher balena taj-janita-saṃskāra-samūhena vyutthāna-saṃskāra-virodhinā ca yuktaḥ | evaṃ prathamaṃ hṛdaya-puṇḍarīke vaśīkṛtya tata ūrdhva-gāminyā suṣumṇayā nāḍyā gurūpadiṣṭa-mārgeṇa bhūmi-jaya-krameṇa bhruvor madhye ājñā-cakre prāṇam āveśya sthāpayitvā samyag apramatto brahma-randhrād utkrāmya sa evam upāsakas taṃ kaviṃ purāṇam anuśāsitāram ity-ādi-lakṣaṇaṃ paraṃ puruṣaṃ divyaṃ dyotanātmakam upaiti pratipadyate

 

Viśvanātha


yogābhyāsaṃ vinā manaso viṣaya-grāmān nivṛttir durghaṭā | yac ca vinā sātatyena bhagavat-smaraṇam api durghaṭam iti yuktam | kenacit yogābhyāsena sahitaiva bhaktiḥ kriyata iti tāṃ yoga-miśrāṃ bhaktim āha kavim iti pañcabhiḥ | kaviṃ sarvajñaṃ sarvajño ‚py anyaḥ sanakādiḥ sārvakāliko na bhavaty ata āha purāṇam anādiṃ sarvajño ‚nādir apy antaryāmī sa bhakty-upadeṣṭā na bhavaty ata āha anuśāsitāram | kṛpayā svabhakti-śikṣakaṃ kṛṣṇa-rāmādi-svarūpam ity arthaḥ | tādṛśa-kṛpālur api sudurvijñeya-tattva eva ity āha aṇoḥ sakāśād apy aṇīyāṃsam | tarhi sa kiṃ jīva iva paramāṇu-pramāṇas tatrāha sarvasya dhātāraṃ sarva-vastu-mātra-dhārakatvena sarva-vyāpakatvāt paraṃ mahā-parimāṇam apīty arthaḥ | ataevācintya-rūpam | puruṣa-vidhatvena madhyama-parimāṇam api tasyānanya-prakāśyatvam āha āditya-varṇam ādityavat sva-para-prakāśako varṇaḥ svarūpaṃ yasya | tathā tamasaḥ prakṛteḥ parastāt vartamānaṃ māyā-śaktimantam api māyātīta-svarūpam ity arthaḥ

prayāṇa-kāle ‚nta-kāle ‚calena niścalena manasā yā satata-smaraṇa-mayī bhaktis tayā yuktaḥ | kathaṃ manaso naiścalyam | ata āha yogasya yogābhyāsasya balena | yoga-prakāraṃ darśayati bhruvor madhye ājñā-cakre

 

Baladeva


yogād ṛte cetaso ‚nanya-gāmitā duṣkareti yoga-miśrāṃ bhaktim āha kavim ity ādibhiḥ pañcabhiḥ | kaviṃ sarvajñaṃ | anuśāsitāram raghunāthādi-rūpeṇa hitopadeṣṭāram | aṇor aṇīyāṃsaṃ tena cāṇum api jīvam antaḥ praviśatīti siddham | āha caivaṃ śrutiḥ antaḥ praviṣṭaḥ śāstā janānām iti | aṇīyaso ‚pi tasya vyāptim āha sarvasyeti | kṛtsnasya jagato dhātāraṃ dhārakam |

nanu katham evaṃ saṅgacchate tatrāha acintya-rūpaṃ avitarkya-svarūpaṃ ekam eva brahma puruṣa-vidhatvena madhyama-parimāṇam aṇor aṇīyāṃsam ity ukteḥ | paramāṇu-parimāṇaṃ sarvasya dhātāram ity ukteḥ | paraṃ mahā-parimāṇaṃ ceti | nātra yukter avakāśaḥ | sva-parakāśatām āha ādityeti sūryavat sva-para-prakāśakam ity arthaḥ | māyā-gandhāsparśam āha tamasa iti | tamaso māyāyāḥ parastāt sthitaṃ | māyinam api māyātītam ity arthaḥ | etādṛśaṃ puruṣaṃ yo ‚nukṣaṇaṃ smaret sa taṃ paraṃ puruṣam upaiti iti pareṇānvayaḥ

yo jano bhaktyā paramātma-premṇā yoga-balena samādhi-janita-saṃskāra-nicayena ca yuktaḥ prayāṇa-kāle maraṇa-samaye ‚calenaikāgreṇa manasā taṃ puruṣam anusmaret | yoga-prakāram āha bhruvor iti | bhruvor madhye ājñā-cakre prāṇam āveśya saṃsthāpya samyak sāvadhānaḥ san sa taṃ puruṣam upaiti

 
 

Michalski


Kto myśli o prastarym wieszczu, – o przewodniku lotniejszym niż najlotniejsze, – o założycielu wszystkiego, z niedającą się pojąć postacią, – o słoneczno-barwnym, po drugiej stronie ciemności,
kto o nim myśli w godzinę śmierci, nieugięty duchem, – całą miłością i mocą Jogi oddany, – utrzymując oddech; jak należy, pomiędzy brwiami, – ten połączy się z tym najwyższym boskim Puruszą.

 

Olszewski


O tym wieszczu starożytnym, rządcy świata, drobniejszym nad atom, podporze Wszechświata, niepojętym w swej formie, jaśniejącym nad ciemnościami z blaskiem Słońca;
Człowiek, który o tej istocie rozmyśla, krzepki w swem sercu w dniu śmierci, zjednoczywszy się z nim przez miłość i przez Jedność mistyczną, skupiając między swemi brwiami tchnienie życiowe, idzie ku Duchowi najwyższemu, niebieskiemu.

 

Dynowska


A kto o Przedwiecznym rozmyśla, Wszechwiedzącym, Wszechwładcy, o Tym który od najdrobniejszej kruszyny mniejszy, a jest wszechistnień Opoką, który niepojęty i nieogarniony ma kształt i ponad wszelki jest mrok, od słońca świetlistszy;
kto w godzinę śmierci pełen żarliwej ku niemu miłości z niewzruszoną myślą i głębią samooddania, mocą Jogi odpowiednio swe tchnienie żywotne między brwiami skupi, ten pogrąży się w boskość najwyższego Ducha.

 

Sachse


Kto rozmyśla o prastarym wieszczu,
mistrzu mniejszym od tego, co najmniejsze,
sprawcy wszystkiego,
obdarzonym postacią niewyobrażalną,
barwy słońca, wyższym nad ciemności,
kto w chwili śmierci umysł ma nieruchomy,
pełen jest miłości i siły zaczerpniętej z jogi,
kto skupił prane w punkcie pomiędzy brwiami,
ten dochodzi do owego najwyższego,
boskiego puruszy.

 

Kudelska


Niech o wieszczu rozmyśla, o przedwiecznym, o tym, co kieruje wszystkim,
a subtelniejszy od tego, co najsubtelniejsze,
O tym, który wszystko ustanowił, a forma jego myśli się wymyka;
barwa jego kolorem słońca ponad wszelką ciemnością.
Ten jogin, który w swej chwili ostatniej z umysłem niewzruszonym, z pełnym oddaniem, dzięki sile jogi
Właściwie swe życiowe tchnienie w punkcie między brwiami umiejscowi, ten do najwyższej, boskiej osoby podąży.

 

Rucińska


Kto o prastarym wieszczu, rządcy świata,
o tym drobniejszym niźli najdrobniejsze,
Wszechstwórcy, kształtu nieogarnionego,
o barwie słońca ponad mrokiem pomni
W chwili odejścia z myślą nieruchomą,
pełen miłości, mocą jogi oddech
Pomiędzy brwiami złożywszy uważnie –
ginie w najwyższym świetlistym Puruszy!

 

Szuwalska


Kto pamięta o starym, wszystkiego świadomym,
Wszechwładnym, co jest mniejszy od cząstki atomu,
Który wszystko ożywia i jest niepojęty,
A swym blaskiem słonecznym wszelki mrok rozprasza;
Kto w chwili śmierci umysł na Nim skupia wiernie,
Z oddaniem, siłą jogi kieruje powietrze
Do punktu między brwiami, ten osiągnie Pana.
 
 

Both comments and pings are currently closed.