BhG 8.25

analiza syntaktyczna

dhūmaḥ (dym) rātriḥ (noc) tatha kṛṣṇaḥ (podobnie ciemny [dwutydzień]) ṣaṇ-māsāḥ dakṣiṇāyanam (sześć miesięcy południowego kursu [słońca]),
tatra (tutaj) yogī (jogin) cāndramasam jyotiḥ (światło, sferę księżycową) prāpya (osiągnąwszy) nivartate (powraca).

tłumaczenie polskie

Dym, noc, także ciemny [dwutydzień] i sześć miesięcy południowego kursu [słońca].
Jogin wówczas [umierający] osiąga świetlistą [sferę] księżycową, [lecz] powraca.

analiza gramatyczna

dhūmaḥ	–	dhūma 1i.1 m. – dym (od: √ dhū – trząść, rozniecać);
rātriḥ	–	rātri 1i.1 f. – noc (od: √ rā – obdarowywać lub √ ram – radować,);
tathā	–	av. – tak, w ten sposób, podobnie;
kṛṣṇaḥ	–	kṛṣṇa 1i.1 m. – czarny, ciemny, ciemny dwutydzień (kṛṣṇa-pakṣa – połowa miesiąca, podczas której ubywa księżyca);
ṣaṇ-māsāḥ	–	ṣaṇ-māsa 1i.3 m. – sześć miesięcy (od: ṣaṭ / ṣaṣ – sześć; mās – księżyc, miesiąc, māsa – miesiąc);
dakṣiṇāyanam	–	dakṣiṇa-ayaṇa 1i.1 n. – południowy kurs [słońca], okres od przesilenia letniego do zimowego (od: dakṣiṇa – prawy, południowy, szczery, dar, okrążanie na znak szacunku; ayana – droga, kurs, bieg);
tatra	–	av. – tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
cāndramasam	–	cāndra-masa 1i.1 n. – związany z księżycem, księżycowy (od: candramas – księżyc);
jyotiḥ	–	jyotiḥ 1i.1 n. – światło, jasność, ogień, oko;
yogī	–	yogin 1i.1 m. – jogin, połączony ( √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
prāpya	–	pra- √ āp (osiągać) absol. – osiągnąwszy, otrzymawszy;
nivartate	–	ni- √ vṛt (zatrzymać, zawrócić) Praes. Ā 1c.1 – zawraca;

warianty tekstu

kṛṣṇaḥ → kṛṣṇā (ciemną);
dhūmo rātris tathā kṛṣṇaḥ → dhūmaḥ kṛṣṇas tathā rātriḥ (dym, ciemny dwutydzień podobnie noc);
nivartate → na muhyati (nie ulega omroczeniu);

Śāṃkara

dhūmo rātrir dhūmābhimāninī rātry-abhimāninī ca devatā | tathā kṛṣṇaḥ kṛṣṇa-pakṣa-devatā | ṣaṇ-māsā dakṣiṇāyanam iti ca pūrvavat devataiva | tatra candramasi bhavaṃ cāndramasaṃ jyotiḥ phalam iṣṭādi-kārī yogī karmī prāpya bhuktvā tat-kṣayād iha punar nivartate

Rāmānuja

etac ca dhūmādimārgasthapitṛlokādeḥ pradarśanam / atra yogiśabdaḥ puṇyakarmasaṃbandhiviṣayaḥ

Śrīdhara

āvṛtti-mārgam āha dhūma iti | dhūmo dhūmābhimāninī devatā | rātry-ādi-śabdaiś ca pūrvavad eva rātri-kṛṣṇa-pakṣa-dakṣiṇāyana-rūpa-ṣaṇ-māsābhimāninyas tisro devatā upalakṣyante | etābhir devatābhir upalakṣito yo mārgas tatra prayātaḥ karma-yogī cāndramasaṃ jyotis tad-upalakṣitaṃ svarga-lokaṃ prāpya tatreṣṭāpūrta-karma-phalaṃ bhuktvā punar āvartate | tatrāpi śrutiḥ-te dhūmam abhi sambhavanti dhūmād rātriṃ rātrer apakṣīyamāṇa-pakṣam apakṣīyamāṇa-pakṣād yān ṣaṇmāsān dakṣiṇāditya eti māsebhyaḥ pitṛ-lokaṃ pitṛ-lokāt candraṃ te candraṃ prāpya annaṃ bhavanti iti | tad evaṃ nivṛtti-karma-sahitopāsanayā krama-muktiḥ kāmya-karmabhiś ca svarga-bhogānantaram āvṛttiḥ | niṣiddha-karmabhis tu naraka-bhogānāntaram āvṛttiḥ | kṣudra-karmaṇāṃ tu jantūnām atraiva punaḥ punar janmeti draṣṭavyam

Madhusūdana

deva-yāna-mārgastuty-arthaṃ pitṛ-yāna-mārgam āha dhūma iti | atrāpi dhūma iti dhūmābhimāninī devatā rātrir iti rātry-abhimāninī kṛṣṇa iti kṛṣṇa-pakṣābhimāninī | ṣaṇmāsā dakṣiṇāyanam iti dakṣiṇāyanābhimāninī lakṣyate etad apy anyāsāṃ śruty-uktānām upalakṣaṇam | tathā hi śrutiḥ — te dhūmam abhi sambhavanti dhūmād rātriṃ rātrer apara-pakṣam apara-kṣīyamāṇa-pakṣād yān ṣaḍ-dakṣiṇaiti māsāṃs tān anite saṃvatsaram abhiprāpnuvanti māsebhyaḥ pitṛ-lokaṃ pitṛ-lokād ākāśam ākāśāc candramasam eṣa somo rājā tad-devānām annaṃ taṃ devā bhakṣayanti tasmin yāvat saṃpātam uṣitvāthaitam evādhvyānaṃ punar nivartante iti | tatra tasmin pathi prayātāś cāndramasaṃ jyotiḥ phalaṃ yogī karma-yogīṣṭāpūrta-datta-kārī prāpya yāvat-sampātam uṣitvā nivartate | sampataty aneneti sampātaḥ karma | tasmād etasmād āvṛtti-mārgād anāvṛtti-mārgaḥ śreyān ity arthaḥ

Viśvanātha

karmiṇām āvṛtti-mārgam āha dhūma iti | dhūmābhimāninī devatā | rātry-ādi-śabdaiś ca pūrvavad eva tat-tad-abhimāninyas tisro devatā lakṣyante | etābhir devatābhir upalakṣito yo mārgas tatra prayātaḥ karma-yogī cāndramasaṃ jyotis tad-upalakṣitaṃ svarga-lokaṃ prāpya karma-phalaṃ bhuktvā nivartate

Baladeva

athāvṛtti-patham āha dhūmo rātrir iti | tatrāpi pūrvavat dhūma-rātri-kṛṣṇa-pakṣa-ṣaṇmāsātmaka-dakṣiṇāyanānām abhimānino devā lakṣyāḥ | saṃvatsara-pitṛ-lokākāśa-candramasāṃ śruty-uktānām upalakṣaṇam etat | chāndogyāḥ paṭhanti – atha ya ime grāma iṣṭā-pūrte dattam ity upāsate te dhūmam abhisambhavanti | dhūmād rātriṃ rātrer apara-pakṣam apara-pakṣādyān ṣaḍ-dakṣiṇaiti māsāṃs tān naite saṃvatsaram abhiprāpnuvanti || māsebhyaḥ pitṛ-lokaṃ pitṛ-lokād ākāśam ākāśāc candramasam eṣa somo rājā tad devānām annaṃ taṃ devā bhakṣayanti | tasmin yavāt saṃpātam uṣitvāthaitam evādhvānaṃ punar nivartante (5.10.3-5) iti |

tathā ca dhūmādibhiḥ pareśa-nideśasthair aṣṭabhir devaiḥ pālitena pathā kāmya-karmiṇaś candra-lokaṃ pāpya bhoga-kṣaye sati tasmāt punar nivartanta iti

Michalski

Dym, noc, ciemna połowa miesiąca, sześć miesięcy, kiedy słońce kłoni się ku południowi: – w tym czasie jogin dosięga miesięcznego światła i wraca z powrotem.

Olszewski

Dym, noc, ubywanie księżyca, sześć miesięcy południa są czasem, kiedy Yogi idzie na orbitę Księżyca, żeby stamtąd później wrócić.

Dynowska

Noc, dym, zmniejszający się księżyc i południowego biegu słońca półrocze, towarzyszą śmierci Joga, który w światłość księżycową wchodzi i powrócić tu musi.

Sachse

Mgła, noc, ciemne kwadry księżyca,
półroczna wędrówka słońca na południe —
wówczas jogin udaje się ku światłu księżyca,
poczem powraca [na ziemię].

Kudelska

W dym, noc, w ciemną stronę księżyca, w sześć miesięcy południowej słońca drogi podążają inni;
Tam jogin księżyca blasku dosięga i znów tu powraca.

Rucińska

Przez dym, noc, ciemną połowę miesiąca, drugie półrocze
Do światła księżycowego dotarłszy, jogin powraca.

Szuwalska

W dym, noc, w ubywający księżyc oraz słońce,
Co na południe zdąża, wtedy właśnie jogin
W blask księżyca się wtapia, by znowu powrócić.