BhG 18.61

analiza syntaktyczna

he arjuna (Ardźuno),  
īśvaraḥ (władca) sarva-bhūtānām (wszystkich istot) hṛd-deśe (w miejscu serca) tiṣṭhati (przebywa).
[saḥ] (on) māyayā (magią) yantrārūḍhāni [iva] (które wstąpiły jakby na maszynę) sarva-bhūtāni (wszystkie istoty) bhrāmayan  [san] (jest poruszający).

tłumaczenie polskie

Ardźuno, władca przebywa w sercach wszystkich bytów
[i] porusza magią wszystkie istoty, które wstąpiły w maszynę [ciała].

analiza gramatyczna

īśvaraḥ	–	īśvara 1i.1 m. – władca (od: √ īś – posiadać, władać, īśa – pan, władca);
sarva-bhūtānām	–	sarva-bhūta 6i.3 m. ; sarvāṇāṃ bhūtānām iti – wszystkich istot (od: sarva – wszystko; √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
hṛd-deśe	–	hṛd-deśa 7i.1 n. ; TP : hṛdo deśa iti – w miejscu serca (od: hṛt – serce; √ diś – pokazywać, deśa – miejsce);
arjuna	–	arjuna 8i.1 m. – biały, jasny;
tiṣṭhati	–	√ sthā (stać) Praes. P 1c.1 – stoi, pozostaje;
bhrāmayan	–	bhrāmayant ( √ bhram – włóczyć się) PPr caus. 1i.1 m. – sprawiający wędrowanie;
sarva-bhūtāni	–	sarva-bhūta 2i.3 n. ; KD : sarvāṇi bhūtānīti – wszystkie istoty (od: sarva – wszystko; √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
yantrārūḍhāni	–	yantra-ārūḍha 2i.3 n. ; TP : yantram āruḍhānīti – te, które wstąpiły na maszynę (od: √ yantr – powściągać, ograniczać, wiązać, yantra  – instrument, maszyna, amulet, magiczny diagram; ā- √ ruh – wstępować, PP ārūḍha – który się wspiął);
māyayā	–	māyā 3i.1 f. – przez magię, przez iluzję, przez ułudę, przez nadnaturalną moc;

warianty tekstu

hṛd-deśe → hṛdy eṣa / hṛdaye (on w sercu / w sercu);
‘rjuna tiṣṭhati → vasate ‘rjuna (mieszka, Ardźuno);
yantrārūḍhāni → yantrārūḍheva (niczym wspięte na maszynę);
māyayā → mānava (ludzie);

Śāṃkara

yasmāt—
īśvaraḥ īśana-śīlo nārāyaṇaḥ sarva-bhūtānāṃ sarva-prāṇināṃ hṛd-deśe hṛdaya-deśe’rjuna śuklāntarātma-svabhāvo viśuddhāntaḥ-karaṇaḥ | ahaś ca kṛṣṇam ahar arjunaṃ ca [rādhāk 4.5.10.1] iti darśanāt | tiṣṭhati sthitiṃ labhate | teṣu sa kathaṃ tiṣṭhati ? ity āha—bhrāmayan bhramaṇaṃ kārayan sarva-bhūtāni yantrārūḍhāni yantrāṇy ārūḍhāny adhiṣṭhitānīva itīva-śabdo’tra draṣṭavyaḥ | yathā dāru-kṛta-puruṣādīni yantrārūḍhāni | māyayā cchadmanā bhrāmayan tiṣṭhatīti sambandhaḥ

Rāmānuja

sarvaṃ hi bhūtajātaṃ sarveśvareṇa mayā pūrvakarmānuguṇyena prakṛtyanuvartane niyamitam; tac chṛṇu /
īśvaraḥ sarvaniyamanaśīlo vāsudevaḥ sarvabhūtānāṃ hṛddeśe sakalapravṛttimūlajñānodayapradeśe tiṣṭhati / kathaṃ kiṃ kurvaṃs tiṣṭhati ? yantrārūḍhāni sarvabhūtāni māyayā bhrāmayan / svenaiva nirmitaṃ dehendriyāvasthaṃ prakṛtyākhyaṃ yantram ārūḍhāni sarvabhūtāni svakīyayā sattvādiguṇamayyā māyayā guṇānuguṇaṃ pravartayaṃs tiṣṭhatītyarthaḥ / pūrvam apy etad uktam, „sarvasya cāhaṃ hṛdi sanniviṣṭo mattaḥ smṛtir jñānam apohanaṃ ca” iti; „mattas sarvaṃ pravartate” iti ca / „ya ātmani tiṣṭhan” ityādikā śrutiś ca

Śrīdhara

tad evaṃ śloka-dvayena sāṅkhyādi-mate prakṛti-pāratantryaṃ svabhāva-pāratantryaṃ coktam | idānīṃ svamatam āha īśvara iti dvābhyām | sarva-bhūtānāṃ hṛn-madhye īśvaro 'ntaryāmī tiṣṭhati | kiṃ kurvan, sarvāṇi bhūtāni māyayā nija-śaktyā bhrāmayaṃs tat-tat-karmasu pravartayan, yathā dāru-yantram ārūḍhāni kṛtrimāni bhūtāni sūtradhāro loke bhrāmayati tadvad ity arthaḥ | yad vā yantrāṇi śarīrāṇi ārūḍhāni bhūtāni dehābhimānino jīvān bhramayann ity arthaḥ | tathā ca śvetāśvatārāṇāṃ mantraḥ —
eko devaḥ sarvabhūteṣu gūḍhaḥ
sarvavyāpī sarvabhūtāntarātmā |
karmādhyakṣaḥ sarvabhūtādhivāsaḥ
sākṣī cetā kevalo nirguṇaś ca || iti || (ŚvetU 6.11)

antaryāmi-brāhmaṇaṃ ca — ya ātmani tiṣṭhan ātmānam antaro yamayati yam ātmā na veda yasya ātmā śarīram eva te ātmāntaryāmy amṛtaḥ || ity ādi

Viśvanātha

śloka-dvayena svabhāva-vādināṃ matam uktvā sva-matam āha īśvaro nārāyaṇaḥ sarvāntaryāmī | yaḥ pṛthivyāṃ tiṣṭhan pṛthivyā antaro, yaṃ pṛthivī na veda, yasya pṛthivī śarīraṃ, yaḥ pṛthivīm antaro yamayati (BAU 3.6.3) iti |
yac ca kiñcij jagaty asmin
dṛśyate śrūyate 'pi vā |
antar-bahiś ca tat sarvaṃ
vyāpya nārāyaṇaḥ sthitaḥ || (Mahānārāyaṇa Upaniṣad 13.5)
ity ādi śruti-pratipādita īśvaro 'ntaryāmī hṛdi tiṣṭhati | kiṃ kurvan? sarvāṇi
bhūtāni māyayā nija-śaktyā bhrāmayan bhramayan tat-tat-karmāṇi pravartayan, yathā sūtra-sañcārādi-yantram ārūḍhāni kṛtrimāṇi pāñcālikā-rūpāṇi sarva-bhūtāni māyā vibhramayati tadvad ity arthaḥ | yad vā yantrārūḍhāni śarīrārūḍhān sarva-jīvān ity arthaḥ

Baladeva

vijñātṛtvābhimānam ivālakṣyārjunam atyājyatvād vidhānterṇopadiśati īśvara iti dvābhyām | he arjuna tvaṃ cet svaṃ vijṇaṃ manyase, tarhy antaryāmi-brāhmaṇāt tvayā jñāto ya īśvaraḥ sarva-bhūtānāṃ brahmādi-sthāvarāntānāṃ hṛddeśe tiṣṭhati māyayā sva-śaktyā tāni bhrāmayan san | sarva-bhūtāni viśinaṣṭi yantreti | yat karmānuguṇaṃ māyā-nirmitaṃ dehendriya-prāṇa-lakṣaṇaṃ yantraṃ tad-ārūḍhāni | rūpakeṇopamātra vyajyate – yathā sūtra-dhāro dāru-yantrārūḍhāni kṛtrimāṇi bhūtāni bhrāmayati tadvat

Michalski

Bóg, Ardżuno, mieszka w sercach wszystkich istot i swą cudowną siłą porusza te istoty, jak gdyby były mechaniczne.

Olszewski

W sercu wszystkich żyjących, Ardżuno, przebywa pan, który je wprawia w ruch magią swoją, jakoby za pomocą ukrytego mechanizmu.

Dynowska

Pan w sercu każdej przebywa istoty, Ardżuno i mocą Swej nieuchwytnej Potęgi – Maji – wszystkie twory do nieustannych zniewala obrotów, jakoby na wielkim kołowrocie garncarza.

Sachse

W sercu każdego stworzenia
mieszka władca, Ardżuno,
wprawiający w ruch wszystkie stworzenia
wplecione — dzięki iluzji — w kołowrót [świata].

Kudelska

Władca świata, Ardżuno, przebywa w sercu każdego stworzenia, on mocą swej potęgi powoduje ich ruch,
Tak jakby były osadzone na wprawionej w ruch maszynie.

Rucińska

Pan mieszka w krainie serca każdej istoty, Ardżuno,
Każąc przez złudę się kręcić stworzeniom w tym kołowrocie.

Szuwalska

Pan w sercach wszystkich istot przebywa, Ardżuno,
I dzięki mocy swojej panuje nad nimi,
Sterując tak, jak gdyby mechaniczne były.