atha ṣaṣṭho ‘dhyāyaḥ – dhyāna-yogaḥ

A oto rozdział szósty: „Joga kontemplacji”

Śāṃkara


atītānantarādhyāyānte dhyāna-yogasya samyag darśanaṃ praty antaraṅgasya sūtra-bhūtāḥ ślokāḥ sparśān kṛtvā bahiḥ [gītā 5.27] ity ādaya upadiṣṭaḥ | teṣāṃ vṛtti-sthānīyo’yaṃ ṣaṣṭho’dhyāya ārabhyate | tatra dhyāna-yogasya bahiraṅgaṃ karmeti yāvad dhyāna-yogārohaṇa-samarthas tāvad gṛhasthenādhikṛtena kartavyaṃ karma ity atas tat stauti |

nanu kim-arthaṃ dhyāna-yogārohaṇa-sīmā-karaṇam, yāvatānuṣṭheyam eva vihitaṃ karma yāvajjīvam | na, ārurukṣor muner yogaṃ karma kāraṇam ucyate [gītā 3.3] iti viśeṣaṇāt | ārūḍhasya ca śamenaiva saṃbandha-karaṇāt | ārurukṣor ārūḍhasya ca śamaḥ karmaś cobhayaṃ kartavyatvenābhipretaṃ cet syāt tadārurukṣor ārūḍhasya ceti śama-karma-viṣaya-bhedena viśeṣaṇaṃ vibhāga-karaṇaṃ cānarthakaṃ syāt |

tatrāśramiṇāṃ kaścid yogam ārurukṣur bhavati | ārūḍhaś ca kaścit | anye nārurukṣavaḥ | na cārūḍhāḥ | tān apekṣyārurukṣor ārūḍhasya ceti viśeṣaṇaṃ vibhāga-karaṇaṃ copapadyata eveti cet, na | tasyaiveti vacanāt | punar yoga-grahaṇāc ca yogārūḍhasyeti | ya āsīt pūrvaṃ yogam ārurukṣus tasyaivārūḍhasya śama eva kartavyaḥ | kāraṇaṃ yoga-phalaṃ pratyucyateti | ato na yāvaj-jīvaṃ kartavyatva-prāptiḥ kasyacid api karmaṇaḥ | yoga-vibhraṣṭa-vacanāc ca |

gṛhasthasya cet karmiṇo yogo vihitaḥ ṣaṣṭhe’dhyāye, sa yoga-vibhraṣṭo’pi karma-gatiṃ karma-phalaṃ prāpnotīti tasya nāśāśaṅkānupapannā syāt | avaśyaṃ hi kṛtaṃ karma kāmyaṃ nityaṃ vā mokṣasya nityatvād anārabhyatve svaṃ phalam ārabhata eva | nityasya ca karmaṇo veda-pramāṇāvabuddhatvāt phalena bhavitavyam ity avocāma | anyathā vedasyānarthārthatva-prasaṅgād iti |

na ca karmaṇi saty ubhaya-vibhraṣṭa-vacanam arthavat | karmaṇo vibhraṃśa-kāraṇānupapatteḥ | karma kṛtam īśvare saṃnyasyety ataḥ kartari karma phalaṃ nārabhateti cen, na | īśvare saṃnyāsasyādhikatara-phala-hetutvopapatteḥ | mokṣāyaiveti cet, sva-karmaṇāṃ kṛtānām īśvare nyāso mokṣāyaiva, na phalāntarāya yoga-sahitaḥ |

yogāc ca vibhraṣṭa ity atas taṃ prati nāśa-śaṅkā yuktaiveti cet, na | ekākī yata-cittātmā nirāśīr aparigrahaḥ [gītā 6.10] brahmacāri-vrate sthitaḥ [gītā 6.14] iti karma-saṃnyāsa-vidhānāt | na cātra gṛhasthasya nirāśīr aparigrahaḥ ity ādi-vacanam anukūlam | ubhaya-vibhraṣṭa-praśnānupapatteś ca |

anāśrita ity anena karmiṇa eva saṃnyāsitvaṃ yogitvaṃ coktam, pratiṣiddhaṃ ca niragneḥ akriyasya ca saṃnyāsitvaṃ yogitvaṃ ceti cet, na | dhyāna-yogaṃ prati bahiraṅgasya sataḥ karmaṇaḥ phalākāṅkṣā-saṃnyāsa-stuti-paratvāt |

na kevalaṃ niragnir akriya eva saṃnyāsī yogī ca | kiṃ tarhi ? karmy api, karma-phalāsaṅgaṃ saṃnyasya karma-yogam anutiṣṭhan sattva-śuddhy-arthaṃ, sa saṃnyāsī ca yogī ca bhavatīti stūyate | na caikena vākyena karma-phalāsaṅga-saṃnyāsa-stutiś caturthāśrama-pratiṣedhaś copapadyate | na ca prasiddhaṃ niragner akriyasya paramārtha-saṃnyāsinaḥ śruti-smṛti-purāṇetihāsa-yoga-śāstreṣu vihitaṃ saṃnyāsitvaṃ yogitvaṃ ca pratiṣedhati bhagavān | sva-vacana-virodhāc ca—sarva-karmāṇi manasā saṃnyasya… naiva kurvan na kārayan āste [gītā 5.13] maunī saṃtuṣṭo yena kenacit… aniketaḥ sthira-matiḥ [gītā 12.19] vihāya kāmān yaḥ sarvān pumāṃś carati niḥspṛhaḥ [gītā 2.71] sarvārambha-parityāgī [gītā 12.16] iti ca tatra tatra bhagavatā sva-vacanāni darśitāni | tair virudhyetaś caturthāśrama-pratiṣedhaḥ | tasmān muner yogam ārurukṣoḥ pratipanna-gārhasthyasyāgnihotrādi-karma phala-nirapekṣam anuṣṭhīyamānaṃ dhyāna-yogārohaṇa-sādhanatvaṃ sattva-śuddhi-dvāreṇa pratipadyata iti sa saṃnyāsī ca yogī ceti stūyate—

 

Śrīdhara


citte śuddhe ‚pi na dhyānaṃ vinā saṃnyāsa-mātrataḥ |
muktiḥ syād iti ṣaṣṭhe ‚smin dhyāna-yogo vitanvate ||

 

Madhusūdana


yoga-sūtraṃ tribhiḥ ślokaiḥ pañcamānte yad īritam |
ṣaṣṭhas tv ārabhyate ‚dhyāyas tad-vyākhyānāya vistarāt ||

 

Viśvanātha


ṣaṣṭheṣu yogino yoga-prakāra-vijitātmanaḥ |
manasaś cañcalasyāpi naiścalyopāya ucyate ||

 

Baladeva


ṣaṣṭhe yoga-vidhiḥ karma-śuddhasya vijitātmanaḥ |
sthairyopāyaś ca manaso ‚sthirasyāpīti kīrtyate ||

 
 

BhG 6.1

śrī-bhagavān uvāca
anāśritaḥ karma-phalaṃ kāryaṃ karma karoti yaḥ
sa saṃnyāsī ca yogī ca na niragnir na cākriyaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
yaḥ (kto) karma-phalam (na owocu czynów) anāśritaḥ (nie wspiera się) kāryam  karma (nakazany czyn) karoti (czyni),
saḥ (on) sannyāsī ca (i wyrzeczeniec) yogī ca (i jogin) [asti] (jest),
niragniḥ (nie mający [roznieconego] ognia) [sannyāsī ca yogī ca] (wyrzeczeńcem i joginem) na [asti] (nie jest).
akriyaḥ ca (i bezczynny) [sannyāsī ca yogī ca] (wyrzeczeńcem i joginem) na [asti] (nie jest).

 

tłumaczenie polskie


Chwalebny Pan rzekł:
Kto nie polega na owocu czynów, [ale] czyn nakazany czyni,
Ten jest wyrzeczeńcem i joginem, a nie ten, kto nie [roznieca] ognia i jest bezczynny.

 

analiza gramatyczna

śrī-bhagavān śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān itiPan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny);
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
anāśritaḥ an-ā-śrita (ā-śri – przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) PP 1i.1 m. nie wsparty, nie schroniony);
karma-phalam karma-phala 2i.1 m. ; TP : karmaṇāṃ phalam iti owoc czynów (od: kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat);
kāryam kārya (kṛ robić) PF 2i.1 n. do zrobienia, pracę, obowiązek szczególnie religijny;
karma karman 2i.1 n. czyn, działanie (od: kṛ – robić);
karoti kṛ (robić) Praes. P 1c.1 czyni;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
saṃnyāsī saṃnyāsin 1i.1 m. wyrzeczeniec (od: sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać, saṃnyāsa odrzucenie, rezygnacja, wyrzeczenie, saṃnyāsin – asceta, wyrzeczeniec; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
ca av. i;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
ca av. i;
na av. nie;
niragniḥ nir-agni 1i.1 m. nie mający [roznieconego] ognia (od: niḥ – wolny od, bez; ag – poruszać się pokrętnie, agni – ogień;);
na av. nie;
ca av. i;
akriyaḥ a-kriya 1i.1 m. bezczynny (od: kṛ – robić, kriyā – akt, praca, szczególnie o rytualnym charakterze);

 

warianty tekstu


yaḥ → saḥ / ca (on / i);
ca yogī → sa yogī (on jest joginem);
cākriyaḥ → niṣkriyaḥ (niedziałający);

 
 



Śāṃkara


anāśrito —nāśrito’nāśritaḥ | kiṃ ? karma-phalaṃ karmaṇāṃ phalaṃ karma-phalaṃ yat tad-anāśritaḥ, karma-phala-tṛṣṇā-rahita ity arthaḥ | yo hi karma-phale tṛṣṇāvān sa karma-phalam āśrito bhavati | ayaṃ tu tad-viparītaḥ, ato’nāśritaḥ karma-phalam | evaṃbhūtaḥ san kāryaṃ kartavyaṃ nityaṃ kāmya-viparītam agnihotrādikaṃ karma karoti nirvartayati | yaḥ kaścid īdṛśaḥ karmī sa karmy antarebhyo viśiṣyate | ity evam artham āha—sa saṃnyāsī ca yogī ceti | saṃnyāsaḥ parityāgaḥ sa yasyāsti sa saṃnyāsī ca yogī ca | yogaś citta-samādhānaṃ sa yasyāsti sa yogī ceti evaṃguṇa-saṃpanno’yaṃ mantavyaḥ | na kevalaṃ niragnir akriya eva saṃnyāsī yogī ceti mantavyaḥ | nirgatāḥ agnayaḥ karmāṅga-bhūtā yasmāt sa niragniḥ | akriyaś cānagni-sādhanāpy avidyamānāḥ kriyās tapo-dānādikā yasyāsāv akriyaḥ

 

Rāmānuja


uktaḥ karmayogaḥ saparikaraḥ, idānīṃ jñānayogakarmayogasādhyātmāvalokanarūpayogābhyāsavidhir ucyate / tatra karmayogasya nirapekṣayogasādhanatvaṃ draḍhayituṃ jñānākāraḥ karmayogo yogaśirasko ‚nūdyate / karmaphalaṃ svargādikam anāśritaḥ, kāryaṃ karmānuṣṭhānam eva kāryam, sarvātmanāsmatsuhṛdbhūtaparamapuruṣārādhanarūpatayā karmaiva mama prayojanam, na tatsādhyaṃ kiṃcid iti yaḥ karma karoti; sa saṃnyāsī ca jñānayoganiṣṭhaś ca; yogī ca karmayoganiṣṭhaś ca; ātmāvalokanarūpayogasādhanabhūtobhayaniṣṭha ityarthaḥ / na niragnir na cākriyaḥ na coditayajñādikarmasv apravṛttaḥ, na ca kevalajñānaniṣṭhaḥ / tasya hi jñananiṣṭhaiva, karmayoganiṣṭhasya tūbhayam astītyabhiprāyaḥ

 

Śrīdhara


pūrvādhyāye saṃkṣepeṇoktaṃ yogaṃ prapañcayituṃ ṣaṣṭhādhyāyārambhaḥ | tatra tāvat sarva-karmāṇi manasā saṃnyasya [Gītā 5.13] ity ārabhya saṃnyāsa-pūrvikāyā jñāna-niṣṭhāyās tātparyenābhidhānād duḥkha-rūpatvāc ca karmaṇaḥ sahasā saṃnyāsātiprasaṅgaṃ prāptaṃ vārayituṃ saṃnyāsād api śreṣṭhatvena karma-yogaṃ stauti anāśrita iti dvābhyām | karma-phalam anāśrito ‚napekṣamāṇaḥ sann avaśya-kāryatayā vihitaṃ karma yaḥ karoti, sa eva saṃnyāsī yogī ca na tu niragnir agni-sādhyeṣṭākhya-karma-tyāgī | na cākriyo ‚nagni-sādhya-pūrtākhya-karma-tyāgī

 

Madhusūdana


tatra sarva-karma-tyāgena yogaṃ vidhāsyaṃs tyājyatvena hīnatvam āśaṅkya karma-yogaṃ stauti anāśrita iti dvābhyām | karmaṇāṃ phalam āśrito ‚napekṣamāṇaḥ phalābhisaṃdhi-rahitaḥ san kāryaṃ kartavyatayā śāstreṇa vihitaṃ nityam agnihotrādi karma karoti yaḥ sa karmy api san saṃnyāsī ca yogī ceti stūyate |

sannyāso hi thyāgaḥ | citta-gata-vikṣepābhāvaś ca yogaḥ | tau cāsya vidyete phala-tyāgāt phala-tṛṣṇā-rūpa-citta-vikṣepābhāvāc ca | karma-phala-tṛṣṇā-tyāga evātra gauṇyā vṛttyā saṃnyāsa-yoga-śabdābhyām abhidhīyate sakāmānapekṣya prāśastya-kathanāya | avaśyambhāvinau hi niṣkāma-karmānuṣṭhātur mukhyau saṃnyāsa-yogau | tasmād ayaṃ yadyapi na niragnir agni-sādhya-śrauta-karma-tyāgī na bhavati, na cākriyo ‚gni-nirapekṣa-smārta-kriyā-tyāgī ca na bhavati | tathāpi saṃnyāsī yogī ceti mantavyaḥ |

athavā na niragnir na cākriyaḥ saṃnyāsī yogī ceti mantavyaḥ | kintu sāgniḥ sakriyaś ca niṣkāma-karmānuṣṭhāyī saṃnyāsī yogī ceti mantavya iti stūyate | apaśavo vā anye go-aśvebhyaḥ paśavo go-aśvān ity atreva praśaṃsā-lakṣaṇayā nañ-anvayopapattiḥ | atra cākriya ity anenaiva sarva-karma-saṃnyāsini labdhe niragnir iti vyarthaṃ syād ity agni-śabdena sarvāṇi karmāṇy upalakṣya niragnir iti saṃnyāsī kriyā-śabdena citta-vṛttīr upalakṣyākriya iti niruddha-citta-vṛttir yogī ca kathyate | tena na niragniḥ saṃnyāsī mantavyo na cākriyo yogī mantavya iti yathā-saṅkhyam ubhaya-vyatireko darśanīyaḥ | evaṃ sati nañ-dvayam apy upapannam iti draṣṭavyam

 

Viśvanātha


aṣṭāṅga-yogābhyāse pravṛttenāpi citta-śodhakaṃ niṣkāma-karma na tyājyam ity āha karma-phalam āśrito ‚napekṣamāṇaḥ kāryam avaśya-kartavyatvena śāstra-vihitaṃ karma yaḥ karoti, sa eva karma-phala-saṃnyāsāt saṃnyāsī, sa eva viṣaya-bhogeṣu cittābhāvād yogī cocyate | na ca niragnir agnihotrādi-karma-mātra-tyāgavān eva sannyāsy ucyate | na cākriyo na daihika-ceṣṭā-śūnyo ‚rdha-nimīlita-netra eva yogī cocyate

 

Baladeva


proktaṃ karma-yogam aṣṭāṅga-yoga-śiraskam upadekṣyann ādau tau tad-upāyatvāt taṃ karma-yogam stauti bhagavān anāśrita iti dvābhyām | karma-phalam paśv-anna-putra-svargādi-kāmanāśrito ‚nicchan kāryam avaśya-kartavyatayā vihitaṃ karma yaḥ karoti, sa saṃnyāsī jñāna-yoga-niṣṭhaḥ, yogī cāṣṭāṅga-yoga-niṣṭhaḥ sa eva | karma-yogenaiva tayoḥ siddhir iti bhāvaḥ | na niragnir agnihotrādi-karma-tyāgī yati-veśaḥ sannyāsī na cākriyaḥ śarīra-karma-tyāgī ardha-mudrita-netro yogī | atra yogam aṣṭāṅgaṃ cikīrṣūṇāṃ sahasā karma na tyājyam iti matam

 
 

Michalski


Wzniosły rzekł:
Kto, nie dbając o owoc czynu, spełnia dzieło, które spełnione być powinno, ten jest tym, który zaniechał, ten jest tym, który się poświęcił; lecz kto nie podtrzymuje ognia na ołtarzu i kto nie działa, nie jest joginem.

 

Olszewski


Błogosławiony.
Kto, nie dążąc do owoców dzieł swoich, spełnia czyny przepisane, ten jest sługą Wyrzeczenia się i Yoginem, ale nie ten, kto zaniedbuje ogień poświęcony i czyny święte.

 

Dynowska


I rzecze Pan:
Kto czyni to, co czynić należy, bez troski o żaden prac swoich plon, ten jest Sanjasin i Jogin prawdziwy, nie ten, co ofiarnego nie zapala ognia i nie sprawuje rytuałów.

 

Sachse


Joginem, tym, kto porzucił czyn,
nie jest ten, kto nie podtrzymuje ognia
i nie podejmuje swego obowiązku,
lecz ten, kto spełnia czyn należny
ale nie lgnie ku owocom czynu.

 

Kudelska


Czcigodny pan rzecze:
Ten, kto powinność swą wypełnia, nie zważając na owoce czynu, ten jest prawdziwym joginem, sannjasinem,
A nic jest nim ten, kto ognia ofiarnego nie rozpala, ani ofiar nie składa.

 

Rucińska


Rzekł Pan:
Kto spełnia czyn swój powinny o owoc czynu nie dbając,
To jest sannjasin, to jogin – nie ten bez ognia i czynu!

 

Szuwalska


Pan Wszystkich Bogactw dalej mówił do Ardżuny:
»Kto, nie dbając o owoc pracy, zawsze czyni
To, co czynić powinien, jako swą powinność,
Ten prawdziwie się wyrzekł, ten też jest joginem,
A nie ten, kto ofiarnych ogni nie zapala
I ze swych obowiązków się nie wywiązuje.

 
 

BhG 6.2

yaṃ saṃnyāsam iti prāhur yogaṃ taṃ viddhi pāṇḍava
na hy asaṃnyasta-saṃkalpo yogī bhavati kaś-cana

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he pāṇḍava (Pandowicu!),
yam saṃnyāsam iti (co wyrzeczeniem) prāhuḥ (nazwali),
tam yogam (to joga) viddhi (wiedz),
asaṃnyasta-saṅkalpaḥ (kto nie porzucił pragnień) kaścana (żaden) yogī (joginem) na hi bhavati (zaiste nie jest).

 

tłumaczenie polskie


Pandowicu, wiedz, że to, co nazywają wyrzeczeniem, jest jogą.
Zaiste nikt, kto nie porzucił pragnień, nie jest joginem.

 

analiza gramatyczna

yam yat sn. 2i.1 m. co;
saṃnyāsam saṃnyāsa 2i.1 m. odrzucenie, rezygnacja, wyrzeczenie (od: sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać);
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
prāhuḥ pra-ah (obwieszczać) Perf. P 1c.3 nazwali (odmieniane jedynie w Perf. , pozostałe formy od: brū);
yogam yoga 2i.1 m. przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
tam tat sn. 2i.1 m. to;
viddhi vid (wiedzieć) Imperat. P 2c.1 wiedz, znaj;
pāṇḍava pāṇḍava 8i.1 m. o synu Pandu (od: pāṇḍu – biały, jasny, blady);
na av. nie;
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
asaṃnyasta-saṃkalpaḥ a-saṃnyasta-saṃkalpa 1i.1 m. ; yena saṃnyastaḥ saṃkalpo nāsti saḥ ten, przez kogo pragnienia nie są odrzucone (od: sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać, PP saṃnyasta – odrzucony, odłożony; sam-kḷp – być gotowym do, pragnąć, saṃkalpa – idea, pragnienie);
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
bhavati bhū (być) Praes. P 1c.1 staje się;
kaś-cana kim-cana sn. 1i.1 m. ktoś (od: kim – co?; -cana – partykuła nieokreśloności);

 

warianty tekstu


saṃnyāsam iti → sannyāsa iti (to jest wyrzeczeniem);
hi asaṃnyasta-saṅkalpo → hi asaṃnaddha-saṅkalpo (ten, kogo pragnienia nie są związane);
yogī bhavati kaś-cana → yogo bhavati duḥkhahā (joga jest cierpieniem);

 
 


Śāṃkara


nanu ca niragneḥ akriyasyaiva śruti-smṛti-yoga-śāstreṣu saṃnyāsitvaṃ yogitvaṃ ca prasiddham | katham iha sāgneḥ sa-kriyasya ca saṃnyāsitvaṃ yogitvaṃ cāprasiddham ucyata iti | naiṣa doṣaḥ, kayācid guṇa-vṛttyā ubhayasya saṃpipādayiṣitatvāt | tat kathaṃ ? karma-phala-saṃkalpa-saṃnyāsāt saṃnyāsitvam, yogāṅgatvena ca karmānuṣṭhānāt karma-phala-saṃkalpasya ca citta-vikṣepa-hetoḥ parityāgād yogitvaṃ ceti gauṇam ubhayam | na punar mukhyaṃ saṃnyāsitvaṃ yogitvaṃ cābhipretam ity etam arthaṃ darśayitum āha—

yaṃ sarva-karma-tat-phala-parityāga-lakṣaṇaṃ paramārtha-saṃnyāsaṃ saṃnyāsam iti prāhuḥ śruti-smṛti-vidaḥ, yogaṃ karmānuṣṭhāna-lakṣaṇaṃ taṃ paramārtha-saṃnyāsaṃ viddhi jānīhi he pāṇḍāva | karma-yogasya pravṛtti-lakṣaṇasya tad-viparītena nivṛtti-lakṣaṇena paramārtha-saṃnyāsena kīdṛśaṃ sāmānyam aṅgīkṛtya tad-bhāva ucyate ity apekṣāyām idam ucyate—asti hi paramārtha-saṃnyāsena sādṛśyaṃ kartṛ-dvārakaṃ karma-yogasya | yo hi paramārtha-saṃnyāsī sa tyakta-sarva-karma-sādhanatayā sarva-karma-tat-phala-viṣayaṃ saṃkalpaṃ pravṛtti-hetu-kāma-kāraṇaṃ saṃnyasyati | ayam api karma-yogī karma kurvāṇa eva phala-viṣayaṃ saṃkalpaṃ saṃnyasyatīti | etam arthaṃ darśayiṣyann āha—na hi yasmād asaṃnyasta-saṃkalpo’saṃnyasto’parityaktaḥ saṅkalpo’bhisandhir yena so’saṃnyasta-saṅkalpaḥ kaścana kaścid api karmī yogī samādhānavān bhavati | na saṃbhavatīty arthaḥ | phala-saṃkalpasya citta-vikṣepa-hetutvāt | tasmād yaḥ kaścana karmī saṃnyasta-phala-saṃkalpo bhavet sa yogī samādhānavān avikṣipta-citto bhavet | citta-vikṣepa-hetoḥ phala-saṃkalpasya saṃnyastatvād ity abhiprāyaḥ | yogāṅgatvena karmānuṣṭhānāt karma-phala-saṅkalpasya vā citta-vikṣepa-hetoḥ parityāgāt yogitvaṃ ceti saṃnyāsitvaṃ cety abhipretam ucyate

 

Rāmānuja


uktalakṣaṇakarmayoge jñānam apy astīty āha

yaṃ saṃnyāsa iti jñānayoga iti, ātmayāthātmyajñānam iti prāhuḥ, taṃ karmayogam eva viddhi / tad upapādayati na hy asaṃnyastasaṃkalpo yogī bhavati kaścana / ātmayāthātmyānusandhānena anātmani prakṛtau ātmasaṅkalpaḥ saṃnyastaḥ parityakto yena sa saṃnyastasaṅkalpaḥ; anevaṃbhūtaḥ asaṃnyastasaṅkalpaḥ / na hy ukteṣu karmayogiṣv anevaṃbhūtaḥ kaścana karmayogī bhavati; „yasya sarve samārambhāḥ kāmasaṅkalpavarjitāḥ” iti hy uktam

 

Śrīdhara


kuta ity apekṣāyāṃ karma-yogasyaiva saṃnyāsatvaṃ pratipādayann āha yam iti | saṃnyāsam iti prāhuḥ prakarṣeṇa śreṣṭhatvenāhuḥ | nyāsa evāty arecayat ity ādi śruteḥ | kevalāt phala-saṃnyasanād dhetor yogam eva taṃ jānīhi | kuta ity apekṣāyām iti śabdokto hetur yoge ‚py astīty āha na hīti | na saṃnyastaḥ phala-saṃkalpo yena sa karma-niṣṭho jñāna-niṣṭho vā kaścid api na hi yogī bhavati | ataḥ phala-saṅkalpa-tyāga-sāmyāt saṃnyāsī ca phala-saṅkalpa-tyāgād eva citta-vikṣepābhāvād yogī ca bhavaty eva sa ity arthaḥ

 

Madhusūdana


asaṃnyāse ‚pi saṃnyāsa-śabda-prayoge nimitta-bhūtaṃ guṇa-yogaṃ darśayitum āha yaṃ saṃnyāsam iti | yaṃ sarva-karma-tat-phala-parityāgaṃ saṃnyāsam iti prāhuḥ śrutayaḥ nyāsa evāty arecayat, brāhmaṇāḥ puatraiṣaṇāyāś ca vittaiṣaṇāyāś ca lokaiṣaṇāyāś ca vyutthāyātha bhikṣā-caryaṃ caranti ity ādyāḥ | yogaṃ phala-tṛṣṇā-kartṛtvābhimānayoḥ parityāgena vihita-karmānuṣṭhānaṃ taṃ saṃnyāsaṃ viddhi he pāṇḍava | abrahma-dattaṃ brahma-dattam ity āha taṃ vayaṃ manyāmahe brahma-datta-sadṛśo ‚yam iti nyāyāt para-śabdaḥ paratra prayujyamānaḥ sādṛśyaṃ bodhayati gauṇyā vṛttyā tad-bhāvāropeṇa vā | prakṛte tu kiṃ sādṛśyam ? iti tad āha nahīti | hi yasmād asaṃnyasta-saṃkalpo ‚tyakta-phala-saṅkalpaḥ kaścana kaścid api yogī na bhavati | api tu sarvo yogī tyakta-phala-saṅkalpa eva bhavatīti phala-tyāga-sāmyāt tṛṣṇā-rūpa-vitta-vṛtti-nirodha-sāmyāc ca gauṇyā vṛttyā karmy eva saṃnyāsī ca yogī ca bhavatīty arthaḥ | tathā hi – yogaś citta-vṛtti-nirodhaḥ [YogaS 1.2] pramāṇa-viparyaya-vikalpa-nidrā-smṛtaya [YogaS 1.6] iti vṛttayaḥ pañca-vidhāḥ | tatra pratyakṣānumāna-śāstropamānārthāpatty-abhāvākhyāni pramāṇāni ṣaḍ iti vaidikāḥ | pratyakṣānumānāgamāḥ pramāṇāni [YogaS 1.7] trīṇīti yogāḥ | antarbhāva-bahir-bhāvābhyāṃ saṅkoca-vikāsau draṣṭavyau | ataeva tārkikādīnāṃ mata-bhedāḥ | viparyayo mithyā-jñānam tasya pañca bhedā avidyāsmitā-rāga-dveṣābhiniveśaḥ [YogaS 2.3] ta eva ca kleśāḥ | śabda-jñānānupātī vastu-śūnyo vikalpaḥ [YogaS 1.9] pramā-bhrama-vilakṣaṇo ‚sad-artha-vyavahāraḥ śaśa-viṣāṇam asat-puruṣasya catanyam ity ādiḥ | abhāva-pratyayālambanā vṛttir nidrā [YogaS 1.10] na tu jñānādy-abhāva-mātram ity arthaḥ | anubhūta-viṣayāsaṃpramoṣaḥ smṛtiḥ [YogaS 1.11] pūrvānubhava-saṃskārajaṃ jñānam ity arthaḥ | sarva-vṛtti-janyatvād ante kathanam | lajjādi-vṛttīnām api āñcasv evāntarbhāvo draṣṭavyaḥ | etādṛśāṃ sarvāsāṃ citta-vṛttīnāṃ norodho yoga iti ca samādhir iti ca kathyate | phala-saṅkalpas tu rāgākhyas tṛtīyo viparyaya-bhedas tan-nirodha-mātram api gauṇyā vṛttyā yoga iti saṃnyāsa iti cocyata iti na virodhaḥ

 

Viśvanātha


karma-phala-tyāga eva saṃnyāsa-śabdārthaḥ | vastutas tathā viṣayebhyaś citta-naiścalyam eva yoga-śabdārthaḥ | tasmāt saṃnyāsa-yoga-śabdayor aikyārtham evāgatam ity āha yam iti | asaṃnyasto na saṃnyastas tyaktaḥ saṅkalpaḥ phalākāṅkṣā viṣaya-bhoga-spṛhā yena saḥ

 

Baladeva


nanu sarvendriya-vṛtti-virati-rūpāyāṃ jñāna-niṣṭhāyāṃ saṃnyāsa-śabdaś citta-vṛtti-nirodhe yoga-śabdaś ca paṭhyate | sa ca sarvendriya-vyāpārātmake karma-yoge sa saṃnyāsī ca yogī ceti bruvatā bhavatā kayā vṛttyā nīyata iti cet tatrāha yam iti | yaṃ karma-yogam artha-tātparya-jñāḥ saṃnyāsṃ prāhus tam eva taṃ yogam aṣṭāṅgaṃ viddhi | he pāṇḍava !

nanu siṃho mānavakaḥ ity ādau śauryādi-guṇa-sādṛśyena tathā prayogaḥ | prakṛteḥ kiṃ sādṛśyam iti cet tatrāha na hīti | asaṃnyasta-saṃkalpaḥ kaścana kaścid jñāna-yogy aṣṭāṅga-yogī ca na bhavaty api tu saṃnyasta-saṃkalpa eva bhavatīty arthaḥ | saṃnyastaḥ parityaktaḥ saṅkalpaḥ phalecchā ca yena saḥ | tathā phala-tyāga-sādṛśyāt tṛṣṇā-rūpa-citta-vṛtti-nirodha-sādṛśyāc ca karma-yoginas tad-ubhayatvena prayogo gauṇa-vṛttyeti

 
 

Michalski


To, co nazywają wyrzeczeniem się, o synu Pandu, wiedz, że to jest Joga. Nikt nie może być joginem, kto się nie wyrzekł swoich zachceń.

 

Olszewski


A wiedz, synu Pandu, że to, co nazywają Samowyrzeczeniem się, jest właśnie Jednością; bo bez wyrzeczenia się samego siebie nikt nie może Zjednoczyć się prawdziwie.

 

Dynowska


Wiedz, o Pandawo, iż prawdziwe wyrzeczenie jest Jogą; jogiem nie stanie się nikt, kto się nie wyrzeknie własnej wyobraźni.

 

Sachse


Wiedz, o synu Pandu,
że jogą jest to, co zowią porzuceniem.
Albowiem nikt, kto nie porzucił swoich pragnień,
nie staje się joginem.

 

Kudelska


Wiedz, Pandawo, że to, co nazywają porzuceniem, to jest joga;
A nigdy joginem nie będzie ten, kto wyobrażeń swego umysłu się nie wyrzekł.

 

Rucińska


Wiedz, że co zowią sannjasą, to, synu Pandu, jest jogą,
Bo nikt, kto własnych się pragnień nie wyrzekł, nie jest joginem.

 

Szuwalska


Wiedz, Pandawo, że to, co zwie się wyrzeczeniem,
Jest tym samym co joga, gdyż bez porzucenia
Egoistycznych pragnień nikt nie jest joginem.

 
 

BhG 6.3

ārurukṣor muner yogaṃ karma kāraṇam ucyate
yogārūḍhasya tasyaiva śamaḥ kāraṇam ucyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yogam (jogę) ārurukṣoḥ (pragnącego osiągnąć) muneḥ (mędrca) karma (czyn) kāraṇam (środkiem) ucyate (jest nazywany).
tasya eva (właśnie jego) yogārūḍhasya (tego, który osiągnął jogę) śamaḥ (spokój) kāraṇam (środkiem) ucyate (jest nazywany).

 

tłumaczenie polskie


Mówi się że czyn jest metodą dla mędrca, który pragnie dostąpić jogi.
Mówi się, że spokój jest metodą dla tego właśnie, który jogi dostąpił.

 

analiza gramatyczna

ārurukṣoḥ ārurukṣu (ā-ruh – wstępować ) des. 6i.1 m. pragnącego wspiąć się, podnieść, uczynić postęp;
muneḥ muni 6i.1 m. mędrca, świętego, wieszcza (od: man – myśleć, wyobrażać sobie);
yogam yoga 2i.1 m. przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
karma karman 1i.1 n. czyn, działanie i jego skutki (od: kṛ – robić);
kāraṇam kāraṇa 1i.1 n. przyczyna, powód, motyw, zasada, środek (od: kṛ – robić, karaṇa – czyn, bezpośrednia przyczyna, instrument, pomocnik);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 mówi się o, jest nazywane;
yogārūḍhasya yoga-ārūḍha 6i.1 m. ; TP : yogam āruḍhasyetitego, który osiągnął jogę (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; ā-ruh – wstępować, PP ārūḍha – który się wspiął);
tasya tat sn. 6i.1 m. jego;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
śamaḥ śama 1i.1 m. spokój, wyciszenie (od: śam – wyciszać, kończyć, niszczyć);
kāraṇam kāraṇa 1i.1 n. przyczyna, powód, motyw, zasada, środek (od: kṛ – robić, karaṇa – czyn, bezpośrednia przyczyna, instrument, pomocnik);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 mówi się o, jest nazywane;

 

warianty tekstu


yogārūḍhasya → āruḍhasya tu (ale tego, który się wspiął);
 
 

Śāṃkara


evaṃ paramārtha-saṃnyāsa-karma-yogayoḥ kartṛ-dvārakaṃ saṃnyāsa-sāmānyam apekṣya yaṃ saṃnyāsam iti prāhur yogaṃ taṃ viddhi pāṇḍāva [gītā 6.2] iti karma-yogasya stuty-arthaṃ saṃnyāsatvam uktam | dhyāna-yogasya phala-nirapekṣaḥ karma-yogo bahiraṅgaṃ sādhanam iti taṃ saṃnyāsatvena stutvādhunā karma-yogasya dhyāna-yoga-sādhanatvaṃ darśayati—

ārurukṣor āroḍhum icchataḥ, anārūḍhasya, dhyāna-yoge’vasthātum aśaktasyaivety arthaḥ | kasya tasyārurukṣoḥ ? muneḥ, karma-phala-saṃnyāsina ity arthaḥ | kim ārurukṣoḥ ? yogam | karma kāraṇaṃ sādhanam ucyate | yogārūḍhasya punas tasyaiva śamar upaśamaḥ sarva-karmabhyo nivṛttiḥ kāraṇaṃ yogārūḍhasya sādhanam ucyate ity arthaḥ | yāvad yāvat karmabhya uparamate, tāvat tāvat nirāyāsasya jitendriyasya cittaṃ samādhīyate | tathā sati sa jhaṭiti yogārūḍho bhavati | tathā coktaṃ vyāsena—

naitādṛśaṃ brāhmaṇasyāsti vittaṃ
yathaikatā samatā satyatā ca |
śīlaṃ sthitir daṇḍa-nidhānam ārjavaṃ
tatas tataś coparamaḥ kriyābhyaḥ || [mātrbh 12.175.37] iti

 

Rāmānuja


karmayoga evāpramādena yogaṃ sādhayatīty āha

yogam ātmāvalokanaṃ prāptum icchor mumukṣoḥ karmayoga eva kāraṇam ucyate / tasyaiva yogārūḍhasya pratiṣṭhitayogasyaiva, śamaḥ karmanivṛttiḥ kāraṇam ucyate / yāvad ātmāvalokanarūpamokṣāvāpti karma kāryam ityarthaḥ

 

Śrīdhara


tarhi yāvaj-jīvaṃ karma-yoga eva prāpta ity āśaṅkya tasyāvadhim āha ārurukṣor iti | jñāna-yogam āroḍhuṃ prātum icchoḥ puṃsas tad-ārohe kāraṇaṃ karmocyate | citta-śuddhi-karatvāt | jñāna-yogam ārūḍhasya tu tasyaiva dhyāna-niṣṭhasya śamaḥ samādhiś citta-vikṣepaka-karmoparamo jñāna-paripāke kāraṇam ucyate

 

Madhusūdana


tat kiṃ praśastatvāt karma-yoga eva yāvaj-jīvam anuṣṭheya iti nety āha ārurukṣor iti | yogam antaḥ-karaṇa-śuddhi-rūpaṃ vairāgyam ārurukṣor āroḍhum icchor na tvārūḍhasya muner bhaviṣyataḥ karma-phala-tṛṣṇā-tyāginaḥ karma śāstra-vihitam agnihotrādi nityaṃ bhagavad-arpaṇa-buddhyā kṛtaṃ kāraṇaṃ yogārohaṇe sādhanam anuṣṭheyam ucyate veda-mukhena mayā | yogārūḍhasya yogam antaḥ-karaṇa-śuddhi-rūpaṃ vairāgyaṃ prāptavatas tu tasyaiva pūrvaṃ karmiṇo ‚pi sataḥ śamaḥ sarva-karma-saṃnyāsa eva kāraṇam anuṣṭheyatayā jñāna-paripāka-sādhanam ucyate

 

Viśvanātha


nanu tarhy aṣṭāṅga-yogino yāvaj-jīvam eva niṣkāma-karma-yogaḥ prāpta ity āśaṅkya tasyāvadhim āha ārurukṣor iti | muner yogābhyāsino yogaṃ niścala-dhyāna-yogam āroḍhuṃ icchos tad-ārohe kāraṇaṃ karma cocyate citta-śuddhi-karatvāt | tatas tasya yogaṃ dhyāna-yogam ārūḍhasya dhyāna-niṣṭhā-prāptaḥ śamaḥ vikṣepaka-sarva-karmoparamaḥ kāraṇam | tad evaṃ samyak-citta-śuddhi-rahito yogārurukṣuḥ

 

Baladeva


nanv evam aṣṭāṅga-yogino yāvaj jīvaṃ karmānuṣṭhānaṃ prāptam iti cet tatrāha ārurukṣor iti | muner yogābhyāsino yogaṃ dhyāna-niṣṭhām ārurukṣos tad-ārohe karma kāraṇaṃ hṛd-viśuddhi-kṛttvāt | tasyaiva yogārūḍhasya dhyāna-niṣṭhasya tad-dāḍhye śamo vikṣepaka-karmoparatiḥ kāraṇam

 
 

Michalski


Dla odbieżćy, który się chce podnieść wzwyż, ku Jodze, czyn jest podstawą, dla tego zaś, kto już Jogę osiągnął, podstawą jest spokój.

 

Olszewski


Dla samotnika, który dąży ku Jedności świętej, czyn staje się pomocą; osiągnąwszy ją, ma spokój za pomocnika.

 

Dynowska


Człowiek rozumny, który po drodze Jogi się wspina, czynów za środek używa; lecz gdy posiądzie doskonałość w Jodze, pogodne trwanie w niej staje się dlań środkiem.

 

Sachse


Mówi się, że mędrca,
który pragnie wspiąć się ku jodze, cechuje czyn.
Spokój natomiast jest nieodłączną cechą tego,
kto już jogę osiągnął.

 

Kudelska


Czyn jest środkiem dla mędrca, gdy pragnie do końca jogę poznać,
A gdy ją osiągnie, wtedy pogoda ducha jest środkiem jego działania.

 

Rucińska


Gdy muni wznieść się do jogi chce, czyn jest środkiem dla niego,
Gdy wzniósł się do jogi, spokój dla niego jest wtedy środkiem.

 

Szuwalska


Dla mędrca, co do jogi dąży, czyn jest środkiem,
Lecz dla spełnionych w jodze podstawą jest spokój.

 
 

BhG 6.4

yadā hi nendriyārtheṣu na karmasv anuṣajjate
sarva-saṃkalpa-saṃnyāsī yogārūḍhas tadocyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yadā hi (zaiste kiedy) indriyārtheṣu (w celach zmysłów) karmasu [ca] (i w czynach) na anuṣajjate (nie lgnie), sarva-saṃkalpa-saṃnyāsī (wyrzeczeniec we wszystkich pragnieniach) tadā (wówczas) yogārūḍhaḥ (tym, który osiągnął jogę) ucyate (jest nazywany).

 

tłumaczenie polskie


Zaiste kiedy ten, który wyrzekł się wszelkich pragnień,
nie lgnie do celów zmysłów ani do działań,
wtedy mówi się, że dostąpił jogi.

 

analiza gramatyczna

yadā av. kiedy (korelatyw do: tadā – wtedy, wówczas);
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
na av. nie;
indriyārtheṣu indriya-artha 7i.3 m. ; TP : indriyāṇām artheṣv itiw celach zmysłów (od: ind – posiadać moc, indriya – zmysły; arth – pragnąć, chcieć zdobyć, artha – cel, zamiar, motyw, użycie, rzecz, obiekt, bogactwo, posiadłości);
na av. nie;
karmasu karman 7i.3 n. w czynach, w działaniach (od: kṛ – robić);
anuṣajjate anu-sañj (zajmować się, przylegać) Praes. Ā 1c.1 lgnie, jest przywiązany;
sarva-saṃkalpa-saṃnyāsī sarva-saṃkalpa-saṃnyāsin 1i.1 m. ; TP : sarveṣāṃ saṃkalpānāṃ sanyāsītiwyrzeczeniec we wszystkich pragnieniach (od: sarva – wszystko; sam-kḷp – być gotowym do, pragnąć, saṃ-kalpa – idea, pragnienie; sam-ni-as – zostawiać, odkładać, porzucać, PP saṃnyasta – odrzucony, odłożony, saṃnyāsin – wyrzeczeniec, asceta; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
yogārūḍhaḥ yoga-ārūḍha 1i.1 m. ; TP : yogam āruḍha ititen, który osiągnął jogę (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; ā-ruh – wstępować, PP ārūḍha – który się wspiął);
tadā av. wtedy, wówczas;
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 mówi się o, jest nazywane;

 

warianty tekstu


anuṣajjateanusajjate / anurajyate / anuṣajyate (lgnie / jest jaśniejący / jest lgnący);
karmasv anuṣajjate → sarva-karmasv ṣajjate (lgnie do wszelkiego czynu);
tadocyate → tad ucyate / tatocyate (to nazywane jest / o mój drogi, jest nazywane);

 
 

Śāṃkara


athedānīṃ kadā yogārūḍho bhavatīty ucyate—

yadā samādhīyamāna-citto yogī hīndriyārtheṣv indriyāṇām arthāḥ śabdādayas teṣv indriyārtheṣu karmasu ca nitya-naimittika-kāmya-pratiṣiddheṣu prayojanābhāva-buddhyā nānuṣajjate’nuṣaṅgaṃ kartavyatā-buddhiṃ na karotīty arthaḥ | sarva-saṃkalpa-saṃnyāsī sarvān saṃkalpān ihāmutrārtha-kāma-hetūna saṃnyasituṃ śīlam asyeti sarva-saṃkalpa-saṃnyāsī | yogārūḍhaḥ prāpta-yoga ity etat, tadā tasmin kāla ucyate | sarva-saṃkalpa-saṃnyāsīti vacanāt sarvāṃś ca kāmān sarvāṇi ca karmāṇi saṃnyasyed ity arthaḥ | saṃkalpa-mūlā hi sarve kāmāḥ—saṃkalpa-mūlaḥ kāmo vai yajñāḥ saṃkalpa-saṃbhavāḥ [mātranu 2.3]

kāma jānāmi te mūlaṃ saṃkalpāt tvaṃ hi jāyase |
na tvāṃ saṃkalpayiṣyāmi tena me na bhaviṣyasi || [mātrabh 12.177.25] ity ādi-smṛteḥ |

sarva-kāma-parityāge ca sarva-karma-saṃnyāsaḥ siddho bhavati | sa yathā-kāmo bhavati tat-kratur bhavati yat kratur bhavati tat karma kurute [bhāvātmauttaṃ 4.4.5] ity ādi śrutibhyaḥ | yad yad dhi kurute jantus tat tat kāmasya ceṣṭitaṃ [mātranu 2.4] ity ādi-smṛtibhyaś ca | nyāyāc ca—na hi sarva-saṃkalpa-saṃnyāse kaścit spanditum api śaktaḥ | tasmāt sarva-saṃkalpa-saṃnyāsīti vacanāt sarvān kāmān sarvāṇi karmāṇi ca tyājayati bhagavān

 

Rāmānuja


kadā pratiṣṭhitayogo bhavatīty atrāha

yadāyaṃ yogī tv ātmaikānubhavasvabhāvatayā indriyārtheṣu ātmavyatiriktaprākṛtaviṣayeṣu, tatsaṃbandhiṣu ca karmasu nānuṣajjate na saṅgam arhati, tadā hi sarvasaṅkalpasamnyāsī yogārūḍha ity ucyate / tasmād ārurukṣor viṣayānubhavārhatayā tadananuṣaṅgābhyāsarūpaḥ karmayoga eva yoganiṣpattikāraṇam / ato viṣayānanuṣaṅgābhyāsarūpaṃ karmayogam eva ārurukṣuḥ kuryāt

 

Śrīdhara


kīdṛśo ‚yaṃ yogārūḍho yasya śamaḥ kāraṇam ucyata iti ? atrāha yadeti | indriyārtheṣv indriya-bhogyeṣu śabdādiśu tat-sādhaneṣu ca karmasu yadā nānuṣajjate āsaktiṃ na karoti | tatra hetuḥ āsakti-mūla-bhūtān sarvā bhoga-viṣayān karma-viṣayāṃś ca saṅkalpān saṃnyasituṃ tyaktuṃ śīlaṃ yasya saḥ | tadā yogārūḍha ucyate

 

Madhusūdana


kadā yogārūḍho bhavatīty ucyate yadeti | yadā yasmiṃś citta-samādhāna-kāla indriyārtheṣu śabdādiśu karmasu ca nitya-naimittika-kāmya-laukika-pratiṣiddheṣu nānuṣajjate teṣāṃ mithyātva-darśanenātmano ‚kartr-abhoktṛ-paramānanadādvaya-svarūpa-darśanena ca prayojanābhāva-buddhyāham eteṣāṃ kartā mamaite bhogyā ity abhiniveśa-rūpam anuṣaṅgaṃ na karoti | hi yasmāt tasmāt sarva-saṅkalpa-saṃnyāsī sarveṣāṃ saṅkalpānām idaṃ mayā kartavyam etat phalaṃ bhoktavyam ity evaṃ rūpāṇāṃ mano-vṛtti-viśeṣāṇāṃ tad-viṣayāṇāṃ ca kāmānāṃ tat-sādhanānāṃ ca karmaṇāṃ tyāga-śīlaḥ | tadā śabdādiṣu karmasu cānuṣaṅgasya tad-dhetoś ca saṅkalpasya yogārohaṇa-pratibandhakasyābhāvād yogaṃ samādhim ārūḍho yogārūḍha ity ucyate

 

Viśvanātha


samyak-śuddha-cittas tu yogārūḍhas taj-jñāpakaṃ lakṣaṇam āha yadeti | indriyārtheṣu śabdādiṣu karmasu tat-sādhaneṣu

 

Baladeva


yogārūḍhatva-jñāpakaṃ cihnam āha yadeti | indriyārtheṣu śabdādiṣu tat-sādhaneṣu karmasu ca yadātmānanda-rasikaḥ san na sajjate | tatra hetuḥ sarveti | sarvān bhoga-viṣayān karma-viṣayāś ca saṅkalpānāsattimūla-bhūtān saṃnyasituṃ parityaktuṃ śīlaṃ yasya saḥ

 
 

Michalski


Kto nie ciąży ku rzeczom zmysłowym ani ku działaniu i wyzbył się wszystkich zachceń, ten uważany jest za człowieka, który się podniósł ku Jodze.

 

Olszewski


Albowiem nie mając przywiązania ani do przedmiotów zmysłowych ani do czynów, zaparłszy się całkiem siebie samego, taki człowiek prawdziwie osiągnął Jedność boską.

 

Dynowska


Ten się zowie doskonałym w Jodze, kto ani wrażeń zmysłowych, ani czynów nie pragnie i od wszelkich osobistych zamiarów jest wolny.

 

Sachse


Albowiem wtedy — powiadają — osiąga ktoś jogę,
kiedy porzuciwszy wszelkie pragnienia
nie przywiązuje się ani do świata zmysłów,
ani do uczynków.

 

Kudelska


Ten jest nazywany zdobywcą jogi, który nie lgnie już ani do przedmiotów zmysłowych, ani do żadnych czynów,
A wszelkie swe cele precz odrzucił.

 

Rucińska


Gdy bowiem nie lgnie do rzeczy zmysłowych ani do czynów,
Gdy już nie troszczy się o nic, zwie się wzniesionym do jogi.

 

Szuwalska


Kto nie pragnie rozkoszy ni pracy dla zysku
I uwolnił się całkiem od własnych pobudek,
Ten uznany być może za biegłego w jodze.

 
 

BhG 6.5

uddhared ātmanātmānaṃ nātmānam avasādayet
ātmaiva hy ātmano bandhur ātmaiva ripur ātmanaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


ātmanā (jaźnią) ātmānam (jaźń) uddharet (niech wynosi),
ātmānam (jaźni) na avasādayet (niech nie pogrąża).
ātmā eva hi (zaiste jaźń jedynie) ātmanaḥ (jaźni) bandhuḥ (przyjacielem) [asti] (jest).
ātmā eva (jedynie jaźń) ātmanaḥ (jaźni) ripuḥ (wrogiem) [asti] (jest).

 

tłumaczenie polskie


Niechaj dzięki jaźni jaźń wyniesie, niechaj jaźni nie pogrąża.
To jaźń jedynie jest przyjacielem jaźni, to jaźń jedynie jest jaźni wrogiem.

 

analiza gramatyczna

uddharet ud-hṛ (wydobywać) Pot. P 1c.1 oby wydobywał;
lub: ud-dhṛ (podnosić) Pot. P 1c.1 oby podnosił;
ātmanā ātman 3i.1 m. dzięki jaźni, jaźnią;
ātmānam ātman 2i.1 m. jaźń;
na av. nie;
ātmānam ātman 2i.1 m. jaźń;
avasādayet ava-sad (siadać w dół, opadać) Pot. caus. P 1c.1 oby zatapiał, oby pogrążał;
ātmā ātman 1i.1 m. jaźń;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
ātmanaḥ ātman 6i.1 m. jaźni;
bandhuḥ bandhu 1i.1 m. krewny, przyjaciel (bandh – wiązać);
ātmā ātman 1i.1 m. jaźń;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ripuḥ ripu 1i.1 m. wróg, oszust;
ātmanaḥ ātman 6i.1 m. jaźni;

 

warianty tekstu


nātmānam avasādayetātmānam avasādhayet (jaźń oby uczynił doskonałą);
bandhur → buddhir (jest roztropnością);

 
 

Śāṃkara


yadaivaṃ yogārūḍhaḥ, tadā tena ātmā udbhṛto bhavati saṃsārād anartha-jātāt | ataḥ—

uddharet saṃsāra-sāgare nimagnam ātmanātmānaṃ tata ut ūrdhvaṃ hared uddharet, yogārūḍhatām āpādayed ity arthaḥ | nātmānam avasādayet nādho nayeta, nādho gamayet | ātmaiva hi yasmād ātmano bandhuḥ | na hy anyaḥ kaścit bandhuḥ, yaḥ saṃsāra-muktaye bhavati | bandhur api tāvat mokṣaṃ prati pratikūla eva, snehādi-bandhanāyatanatvāt | tasmāt yuktam avadhāraṇam ātmaiva hy ātmano bandhur iti | ātmaiva ripuḥ śatruḥ | yo’nyo’pakārī bāhyaḥ śatruḥ so’pi ātma-prayukta eveti yuktam evāvadhāraṇam ātmaiva ripur ātmana iti

 

Rāmānuja


tad evāha

ātmanā manasā; viṣayānanuṣaktena ātmānam uddharet / tadviparītena manasā ātmānaṃ nāvasādayet / ātmaiva mana eva hy ātmano bandhuḥ; tad evātmano ripuḥ

 

Śrīdhara


ato viṣayāsakti-tyāge mokṣaṃ tad-āsaktau ca bandhaṃ paryālocya rāgādi-svabhāvaṃ tyajed ity āha uddhared iti | ātmanā viveka-yuktenātmānaṃ saṃsārād uddharet | na tv avasādayed adho na nayet | hi yata ātmaiva manaḥ-saṅgādy-uparata ātmanaḥ svasya bandhur upakārakaḥ | ripur apakārakaś ca

 

Madhusūdana


yo yadaivaṃ yogārūḍho bhavati tadā tenātmanaivātmoddhṛto bhavati saṃsārānartha-vrātāt | ata uddhared iti | ātmanā viveka-yuktena manasātmānaṃ svaṃ jīvaṃ saṃsāra-samudre nimagnaṃ tata uddharet | ut ūrdhvaṃ haret | viṣayāsaṅga-parityāgena yogārūḍhatām āpādayed ity arthaḥ | na tu viṣayāsaṅgenātmānam avasādayet saṃsāra-samudre majjayet | hi yasmād ātmaivātmano bandhur hitakārī saṃsāra-bandhanān mocana-hetur nānyaḥ kaścil laukikasya bandhor api snehānubandhena bandha-hetutvāt | ātmaiva nānyaḥ | kaścit ripuḥ śatru-rahita-kāri-viṣaya-bandhanāgāra-praveśāt kośakāra ivātmanaḥ svasya | bāhyasyāpi ripor ātma-prayuktatvād yuktam avadhāraṇam ātmaiva ripur ātmana iti

 

Viśvanātha


yasmād indriyārthāsaktyaivātmā saṃsāra-kūpe patitas taṃ yatnenoddhared iti | ātmanā viṣayāsakti-rahitena manasātmānaṃ jīvam uddharet | viṣayāsakti-sahitena manasā tv ātmānaṃ nāvasādayet na saṃsāra-kūpe pātayet | tasmād ātmā mana eva bandhur mana eva ripuḥ

 

Baladeva


indriyārthādy-anāsaktau hetu-bhāvenāha uddhared iti | viṣayādy-āsakta-manaskatayā saṃsāra-kūpe nimagnam ātmānaṃ jīvam ātmanā viṣayāsakti-rahitena manasā tasmād uddhared ūrdhvaṃ haret | viṣayāsaktena manasātmānaṃ nāvasādayet tatra na nimajjayet | hi niścaye naivam ātmaiva mana evātmanaḥ svasya bandhus tad eva ripuḥ | smṛtiś ca –

mana eva manuṣyāṇāṃ kāraṇaṃ bandha-mokṣayoḥ |
bandhāya viṣayāsaṅgo muktyai nirviṣayaṃ manaḥ || iti

 
 

Michalski


Należy podnosić ku górze ducha przez ducha, lecz nie należy go spychać ku niży. Każdy może być własnym przyjacielem i każdy własnym, wrogiem.

 

Olszewski


Niechaj się więc wznosi, a niech się nie zniża, albowiem duch człowieka czasem jest jego sprzymierzeńcem, czasem wrogiem.

 

Dynowska


Duchem ma wznosić swą niższą naturę, lecz jej nie gnębić; bowiem Duch jest zaprawdę osobowości przyjacielem, choć jest zarazem jej wrogiem.

 

Sachse


Niech sam wydźwignie samego siebie.
Niech nie pogrąża samego siebie [w sansarze].
Albowiem sam jest sprzymierzeńcem samego siebie
i swoim własnym wrogiem.

 

Kudelska


Obyś przez ducha się wzmacniał i ducha nie zatracił, duch jest samemu sobie przyjacielem,
lecz duch jest samemu sobie wrogiem zarazem.

 

Rucińska


Niechaj sam siebie podnosi, niech nie pogrąża sam siebie,
Bo sam jest swym przyjacielem i sam jest swym własnym wrogiem.

 

Szuwalska


Niech się wznosi osoba siłą swej natury.
Niech nie będzie przyczyną upadku swojego.
Tak jak można być swoim własnym przyjacielem,
Można również być wrogiem dla siebie samego.

 
 

BhG 6.6

bandhur ātmātmanas tasya yenātmaivātmanā jitaḥ
anātmanas tu śatrutve vartetātmaiva śatru-vat

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yena eva (jedynie przez kogo) ātmanā eva (jaźnią) ātmā (jaźń) jitaḥ (zwyciężona) [asti] (jest),
tasya (tego) ātmā (jaźń) ātmanaḥ (jaźni) bandhuḥ (przyjacielem) [asti] (jest).
anātmanaḥ tu (ale nie [posiadającego] jaźni) ātmā (jaźń) śaru-vat eva (niczym wróg jedynie) śatrutve (we wrogości) varteta (by istniał).

 

tłumaczenie polskie


Kto jaźnią jaźń zwyciężył, dla tego jaźń jest przyjacielem jaźni.
Kto jaźni nie okiełznał, dla tego jaźń niczym wróg we wrogości będzie istnieć.

 

analiza gramatyczna

bandhuḥ bandhu 1i.1 m. krewny, przyjaciel (bandh – wiązać);
ātmā ātman 1i.1 m. jaźń;
ātmanaḥ ātman 6i.1 m. jaźni;
tasya tat sn. 6i.1 m. jego;
yena yat sn. 3i.1 m. przez którego;
ātmā ātman 1i.1 m. jaźń;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ātmanā ātman 3i.1 m. dzięki jaźni;
jitaḥ jita (ji – zwyciężać) PP 1i.1 m. zwyciężony, pokonany;
anātmanaḥ an-ātman 6i.1 m. ; BV : yasyātmā [jito] nāsti saḥten, kto nie [pokonał] jaźni; ten, do kogo jaźń nie należy (od: ātman – jaźń);
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
śatrutve śatru-tva abs. 7i.1 n. we wrogości (od: śad – upadać, uprowadzać, zabijać; śatru – wróg, rywal);
varteta vṛt (kręcić się, poruszać, istnieć) Pot. Ā 1c.1 by się poruszała, by istniała;
ātmā ātman 1i.1 m. jaźń;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
śatru-vat av. niczym wróg (od: śad – upadać, uprowadzać, zabijać; śatru – wróg, rywal; -vat – sufiks: taki jak, podobny);

 

warianty tekstu


yenātmaivātmanā jitaḥparamātmaivātmanā jitaḥ (jaźnią najwyższa jaźń jedynie pokonana);
anātmanas tuajitātmanas tu (ale tego, kto nie pokonał jaźni);
śatru-vat → śatru-jit (pokonujący wrogów);

 
 

Śāṃkara


ātmaiva bandhur ātmaiva ripur ātmana ity uktam | tatra kiṃ-lakṣaṇa ātmā ātmano bandhuḥ, kiṃ-lakṣaṇo vā ātmātmano ripur ity ucyate—

bandhur ātmātmanas tasya, tasyātmanaḥ sa ātmā bandhur yenātmanātmaiva jitaḥ | ātmā kārya-karaṇa-saṃghāto yena vaśīkṛtaḥ, jitendriya ity arthaḥ | anātmanas tv ajitātmanas tu śatrutve śatru-bhāve varteta ātmaiva śatruvat, yathānātmā śatrur ātmano’pakārī, tathātmā ātmano’pakāre varteta ity arthaḥ

 

Rāmānuja


yena puruṣeṇa svenaiva svamano viṣayebhyo jitam, tanmanas tasya bandhuḥ / anātmanaḥ ajitamanasaḥ svakīyam eva manaḥ svasya śatruvac śatrutve varteta svaniśśreyasaviparīte vartetetyarthaḥ / yathoktaṃ bhagavatā parāśareṇāpi, „mana eva manuṣyāṇāṃ kāraṇaṃ bandhamokṣayoḥ / bandhāya viṣayāsaṅgi muktyaiva nirviṣayaṃ manaḥ

 

Śrīdhara


katham-bhūtasyātmaiva bandhuḥ ? katham-bhūtasya cātmaiva ripur ity apekṣāyām āha bandhur iti | yenātmanaivātmā kārya-kāraṇa-saṅghāta-rūpo jito vaśīkṛtasya tathābhūtasyātmana ātmaiva bandhuḥ | anātmano ‚jitātmanas tv ātmaivātmanaḥ śatrutve śatruvad apakāra-kāritve varteta

 

Madhusūdana


idānīṃ kiṃ-lakṣaṇa ātmātmano bandhuḥ kiṃ-lakṣaṇo vātmano ripur ity ucyate bandhur iti | ātmā kārya-karaṇa-saṃghāto yena jitaḥ sva-vaśīkṛta ātmanaiva viveka-yuktena manasaiva na tu śastrādinā | tasyātmā svarūpam ātmano bandhur ucchṛṅkhala-sva-pravṛtty-abhāvena sva-hita-karaṇāt | anātmanas tv ajitātmana ity etat | śatrutve śatru-bhāve vartetātmaiva śatruvat | bāhya-śatrur ivocchṛṅkhala-pravṛttyā svasya svenāniṣṭācaraṇāt

 

Viśvanātha


kasya sa bandhuḥ ? kasya sa ripur ity apekṣāyām āha bandhur iti | yenātmanā jīvenātmā mano jitas tasya jīvasya sa ātmā mano bandhuḥ | anātmano ‚jita-manasas tv ātmaiva mana eva śatruvat śatrutve ‚pakārakatve varteta

 

Baladeva


kīdṛśasya sa bandhuḥ ? kīdṛśasya sa ripur ity apekṣāyām āha bandhur iti | yenātmanā jīvenātmā mana eva jitas tasya jīvasya sa ātmā mano bandhus tad-upakārī | anātmano ‚jita-manasas tu jīvasyātmaiva mana eva śatruvat śatrutve ‚pakārakatve varteta

 
 

Michalski


Przyjacielem własnym jest ten, w kim duch zwyciężył ducha, lecz w kim duch walczy jeszcze z tym, co nie jest duchem, ten jest swym własnym wrogiem.

 

Olszewski


Jest sprzymierzeńcem tego, kto siebie zwyciężył; lecz przez nienawiść do wszystkiego, co nie jest duchowem, duch może działać jako wróg.

 

Dynowska


W człowieku, którego niższa natura jest całkowicie Duchowi powolną, jest On jej przyjacielem; lecz tam gdzie podlegać mu nie chce, staje się jej wrogiem.

 

Sachse


Sam staje się swym sprzymierzeńcem wówczas,
gdy poddaje się samemu sobie.
Jeśli jednak nie poddając się, zachowuje się wrogo,
to wtedy sam jest wrogiem samego siebie.

 

Kudelska


Dla człowieka, który dzięki duchowi siebie samego przezwyciężył, duch jest przyjacielem,
Lecz ten, który ducha w sobie nie posiada, sam jest dla siebie wrogiem.

 

Rucińska


Sam przyjacielem jest swoim, gdy sobą siebie pokonał,
Gdy nie pokonał, jest wrogiem, jak wróg swój się zachowuje.

 

Szuwalska


Ten, kto siebie pokonał, jest swym sprzymierzeńcem,
A kto walczy ze wszystkim, walczy też ze sobą.

 
 

BhG 6.7

jitātmanaḥ praśāntasya paramātmā samāhitaḥ
śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu tathā mānāvamānayoḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


jitātmanaḥ (tego, który pokonał jaźń) praśāntasya (spokojnego) paramātmā (najwyższa jaźń) śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu (w zimnie i cieple, w szczęściu i cierpieniu) tathā (w ten sposób) mānāvamānayoḥ (w szacunku i we wzgardzie) samāhitaḥ (ustabilizowana) [asti] (jest).

 

tłumaczenie polskie


Najwyższa jaźń [człowieka] spokojnego, który jaźń pokonał, jest niewzruszona
zarówno w zimnie i gorącu, szczęściu i cierpieniu, jak i w honorze i niesławie.

 

analiza gramatyczna

jitātmanaḥ jita-ātman 6i.1 m. ; BV : yenātmā jito ‘sti tasyaten, przez kogo jaźń jest pokonana (od: ji – zwyciężać, PP jita – zwyciężony, pokonany; ātman – jaźń);
praśāntasya praśānta (pra-śam – wyciszać, kończyć, niszczyć) PP 6i.1 m. wyciszonego, spokojnego;
paramātmā parama-ātman 1i.1 m. najwyższa jaźń  (od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, parama – najdoskonalszy, najlepszy; ātman – jaźń;
lub param ātmanstarożytna jaźń;
samāhitaḥ sam-ā-hita (sam-ā-dhā – umieszczać) PP 1i.1 m. umieszczony, ustanowiony, opanowany, wyciszony;
śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu śīta-uṣṇa-sukha-duḥkha 7i.3 n. ; DV : śīte coṣṇe ca sukhe ca duḥkhe cetiw zimnie, gorącu, szczęściu i cierpieniu (od: śīta – zimno, mróz; uṣ – spalać, uṣṇa – gorąco, ciepło; su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście; dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: dobre i złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko i z oporem;
lub też od: su-sthā i duḥ-sthā);
tathā av. tak, w ten sposób, podobnie;
mānāvamānayoḥ māna-avamāna 7i.2 m. ; DV : māne ca avamāne cetiw szacunku i wzgardzie (od: man – myśleć, māna – szacunek, honor, duma; ava-man – gardzić, avamāna – zniesławienie, brak szacunku);

 

warianty tekstu


jitātmanaḥjitātmānaḥ;
paramātmā samāhitaḥparātmasu samā matiḥ / parātmasu samā gatiḥ / paramātmā samā matiḥ (w najwyższej jaźni taka sama myśli / w najwyższej jaźni taki sam cel / najwyższa jaźń jest uważana za taką samą);
mānāvamānayoḥmānāpamānayoḥ (w szacunku i wzgardzie);

Trzecia i czwarta pada wersetu: BhG 6.7 są takie same jak trzecia i druga pada wersetu: BhG 12.18.

 
 

Śāṃkara


jitātmanaḥ kārya-karaṇa-saṃghāta ātmā jito yena sa jitātmā tasya jitātmanaḥ, praśāntasya prasannāntaḥ-karaṇasya sataḥ saṃnyāsinaḥ paramātmā samāhitaḥ sākṣād-ātma-bhāvena vartate ity arthaḥ | kiṃ ca śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu tathā māne’pamāne ca mānāpamānayoḥ pūjā-paribhavayoḥ samaḥ syāt

 

Rāmānuja


yogārambhayogyā avasthocyate

śītoṣṇasukhaduḥkheṣu mānāvamānayoś ca jitātmanaḥ jitamanasaḥ vikārarahitamanasaḥ praśāntasya manasi paramātmā samāhitaḥ samyagāhitaḥ / svarūpeṇāvasthitaḥ pratyagātmātra paramātmety ucyate; tasyaiva prakṛtatvāt / tasyāpi pūrvapūrvāvasthāpekṣayā paramātmatvāt / ātmā paraṃ samāhita iti vānvayaḥ

 

Śrīdhara


jitātmanaḥ svasmin bandhutvaṃ sphuṭayati jitātmana iti | jita ātmā yena tasya praśāntasya rāgādi-rahitasyaiva | paraṃ kevalam ātmā śītoṣṇādiṣu satsv api samāhitaḥ svātma-niṣṭho bhavati nānyasya | yad vā tasya hṛdi paramātmā samāhitaḥ sthito bhavati

 

Madhusūdana


jitātmanaḥ sva-bandhutvaṃ vivṛṇoti jitātmana iti | śītoṣṇa-sukha-duḥkheṣu citta-vikṣepa-kareṣu satsv api tathā mānāpamānayoḥ pūjā-paribhavayoś citta-vikṣepa-hetvoḥ sator iti teṣu samatveneti vā | jitātmanaḥ prāg-uktasya jitendriyasya praśāntasya sarvatra sama-buddhayā rāga-dveṣa-śūnyasya paramātmā sva-prakāśa-jñāna-svabhāva ātmā samāhitaḥ samādhi-viṣayo yogārūḍho bhavati | param iti vā cchedaḥ | jitātmanaḥ praśāntasyaiva paraṃ kevalam ātmā samāhito bhavati nānyasya | tasmāj jitātmā praśāntaś ca bhaved ity arthaḥ

 

Viśvanātha


atha yogārūḍhasya cihnāni darśayati tribhiḥ | jitātmano jita-manasaḥ praśāntasya rāgādi-rahitasya yoginaḥ param atiśayena samāhitaḥ samādhi-stha ātmā bhavet | śītādiṣu satsv api mānāpamānayoḥ prāptayor api

 

Baladeva


yogārambha-yogyām avasthām āha jiteti tribhiḥ | śītoṣṇādiṣu mānāpamānayoś ca jitātmano ‚vikṛta-manasaḥ praśāntasya rāgādi-śūnyasyātmā param atyarthaṃ samāhitaḥ samādhistho bhavati

 
 

Michalski


Kto zwyciężył siebie i osiągnął spokój, w tym Atman wzniósł się wysoko – ponad chłód i gorąco, radość i zgryzoty, cześć i niesławę.

 

Olszewski


W człowieku zwycięskim i zrównoważonym Dusza najwyższa powstaje w skupieniu śród zimna i ciepła, uciechy i bólu, zaszczytów i hańby.

 

Dynowska


Człowiek, którego najwyższy Duch w pełni osobowością włada i nad niższą panuje naturą, jest zawsze spokojny i równy; wśród gorąca jak i zimna jednaki, w bólu i radości, we czci i niesławie.

 

Sachse


Czy to w chłodzie, czy upale,
szczęściu czy nieszczęściu,
sławie czy niesławie,
ten, kto zwyciężył swą niższą naturę
i kogo wypełnia cisza,
pozostaje w zespoleniu z atmanem.

 

Kudelska


Ten, który dzięki wyższemu duchowi siebie samego przezwyciężył, spokoju zaznaje i pozostaje taki sam wśród gorąca i chłodu,
W szczęściu i nieszczęściu, czy zaszczyt go spotka, czy niesława jego udziałem.

 

Rucińska


Kto siebie pokonał, cichy, w najwyższym Ja trwa skupiony,
W chłodzie i w skwarze, w cierpieniu i szczęściu, w czci i pogardzie.

 

Szuwalska


Kto zwycięstwo nad sobą odniósł, jest spokojny.
Znając wyższą naturę, toleruje zimna
Oraz ciepła przypływy, szczęście i nieszczęście,
Zaszczyty i niesławę.

 
 

BhG 6.8

jñāna-vijñāna-tṛptātmā kūṭa-stho vijitendriyaḥ
yukta ity ucyate yogī sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


jñāna-vijñāna-tṛptātmā (którego jaźń syta jest wiedzą i mądrością) kūṭa-sthaḥ (stojący na szczycie) vijitendriyaḥ (który pokonał zmysły) sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ (ten, dla którego ziemia, kamień i złoto są takie same)
[sa] (taki) yogī (jogin) yuktaḥ iti (zaprzężonym) ucyate (jest nazwany).

 

tłumaczenie polskie


Jogin, który syty jest wiedzą i mądrością, stoi na szczycie, panuje nad zmysłami,
jednako [traktuje] ziemię, kamień i złoto, ten zwany jest zaprzężonym.

 

analiza gramatyczna

jñāna-vijñāna-tṛptātmā jñāna-vijñāna-tṛpta-ātman 1i.1 m. ; BV : yasyātmā jñānena vijñānena ca tṛpto ‘sti saḥten, którego jaźń zadowolona jest z wiedzy i mądrości (od: jñā – wiedzieć, rozumieć, jñāna – wiedza, mądrość, inteligencja; vi-jñāna – mądrość, zrozumienie, pojęcie, rozpoznanie; tṛp – być zadowolonym, PP tṛpta – zadowolony, usatysfakcjonowany; ātman – jaźń);
kūṭa-sthaḥ kūṭa-stha 1i.1 m. ; yaḥ kūṭe tiṣṭhati saḥten, który znajduje się na szczycie (od: kūṭa – szczyt, najwyższy punkt, sterta, stałość; sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
vijitendriyaḥ vijita-indriya 1i.1 m. ; BV : yenendriyāṇi vijitāni santi saḥten, przez kogo zmysły są pokonane (od: vi-ji – zwyciężać, PP vi-jita – zwyciężony; ind – posiadać moc; indriya – zmysły);
yuktaḥ yukta (yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 1i.1 m. połączony, zaprzęgnięty, zajęty, właściwy, odpowiedni;
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 mówi się o, jest nazywane;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ sama-loṣṭa-aśma-kāñcana 1i.1 m. ; DV / BV : yasya loṣṭaṃ ca aśmaṃ ca kāñcanaṃ ca samāni santi saḥten, dla którego ziemia, kamień i złoto są takie same (od: sama – równość, płaskość, jednakowość; – ciąć, zbierać, loṣṭa – grudka ziemi; aśma – kamień; kāñcana – złoto, bogactwo);

 

warianty tekstu


Czwarta pada wersetu: BhG 6.8 jest taka sama jak druga pada wersetu: BhG 14.24

 
 

Śāṃkara


jñāna-vijñāna-tṛptātmā jñānaṃ śāstrokta-padārthānāṃ parijñānam, vijñānaṃ tu śāstrato jñātānāṃ tathaiva svānubhava-karaṇam, tābhyāṃ jñāna-vijñānābhyāṃ tṛptaḥ saṃjātālaṃ-pratyayaḥ ātmāntaḥ-karaṇaṃ yasya sa jñāna-vijñāna-tṛptātmā, kūṭāstho’prakampyaḥ, bhavatīty arthaḥ | vijitendriyaś ca | ya īdṛśaḥ, yuktaḥ samāhita iti sa ucyate kathyate | sa yogī sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ loṣṭāśma-kāñcanāni samāni yasya saḥ sama-loṣṭāśma-kāñcanaḥ

 

Rāmānuja


jñānavijñānatṛptātmā ātmasvarūpaviṣayeṇa jñānena, tasya ca prakṛtivisajātīyākāraviṣayeṇa jñānena ca tṛptamanāḥ kūṭasthaḥ devādyavasthāsv anuvartamānasarvasādhāraṇajñānaikākārātmani sthitaḥ, tata eva vijitendriyaḥ, samaloṣṭāśmakāñcanaḥ prakṛtiviviktasvarūpaniṣṭhatayā prākṛtavastuviśeṣeṣu bhogyatvābhāvāl loṣṭāśmakāñcaneṣu samaprayojanaḥ yaḥ karmayogī, sa yukta ity ucyate ātmāvalokanarūpayogābhyāsārha ity ucyate

 

Śrīdhara


yogārūḍhasya lakṣaṇaṃ śraiṣṭhyaṃ coktam upapādya upasaṃharati jñāneti | jñānam aupadeśikaṃ vijñānam aparokṣānubhavaḥ tābhyāṃ tṛpto nirākāṅkṣa ātmā cittaṃ yasya | ataḥ kūṭastho nirvikāraḥ | ataeva vijitānīndriyāṇi yena | ataeva samāni loṣṭādīni yasya | mṛt-piṇḍa-pāṣāṇa-suvarṇeṣu heyopādeya-buddhi-śūnyaḥ | sa yukto yogārūḍha ity ucyate

 

Madhusūdana


kiṃ ca jñāneti | jñānaṃ śāstroktānāṃ padārthānām aupadeśikaṃ jñānaṃ vijñānaṃ tad-aprāmāṇya-śaṅkā-nirākaraṇa-phalena vicāreṇa tathaiva teṣāṃ svānubhavenāparokṣīkaraṇaṃ tābhyāḥ tṛptaḥ saṃjātālaṃ-pratyaya ātmā cittaṃ yasya sa tathā | kūṭāstho viṣaya-saṃnidhāv api vikāra-śūnyaḥ | ataeva vijitāni rāga-dveṣa-pūrvakād viṣaya-grahaṇādvayāvartitānīndriyāṇi yena saḥ | ataeva heyopādeya-buddhi-śūnyatvena samāni mṛt-piṇḍa-pāṣāṇa-kāñcanāni yasya saḥ | yogī paramahaṃsa-parivrājakaḥ para-vairāgya-yukto yogārūḍha ity ucyate

 

Viśvanātha


jñānam aupadeśikaṃ vijñānam aparokṣānubhavas tābhyāṃ tṛpto nirākāṅkṣa ātmā cittaṃ yasya saḥ | kūṭastha ekenaiva svabhāvena sarva-kālaṃ vyāpya sthitaḥ sarva-vastuṣv anāsaktatvāt | samāni loṣṭādīni yasya saḥ | loṣṭaṃ mṛt-piṇḍaḥ

 

Baladeva


jñāneti | jñānam śāstrajaṃ vijñānam viviktātmānubhavas tābhyāṃ tṛptātmā pūrṇa-manāḥ | kūṭastha eka-svabhāvatayā sarva-kālaṃ sthitaḥ | ato vijitendriyaḥ prakṛti-viviktātma-mātra-niṣṭhatvāt | prākṛteṣu loṣṭrādiṣu | loṣṭaṃ mṛt-piṇḍaḥ | īdṛśo yogī niṣkāma-karmī yukta ātma-darśana-rūpa-yogābhyāsa-yogya ucyate

 
 

Michalski


Czyj duch znajduje zadowolenie w poznaniu i wiedzy, kto stoi samotny na wyży, kto zmysły ujarzmił, ten jest oddanym, ten jest joginem,– dla niego gruda ziemi, kamień i złoto ma jednakową cenę.

 

Olszewski


Człowiek, który się lubuje w wiedzy i w nauce, w górę wzniósłszy serce, zwyciężywszy zmysły, jednako ceniąc kamień, grudę ziemi i złoto, nosi imię Yogina, albowiem jest zjednoczony duchowo.

 

Dynowska


Człowiek, który całkowicie opanował zmysły, a swe zadowolenie w mądrości i wiedzy znajduje, który niewzruszony jest jak opoka, a na ziemi grudkę, kamień i złoto tym samym patrzy okiem, jest zwany doskonałym w Jodze.

 

Sachse


O tym, kogo syci poznanie i doświadczenie prawdy,
i kto, nieporuszony, powściągnął swoje zmysły,
mówi się, że osiągnął jogę,
i zwie się go joginem,
dla którego grudka ziemi, kamień i złoto
przedstawiają jednakową wartość.

 

Kudelska


Ten, który w pełni siebie opanował, który w mądrości i wiedzy zadowolenie znajduje, który zmysły swe przezwyciężył niezmiennym pozostając,
Któremu glina, kamień czy złoto jednakimi się zdają, ten jest nazywany joginem.

 

Rucińska


Kto wiedzy syt i oglądu, stały, pan zmysłów, za jedno
Ma błoto, kamień i złoto, ten jogin zwie się skupionym.

 

Szuwalska


Dla kogo poznanie
I wiedza są radością, kto zmysły zwyciężył,
Joginem jest prawdziwym, dla którego ziemia
Jest tym samym co kamień czy też czyste złoto.

 
 

BhG 6.9

suhṛn-mitrāry-udāsīna-madhyastha-dveṣya-bandhuṣu
sādhuṣv api ca pāpeṣu sama-buddhir viśiṣyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


suhṛn-mitrāry-udāsīna-madhya-stha-dveṣya-bandhuṣu (w życzliwym, w przyjacielu, we wrogu, w stojącym na uboczu, w neutralnym, w nienawidzącym i w krewnym) sādhuṣu api (a nawet w świętym) pāpeṣu ca (i w grzeszniku) sama-buddhiḥ (ten, którego roztropność jest jednaka) viśiṣyate (wyróżnia się).

 

tłumaczenie polskie


Ten, którego roztropność jest jednaka w stosunku do życzliwego, przyjaciela, wroga, stojącego na uboczu, neutralnego, nienawidzącego, krewnego, a nawet świętego i grzesznika, ten jest najlepszy.

 

analiza gramatyczna

suhṛn-mitrāry-udāsīna-madhyastha-dveṣya-bandhuṣu suhṛn-mitra-ary-udāsīna-madhya-stha-dveṣya-bandhu 7i.3 m. ; DV : suhṛdi ca mitre ca arau ca udāsīne ca madhyasthe ca dveṣye ca bandhau cetii w życzliwym, i w przyjacielu, i we wrogu, i w stojącym na uboczu, i w  neutralnym, i w nienawidzącym, i w krewnym (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; hṛd – serce, su-hṛd – życzliwy, przyjaciel; mitra – przyjaciel, kompan; – obdarzać, a-ri – zazdrosny, wróg; ud-ās – siadać z dala, udāsīna – neutralny, obojętny; madhya – środek, sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w, madhya-stha – znajdujący się pośrodku, mediator, neutralny; dviṣ – nienawidzić, dveṣya – nienawiść, wrogość, wróg; bandh – wiązać, bandhu – krewny, przyjaciel);
sādhuṣu sādhu 7i.3 m. we właściwym, w dobrym, w pobożnym, w szlachetnym, w świętym (od: sādh – osiągać sukces);
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
ca av. i;
pāpeṣu pāpa 7i.3 m. w złu, w grzeszniku;
sama-buddhiḥ sama-buddhi 1i.1 m. ; BV : yasya buddhiḥ samāsti saḥ ten, którego roztropność jest jednaka (od: sama – równość, płaskość, jednakowość; budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
viśiṣyate vi-śiṣ (wyróżniać) Praes. pass. 1c.1 jest wyróżniony, szczególny, najlepszy;

 

warianty tekstu


suhṛn-mitrāry-udāsīna-madhya-stha-dveṣya-bandhuṣu → suhṛn-mitrāv udāsīna-madhyasthau dveṣya-bandhuṣu (w życzliwym i w przyjacielu, w obojętnym i w neutralnym, we wrogach i w krewnych);
api → atha (co więcej);
sama-buddhir → sama-dṛṣṭir (tak samo widzący);
viśiṣyate → vimucyate (jest wyzwalany);

 
 

Śāṃkara


kiṃ ca—

suhṛd ity ādi lokārdham ekaṃ padam | suhṛt iti pratyupakāram anapekṣya upakartā, mitraṃ snehavān, ariḥ śatruḥ, udāsīno na kasyacit pakṣaṃ bhajate, madhya-stho yo viruddhayor ubhayoḥ hitaiṣī, dveṣya ātmano’priyaḥ, bandhuḥ saṃbandhī ity eteṣu sādhuṣu śāstrānuvartiṣu api ca pāpeṣu pratiṣiddha-kāriṣu sarveṣv eteṣu sama-buddhiḥ | kaḥ kiṃ-karmā ity avyāpṛta-buddhir ity arthaḥ | viśiṣyate, vimucyate iti vā pāṭhāntaram | yogārūḍhānāṃ sarveṣām ayam uttama ity arthaḥ

 

Rāmānuja


tathā ca

vayoviśeṣānaṅgīkāreṇa svahitaiṣiṇaḥ suhṛdaḥ; savayaso hitaiṣiṇo mitrāṇi, arayo nimittato ‚narthecchavaḥ; ubhayahetvabhāvād ubhayarahitā udāsīnāḥ; janmata evobhayarahitā madhyasthāḥ; janmata evānicchecchavo dveṣyāḥ; janmata eva hitaiṣiṇo bandhavaḥ, sādhavo dharmaśīlāḥ; pāpāḥ pāpaśīlāḥ; ātmaikaprayojanatayā suhṛnmitrādibhiḥ prayojanābhāvād virodhābhāvāc ca teṣu
samabuddhir yogābhyāsārhatve viśiṣyate

 

Śrīdhara


suhṛn-mitrādiṣu sama-buddhi-yuktas tu tato ‚pi śreṣṭha ity āha suhṛd iti | suhṛt svabhāvenaiva hitāśaṃsī | mitraṃ sneha-vaśenopakārakaḥ | arir ghātakaḥ | udāsīno vivadamānayor apy upekṣakaḥ | madhya-stho vivadamānayor ubhayor api hitāśaṃsī | dveṣyo dveṣa-viṣayaḥ | bandhuḥ saṃbandhī | sādhavaḥ sad-ācārāḥ | pāpā durācārāḥ | eteṣu samā rāga-dveṣādi-śūnyā buddhir yasya sa tu viśiṣṭaḥ

 

Madhusūdana


suhṛn-mitrādiṣu sama-buddhis tu sarva-yogi-śreṣṭha ity āha suhṛd iti | suhṛt pratyupakāram anapekṣya pūrva-snehaṃ sambandhaṃ ca vinaivopakartā | mitraṃ snehenopakārakaḥ | ariḥ svakṛtāpakāram anapekṣya svabhāva-krauryeṇāpakartā | udāsīno vivadamānayor ubhayor apy upekṣakaḥ | madhya-stho vivadamānayor ubhayor api hitaiṣī | dveṣyaḥ sva-kṛtāpakāram apekṣyāpakartā | bandhuḥ saṃbandhenopakartā | eteṣu sādhuṣu śāstra-vihita-kāriṣu pāpeṣu śāstra-pratiṣiddha-kāriṣv api | ca-kārād anyeṣu ca sarveṣu sama-buddhiḥ kaḥ kīdṛk-karmety avyāpṛta-buddhiḥ sarvatra rāga-dveṣa-śūnyao viśiṣyate sarvatra utkṛṣṭo bhavati | vimucyate iti vā pāṭhaḥ

 

Viśvanātha


suhṛt svabhāvenaiva hitāśaṃsī | mitraṃ kenāpi snehena hita-kārī | arir ghātakaḥ | udāsīno vivadamānayor upekṣakaḥ | madhya-stho vivadamānayor vivādāpahārārthī | dveṣyo ‚pakārakatvāt dveṣārhaḥ | bandhuḥ saṃbandhī | sādhavo dhārmikāḥ | pāpā adhārmikāḥ | eteṣu sama-buddhis tu viśiṣyate | sama-loṣṭāśma-kāñcanāt sakāśād api śreṣṭhaḥ

 

Baladeva


suhṛd iti | yaḥ suhṛd-ādiṣu sama-buddhiḥ, sa sama-loṣṭāśma-kāñcanād api yoginaḥ sakāśād viśiṣyate śreṣṭho bhavati | tatra suhṛt svabhāvena hitecchuḥ | mitraṃ kenāpi snehena hita-kṛt | arir nirmitrato ‚narthecchuḥ | udāsīno vivadamānayor anapekṣakaḥ | madhya-sthas tayor vivādāpahārārthī | dveṣo ‚pakārikatvāt dveṣārhaḥ | bandhuḥ saṃbandhena hitecchuḥ | sādhavo dhārmikāḥ | pāpā adhārmikāḥ

 
 

Michalski


Kto jest jednaki względem przyjaciół, towarzyszy, wrogów, ludzi obcych, obojętnych, względem przeciwników, krewnych, dobrych i złych, – ten stoi wysoko.

 

Olszewski


Tego cenić należy, kto zachowuje duszę jednaką względem przyjaciół i życzliwych, wrogów, obojętnych i obcych, nienawistnych i blizkich, względem dobrych jako i względem grzeszników.

 

Dynowska


Kto równie bezstronnie traktuje wrogów i przyjaciół, obcych i swoich, cudzoziemców i najbliższych, kochających i niechętnych, a także ludzi szlachetnych jak i niegodziwych, tan jest zaprawdę najwyżej.

 

Sachse


Ten, kto jedną miarą mierzy
życzliwych sobie, przyjaciół,
wrogów, obojętnych i bezstronnych,
nieprzyjaciół, krewnych,
sprawiedliwych i występnych,
wyróżnia się [spośród innych].

 

Kudelska


Ten, który taki sam dla przyjaciół i i kolegów, dla wrogów jak i nieznajomych, dla bezdomnych, nieprzychylnych i dla krewnych,
Dla szlachetnych, a nawet grzeszników, tego umysł nad innymi góruje.

 

Rucińska


Jednaki wobec życzliwych, przyjaciół, wrogów, stronników,
Bezstronnych i obojętnych, dobrych i złych – jest najwyżej.

 

Szuwalska


Kto na równi traktuje przyjaciół i wrogów,
Ludzi obcych i bliskich, życzliwych, zawistnych,
Grzeszników czy też świętych, ten wzniósł się wysoko.

 
 

BhG 6.10

yogī yuñjīta satatam ātmānaṃ rahasi sthitaḥ
ekākī yata-cittātmā nirāśīr apari-grahaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yogī (jogin) rahasi (w odosobnieniu) sthitaḥ (pozostający) ekākī (samotny) yata-cittātmā (który okiełznał umysł i jaźń) nirāśīḥ (bez pragnień) aparigrahaḥ (nie posiadający własności) ātmānam (jaźń) satatam (stale) yuñjīta (niech zaprzęga).

 

tłumaczenie polskie


Jogin przebywający w ustroniu, samotny, wyzbyty pragnień, bez własności,
który okiełznał jaźń i umysł, niechaj stale jaźń zaprzęga.

 

analiza gramatyczna

yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
yuñjīta yuj (zaprzęgać, łączyć) Pot. Ā 1c.1 oby zaprzęgał;
satatam av. zawsze, stale (od: sa-tata – stały, niewyczerpany, nieprzerwany);
ātmānam ātman 2i.1 m. jaźń, siebie;
rahasi rahas 7i.1 n. w samotności, w tajemnicy (od: rah – oddzielać, zostawiać);
sthitaḥ sthita (sthā – stać) PP 1i.1 m. stojący, ustalony, stały;
ekākī ekākin 1i.1 m. samotny (od: eka – jeden);
yata-cittātmā yata-citta-ātman 1i.1 m. ; BV / DV : yasya cittam ātmā ca yatau staḥ saḥ ten, którego umysł i jaźń są powściągnięte (od: yam – zatrzymywać, powściągać, PP yata – zatrzymany, powściągnięty; cit – myśleć, poznawać, PP citta – pomyślany; myśl, umysł, serce, świadomość; ātman – jaźń);
nirāśīḥ nir-āśis 1i.1 m. ten, który jest bez pragnień (od: niḥ – wolny od, bez; ā-śās – pragnąć, ā-śis – pragnienie, błogosławieństwo);
apari-grahaḥ a-pari-graha 1i.1 m. ; BV : yasya parigrahaḥ nāsti saḥten, który nie ma własności (od: pari-grah – chwytać dookoła, obejmować, parigraha – pochwycone, zdobyte; posiadłości, własności);

 

warianty tekstu


yogī → dhyāyī (kontemplujący);
ekākī → nirāśīr  (bez pragnień);
yata-cittātmā → jita-cittātmā (który zwyciężył umysł i jaźń);
nirāśīr apari-grahaḥ → caikākī niṣpari-grahaḥ / nirāśīr hy apari-grahaḥ (i jednaki, bez własności / bez pragnień zaiste, bez własności);

 
 

Śāṃkara


ata evam uttama-phala-prāptaye—

yogī dhyāyī yuñjīta samādadhyāt satataṃ sarvadātmānam antaḥ-karaṇaṃ rahasi ekānte giri-guhādau sthitaḥ san ekākī asahāyaḥ | rahasi sthitaḥ ekākī ceti viśeṣaṇāt saṃnyāsaṃ kṛtvā ity arthaḥ | yata-cittātmā cittam antaḥ-karaṇam ātmā dehaś ca saṃyatau yasya sa yata-cittātmā, nirāśīr vīta-tṛṣṇo’parigrahaḥ parigraha-rahitaś cety arthaḥ | saṃnyāsitve’pi tyakta-sarva-parigrahaḥ san yuñjīta ity arthaḥ

 

Rāmānuja


yogī uktaprakārakarmayoganiṣṭhaḥ, satatam aharaharyogakāle ātmānaṃ yuñjīta ātmānaṃ yuktaṃ kurvīta / svadarśananiṣṭhaṃ kurvītetyarthaḥ; rahasi janavarjite niśśabde deśe sthitaḥ, ekākī tatrāpi na sadvitīyaḥ, yatacittātmā yatacittamanaskaḥ, nirāśīḥ ātmavyatirikte kṛtsne vastuni nirapekṣaḥ aparigrahaḥ tadvyatirikte kasmiṃścid api mamatārahitaḥ

 

Śrīdhara


evaṃ yogārūḍhasya lakṣaṇam uktvedānīṃ tasya sāṅgaṃ yogaṃ vidhatte yogīty ādinā sa yogī paramo mata ity antena granthena yogīti | yogī yogārūḍhaḥ | ātmānaṃ manaḥ | yuñjīta samāhitaṃ kuryāt | satataṃ nirantaram | rahasy ekānte sthitaḥ san | ekākī saṅga-śūnyaḥ | yataṃ saṃyataṃ cittam ātmā dehaś ca yasya | nirāśīr nirākāṅkṣaḥ | aparigrahaḥ parigraha-śūnyaś ca

 

Madhusūdana


evaṃ yogārūḍhasya lakṣaṇaṃ phalaṃ coktvā tasya sāṅgaṃ yogaṃ vidhatte yogīty ādibhiḥ sa yogī paramo mata ity antais trayoviṃśatyā ślokaiḥ | tatraivam uttama-phala-prāptaye yogīti | yogī yogārūḍha ātmānaṃ cittaṃ satataṃ nirantaraṃ yuñjīta kṣiptam ūḍha-vikṣipta-bhūmi-parityāgenaikāgra-nirodha-bhūmibhyāṃ samāhitaṃ kuryāt | rahasi giri-guhādau yoga-pratibandhaka-durjanādi-varjite deśe sthita ekākī tyakta-sarva-gṛha-parijanaḥ saṃnyāsī | cittam antaḥ-karaṇam ātmā dehaś ca saṃyatau yoga-pratibandhaka-vyāpāra-śūnyau yasya sa yata-cittātmā | yato nirāśīr vairāgya-dārḍhyena vigata-tṛṣṇaḥ | ataeva cāparigrahaḥ śāstrābhyanujñātenāpi yoga-pratibandhakena parigraheṇa śūnyaḥ

 

Viśvanātha


atha sāṅgaṃ yogaṃ vidhatte yogīty ādinā sa yogī paramo mata ity atas tena | yogī yogārūḍha ātmānaṃ mano yuñjīta samādhi-yuktaṃ kuryāt

 

Baladeva


atha tasya sāṅgaṃ yogam upadiśati yogīty ādi trayoviṃśatyā | yogī niṣkāma-karmī | ātmānaṃ manaḥ satatam aharahar yuñjīta samādhi-yuktaṃ kuryāt | rahasi nirjane niḥśabde deśe sthitaḥ | tatrāpy ekākī dvitīya-śūnyas tatrāpi yata-cittātmā yatau yoga-pratikūla-vyāpāra-varjitau citta-dehau yasya saḥ | yato nirāśīr dṛḍha-vairāgyatayetaratra nispṛhaḥ | aparigraho nirāhāraḥ

 
 

Michalski


Jogin powinien się ćwiczyć nieustannie, przebywając w ustroni, samotny, powściągnąwszy myśli i ducha, wyrzekszy się nadziei i tego, co z życiem go wiąże.

 

Olszewski


Niech Yogin ćwiczy się w pobożności zawsze sam, w odosobnieniu, bez towarzyszów, panując nad swoją myślą, wyzbywszy się nadziei.

 

Dynowska


Niechże więc człowiek, który chce zdobyć doskonałość w Jodze, nieustannie ja praktykuje, przebywając w samotności, władnąc myślą i cała swą naturą, od pragnień wolny i nadziei;

 

Sachse


Jogin trwać winien stale w medytacji,
przebywając, samotny, w odosobnieniu,
panując nad swym ciałem i myślą,
wolny od pragnień i [chęci posiadania] majątku.

 

Kudelska


Niech więc jogin nieprzerwanie w jodze swój umysł ćwiczy, pozostając w odosobnieniu sam jeden,
Opanowawszy swa naturę, wolny od pożądań i nie posiadając niczego.

 

Rucińska


Jogin niech stale się skupia, żyjąc samotnie w ustroniu,
Kierując myślą i ciałem, ubogi, wolny od pragnień.

 

Szuwalska


Jogin powinien zawsze trwać na swojej ścieżce,
Żyjąc w osamotnieniu skupić się na sobie,
Zachowując ostrożność, porzucić nadzieję.

 
 

BhG 6.11-12

śucau deśe pratiṣṭhāpya sthiram āsanam ātmanaḥ
nāty-ucchritaṃ nāti-nīcaṃ cailājina-kuśottaram

tatraikāgraṃ manaḥ kṛtvā yata-cittendriya-kriyaḥ
upaviśyāsane yuñjyād yogam ātma-viśuddhaye

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


[yogī] (jogin) śucau deśe (w czystym miejscu) nāty-ucchritam (nie za wysokie) nāti-nīcam (nie za niskie) cailājina-kuśottaram (posiadające na trawie materiał i skórę) ātmanaḥ (własne) sthiram (stabilne) āsanam (siedzenie) pratiṣṭhāpya (umieściwszy),
tatra (tam) āsane (na siedzeniu) upaviśya (usiadłszy),
manaḥ (umysł) ekāgram (mającym jeden cel) kṛtvā (uczyniwszy),
yata-cittendriya-kriyaḥ (kto okiełznał czynności umysłu i zmysłów) ātma-śuddhaye (dla oczyszczenia jaźni) yogam (jogę) yuñjyāt (oby zaprzęgał).

 

tłumaczenie polskie


Gdy ten, który okiełznał czynności umysłu i zmysłów,
rozłożył swoje trwałe siedzisko w uświęconym miejscu,
nie za wysokie i nie za niskie, uczynione z trawy przykrytej materiałem i skórą,
i gdy zasiadł na tym siedzisku, i skupił umysł na jednym punkcie,
niech zaprzęga się w jogę w celu oczyszczenia jaźni.

 

analiza gramatyczna

śucau śuci 7i.1 m. w czystym (od: śuc – jaśnieć, być mokrym);
deśe deśa 7i.1 m. w miejscu, w kraju (od: diś – pokazywać);
pratiṣṭhāpya prati-sthā (stać stabilnie) absol. ustawiwszy, umieściwszy;
sthiram sthira 2i.1 n. twarde, solidne, stałe (od: sthā – stać);
āsanam āsana 2i.1 n. siedzisko, pozycję (od: ās – być, siedzieć);
ātmanaḥ ātman 6i.1 m. jaźni;
nātyucchritam na-aty-ucchrita 2i.1 n. nie nazbyt wysokie (od: ati – prefiks: nadmiernie, na-ati – w złożeniach: nie zanadto, nie nadmiernie; ut-  – prefiks: ku górze; śri – spoczywać na, wspierać się na, PP śrita – przymocowany, umieszczony; uc-chrita – wyniesiony, wysoki);
nātinīcam na-ati-nīca 2i.1 n. nie nazbyt niskie (od: ati – prefiks: nadmiernie, na-ati – w złożeniach: nie zanadto, nie nadmiernie; ni – prefiks: w dół, ku tyłowi, añc – pochylać, nīca  – niski, głęboki);
cailājina-kuśottaram caila-ajina-kuśa-uttara 2i.1 n. ; DV / BV : yasmin kuśebhya uttare cailaṃ ca ajinaṃ ca staḥ saḥ to, które na wierzchu trawy ma materiał i skórę (od: cela – materiał, ubranie, caila – uczyniony z materiału; ajina – skóra antylopy; kuśa – trawa Desmostachya bipinnata; uttara – wyższy, północny, lepszy, stopień wyższy od: ud – do góry, ponad);

*****

tatra av. tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
ekāgram eka-agra 2i.1 n. mający jeden szczyt, niezakłócony, skupiony na jednym punkcie (od: eka – jeden; agra – główny, pierwszy, przedni, szczyt, cel);
manaḥ manas 2i.1 n. umysł (od: man – myśleć);
kṛtvā kṛ (robić) absol. uczyniwszy;
yata-cittendriya-kriyaḥ yata-citta-indriya-kriya 1i.1 m. ; DV / BV : yasya cittasya ca indriyāṇāṃ ca kriyā yatāḥ santi saḥ ten, kogo czynności umysłu i zmysłów są okiełznane (od: yam – zatrzymywać, powściągać, PP yata – zatrzymany, powściągnięty; cit – myśleć, poznawać, PP citta – pomyślany; myśl, umysł, serce, świadomość; ind – posiadać moc, indriya – zmysły; kṛ – robić, kriyā – akt, praca, szczególnie o rytualnym charakterze);
upaviśya upa-viś (siadać, wchodzić) absol. usiadłszy;
āsane āsana 7i.1 n. na siedzisku (od: ās – być, siedzieć);
yuñjyāt yuj (zaprzęgać, łączyć) Pot. P 1c.1 oby zaprzęgał;
yogam yoga 2i.1 m. przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jogę (od: yuj – zaprzęgać, łączyć);
ātma-viśuddhaye ātma-viśuddhi 4i.1 f. ; TP : ātmno viśuddhaya iti  – dla oczyszczenia jaźni (od: ātman – jaźń; vi-śudh – stawać się czystym, viśuddhi – oczyszczenie, zmycie, uświęcenie);

 

warianty tekstu


sthiram āsanamsthira-mānasa (ten, którego czynności umysłu są stabilne);
nāty-ucchritaṃnāty-ucchrite (na niezbyt wysokiej);
cailājina-kuśottaram → celājina-kuśottaram (które na wierzchu trawy ma materiał i skórę);
yata-cittendriya-kriyaḥyata-citteṃdriyaḥ kriyaḥ / yata-cittendriya-kriyāḥ / jita-citteṃdriya-kriyaḥ (kogo czynności umysłu i zmysłów są okiełznane / kogo czynności umysłu i zmysłów są pokonane);
yuñjyāt → yujyāt (oby zaprzęgał);

 
 

Śāṃkara


athedānīṃ yogaṃ yuñjataḥ āsanāhāra-vihārādīnāṃ yoga-sādhanatvena niyamo vaktavyaḥ, prāpta-yogasya lakṣaṇaṃ tat-phalādi ca, ity ata ārabhyate | tatrāsanam eva tāvat prathamam ucyate—

śucau śuddhe vivikte svabhāvataḥ saṃskārato vā, deśe sthāne pratiṣṭhāpya sthiram acalam ātmana āsanaṃ nātyucchritaṃ nātīva ucchritaṃ nāpy atinīcam, tac ca cailājina-kuśottaraṃ cailam ajinaṃ kuśāś cottare yasminn āsane tad āsanaṃ cailājina-kuśottaram | pāṭha-kramād viparīto’tra kramaś cailādīnām

pratiṣṭhāpya, kiṃ ?

tatra tasminn āsana upaviśya yogaṃ yuñjyāt | kathaṃ ? sarva-viṣayebhya upasaṃhṛtya ekāgraṃ manaḥ kṛtvā yata-cittendriya-kriyaś cittaṃ cendriyāṇi ca cittendriyāṇi teṣāṃ kriyāḥ saṃyatā yasya sa yata-cittendriya-kriyaḥ | sa kim-arthaṃ yogaṃ yuñjyād ity āha—ātma-viśuddhaye’ntaḥ-karaṇasya viśuddhy-artham ity etat

 

Rāmānuja


śucau deśe aśucibhiḥ puruṣair anadhiṣṭhite aparigṛhīte ca aśucibhir vastubhir aspṛṣṭe ca pavitrabhūte deśe, dārvādinirmitaṃ nātyucchritaṃ nātinīcaṃ celājinakuśottaraṃ āsanaṃ pratiṣṭhāpya tasmin manaḥprasādakare sāpāśraye upaviśya yogaikāgraṃ manaḥ kṛtvā yatacittendriyakriyaḥ sarvātmanopasaṃhṛtacittendriyakriyaḥ ātmaviśuddhaye bandhanivṛttaye yogaṃ yuñjyād atmāvalokanaṃ kurvīta

 

Śrīdhara


āsana-niyamaṃ darśayann āha śucāv iti dvābhyām | śuddhe sthāne ātmanaḥ svasya āsanaṃ sthāpayitvā | kīdṛśam? sthiram acalam | nātyucchritaṃ nātīvonnatam | na cātinīcam | celaṃ vastram | ajinaṃ vyāghrādi-carma | celājine kuśebhya uttare yasya | kuśānām upari carma tad upari vastram āstīryetety arthaḥ |

tatreti | tatra tasminn āsana upaviśyaikāgraṃ vikṣepa-rahitaṃ manaḥ kṛtvā yogaṃ yuñjyād abhyaset | yatāḥ saṃyatāś cittasyendriyāṇāṃ ca kriyā yasya saḥ | ātmano manaso viśuddhaya upaśāntaye

 

Madhusūdana


tatrāsana-niyamaṃ darśayann āha śucau deśa iti dvābhyām | śucau svabhāvataḥ saṃskārato vā śuddhe jana-samudāya-rahite nirbhaye gaṅgā-taṭa-guhādau deśe sthāne pratiṣṭhāpya sthiram niścalam nātyucchritaṃ nātyuccaṃ nāpy atinīcam cailājina-kuśottaraṃ cailaṃ mṛdu-vastram ajinaṃ mṛdu-vyāghrādi-carma te kuśebhya uttare uparitane yasmiṃs tat | āsyate ‚sminn ity āsanaṃ kuśamaya-vṛṣy-upari mṛdu-carma tad-upari mṛdu-vastra-rūpam ity arthaḥ | tathā cāha bhagavān patañjaliḥ sthira-sukham āsanam iti | ātmana iti parāsana-vyāvṛtty-arthaṃ tasyāpi parecchā-niyamābhāvena yoga-vikṣepa-paratvāt |

evam āsanaṃ pratiṣṭhāpya kim kuryād iti tatrāha tatraikāgram iti | tatra tasminn āsana upaviśyaiva na tu śayānas tiṣṭhan vā | āsīnaḥ sambhavāt iti nyāyena | yatāḥ saṃyatā uparatāś cittasyendriyāṇāṃ ca kriyā vṛttayo yena sa yata-cittendriya-kriyaḥ san yogaṃ samādhiṃ yuñjītābhyaset | kim-artham ? ātma-viśuddhaya ātmano ‚ntaḥ-karaṇasya sarva-vikṣepa-śūnyatvenātisūkṣmatayā brahma-sākṣātkāra-yogyatāyai | dṛśyate tv agryayā buddhyā sūkṣmayā sūkṣma-darśibhiḥ [KaṭhU 1.3.12] iti śruteḥ |

kiṃ kṛtvā yogam abhyased iti tatrāha ekāgraṃ rājasatāmasa-vyutthānākhya-prāg-ukta-bhūmi-traya-parityāgenaika-viṣayaka-dhārāvāhikāneka-vṛtti-yuktam udrikta-sattvaṃ manaḥ kṛtvā dṛḍha-bhūmikena prayatnena sampādyaikāgratā-vivṛddhy-arthaṃ yogaṃ samprajñāta-samādhim abhyaset | sa ca brahmākāra-mano-vṛtti-pravāha eva nididhyāsanākhyaḥ | tad uktam –

brahmākāra-mano-vṛtti-pravāho ‚haṅkṛtiṃ vinā |
saṃprajñāta-samādhiḥ syād dhyānābhyāsa-prakarṣataḥ || iti |

etad evābhipretya dhyānābhyāsa-prakarṣaṃ vidadhe bhagavān – yogī yuñjīta satataṃ [Gītā 6.10] yuñjyād yogam ātma-viśuddhaye [Gītā 6.12] | yukta āsīta mat-para [Gītā 6.14]ity ādi bahu-kṛtvaḥ

 

Viśvanātha


pratiṣṭhāpya stthāpayitvā | celājina-kuśottaram iti kuśāsanopari mṛga-carmāsanam | tad upari vastrāsanaṃ nidhāyety arthaḥ | ātmano ‚ntaḥ-karaṇasya viśuddhatve vikṣepa-śūnyatvenātisūkṣmatayā brahma-sākṣātkāra-yogyatāyai dṛśyate tv agryayā buddhyā [KaṭhU 1.3.12] iti śruteḥ

 

Baladeva


āsanam āha śucāv iti dvābhyām | śucau svataḥ saṃskārataś ca śuddhe gaṅgā-taṭa-giri-guhādau deśe sthiraṃ niścalam | nātyucchritaṃ nātyuccam | nātinīcam dārvādi-nirmitam āsanaṃ pratiṣṭhāpya saṃsthāpya | cailājine kuśebhya uttare yatra tat | cailaṃ mṛdu-vastram | ajinaṃ mṛdu-mṛgādi-carma | kuśopari vastram āstīryetety arthaḥ | ātmana iti parāsanasya vyāvṛttaye parecchāyau aniyatatvena tasya yoga-pratikūlatvāt | tatreti tasmin pratiṣṭhāpite āsane upaviśya, na tu tiṣṭhan śayāno vety arthaḥ | evam āha sūtrakāraḥ — āsīnaḥ sambhavāt [Vs 4.1.7] iti | yatā niruddhāś cittādi-kriyā yasya saḥ mana ekāgram avyākulaṃ kṛtvā yogaṃ yuñjīta samādhim abhyaset | ātmano ‚ntaḥkaraṇasya viśuddhaye atinairmalyena saukṣmyeṇātma-darśana-yogyatāyai dṛśyate tv agryayā buddhyā sūkṣmayā sūkṣma-darśibhiḥ [KaṭhU 1.3.12] iti śravaṇāt

 
 

Michalski


Na czystym miejscu powinien założyć dla siebie stałą siedzibę, nie za wysoką, ani za nizką, usłaną odzieżą, skórą i wikliną łąkowa.
Zasiadszy w takiej siedzibie, ducha skierowawszy na jedyny cel, powściągnąwszy działalność myśli i zmysłów, powinien ćwiczyć się w Jodze, aby Atmana swego oczyścić.

 

Olszewski


Niech w miejscu czystem wybierze sobie siedzenie nie za wysokie ani za nizkie, przybrane trawą, płótnem i skórą,
i tam niechaj, wytężywszy ducha ku Jedności, panując nad myślą swoją, zmysłami i uczynkami swemi, umieściwszy się na tym siedzieniu, niech zjednoczy swój umysł ku oczyszczeniu.

 

Dynowska


w czystym otoczeniu niech sobie stałe obierze miejsce, nie za wysokie i nie za niskie, z trawy „kusza”, skóry czarnej antylopy i płótna usłane;
tam skupiając myśl na jednym dążeniu, zatrzymując jej ruch, jak i wszelkie zmysłów działanie, w nieruchomej niech usiądzie postawie i ćwiczy się w Jodze, ku natury swej oczyszczeniu.

 

Sachse


W schludnym miejscu
winien obrać swą stałą siedzibę,
ani zbyt wysoką, ani zbyt niską,
okrytą suknem, skórą lub trawą.
Tam, skupiwszy umysł na jednym [przedmiocie],
zapanowawszy nad czynnościami zmysłów
i nad myślą,
niech zajmie swe miejsce i pogrąża się w medytacji,
dla oczyszczenia samego siebie.

 

Kudelska


Niech wybierze sobie stałe miejsce w czystym otoczeniu, ani za wysokie, ani za niskie,
l niech pokryje je suknem, skórą antylopy i święta trawa.
Tam skupiwszy myśl na jednym punkcie, kontrolując swą świadomość i zmysły,
Przyjąwszy odpowiednią postawę, niech ćwiczy jogę, aby mógł swego ducha oczyścić.

 

Rucińska


Niech w czystym miejscu ułoży nie za wysoką czy niską
Mocną asanę – z tkaniny, na skórze i trawie kusia.
Tam umysł niech skupi w jednym, gasząc bieg myśli i zmysłów,
I siedząc, niech ćwiczy jogę, by się wewnętrznie oczyścić.

 

Szuwalska


Niech w samotni dziewiczej znajdzie ciche miejsce,
Nie wysokie, nie niskie, trawą je wyścieli
Oraz miękką tkaniną i skórą jelenią.
Niech następnie w skupieniu utrzymując umysł,
Zatrzyma potok myśli i zmysłów działanie.

 
 

BhG 6.13-14

samaṃ kāya-śiro-grīvaṃ dhārayann acalaṃ sthiraḥ
saṃprekṣya nāsikāgraṃ svaṃ diśaś cānavalokayan
praśāntātmā vigatabhīr brahmacāri-vrate sthitaḥ
manaḥ saṃyamya mac-citto yukta āsīta mat-paraḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


kāya-śiro-grīvam (ciało, głowę i szyję) samam (prostą) acalam (nieporuszoną) dhārayan (trzymający),
sthiraḥ (trwały) svam (na własny) nāsikāgram (na czubek nosa) saṃprekṣya (wpatrzywszy się),
diśaḥ ca (i na kierunki świata) anavalokayan (nie spoglądający),
praśāntātmā (którego jaźń jest spokojna) vigatabhīḥ (którego strach odszedł) brahmacāri-vrate (w ślubie studenta) sthitaḥ (pozostający)
manaḥ (umysł) saṃyamya (okiełznawszy)
mac-cittaḥ (mając umysł we mnie) mat-paraḥ (mi oddany) yuktaḥ (zaprzężony) āsīta (niech pozostaje).

 

tłumaczenie polskie


[Jogin], który trzyma prosto nieporuszone ciało, głowę i szyję,
będąc stabilnym wpatruje się we własny czubek nosa,
i nie spogląda na kierunki świata,
którego jaźń jest spokojna i którego strach odszedł,
który pozostaje w ślubach studenta i okiełznał umysł,
którego umysł tkwi we mnie i który jest mi oddany,
ten niech pozostaje zaprzężonym.

 

analiza gramatyczna

samam sama 2i.1 n. równy, płaski, jednakowy;
kāya-śiro-grīvam kāya-śiro-grīva 2i.1 n. ; DV : kāyaṃ ca śiraś ca grivāṃ ceticiało, głowę i szyję (od: kāya – ciało; śiras – głowa; grīvā – szyja);
dhārayan dhārayant (dhṛ – dzierżyć) caus. PPr 1i.1 m. trzymający, zapoznany z;
acalam a-cala 2i.1 n. nieporuszone (od: cal – ruszać, trząść, cala – brak stabilności, poruszanie);
sthiraḥ sthira 1i.1 m. twardy, solidny, stały (od: sthā – stać);
saṃprekṣya sam-pra-īkṣ (przyglądać się, obserwować) absol. wpatrzywszy się;
nāsikāgram nāsikā-agra 2i.1 n. ; TP : nāsikāyā agram iti szczyt nosa (od: nāsā – nos, nāsikā – nos; agra – główny, pierwszy, przedni, szczyt, cel);
svam sva sn. 2i.1 n. własny, swój;
diśaḥ dik 2i.3 f. strony świata (od: diś – pokazywać);
ca av. i;
anavalokayan an-ava-lokayant (ava-lok – spoglądać) caus. PPr 1i.1 m. nie spoglądający;

*****

praśāntātmā praśānta-ātman 1i.1 m. ; BV : yasyātmā praśānto ‘sti saḥten, którego jaźń jest wyciszona (od: pra-śam – wyciszać, kończyć, niszczyć, PP praśānta – wyciszony, spokojny; ātman – jaźń);
vigatabhīḥ vigata-bhī 1i.1 m. ; BV : yasya bhīr vigatāsti saḥten, którego strach jest odeszły (od: vi-gam – odchodzić, PP vigata – odeszły; bhī – bać się, bhī – w złożeniach: strach);
brahmacāri-vrate brahmacāri-vrata 7i.1 n. ; TP : brhmacāriṇaḥ vrata itiw ślubie studenta (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; car – poruszać się, cārin – poruszający się; brahma-cārin – student, przestrzegający celibatu; vṛ – wybierać, lubić lub vṛ – zakrywać, powściągać, vrata – pokuta, asceza, ślub);
sthitaḥ sthita (sthā – stać) PP 1i.1 m. stojący, pozostający;
manaḥ manas 2i.1 n. umysł (od: man – myśleć);
saṃyamya sam-yam (powściągać) absol. powściągnąwszy;
mac-cittaḥ mac-citta 1i.1 m. yasya cittaṃ mayi asti saḥten, którego umysł jest we mnie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; cit – myśleć, poznawać, PP citta – pomyślany; myśl, umysł, serce, świadomość);
yuktaḥ yukta (yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 1i.1 m. połączony, zaprzęgnięty, zajęty, właściwy, odpowiedni;
āsīta ās (siedzieć) Pot. Ā 1c.1 siedziałby, pozostawałby;
mat-paraḥ mat-para 1i.1 m. yasyāhaṃ paro ‘smi saḥten, dla którego ja jestem najwyższy (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, najlepszy; na końcu złożeń: para – oddany, poświęcony, mat-para – mi oddany);

 

warianty tekstu


samaṃ kāya-śiro-grīvaṃsama-kāya-śiro-grīvaṃ / samaḥ kāya-śiro-grīvaṃ (mający ciało głowę i szyję równe / jednaki, ciało, głowę i szyję);
dhārayann acalaṃ sthiraḥdhārayann acalaḥ sthitaḥ / dhārayann acalaṃ sthiraṃ / dhārayann acala-sthiraḥ / dhārayann acalaṃ manaḥ / dhārayann acalaṃ sthitaṃ / dhārayann acala-sthitaḥ (trzymający, nieporuszony, stojący / trzymający nieporuszoną stałą / trzymający, stały i nieporuszony / trzymający nieporuszony umysł / trzymający nieporuszony i stały / trzymający nieporuszony i stały);
saṃprekṣya → saṃpaśyan (patrzący);
svaṃ → ca (i);
cānavalokayan → cānavalokayet (i oby nie patrzył);
brahmacāri-vratebrahmacārī vrate (student, w ślubach);

Czwarta pada BhG 6.14 jest taka sama jak druga pada BhG 2.61;

 
 

Śāṃkara


bāhyam āsanam uktam | adhunā śarīra-dhāraṇaṃ katham ity ucyate—

samaṃ kāya-śiro-grīvaṃ kāyaś ca śiraś ca grīvā ca kāya-śiro-grīvaṃ tat samaṃ dhārayan acalaṃ ca | samaṃ dhārayataś calanaṃ saṃbhavati | ato viśinaṣṭi—acalam iti | sthiraḥ sthiro bhūtvā ity arthaḥ | svaṃ nāsikāgraṃ saṃprekṣya samyak prekṣaṇaṃ darśanaṃ kṛtvaiveti | iva-śabdo lupto draṣṭavyaḥ | na hi sva-nāsikāgra-saṃprekṣaṇam iha vidhitsitam | kiṃ tarhi ? cakṣuṣo dṛṣṭi-saṃnipātaḥ | sa cāntaḥ-karaṇa-samādhānāpekṣo vivakṣitaḥ | sva-nāsikāgra-saṃprekṣaṇam eva ced vivakṣitam, manas tatraiva samādhīyeta, nātmani | ātmani hi manasaḥ samādhānaṃ vakṣyati ātma-saṃsthaṃ manaḥ kṛtveti | tasmād iva-śabda-lopenākṣṇor dṛṣṭi-saṃnipāta eva saṃprekṣya ity ucyate | diśaś cānavalokayan diśāṃ cāvalokanam antarā kurvan ity etat

kiṃ ca—

praśāntātmā prakarṣeṇa śāntaḥ ātmāntaḥ-karaṇaṃ yasya so’yaṃ praśāntātmā, vigata-bhīḥ vigata-bhayaḥ, brahmacāri-vrate sthitaḥ | brahmacāriṇo vrataṃ brahmacaryaṃ guru-śuśrūṣā-bhikṣānna-bhukty-ādi tasmin sthitaḥ | tad-anuṣṭhātā bhaved ity arthaḥ | kiṃ ca, manaḥ saṃyamya manaso vṛttīr upasaṃhṛtya ity etat, mac-citto mayi parameśvare cittaṃ yasya so’yaṃ mac-cittaḥ, yuktaḥ samāhitaḥ sann āsīta upaviśet | mat-paro’haṃ paro yasya so’yaṃ mat-paro bhavati | kaścit rāgī strī-cittaḥ, na tu striyam eva paratvena gṛhṇāti | kiṃ tarhi ? rājānaṃ mahā-devaṃ vā | ayaṃ tu mac-citto mat-paraś ca

 

Rāmānuja


kāyaśirogrīvaṃ samam acalaṃ sāpāśrayatayā sthiraṃ dhārayan, diśaś cānavaloakayan, svanāsikāgraṃ saṃprekṣya, praśāntātmā atyantanirvṛtamanāḥ, vigatabhīr brahmacaryayukto manaḥ saṃyamya maccitto yuktaḥ avahito matpara āsīta mām eva cintyan āsīta

 

Śrīdhara


cittaikāgryāpayoginīṃ dehādhikāriṇāṃ darśayann āha samam iti dvābhyām | kāya iti dehasya madhya-bhāgo vivakṣitaḥ | kāyaś ca śiraś ca grīvā ca kāya-śiro-grīvam | mūlādhārād ārabhya mūrdhāgra-paryantaṃ samam avakram | acalaṃ niścalam | dhārayan | sthiro dṛḍha-prayatno bhūtvety arthaḥ | svīyaṃ nāsikāgraṃ samprekṣya ity ardha-nimīlita-netra ity arthaḥ | itas tato diśaś cānavalokayan āsīta ity uttareṇānvayaḥ |

praśānteti | praśānta ātmā cittaṃ yasya | vigatā bhīr bhayaṃ yasya | brahmacāri-vrate brahmacarye sthitaḥ san | manaḥ saṃyamya pratyāhṛtya | mayy eva cittaṃ yasya | aham eva paraṃ puruṣārtho yasya sa mat-paraḥ | evaṃ yukto bhūtvāsīta tiṣṭhet

 

Madhusūdana


tad-arthaṃ bāhyam āsanam uktvādhunā tatra kathaṃ śarīra-dhāraṇam ity ucyate samam iti | kāyaḥ śarīra-madhyaṃ sa ca śiraś ca grīvā ca kāya-śiro-grīvaṃ mūlādhārād ārabhya mūrdhānta-paryantaṃ samam avakram acalam akampaṃ dhārayann eka-tattvābhyāsena vikṣepa-saha-bhāvya-aṅgam ekayattvābhāvaṃ sampādayan sthiro dṛḍha-prayatno bhūtvā | kiṃ ca svaṃ svīyaṃ nāsikāgraṃ saṃprekṣyaiva laya-vikṣepa-rāhityāya viṣaya-pravṛtti-rahito ‚nimīlita-netra ity arthaḥ | diśaś cānavalokayann antarāntarā diśāṃ cāvalokanam akurvan yoga-pratibandhakatvāt tasya | evambhūtaḥ sann āsīnety uttareṇa sambandhaḥ |

kiṃ ca praśāntātmeti | nidāna-nivṛtti-rūpeṇa prakarṣeṇa śānto rāgādi-doṣa-rahita ātmāntaḥkaraṇaṃ yasya sa praśāntātmā śāstrīya-niścaya-dārḍhyād vigatā bhīḥ | sarva-karma-parityāgena yuktavāyuktatva-śaṅkā yasya sa vigata-bhīḥ | brahmacāri-vrate brahmacarya-guru-śuśrūṣā-bhikṣānna-bhojanādau sthitaḥ san | manaḥ saṃyamya viṣayākāra-vṛtti-śūnyaṃ kṛtvā | mayi parameśvare pratyak-citi sa-guṇe nirguṇe vā cittaṃ yasya sa mac-citto mad-viṣayaka-dhārāvāhika-citta-vṛttimān | putrādau priye cintanīye sati katham evaṃ syād ata āha mat-paraḥ | aham eva paramānanda-rūpatvāt paraḥ puruṣārthaḥ priyo yasya sa tathā | tad etat preyaḥ putrāt preyo vittāt preyo ‚nyasmāt sarvasmād antarataraṃ yad ayam ātmā [BAU 1.4.8] iti śruteḥ | evaṃ viṣayākāra-sarva-vṛtti-nirodhena bhagavad-ekākāra-citta-vṛtti-yuktaḥ samprajñāta-samādhimān āsītopaviśed yathā-śakti, na tu svecchayā vyuttiṣṭhed ity arthaḥ |

bhavati kaścid rāgī strī-citto na tu striyam eva paratvenārādhyatvena gṛhṇāti | kiṃ tarhi ? rājānaṃ vā devaṃ vā | ayaṃ tu mac-citto mat-paraś ca sarvārādhyatvena mām eva manyata iti bhāṣya-kṛtāṃ vyākhyā |

vyākhyātṛtve ‚pi me nātra bhāṣya-kāreṇa tulyatā |
guñjāyāḥ kiṃ nu hemnaika-tulārohe ‚pi tulyatā ||

 

Viśvanātha


kāyo deha-madhya-bhāgaḥ samam avakram acalaṃ niścalaṃ dhārayan kurvan manaḥ saṃyamya pratyāhṛtya mac-citto māṃ caturbhujaṃ sundarākāraṃ cintayan | mat-paro mad-bhakti-parāyaṇaḥ

 

Baladeva


āsane tasminn upaviṣṭasya śarīra-dhāraṇa-vidhim āha samam iti | kāyo deha-madhya-bhāgaḥ | kāyaś ca śiraś ca grīvā ca teṣāṃ samāhāraḥ prāṇy-aṅgatvāt | samam avakram | acalam akampam dhārayan kurvan | sthiro dṛḍha-prayatno bhūtvā sva-nāsikāgraṃ samprekṣya sampaśyan mano-laya-vikṣepa-nivṛttaye bhrū-madhya-dṛṣṭiḥ sann ity arthaḥ | antarāntarā diśaś cānavalokayan | evambhūtaḥ sann āsītety uttareṇa sambandhaḥ | praśāntātmā akṣubdha-manāḥ | vigatā bhīr nirbhayaḥ | brahmacāri-vrate brahmacarye sthitaḥ | manaḥ saṃyamya viṣayebhyaḥ pratyāhṛtya | mac-cittaś caturbhujaṃ sundarāṅgaṃ māṃ cintayan | mat-paro mad-eka-puruṣārthaḥ | yukto yogī

 
 

Michalski


Trzymając prosto tułów, głowę i szyję, powinien patrzeć, nieporuszony, na koniec swego nosa, nie oglądając się na strony.
Spokojny w sobie, wolny od obawy, wierny ślubom brahmańskiego ucznia, powściągnąwszy serce, pełen myśli o mnie, powinien usiąść całkiem oddany, we mnie widząc swój cel najwyższy.

 

Olszewski


Mocno trzymając w równowadze ciało, głowę i szyję bez ruchu, ze wzrokiem naprzód skłonionym, nie przenosząc oczu na strony,
z pokojem w sercu, wolny od bojaźni, stały w ślubach, jako pan swego ducha, niechaj Yogin pozostaje w skupieniu i Mnie niechaj obierze za jedyny-przedmiot swoich rozmyślań.

 

Dynowska


Siedząc wyprostowany, kręgosłup, głowę i szyję trzymając prosto, niech trwa w bezruchu, pomiędzy brwi niewidzące utkwiwszy wejrzenie;
wolny od lęku i pełen pogody, niezłomny w swym ślubie czystości i umysłu równowadze, niech myśl ku Mnie kieruje i siedząc cichy, w pełnej harmonii, niech całą duszą ku Mnie się wzniesie.

 

Sachse


Trzymając plecy, szyję i głowę
nieruchomo i w jednej linii,
patrząc na czubek nosa,
nie rozglądając się na boki,
wewnętrznie cichy, wolny od lęku,
wierny ślubom czystości,
panujący nad swym umysłem,
zwrócony ku mnie całym sercem
niech trwa pogrążony w jodze,
mnie uważając za najwyższe dobro.

 

Kudelska


Niech całe ciało, szyję i głowę nieporuszone i wyprostowane utrzyma,
Niech wzrok utkwi na czubku swego nosa i nie rozgląda się dookoła.
A gdy ducha swego oczyści, od lęku się uwolni, niezłomny w ślubie czystości, o umyśle opanowanym,
W pełni zharmonizowany, niech usiądzie i myśląc o mnie, do mnie się zwróci.

 

Rucińska


Plecy, kark, głowę trzymając prosto, bez ruchu, wytrwały,
Niech utkwi wzrok w końcu nosa, nie patrząc nigdzie na boki,
I uciszony, bez obaw, trwający w ślubie czystości,
Z umysłem złożonym we mnie, siedzi skupiony, mnie pełen!

 

Szuwalska


Siedząc tak nieruchomo, niech się doskonali,
W jednej linii trzymając tułów, głowę, szyję,
Nie patrząc na nic więcej tylko czubek nosa.
Niech spokojny i wolny od uczucia strachu,
Stały w ślubach czystości, kontrolując umysł
Tam, gdzie Ja, skupi myśli utwierdzony w jodze
I uczyni to celem najwyższym dla siebie.

 
 

BhG 6.15

yuñjann evaṃ sadātmānaṃ yogī niyata-mānasaḥ
śāntiṃ nirvāṇa-paramāṃ mat-saṃsthām adhigacchati

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


evam sadā (w ten sposób zawsze) ātmānam (jaźń) yuñjan (zaprzęgający) niyata-mānasaḥ (który okiełznał umysł) yogī (jogin) nirvāṇa-paramām (najwyższe wygaszenie) mat-saṃsthām (moją naturę) śāntim (spokój) adhigacchati (osiąga).

 

tłumaczenie polskie


Tym sposobem jogin, który zawsze zaprzęga jaźń i który okiełznał umysł,
osiąga spokój będący najwyższym wygaszeniem i moją naturą.

 

analiza gramatyczna

yuñjan yuñjant (yuj – zaprzęgać, łączyć) PPr 1i.1zaprzęgający;
evam av. w ten sposób;
sadā av. zawsze;
ātmānam ātman 2i.1 m. jaźń;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
niyata-mānasaḥ niyata-mānasa 1i.1 m. ; BV : yasya mānasaṃ niyatam asti saḥten, kto powściągnął funkcje umysłu (od: ni-yam – zatrzymywać, PP niyata – zatrzymany; man – myśleć, manas – umysł, mānasa – należące do umysłu, mentalne);
śāntim śānti 2i.1 f. spokój, wyciszenie, zadowolenie, zakończenie, śmierć (od: śam – wyciszać, kończyć, niszczyć);
nirvāṇa-paramām nirvāṇa-paramā  2i.1 f. ; BV : yasyāṃ nirvāṇaṃ paramam asti sāta, w której wygaszenie jest najwyższe (od: nir- – zdmuchiwać, wygaszać, wyciszać, nir-vāṇa – wygaszenie, spokój, wyciszenie, śmierć, wyzwolenie; para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny, parama – najdoskonalszy, najlepszy);
mat-saṃsthām mat-saṃsthā 2i.1 f. ; TP : mama saṃsthām itimoją naturę (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; sam-sthā – stać razem, spotykać się, prosperować, saṃsthā – kształt, własność, natura, śmierć);
adhigacchati adhi-gam (przekraczać, osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga;

 

warianty tekstu


yuñjann evaṃevaṃ yuñjan / yuñjann eva (w ten sposób zaprzęgający / jedynie zaprzęgający);
yogī niyata-mānasaḥ → mad-bhakto ‘nanya-mānasaḥ (mój wiebliciel mający skupiony umysł);

 
 

Śāṃkara


athedānīṃ yoga-phalam ucyate—

yujan samādhānāṃ kurvann evaṃ yathoktena vidhānena sadātmanāṃ sarvadā yogī niyata-mānaso niyataṃ saṃyataṃ mānasaṃ mano yasya so’yaṃ niyata-mānasaḥ, śāntim uparatiṃ nirvāṇa-paramāṃ nirvāṇaṃ mokṣas tat paramā niṣṭhā yasyāḥ śānteḥ sā nirvāṇa-paramā tāṃ nirvāṇa-paramām. mat-saṃsthāṃ mad-adhīnām adhigacchati prāpnoti

 

Rāmānuja


evaṃ mayi parasmin brahmaṇi puruṣottame manasaś śubhāśraye sadā ātmānaṃ manaḥ yuñjan niyatamānasaḥ matsparśavitrīkṛtamānasatayā niścalamānasaḥ, mām eva cintayan matsaṃsthāṃ nirvāṇaparamāṃ śāntim adhigacchati nirvāṇakāṣṭhārūpāṃ matsaṃsthāṃ mayi saṃsthitāṃ śāntim adhigacchati

 

Śrīdhara


yogābhyāsa-phalam āha yuñjann evam iti | evam ukta-prakāreṇa sadātmānaṃ mano yuñjan samāhitaṃ kurvan | niyataṃ niruddhaṃ mānasaṃ cittaṃ yasya saḥ | śāntiṃ saṃsāroparamaṃ prāpnoti | kathambhūtam ? nirvāṇaṃ paramaṃ prāpyaṃ yasyāṃ tām | mat-saṃsthāṃ mad-rūpeṇāvasthitām

 

Madhusūdana


evaṃ saṃprajñāta-samādhināsīnasya kiṃ syād ity ucyate yuñjann iti | evaṃ raho ‚vasthānādi-pūrvokta-niyamenātmānaṃ mano yuñjann abhyāsa-vairāgyābhyāṃ samāhitaṃ kurvan yogī sadā yogābhyāsa-paro ‚bhāysātiśayena niyataṃ niruddhaṃ mānasaṃ mano yena niyatā niruddhā mānasā mano-vṛtti-rūpā vikārā yeneti vā niyata-mānasaḥ san, śāntiṃ sarva-vṛtty-uparati-rūpāṃ praśāntavāhitāṃ nirvāṇa-paramāṃ tattva-sākṣātkārotpatti-dvāreṇa sakāryāvidyān-nivṛtti-rūpa-mukti-paryavasāyinīṃ mat-saṃsthāṃ mat-svarūpa-paramānanda-rūpāṃ niṣṭhām adhigacchati, na tu sāṃsārikāṇy aiśvaryāṇi anātma-viṣaya-samādhi-phalāny adhigacchati, teṣām apavargopayogi-samādhy-upasargatvāt |

tathā ca tat-tat-samādhi-phalāny uktvāha bhagavān patañjaliḥ — te samādhāv upasargā vyutthāne siddhayaḥ [YogaS 3.37] iti, sthāny-upanimantraṇe saṅga-smayākaraṇaṃ punaḥ aniṣṭa-prasaṅgāt [YogaS 3.51] iti ca | sthānino devāḥ | tathā coddālako devair āmantrito ‚pi tatra saṅgam ādaraṃ smayaṃ garvaṃ cākṛtvā devān avajñāya punar aniṣṭa-prasaṅga-nivāraṇāya nirvikalpakam eva samādhim akarod iti vasiṣṭhenopākhyāyate |

mumukṣubhir heyaś ca samādhiḥ sūtritaḥ patañjalinā — vitarka-vicārānandāsmitā-rūpānugamāt saṃprajñātaḥ [YogaS 1.17] | samyak saṃśaya-viparyayānadhyavasāya-rahitatvena prajñāyate prakarṣeṇa viśeṣa-rūpeṇa jñāyate bhāvyasya rūpaṃ yena sa samprajñātaḥ samādhir bhāvanā-viśeṣaḥ | bhāvanā hi bhāvyasya viṣayāntara-parihāreṇa cetasi punaḥ punar niveśanam | bhāvyaṃ ca trividhaṃ grāhya-grahaṇa-grahītṛ-bhedāt | grāhyam api dvividhaṃ sthūla-sūkṣma-bhedāt | tad uktaṃ — kṣīṇa-vṛtter abhijātasyeva maṇer grahītṛ-grahaṇa-grāhyeṣu tat-stha-tad-añjanatā-samāpattiḥ [YogaS 1.41] | kṣīṇā rājasa-tāmasa-vṛttayo yasya tasya cittasya grahītṛ-grahaṇa-grāhyeṣv ātmendriya-viṣayeṣu tat-sthatā tatraivaikāgratā | tad-añjanatā tan-mayatā nyag-bhūte citte bhāvyamānasya evotkarṣaṃ iti yāvat | tathā-vidhā-samāpattis tad-rūpaḥ pariṇāmo bhavati | yathābhijātasya nirmalasya sphaṭika-maṇes tat-tad-upāśraya-vaśāt tat-tad-rūpāpattir evaṃ nirmalasya cittasya tat-tad-bhāvanīya-vastūparāgāt tat-tad-rūpāpattiḥ samāpattiḥ samādhir iti ca paryāyaḥ | yadyapi garhītṛ-grahaṇa-grāhyeṣv ity uktaṃ tathāpi bhūmikā-krama-vaśād grāhya-grahaṇa-grahītṛṣv iti boddhavyam | yataḥ prathamaṃ grāhya-niṣṭha eva samādhir bhavati tato grahaṇa-niṣṭhas tato grahītṛ-niṣṭha iti | grahītrādi-kramo ‚py agre vyākhyāsyate |

tatra yadā sthūlaṃ mahā-bhūtendriyātmaka-ṣoḍaśa-vikāra-rūpaṃ viṣayam ādāya pūrvāparānusandhānena śabdārthollekhena ca bhāvanā kriyate tadā sa-vitarkaḥ samādhiḥ | asminn evālambate pūrvāparānusandhāna-śabdārthollekha-śūnyatvena yadā bhāvanā pravartate tadā nirvitarkaḥ | etāv ubhāv apy atra vitarka-śabdenoktau | tan-mātrāntaḥ-karaṇa-lakṣaṇaṃ sūkṣmaṃ viṣayam ālambya tasya | deśa-kāla-dharmāvacchedena yadā bhāvanā pravartate tadā sa-vicāraḥ | asminn evālambane deśa-kāla-dharmāvacchedaṃ vinā dharmi-mātrāvabhāsitvena yadā bhāvanā pravartate tadā nirvicāraḥ | etāv uabhāv apy atra vicāra-śabdenoktau | tathā ca bhāṣyaṃ vitarkaś cittasya sthūla ālambana ābhogaḥ sūkṣme vicāra iti | iyaṃ grāhya-samāpattir iti vyapadiśyate | yadā rajas-tamo-leśānubiddham antaḥ-karaṇa-sattvaṃ bhāvyate tadā guṇa-bhāvāc cic-chakteḥ sukha-prakāśamayasya sattvasya bhāvayamānasyodrekātmānanadaḥ samādhir bhavati | asminn eva samādhau ye baddha-dhṛtayas tattvāntaraṃ pradhāna-puruṣa-rūpaṃ na paśyanti te vigata-dehāhaṅkāratvād videha-śabdenocyate | iyaṃ grahaṇa-sampattiḥ | tataḥ paraṃ rajas-tamo-leśānabhibhūtaṃ śuddhaṃ sattvam ālambanīkṛtya yā bhāvanā pravartate tasyāṃ grāhyasya sattvasya nyag-bhāvāc citi-śakter udrekāt sattā-mātrāvaśeṣatvena samādhiḥ sāsmita ity ucyate | na cāhaṅkārāsmitayor abhedaḥ śaṅkanīyaḥ | yato yatrāntaḥkaraṇam ahim ity ullekhena viṣayān vedayate so ‚haṅkāraḥ | yatra tv antarmukhatayā pratiloma-pariṇāmena prakṛti-līne cetasi sattā-mātram avabhāti so ‚smitā | asminn eva samādhau ye kṛta-paritoṣās te paraṃ puruṣam apaśyantaś cetasaḥ prakṛtau līnatvāt prakṛti-layā ity ucyante | seyaṃ grahītṛ-samāpattir asmitā-mātra-rūpa-grahītṛ-niṣṭhatvāt | ye tu paraṃ puruṣaṃ vivicya bhāvanāyāṃ pravartante teṣām api kevala-puruṣa-viṣayā viveka-khyātir grahītṛ-samāpattir api na sāsmitaḥ samādhir vivekenāsmitāyās tyāgāt |

tatra grahītṛ-bhāna-pūrvakam eva grahaṇa-bhānaṃ tat-pūrvakaṃ ca sūkṣma-grāhya-bhānaṃ tat-pūrvakaṃ ca sthūla-grāhya-bhānam iti sthūla-viṣayo dvi-vidho ‚pi vitarkaś catuṣṭayānugataḥ | dvitīyo vitarka-vikalas tritayānugataḥ | tṛtīyo vitarka-vicārābhyāṃ vikalo dvitayānugataḥ | caturtho vitarka-vicārānandair vikalo ‚smitā-mātra iti caturavastho ‚yaṃ samprajñāta iti | evaṃ sa-vitarkaḥ sa-vicāraḥ sānandaḥ sāsmitaś ca samādhir antardhānādi-siddhi-hetutayā mukti-hetu-samādhi-virodhitvād dheya eva mumukṣubhiḥ | grahītṛ-grahaṇayor api citta-vṛtti-viṣayatā-daśāyāṃ grāhya-koṭau nikṣepād dheyopādeya-vibhāga-kathanāya grāhya-samāpattir eva vivṛtā sūtra-kāreṇa | catur-vidhā hi grāhya-samāpattiḥ sthūla-grāhya-gocarā dvividhā sa-vitarkā nirvitarkā ca | sūkṣma-grāhya-gocarāpi dvivdihā sa-vicārā nirvikārā ca | tatra śabdārtha-jñāna-vikalpaiḥ saṃkīrṇā savitarkā samāpattiḥ [YogaS 1.42] śabdārtha-jñāna-vikalpa-sambhinnā sthūlārthāvabhāsa-rūpā savitarkā samāpattiḥ sthūla-gocarā savikalpaka-vṛttir ity arthaḥ |

smṛti-pariśuddhau svarūpa-śūnyevārtha-mātra-nirbhāsā nirvitarkā [YogaS 1.43] tasminn eva sthūla ālambane śabdārtha-smṛti-pravilaye pratyudita-spaṣṭa-grāhyākāra-pratibhāsitayā nyag-bhūta-jñānāṃśatvena svarūpa-śūnyeva nirvitarkā samāpattiḥ sthūla-gocarā nirvikalpaka-vṛttir ity arthaḥ | etayaiva savicārā nirvicārā ca sūkṣma-viṣayā vyākhyātā [YogaS 1.44] sūkṣmas tan-mātrādir viṣayo yasyāḥ sā sūkṣma-viṣayā samāpattir dvividhā sa-vicārā nirvicārā ca savikalpaka-nirvikalpaka-bhedena | etayaiva savitarkayā nirvitarkayā ca sthūla-viṣayayā samāpattyā vyākhyātā | śabdārtha-jñāna-vikalpa-sahitatvena deśa-kāla-dharmādy-avacchinnaḥ sūkṣmo ‚rthaḥ pratibhāti yasyāṃ sā sa-vicārā | sa-vicāra-nirvicārayoḥ sūkṣma-viṣayatva-viśeṣaṇāt savitarka-nirvitarkayoḥ sthūla-viṣayatvam arthād vyākhyātam | sūkṣma-viṣayatvaṃ cāliṅga-paryavasānam [YogaS 1.45] sa-vicārāyā nirvicārāyāś ca samāpatter yat sūkṣma-viṣayatvam uktaṃ tad-aliṅga-paryantaṃ draṣṭavyam | tena sānanda-sāsmitayor grahitṛ-grahaṇa-samāpattyor api grāhya-samāpattāv evāntar-bhāva ity arthaḥ | tathā hi – pārthivasyāṇor gandha-tanmātraṃ sūkṣmo viṣayaḥ | āpasyāpi rasa-tanmātraṃ, taijasasya rūpa-tanmātram, vāyavīyasya sparśa-tanmātraṃ, nabhasaḥ śabda-tanmātraṃ, teṣām ahaṅkāras tasya liṅga-mātraṃ mahat-tattvaṃ tasyāpy aliṅgaṃ pradhānaṃ sūkṣmo viṣayaḥ | saptānām api prakṛtīnāṃ pradhāna eva sūkṣmatā-viśrāntes tat-paryantam eva sūkṣma-viṣayatvam uktam | yadyapi pradhānād api puruṣaḥ sūkṣmo ‚sti tathāpy anvayi-kāraṇatvābhāvāt tasya sarvānvayi-kāraṇe pradhāna eva niratiśayaṃ saukṣmyaṃ vyākhyātam | puruṣas tu nimitta-kāraṇaṃ sad api nānanvayi-kāraṇatvena sūkṣmatām arhati | anvayi-kāraṇatva-vivakṣāyāṃ tu puruṣo ‚pi sūkṣmo bhavaty eveti draṣṭavyam | tā eva sa-bījaḥ samādhiḥ [YogaS 1.46] tāś catasraḥ samāpattayo grāhyeṇa bījena saha vartanta iti sa-bījaḥ samādhir vitarka-vicārānandāsmitānugamāt samprajñāta iti prāg uktaḥ | sthūle ‚rthe sa-vitarko nirvitarkaḥ | sūkṣme ‚rthe sa-vicāro nirvicāra iti |

tatrāntimasya phalam ucyate — nirvicāra-vaiśāradye ‚dhyātma-prasādaḥ [YogaS 1.47] sthūla-viṣayatve tulye ‚pi sa-vitarkaṃ śabdārtha-jñāna-vikalpa-saṅkīrṇam apekṣya tad-rahitasya nirvikalpaka-rūpasya nirvitarkasya prādhānyam | tataḥ sūkṣma-viṣayasya sa-vikalpaka-pratibhāsa-rūpasya sa-vicārasya | tato ‚pi sūkṣma-viṣayasya nirvikalpaka-pratibhāsa-rūpasya nirvicārasya prādhānyam | tatra pūrveṣāṃ trayāṇāṃ nirvicārārthatvān nirvicāra-phalenaiva phalavattvam | nirvicārasya tu prakṛṣṭābhyāsa-balād vaiśāradye rajas-tamo-nabhibhūta-sattvodreke saty adhyātma-prasādaḥ kleśa-vāsanā-rahitasya cittasya bhūtārtha-viṣayaḥ kramānanurodhī sphuṭaḥ prajñālokaḥ prādurbhavati | tathā ca bhāṣyam –

prajñā-prasādam āruhya aśocyaḥ śocato janān |
bhūmiṣṭhān iva śailasthaḥ sarvān prājño ‚nupaśyati || iti |

ṛtaṃbharā tatra prajñā [YogaS 1.48] tatra tasmin prajñā-prasāde sati samāhita-cittasya yogino yā prajñā jāyate sā ṛtam-bharā | ṛtaṃ satyam eva bibharti na tatra viparyāsa-gandho ‚py astīti yogikyeveyaṃ samākhyā | sā cottamo yogaḥ | tathā ca bhāṣyam –

āgamenānumānena dhyānābhyāsa-rasena ca |
tridhā prakalpayan prajñāṃ labhate yogam uttamam || iti |

sā tu śrutānumāna-prajñābhyām anya-viṣayā viśeṣārthatvāt [YogaS 1.49] | śrutam āgama-vijñānānaṃ tat-sāmānya-viṣayam eva | na hi viśeṣeṇa saha kasyacic chabdasya saṅgatir grahītuṃ śakyate | tathānumānaṃ sāmānya-viṣayam eva | na hi viśeṣeṇa saha kasyacid vyāptir grahītuṃ śakyate | tasmāc chrutānumāna-viṣayo na viśeṣaḥ kaścid asti | na cāsya sūkṣma-vyavahita-viprakṛṣṭasya vastuno loka-pratyakṣeṇa grahaṇam asti | kiṃ tu samādhi-prajñā-nirgrāhya eva sa viśeṣo bhavati bhūta-sūkṣma-gato vā puruṣa-gato vā | tasmān nirvicāra-vaiśāradya-samudbhavāyāṃ śrutānumāna-vilakṣaṇāyāṃ sūkṣma-vyavahita-prakṛṣṭa-sarva-viśeṣa-viṣayāyāmṛtaṃbharāyām eva prajñāyāṃ yoginā mahān prayatna āstheya ity arthaḥ |

nanu kṣipta-mūḍha-vikṣiptākhya-vyutthāna-saṃskārāṇām ekāgratāyām api sa-vitarka-nirvitarka-sa-vicāra-janānāṃ saṃskārāṇāṃ sad-bhāvāt taiś cālyamānasya cittasya kathaṃ nirvicāra-vaiśāradya-pūrvakādhyātma-prasāda-labhya-rtambharā prajñā pratiṣṭhitā syād ata āha — taj-jaḥ saṃskāro ‚nya-saṃskāra-pratibandhī [YogaS 1.50] tayā ṛtambharayā prajñayā janito yaḥ saṃskāraḥ sa tattva-viṣayayā prajñayā janitatvena balavattvād anyān vyutthānajān samādhijāṃś ca saṃskārān atattva-viṣaya-prajñā-janitatvena durbalān pratibadhnāti sva-kāryākṣamān karoti nāśyatīti vā | teṣāṃ saṃskārāṇām abhibhavāt tat-prabhavāḥ pratyayā na bhavanti | tataḥ samādhir upatiṣṭhate | tataḥ samādhijā prajñā | tataḥ prajñā-kṛtāḥ saṃskārā iti navo navaḥ saṃskārāśayo vardhate | tataś ca prajñā | taataś ca saṃskārā iti |

nanu bhavatu vyutthāna-saṃskārāṇām atattva-viṣaya-prajñā-janitānāṃ tattva-mātra-viṣaya-samprajñāta-samādhi-prajñā-prabhavaiḥ saṃskāraiḥ pratibandhas teṣāṃ tu saṃskārāṇāṃ pratibandhakābhāvād ekāgra-bhūmāv eva sa-bījaḥ samādhiḥ syān na tu nirbījo nirodha-bhūmāv iti tatrāha — tasyāpi nirodhe sarva-nirodhān nirbījaḥ samādhiḥ [YogaS 1.51] tasya samprajñātasya samādher ekāgra-bhūmijasya | api-śabdāt kṣipta-mūḍha-vikṣiptānām api nirodhe yogi-prayatna-viśeṣeṇa vilaye sati sarva-nirodhāt samādheḥ samādhijasya saṃskārasyāpi nirodhān nirbījo nirālambano ‚saṃprajñāta-samādhir bhavati | sa ca sopāyaḥ prāk sūtritaḥ — virāma-pratyayābhyāsa-pūrvaḥ saṃskāra-śeṣo ‚nyaḥ [YogaS 1.18] iti | viramyate ‚neneti virāmo vitarka-vicārānandāsmitādi-rūpa-cintā-tyāgaḥ | tasya pratyayaḥ kāraṇaṃ paraṃ vairāgyam iti yāvat | virāmaś cāsau pratyayaś citta-vṛtti-viśeṣa iti vā | tasyābhyāsaḥ paunaḥpunyena cetasi niveśanaṃ tad eva pūrvaṃ kāraṇaṃ yasya sa tathā saṃskāra-mātra-śeṣaḥ sarvathā nivṛttiko ‚nyaḥ pūrvoktāt sa-bījād vilakṣaṇo nirbījo ‚saṃprajñāta-samādhir ity arthaḥ | asamprajñātasya hi samādher dvāv upāyāv uktāv abhyāso vairāgyaṃ ca | tatra sālambanatvād abhyāsasya na nirālambana-samādhi-hetutvaṃ ghaṭata iti nirālambanaṃ paraṃ vairāgyam eva hetutvenocyate |

abhyāsas tu samprajñāta-samādhi-dvārā praṇāḍyopayujyate | tad uktaṃ — trayam antaraṅgaṃ pūrvebhyaḥ [YogaS 3.7] | dhāraṇā-dhyāna-samādhi-rūpaṃ sādhana-trayaṃ yama-niyamāsana-prāṇāyāma-pratyāhāra-rūpa-sādhana-pañcakāpekṣayā sa-bījasya samādher antaraṅgaṃ sādhanam | sādhana-koṭau ca samādhi-śabdenābhyāsa evocyate | mukhyasya samādheḥ sādhyatvāt | tad api bahiraṅgaṃ nirbījasya [YogaS 3.8] | nirbījasya tu samādhes tad api trayaṃ bahiraṅgaṃ paramparayopakāri tasya tu paraṃ vairāgyam evāntaraṅgam ity arthaḥ |

ayam api dvividho bhava-pratyaya upāya-pratyayaś ca | bhava-pratyayo videha-prakṛti-layānām [YogaS 1.19] | videhānāṃ sānandānāṃ prakṛti-layānāṃ ca sāsmitānāṃ daivānāṃ prāg-vyākhyātānāṃ janma-viśeṣād auṣadhi-viśeṣān mantra-viśeṣāt tapo-viśeṣād vā yaḥ samādhiḥ sa bhava-pratyayaḥ | bhavaḥ saṃsāra ātmānātma-vivekābhāva-rūpaḥ pratyayaḥ kāraṇaṃ yasya sa tathā | janma-mātra-hetuko vā pakṣiṇām ākāśa-gamanavat | punaḥ saṃsāra-hetutvān mumukṣubhir heya ity arthaḥ | śraddhā-vīrya-smṛti-samādhi-prajñā-pūrvaka itareṣām [YogaS 1.20] | janmauṣadhi-mantra-tapaḥ-siddha-vyatiriktānām ātmānātma-viveka-darśināṃ tu yaḥ samādhiḥ sa śraddhā-pūrvakaḥ | śraddhādayaḥ pūrva upāyā yasya sa tathā | upāya-pratyaya ity arthaḥ |

teṣu śraddhā yoga-viṣaye cetasaḥ prasādaḥ | sā hi jananīva yoginaṃ pāti | tataḥ śraddadhānasya vivekārthino vīryam utsāha upajāyate | samupajāta-vīryasya pāścātyāsu bhūmiṣu smṛtir utpadyate | tat-smaraṇāc ca cittam anākulaṃ sat samādhīyate | samādhir atraikāgratā | samāhita-cittasya prajñā bhāvya-gocarā vivekena jāyate | tad-abhyāsāt parāc ca vairāgyād bhavaty asamprajñātaḥ samādhir mumukṣūṇām ity arthaḥ | pratikṣaṇa-pariṇāmino hi bhāvā ṛte citi-śakteḥ iti nyāyena tasyām api sarva-vṛtti-nirodhāvasthāyāṃ citta-pariṇāma-pravāhas taj-janya-saṃskāra-pravāhaś ca bhavaty evety abhipretya saṃskāra-viśeṣa ity uktam |

tasya ca saṃskārasya prayojanam uktam — tataḥ praśānta-vāhitā saṃskārāt [YogaS 3.10] iti | praśānta-vāhitā nāmāvṛttikasya cittasya nirindhanāgnivat pratiloma-pariṇāmenopaśamaḥ | yathā samid-ājyādy-āhuti-prakṣepe vahnir uttarottara-vṛddhyā prajvalati, samid-ādi-kṣaye tu prathama-kṣaṇe kiṃcic chāmyati | uttarottara-kṣaṇeṣu tv adhikam adhikaṃ śāmyatīti krameṇa śāntir vardhate | tathā niruddha-cittasyottarottarādhikaḥ praśamaḥ pravahati | tatra pūrva-praśama-janitaḥ saṃskāra evottarottara-praśamasya kāraṇam | tadā ca nirindhanāgnivac cittaṃ krameṇopaśāmyad-vyutthāna-samādhi-nirodha-saṃskāraiḥ saha svasyāṃ prakṛtau līyate | tadā ca samādhi-paripāka-prabhavena vedānta-vākyajena samyag-darśanenāvidyāyāṃ nivṛttāyāṃ tad-dhetuka-dṛg-dṛśya-saṃyogābhāvād vṛttau pañca-vidhāyām api nivṛttāyāṃ svarūpa-pratiṣṭhaḥ puruṣaḥ śuddhaḥ kevalo mukta ity ucyate |

tad uktaṃ — tadā draṣṭuḥ svarūpe ‚vasthānam [YogaS 1.3] iti | tadā sarva-vṛtti-nirodhe | vṛtti-daśāyāṃ tu nityāpariṇāmi-caitanya-rūpatvena tasya sarvadām śuddhatve ‚py anādinā dṛśya-saṃyogenāvidyakenāntaḥkaraṇa-tādātmyādhyāsād antaḥkaraṇa-vṛtti-sārūpyaṃ prāpnuvan nabhoktāpi bhokteva duḥkhānāṃ bhavati |

tad uktaṃ — vṛtti-sārūpyam itaratra [YogaS 4] | itaratra vṛtti-prādurbhāve | etad eva vivṛttaṃ draṣṭṛ-dṛśyoparaktaṃ cittaṃ sarvārtham [YogaS 4.23] cittam eva draṣṭṛ-dṛśyoparaktaṃ viṣayi-viṣaya-nirbhāsaṃ cetanācetana-svarūpāpannaṃ viṣayātmakam apy aviṣayātmakam ivācetanam api cetanam iva sphaṭika-maṇi-kalpaṃ sarvārtham ity ucyate | tad anena citta-sārūpyeṇa bhrāntāḥ kecit tad eva cetanam ity āhuḥ | tad asaṃkhyeya-vāsanā-citram api parārthaṃ saṃhatya-kāritvāt [YogaS 4.24] | yasya bhogāpavargārthaṃ tat sa eva paraś cetano ‚saṃhataḥ puruṣo na tu ghaṭādivat saṃhatya-kāri cittaṃ cetanam ity arthaḥ | evaṃ ca viśeṣa-darśina ātma-bhāva-bhāvanā-vinivṛttiḥ [YogaS 4.25] | evaṃ yo ‚ntaḥ-karaṇa-puruṣayor viśeṣa-darśī tasya yāntaḥ-karaṇe prāg-aviveka-vaśād ātma-bhāva-bhāvanāsīt sā nivartate | bheda-darśane saty abheda-bhramānupapatteḥ |

sattva-puruṣayor viśeṣa-darśanaṃ ca bhagavad-arpita-niṣkāma-karma-sādhyam | tal-liṅgaṃ ca yoga-bhāṣye darśitam | yathā prāvṛṣi tṛṇāṅkurasyodbhedena tad-bīja-sattānumīyate thatā mokṣa-mārga-śravaṇena siddhānta-ruci-vaśād yasya lomaharṣāśru-pātau dṛśyete tatrāpy asti viśeṣa-darśana-bījam apavarga-mārgīyaṃ karmābhinirvartitam ity anumīyate | yasya tu tādṛśaṃ karma-bījaṃ nāsti tasya mokṣa-mārga-śravaṇe pūrva-pakṣa-yuktiṣu rucir bhavaty aruciś ca siddhānta-yuktiṣu | tasya ko ‚ham āsaṃ katham aham āsam ity ādir ātma-bhāva-bhāvanā svābhāvikī pravartate | sā tu viśeṣa-darśino nivartata iti |

evaṃ sati kiṃ syād iti tad āha — tadā viveka-nimnaṃ kaivalya-prāg-bhāraṃ cittam [YogaS 4.26] | nimnaṃ jala-pravahaṇa-yogyo nīca-deśaḥ | prāg-bhāras tad-ayogya ucca-pradeśaḥ | cittaṃ ca sarvadā pravartamāna-vṛtti-pravāheṇa pravahaj-jala-tulyaṃ tat prāg-ātmānātmāviveka-rūpa-vimārga-vāhi-viṣaya-bhoga-paryantam asyāsīt | adhunā tv ātmānātma-viveka-mārga-vāhi-kaivalya-paryantaṃ sampadyata iti | asmiṃś ca viveka-vāhini citte ye ‚ntarāyās te sa-hetukā nivartanīyā ity āha sūtrābhyām — tac-chidreṣu pratyayāntarāṇi saṃskārebhyaḥ | hānam eṣāṃ kleśavad uktam [YogaS 4.27-8] | tasmin viveka-vāhini citte chidreṣv antarāleṣu pratyayāntarāṇi vyutthāna-rūpāṇy ahaṃ mamety evaṃrūpāṇi vyutthānānubhavajebhyaḥ saṃskārebhyaḥ kṣīyamāṇbhyo ‚pi prādurbhavanti | eṣāṃ ca saṃskārāṇāṃ kleśānām iva hānam uktam | yathā kleśā avidyādayo jñānāgninā dagdha-bīja-bhāvā ca punaś citta-bhūmau prarohaṃ prāpnuvanti tathā jñānāgninā dagdha-bīja-bhāvāḥ saṃskārāḥ pratyayāntarāṇi na praroḍhum arhanti | jñānāgni-saṃskārās tu yāvac cittam anuśerata iti |

evaṃ ca pratyayāntarānudayena viveka-vāhini citte sthirībhūte sati prasaṃkhyāne ‚py akusīdasya sarvathāviveka-khyāter dharma-meghaḥ samādhiḥ [YogaS 4.29] prasaṅkhyānaṃ sattva-puruṣānyatā-khyātiḥ śuddhātma-jñānam iti yāvat | tatra buddheḥ sāttvike pariṇāme kṛta-saṃyamasya sarveṣāṃ guṇa-pariṇāmānāṃ svāmivad ākramaṇaṃ sarvādhiṣṭhātṛtvaṃ teṣām eva ca śāntoditāvyapadeśya-dharmitvena sthitānāṃ yathāvad viveka-jñānaṃ sarva-jñātṛtvaṃ ca viśokā nāma siddhiḥ phalaṃ tad-vairāgyāc ca kaivalyam uktaṃ — sattva-puruṣānyatā-khyāti-mātrasya sarva-bhāvādhiṣṭhātṛtvaṃ sarva-jñātṛtvaṃ ca [YogaS 3.49] sattva-puruṣayoḥ śuddhi-sāmye kaivalyam [YogaS 3.55] iti sūtrābhyām | tad etad ucyate tasmin prasaṅkhyāne saty apy akusīdasya phalam alipsoḥ pratyayāntarāṇām anudaye sarva-prakārair viveka-khyāteḥ paripoṣād dharma-meghaḥ samādhir bhavati |

ijyācāra-damāhiṃsā-dāna-svādhyāya-karmaṇām |
ayaṃ tu paramo dharmo yad yogenātma-darśanam || iti smṛteḥ ||

dharmaṃ pratyag-brahmaikya-sākṣātkāraṃ mehati siñcatīti dharma-meghas tattva-sākṣātkāra-hetur ity arthaḥ | tataḥ kleśa-karma-nivṛttiḥ | tato dharma-meghāt samādher dharmād vā kleśānāṃ pañca-vidhānām avidyāsmitā-rāga-dveṣābhiniveśānāṃ karmaṇāṃ ca kṛṣṇa-śuklakṛṣṇa-śukla-bhedena trividhānām avidyā-mūlānām avidyā-kṣaye bīja-kṣayād ātyantikī nivṛttiḥ kaivalyaṃ bhavati | kāraṇa-nivṛttyā kārya-nivṛtter ātyantikyā ucitatvād ity arthaḥ |

evaṃ sthite yuñjann eva sadātmānam ity anena samprajñātaḥ samādhir ekāgra-bhūmāv uktaḥ | niyata-mānasa ity anena tat-phala-bhūto ‚samprajñāta-samādhir nirodha-bhūmāv uktaḥ | śāntim iti nirodha-samādhija-saṃskāra-phala-bhūtā praśānta-vāhitā | nirvāṇa-paramam iti dharma-meghasya samādhes tattva-jñāna-dvārā kaivalya-hetutvaṃ, mat-saṃsthām ity anenaupaniṣadābhimataṃ kaivalyaṃ darśitam | yasmād evaṃ mahā-phalo yogas tasmāt taṃ mahatā prayatnena sampādayed ity abhiprāyaḥ

 

Viśvanātha


ātmānaṃ mano yuñjan dhyāna-yoga-yuktaṃ kurvan | yato niyata-mānaso viṣayoparata-cittaḥ | nirvāṇo mokṣa eva paramaḥ prāpyo yasyāṃ mayy eva nirviśeṣa-brahmaṇi samyak sthā sthitir yasyāṃ tāṃ śāntiṃ saṃsāroparatiṃ prāpnoti

 

Baladeva


evam āsīnasya kiṃ syāt tad āha yuñjann iti | yogī sadā pratidinam ātmānaṃ yuñjann arpayan | niyata-mānasaḥ mat-sparśa-pariśuddhatayā niyataṃ niścalaṃ mānasaṃ cittaṃ yasya sa, mat-saṃsthāṃ mad-adhīnāṃ nirvāṇa-paramāṃ śāntim adhigacchati labhate | tam eva viditvātimṛtyum eti [ŚvetU 3.8] ity ādi śravaṇāt | nirvāṇa-paramāṃ mokṣāvadhikām iti siddhayo ‚pi yoga-phalānīty uktam

 
 

Michalski


Ćwicząc się ciągle w ten sposób i poskramiając serce, jogin osiąga spokój, który jest we mnie i który się kończy nirwaną.

 

Olszewski


I tak, pozostawając wciąż w stanie świętej ekstazy, Yogin, którego duch jest ujarzmiony, osiąga start błogosławiony, który się kończy zgaśnięciem, i który we mnie ma swój pobyt.

 

Dynowska


Jogi zawsze tak z Duchem zjednoczony, o niewzruszonej myśli, osiąga Pokój, najwyższe Szczęście Wyzwolenia we Mnie.

 

Sachse


Wciąż w ten sposób opanowując samego siebie,
zawładnąwszy swym umysłem,
jogin zagłębia się w ciszy,
której najwyższym stopniem jest nirwana,
w ciszy będącej we mnie.

 

Kudelska


Jogin, który zawsze z duchem jest zjednoczony, który swój umysł opanował,
Osiąga spokój, najwyższą szczęśliwość, i przychodzi do mnie samego.

 

Rucińska


Tak niechaj stale się skupia jogin, panując nad myślą –
A ciszy kresu niewiedzy – królestwa mego – dostąpi!

 

Szuwalska


Nieprzerwanie w tym stanie trwając, niewzruszony
Jogin, wolność najwyższą osiągnie i spokój,
By dotrzeć tam, gdzie jestem.

 
 

BhG 6.16

nāty-aśnatas tu yogo sti na caikāntam anaśnataḥ
na cāti-svapna-śīlasya jāgrato naiva cārjuna

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


he arjuna (Ardźuno!),
aty-aśnataḥ tu (nadmiernie jedzącego) yogaḥ (joga) na asti (nie istnieje),
anaśnataḥ ca (i niejedzącego) ekāntam (skupienie) na [asti] (nie istnieje),
ati-svapna-śīlasya ca (i odznaczającego się nadmiernym snem) jāgrataḥ (przebudzenie) na [asti] (nie istnieje),
eva ca (i właśnie) na [asti](nie istnieje).

 

tłumaczenie polskie


Ardźuno! Zaiste nie ma jogi ten, kto się objada,
nie ma skupienia ten, który nie jada
i nie ma przebudzenia ten, kto nadmiernie sypia.

 

analiza gramatyczna

na av. nie;
aty-aśnataḥ ati-aśnant ( – jeść) PPr 6i.1 m. nadmiernie jedzącego (od: ati – prefiks: nadmiernie; aśnant – jedzący);
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
yogaḥ yoga 1i.1 m. przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jogę (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
asti as (być) Praes. P 1c.1 jest;
na av. nie;
ca av. i;
ekāntam ekānta 1i.1 m. wyłączność, skupienie na jednym obiekcie (od: eka – jeden; anta – koniec, limit, granica, śmierć);
anaśnataḥ an-aśnant ( – jeść) PPr 6i.1 m. niejedzącego;
na av. nie;
ca av. i;
ati-svapna-śīlasya ati-svapna-śīlasya 6i.1 m. ; BV : yasyāti-svaptuṃ śīlam asti saḥten, kogo cechą jest nadmierne spanie (od: ati – prefiks: nadmiernie; svap – spać, svapna – sen; śīla – cecha, zachowanie, natura, na końcu złożeń: mający skłonność do, cechujący się);
jāgrataḥ jāgrata (jāgṛ – być obudzonym, świadomym) PP 1i.1 m. przebudzenie;
na av. nie;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ca av. i;
arjuna arjuna 8i.1 m. biały, jasny;

 

warianty tekstu


nāty-aśnatas tu yogo sti → yogo ‘sti naivāty-aśato (joga nie należy do nadmiernie jedzącego);
jāgrato naiva cārjuna → nāti jāgarato ‘rjuna (Ardźuno i nie nadmiernie przebudzonego);

 
 

Śāṃkara


idānīṃ yoginaḥ āhārādi-niyama ucyate—

nātyaśnata ātma-saṃmitam anna-parimāṇam atītyāśnato’tyaśnato na yogo’sti | na caikāntam anaśnato yogo’sti | yad u ha vā ātma-saṃmitam annaṃ tad avati tan na hinasti yad bhūyo hinasti tad yat kanīyo’nnaṃ na tad avati [śāstratapathabhāv 9.2.1.2] iti śruteḥ | tasmāt yogī na ātma-saṃmitād annād adhikaṃ nyūnaṃ vāśnīyāt | athavā, yogino yoga-śāstre paripaṭhitād anna-parimāṇād atimātram aśnato yogo nāsti | uktaṃ hi—

ardhaṃ sa-vyañjanānnasya tṛtīyam udakasya ca |
vāyoḥ saṃcaraṇārthaṃ tu caturtham avaśeṣayet || ity ādi parimāṇam |

tathā—na cātisvapna-śīlasya yogo bhavati naiva cātimātraṃ jāgrato bhavati cārjuna

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 6.17

 

Śrīdhara


yogābhyāsa-niṣṭhasyāhārādi-niyamam āha nātyaśanata iti dvyābhyām | atyantam adhikaṃ bhuñjānasya ekāntam atyantam abhuñjānasyāpi yogaḥ samādhir na bhavati | tathātinidrā-śīlasyātijāgrataś ca yogo naivāsti

 

Madhusūdana


evaṃ yogābhyāsa-niṣṭhasyāhārādi-niyamam āha nātyaśanata iti dvyābhyām | yad bhuktaṃ sajjīryati śarīrasya ca kārya-kṣamatāṃ sampādayati tad-ātma-saṃmitam annaṃ tad atikramya lobhenādhikam aśnato na yogo ‚sti ajīrṇa-doṣeṇa vyādhi-pīḍitatvāt | na caikāntam anaśnato yogo ‚sti | anāhārād atyalpāhārād vā rasa-poṣaṇābhāvena śarīrasya kāryākṣamatvāt | yad u ha vā ātma-saṃmitam annaṃ tad avati tan na hinasti yad bhūyo hinasti tad yat kanīyo ‚nnaṃ na tad avati [ŚatapathaB 9.2.1.2] iti śatapatha-śruteḥ | tasmād yogī nātma-saṃmitād annād adhikaṃ nyūnaṃ vāśnīyād ity arthaḥ |

athavā –
pūrayed aśanenārdhaṃ tṛtīyam udakena tu |
vāyoḥ saṅcaraṇārthaṃ tu caturtham avaśeṣayet ||

ity ādi yoga-śāstrokta-parimāṇād adhikaṃ nyūnaṃ vāśnato yogo na sampadyata ity arthaḥ | tathātinidrā-śīlasyātijāgrataś ca yogo naivāsti he ‚rjuna sāvadhāo bhavety abhiprāyaḥ | yathā mārkaṇḍeya-purāṇe –

nādhmātaḥ kṣudhitaḥ śrānto na ca vyākula-cetanaḥ |
yuñjīta yogaṃ rājendra yogī siddhy-artham ātmanaḥ ||
nātīśīte na caivoṣṇe na dvandve nānilānvite |
kāleṣv eteṣu yuñjīta na yogaṃ dhyāna-tat-paraḥ || ity ādi

 

Viśvanātha


yogābhyāsa-niṣṭhasya niyamam āha nātyaśanata iti dvyābhyām | atyaśnato ‚dhikaṃ bhuñjānasya | yad uktaṃ –

pūrayed aśanenārdhaṃ tṛtīyam udakena tu |
vāyoḥ saṅcaraṇārthaṃ tu caturtham avaśeṣayet || iti

 

Baladeva


yogam abhyasyato bhojanādi-niyamam āha nātīti dvyābhyām | atyaśanam anatyaśanaṃ ca, atisvāpo ‚tijāgaraś ca, yoga-virodhy-ativihārādi cottarāt

 
 

Michalski


Joga jednak nie jest udziałem tego, kto długo je, ani tego, kto wcale nie je, ani tego, kto dużo śpi, ani tego wreszcie, kto czuwa, Ardżuno!

 

Olszewski


Jedność boska nie jest ani dla tego, kto je za dużo, ani dla tego, kto nic nie je; ona nie jest dla tego, kto śpi długo, ani kto czuwa ciągle, Ardżuno.

 

Dynowska


Zaprawdę, Ardżuno, Joga nie jest dla tych, którzy nie znają umiarkowania w jedzeniu lub spaniu, ale też i nie dla tych, co za daleki idą we wstrzemięźliwości i ascezie.

 

Sachse


Jogi nie zazna ten, kto jada zbyt wiele,
ani ten, kto nie jada w ogóle,
ani ten, kto przywykł sypiać zbyt długo,
ani też ten, Ardżuno, kto stale czuwa.

 

Kudelska


Joga nie jest dla tych, którzy jedzą zbyt dużo, ani za bardzo samych siebie od jedzenia powstrzymują,
Ani dla tych, co śpią za wiele, ani dla tych, Ardżuno, co zbyt długo czuwaj.

 

Rucińska


Nie dla żarłoka jest joga ni tego, kto nie je wcale,
Ni tego, kto śpi zbyt wiele lub czuwa stale, Ardżuno!

 

Szuwalska


Na ścieżce ku prawdzie
Brak umiaru w jedzeniu, tak samo jak posty,
Snu zbyt wiele lub mało stanowią przeszkodę.

 
 

BhG 6.17

yuktāhāra-vihārasya yukta-ceṣṭasya karmasu
yukta-svapnāvabodhasya yogo bhavati duḥkha-hā

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.


analiza syntaktyczna


yuktāhāra-vihārasya (tego, kogo jedzenie i zabawa są zaprzężone) karmasu (w czynach) yukta-ceṣṭasya (tego, kogo aktywności są zaprzężone) yukta-svapnāvabodhasya (tego, kogo spanie i czuwanie są zaprzężone) yogaḥ (joga) duḥkha-hā (niszczącą cierpienie) bhavati (jest).

 

tłumaczenie polskie


Joga – niszczycielka cierpienia – należy do tego, kto zaprzągł jedzenie i zabawę,
kto zaprzągł sen i czuwanie, i kto wysiłek zaprzągł w czyny.

 

analiza gramatyczna

yuktāhāra-vihārasya yukta-āhāra-vihāra 6i.1 m. ; DV / BV : yasyāhāraś ca vihāraś ca yuktau staḥ tasyatego, kogo jedzenie i zabawa są zaprzężone (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzęgnięty; ā-hṛ – chwytać, przyprowadzać, āhāra – przyprowadzanie, chwytanie, osiąganie, wdychanie, jedzenie; vi-hṛ – odkładać, spędzać [czas], vihāra – usunięcie, spacer, zabawa, przyjemność);
yukta-ceṣṭasya yukta-ceṣṭa 6i.1 m. ; BV : yasya ceṣtā yuktāsti tasyatego, kogo aktywność jest zaprzężona (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzęgnięty; ceṣṭ – poruszać się działać, ceṣṭā – działanie, gest, czyn, zachowanie, wysiłek);
karmasu karman 7i.3 n. w czynach, w działaniach (od: kṛ – robić);
yukta-svapnāvabodhasya yukta-svapna-avabodha 6i.1 m. ; DV / BV : yasya svapnaś cāvabodhaś ca yuktau staḥ tasyatego, kogo sen i czuwanie są zaprzężone (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzęgnięty; svap – spać, svapna – sen; ava-budh – stawać się czujnym, ava-bodha – bycie obudzonym);
yogaḥ yoga 1i.1 m. przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jogę (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
bhavati bhū (być) Praes. P 1c.1 staje się;
duḥkha-hā duḥkha-han 1i.1 m. niszczyciel cierpienia (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem;
lub od: duḥ-sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście; han – zabijać, han – na końcu złożeń: zabójca, niszczyciel);

 

warianty tekstu


yukta-svapnāvabodhasya → yuktaḥ svapnāvabodhasya / yukta-svapnāvaghorasya (zaprzężona [joga] jest tego kto śpi i jest przebudzony / mającego zaprzężony przerażający sen);

 
 

Śāṃkara


kathaṃ punar yogo bhavatīty ucyate—

yuktāhāra-vihārasya āhriyata ity āhāro’nnam, viharaṇaṃ vihāraḥ pāda-kramaḥ, tau yuktau niyata-parimāṇau yasya sa yuktāhāra-vihāras tasya, tathā yukta-ceṣṭasya yuktā niyatā ceṣṭā yasya karmasu tasya | tathā yukta-svapnāvabodhasya yuktau svapnaś cāvabodhaś ca tau niyata-kālau yasya tasya, yuktāhāra-vihārasya yukta-ceṣṭasya karmasu yukta-svapnāvabodhasya yogino yogo bhavati duḥkhahā duḥkhāni sarvāṇi hantīti duḥkhahā, sarva-saṃsāra-duḥkha-kṣaya-kṛd yogo bhavatīty arthaḥ

 

Rāmānuja


atyaśanānaśane yogavirodhinī; ativihārāvihārau ca tathātimātrasvapnajāgarye; tathā cātyāyāsānāyāsau / mitāhāravihārasya mitāyāsasya mitasvapnāvabodhasya sakaladuḥkhahā bandhanāśanaḥ yogaḥ saṃpanno bhavati

 

Śrīdhara


tarhi kathambhūtasya yogo bhavatīti ? ata āha – yuktāhāreti | yukto niyata āhāro vihāraś ca gatir yasya | karmasu kāryeṣu yuktā niyatā ceṣṭā yasya | yuktau niyatau svapnāvabodhau nidrā-jāgarau yasya | tasya duḥkha-nivartako yogo bhavati sidhyati

 

Madhusūdana


evam āhārādi-niyama-virahiṇo yoga-vyatirekam uktvā tan-niyamavato yogānvayam āha yuktāhāra iti | āhriyata ity āhāro ‚nnam | viharaṇaṃ vihāraḥ pāda-kramaḥ | tau yuktau niyata-parimāṇau yasya | tathānyeṣv api praṇava-japopaniṣad-āvartanādiṣu karmasu yuktā niyata-kālā ceṣṭā yasya | tathā svapno nidrā avabodho jāgaraṇaṃ tau yuktau niyata-kālau yasya tasya yogo bhavati | sādhana-pāṭavād ātma-samādhiḥ sidhyati nānyasya | evaṃ prayanta-viśeṣeṇa sampādito yogaḥ kiṃ-phala iti tatrāha duḥkhaheti | sarva-saṃsāra-duḥkha-kāraṇāvidyonmūlana-hetu-brahma-vidyotpādakatvāt sa-mūla-sarva-duḥkha-nivṛtti-hetur ity arthaḥ | atrāhārasya niyatatvam |

ardham aśanasya sa-vyañjanasya tṛtīyam udakasya tu |
vāyoḥ saṃcāraṇārthaṃ tu caturtham avaśeṣayet ||

ity ādi prāg uktam | vihārasya niyatatvaṃ yoganān na paraṃ gacched ity ādi | karmasu ceṣṭāyā niyatatvaṃ vāg-ādi-cāpala-parityāgaḥ | rātrer vibhāga-trayaṃ kṛtvā prathamānyayor jāgaraṇaṃ madhye svapanam iti svapnāvabodhayor niyata-kālatvam | evam anye ‚pi yoga-śāstroktā niyamā draṣṭavyāḥ

 

Viśvanātha


yukto niyata evāhāro bhojanaṃ vihāro gamanaṃ ca yasya tasya karmasu vyavahārika-pāramārthika-kṛtyeṣu yuktā niyatā eva ceṣṭā vāg-vyāpārādyā yasya tasya

 

Baladeva


yukteti | mitāhāra-vihārasya karmasu laukika-pāramārthika-kṛtyeṣu mita-vāgādi-vyāpārasya mita-svāpa-jāgarasya ca sarva-duḥkha-nāśako yogo bhavati tasmād yogī tathā tathā vartate

 
 

Michalski


Kto jest umiarkowany w jedzeniu i odpoczynku, rozważny w spełnianiu swoich czynności, kto śpi i czuwa z rozwagą, ten w końcu osiąga ból niweczącą Jogę.

 

Olszewski


Jedność święta, która znosi wszelkie zło, jest da tego, kto je w miarę, spoczywa w miarę, działa, śpi i czuwa w miarę.

 

Dynowska


Lecz ten, który umiar zna we wszystkim, tak w pracy jak i w posiłku, rozrywce, śnie i czuwaniu, znajdzie w Jodze kres wszelkiego cierpienia.

 

Sachse


Kładąca kres nieszczęściu joga
staje się udziałem tego,
kto zachowuje umiar w jedzeniu i wypoczynku,
kto z umiarem spełnia wszelkie uczynki
i kto umiarkowaną ilość czasu poświęca na sen i czuwanie.

 

Kudelska


Joga jest dla człowieka, który zachowuje umiar w jedzeniu,
Zabawie, w pracy, śnie i czuwaniu; wtedy oddala wszelkie cierpienia.

 

Rucińska


Dla tego, kto w miarę jada i chodzi, w miarę się trudzi,
Kto w miarę śpi, w miarę czuwa, jest joga ból niwecząca.

 

Szuwalska


Spożywanie posiłków, odpoczynek, pracę,
Porę snu, czas czuwania należy z rozwagą
Kontrolować. Tak jogin zwycięża cierpienie.

 
 

BhG 6.18

yadā viniyataṃ cittam ātmany evāvatiṣṭhate
niḥspṛhaḥ sarva-kāmebhyo yukta ity ucyate tadā

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yadā (kiedy) viniyatam (całkowicie okiełznany) cittam (umysł) ātmani eva (jedynie w jaźni) avatiṣṭhate (pozostaje),
tadā (wtedy) sarva-kāmebhyaḥ (od wszelkich rozkoszy) niḥspṛhaḥ (powstrzymujący się) yukta iti (zaprzężonym) ucyate (jest nazywany).

 

tłumaczenie polskie


Gdy całkowicie okiełznany umysł jedynie w jaźni spoczywa,
wówczas ten, kto powstrzymuje się od wszelakich rozkoszy,
zwany jest zaprzężonym.

 

analiza gramatyczna

yadā av. kiedy (korelatyw do: tadā – wtedy, wówczas);
viniyatam vi-ni-yata (ni-yam – zatrzymywać, regulować) PP 1i.1 n. uregulowany, okiełznany, zatrzymany;
cittam citta (cit – myśleć, poznawać) PP 1i.1 n. pomyślane, umysł, świadomość;
ātmani ātman 7i.1 m. w jaźni, w sobie;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
avatiṣṭhate ava-sthā (schodzić w dół, zatrzymywać się) Praes. Ā 1c.1 pozostaje;
niḥspṛhaḥ nir-spṛha 1i.1 m. bez tęsknot, powstrzymujący się od (od: niḥ – wolny od, bez; spṛh – tęsknić, pragnąć, spṛhā – pragnienie, tęsknota, zazdrość; niḥspṛha – powstrzymujący się od, wymaga ablativusu);
sarva-kāmebhyaḥ sarva-kāma 5i.3 n. ; sarvebhyaḥ kāmebhya itiod wszystkich pragnień (od: sarva – wszystko; kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, żądze;);
yuktaḥ yukta (yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 1i.1 m. połączony, zaprzęgnięty, zajęty, właściwy, odpowiedni;
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
ucyate vac (mówić) Praes. pass. 1c.1 mówi się o, jest nazywany;
tadā av. wtedy, wówczas;

 

warianty tekstu


avatiṣṭhate → avatiṣṭhati (pozostaje);

 
 

Śāṃkara


athādhunā kadā yukto bhavati ? ity ucyate—

yadā viniyataṃ viśeṣeṇa niyataṃ saṃyatam ekāgratām āpannaṃ cittaṃ hitvā bāhyārtha-cintām ātmany eva kevale’vatiṣṭhate, svātmani sthitiṃ labhate ity arthaḥ | niḥspṛhaḥ sarva-kāmebhyo nirgatā dṛṣṭādṛṣṭa-viṣayebhyaḥ spṛhā tṛṣṇā yasya yoginaḥ sa yuktaḥ samāhita ity ucyate tadā tasmin kāle

 

Rāmānuja


yadā prayojanaviṣayaṃ cittam ātmany eva viniyatam viśeṣeṇa niyataṃ niratiśayaprayojanatayā tatraiva niyataṃ niścalam avatiṣṭhate, tadā sarvakāmebhyo nisspṛhas san yukta ity ucyate yogārha ity ucyate

 

Śrīdhara


kadā niṣpanna-yogaḥ puruṣo bhavatīty apekṣāyām āha yadeti | viniyataṃ viśeṣeṇa niruddhaṃ sac-cittam ātmany eva yadā niścalaṃ tiṣṭhati | kiṃ ca sarva-kāmebhya aihikāmuṣmika-bhogebhyo niḥspṛho vigata-tṛṣṇo bhavati | tadā muktaḥ prāpta-yoga ity ucyate

 

Madhusūdana


evam ekāgra-bhūmau samprajñātaṃ samādhim abhidhāya nirodha-bhūmāv asamprajñātaṃ samādhiṃ vaktum upakramate yadeti | yadā yasmin kāle para-vairāgya-vaśād viniyataṃ viśeṣeṇa niyataṃ sarva-vṛtti-śūnyatām āpāditaṃ cittaṃ vigata-rajas-tamaskam antaḥkaraṇa-sattvaṃ svacchatvāt sarva-viṣayākāra-grahaṇa-samartham api sarvato-niruddha-vṛttikatvād ātmany eva pratyak citi anātmānuparakte vṛtti-rāhitye ‚pi svataḥ-siddhasyātmākārasya vārayitum aśakyatvāc citer eva prādhānyān nyag-bhūtaṃ sad avatiṣṭhate niścalaṃ bhavati | tadā tasmin sarva-vṛtti-nirodha-kāle yuktaḥ samāhita ity ucyate | kaḥ ? yaḥ sarva-kāmebhyo niḥspṛhaḥ | nirgatā doṣa-darśanena sarvebhyo dṛṣṭādṛṣṭa-viṣayebhyaḥ kāmebhyaḥ spṛhā tṛṣṇā yasyeti paraṃ vairāgyam asamprajñāta-samādher antaraṅgaṃ sādhanam uktam | tathā ca vyākhyātaṃ prāk

 

Viśvanātha


yogī niṣpanna-yogaḥ kadā bhaved ity ākāṅkṣāyām āha yadeti | viniyataṃ niruddhaṃ cittam ātmani svasminn evāvatiṣṭhate niścalī-bhavatīty arthaḥ

 

Baladeva


yogī niṣpanna-yogaḥ kadā syād ity apekṣāyām āha yadeti | yogam abhyasyato yoginaś cittam yadā viniyataṃ niruddhaṃ sadātmany eva svasminn evāvasthitaṃ sthiraṃ bhavati, tad-ātmetara-sarva-spṛhā-śūnyo yukto niṣpanna-yogaḥ kathyate

 
 

Michalski


Czyja myśl, powściągnięta, cała spoczywa w Atmanie, ten niepragnący jakiejkolwiek rozkoszy, zwie się joginem, oddanym.

 

Olszewski


Kiedy w siebie utkwiwszy myśl swoją, całkiem zwyciężoną, człowiek się wyzwoli z żądz, wtedy jest zwany zjednoczonym.

 

Dynowska


Gdy jego opanowana myśl, wolna od tęsknot, choćby od najpożądańszych przedmiotów, jest cała w Duchu skupiona, rzec o nim można – „utwierdzon jest w Jodze”.

 

Sachse


Kiedy jogin skupia na atmanie myśl okiełznaną,
i kiedy nie żywi żadnych pragnień,
wówczas mówi się o nim, że dostąpił jogi.

 

Kudelska


Człowiek, którego myśl jest zharmonizowana, skupiona tylko na atmanie,
Który wolny od wszelkich namiętności, taki człowiek nazywany jest joginem.

 

Rucińska


Gdy powściągnięta świadomość zatrzyma się w Sobie, wtedy
Niczego już nie pragnący skupionym jest nazywany.

 

Szuwalska


Kiedy skupi on w sobie myśli pokonane
I wyzwoli się z wszelkich materialnych pragnień,
Wtedy można powiedzieć, że osiągnął sukces.

 
 

BhG 6.19

yathā dīpo nivāta-stho neṅgate sopamā smṛtā
yogino yata-cittasya yuñjato yogam ātmanaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yathā (jak) nivāta-sthaḥ (znajdująca się w bezwietrznym miejscu) dīpaḥ (lampa) na iṅgate (nie drży),
[tathā](tak) ātmanaḥ (jaźni) yogam yuñjataḥ (zaprzęgającego się do jogi) yata-cittasya (który okiełznał umysł) yoginaḥ (jogina).
sā upamā (to porównanie) smṛtā (jest znane).

 

tłumaczenie polskie


Znane jest porównanie – jak lampa umieszczona w bezwietrznym miejscu nie drży,
[tak też nie drży myśl] jogina, który okiełznał umysł i zaprzęga się do jogi na jaźń skierowanej.

 

analiza gramatyczna

yathā av. tak jak (korelatyw do: tathā);
dīpaḥ dīpa 1i.1 m. lampa (od: dīp – jaśnieć, palić się);
nivāta-sthaḥ nivāta-stha 1i.1 m. ; yo nivāte tiṣṭhati saḥten, który znajduje się w bezwietrznym miejscu (od: ni = niḥ – wolny od, bez; – wiać, PP ni-vāta – bez powiewu; sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
na av. nie;
iṅgate iṅg (poruszać się) Praes. Ā 1c.1 drży;
tat sn. 1i.1 f. ona;
upamā upamā 1i.1 f. porównanie, podobieństwo (od: upa- – odmierzać, porównywać);
smṛtā smṛtā (smṛ – myśleć, pamiętać) PP 1i.1 f. pamiętane, zachowane [w tradycji];
yoginaḥ yogin 6i.1 m. jogina, połączonego (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
yata-cittasya yata-citta 6i.1 m. ; BV : yasya cittaṃ yato ‘sti tasya tego, którego umysł jest powściągnięty (od: yam – zatrzymywać, powściągać, PP yata – zatrzymany, powściągnięty; cit – myśleć, poznawać, PP citta – pomyślany; myśl, umysł, serce, świadomość; ātman – jaźń);
yuñjataḥ yuñjant (yuj – zaprzęgać, łączyć) PPr 6i.1 zaprzęgającego;
yogam yoga 2i.1 m. do przyłączania, do zaprzęgnięcia, do zastosowanie, do środków, do jogi (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
ātmanaḥ ātman 6i.1 m. jaźni, swoje;

 

warianty tekstu


yathāyadā (kiedy);
yata-cittasyajita-cittasya (tego, kogo umysł jest pokonany);
yuñjatoyuṃjate (w zaprzężonym);
ātmanaḥ → ātmani (w jaźni);
 
 

Śāṃkara


tasya yoginaḥ samāhitaṃ yat cittaṃ tasyopamocyate—

yathā dīpaḥ pradīpo nivāta-stho nivāte vāta-varjite deśe sthito neṅgate na calati, sopamā upamīyate’nayety upamā yogajñaiś citta-pracāra-darśibhiḥ smṛtā cintitā yogino yata-cittasya saṃyatāntaḥ-karaṇasya yuñjato yogam anutiṣṭhata ātmanaḥ samādhim anutiṣṭhata ity arthaḥ

 

Rāmānuja


nivātastho dīpo yathā neṅgate na calati; acalas saprabhas tiṣṭhati; yatacittasya nivṛttasakaletaramanovṛtteḥ yoginaḥ ātmani yogaṃ yuñjataḥ ātmasvarūpasya sopamā; nivātasthatayā niścalasaprabhadīpavan nivṛttasakalamanovṛttitayā niścalo jñānaprabha ātmā tiṣṭhaītyarthaḥ

 

Śrīdhara


ātmaikyākāratayāvasthitasya cittasyopamānam āha yatheti | vāta-śūnye deśe sthito dīpo yathā neṅgate na vicalati | sopamā dṛṣṭāntaḥ | kasya ? ātma-viṣayaṃ yogaṃ yuñjato ‚bhyasyato yoginaḥ | yataṃ niyataṃ cittaṃ yasya tasya niṣkampatayā prakāśakatayā cācañcalaṃ tac cittaṃ tadvat tiṣṭhatīty arthaḥ

 

Madhusūdana


samādhau nivṛttikasya cittasyopamānam āha yatheti | dīpa-calana-hetunā vātena rahite deśe sthito dīpo yathā calana-hetv-abhāvān neṅgate na calati, sopamā smṛtā sa dṛṣṭāntaś cintito yogajñaiḥ | kasya ? yogina ekāgra-bhūmau samprajñāta-samādhi-mato ‚bhyāsa-pāṭavād yata-cittasya niruddha-sarva-citta-vṛtter asamprajñāta-samādhi-rūpaṃ yogaṃ nirodha-bhūmau yuñjato ‚nutiṣṭhato ya ātmāntaḥkaraṇaṃ tasya niścalatayā sattvodrekeṇa prakāśakatayā ca niścalo dīpo dṛṣṭānta ity arthaḥ|

ātmano yogaṃ yuñjata iti vyākhyāne dārṣṭāntikālābhaḥ sarvāvasthasyāpi cittasya sarvadātmākāratayātma-pada-vaiyarthyaṃ ca | na hi yogenātmākāratā cittasya sampādyate, kintu svata evātmākārasya sato ‚nātmākāratā nivartyata iti | tasmād dārṣṭāntika-pratipādanārtham evātma-padam | yata-cittasyeti bhāva-paro nirdeśaḥ karma-dhārayo vā yatasya cittasyety arthaḥ

 

Viśvanātha


nivāta-stho nirvāta-deśa-sthito dīpo neṅgate na calati yaḥ sa eva dīpa upamā yathā yathāvad ity arthaḥ | so ‚ci lope cet pāda-pūraṇam [Pāṇ 6.1.134] iti sandhiḥ | kasyopamā ity ata āha yogina iti

 

Baladeva


tadā yogī kīdṛśo bhavatīty apekṣāyām āha yatheti | nirvāta-deśa-stho dīpo neṅgate na calati niścalaḥ sa-prabhas tiṣṭhati sa dīpo yathā yathāvad upamā yogajñaiḥ smṛtā cintitā | sopamety atra so ‚ci lope cet pāda-pūraṇam [Pāṇ 6.1.134] iti sūtrāt sandhiḥ | upamā-śabdenopamānaṃ bodhyam | kasyety āha yogina iti | yata-cittasya niruddha-sarva-citta-vṛtter ātmano yogaṃ dhyānaṃ yuñjato ‚nutiṣṭhataḥ | nivṛtta-sakaletara-citta-vṛttir abhyudita-jñāna-yogī niścala-sa-pradīpa-sadṛśo bhavatīti

 
 

Michalski


„Jak łuczywo, osłonione od wiatru, nie miga” – to porównanie odpowiada joginowi, który swe myśli powściągnął i ćwiczy się w oddaniu samego siebie.

 

Olszewski


Yogin jest jako lampa, której płomień, zabezpieczony od wiatru, nie drga, jeżeli ujarzmiwszy myśl swoją, oddaje się Jedności mistycznej.

 

Dynowska


Nieruchoma jak płomień lampy w bezwietrznym powietrzu, jest niewzruszona świadomość Mędrca, który w Jodze pogrążony trwa.

 

Sachse


Panującego nad sobą, dostępującego jogi jogina
najlepiej porównać do płomienia
nieruchomego w miejscu bezwietrznym.

 

Kudelska


Lampa, która nawet nie drgnie w bezwietrznym powietrzu,
Podobna jest umysłowi jogina, którego myśl jest zharmonizowana i który pogrążony jest w jodze.

 

Rucińska


Jak płomień w miejscu bezwietrznym nie chwieje się, tak wygląda
Umysł jogina, co jogę uprawia opanowany.

 

Szuwalska


Tak jak płomień, co nie drży w bezwietrznym ustroniu,
Nieporuszony jogin skupia umysł w sobie.

 
 

BhG 6.20-23

yatroparamate cittaṃ niruddhaṃ yoga-sevayā
yatra caivātmanātmānaṃ paśyann ātmani tuṣyati
sukham ātyantikaṃ yat tad buddhi-grāhyam atīndriyam
vetti yatra na caivāyaṃ sthitaś calati tattvataḥ

yaṃ labdhvā cāparaṃ lābhaṃ manyate nādhikaṃ tataḥ
yasmin sthito na duḥkhena guruṇāpi vicālyate

taṃ vidyād duḥkha-saṃyoga-viyogaṃ yoga-saṃjñitam
sa niścayena yoktavyo yogo nirviṇṇa-cetasā

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yatra (kiedy) yoga-sevayā (przez praktykę jogi) niruddham (powściągnięty) cittam (umysł) uparamate (zatrzymuje się),
yatra ca (i kiedy) ātmanā eva (jedynie jaźnią) ātmānam (jaźń) paśyan (widzący) ātmani (w jaźni) tuṣyati (się raduje),
[yatra] (kiedy) ayam (on) yat (które) buddhi-grāhyam (do pochwycenia przez roztropność) atīndriyam (ponadzmysłowe) ātyantikam (bezgraniczne) tat (to) sukham (szczęście) vetti (zna),
yatra ca eva (i kiedy jedynie) sthitaḥ (pozostający) tattvataḥ (prawdziwie) na calati (nie porusza się),
yam ca (i które) labdhvā (osiągnąwszy) tataḥ (wskutek tego) aparam (inny) lābham (zysk) adhikam (za wyższy) na manyate (nie uważa),
yasmin (w którym) sthitaḥ (stojący) guruṇā (przez wielkie) duḥkhena api (nawet przez nieszczęście) na vicālyate (nie jest poruszony),
tam duḥkha-saṃyoga-viyogam (to rozdzielenie od połączenia z cierpieniem) yoga-saṃjñitam (nazwane jogą) vidyāt (niechaj zna).
anirviṇṇa-cetasā (dzięki nieprzygnębionemu umysłowi) saḥ (ta) yogaḥ (joga) niścayena (pewnie) yoktavyaḥ (do zaprzężenia) [asti] (jest).

 

tłumaczenie polskie


Kiedy dzięki praktyce jogi zatrzymuje się powściągnięty umysł,
i kiedy [jogin] raduje się widząc jaźń w jaźni dzięki jaźni,
i kiedy zna to szczęście, które można pojąć roztropnością,
które jest ponadzmysłowe i bezgraniczne,
i kiedy [jogin] prawdziwie trwający nie porusza się,
i kiedy na skutek osiągnięcia tego, innego zysku nie uważa za wyższy,
i w którym, gdy się znajdzie, nie jest poruszony nawet przez wielkie cierpienie,
niechaj pozna to oderwanie od związku z cierpieniem zwane jogą.
Niewątpliwie tę jogę powinno się zastosować za pomocą umysłu pozbawionego cierpienia.

 

analiza gramatyczna

 

yatra av. gdzie, w jakim miejscu, kiedy (korelatyw do: tatra);
uparamate upa-ram (zatrzymywać) Praes. Ā 1c.1 zatrzymuje się;
cittam citta (cit – myśleć, poznawać) PP 1i.1 n. pomyślane, umysł, świadomość;
niruddham niruddha (ni-rudh – zatrzymywać, powściągać) PP 1i.1 n. powściągnięty;
yoga-sevayā yoga-sevā 3i.1 f. ; TP : yogasya sevayetiprzez praktykę jogi (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; sev – służyć, sevā – służba, zajmowanie się, czczenie);
yatra av. gdzie, w jakim miejscu, kiedy (korelatyw do: tatra);
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ātmanā ātman 3i.1 m. dzięki jaźni;
ātmānam ātman 2i.1 m. jaźń;
paśyan paśyant (dṛś – widzieć) PPr 1i.1 m. widzący;
ātmani ātman 7i.1 m. w jaźni, w sobie;
tuṣyati tuṣ (cichnąć, być zadowolonym) Praes. P 1c.1 jest zadowolony;

*****

sukham sukha 2i.1 n. radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
ātyantikam ātyantika 2i.1 n. bezgraniczny, ostateczny, całkowity (od: aty-anta – ponad końcem, bez przerwy, ogromny);
yat yat sn. 2i.1 n. który;
tat tat sn. 2i.1 n. ten;
buddhi-grāhyam buddhi-grāhya 2i.1 n. ; TP : buddhyā grāhyam itido pochwycenia przez roztropność (od: budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd; grah – chwytać, PFx grāhya – do pochwycenia);
atīndriyam ati-indriya 1i.2 n. ponadzmysłowy (od: ati – prefiks: ponad; ind – posiadać moc, indriya – zmysły);
vetti vid (wiedzieć) Praes. P 1c.1 zna;
yatra av. gdzie, w jakim miejscu, kiedy (korelatyw do: tatra);
na av. nie;
ca av. i;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ayam idam sn. 1i.1 m. on;
sthitaḥ sthita (sthā – stać) PP 1i.1 m. stojący, pozostający;
calati cal (ruszać, trząść) Praes. P 1c.1 porusza się, trzęsie się;
tattvataḥ av. prawdziwie (od: tat – to, abst. tat-tva – tość, prawda, realność; nieodmienny ablativus zakończony na: –tas);

*****

yam yat sn. 2i.1 m. które;
labdhvā labh (zabierać, zdobywać) absol. osiągnąwszy;
ca av. i;
aparam a-para 2i.1 m. inny, niedaleki, nieodległy, późniejszy;
lābham lābha 2i.1 m. osiągnięcie, zdobycz (od: labh – zabierać, zdobywać);
manyate man (myśleć) Praes. Ā 1c.1 myśli, uważa;
na av. nie;
adhikam adhika 2i.1 m. dodatkowy, następny, wyższy, doskonały;
tataḥ av. wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
yasmin yat sn. 7i.1 m. w którym;
sthitaḥ sthita (sthā – stać) PP 1i.1 m. stojący, pozostający;
na av. nie;
duḥkhena duḥkha 3i.1 n. przez cierpienie, przez ból; (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem;
lub od: duḥ-sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście);
guruṇā guru 3i.1 m. przez potężny, przez ogromny;
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
vicālyate vi-cal (ruszać, trząść) Praes. pass. 1c.1 jest poruszany;

*****

tam tat sn. 2i.1 m. to;
vidyāt vid (wiedzieć) Pot. P 1c.1 niechaj zna;
duḥkha-saṃyoga-viyogam duḥkha-saṃyoga-viyoga 2i.1 m. ; TP : duḥkhasya saṃyogena viyogam itirozdzielenie od połączenie z cierpieniem (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem;
lub od: duḥ-sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście; sam-yuj – zaprzęgać, łączyć, saṃyoga  – związek, połączenie; vi-yuj – rozprzęgać, rozdzielać, viyoga  – rozdzielenie);
yoga-saṃjñitam yoga-saṃjñita 2i.1 m. nazwane jogą (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; sam-jñā – być jednej opinii, rozumieć, caus. PP saṃjñita – uczynione znanym, zakomunikowane, nazywane);
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
niścayena av. ( 3i.1 m. ) pewnie (od: niś-ci – decydować się, upewniać, niś-caya – pewność, przekonanie, pewna opinia);
yoktavyaḥ yoktavya (yuj – zaprzęgać, łączyć) PF 1i.1 m. to, co jest do zaprzężenia;
yogaḥ yoga 1i.1 m. przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jogę (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
anirviṇṇa-cetasā a-nirviṇṇa-cetas 3i.1 m. ; KD : anirviṇṇena cetasetiprzez nieprzygnębiony umysł (od: niḥ – wolny od, bez; vid – osiągać, chwytać, PP vinna – pochwycony; nir-viṇṇa – przygnębiony cierpiący; cit – myśleć, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość);

 

warianty tekstu


yoga-sevayāyoga-sevanāt (z praktyki jogi);
yatra → tatra (tam) w trzeciej padzie;
tuṣyati → tiṣṭhati / paśyati (pozostaje / widzi);
yat tad → yatra / yat tu (kiedy / ale który);
sthitaś → sthiraś (stabilny);
calati → cyavati (drży);
labdhvā → dṛṣṭvā (zobaczywszy);
cāparaṃ lābhaṃ cādhikaṃ lābhaṃ / nāparaṃ lābhaṃ / cāparo lābho (i doskonały zysk / nie inny zysk / i inny zysk);
nāparaṃ → nādhikaṃ (nie doskonały) w drugiej padzie;
vicālyate → vimucyate (jest wyzwalany);
vidyātviṃdyāt (oby znalazł);
duḥkha-saṃyoga-viyogamduḥkha-saṃyogaḥ viyogam / duḥkha-saṃyogaṃ viyogam (połączony z cierpieniem rozdzielenie / połączenie z cierpieniem, rozdzielenie);
yogo nirviṇṇa-cetasā → yogo nirviṇṇa-cetasā (joga, przygnębionym umysłem);
 
 

Śāṃkara


evaṃ yogābhyāsa-balād ekāgrībhūtaṃ nivāta-pradīpa-kalpaṃ sat—

yatra yasmin kāle uparamate cittam uparatiṃ gacchati niruddhaṃ sarvato nivārita-pracāraṃ yoga-sevayā yogānuṣṭhānena, yatra caiva yasmiṃś ca kāla ātmanā samādhi-pariśuddhenāntaḥ-karaṇenātmānaṃ paraṃ caitanyaṃ jyotiḥ-svarūpaṃ paśyann upalabhamānaḥ sva evātmani tuṣyati tuṣṭiṃ bhajate

kiṃ ca—

sukham ātyantikam atyantam eva bhavatīty ātyantikam anantam ity arthaḥ, yat tat buddhi-grāhyaṃ buddhyaiva indriya-nirapekṣayā gṛhyate iti buddhi-grāhyam atīndriyam indriya-gocarātītam aviṣaya-janitam ity arthaḥ, vetti tad īdṛśaṃ sukham anubhavati yatra yasmin kāle, na caivāyaṃ vidvān ātma-svarūpe sthitas tasmān naiva calati tattvatas tattva-svarūpān na pracyavata ity arthaḥ

kiṃ ca—

yaṃ labdhvā yam ātma-lābhaṃ labdhvā prāpyaś cāparam anyal lābhaṃ lābhāntaraṃ tato’dhikam astīti na manyate na cintayati | kiṃ ca, yasmin ātma-tattve sthito duḥkhena śastra-nipātādi-lakṣaṇena guruṇā mahatāpi na vicālyate

yatroparamate ity ādyārabhya yāvadbhir viśeṣaṇair viśiṣṭa ātmāvasthā-viśeṣo yoga uktaḥ—

taṃ vidyād vijānīyād duḥkha-saṃyoga-viyogaṃ duḥkhaiḥ saṃyogo duḥkha-saṃyogaḥ, tena viyogo duḥkha-saṃyoga-viyogaḥ, taṃ duḥkha-saṃyoga-viyogaṃ yoga ity eva saṃjñitaṃ viparīta-lakṣaṇena vidyād vijānīyād ity arthaḥ | yoga-phalam upasaṃhṛtya punar anvārambheṇa yogasya kartavyatocyate niścayānirvedayor yoga-sādhanatva-vidhānārtham | sa yathokta-phalo yogo niścayenādhyavasāyena yoktavyo’nirviṇṇa-cetasā na nirviṇṇam anirviṇṇam | kiṃ tat ? cetas tena nirveda-rahitena cetasā cittenety arthaḥ

 

Rāmānuja


yogasevayā hetunā sarvatra niruddhaṃ cittaṃ yatra yoge uparamate atiśayitasukham idam iti ramate, yatra ca yoge ātmanā manasā ātmānaṃ paśyan anyanirapekṣam ātmany eva tuṣyati, yat tad atīndriyam ātmabuddhyekagrāhyam ātyantikaṃ sukhaṃ yatra ca yoge vetti anubhavati, yatra ca yoge sthitaḥ sukhātirekeṇa tattvataḥ tadbhāvān na calati, yaṃ yogaṃ labdhvā yogād viratas tam eva kāṅkṣamāṇo nāparaṃ lābhaṃ tato ‚dhikaṃ manyate, yasmiṃś ca yoge sthito virato ‚pi guṇavat putraviyogādinā guruṇāpi duḥkhena na vicālyate, taṃ duḥkhasaṃyogaviyogaṃ duḥkhasaṃyogapratyanīkākāraṃ yogaśabdābhidheyaṃ vidyāt / sa evaṃrūpo yoga iti ārambhadaśāyāṃ niścayena anirviṇṇacetasā hṛṣṭacetasā yogo yoktavyaḥ

 

Śrīdhara


yaṃ saṃnyāsam iti prāhur yogaṃ taṃ viddhi pāṇḍava [Gītā 6.2] ity ādau karmaiva yoga-śabdenoktam | nātyaśnatas tu yogo ‚sti [Gītā 6.16] ity ādau tu samādhir yoga-śabdenoktaḥ | tatra mukhyo yogaḥ ka ity apekṣāyāṃ samādhim eva svarūpataḥ phalataś ca lakṣayan sa eva mukhyo yoga ity āha yatreti sārdhais tribhiḥ | yatra yasmin avasthā-viśeṣe yogābhyāsena niruddhaṃ cittam uparataṃ bhavatīti yogasya svarūpa-lakṣaṇam uktam | tathā ca pātañjalaṃ sūtram yogaś citta-vṛtti-nirodhaḥ [YogaS 1.2] iti | iṣṭa-prāpti-lakṣaṇena phalena tam eva lakṣayati | yatra ca yasminn avasthā-viśeṣe | ātmanā śuddhena manasā ātmānam eva paśyati na tu dehādi | paśyaṃś cātmany eva tuṣyati | na tu viṣayeṣu | yatrety ādīnāṃ yac-chandānāṃ taṃ yoga-saṃjñitaṃ vidyād iti caturthena ślokenānvayaḥ

ātmany eva toṣe hetum āha sukham iti | yatra yasminn avasthā-viśeṣe yat tat kim api niratiśayam ātyantikaṃ nityaṃ sukhaṃ vetti | nanu tadā viṣayendriya-sambandhābhāvāt kutaḥ sukhaṃ syāt ? tatrāha atīndriyaṃ viṣayendriya-sambandhātītam | kevalaṃ buddhyaivātmākāratayā grāhyam | ataeva ca yatra sthitaḥ saṃs tattvata ātma-svarūpān naiva calati

acalatvam evopapādayati yam iti | yam ātma-sukha-rūpaṃ lābhaṃ labdhvā tato ‚dhikam aparaṃ lābhaṃ na manyate | tasyaiva niratiśaya-sukhatvāt | yasmiṃś ca sthito mahatāpi śītoṣṇādi-duḥkhena na vicālyate nābhibhūyate | etenāniṣṭa-nivṛtti-phalenāpi yogasya lakṣaṇam uktaṃ draṣṭavyam

tam iti | ya evaṃ-bhūto ‚vasthā-viśeṣas taṃ duḥkha-saṃyoga-viyogaṃ yoga-saṃjñitaṃ vidyāt | duḥkha-śabdena duḥkha-miśritaṃ vaiṣayikaṃ sukham api gṛhyate | duḥkhasya saṃyogena saṃsparśa-mātreṇāpi viyogo yasmin tam avasthā-viśeṣaṃ yoga-saṃjñitaṃ yoga-śabda-vācyaṃ jānīyāt | paramātmānā kṣetrajñasya yojanaṃ yogaḥ | yad vā duḥkha-saṃyogena viyoga eva śūre kātara-śabda-vad viruddha-lakṣaṇayā yoga ucyate | karmaṇi tu yoga-śabdas tad-upāyatvād aupacārika eveti bhāvaḥ |

yasmād evaṃ mahā-phalo yogas tasmāt sa eva yatnato ‚bhyasanīya ity āha tam iti sārdhena | sa yogo niścayena śāstrācāryopadeśa-janitena nirveda-rahitena cetasā yoktavyaḥ | duḥkha-buddhyā prayatna-śaithilyaṃ nirvedaḥ

 

Madhusūdana


evaṃ sāmānyena samādhim uktvā nirodha-samādhiṃ vistareṇa vivarītum ārambhate yatreti | yatra yasmin pariṇāma-viśeṣe yoga-sevayā yogābhyāsa-pāṭavena jāte sati niruddham eka-viṣayaka-vṛtti-pravāha-rūpām ekāgratāṃ tyaktvā nirindhanāgnivad upaśāmyan nirvṛttikatayā sarva-vṛtti-nirodha-rūpeṇa pariṇataṃ bhavati | yatra ca yasmiṃś ca pariṇāme sati ātmanā rajas-tamo ‚nabhibhūta-śuddha-sattva-mātreṇāntaḥ-karaṇenātmānaṃ pratyak-caitanyaṃ paramātmābhinnaṃ sac-cid-ānanda-ghanam anantam advitīyaṃ paśyan vedānta-pramāṇajayā vṛttyā sākṣātkurvann ātmany eva paramānanda-ghane tuṣyati, na dehendriya-saṃghāte, na vā tad-bhogye ‚nyatra | paramātma-darśane saty atuṣṭi-hetv-abhāvāt tuṣyaty eveti vā | tam antaḥ-karaṇa-pariṇāmaṃ sarva-citta-vṛtti-nirodha-rūpaṃ yogaṃ vidyād iti pareṇānvayaḥ | yatra kāla iti tu vyākhyānam asādhu tac-chabdānanvayāt

ātmany eva toṣe hetum āha sukham iti | yatra yasminn avasthā-viśeṣa ātyantikam anantaṃ niratiśayaṃ brahma-svarūpam atīndriyaṃ viṣayendriya-saṃyogānabhivyaṅgyaṃ buddhi-grāhyaṃ buddhyaiva rajas-tamo-mala-rahitayā sattva-mātra-vāhinyā grāhyaṃ sukhaṃ yogī vetti anubhavati | yatra ca sthito ‚yaṃ vidvāṃs tattvata ātma-svarūpān naiva calati | taṃ yoga-saṃjñitaṃ vidyād iti pareṇānvayaḥ samānaḥ |

atrātyantikam iti brahma-sukha-svarūpa-kathanam | atīndriyam iti viṣaya-sukha-vyāvṛttiḥ | tasya viṣayendriya-saṃyoga-sāpekṣatvāt | buddhi-grāhyam iti sauṣupta-sukha-vyāvṛttiḥ suṣuptau buddher līnatvāt | samādhau nirvṛttikāyās tasyāḥ sattvāt | tad uktaṃ gauḍa-pādaiḥ – līyate tu suṣuptau tan nigṛhītaṃ na līyate iti | tathā ca śrūyate –

samādhi-nirdhūta-malasya cetaso
niveśitasyātmani yat sukhaṃ bhavet |
na śakyate varṇayituṃ girā tadā
yad etad antaḥ-karaṇena gṛhyate || iti |

antaḥkaraṇena niruddha-sarva-vṛttikenety arthaḥ | vṛttyā tu sukhāsvādanaṃ gauḍācāryais tatra pratiṣiddham – nāsvādayet sukhaṃ tatra niḥsaṅgaṃ prajñayā bhavet iti | mahad idaṃ samādhau sukham anubhavāmīti sa-vikalpa-vṛtti-rūpā prajñā sukhāsvādaḥ | taṃ vyutthāna-rūpatvena samādhi-virodhitvād yogī na kuryāt | ataevaitādṛśyā prajñayā saha saṅgaṃ parityajet tāṃ nirundhyād ity arthaḥ | nirvṛttikena tu cittena svarūpa-sukhānubhavas taiḥ pratipāditaḥ | svasthaṃ śāntaṃ sa-nirvāṇa-kathyaṃ sukham uttamam iti spaṣṭaṃ caitad upariṣṭhāt kariṣyate

yatra na caivāyaṃ sthitaś calati tattvata ity uktam upapādayati yaṃ labdhveti | yaṃ ca niratiśayātmaka-sukha-vyañjakaṃ nirvṛttika-cittāvasthā-viśeṣaṃ labdhvā santatābhyāsa-paripākena sampādyāparaṃ lābhaṃ tato ‚dhikaṃ na manyate | kṛtaṃ kṛtyaṃ prāptaṃ prāpaṇīyam ity ātma-lābhāc ca paraṃ vidyate iti smṛteḥ | evaṃ viṣaya-bhoga-vāsanayā samādher vicalanaṃ nāstīty uktvā śīta-vāta-maśakādy-upadrava-nivāraṇārtham api tan nāstīty āha yasmin paramātma-sukha-maye nirvṛttika-cittāvasthā-viśeṣe sthito yogī guruṇā mahatā śastra-nipātādi-nimittena mahatāpi duḥkhena na vicālyate kim uta kṣudreṇety arthaḥ

yatroparamata ity ārabhya bahubhir viśeṣaṇair yo nivṛttikaḥ paramānandābhivyañjakaś cittāvasthā-viśeṣa uktas taṃ citta-vṛtti-nirodhaṃ citta-vṛtti-maya-sarva-duḥkha-virodhitvena duḥkha-viyogam eva santaṃ yoga-saṃjñitaṃ viyoga-śabdārtham api virodhi-lakṣaṇayā yoga-śabda-vācyaṃ vidyāj jānīyāc ca tu yoga-śabdānurodhāt kaṃcit sambandhaṃ pratipadyetety arthaḥ | tathā ca bhagavān patañjalir asūtrayat yogaś citta-vṛtti-nirodhaḥ [YogaS 1.2] iti | yogo bhavati duḥkhahā [6.17] iti yat prāg uktaṃ tad etad upasaṃhṛtam |

evaṃ-bhūte yoge niścayānirvedayoḥ sādhanatva-vidhānāyāha sa niścayeneti | sa

yathokta-phalo yogo niścayena śāstrācārya-vacana-tātparya-viṣayo ‚rthaḥ satya evety adhvayasāyena yoktavyo ‚bhyasanīyaḥ | anirviṇṇa-cetasā etāvatāpi kālena yogo na siddhaḥ kim ataḥ paraṃ kaṣṭam ity anutāpo nirvedas tad-rahitena cetasā | iha janmani janmāntare vā setsyati kiṃ tvarayety evaṃ dhairyam uktena manasety arthaḥ | tad etad gauḍa-pādā udājahruḥ –

utseka udadher yadvat kuśāgreāika-bindunā |
manaso nigrahas tadvad bhaved aparikhedataḥ || iti |

utseka utsecanaṃ śoṣaṇādhvasyāyena jaloddharaṇam iti yāvat | atra sampradāya-vida ākhyāyikām ācakṣate | kasyacit kila pakṣiṇo ‚ṇḍāni tīra-sthāni taraṅga-vegena sumudro ‚pajahāra | sa ca samudraṃ śoṣayiṣāmy eveti pravṛttaḥ sva-mukhāgreṇaikaikaṃ jala-bindum upari pracikṣepa | tadā ca bahubhiḥ pakṣibhir bandhu-vargair vāryamāṇo ‚pi naivopararāma | yadṛcchayā ca tatrāgatena nāradena nivārito ‚py asmin janmani janmāntare vā yena kenāpy upāyena samudraṃ śoṣayiṣyāmy eveti pratijajñe | tataś ca daivānukūlyāt kṛpālur nārado garuḍaṃ tat-sāhāyyāya preṣayāmāsa | samudras tvaj-jñāti-droheṇa tvām avamanyata iti vacanena | tato garuḍa-pakṣa-vātena śuṣyan samudro bhītas tāny aṇḍāni tasmai pakṣiṇe pradadāv iti | evam akhedena mano-nirodhe parama-dharme pravartamānaṃ yoginam īśvaro ‚nugṛhṇāti | tataś ca pakṣiṇa iva tasyābhimataṃ sidhyatīti bhāvaḥ

 

Viśvanātha


nātyaśnatas tu yogo ‚stīty ādau yoga-śabdena samādhir uktaḥ | sa ca saṃprajñāto ‚saṃprajñātaś ca | sa-vitarka-sa-vicāra-bhedāt saṃprajñāto bahu-vidhaḥ | asaṃprajñāta-samādhi-rūpo yogaḥ kīdṛśa ity apekṣāyām āha yatrety-ādi-sārdhais tribhiḥ | yatra samādhau sati cittam uparamate vastu-mātram eva na spṛśatīty arthaḥ | tatra hetuḥ niruddham iti | tathā ca pātañjala-sūtram – yogaś citta-vṛtti-nirodhaḥ [YogaS 1.2] iti | yatrety-ādi-padānāṃ yoga-saṃjñitaṃ vidyād iti caturthenānvayaḥ | ātmanā paramātmākārāntaḥkaraṇenātmānaṃ paśyan tasmin tuṣyati | tatratyaṃ sukhaṃ prāpnoti | yad ātyantikaṃ sukhaṃ prasiddham | atīndriyaṃ viṣayendriya-samparka-rahitam | ataeva yatra sthitaḥ san tattvata ātma-svarūpān naiva calati, ataeva yaṃ lābhaṃ labdhvā tataḥ sakāśād aparaṃ lābham adhikaṃ na manyate | duḥkhasya saṃyogena sparśa-mātreṇāpi viyogo yasmin taṃ yoga-saṃjñtaṃ yoga-saṃjñāṃ prāptaṃ samādhiṃ vidyāt | yadyapi śīghraṃ na sidhyati tad apy ayaṃ me yogaḥ saṃsetsyaty eveti yo niścayas tena | anirviṇṇa-cetasaitāvatāpi kālena yogo na siddhaḥ | kim ataḥ paraṃ kaṣṭenety anutāpo nirvedas tad-rahitena cetasā | iha janmani janmāntare vā sidhyatu, kiṃ me tvarayeti dhairya-yuktena manasety arthaḥ | tad etad gauḍa-pādā udājahruḥ –

utseka udadher yadvat kuśāgreāika-bindunā |
manaso nigrahas tadvad bhaved aparikhedataḥ || iti |

utseka utsecanam | śoṣaṇādhyavasāyena jaloddharaṇam iti yāvat | atra kācid ākhyāyikāsti | kasyacit kila pakṣiṇo ‚ṇḍāni tīra-sthitāni taraṅga-vegena sumudro jahāra | sa ca samudraṃ śoṣayiṣāmīty eveti pratijñāya sva-mukhāgreṇaikaikaṃ jala-bindum upari pracikṣepa | taṃ ca bahubhiḥ pakṣibhir bandhubhir yuktyā vāryamāṇo ‚pi naivopararāma | yadṛcchayā ca tatrāgatena nāradena nivārito ‚py asmin janmani janmāntare vā samudraṃ śoṣayiṣyāmy eveti tad-agre ‚pi punaḥ pratijajñe | tataś ca daivānukūlyāt kṛpālur nārado garuḍaṃ tat-sāhāyyāya preṣayāmāsa | samudras tvadīya-jñāti-droheṇa tvām avamanyata iti vākyena | tato garuḍa-pakṣa-vātena śuṣyan samudro ‚tibhītas tāny aṇḍāni tasmai pakṣiṇe dadāv iti |

evam eva śāstra-vacanāstikyena yoge jñāne bhaktau vā pravartamānam utsāhavantam adhyavasāyinaṃ janaṃ bhagavān evānugṛhṇātīti niścetavyam

 

Baladeva


nātyaśnata ity ādau yoga-śabdenoktaṃ samādhiṃ svarūpataḥ phalataś ca lakṣayati yatrety-ādi-sārdha-trayeṇa | yac-chabdānāṃ taṃ vidyād yoga-saṃjñitam ity uttareṇānvayaḥ | yogaysa sevayābhyāsena niruddhaṃ nivṛttetara-vṛttikaṃ cittaṃ yatroparamate mahat sukham etad iti sajjati | na tu dehādi paśyan viṣayeṣv iti citta-vṛtti-nirodhena svarūpeṇeṣṭa-prāpti-lakṣaṇena phalena ca yogo darśitaḥ | sukham iti | yatra samādhau yat tat prasiddham ātyantikaṃ nityaṃ sukhaṃ vetty anubhavati | atīndriyaṃ viṣayendriya-sambandha-rahitaṃ, buddhyātmākārayā grāhyam | ataeva yatra sthitas tattvata ātma-svarūpān naiva calati, yaṃ yogaṃ labdhvaiva tato ‚paraṃ lābham adhikaṃ na manyate | guruṇā guṇavat putra-vicchedādinā na vicāyate tam iti | duḥkha-saṃyogasya viyogaḥ pradhvaṃso yatra taṃ yoga-saṃjñtaṃ samādhim

 
 

Michalski


Kiedy ucicha władza myślowa, ujarzmiona przez ćwiczenia Jogi, kiedy patrząc na ducha przez ducha, w duchu znajdujemy zadowolenie,
kiedy odczuwamy nieskończone, tylko rozumem dające się pojąć, poza zmysłami stojące szczęście, i kiedy w nim trwając, nie zbaczamy od prawdy,
i kiedy, wreszcie, osiągamy to, ponad co żadna zdobycz nie wyda się nam większa, a nas, trwających w tym stanie, nawet najcięższa boleść wzruszyć nie potrafi,
ten stan – wiedz – jest wyrwaniem się z więzów cierpienia i nazywa się Joga. Tej Jodze należy oddać się bez wahania, z zawsze radosnym umysłem.

 

Olszewski


Kiedy myśl zażywa spokoju, skuta na służbie Jedności boskiej; kiedy wpatrując się w siebie, lubuje się w sobie;
kiedy doznaje tej rozkoszy nieskończonej, jaką daje tylko rozum, a która przewyższa rozkosze zmysłów, kiedy nie chwiejny, przywiązuje się do Treści prawdziwej;
i kiedy, pojąwszy ją, rozumnie, że żadna inna zdobycz nie jest jej równa; kiedy nareszcie, przywiązawszy się do niej, nie może być od niej odwrócona najsilniejszym bólem:
niechaj wie, że takie zerwanie wszelkich węzłów z bólem zowie się Jednością mistyczną. I tu Jedność musi być uprawiana ze stałością, aż myśl się w niej roztopi.

 

Dynowska


To w czym zawisa uspokojona przez rozmyślania myśl; to, w czym człowiek, Ducha ujrzawszy, w Duchu swym i przez Ducha pełne znajduje zadowolenie;
to, w czym poznaje ponad-zmysłowe, najwyższe, intuicyjnemu Rozumowi dostępne szczęście; to, w czym trwając, w sercu Rzeczywistości przebywa;
co raz posiadłszy, za zdobycz poczytuje ponad wszystkie skarby większą; w czym, gdy utwierdzon, najcięższy ból zachwiać nim nie może –
To zwykle jest Jogą – zerwanie łącznika z cierpieniem. Zdobywać ją trzeba z wytrwałością niezłomną, sercem ufnym i pełnym wiary.

 

Sachse


Stan, w którym ucisza się myśl
ujarzmiona spełnianiem jogi;
w którym, [jogin] cieszy się atmanem
oglądając atmana swym umysłem,
w którym poznaje to, co jest bezgranicznym,
dostępnym dzięki przebudzonemu rozumowi,
wykraczającym poza zmysły szczęściem,
a znalazłszy się w nim
nie zbacza już ze ścieżki prawdy;
[stan], co do którego wie,
że gdy go raz osiągnie,
nie może już osiągnąć niczego ponadto,
a znalazłszy się w nim
nie drży pod wpływem największego nawet nieszczęścia,
niech wie, że jogą zwie się
owo wyzwolenie z więzów nieszczęścia.
Jogę tę zdobyć można stanowczością
i nieulękłym sercem.

 

Kudelska


Tam uspokaja się myśl powściągnięta w wyniku ćwiczeń jogi,
Tam ducha poprzez ducha ujrzawszy, w duchu się raduje.
To tam właśnie poznaje, co jest szczęściem najwyższym, co przez rozum doświadczone, a zmysłom się wymyka,
To co jest stałe i od prawdy nie odbiega.
Gdy uzyska to, o czym mniema, iż ponad co nic wspanialszego być nie może,
Gdy w tym stanie się umocni, wówczas nawet najcięższe nieszczęście go nie poruszy.
Wiedz, że to, co jest nazywane jogą, jest rozłączeniem wszelkich więzów z cierpieniem,
Taka właśnie joga niech będzie praktykowana wytrwale i bez wahania.

 

Rucińska


Gdzie uspokaja się umysł, wstrzymany ćwiczeniem jogi,
Gdzie sobą Siebie ogląda i w Sobie samym się cieszy,
Gdzie szczęście nieporównane, chwytane czystym rozumem,
Ponadzmysłowe poznaje, w czym będąc nie gubi Prawdy,
Co osiągnąwszy, nie myśli, by mogła być większa zdobycz,
W czym trwając nawet najcięższym cierpieniem się nie załamie –
To rozłączenie z cierpieniem jogą się zwie, niech wie o tym!
Tę jogę uprawiać trzeba z wiarą i sercem niezłomnym.

 

Szuwalska


Gdy wyciszą się myśli w medytacji, która
Pozwala dostrzec wewnątrz swą własną osobę
I w sobie znaleźć szczęście – radość nieskończona,
Jakiej rozum doświadcza, zmysłom niedostępna,
Nie pozwala się nigdy oddalić od prawdy.
A kiedy się zdobędzie to, co najcenniejsze,
To nawet ból największy, największe nieszczęście
Nie są w stanie poruszyć. Wolność od cierpienia,
Która na tym polega, osiąga się w transie.

 
 

BhG 6.24-25

saṃkalpa-prabhavān kāmāṃs tyaktvā sarvān aśeṣataḥ
manasaivendriya-grāmaṃ viniyamya samantataḥ
śanaiḥ śanair uparamed buddhyā dhṛti-gṛhītayā
ātma-saṃsthaṃ manaḥ kṛtvā na kiṃ-cid api cintayet

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


saṅkalpa-prabhavān (powstałe z pragnienia) sarvān kāmān (wszelkie żądze) aśeṣataḥ (bez reszty) tyaktvā (porzuciwszy),
manasā eva (jedynie umysłem) samantataḥ (całkowicie) indriya-grāmam (gromadę zmysłów) viniyamya (powściągnąwszy),
dhṛti-gṛhītayā (przez pochwyconą dzięki stanowczości) buddhyā (przez roztropność) manaḥ (umysł) ātma-saṃstham (utwierdzony w jaźni) kṛtvā (uczyniwszy)
śanaiḥ śanaiḥ (stopniowo) uparamet (oby zatrzymał),
kiñcit api (o czymkolwiek) na cintayet (oby nie myślał).

 

tłumaczenie polskie


Gdy bez reszty porzuci wszelkie żądze powstałe z pragnień
i umysłem gromadę zmysłów całkowicie powściągnie,
i roztropnością uzyskaną dzięki stanowczości umysł uczyni utwierdzonym w jaźni,
[wówczas] stopniowo oby [umysł] zatrzymał i oby o niczym nie myślał.

 

analiza gramatyczna

saṃkalpa-prabhavān saṃkalpa-prabhava 2i.3 m. ; BV : yeṣāṃ saṅkalpāt prabhavo ‘sti tān  – te, których istnienie bierze się z pragnienia (od: sam-kḷp – być gotowym do, pragnąć, saṃkalpa – idea, pragnienie; pra-bhū – powstawać, wyłaniać się; prabhava – powstanie, źródło);
kāmān kāma 2i.3 m. pragnienia, żądze, miłości, przyjemności (od: kam –pragnąć, kochać, tęsknić);
tyaktvā tyaj (porzucać) absol. porzuciwszy;
sarvān sarva sn. 2i.3 m. wszystkie;
aśeṣataḥ av. całkowicie, bez reszty, kompletnie (od: śiṣ – pozostawiać, śeṣa – pozostałość, resztka, koniec; nieodmienny ablativus zakończony na –tas);
manasā manas 3i.1 n. umysłem (od: man – myśleć);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
indriya-grāmam indriya-grāma 2i.1 m. ; TP : indriyāṇāṃ grāmam itigromadę zmysłów (od: ind – posiadać moc, indriya – zmysły; grāma – zbiór, mnogość, wieś);
viniyamya vi-ni-yam (powściągać) absol. powściągnąwszy;
samantataḥ av. ze wszystkich stron, wokół, całkowicie (od: sam-anta – mający wspólny kres, cały; nieodmienny ablativus zakończony na –tas);

*****

śanaiḥ śanaiḥ av. ( 3i.3 )– cicho, delikatnie, stopniowo (od: śam – wyciszać, kończyć, niszczyć, śana – cichy, delikatny; powtórzenie w znaczeniu kontynuacji);
uparamet upa-ram (zatrzymywać) Pot. P 1c.1 oby zatrzymał;
buddhyā buddhi 3i.1 f. przez roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcje, poznanie, idee, pogląd (od: budh – budzić, rozumieć, percepować);
dhṛti-gṛhītayā dhṛti-gṛhītā 3i.1 f. ; TP : dhṛtyā gṛhītayeti przez pochwyconą dzięki stanowczości  (od: dhṛ – dzierżyć, dhṛti – stanowczość, wola; grah – chwytać, trzymać, PP gṛhīta – pochwycony);
ātma-saṃstham ātma-saṃstha 2i.1 n. ; yad ātmani samyak tiṣṭhati tat dobrze spoczywający w jaźni (od: sam-sthā – stać razem, stać solidnie, saṃstha – spoczywać w, być zależnym od, znajdować się w, na końcu złożeń: spoczywający na);
manaḥ manas 2i.1 n. umysł (od: man – myśleć);
kṛtvā kṛ (robić) absol. uczyniwszy;
na av. nie;
kiṃ-cit kiṃ-cit sn. 2i.1 m. czegokolwiek (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności);
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
cintayet cint (myśleć, rozważać) Pot. P 1c.1 oby myślał;

 

warianty tekstu


sarvān → kāmān / dharmān (żądze / dharmy);
dhṛti-gṛhītayā → diti-gṛhītayā / rati-gṛhītayā (przez pochwyconą dzięki rozdzieleniu / przez pochwyconą dzięki miłości);

 
 

Śāṃkara


kiṃ ca—

saṃkalpa-prabhavān saṃkalpaḥ prabhavo yeṣāṃ kāmānāṃ te saṃkalpa-prabhavāḥ kāmās tān tyaktvā parityajya sarvān aśeṣato nirlepena | kiṃ ca, manasaiva viveka-yuktena indriya-grāmam indriya-samudāyaṃ viniyamya niyamanaṃ kṛtvā samantataḥ samantāt

śanaiḥ śanair na sahasoparamed uparatiṃ kuryāt | kayā ? buddhyā | kiṃ-viśiṣṭayā ? dhṛti-gṛhītayā dhṛtyā dhairyeṇa gṛhītayā dhṛti-gṛhītayā dhairyeṇa yuktayā ity arthaḥ | ātma-saṃstham ātmani saṃsthitam ātmaiva sarvaṃ na tato’nyat kiṃcid astīty evam ātma-saṃsthaṃ manaḥ kṛtvā na kiṃcid api cintayet | eṣa yogasya paramo vidhiḥ

 

Rāmānuja


sparśajāḥ saṅkalpajāś ceti dvividhāḥ kāmāḥ, sparśajāḥ śītoṣṇādayaḥ, saṅkalpajāḥ putrakṣetrādayaḥ / tatra saṅkalpaprabhavāḥ svarūpeṇaiva tyaktuṃ śakyāḥ / tān sarvān manasaiva tadanvayānusandhānena tyaktvā sparśajeṣv avarjanīyeṣu tannimittaharṣodvegau tyaktvā samantataḥ sarvasmād viṣayāt sarvam indriyagrāmaṃ viniyamya śanaiś śanair dhṛtigṛhītayā vivekaviṣayayā buddhyā sarvasmād ātmavyatiriktād uparamya ātmasaṃsthaṃ manaḥ kṛtvā na kiñcid api cintayet

 

Śrīdhara


kiṃ ca saṅkalpeti | saṃkalpāt prabhavo yeṣāṃ tān yoga-pratikūlān sarvān kāmān aśeṣataḥ sa-vāsanāṃs tyaktvā manasaiva viṣaya-doṣa-darśinā sarvataḥ prasarantam indriya-samūhaṃ viśeṣeṇa niyamya | yogo yoktavya iti pūrveṇānvayaḥ

yadi tu prāktana-karma-saṃskāreṇa mano vicalet tarhi dhāraṇayā sthirīkuryād ity āha śanair iti | dhṛtir dhāraṇā | tayā gṛhītayā vaśīkṛtayā buddhyā | ātma-saṃstham ātmany eva samyak sthitaṃ niścalaṃ manaḥ kṛtvoparamet | tac ca śanaiḥ śanair abhyāsa-krameṇa | na tu sahasā | uparama-svarūpam āha na kiṃcid api cintayet | niścale manasi svayam eva prakāśamāna-paramānanda-svarūpo bhūtvātma-dhyānād api nivartetety arthaḥ

 

Madhusūdana


kiṃ ca kṛtvā yogo ‚bhyasnīyaḥ ? saṅkalpo duṣṭeṣv api viṣayeṣv aśobhanatvādarśanena śobhanādhyāsaḥ | tasmāc ca saṅkalpād idaṃ me syād idaṃ me syād ity evaṃ-rūpāḥ kāmāḥ prabhavanti | tān śobhanādhyāsa-prabhavān viṣayābhilāṣān vicāra-janyāśobhanatva-niścayena śobhanādhyāsa-bādhād dṛṣṭeṣu srak-candana-vanitādiṣv adṛṣṭeṣu cendra-loka-pārijātāpsaraḥ-prabhṛtiṣu śva-vānta-pāyasavat svata eva sarvān brahma-loka-paryantān aśeṣato niravaśeṣān savāsanāṃs tyaktvā, ataeva kāma-pūrvakatvād indirya-pravṛttes tad-apāye sati viveka-yuktena manasaivendriya-prāptaṃ cakṣur-ādi-karaṇa-samūhaṃ viniyamya samantataḥ sarvebhyo viṣayebhyaḥ pratyāhṛtya śanaiḥ śanair uparamed ity anvayaḥ

bhūmikā-jaya-krameṇa śanaiḥ śanair uparamet | dhṛti-dhairyam akhinnatā tayā gṛhītā yā buddhir avaśya-kartavyatā-niścaya-rūpā tayā yadā kadācid avaśyaṃ bhaviṣyaty eva yogaḥ kiṃ tvarayety evaṃ-rūpayā śanaiḥ śanair gurūpadiṣṭa-mārgeṇa mano nirundhyāt | etenānirveda-niścayau prāg uktau darśitau | tathā ca śrutiḥ –

yacched vāṅ-manasī prājñas
tad yacchej jñāna ātmani |
jñānam ātmani mahati niyacchet
tad yacchec chānta ātmani || [KaṭhU 1.3.13] iti |

vāg iti vācaṃ laukikīṃ vaidikīṃ ca manasi vyāpāravati niyacchet | nānudhyāyād bahūn śabdān vāco viglāpanaṃ hi tat [BAU 4.4.21] iti śruteḥ | vāg-vṛtti-nirodhena mano-vṛtti-mātra-śeṣo bhaved ity arthaḥ | cakṣur-ādi-nirodho ‚py etasyāṃ bhūmau draṣṭavyaḥ | manasīti cchāndasaṃ dairghyam | tan manaḥ karmedriya-jñānendriya-sahakāri nana-vidha-vikalpa-sādhanaṃ karaṇaṃ jñāne jānātīti jñānam iti vyutpattyā jñātary ātmani jñātṛtvopādhāv ahaṅkāre niyacchet | mano-vyāpārān parityajyāhaṅkāra-mātraṃ pariśeṣayet | tac ca jñānaṃ jñātṛtvopādhim ahaṅkāram ātmani mahati mahat-tattve sarva-vyāpake niyacchet | dvividho hy ahaṅkāro viśeṣa-rūpaḥ sāmānya-rūpaś ceti | ayam aham etasya putra ity evaṃ vyaktam abhimanyamāno viśeṣa-rūpo vyaṣṭy-ahaṅkāraḥ | asmīty etāvan-mātram abhimanyamānaḥ sāmānya-rūpaḥ samaṣṭy-ahaṅkāraḥ | sa ca hiraṇyagarbho mahān ātmeti ca sarvānusyūtatvād ucyate | tābhyām ahaṅkārābhyāṃ vivikto nirupādhikaḥ śāntātmā sarvāntaś cid-eka-rasas tasmin mahāntam ātmānaṃ samaṣṭi-buddhiṃ niyacchet | evaṃ tat-kāraṇam avyaktam api niyacchet | tato nirupādhikas tvaṃ-pada-lakṣyaḥ śuddha ātmā sākṣātkṛtau bhavati |

śuddhe hi cid-eka-rase pratyag-ātmani jaḍa-śakti-rūpam anirvācyam avyaktaṃ prakṛtir upādhiḥ | sā ca prathamaṃ sāmānyāhaṅkāra-rūpaṃ mahat tattvaṃ nāma dhṛtvā vyaktībhavati | tato bahir viśeṣāhaṅkāra-rūpeṇa | tato bahir mano-rūpeṇa | tato bahir vāg-ādīn indriya-rūpeṇa | tad etac chrutyābhihitam –

indriyebhyaḥ parā hy arthā arthebhyaś ca paraṃ manaḥ |
manasas tu parā buddhir buddher ātmā mahān paraḥ ||
mahataḥ parama-vyaktam avyaktāt puruṣaḥ paraḥ |
puruṣān na paraṃ kiṃcit sā kāṣṭhā sā parā gatiḥ || [KaṭhU 1.3.10-1] iti |

tatra gavādiṣv iva vāṅ-nirodhaḥ prathamā bhūmiḥ | bāla-mugdhādiṣv iva nirmanastvaṃ dvitīyā | tandryām ivāhaṅkāra-rāhityaṃ tṛtīyā | suṣuptāv iva mahat-tattva-śāntātmanor madhye mahat-tattvopādānam avyākṛtākhyaṃ tattvaṃ śrutyodāhāri, tathāpi tatra mahat-tattvasya niyamanaṃ nābhyadhāyi | suṣuptāv iva svarūpa-laya-prasaṅgāt | tasya ca karma-kṣaye sati puruṣa-prayatnam antareṇa svata eva siddhatvāt tattva-darśanānupayogitvāc ca | dṛśyate tvam agrayā buddhyā sūkṣmayā sūkṣma-darśibhiḥ iti pūrvam abhidhāya sūkṣmatva-siddhaye nirodha-samādher abhidhānāt | sa ca tattva-didṛkṣor darśana-sādhanatvena dṛṣṭa-tattvasya ca jīvan-mukti-rūpa-kleśa-kṣayāyāpekṣitaḥ |

nanu śāntātmany avaruddhasya cittasya vṛtti-rahitatvena suṣuptivan na darśana-hetutvam iti cet, na | svataḥ-siddhasya darśanasya nivārayitum aśakyatvāt | tad uktaṃ –

ātmānātmākāraṃ svabhāvato ‚sthitaṃ sadā cittam |
ātmaikākāratayā tiraskṛtānātma-dṛṣṭiṃ vidadhīta ||

yathā ghaṭa utpadyamānaḥ svato viyat-pūrṇaṃ evotpadyate | jala-taṇḍulādi-pūraṇaṃ tūtpanne ghaṭe paścāt puruṣa-prayatnena bhavati | tatra jalādau niḥsārite ‚pi viyan-niḥsārayituṃ na śakyate | mukha-pidhāne ‚py antarviyad avatiṣṭhata eva tathā cittam utpadyamānaṃ caitanya-pūrṇam evotpadyate | utpanne tu tasmin mūṣāniṣikta-druta-tāmravad ghaṭa-duḥkhādi-rūpatvaṃ bhoga-hetu-dharmādharma-sahakṛta-sāmagrī-vaśād bhavati | tatra ghaṭa-duḥkhādy-anātmākāre virāma-pratyayābhyāsena nivārite ‚pi nirnimittaś cid-ākāro vārayituṃ na śakyate | tato nirodha-samādhinā nirvṛttikena cittena saṃskāra-mātra-śeṣatayātisūkṣmatvena nirupādhika-cid-ātma-mātrābhimukhatvād vṛttiṃ vinaiva nirvighnam ātmānubhūyate | tad etad āha ātma-saṃsthaṃ manaḥ kṛtvā na kiṃcid api cintayed iti | ātmani nirupādhike pratīci saṃsthā samāptir yasya tad-ātma-saṃsthaṃ sarva-prakāra-vṛtti-śūnyaṃ svabhāva-siddhātmākāra-mātra-viśiṣṭaṃ manaḥ kṛtvā dhṛti-gṛhītayā viveka-buddhyā sampādyāsaṃprajñāta-samādhi-sthaḥ san kiṃcid api anātmānam ātmānaṃ vā na cintayet, na vṛttyā viṣayīkuryāt | anātmākāra-vṛttau hi vyutthānam eva syāt | ātmākāra-vṛttau ca samprajñātaḥ samādhir ity asamprajñāta-samādhi-sthairyāya kām api citta-vṛttiṃ notpādayed ity arthaḥ

 

Viśvanātha


etādṛśa-yogābhyāse pravṛttasya prāthamikaṃ kṛtyam antyaṃ ca kṛtyam āha saṅkalpeti dvābhyām | kāmāṃs tyaktveti prāthamikaṃ kṛtyam | na kiṃcid api cintayed ity antyaṃ kṛtyam

 

Baladeva


sa yogaḥ prārambha-daśāyāṃ niścayena prayatne kṛte saṃsetsyaty evety adhyavasāyena yoktavyo ‚nuṣṭheyaḥ | ātmany ayogatva-mananaṃ nirvedas tad-rahitena cetasā hṛtāṇḍārṇava-śoṣakat-pakṣivat sotsāhenety arthaḥ | etādṛśaṃ yogam ārabhamāṇasya prāthamikaṃ kṛtyam āha saṅkalpeti | saṅkalpāt prabhavo yeṣāṃ tān yoga-virodhinaḥ kāmān viṣayān aśeṣataḥ sa-vāsanāṃs tyaktvā | sphuṭam anyat | manasā viṣaya-doṣa-darśinā

antimaṃ kṛtyam āha dhṛti-gṛhītayā dhāraṇāvaśīkṛtyā buddhyā mana ātma-saṃsthaṃ kṛtvātmānaṃ dhyātvā samādhāv uparameta tiṣṭhet | ātmano ‚nyat kiṃcid api na cintayet | etac ca śanaiḥ śanair abhyāsa-krameṇa, na tu haṭhena

 
 

Michalski


Wyrzekszy się wszystkich bez wyjątku żądz, które powstają z zachceń i poskromiwszy całkowicie z pomocą ducha hufiec swych zmysłów,
należy zwolna, z rozumem opanowanym stanowczością, zbliżać się do spokoju i skierowawszy serce na Atmana, o niczem nie myśleć.

 

Olszewski


Wypędziwszy doszczętnie wszystkie żądze z wyobraźni spłoszone i poskromiwszy w swej duszy tłum wrażeń, które ze wszystkich stron nachodzą,
niechaj człowiek nieznacznie dojdzie do pokoju duszy przez rozum, utwierdzony w stałości, i niech duch jego, mocno skupiony w sobie, nie myśli więcej o żadnej innej rzeczy.

 

Dynowska


Odrzuciwszy wszystkie, do ostatka, wyobraźnią ożywiane pragnienia, a rozumem opanowawszy rozbierające się na wsze strony zmysły,
niech spokój zdobywa powoli, stopniowo, niezmąconym wspomagany rozumem; a myśl w Duchu skupiając, niech ruch jej całkowicie stara się powstrzymać.

 

Sachse


Pozbywszy się bez reszty wszelkich pragnień
płynących z [podszeptów] wyobraźni,
powściągnąwszy umysłem cały zespół zmysłów,
niech stopniowo zanurza się w ciszy,
wsłuchany w głos przebudzonego rozumu i wytrwałości.
Skupiwszy umysł na atmanie
niech nie myśli o niczym innym.

 

Kudelska


Wyrzekając się bez reszty wszystkich pożądań powstałych z wyobraźni, Opanowując umysłem całość zmysłów z każdej strony,
Niech uspokaja się powoli, wytrwałym wspomagany rozumem,
A gdy umysł swój w duchu utwierdzi, niech o niczym innym już nie myśli.

 

Rucińska


Pragnień zrodzonych z zamysłów zbywszy się wszystkich bez reszty.
Umysłem zmysłów gromadę ze wszystkich stron powściągnąwszy.
Niech go powoli ucisza rozumem nieustępliwym
I w Sobie umysł zamknąwszy, o niczym niechaj nie myśli.

 

Szuwalska


I dlatego należy praktykować jogę,
Wytrwale pokonując to, co w wyobraźni
Pojawia się przez żądzę, chroniąc wszystkie zmysły
Umysłem z każdej strony. Należy stopniowo
Utwierdzać się przez rozum w skupieniu na sobie,
Nie myśląc już o niczym innym.

 
 

BhG 6.26

yato yato niścarati manaś cañcalam asthiram
tatas tato niyamyaitad ātmany eva vaśaṃ nayet

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


cañcalam (zmienny) asthiram (niestabilny) manaḥ (umysł) yataḥ yataḥ (od czegokolwiek) niścarati (idzie)
tataḥ tataḥ (od tego) etat (go) niyamya (powściągnąwszy)
ātmani eva (jedynie w jaźni) vaśam (pod kontrolę) nayet (oby prowadził).

 

tłumaczenie polskie


Dokąd zawędruje umysł zmienny i niestabilny,
stamtąd [jogin] zabrawszy go, w jaźni pod kontrolę niechaj podda.

 

analiza gramatyczna

yataḥ yataḥ av. od którego, od którego; od któregokolwiek (od: yat – który; nieodmienny ablativus zakończony na –tas; powtórzenie nadaje znaczenie dystrybutywne);
niścarati niḥ-car (poruszać się) Praes. P 1c.1 idzie, porusza się;
manaḥ manas 1i.1 n. umysł (od: man – myśleć);
cañcalam cañcala 1i.1 n. zmienny, niestabilny, drżący (od: cal – ruszać, trząść, intens. cañcal – poruszać silnie);
asthiram a-sthira 2i.1 n. nietrwały, niestabilny (od: sthā – stać);
tataḥ tataḥ av. od tego, od tego; od czegokolwiek (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas; powtórzenie nadaje znaczenie dystrybutywne);
niyamya ni-yam (powściągać) absol. powściągnąwszy;
etat etat sn. 2i.1 n. go;
ātmani ātman 7i.1 m. w jaźni, w sobie;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
vaśam vaśa 2i.1 m. [pod] kontrolę (od: vaś – pragnąć, podporządkowywać, rozkazywać);
nayet   (prowadzić) Pot. P 1c.1 oby prowadził;

 

warianty tekstu


niścarati → niḥsarati / niścalati / nivartate (podąża / pozostaje / zatrzymuje się);
manaś cañcalam → manaś ca calam (i umysł ruchomy);
vaśam → śamaṃ (spokój);

 
 

Śāṃkara


tatra evam ātma-saṃsthaṃ manaḥ kartuṃ pravṛtto yogī—

yato yato yasmād yasmān nimittāt śabdāder niścarati nirgacchati svabhāva-doṣān manaś cañcalam atyarthaṃ calam, ata evāsthiram, tatas tatas tasmāt tasmāt śabdāder nimittān niyamya tat-tan-nimittaṃ yāthātmya-nirūpaṇena śabdādeḥ nimittān niyamya tat-tan-namittaṃ yāthātmya-nirūpaṇena ābhāsīkṛtya vairāgya-bhāvanayā ca etat mana ātmany eva vaśaṃ nayet ātma-vaśyatām āpādayet | evaṃ yogābhyāsa-balāt yogina ātmany eva praśāmyati manaḥ

 

Rāmānuja


calasvabhāvatayātmany asthiraṃ manaḥ yato yato viṣayaprāvaṇyahetoḥ bahiḥ niścarati, tatas tato yatnena mano niyamya ātmany eva atiśayitasukhabhāvanayā vaśaṃ nayet

 

Śrīdhara


evam api rajo-guṇa-vaśād yadi manaḥ pracalet tarhi punaḥ pratyāhāreṇa vaśīkuryād ity āha yato yata iti | svabhāvataś cañcalaṃ dhāryamāṇam apy asthiraṃ mano yaṃ yaṃ viṣayaṃ prati nirgacchati, tatas tataḥ pratyāhṛtyātmany eva sthiraṃ kuryāt

 

Madhusūdana


evaṃ nirodha-samādhiṃ kurvan yogī śabdādīnāṃ citta-vikṣepa-hetūnāṃ madhye yato yato yasmād yasmān nimittāc chabdāder viṣayād rāga-dveṣādeś ca cañcalaṃ vikṣepābhimukhaṃ san mano niścarati vikṣiptaṃ sad viṣayābhimukhīṃ pramāṇa-viparyaya-vikalpa-smṛtīnām anyatamām api samādhi-virodhinīṃ vṛttim utpādayati, tathā laya-hetūnāṃ nidrāśeṣa-bahv-aśana-śramādīnāṃ madhye yato yato nimittād asthiraṃ layābhimukhaṃ san mano niścarati līnaṃ sat samādhi-virodhinīṃ nidrākhyāṃ vṛttim utpādayati, tatas tato vikṣepa-nimittāl laya-nimittāc ca niyamyaitan mano nirvṛttikaṃ kṛtvātmany eva sva-prakāśa-paramānanda-ghane vaśaṃ nayen nirundhyāt | yathā na vikṣipyeta na vā līyeteti | eva-kāro ‚nātma-gocaratvaṃ samādher vārayati | etac ca vivṛtaṃ gauḍācārya-pādaiḥ-

upāyena nigṛhṇīyād vikṣiptaṃ kāma-bhogayoḥ |
suprasannaṃ laye caiva yathā kāmo layas tathā ||
duḥkhaṃ sarvam anusmṛtya kāma-bhogān nivartayet |
ajaṃ sarvam anusmṛtya jātaṃ naiva tu paśyati ||
laye sambodhayec cittaṃ vikṣiptaṃ śamayet punaḥ |
sakaṣāyaṃ vijānīyāt sama-prāptaṃ na cālayet ||
nāsvādayet sukhaṃ tatra niḥsaṅgaḥ prajñayā bhavet |
niścalaṃ nicśarac cittam ekīkuryāt prayatnataḥ ||
yadā na līyate cittaṃ na ca vikṣipyate punaḥ |
aniṅganam anābhāsaṃ niṣpannaṃ brahma tat tadā || iti pañcabhiḥ ślokaiḥ |

upāyena vakṣyamāṇena vairāgyābhyāsena kāma-bhogayor vikṣiptaṃ pramāṇa-viparyaya-vikalpa-smṛtīnām anyatamayāpi vṛttyā pariṇataṃ mano nigṛhṇīyān nirundhyād ātmany evety arthaḥ | kāma-bhogayor iti cintyamānāvasthā-bhujyamānāvasthā-bhedena dvi-vacanam | tathā līyate ‚sminn iti layaḥ suṣuptaṃ tasmin suprasannam āyāsa-varjitam api mano nigṛhṇīyād eva | suprasannaṃ cet kuto nigṛhyate ? tatrāha – yathā kāmo viṣaya-gocara-pramāṇādi-vṛtty-utpādanena samādhi-virodhī tathā layo ‚pi nidrākhya-vṛtty-utpādanena samādhi-virodhī | sarva-vṛtti-nirodho hi samādhiḥ | ataḥ kāmādi-kṛta-vikṣepād iva śramādi-kṛta-layād api mano niroddhavyam ity arthaḥ |

upāyena nigṛhṇīyāt kena ? ity ucyate sarvaṃ dvaitam avidyā-vijṛmbhitam alpaṃ duḥkham evety anusmṛtya — yo vai bhūmā tat sukhaṃ, nālpe sukham asti | [ChāU 7.23.1] atha yad alpaṃ tan martyaṃ [ChāU 7.23.1] tad duḥkham iti śruty-arthaṃ gurūpadeśād anu paścāt paryālocya kāmāṃś cintyamānāvasthān viṣayān bhogān bhujyamānāvasthāṃś ca viṣayān nivartayet | manasaḥ sakāśād iti śeṣaḥ | kāmaś ca bhogaś ca kāma-bhogaṃ tasmān mano nivartayed iti vā | evaṃ dvaita-smaraṇa-kāle vairāgya-bhāvanopāya ity arthaḥ | dvaita-vismaraṇaṃ tu paramopāya ity āha ajaṃ brahma sarvaṃ na tato ‚tiriktaṃ kiṃcid astīti śāstrācāryopadeśād anantaram anusmṛtya tad-viparītaṃ dvaita-jātaṃ na paśyaty eva | adhiṣṭhāne jñāne kalpitasyābhāvāt | pūrvopāyāpekṣayā vailakṣaṇya-sūcanārthas tu-śabdaḥ |

evaṃ vairāgya-bhāvanā-tattva-darśanābhyāṃ viṣayebhyo nivartyamānaṃ cittaṃ yadi dainandina-layābhyāsa-vaśāl layābhimukhaṃ bhavet tadā nidrā-śeṣājīrṇa-bahv-aśana-śramāṇāṃ laya-kāraṇānāṃ nirodhena cittaṃ samyak prabodhayed utthāna-prayatnena | yadi punar evaṃ prabodhyamānaṃ dainandina-prabodhābhyāsa-vaśāt kāma-bhogayor vikṣiptaṃ syāt tadā vairāgya-bhāvanayā tattva-sākṣātkāreṇa ca punaḥ śamayet | evaṃ punaḥ punar abhyasyato layāt sambodhitaṃ viṣayebhyaś ca vyāvartitam | nāpi samaprāptam antarālāvasthaṃ cittaṃ stabdhībhūtaṃ, sa-kaṣāyaṃ rāga-dveṣādi-prabala-vāsanā-vaśena stabdhībhāvākhyena kaṣāyeṇa doṣeṇa yuktaṃ vijānīyāt samāhitāc cittād vivekena jānīyāt |

tataś ca nedaṃ samāhitam ity avagamya laya-vikṣepābhyām iva kaṣāyād api cittaṃ nirundhyāt | tataś ca laya-vikṣepa-kaṣāyeṣu parihṛteṣu pariśeṣāc cittena samaṃ brahma prāpyate | tac ca samaprāptaṃ cittaṃ kaṣāya-laya-bhrāntyā na cālayet, viṣayābhimukhaṃ na kuryāt | kintu dhṛti-gṛhītayā buddhyā laya-kaṣāya-prāpter vivicya tasyām eva sama-prāptāv atiyatnena sthāpayet | tatra samādhau parama-sukha-vyañjake ‚pi sukhaṃ nāsvādayet | etāvantaṃ kālam ahaṃ sukhīti sukhāsvāda-rūpāṃ vṛttiṃ na kuryāt samādhi-bhaṅga-prasaṅgāt iti prāg eva kṛta-vyākhyānam | prajñayā yad upalabhyate sukhaṃ tad apy avidyā-parikalpitaṃ mṛṣaivety evaṃ-bhāvanayā niḥsaṅgo nispṛhaḥ sarva-sukheṣu bhavet |

athavā prajñayā sa-vikalpa-sukhākāra-vṛtti-rūpayā saha saṅgaṃ parityajet | na tu svarūpa-sukham api nirvṛttikena cittena nānubhavet svabhāva-prāptasya tasya vārayitum aśakyatvāt | evaṃ sarvato nivartya niścalaṃ prayatna-vaśena kṛtaṃ cittaṃ svabhāva-cāñcalyād viṣayābhimukhatayā niścarad bahir nirgacchad ekīkuryāt prayatnataḥ, nirodha-prayatnena same brahmaṇy ekatāṃ nayet |

sama-prāptaṃ cittaṃ kīdṛśam ? ity ucyate yadā na līyate nāpi stabdhībhavati tāmasatva-sāmyena laya-śabdenaiva stabdhībhāvasyopalakṣaṇāt | na ca vikṣipyate punaḥ, na śabdādy-ākāra-vṛttim anubhavati | nāpi sukham āsvādayati, rājasatva-sāmyena sukhāsvādasyāpi vikṣepa-śabdenopalakṣaṇāt | pūrvaṃ bheda-nirdeśas tu pṛthak-prayatna-karaṇāya | evaṃ laya-kaṣāyābhyāṃ vikṣepa-sukhāsvādābhyāṃ ca rahitam aniṅganam iṅganaṃ calanaṃ sa-vāta-pradīpaval layābhimukhya-rūpaṃ tad-rahitaṃ nivāta-pradīpa-kalpam | anābhāsaṃ na kenacid viṣayākāreṇābhāsata ity etat | kaṣāya-sukhāsvādayor ubhayāntarbhāva ukta eva | yadaivaṃ doṣa-catuṣṭaya-rahitaṃ cittaṃ bhavati tadā tac cittaṃ brahma niṣpannaṃ samaṃ brahma prāptaṃ bhavatīty arthaḥ |

etādṛśaś ca yogaḥ śrutyā pratipāditaḥ –

yadā pañcāvatiṣṭhante jñānāni manasā saha |
buddhiś ca na viceṣṭeta tām āhuḥ paramāṃ gatim ||
tāṃ yogam iti manyante sthirām indriya-dhāraṇām |
apramattas tadā bhavati yogo hi prabhavāpyayau || [KaṭhU 2.3.11-2] iti |

etan-mūlakam eva ca yogaś citta-vṛtti-nirodhaḥ [YogaS 1.2] iti sūtram | tasmād yuktaṃ tatas tato niyamyaitad ātmany evaṃ vaśaṃ nayed iti

 

Viśvanātha


yadi ca prāktana-doṣodgama-vaśād rajo-guṇa-spṛṣṭaṃ manaś cañcalaṃ syāt, tadā punar yogam abhyased ity āha yato yata iti

 

Baladeva


yadi kadācit prāktana-sūkṣma-doṣān manaḥ pracalet tadā tat pratyāhared ity āha yata iti | yaṃ yaṃ viṣayaṃ prati mano nirgacchati, tatas tata etan mano niyamya pratyāhṛtyātmany eva niratiśaya-sukhatva-bhāvanayā vaśaṃ kuryāt

 
 

Michalski


Gdziekolwiek się zbłąka chwiejny i ruchliwy duch, należy go powściągnąć i przywieść z powrotem pod władzę Atmana.

 

Olszewski


I za każdym razem, kiedy duch jego niestały a ruchliwy przenosi się w inne miejsce, niechaj mu daje uczuć wędzidło i niech go sprowadza do posłuszeństwa.

 

Dynowska


A ilekroć ta niestała, niesforna myśl wymknie się, tylekroć niech ją z powrotem sprowadzi i władzy Ducha podda.

 

Sachse


A gdy się tylko rozproszy
umysł chwiejny i niestały,
niech go okiełzna
i znów przywiedzie pod rozkazy atmana.

 

Kudelska


Gdy kiedykolwiek ta myśl zmienna i niestała wymknie mu się,
Niechaj ją powstrzyma i we władanie ducha znów przywiedzie.

 

Rucińska


Jeśli cokolwiek rozprasza umysł ruchliwy, niestały,
Niech go od tego odciągnie i swemu podda władaniu.

 

Szuwalska


Gdy niestały,
Zmienny umysł zabłądzi, należy go przywieść
Z powrotem pod swą władzę,

 
 

BhG 6.27

praśānta-manasaṃ hy enaṃ yoginaṃ sukham uttamam
upaiti śānta-rajasaṃ brahma-bhūtam akalmaṣam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


uttamam (najwyższe) sukham (szczęście) enam (do tego) śānta-rajasam (którego radźas wyciszył się) praśānta-manasam (którego umysł jest spokojny) akalmaṣam (do bezgrzesznego) brahma-bhūtam (do będącego brahmanem) yoginam hi (zaiste do jogina) upaiti (przychodzi).

 

tłumaczenie polskie


Najwyższe szczęście przychodzi do jogina, który wyciszył radźas,
ma spokojny umysł, jest bezgrzeszny i jest brahmanem.

 

analiza gramatyczna

 

praśānta-manasam praśānta-manas 1i.1 m. ; BV : yasya manaḥ praśāntam asti tamtego, którego umysł jest wyciszony (od: pra-śam – wyciszać, kończyć, niszczyć, PP praśānta – wyciszony, spokojny; man – myśleć, manas – umysł);
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
enam etat sn. 2i.1 m. go;
yoginam yogin 2i.1 m. jogina, połączonego (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
sukham sukha 1i.1 n. szczęście, radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
uttamam uttama 1i.1 n. najlepsze, najbardziej wyniesione, najwyższe (stopień najwyższy od: ud – do góry, ponad);
upaiti upa-i (podchodzić, osiągać) Praes. P 1c.1 przychodzi;
śānta-rajasam śānta-rajas 2i.1 m. ; BV : yasya rajaḥ śāntam asti tam tego, kogo radźas wyciszył się (od: √xśam – wyciszać, kończyć, niszczyć, PPx śānta – spokojny, wyciszony; rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas – pokolorowany, kurz, namiętność);
brahma-bhūtam brahma-bhūta 2i.1 m. ; TP : brahmaṇi bhūtam itibędącego w brahmanie / będącego brahmanem (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; √xbhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
akalmaṣam a-kalmaṣa 2i.1 m. nie brudnego, bezgrzesznego (od: karma+so – niszczący dobre czyny);

 

warianty tekstu


yoginaṃ sukham uttamamyoginaṃ sukham uttaram / yasmād yoginam uttamaṃ (wyższe szczęście do jogina / z którego do jogina najwyższe);
upaiti → abhyeti (przychodzi);
śānta-rajasaṃ → śāṃti-rajasaṃ / śāṃta-manasam (mającego uspokojony radźas / mającego spokojny umysł);

 
 

Śāṃkara


praśāntamanasaṃ prakarṣeṇa śāntaṃ mano yasya saḥ praśāntamanās taṃ praśāntamanasaṃ hi enaṃ yoginaṃ sukham uttamaṃ nitiśayam upaiti upagacchati śānta-rajasaṃ prakṣīṇa-mohādi-kleśa-rajasam ity arthaḥ, brahma-bhūtaṃ jīvanmuktaṃ brahmaiva sarvam ity evaṃ niścayavantaṃ brahma-bhūtam akalmaṣaṃ dharmādharmādi-varjitam

 

Rāmānuja


praśāntamanasam ātmani niścalamanasam, ātmanyastamanasaṃ tad eva hetor dagdhāśeṣakalmaṣam, tata eva śāntarajasaṃ vinaṣṭarajoguṇam, tata eva brahmabhūtaṃ svasvarūpeṇāvasthitam enaṃ yoginam ātmasvarūpānubhavarūpam uttamaṃ sukham upaiti / hīti hetau; uttamasukharūpatvād ātmasvarūpasyetyarthaḥ

 

Śrīdhara


evaṃ pratyāhārādibhiḥ punaḥ punar mano vaśīkurvan rajo-guṇa-kṣaye sati yoga-sukhaṃ prāpnotīty āha praśānteti | evam ukta-prakāreṇa śāntaṃ rajo yasya tam | ataeva praśāntaṃ mano yasya tam enaṃ niṣkalmaṣam brahmatvaṃ prāptaṃ yoginaṃ uttamam sukhaṃ samādhi-sukhaṃ svayam evopaiti prāpnoti

 

Madhusūdana


evaṃ yogābhyāsa-balād ātmany eva yoginaḥ praśāmyati manaḥ | tataś ca praśānteti | prakarṣeṇa śāntaṃ nirvṛttikatayā niruddhaṃ saṃskāra-mātra-śeṣaṃ mano yasya taṃ praśānta-manasaṃ vṛtti-śūnyatayā nirmanaskam | nirmanaskatve hetu-garbhaṃ viśeṣaṇa-dvayaṃ śānta-rajasaṃ akalmaṣam iti | śāntaṃ vikṣepakaṃ rajo yasya taṃ vikṣepa-śūnyam | tathā na vidyate kalmaṣam laya-hetus tamo yasya tam akalmaṣam laya-śūnyam | śānta-rajasam ity anenaiva tamo-guṇopalakṣaṇe ‚ kalmaṣam saṃsāra-hetu-dharmādharmādi-varjitam iti vā | brahma-bhūtaṃ brahmaiva sarvam iti niścayena samaṃ brahma prāptaṃ jīvan-muktam enaṃ yoginam | evam uktena prakāreṇeti śrīdharaḥ | uttamaṃ niratiśayaṃ sukham upaity upagacchati | manas tad-vṛttyor abhāve suṣuptau svarūpa-sukhāvirbhāva-prasiddhiṃ dyotayati hi-śabdaḥ | tathā ca prāg-vyākhyātaṃ sukham ātyantikaṃ yat tad ity atra

 

Viśvanātha


tataś ca pūrvavad eva tasya samādhisukhaṃ syād ity āha praśānteti | sukhaṃ kartṛ yoginam upaiti prāpnoti

 

Baladeva


evaṃ prayatamānasya pūrvavad eva samādhi-sukhaṃ syād ity āha praśānteti | praśāntam ātmany acalaṃ mano yasya tam | ataevākalmaṣaṃ dagdha-prāktana-sūkṣma-doṣam | ataeva śānta-rajasam | brahma-bhūtaṃ sākṣāt-kṛta-viviktāvirbhāvitāṣṭa-guṇakātma-svarūpaṃ yoginaṃ praty uttamam ātmānubhava-rūpaṃ mahat sukhaṃ kartā svayam evopaiti

 
 

Michalski


Szczęście najwyższe wstępuje w jogina, którego duch spokojny, w którym radżas zamarł i który, skaz wyzbyty, stał się Brahmanem.

 

Olszewski


Szczęśliwość najwyższa przenika dusze Yogina; namiętności jego są uspokojone, jestestwem swojem stał się on samym Bogiem; jest bez plamy.

 

Dynowska


Zaprawdę najwyższe szczęście staje się udziałem Joga, gdy wolny od grzechu, o niewzruszonej myśli, a namiętnościach na zawsze ucichłych, z Brahmanem się jednoczy.

 

Sachse


Albowiem do jogina,
którego umysł i namiętności ucichły,
i który — nieskazitelny — stał się brahmanem,
przychodzi najwyższe szczęście.

 

Kudelska


Najwyższe szczęście jest udziałem tego jogina, którego umysł jest pełen spokoju, od namiętności wolny i nieskażony;
Taki właśnie jogin jednoczy się z brahmanem.

 

Rucińska


Bo tego jogina, który umysł uciszył i radżas,
I jest Brahmanem bez skazy, spotyka szczęście najwyższe!

 

Szuwalska


by tak wyciszony
Największy rodzaj szczęścia pozwolił osiągnąć,
Pokonać siłę żądzy i wznieść się wysoko
Ku jedności z Najwyższym, w wolności od grzechu.

 
 

BhG 6.28

yuñjann evaṃ sadātmānaṃ yogī vigata-kalmaṣaḥ
sukhena brahma-saṃsparśam atyantaṃ sukham aśnute

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


evam vigata-kalmaṣaḥ (tym sposobem ten, którego grzech odszedł) sadā (zawsze) ātmānam (jaźń) yuñjan (zaprzęgający) yogī (jogin)
sukhena (łatwo) brahma-saṃsparśam (będące percepcją brahmana) atyantam (bezgranicznym) sukham (szczęściem) aśnute (raduje się).

 

tłumaczenie polskie


Jogin, który wyzbył się grzechu i zawsze zaprzęga jaźń,
łatwo osiąga bezgraniczne szczęście będące percepcją brahmana.

 

analiza gramatyczna

yuñjan yuñjant (yuj – zaprzęgać, łączyć) PPr 1i.1zaprzęgający;
evam av. w ten sposób;
sadā av. zawsze;
ātmānam ātman 2i.1 m. jaźń;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
vigata-kalmaṣaḥ vigata-kalmaṣa 1i.1 m. ; BV : yasya kalmaṣo vigato ‘sti saḥten, którego grzech odeszły (od: vi-gam – odchodzić, PP vigata – odeszły; karma+so – niszczący dobre czyny, kalmaṣa – brud, plama, grzech);
sukhena av. / 3i.1 łatwo, szczęśliwie (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
brahma-saṃsparśam brahma-saṃsparśa 2i.1 n. ; BV : yasmin brahmanaḥ saṃsparśo ‘sti tatto, w którym jest percepcja brahmana (od: bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda; sam-spṛś – dotykać, saṃsparśa – dotyk, percepcja);
atyantam aty-anta 2i.1 n. nadmierne, całkowite, bezgraniczne (od: ati – prefiks: ponad; anta – koniec, limit, granica, śmierć);
sukham sukha 2i.1 n. radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
aśnute (osiągać, radować się, przenikać) Praes. Ā 1c.1 osiąga;

 

warianty tekstu


yuñjann evaṃ → yujannevaṃ / evaṃ yuṃjan (w ten sposób zaprzęgający);
yogī vigata-kalmaṣaḥyogī niyata-mānasaḥ / mad-bhaktau nānya-mānasaḥ (jogin, którego umysł jest okiełznany / mający umysł skupiony na miłości do mnie);
brahma-saṃsparśam → brahma-saṃyogam (będące połączeniem z brahmanem);
atyantaṃ sukham aśnute → atyaṃta-sukham aśnute / atyaṃtam adhigacchati (osiąga bezgraniczne szczęście / udaje się aż ponad kres);

 
 

Śāṃkara


yuñjann evaṃ yathoktena krameṇa yogī yogāntarāya-varjitaḥ sadā sarvadātmānaṃ vigata-kalmaṣo vigata-pāpaḥ, sukhenānāyāsena brahma-saṃsparśaṃ brahmaṇā pareṇa saṃsparśo yasya tat brahma-saṃsparrśaṃ sukham atyantam antam atītya vartata ity atyantam utkṛṣṭaṃ niratiśayam aśnute vyāpnoti

 

Rāmānuja


evam uktaprakāreṇātmānaṃ yuñjan tenaiva vigataprācīnasamastakalmaṣo brahmasaṃsparśaṃ brahmānubhavarūpaṃ sukham atyantam aparimitaṃ sukhena anāyāsena sadāśunute

 

Śrīdhara


tataś ca kṛtārtho bhavatīty āha yuñjann iti | evam anena prakāreṇa sarvadātmānaṃ mano yuñjan vaśīkurvan | viśeṣeṇa sarvātmanā | vigataṃ kalmaṣaṃ yasya saḥ | yogī sukhenānāyāsena brahmaṇaḥ saṃsparśo ‚vidyā-nivartakaḥ sākṣātkāras tad evātyantaṃ sukham aśnute | jīvanmukto bhavatīty arthaḥ

 

Madhusūdana


uktaṃ sukhaṃ yoginaḥ sphuṭīkaroti yuñjann iti | evam manasaivendriya-grāmam ity ādy-ukta-krameṇātmānaṃ manaḥ sadā yuñjan samādadhad yogī yogena nitya-sambandhī vigata-kalmaṣo vigata-malaḥ saṃsāra-hetu-dharmādharma-rahitaḥ sukhenānāyāseneśvara-praṇidhānāt sarvāntarāya-nivṛttyā brahma-saṃsparśaṃ samyaktvena viṣayāsparśena saha brahmaṇaḥ sparśas tādātmyaṃ yasmiṃs tad-viṣayāsaṃsparśi brahma-svarūpam ity etat | atyantaṃ sarvānantān paricchedān atikrāntaṃ niratiśayaṃ sukham ānandam aśnute vyāpnoti, sarvato-nirvṛttikena cittena laya-vikṣepa-vilakṣaṇam anubhavati, vikṣepe vṛtti-sattvāt, laye ca manaso ‚pi svarūpeṇāsattvāt | sarva-vṛtti-śūnyena sūkṣmeṇa manasā sukhānubhavaḥ samādhāv evety arthaḥ |

atra cānāyāsenety antarāya-nivṛttir uktā | te cāntarāyā darśitā yoga-sūtreṇa – vyādhi-styāna-saṃśaya-pramādālasyāvirati-bhrānti-darśanālabdha-bhūmikatvānavasthitatvāni citta-vikṣepās te ‚ntarāyāḥ [YogaS 1.30] | cittaṃ vikṣipanti yogād apanayantīti citta-vikṣepā yoga-pratipakṣāḥ | saṃśaya-bhrānti-darśane tāvad vṛtti-rūpatayā vṛtti-nirodhasya sākṣāt-pratipakṣau | vyādhy-ādayas tu sapta vṛtti-sahacaritatayā tat-pratipakṣā ity arthaḥ | vyādhir dhātu-vaiṣamya-nimitto vikāro jvarādiḥ | styānam akarmaṇyatā guruṇā śikṣyamāṇasyāpy āsanādi-karmānarhateti yāvat | yogaḥ sādhanīyo na vety ubhaya-koṭi-spṛg-vijñānaṃ saṃśayaḥ | sa cātad-rūpa-pratiṣṭhatvena viparyayāntargato ‚pi sann ubhaya-koṭi-sparśitvaika-koṭi-sparśitva-rūpāvāntara-viśeṣa-vivakṣayātra viparyayād bhedenoktaḥ | pramādaḥ samādhi-sādhanānām anuṣṭhāna-sāmarthye ‚py ananuṣṭhāna-śīlatā viṣayāntara vyāpratatayā yoga-sādhaneṣv audāsīnyam iti yāvat | ālasyaṃ satyām apy audāsīnya-pracyutau kaphādinā tamasā ca kāya-cittayor gurutvam | tac ca vyādhitvenāprasiddham api yoga-viṣaye pravṛtti-virodhi | aviratiś cittasya viṣaya-viśeṣa aikāntiko ‚bhilāṣaḥ | bhrānti-darśanaṃ yogāsādhane ‚pi tat-sādhanatva-buddhis tathā tat-sādhane ‚piy asādhanatva-buddhiḥ | alabdha-bhūmikatvaṃ samādhi-bhūmer ekāgratāyā alābhaḥ | kṣipta-mūḍha-vikṣipta-rūpatvam iti yāvat | anavasthitatvaṃ labdhāyām api samādhi-bhūmau prayatna-śaithilyāc cittasya tatrāpratiṣṭhitatvam | ta ete citta-vikṣepā nava yogamalā yoga-pratipakṣā yogāntarāyā iti cābhidhīyante |

duḥkha-daurmanasyāṅgam ejayatva-śvāsa-praśvāsā vikṣepa-saha-bhuvaḥ [YogaS 1.31] duḥkhaṃ cittasya rājasaḥ pariṇāmo bādhanālakṣaṇaḥ | tac cādhyātmikaṃ śārīraṃ mānasaṃ ca vyādhi-vaśāt kāmādi-vaśāc ca bhavati | ādhibhautikaṃ graha-pīḍādi-janitaṃ dveṣākhya-viparyaya-hetutvāt samādhi-virodhi | daurmanasyam icchā-vighātādi-balavad duḥkhānubhava-janitaś cittasya tāmasaḥ pariṇāma-viśeṣaḥ kṣobhā-para-paryāyaḥ stabdhībhāvaḥ | sa tu kaṣāyatvāl laya-vat samādhi-virodhī | aṅgam ejayatvam aṅga-kampanam āsana-sthairya-virodhi | prāṇena bāhyasya vāyor antaḥ-praveśanaṃ śvāsaḥ samādhy-aṅga-recaka-virodhī | prāṇana koṣṭhyasya vāyor bahir niḥsaraṇaṃ praśvāsaḥ samādhy-aṅga-pūraka-virodhī | samāhita-cittasyaite na bhavanti vikṣipta-cittasyaiva bhavantīti vikṣepa-sahabhuvo ‚ntarāyā eva | ete ‚bhyāsa-vairāgyābhyāṃ niroddhavyāḥ | īśvara-praṇidhānena vā | tīvra-saṃvegānām āsanne [YogaS 1.21] samādhi-lābhe prastuta īśvara-praṇidhānād vā [YogaS 1.23] iti pakṣāntaram uktvā praṇidheyam īśvaraṃ kleśa-karma-vipākāśayair aparāmṛṣṭaḥ puruṣa-viśeṣa īśvaraḥ | tatra niratiśayaṃ sarvajñatva-bījam | sa pūrveṣām api guruḥ kālenānavacchedāt [YogaS 1.24-6] iti tribhiḥ sūtraiḥ pratipādya tat-praṇidhānaṃ dvābhyām asūtrayat — tasya vācakaḥ praṇavaḥ | taj-japas tad-artha-bhāvanam [YogaS 1.27-8] iti | tataḥ pratyak-cetanādhigamo ‚py antarāyābhāvaś ca [YogaS 1.29] tataḥ praṇava-japa-rūpāt tad-artha-dhyāna-rūpāc ceśvara-praṇidhānāt pratyak-cetanasya puruṣasya prakṛti-vivekenādhigamaḥ sākṣātkāro bhavati | uktānām antarāyāṇām abhāvo ‚pi bhavatīty arthaḥ |

abhyāsa-vairāgyābhyām antarāya-nivṛttau kartavyāyām abhyāsa-dārḍhyārtham āha — tat-pratiṣedhārtham eka-tattvābhyāsaḥ [YogaS 1.32] | teṣām antarāyāṇāṃ pratiṣedhārtahm ekasmin kasmiṃścid abhimate tattve ‚bhyāsaś cetasaḥ punaḥ punar niveśanaṃ kāryam | tathā — maitrī-karuṇā-muditopekṣaṇāṃ sukha-duḥkha-puṇyāpuṇya-viṣayāṇāṃ bhāvanātaś citta-prasādanam [YogaS 1.33] | maitrī sauhārdaṃ, karuṇā kṛpā, muditā harṣaḥ, upekṣaudāsīnyam, sukhādi-śabdais tadvantaḥ pratipādyante | sarva-prāṇiṣu sukha-sambhogāpanneṣu sādhv etan mama mitrāṇāṃ sukhitvam iti maitrīṃ bhāvayet | na tv īrṣyām | duḥkhiteṣu kathaṃ nu nāmaiṣā duḥkha-nivṛttiḥ syād iti kṛpām eva bhāvayet | nopekṣāṃ na vā harṣam | puṇyavatsu puṇyānumodanena harṣaṃ kuryān na tu vidveṣaṃ na copekṣām | apuṇyavatsu caudāsīnyam eva bhāvayen nānumodanaṃ na vā dveṣam | evam asya bhāvayataḥ śuklo dharma upajāyate | tataś ca vigata-rāga-dveṣādi-malaṃ cittaṃ prasannaṃ sad ekāgratā-yogyaṃ bhavati | maitry-ādi-catuṣṭayaṃ copalakṣaṇam abhayaṃ sattva-saṃśuddhir ity ādīnām amānitvam adambhitvam ity ādīnāṃ ca dharmāṇām, sarveṣām eteṣāṃ śubha-vāsanā-rūpatvena malina-vāsanā-nivartakatvāt | rāga-dveṣau mahā-śatrū sarva-puruṣārtha-pratibandhakau mahatā prayatnena parihartavyāv ity etat-sūtrārthaḥ |

evam anye ‚pi prāṇāyāmādaya upāyāś citta-prasādanāya darśitāḥ | tad etac citta-prasādanaṃ bhagavad-anugraheṇa yasya jātaṃ taṃ praty evaitad vacanam – sukheneti | anyathā manaḥ-praśamānupapatteḥ

 

Viśvanātha


tataś ca kṛtārtha eva bhavatīty āha yuñjann iti | sukham aśnute jīvan-mukta eva bhavatīty arthaḥ

 

Baladeva


evaṃ svātma-sākṣātkārānantaraṃ paramātma-sākṣātkāraś ca labhata ity āha yuñjann iti | evam ukta-prakāreṇa ātmānaṃ svaṃ yuñjan yogenānubhavata tenaiva vigata-kalmaṣo dagdha-sarva-doṣo yogī sukhenānāyāsena brahma-saṃsparśaṃ paramātmānubhavam atyantam aparimitaṃ sukham aśnute prāpnoti

 
 

Michalski


Jogin wolny od skazy, gdy będzie niezmiennie doskonalił ducha, osiągnie łatwo nieskończone szczęście, uczuje muśnięcie Brahmana.

 

Olszewski


Tak przez wytrwałe ćwiczenie się w świętej Jedności człowiek, oczyszczony szczęśliwie zażywa w swojem przestawaniu z Bogiem błogości nieskończonej.

 

Dynowska


Człowiek stały w Jodze, który grzech wszelki na zawsze odrzucił, a całą swą naturę wciąż harmonizuje, łatwo nieskończonego zaznaje szczęścia w zbliżeniu z Brahmanem.

 

Sachse


Nieskazitelny jogin
trwający nieprzerwanie w najwyższym skupieniu umysłu
łatwo doświadcza bezgranicznego szczęścia —
tknięcia brahmana.

 

Kudelska


W taki właśnie sposób utrzymując w harmonii swego ducha, jogin od grzechu wszelkiego wolny,
Z łatwością kontakt z brahmanem i wieczne szczęście osiąga.

 

Rucińska


Skupiając tak stale umysł, jogin, od zła uwolniony,
Łatwo dotknięcia Brahmana – szczęścia bez granic – zażywa!

 

Szuwalska


by tak wyciszony
Największy rodzaj szczęścia pozwolił osiągnąć,
Pokonać siłę żądzy i wznieść się wysoko
Ku jedności z Najwyższym, w wolności od grzechu.

 
 

BhG 6.29

sarva-bhūta-stham ātmānaṃ sarva-bhūtāni cātmani
īkṣate yoga-yuktātmā sarvatra sama-darśanaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yoga-yuktātmā (ten, którego jaźń zaprzężona jest do jogi) sarvatra sama-darśanaḥ (we wszystkim mający jednaką wizję)
ātmānam (jaźń) sarva-bhūta-stham (znajdującą się we wszelkim bycie)
sarva-bhūtāni ca (i wszystkie byty) ātmani (w jaźni) īkṣate (widzi).

 

tłumaczenie polskie


Ten, który jaźń zaprzągł dzięki jodze i we wszystkim ma jednaką wizję,
widzi jaźń znajdującą się we wszelkim bycie, a wszelki byt w jaźni.

 

analiza gramatyczna

sarva-bhūta-stham sarva-bhūta-stha 2i.1 m. yo sarveṣu bhūteṣu tiṣṭhati tamtego, który przebywa we wszystkich istotach (od: sarva – wszystko; bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt; sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
ātmānam ātman 2i.1 m. jaźń;
sarva-bhūtāni sarva-bhūta 2i.3 n. ; KD : sarvāṇi bhūtānītiwszystkie istoty (od: sarva – wszystko; bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
ca av. i;
ātmani ātman 7i.1 m. w jaźni, w sobie;
īkṣate īkṣ (patrzeć) Praes. Ā 1c.1 widzi;
yoga-yuktātmā yoga-yuktātman 1i.1 m. ; BV : yasyātmā yoge yukto ‘sti saḥten, którego jaźń zaprzężona jest do jogi (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzężony, ātman – jaźń);
lub: BV : yasyātmā yogena yukto ‘sti saḥten, którego jaźń zaprzężona jest dzięki jodze;
sarvatra av. wszędzie, we wszystkim (od: sarva – wszędzie; locativus nieodmienny zakończony na –tra);
sama-darśanaḥ sama-darśana 1i.1 m. ; BV : yasya darśanaṃ samam asti saḥ ten, kogo wizja jest jednaka (od: sama – równość, płaskość, jednakowość; dṛś – widzieć, darśana – widzenie, obserwacja, spojrzenie);

 

warianty tekstu


īkṣate → paśyate / ikṣeta / paśyato (widzi / oby widział / oni dwaj widzą);
sama-darśanaḥsama-darśinaḥ (patrzącego jednako);
druga pada BhG 6.29 podobna do trzeciej pady: īśāvāsyopaniṣad 6.

 
 

Śāṃkara


idānīṃ yogasya yat phalaṃ brahmaikatva-darśanaṃ sarva-saṃsāra-viccheda-kāraṇaṃ tat pradarśayate—

sarva-bhūta-sthaṃ sarveṣu bhūteṣu sthitaṃ svam ātmānaṃ sarva-bhūtāni ca ātmani brahmādīni stamba-paryantāni ca sarva-bhūtāni ātmany ekatāṃ gatāni īkṣate paśyati yoga-yuktātmā samāhitāntaḥ-karaṇaḥ sarvatra sama-darśanaḥ sarveṣu brahmādi-sthāvarānteṣu viṣameṣu sarva-bhūteṣu samaṃ nirviśeṣaṃ brahmātmaikatva-viṣayaṃ darśanaṃ jñānaṃ yasya sa sarvatra sama-darśanaḥ

 

Rāmānuja


atha yogavipākadaśā catuṣprakārocyate

svātmanaḥ pareṣām ca bhūtānāṃ prakṛtiviyuktasvarūpāṇāṃ jñānaikākāratayā sāmyād vaiṣamyasya ca prakṛtigatatvād yogayuktātmā prakṛtiviyukteṣv ātmasu sarvatra jñānaikākāratayā samadarśanaḥ sarvabhūtasthaṃ svātmānaṃ sarvabhūtāni ca svātmanīkṣate sarvabhūtasamānākāraṃ svātmānaṃ svātmasamānākārāṇi ca sarvabhūtāni paśyatītyarthaḥ / ekasmin ātmani dṛṣṭe sarvasyātmavastunas tatsāmyāt sarvam ātmavastu dṛṣṭaṃ bhavatītyarthaḥ / „sarvatra samadarśanaḥ” iti vacanāt / „yo ‚yaṃ yogas tvayā proktaḥ sāmyena” ityanubhāṣaṇāc ca / „nirdoṣaṃ hi samaṃ brahma” iti vacanāc ca

 

Śrīdhara


brahma-sākṣātkāram eva darśayati sarva-bhūta-stham iti | yogenābhyasyamānena yuktātmā samāhita-cittaḥ | sarvatra samaṃ brahmaiva paśyatīti sama-darśanaḥ | tathā sa svam ātmānam avidyākṛta-dehādi-pariccheda-śūnyaṃ sarva-bhūteṣu brahmādi-sthāvarānteṣv avasthitaṃ paśyati | tāni cātmany abhedena paśyati

 

Madhusūdana


tad evaṃ nirodha-samādhinā tvaṃ-pada-lakṣye tat-pada-lakṣye ca śuddhe sākṣātkṛte tadaikya-gocarā tattvam asīti vedānta-vākya-janyā nirvikalpaka-sākṣātkāra-rūpā vṛttir brahma-vidyābhidhānā jāyate | tataś ca kṛtsnāvidyā-tat-kārya-nivṛttyā brahma-sukham atyantam aśnuta ity upapādayati tribhiḥ ślokaiḥ | tatra prathamaṃ tva-pada-lakṣyopasthitim āha sarveti |

sarveṣu bhūteṣu sthāvara-jaṅgameṣu śarīreṣu bhoktṛtayā sthitam ekam eva vibhum ātmānaṃ pratyak-cetanaṃ sākṣiṇaṃ paramārtha-satyam ānanda-ghanaṃ sākṣyebhyo ‚nṛta-jaḍa-paricchinna-duḥkha-rūpebhyo vivekenekṣate sākṣātkaroti | tasmiṃś cātmani sākṣiṇi sarvāṇi bhūtāni sākṣyāṇy ādhyāsikena sambandhena bhogyatayā kalpitāni sākṣi-sākṣyayoḥ sambandhāntarānupapatter mithyā-bhūtāni paricchinnāni jaḍāni duḥkhātmakāni sākṣiṇo vivekenekṣate |

kaḥ ? yoga-yuktātmā yogena nirvikcāra-vaiśāradya-rūpeṇa yuktaṃ prasādaṃ prāpta ātmāntaḥkaraṇaṃ yasya sa tathā | tathā ca prāg evoktaṃ – nirvicāra-vaiśāradye ‚dhyātma-prasādaḥ [YogaS 1.47] ṛtaṃbharā tatra prajñā [YogaS 1.48] śrutānumāna-prajñābhyām anya-viṣayā viśeṣārthatvāt [YogaS 1.49] iti | tathā ca śabdānumānāgocara-yathārtha-viśeṣa-vastu-gocara-yoga-pratyakṣeṇa ṛtaṃbhara-saṃjñena yugapat sūkṣmaṃ vyavahitaṃ viprakṛṣṭaṃ ca sarvaṃ tulyam eva paśyatīti sarvatra samaṃ darśanaṃ yasyeti sarvatra sama-darśanaḥ sann ātmānam anātmānaṃ ca yoga-yuktātmā yathā-sthitam īkṣata iti yuktam |

athavā yo yoga-yuktātmā yo vā sarvatra-sama-darśanaḥ sa ātmānam īkṣata iti yogi-sama-darśināv ātmekṣaṇādhikāriṇāv uktau | yathā hi citta-vṛtti-nirodhaḥ sākṣi-sākṣātkāra-hetus tathā jaḍa-vivekena sarvānusyūta-caitanya-pṛthak-karaṇam api | nāvaśyaṃ yoga evāpekṣitaḥ | ata evāha vasiṣṭhaḥ –

dvau kramau citta-nāśasya yogo jñānaṃ ca rāghava |
yogo vṛtti-nirodho hi jñānaṃ samyag-avekṣaṇam ||
asādhyaḥ kasyacid yogaḥ kasyacit tattva-niścayaḥ |
prakārau dvau tato devo jagāda paramaḥ śivaḥ || iti |

citta-nāśasya sākṣiṇaḥ sakāśāt tad-upādhi-bhūta-cittasya pṛthak-karaṇāt tad-adarśanasya | tasyopāya-dvayam – eko ‚samprajñāta-samādhiḥ | samprajñāta-samādhau hi ātmaikākāra-vṛtti-pravāha-yuktam antaḥ-karaṇa-sattvaṃ sākṣiṇānubhūyate niruddha-sarva-vṛttikaṃ tūpaśāntatvān nānubhūyata iti viśeṣaḥ | dvitīyas tu sākṣiṇi kalpitaṃ sākṣyam anṛtatvān nāsty eva sākṣy eva tu paramārtha-satyaḥ kevalo vidyata iti vicāraḥ | tatra pratamam upāyaṃ prapañca-paramārthatā-vādino hairaṇyagarbhādayaḥ prapedire | teṣāṃ paramārthasya cittasyādarśanena sākṣi-darśane nirodhātiriktopāya-sambhavāt | śrīmac-chaṅkara-bhagavat-pūjya-pāda-matopajīvinas tv aupaniṣadāḥ prapañcānṛtatva-vādino dvitīyam evopāyam upeyuḥ | teṣāṃ hy adhiṣṭhāna-jñāna-dārḍhye sati tatra kalpitasya bādhitasya cittasya tad-dṛśyasya cādarśanam anāyāsenaivopapadyate | ataeva bhagavat-pūjya-pādāḥ kutrāpi brahma-vidāṃ yogāpekṣāṃ na vyutpādayāṃ babhūva | ataeva caupaniṣadāḥ paramahaṃsāḥ śraute vedānta-vākya-vicāra eva gurum upasṛtya pravartante brahma-sākṣātkārāya na tu yoge | vicāreṇaiva citta-doṣa-nirākaraṇena tasyānyathā-siddhatvād iti kṛtam adhikena

 

Viśvanātha


jīvan-muktasya tasya brahma-sākṣātkāraṃ darśayati sarva-bhūta-stham ātmānam iti | paramātmanaḥ sarva-bhūtādhiṣṭhātṛtvam ātmanīti paramātmanaḥ sarva-bhūtādhiṣṭhānaṃ ca | īkṣate aparokṣatayānubhavati | yoga-yuktātmā brahmākārāntaḥkaraṇaḥ | samaṃ brahmaiva paśyatīti sama-darśanaḥ

 

Baladeva


evaṃ niṣpaṇṇa-samādhiḥ pratyakṣita-sva-parātma-yogī parātmanaḥ sarvagatatvaṃ tad anyātmanāṃ druhiṇādīnāṃ sarveṣāṃ tad-āśrayatvaṃ tasyāviṣayamatvaṃ cānubhavatīty āha sarveti | yoga-yuktātmā siddha-samādhis tad ātmānaṃ ātatatvāc ca mātṛtvād ātmā hi paramo hariḥ iti smṛteḥ | yo mām iti vivaraṇāc ca paramātmānaṃ sarva-bhūta-stham nikhilaṃ jīvāntaryāmiṇam īkṣate | ātmani tasminn āśraya-bhūte sarva-bhūtāni ca tam eva sarva-jīvāśrayaṃ cekṣate | sa ity āha sarvatreti | tat tat-karmānuguṇyenoccāvacatayā sṛṣṭeṣu sarveṣu jīveṣu samam vaiṣamya-śūnyaṃ parātmānaṃ paśyatīti tathā

 
 

Michalski


On widzi siebie we wszystkich stworzeniach i wszystkie stworzenia widzi w sobie, – on ducha swego Jodze poświęcił i wszędzie widzi tożsamość.

 

Olszewski


Widzi Duszę, przebywającą we wszystkich istotach żyjących i wszystkie te istoty w Duszy, kiedy jego własna dusza jest zjednoczona Jednością boską i kiedy widzi ze wszech stron Tożsamość.

 

Dynowska


Człowiek, Jogą zharmonizowany, Ducha widzi w każdej istocie, a każdą istotę w Duchu; jedność widzi wszędzie.

 

Sachse


Ten, kto osiągnął pełnię koncentracji,
widzi, że atman
obecny jest we wszystkich stworzeniach,
a wszystkie stworzenia — w atmanie,
ponieważ wszędzie dostrzega obecność
tego samego [pierwiastka].

 

Kudelska


Ten, którego duch jest w pełni zharmonizowany, postrzega atmana we wszystkich stworzeniach
l wszystkie stworzenia w atmanie, wszędzie widząc to samo.

 

Rucińska


W każdym stworzeniu jest Atman i wszelki stwór jest w Atmanie
Tak widzi skupiony w jodze, wszędzie jednako patrzący.

 

Szuwalska


Jogin tak utwierdzony widzi wszędzie jedność,
W każdej istocie siebie dostrzega, a w sobie
Wszystkie inne istoty.

 
 

BhG 6.30

yo māṃ paśyati sarvatra sarvaṃ ca mayi paśyati
tasyāhaṃ na praṇaśyāmi sa ca me na praṇaśyati

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yaḥ (kto) sarvatra (wszędzie) mām (mnie) paśyati (widzi),
sarvam ca (i wszystko) mayi (we mnie) paśyati (widzi),
tasya (dla tego) aham (ja) na praṇaśyāmi (nie ginę).
sa ca (a on) me (dla mnie) na praṇaśyati (nie ginie).

 

tłumaczenie polskie


Kto widzi mnie wszędzie i wszystko widzi we mnie,
dla niego ja nie ginę, a on nie ginie dla mnie.

 

analiza gramatyczna

yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
mām asmat sn. 2i.1mnie;
paśyati dṛś (widzieć) Praes. P 1c.1 widzi;
sarvatra av. wszędzie, we wszystkim (od: sarva – wszędzie; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
sarvam sarva sn. 2i.1 n. wszystko, całość (sarvam idam – najczęściej w znaczeniu „ten cały świat”);
ca av. i;
mayi asmat sn. 7i.1 we mnie;
paśyati dṛś (widzieć) Praes. P 1c.1 widzi;
tasya tat sn. 6i.1 m. jego;
aham asmat sn. 1i.1ja;
na av. nie;
praṇaśyāmi pranaś (zanikać, być straconym) Praes. P 1c.1 ulegam zniszczeniu;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
ca av. i;
me asmat sn. 6i.1 mój (skrócona forma od: mama);
na av. nie;
praṇaśyati pranaś (zanikać, być straconym) Praes. P 1c.1 ulega zniszczeniu;

 

warianty tekstu


sarvaṃ ca mayi paśyati → mayi paśyati cāpy ahaṃ (i nawet widzi we mnie, ja);
tasyāhaṃ na praṇaśyāmi sa ca me na praṇaśyati → na praṇasyāmi sa ca me mā praṇaśyati te ‘vyayam (nie ginę, a on dla mnie nie ginie, dla ciebie niezmiennie);

 
 

Śāṃkara


etasyātmaikatva-darśanasya phalam ucyate—

yo māṃ paśyati vāsudevaṃ sarvasyātmānaṃ sarvatra sarveṣu bhūteṣu sarvaṃ ca brahmādi-bhūta-jātaṃ mayi sarvātmani paśyati, tasya evam ātmaikatva-darśino’ham īśvaro na praṇaśyāmi na parokṣatāṃ gamiṣyāmi | sa ca me na praṇaśyati sa ca vidvān me mama vāsudevasya na praṇaśyati na parokṣo bhavati, tasya ca mama caikātmakatvāt | svātmā hi nāmātmanaḥ priya eva bhavati | yasmāc cāham eva sarvātmaikatva-darśī

 

Rāmānuja


tato ‚pi vipākadaśāpanno mama sādharmyam upāgataḥ, „nirañjanaḥ paramaṃ sāmyam upaiti” ity ucyamānaṃ sarvasyātmavastuno vidhūtapuṇyapāpasya svarūpeṇāvasthitasya matsāmyaṃ paśyan yaḥ sarvatrātmavastuni māṃ paśyati, sarvam ātmavastu ca mayi paśyati anyonyasāmyād anyataradarśanena anyatarad apīdṛśam iti paśyati, tasya svātmasvarūpaṃ paśyato ‚haṃ tatsāmyān na praṇaśyāmi nādarśanam upayāmi; mamāpi māṃ paśyataḥ, matsāmyāt svātmānaṃ matsamam avalokayan sa nādarśanam upayāti

 

Śrīdhara


evambhūtātma-jñāne ca sarva-bhūtātmayā mad-upāsanaṃ mukhyaṃ kāraṇam ity āha yo mām iti | māṃ parameśvaraṃ sarvatra bhūta-mātre yaḥ paśyati | sarvaṃ ca prāṇi-mātraṃ mayi yaḥ paśyati | tasyāhaṃ na praṇaśyāmy adṛśyo na bhavāmi | sa ca mamādṛśyo na bhavati | pratyakṣo bhūtvā kṛpā-dṛṣṭyā taṃ vilokyānugṛhṇāmīty arthaḥ

 

Madhusūdana


evaṃ śuddhaṃ tva-padārthaṃ nirūpya śuddhaṃ tat-padārthaṃ nirūpayati yo mām iti | yo yogī mām īśvaraṃ tat-padārtham aśeṣa-prapañca-kāraṇa-māyopādhikam upādhi-vivekena sarvatra prapañce sad-rūpeṇa sphuraṇa-rūpeṇa cānusyūtaṃ sarvopādhi-vinirmuktaṃ paramārtha-satyaam ānanda-ghanam anantaṃ paśyati yoga-jena pratyakṣeṇāparokṣīkaroti | tathā sarvaṃ ca prapañca-jātaṃ māyayā mayy āropitaṃ mad-bhinnatayā mṛṣātvenaiva paśyati | tasyaivaṃ-viveka-darśino ‚haṃ tat-padārtho bhagavān na praṇaśyāmi | īśvaraḥ kaścin mad-bhinno ‚stīti parokṣa-jñāna-viṣayo na bhavāmi, kintu yogajāparokṣa-jñāna-viṣayo bhavāmi | yadyappi vākyajāparokṣa-jñāna-viṣayatvaṃ tvaṃ-padārthābhedenaiva tathāpi kevalasyāpi tat-padārthasya yogajāparokṣa-jñāna-viṣayatvam upapadyata eva | evaṃ yogajena pratyakṣeṇa mām aparokṣīkurvan sa ca me na praṇaśyati parokṣo na bhavati | svātmā hi mama sa vidvān atipriyatvāt sarvadā mad-aparokṣa-jñāna-gocaro bhavati | ye yathā māṃ prapadyante tāṃs tathaiva bhajāmy aham [Gītā 4.11] ity ukteḥ | tathiava śara-śayyā-stha-bhīṣma-dhyānasya yudhiṣṭhiraṃ prati bhagavatokteḥ | avidvāṃs tu svātmānam api santaṃ bhagavantaṃ na parśyati | ato bhagavān paśyann api taṃ na paśyati | sa enam avidito na bhunakti [BAU 1.4.15] iti śruteḥ | vidvāṃs tu sadaiva saṃnihito bhagavato ‚nugraha-bhājanam ity arthaḥ

 

Viśvanātha


evam aparokṣānubhavinaḥ phalam āha yo mām iti | tasyāhaṃ brahma na praṇaśyāmi nāpratyakṣībhavāmi | tathā mat-pratyakṣatāyāṃ śāśvatikyāṃ satyāṃ sa yogī me mad-upāsako na praṇaśyati na kadācid api bhraśyati

 

Baladeva


etad vivṛṇvan tathātva-darśinaḥ phalam āha yo mām iti | tasya tādṛśasya yogino ‚haṃ paramātmā na praṇaśyāmi nādṛśyo bhavāmi | sa ca yogī me na praṇaśyati nādṛśyo bhavati | āvayor mithaḥ-sākṣātkṛtiḥ sarvadā bhavatīty arthaḥ

 
 

Michalski


Kto we wszystkim mnie widzi i we mnie wszystko widzi, dla tego ani ja nie jestem stracony, ani on dla mnie.

 

Olszewski


Kto mię widzi wszędzie i kto widzi wszystko we mnie, nie może już mię stracić, ani dla mnie być straconym.

 

Dynowska


A ten, kto Mnie widzi wszędzie i wszystko widzi we Mnie, nie utraci Mnie nigdy, a Ja nie stracę jego.

 

Sachse


Kto mnie widzi wszędzie
i wszystko widzi we mnie,
dla tego ja nie zginę,
ani on nie zginie dla mnie.

 

Kudelska


Jeśli ten ktoś postrzega mnie wszędzie i wszystko widzi we mnie,
Wówczas Ja przed nim nie znikam ani on nie ginie dla mnie.

 

Rucińska


Kto mnie postrzega we wszystkim i wszystko we mnie postrzega,
Temu ja z oczu nie znikam i on mi z oczu nie znika!

 

Szuwalska


Kto Mnie widzi wszędzie
I we Mnie widzi wszystko, nie traci Mnie nigdy
Ani dla Mnie stracony też nigdy nie będzie.

 
 

BhG 6.31

sarva-bhūta-sthitaṃ yo māṃ bhajaty ekatvam āsthitaḥ
sarvathā vartamāno pi sa yogī mayi vartate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yaḥ (kto) ekatvam āsthitaḥ (w jedności pozostający) sarva-bhūta-sthitam (przebywającego we wszelkim bycie) mām (mnie) bhajati (wielbi),
sa (ten) yogī (jogin) sarvathā (na wszelkie sposoby) vartamānaḥ api (choć poruszający się) mayi (we mnie) vartate (istnieje).

 

tłumaczenie polskie


Kto w jedności pozostając wielbi mnie przebywającego we wszelkim bycie,
ten jogin, choć jest aktywny pod każdym względem, istnieje we mnie.

 

analiza gramatyczna

sarva-bhūta-sthitam sarva-bhūta-sthita 2i.1 m. ; TP : sarveṣu bhūteṣu sthitam iti przebywającego we wszelkim bycie (od: sarva – wszystko; bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt; sthā – stać, PP sthita – stojący, znajdujący się);
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
mām asmat sn. 2i.1mnie;
bhajati bhaj (dzielić, czcić, kochać, radować się) Praes. P 1c.1 wielbi;
ekatvam eka-tva abst. 2i.1 n. jedność, tożsamość (od: eka – jeden);
āsthitaḥ āsthita (ā-sthā – iść ku, wykonywać) PP 1i.1 m. pozostający, znajdujący się w pobliżu, idący ku, ten który się wspiął;
sarvathā av. wszelkimi sposobami, w jakikolwiek sposób, w najwyższym stopniu, całkowicie (od: sarva – wszystko);
vartamānaḥ vartamāna (vṛt – toczyć się, poruszać, pozostawać) PPr 1i.1 m. poruszający się, działający;
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
mayi asmat sn. 7i.1 we mnie;
vartate vṛt (kręcić się, poruszać, istnieć) Praes. Ā 1c.1 porusza się, istnieje;

 

warianty tekstu


ekatvam → ekastham (znajdującego się w jedności);
sarvathā → sarveṣāṃ (we wszystkich);
vartamāno → āvartamāno (otaczający się);
mayi vartate → na nivartate (nie porusza się);
sa yogī mayi vartate → mayy evāsau ca vartate (i ten zaiste we mnie istnieje);

 
 

Śāṃkara


ity etat pūrva-lokārthaṃ samyag darśanam anūdya tat-phalaṃ mokṣo’bhidhīyate—

sarvathā sarva-prakāraiḥ vartamāno’pi samyag-darśī yogī mayi vaiṣṇave parame pade vartate, nityam ukta eva saḥ, na mokṣaṃ prati kenacit pratibadhyate ity arthaḥ

 

Rāmānuja


tato ‚pi vipākadaśām āha

yogadaśāyāṃ sarvabhūtasthitaṃ mām asaṃkucitajñānaikākāratayā ekatvam āsthitaḥ prākṛtabhedaparityāgena sudṛḍhaṃ yo bhajate, sa yogī vyutthānakāle ‚pi yathā tathā vartamānaḥ svātmānaṃ sarvabhūtāni ca paśyan mayi vartate mām eva paśyati / svātmani sarvabhūteṣu ca sarvadā matsāmyam eva paśyatītyarthaḥ

 

Śrīdhara


na caivaṃ-bhūto vidhi-kiṅkaraḥ syād ity āha sarva-bhūta-sthitam iti | sarva-bhūteṣu sthitaṃ mām abhedam āsthita āśrito yo bhajati sa yogī jñānī sarvathā karma-parityāgenāpi vartamāno mayy eva vartate mucyate | na tu bhraśyatīty arthaḥ

 

Madhusūdana


evaṃ tvaṃ-padārthaṃ tat-padārthaṃ ca śuddhaṃ nirūpya tattvam asīti vākyārthaṃ nirūpayati sarva-bhūtam iti | sarveṣu bhūteṣv adhiṣṭhānatayā sthitaṃ sarvānusyūta-san-mātraṃ mām īśvaraṃ tat-pada-lakṣyaṃ svena tvaṃ-pada-lakṣyeṇa sahaikatvam atyantābhedam āsthito ghaṭākāśo mahākāśa ity atrevopādhi-bheda-nirākaraṇena niścinvan yo bhajati ahaṃ brahmāsmīti vedānta-vākyajena sākṣātkāreṇāparokṣīkaroti so ‚vidyā-tat-kārya-nivṛttyā jīvanmuktaḥ kṛta-kṛtya eva bhavati | yāvat tu tasya bādhitānuvṛttyā śarīrādi-darśanam anuvartate tāvat prārabhda-karma-prābalyāt sarva-karma-tyāgena vā yājñavalkyādivat | vihitena karmaṇā vā janakādivat, pratiṣiddhena karmaṇā vā dattātreyādivat | sarvathā yena kenāpi rūpeṇa vartamāno ‚pi vyavaharann aḸ sa yogī brahmāham asamīti vidvān mayi paramātmany evābhedena vartate | sarvathā tasya mokṣaṃ prati nāsti pratibandha-śaṅkā tasya ha na devāś canābhūtyā īśata ātmā hy eṣāṃ sa bhavati [BAU 1.4.10] iti śruteḥ | devā mahā-prabhāvā api tasya mokṣābhavanāya neśate kim utānye kṣudrā ity arthaḥ | brahma-vido niṣiddha-karmaṇi pravartakayo rāga-dveṣayor asambhavena niṣiddha-karmāsambhave ‚pi tad aṅgīkṛtya jñāna-stuty-artham idam uktaṃ sarvathā vartamāno ‚pīti hatvāpi sa imān lokān na hanti na nibadhyate [Gītā 18.17] itivat

 

Viśvanātha


evaṃ mad-aparokṣānubhavāt pūrva-daśāyām api sarvatra parātma-bhāvanayā bhajato yogino na vidhi-kaiṅkaryam ity āha sarveti | paramātmaiva sarva-karaṇatvād eko ‚stīty ekatvam āsthitaḥ san yo bhajati, śravaṇa-smaraṇādi-bhajana-yukto bhavati, sa sarvathā śāstroktaṃ karma kurvann akurvan vā vartamāno mayi vartate, na tu saṃsāre

 

Baladeva


sa yogī mamācintya-svarūpa-śaktim anubhavann atipriyo bhavatīty āśayavān āha sarveti | sarveṣāṃ jīvānāṃ hṛdayeṣu prādeśa-mātraś caturbāhur atasī-puṣpa-prabhaś cakrādidharo ‚haṃ pṛthak pṛthaṅ nivasāmi | teṣu bahūnāṃ mad-vigrahāṇām ekatvam abhedam āśrito yo māṃ bhajati dhyāyati, so yogī sarvathā vartamāno vyutthāna-kāle sva-vihitaṃ karma kurvann akurvan vā mayi vartate mamācintya-śaktikatva-dharmānubhava-mahimnā nirdagdha-kāma-cāra-doṣo mat-sāmīpya-lakṣaṇaṃ mokṣaṃ vindati, na tu saṃsāram ity arthaḥ | śrutiś ca harer acintya-śatkikatām āha eko ‚pi san bahudhā yo ‚vabhāti iti | smṛtiś ca –

eka eva paro viṣṇuḥ sarva-vyāpī na saṃśayaḥ |
aiśvaryād rūpam ekaṃ ca sūryavad bahudheyate || iti

 
 

Michalski


Jogin, który mnie czci, jako znajdującego się we wszystkich istotach i mocno trzyma się jedności, – gdziekolwiek będzie, będzie we mnie.

 

Olszewski


Kto czci moje jestestwo, przebywające we wszystkich stworzeniach żyjących i kto pozostaje niezmiennym w rozpamiętywaniu Jedności, ten w jakiejbykolwiek znalazł się przygodzie, zawsze jest ze mną.

 

Dynowska


Jogi, który cześć Mi oddaje w każdej obecnemu istocie, wciąż żyjąc Ducha jednością, zaprawdę przebywa już we Mnie, bez względu na to jak żyje.

 

Sachse


Kto kocha mnie,
obecnego we wszystkich stworzeniach,
przekonany o jedności [wszystkiego],
ten — będąc joginem —
gdziekolwiek jest, jest we mnie.

 

Kudelska


Ten, który ustalił się w jedności, mnie wielbi jako obecnego w każdym stworzeniu,
Ów jogin we mnie przebywa, cokolwiek by uczynił.

 

Rucińska


Kto mnie, co wszelkie stworzenie przenikam, czci, w jedni trwając,
Jakkolwiek by postępował, ten jogin we mnie już żyje!

 

Szuwalska


Kto czci Moją obecność we wszystkich stworzeniach
Utwierdzony w jedności, tego myśli zawsze
Są też we Mnie skupione.

 
 

BhG 6.32

ātmaupamyena sarvatra samaṃ paśyati yo rjuna
sukhaṃ vā yadi vā duḥkhaṃ sa yogī paramo mataḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he arjuna (Ardźuno!),
yaḥ (kto) ātmaupamyena (przez porównanie z jaźnią) sarvatra (wszędzie) sukham vā (czy szczęście) yadi vā duḥkham (czy też cierpienie) samam (równe) paśyati (widzi),
sa yogī (ten jogin) paramaḥ (najdoskonalszy) mataḥ (uważany).

 

tłumaczenie polskie


Ardźuno, kto przez analogię do jaźni wszędzie widzi jednako
czy to szczęście czy też cierpienie, ten jogin uważany jest za najdoskonalszego.

 

analiza gramatyczna

ātmaupamyena ātma-aupamya 3i.1 n. ; TP : ātmana aupamyenetiprzez porównanie z jaźnią (od: ātman – jaźń; upa- – odmierzać, porównywać, upamā – porównanie, podobieństwo, aupamya – stan podobieństwa, analogia);
sarvatra av. wszędzie, we wszystkim (od: sarva – wszystko; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
samam sama 2i.1 n. równe, płaskie, jednakowe;
paśyati dṛś (widzieć) Praes. P 1c.1 widzi;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
arjuna arjuna 8i.1 m. biały, jasny;
sukham sukha 2i.1 n. radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko;
lub od: su-sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
yadi av. jeśli (korelatyw do: tarhi);
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
duḥkham duḥkha 2i.1 n. cierpienie (od: dur / dus – na początku wyrazu: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem;
lub od: duḥ-sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście);
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
paramaḥ parama 1i.1 m. najdoskonalszy, najlepszy (stopień najwyższy od: para – daleki, odległy, poza, wcześniejszy, późniejszy, starożytny, ostateczny);
mataḥ mata (man – myśleć) PP 1i.1 m. myślany, uważany, szanowany; myśl, opinia, punkt widzenia, wola;

 

warianty tekstu


yo → sa (on);

 
 

Śāṃkara


kiṃ cānyat—

ātmaupamyena ātmā svayam evopamīyate’nayety upamā | tasyā upamāyā bhāva aupamyaṃ tenātmaupamyena, sarvatra sarva-bhūteṣu samaṃ tulyaṃ paśyati yo’rjuna, sa ca kiṃ samaṃ paśyatīty ucyate—yathā mama sukham iṣṭaṃ tathā sarva-prāṇināṃ sukham anukūlam | vā-śabdaś cārthe | yadi vā yac ca duḥkhaṃ mama pratikūlam aniṣṭaṃ yathā tathā sarva-prāṇināṃ duḥkham aniṣṭaṃ pratikūlam ity evam ātmaupamyena sukha-duḥkhe’nukūla-pratikūle tulyatayā sarva-bhūteṣu samaṃ paśyati, na kasyacit pratikūlam ācarati, ahiṃsaka ity arthaḥ | yaḥ evam ahiṃsakaḥ samyag darśana-niṣṭhaḥ, sa yogī parama utkṛṣṭo mato’bhipretaḥ sarva-yogināṃ madhye

 

Rāmānuja


tato ‚pi kāṣṭhām āha

svātmanaś cānyeṣāṃ cātmanām asaṃkucitajñānaikākāratayopamyena svātmani cānyeṣu ca sarvatra vartamānaṃ putrajanmādirūpaṃ sukhaṃ tanmaraṇādirūpaṃ ca duḥkham asaṃbandhasāmyāt samaṃ yaḥ paśyati paraputrajanmamaraṇādisamaṃ svaputrajanmamaraṇādikaṃ yaḥ paśyatītyarthaḥ / sa yogī paramo mataḥ yogakāṣṭhām gato mataḥ

 

Śrīdhara


evaṃ ca māṃ bhajatāṃ yogināṃ madhye sarva-bhūtānukampī śreṣṭha ity āha ātmaupamyeneti | ātmaupamyena sva-sādṛśyena | yathā mama sukhaṃ priyaṃ duḥkhaṃ cāpriyaṃ tathānyeṣāṃ apīti sarvatra samaṃ paśyan sukham eva sarveṣāṃ yo vāñchati | na tu kasyāpi duḥkham | sa yogī śreṣṭho mamābhimata ity arthaḥ

 

Madhusūdana


evam utpanne ‚pi tatva-bodhe kaścin mano-nāśa-vāsanā-kṣayayor abhāvāj jīvanmukti-sukhaṃ nānubhavati citta-vikṣepeṇa ca dṛṣṭa-duḥkham anubhavati so ‚paramo yogī deha-pāte kaivalya-bhāgitvāt | deha-sad-bhāva-paryantaṃ ca dṛṣṭa-duḥkhānubhavāt | tattva-jñāna-mano-nāśa-vāsanā-kṣayāṇāṃ tu yugapad abhyāsād dṛṣṭa-duḥkha-nivṛtti-pūrvakaṃ jīvanmukti-sukham anubhavan prārabdha-karma-vaśāt samādher vyutthāna-kāle kiṃ syāt ? ity ucyata ātmaupamyeneti |

ātmaivaupamyam upamā tenātma-dṛṣṭāntena sarvatra prāṇi-jāte sukhaṃ vā yadi vā duḥkhaṃ samaṃ tulyaṃ yaḥ paśyati svasyāniṣṭaṃ yathā na sampādayati evaṃ parasyāpy aniṣṭaṃ yo na sampādayati pradveṣa-śūnyatvāt, sa nirvāsanatayopaśānta-manā yogī brahmavit paramaḥ śreṣṭho mataḥ pūrvasmāt, he arjuna | atas tattva-jñāna-mano-nāśa-vāsanā-kṣayāṇām akramam abhyāsāya mahān prayatna āstheya ity arthaḥ |

tatredaṃ sarvaṃ dvaita-jātam advitīye cid-ānandātmani māyayā kalpitatvān mṛṣaivātmaivaikaḥ paramārtha-satyaḥ sac-cid-ānandādvayo ‚ham asmīti jñānaṃ tattva-jñānaṃ pradīpa-jvālā-santānavad vṛtti-santāna-rūpeṇa pariṇamamānam antaḥ-karaṇa-dravyaṃ mananātmakatvān mana ity ucyate | tasya nāśe nāma vṛtti-rūpa-pariṇāmaṃ parityajya sarva-vṛtti-nirodhinā nirodhākāreṇa pariṇāmaḥ | pūrvāpara-parāmarśam antareṇa sahasotpadyamānasya krodhādi-vṛtti-viśeṣasya hetuś citta-gataḥ saṃskāra-viśeṣo vāsanā pūrva-pūrvābhyāsena citte vāsyamānatvāt | tasyāḥ kṣayo nāma viveka-janyāyāṃ citta-praśama-vāsanāyāṃ dṛḍhāyāṃ saty api bāhye nimitte krodhādy-anutpattiḥ | tatra tattva-jñāne sati mithyā-bhūte jagati nara-viṣāṇādāv iva dhī-vṛtty-anudayād ātmanaś ca dṛṣṭatvena punar-vṛtty-anupayogān nirandhanāgnivan mano naśyati | naṣṭe ca manasi saṃskārodbodhakasya bāhyasya nimittasyāpratītau vāsanā kṣīyate | kṣīṇāyāṃ vāsanāyāṃ hetv-abhāvena krodhādi-vṛtty-anudayān mano naśyati | naṣṭe ca manasi śama-damādi-sampattyā tattva-jñānam udeti | evam utpanne tattva-jñāne rāga-dveṣādi-rūpā vāsanā kṣīyate | kṣīṇāyāṃ ca vāsanāyāṃ pratibandhābhāvāt tattva-jñānodaya iti paraspara-kāraṇatvaṃ darśanīyam |

ataeva bhagavān vasiṣṭha āha –

tattva-jñānaṃ mano-nāśo vāsanā-kṣaya eva ca |
mithaḥ kāraṇatāṃ gatvā duḥsādhyāni sthitāni hi ||
tasmād rāghava yatnena pauruṣeṇa vivekinā |
bhogecchāṃ dūratas tyaktvā trayam etat samāśraya || iti |
pauruṣo yatnaḥ kenāpy upāyenāvaśyaṃ sampādayiṣyāmīty evaṃ-vidhotsāha-rūpo nirbandhaḥ | viveko nāma vivicya niścayaḥ | tattva-jñānasya śravaṇādikaṃ sādhanaṃ mano-nāśasya yogaḥ vāsanā-kṣayasya pratikūla-vāsanotpādanam iti | etādṛśa-viveka-yuktena pauruṣeṇa prayatnena bhogecchāyāḥ svalpāyā api haviṣā kṛṣṇa-vartmeveti nyāyena vāsanā-vṛddhi-hetutvād dūrata ity uktam |

dvividho hi vidyādhikārī kṛtopāstir akṛtopāstiś ca | tatra ya upāsya-sākṣātkāra-paryantām upāstiṃ kṛtvā tattva-jñānāya pravṛttas tasya vāsanā-kṣaya-mano-nāśaayor dṛḍhataratvena jñānād ūrdhvaṃ jīvan-muktiḥ svata eva sidhyati | idānīṃtanas tu prāyeṇākṛtopāstir eva mumukṣur autsukya-mātrāt sahasā vidyāyāṃ pravartate | yogaṃ vinā cij-jaḍa-viveka-mātreṇaiva ca mano-nāśa-vāsanā-kṣayau tātkālikau sampādya śama-damādi-sampattyā śravana-manana-nididhyāsanāni sampādayati | taiś ca dṛḍhābhyastaiḥ sarva-bandha-vicchedi tattva-jñānam udeti | avidyā-granthi-brahmatvaṃ hṛdaya-granthiḥ saṃśayāḥ karmāṇy asarva-kāmatvaṃ mṛtyuḥ punar janma cety aneka-vidho bandho jñānān nivartate | tathā ca śrūyate – yo veda nihitaṃ guhāyāṃ so ‚vidyā-granthiṃ vikiratīha somya [] brahma veda brahmaiva bhavati []

bhidyate hṛdaya-granthiś chidyante sarva-saṃśayāḥ |
kṣīyante cāsya karmāṇi tasmin dṛṣṭe parāvare || [MuṇḍU 2.2.8]

satyaṃ jñānam anantaṃ brahma | yo veda nihitaṃ guhāyāṃ parame vyoman | so ‚śnute sarvān kāmān saha [TaittU 1.1] tam eva viditvātimṛtyum eti [ŚvetU 3.8]

yas tu vijñānavān bhavati sa-manaskaḥ sadā śuciḥ |
sa tu tat-padam āpnoti yasmād bhūyo na jāyate || [KaṭhU 1.3.8]

ya evaṃ vedāhaṃ brahmāsmīti sa idaṃ sarvaṃ bhavati [BAU 1.4.10] ity asarvatva-nivṛtti-phalam udāhāryam | seyaṃ videha-muktiḥ saty api dehe jñānotpatti-sama-kālīnā jñeyā | brahmaṇy avidyādhyāropitānām eteṣāṃ bandhānām avidyā-nāśe sati nivṛttau punar utpatty-asambhavāt | ataḥ śaithilya-hetv-abhāvāt tattva-jñānaṃ tasyānuvartate | mano-nāśa-vāsanā-kṣayautu dṛḍhābhyāsābhāvād bhoga-pradena prārabdhena karmaṇā bādhyamānatvāc ca savāta-pradeśa-pradīpavat sahasā nivartete | ata idānīṃtanasya tattva-jñāninaḥ prāk-siddhe tattva-jñāne na prayatnāpekṣā | kiṃ tu mano-nāśa-vāsanā-kṣayau prayatna-sādhyāv iti | tatra mano-nāśao ‚samprajñāta-samādhi-nirūpaṇena nirūpitaḥ prāk | vāsanā-kṣayas tv idānīṃ nirūpyate |

tatra vāsanā-svarūpaṃ vasiṣṭha āha –

dṛḍha-bhāvanayā tyakta-pūrvāpara-vicāraṇam |
yad ādānaṃ padārthasya vāsanā sā prakīrtitā ||

atra ca sva-sva-deśācāra-kula-dharma-svabhāva-bheda-tad-gatāpaśabda-su-śabdādiṣu prāṇinām abhiniveśaḥ sāmānyenodāharaṇam | sā ca vāsanā dvividhā malinā śuddhā ca | śuddhā daivī sampat | śāstra-saṃskāra-prābalyāt tattva-jñāna-sādhanatvenaika-rūpaiva | malinā tu trividhā loka-vāsanā śāstra-vāsanā deha-vāsanā ceti | sarve janā yathā na nindanti tathaivācariṣyāmīty aśakyārthābhiniveśo loka-vāsanā | tasyāś ca ko lokam ārādhayituṃ samartha iti nyāyena sampādayitum aśakyatvāt puruṣārthānupayogitvāc ca malinatvam | śāstra-vāsanā tu trividhā pāṭha-vyasanaṃ bahu-śāstra-vyasanam anuṣṭhāna-vyasanaṃ ceti krameṇa bharadvājasya durvāsaso nidāghasya ca prasiddhā | malinatvaṃ cāsyāḥ kleśāvahatvāt puruṣārthānupayogitvād darpa-hetutvāj janma-hetutvāc ca | deha-vāsanāpi trividhā ātmatva-bhrāntir guṇādhāna-bhrāntir guṇādhāna-bhrāntir doṣāpanayana-bhrāntiś ceti | tatrātmatva-bhrāntir virocanādiṣu prasiddhā sārvalaukikī | guṇādhānaṃ dvividhaṃ laukikaṃ śāstrīyaṃ ca | samīcīna-śabdādi-viṣaya-sampādanaṃ laukikaṃ, gaṅgā-snāna-śālagrāma-tīrthādi-sampādanaṃ śāstrīyam | doṣāpanayanam api dvividhaṃ laukikaṃ śāstrīyaṃ ca | cikitsakoktair auṣadhair vyādhy-ādy-apanayanaṃ laukikaṃ, vaidika-snānācamanādibhir aśaucādy-apanayanaṃ vaidikam | etasyāś ca sarva-prakārāyā malinatvam aprāmāṇikatvād aśakyatvāt puruṣārthānupayogitvāt punar-janma-hetutvāc ca | tad etal-loka-śāstra-deha-vāsanā-trayam avivekanām upādeyatvena pratibhāsamānam api vividiṣor vedanotpatti-virodhitvād viduṣo jñāna-niṣṭhā-virodhitvāc ca vivekibhir heyam |

tad evaṃ bāhya-viṣaya-vāsanā trividhā nirūpitā | ābhyantara-vāsanā tu kāma-krodha-dambha-darpādy-āsura-sampad-rūpā sarvānartha-mūlaṃ mānasī vāsanety ucyate | tad evaṃ bāhyābhyantara-vāsanā-catuṣṭayasya śuddha-vāsanayā kṣayaḥ sampādanīyaḥ | tad uktaṃ vasiṣṭhena –

mānasīr vāsanāḥ pūrvaṃ tyaktvā viṣaya-vāsanāḥ |
maitryādi-vāsanā rāma gṛhāṇāmala-vāsanāḥ || iti |

tatra viṣaya-vāsanā-śabdena pūrvoktās tisro loka-śāstra-veda-vāsanā vivakṣitāḥ | mānasa-vāsanā-śabdena kāma-krodha-dambha-darpādy-āsura-sampad-vivakṣitā | yad vā śabda-sparśa-rūpa-rasa-gandhā viṣayāḥ | teṣāṃ bhujyamānatva-daśā-janyaḥ saṃskāro viṣaya-vāsanā | kāmyamānatva-daśā-janyaḥ saṃskāro mānasa-vāsanā | asmin pakṣe pūrvoktānāṃ catasṛṇām anayor evāntarbhāvaḥ | bāhyābhyanara-vyatirekeṇa vāsanāntarāsambhavāt | tāsāṃ vāsanānāṃ parityāgo nāma tad-viruddha-maitry-ādi-vāsanotpādanam | tāś ca maitry-ādi-vāsanā bhagavatā patañjalinā sūtritāḥ prāk saṃkṣepeṇa vyākhyātā api punar vyākhyāyante |

cittaṃ hi rāga-dveṣa-puṇya-pāpaiḥ kaluṣīkriyate | tatra sukhānuśayī rāgaḥ [YogaS 2.7] | mohād anubhūyamānaṃ sukham anuśete kaścid dhī-vṛtti-viśeṣo rājasaḥ sarvaṃ sukha-jātīyaṃ me bhūyād iti | tac ca dṛṣṭādṛṣṭa-sāmagry-abhāvāt sampādayitum aśakyam | ataḥ sa rāgaś cittaṃ kaluṣīkaroti | yadā tu sukhiu prāṇiṣv ayaṃ maitrīṃ bhāvayet sarve ‚py ete sukhino madīyā iti tadā tat sukhaṃ svakīyam eva sampannam iti bhāvayatas tatra rāgo nivartate | yathā svasya rājya-nivṛttāv api putrādi-rājyam eva svakīyaṃ rājyaṃ tadvat | nivṛtte ca rāge varṣāvyapāye jalam iva cittaṃ prasīdati | tathā duḥkhānuśayī dveṣaḥ [YogaS 2.8] duḥkham anuśete kaścd dhī-vṛtti-viśeṣas tamo ‚nugata-rajaḥ-pariṇāma īdṛśaṃ sarvaṃ duḥkhaṃ sarvadā me mā bhūd iti | tac ca śatru-vyāghrādiṣu satsya na nivārayituṃ śakyam | na ca sarve te duḥkha-hetavo hantuṃ śakyante | ataḥ sa dveṣaḥ sadā hṛdayaṃ dahati | yadā tu svasyeva pareṣāṃ sarveṣām api duḥkham mā bhūd iti karuṇāṃ duḥkhiṣu bhāvayet tadā vairyādi-dveṣa-nivṛttau cittaṃ prasīdati | tathā ca smaryate –

prāṇā yathātmano ‚bhīṣṭā bhūtānām api te tathā |
ātmaupamyena bhūteṣu dayāṃ kurvanti sādhavaḥ || iti |

etad evehāpy uktam – ātmaupamyena sarvatrety ādi | tathā prāṇinaḥ svabhāvata eva puṇyaṃ nānutiṣṭhanti pāpaṃ tv anutiṣṭhanti | tad āhuḥ –

puṇyasya phalam icchanti puṇyaṃ necchanti mānavāḥ |
na pāpa-phalam icchanti pāpaṃ kurvanti yatnataḥ || iti |

te ca puṇya-pāpe akriyamāṇa-kriyamāṇe paścāt-tāpaṃ janayataḥ | sa ca śrutyānūditaḥ – kim ahaṃ sādhu nākaravaṃ kim ahaṃ pāpam akaravam iti | yady asau puṇya-puruṣeṣu muditāṃ bhāvayet tadā tad-vāsanāvān svayam evāpramatto ‚śukla-kṛṣṇe puṇye pravartate | tad uktaṃ karmāśukla-kṛṣṇaṃ yoginas trividham itareṣām ayogināṃ trividhaṃ śuklaṃ śubhaṃ kṛṣṇam aśubhaṃ śukla-kṛṣṇaṃ śubhāśubham iti | tathā pāpa-puruṣeṣūpekṣāṃ bhāvayan svayam api tad-vāsanāvān pāpān nivartate |

tataś ca puṇyākaraṇa-pāpa-karaṇa-nimittasya paścāt-tāpasyābhāve cittaṃ prasīdati | evaṃ sukhiṣu maitrīṃ bhāvayato na kevalaṃ rāgo nivartate kiṃtv asūyerṣyādayo ‚pi nivartante | para-guṇeṣu doṣāviṣkaraṇam asūyā | para-guṇānām asahanam īrṣyā | yadā maitrī-vaśāt para-sukhaṃ svīyam eva sampannaṃ tadā para-guṇeṣu katham asūyādikaṃ sambhavet | tathā duḥkhiṣu karuṇāṃ bhāvayataḥ śatru-vadhādikaro dveṣo yadā nivartate tadā duḥkhitva-pratiyogika-svasukhitva-prayukta-darpo ‚pi nivartate | evaṃ doṣāntara-nivṛttir apy ūhanīyā vāsiṣṭha-rāmāyaṇādiṣu |

tad evaṃ tattva-jñānaṃ mano-nāśo vāsanā-kṣayaś ceti trayam abhyasanīyam | tatra kenāpi dvāreṇa punaḥ punas tattvānusmaraṇaṃ tattva-jñānābhyāsaḥ | tad uktam –

tac-cintanaṃ tat-kathanam anyonyaṃ tat-prabodhanam |
etad eka-paratvaṃ ca brahmābhyāsaṃ vidur budhāḥ ||
sargādāv eva notpannaṃ dṛśyaṃ nāsty eva tat sadā |
idaṃ jagad ahaṃ ceti bodhābhyāsaṃ viduḥ param || iti |

dṛśyāvabhāsa-virodhi-yogābhyāso mano-nirodhābhyāsaḥ | tad uktam –

atyantābhāva-sampattau jñātur jñeyasya vastunaḥ |
yuktyā śāstrair yatante ye te ‚py atrābhyāsinaḥ sthitāḥ || iti |

jñātṛ-jñeyor mithyātva-dhīra-bhāva-sampattiḥ | svarūpeṇāpy apratītir atyantābhāva-sampattis tad-artham | yuktyā yogena |

dṛśyāsambhava-bodhena rāga-dveṣādi-tānave |
ratir ghanoditā yāsau brahmābhyāsaḥ sa ucyate ||

iti rāga-dveṣādi-kṣīṇatā-rūpa-vāsanā-kṣayābhyāsa uktaḥ | tasmād upapannam etat tattva-jñānābhyāsena mano-nāśābhyāsena vāsanā-kṣayābhyāsena ca rāga-dveṣa-śūnyatayā yaḥ sva-para-sukha-duḥkhādiṣu sama-dṛṣṭiḥ sa paramo yogī mato yas tu viṣama-dṛṣṭiḥ sa tattva-jñānavān apy aparamo yogīti

 

Viśvanātha


kiṃ ca, sādhana-daśāyāṃ yogī sarvatra samaḥ syād ity uktam | tatra mukhyaṃ sāmyaṃ vyacaṣṭe ātmaupamyeneti | sukhaṃ vā duḥkhaṃ veti yathā mama sukhaṃ priyaṃ duḥkham apriyaṃ, tathaivānyeṣām apīti sarvatra samaṃ paśyan sukham eva sarveṣāṃ yo vāñchati, na tu kasyāpi duḥkham, sa yogī śreṣṭho mamābhimataḥ

 

Baladeva


sarva-bhūta-hite rataḥ iti yat prāg uktaṃ, tad viśadayati ātmaupamyeneti | vyutthāna-daśāyām ātmaupamyena sva-sādṛśyena sukhaṃ duḥkhaṃ ca yaḥ sarvatra samaṃ paśyati | svasyeva parasya sukham evecchati, na tu duḥkham, sa sva-para-sukha-duḥkha-sama-dṛṣṭiḥ sarvānukampī yogī mama paramaḥ śreṣṭho ‚bhimataḥ | tad-viṣama-dṛṣṭis tu tattva-jño ‚py aparama-yogīti bhāvaḥ

 
 

Michalski


Kto, oświecony własną tożsamością, wszędzie widzi tożsamość, Ardżuno, – czy będzie to radość, czy cierpienie, ten jest najwyższym joginem.

 

Olszewski


Kto, Ardżuno, oświecony swoją własną tożsamością, widzi wszędzie Tożsamość, ten szczęśliwy, czy nieszczęśliwy, jest doskonałym Yoginem.

 

Dynowska


Kto we wszystkim widzi Ducha tożsamość, o Ardżuno, a przez to jednakość wszystkiego, tego co radosne, jak i tego co smutne, ten uważany jest za doskonałego w Jodze.

 

Sachse


Kto wskutek jedności atmana
wszędzie dostrzega to samo, Ardżuno,
czy będzie to szczęście, czy nieszczęście,
ten uznany jest za doskonałego jogina.

 

Kudelska


Ten, Ardżuno, który postrzega to samo wszędzie, co i jemu jest właściwe,
Czy to w szczęściu, czy w nieszczęściu, ten uważany jest za doskonałego jogina.

 

Rucińska


Kto wszędy patrzy jednako na szczęście i na cierpienie,
Jakby na własne, Ardżuno, joginem najwyższym zwie się.

 

Szuwalska


Kto jedność dostrzega
We wszystkim, znając siebie, ten zarówno w szczęściu,
Jak i w cierpieniu wielkim zdąża ścieżką jogi.«

 
 

BhG 6.33

arjuna uvāca
yo yaṃ yogas tvayā proktaḥ sāmyena madhusūdana
etasyāhaṃ na paśyāmi cañcalatvāt sthitiṃ sthirām

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (powiedział):
he madhusūdana (o zabójco Madhu!),
sāmyena (przez jednakowość) yaḥ ayam yogaḥ (która ta joga) tvayā (prze ciebie) proktaḥ (powiedziana),
[manasaḥ] (umysłu) cañcalatvāt (z powodu ruchliwości) aham (ja) etasya [yogasya] (tej jogi) sthirām (stabilności) sthitim (pozycji) na paśyāmi (nie widzę).

 

tłumaczenie polskie

Ardźuna rzekł:
O zabójco Madhu, opisałeś jogę w [kategoriach] jednakowości,
[lecz]  z powodu ruchliwości nie widzę, [by] jej niezmienny stan [był możliwy].

 

analiza gramatyczna

arjunaḥ arjuna 1i.1 m. biały, jasny;
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. który;
ayam idam sn. 1i.1 m. ten;
yogaḥ yoga 1i.1 m. przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jogę (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
tvayā yuṣmat sn. 3i.1 przez ciebie;
proktaḥ prokta (pra-vac – mówić) PP 1i.1 m. powiedziany;
sāmyena sāmya 3i.1 n. wraz z jednością, przez jednakowość, dzięki równości  (od: sama – równość, płaskość, jednakowość);
madhusūdana madhu-sūdana 8i.1 m. o zabójco Madhu (od: madhu – słodycz, imię demona;  sūd – porządkować, zabijać, sūdana – zabicie, zniszczenia);
etasya etat sn. 6i.1 m. tego;
aham asmat sn. 1i.1ja;
na av. nie;
paśyāmi dṛś (patrzeć) Praes. P 3c.1 widzę;
cañcalatvāt cañcala-tva abst. 5i.1 n. z powodu niestabilności (od: cal – ruszać, trząść, intens. cañcal – poruszać silnie; cañcala – zmienny, niestabilny, drżący);
sthitim sthiti 2i.1 f. stanu, pozycji, pobytu, egzystencji (od: sthā – stać);
sthirām sthirā 2i.1 f. stabilnej (od: sthā – stać, sthira – twardy, solidny, stały);

 

warianty tekstu


yogas → bhogas (przyjemność, dobrobyt);
sāmyena → saumyena (przez delikatność);
sthitiṃ → manaḥ (umysłu);
sthirām → parām (najwyższą);
 
 

Śāṃkara


etasya yathoktasya samyag-darśana-lakṣaṇasya yogasya duḥkha-saṃpādyatām ālakṣya śuśruṣur dhruvaṃ tat-prāpty-upāyam arjuna uvāca—

yo’yaṃ yogas tvayā proktaḥ sāmyena samatvena he madhusūdana etasya yogasyāhaṃ na paśyāmi nopalabhe, cañcalatvān manasaḥ | kiṃ ? sthirām acalāṃ sthitim

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 6.34

 

Śrīdhara


ukta-lakṣaṇasya yogasyāsambhavaṃ manvāno ‚rjuna uvāca yo ‚yam iti | sāmyena manaso laya-vikṣepa-śūnyatayā kevalātmākārāvasthānena | yo ‚yaṃ yogas tvayā proktaḥ | etasya sthirāṃ dīrgha-kālāṃ sthitiṃ na paśyāmi | manasaś cañcalatvāt

 

Madhusūdana


uktam artham ākṣipan arjuna uvāca yo ‚yam iti | yo ‚yaṃ sarvatra samaṣṭi-lakṣaṇaḥ paramo yogaḥ sāmyena samatvena citta-gatānāṃ rāga-dveṣādīnāṃ viṣama-dṛṣṭi-hetūnāṃ nirākaraṇena tvayā sarvajñeneśvareṇoktaḥ | he madhusūdana ! sarva-vaidika-sampradāya-pravartaka ! etasya tvad-uktasya sarva-mano-vṛtti-nirodha-lakṣaṇasya yogasya sthitiṃ vidyamānatāṃ sthirāṃ dīrgha-kālānuvartinīṃ na paśyāmi na sambhāvayāmi aham asmad-vidho ‚nyo vā yogābhyāsa-nipuṇaḥ | kasmān na sambhāvayasi tatrāha cañcalatvāt, manasa iti śeṣaḥ

 

Viśvanātha


bhagavad-ukta-lakṣaṇasya sāmyasya duṣkaratvam ālakṣyovāca yo ‚yam iti | etasya sāmyena prāptasya yogasya sthirāṃ sārvadikīṃ sthitiṃ na paśyāmi | eṣa yogaḥ sarvadā na tiṣṭhati kintu tri-catura-dināny evety arthaḥ | kutaḥ ? cañcalatvāt | tathā hy ātma-duḥkha-sukha-samam eva sarva-jagad-varti-janānāṃ sukha-duḥkhaṃ paśyed iti sāmyam uktam | tatra ye bandhavas taṭasthāś ca teṣu sāmyaṃ bhaved api, ye ripavo ghātakā dveṣṭāro nindakāś ca teṣu na sambhaved eva | na hi mayā svasya yudhiṣṭhirasya duryodhanasya ca sukha-duḥkhe sarvathā tulye draṣṭuṃ śakyete | yadi ca svasya sva-ripūṇāṃ ca jīvātma-paramātma-prāṇendriya-daihika-bhūtāni samāny eveti vivekena prabalasyāticañcalasya manaso nigrahaṇāśakyatvāt | pratyuta viṣayāsaktena tena manasaiva vivekasya grasyamānatva-darśanād iti

 

Baladeva


uktam ākṣipann arjuna uvāca yo ‚yam iti | sāmyena sva-para-sukha-duḥkha-taulyena yo ‚yaṃ yogas tvayā sarvajñena proktas tasya sthirāṃ sārvadikīṃ sthitiṃ niṣṭhām apy ahaṃ na paśyāmi, kintu dvi-trāṇy eva dinānīty arthaḥ | kutaḥ ? cañcalatvāt | ayam arthaḥ – bandhuṣu udāsīneṣu ca tat sāmyaṃ kadācit syāt | na ca śatruṣu nindakeṣu ca kadācid api | yadi paramātmādhiṣṭhānatvaṃ sarvatrāviśeṣam iti vivekena tad grāhyaṃ, tarhi na tat sārvadikaṃ aticapalasya baliṣṭhasya ca manasas tena vivekena nigrahītum aśakyatvād iti

 
 

Michalski


Ardżuna rzekł:
Lecz to Oddanie, o którym mówisz, iż się utrwala w niezmienności, – czy ma pod sobą mocny zrąb, – bośmy tak chwiejni, zabójco Madhu?

 

Olszewski


Ardżuna.
Mówisz o Jedności mistycznej, którą mieścisz w tożsamości, o zabójco Madhu, nie widzę jednak, jak przy niestałości ducha ludzkiego może ona mieć mocne podstawy.

 

Dynowska


Ardżuna mówi:
Nie widzę by Joga niewzruszonej równowagi, którąś mi wyłożył, o Madhusudhano, trwale mogła mieć podstawy, przy ciągłym niepokoju myśli;

 

Sachse


Ardżuna rzekł:
Joga, o której mówiłeś,
pozwala we wszystkim dostrzec to samo. Pogromco Madhu!
Nie widzę jednak jej trwałych podstaw,
wobec chwiejności [ludzkiego umysłu].

 

Kudelska


Ardżuna powiada;
Tej jogi, którą mi przekazujesz jako naukę o niezmienności, o Madhusudano,
Z powodu jej zmienności nie mogę uznać za stałą podstawę.

 

Rucińska


Rzekł Ardżuna:
W tej jodze, coś ją jak równość opisał, Zabójco Madhu,
Nie wiem, jak wytrwać by można, albowiem chwiejny jest umysł!

 

Szuwalska


»Opisana przez ciebie joga – rzekł Ardżuna –
Nie wydaje się dla Mnie łatwa, gdy stałości
Brakuje, a niepokój ciągle w sercu gości.

 
 

BhG 6.34

cañcalaṃ hi manaḥ kṛṣṇa pramāthi balavad dṛḍham
tasyāhaṃ nigrahaṃ manye vāyor iva suduṣkaram

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he kṛṣṇa (Kryszno!),
manaḥ hi (zaiste umysł) cañcalam (zmienny) pramāthi (nękający) balavat (silny) dṛḍham (nieugięty) [asti] (jest),
[ataḥ] (dlatego) aham (ja) vāyoḥ iva (niczym wiatru) tasya (jego) nigraham (okiełznanie) su-duṣkaram (bardzo trudnym) manye (uważam).

 

tłumaczenie polskie


Kryszno, zaiste umysł jest zmienny, nękający, silny i nieugięty,
[dlatego] jego okiełznanie, niczym wiatru, uważam za niezwykle trudne.

 

analiza gramatyczna

cañcalam cañcala 1i.1 n. zmienny, niestabilny, drżący (od: cal – ruszać, trząść, intens. cañcal – poruszać silnie);
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
manaḥ manas 1i.1 n. umysł (od: man – myśleć);
kṛṣṇa kṛṣṇa 8i.1 m. o czarny;
pramāthi pra-māthin 1i.1 n. nękający, męczący (od: pra-math – mącić, odciągać, nękać);
balavat balavant 1i.1 n. posiadający siłę (od: bala – siła, moc; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
dṛḍham dṛḍha (dṛṃh – uczynić mocnym) PP 1i.1 n. stały, solidny, masywny, nie do zgięcia;
tasya tat sn. 6i.1 m. jego;
aham asmat sn. 1i.1ja;
nigraham nigraha 2i.1 m. powstrzymania, powściągnięcia (od: ni-grah – zatrzymywać, ściągać, kontrolować);
manye man (myśleć) Praes. Ā 3c.1 myślę, uważam;
vāyoḥ vāyu 6i.1 m. wiatru (od: – dmuchać);
iva av. jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie;
suduṣkaram su-duṣ-kara 2i.1 m. bardzo trudny do uczynienia (od: su – prefiks: dobry, bardzo; dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kṛ – robić, kara – twórca, sprawca);

 

warianty tekstu


pramāthi → pramāthī (nękający m. );

 
 

Śāṃkara


asiddhaṃ tat—

cañcalaṃ hi manaḥ | kṛṣṇeti kṛṣater vilekhanārthasya rūpam | bhakta-jana-pāpādi-doṣākarṣāṇāt kṛṣṇaḥ, tasya saṃbuddhiḥ he kṛṣṇa | hi yasmāt manaś cañcalaṃ na kevalam atyarthaṃ cañcalam, pramāthi ca pramathana-śīlam, pramathnāti śarīram indriyāṇi ca vikṣipat sat para-vaśīkaroti | kiṃ ca—balavat prabalam, na kenacit niyantuṃ śakyam, durnivāratvāt | kiṃ ca—dṛḍhaṃ tantu-nāga-vad acchedyam | tasya evaṃbhūtasya manaso’haṃ nigrahaṃ nirodhaṃ manye vāyor iva yathā vāyor duṣkaro nigrahas tato’pi duṣkaraṃ manye ity abhiprāyaḥ

 

Rāmānuja


yo ‚yaṃ devamanuṣyādibhedena jīveśvarabhedena cātyatabhinnatayaitāvantaṃ kālam anubhūteṣu sarveṣv ātmasu jñānaikākāratayā parasparasāmyena akarmavaśyatayā ceśvarasāmyena sarvatra samadarśanarūpo yogas tvayā proktaḥ, etasya yogasya sthirāṃ sthitiṃ na paśyāmi, manasaś cañcalatvāt / tathā anavaratābhyastaviṣayeṣv api svata eva cañcalaṃ puruṣeṇaikatrāvasthāpayitum aśakyaṃ manaḥ puruṣaṃ balāt pramathya dṛḍham anyatra carati; tasya svābhyastaviṣayeṣv api cañcalasvabhāvasya manasas tadviparītākārātmani sthāpayituṃ nigrahaṃ pratikūlagater mahāvātasya vyajanādinaiva suduṣkaram ahaṃ manye / manonigrahopāyo vaktavya ityabhiprāyaḥ

 

Śrīdhara


etaṃ sphuṭayati cañcalam iti | cañcalaṃ svabhāvenaiva capalam | kiṃ ca pramāthi pramathana-śīlam | dehendriya-kṣobha-karam ity arthaḥ | kiṃ ca balavad vicāreṇāpi jetum aśakyam | kiṃ ca dṛḍhaṃ viṣaya-vāsanānubaddhatayā durbhedam | ato yathākāśe dodhūyamānasya vāyoḥ kumbhādiṣu nirodhanam aśakyaṃ tathāhaṃ tasya manaso nigrahaṃ nirodhaṃ suduṣkaraṃ sarvathā kartum aśakyaṃ manye

 

Madhusūdana


sarva-loka-prasiddhatvena tad eva cañcalatvam upapādayati cañcalaṃ hīti | cañcalam atyarthaṃ calaṃ sadā calana-svabhāvaṃ manaḥ | hi prasiddham evaitat | bhaktānāṃ pāpādi-doṣān sarvathā nivārayitum aśakyān api kṛṣati nivārayati teṣām eva sarvathā prāptum aśayān api puruṣārthān ākarṣati prāpayatīti vā kṛṣṇaḥ | tena rūpeṇa sambodhayan durnivāram api citta-cāñcalyaṃ nivārya duṣprāpam api samādhi-sukhaṃ tvam eva prāpayituṃ śaknoṣīti sūcayati | na kevalam atyarthaṃ cañcalaṃ kintu pramāthi śarīram indriyāṇi ca pramathituṃ kṣobhayituṃ śīlaṃ yasya tat | kṣobhakatayā śarīrendriya-saṃghātasya vivaśatā-hetur ity arthaḥ | kiṃ ca balavat, abhipretād viṣayāt kenāpy upāyena nivārayitum aśakyam | kiṃ ca, dṛḍhaṃ viṣaya-vāsanā-sahasrānusyūtatayā bhettum aśakyam, tantu-nāga-vad acchedyam iti bhāṣye | tantu-nāgo nāga-pāśaḥ | tāntanīti gurjarādau prasiddho mahā-hrada-nivāsī jantu-viśeṣo vā | tasyātidṛḍhatayā balavato balavattayā pramāthinaḥ pramāthitayāticañcalasya mahā-matta-vana-gajasya nigrahaṃ nirodhaṃ nirvṛttikatayāvasthānaṃ suduṣkaraṃ sarvathā kartum aśakyam ahaṃ manye | vāyor iva | yathākāśe dodhūyamānasya vāyor niścalatvaṃ sampādya nirodhanam aśakyaṃ tadvad ity arthaḥ |

ayaṃ bhāvaḥ |jāte ‚pi tattva-jñāne prārabdha-karma-bhogāya jīvataḥ puruṣasya kartṛtva-bhoktṛtva-sukha-duḥkha-rāga-dveṣādi-lakṣaṇaś citta-dharmaḥ kleśa-hetutvād bādhitānuvṛttyāpi bandho bhavati | citta-vṛtti-nirodha-rūpeṇa tu yogena tasya nivāraṇaṃ jīvanmuktir ity ucyate | yasyāḥ sampādanena sa yogī paramo mata ity uktam | tatredam ucyate | bandhaḥ kiṃ sākṣiṇo nivāryate kiṃ vā cittāt | nādyas tattva-jñānenaiva sākṣiṇo bandhasya nivāritatvāt | na dvitīyaḥ svabhāva-viparyayāyogāt | virodhi-sad-bhāvāc ca | na hi jalād ārdratvam agner voṣṇatvaṃ nivārayituṃ śakyate pratikṣaṇa-pariṇamino hi bhāvā ṛte citi-śakteḥ iti nyāyena pratikṣaṇa-pariṇama-svabhāvatvāc cittasya prārabdha-bhogena ca karmaṇā kṛtsnāvidyā-tat-kārya-nāśane pravṛttasya tattva-jñānasyāpi pratibandhaṃ kṛtvā sva-phala-dānāya dehendriyādikam avasthāpitam | na ca karmaṇā sva-phala-sukha-duḥkhādi-bhogaś citta-vṛttibhir vinā sampādayituṃ śakyate | tasmād yadyapi svābhāvikānām api citta-pariṇāmānāṃ kathaṃcid yogenābhibhavaḥ śakyeta kartuṃ tathāpi tattva-jñānād iva yogād api prārabdha-phalasya karmaṇaḥ prābalyād avaśyambhāvini cittasya cāñcalye yogena tan-nivāraṇam aśakyam ahaṃ sva-bodhād eva manye | tasmād anupapannam etad ātmaupamyena sarvatra sama-darśī paramo yogī mata ity arjunasyākṣepaḥ

 

Viśvanātha


etad evāha cañcalam iti | nanu ātmānaṃ rathinaṃ viddhi śarīraṃ ratham eva ca [KaṭhU 1.3.3] ity ādi śruteḥ,

āhuḥ śarīraṃ ratham indriyāṇi
hayān abhīṣūn mana indriyeśam |
vartmāni mātrā dhiṣaṇaṃ ca sūtam [BhP 7.15.41] iti smṛteś ca

buddher mano niyantṛtva-darśanād vivekavatyā buddhyā mano vaśīkartuṃ śaktyam eveti ced ata āha balavat | sva-praśamakam auṣudham api balavān rogo yathā na gaṇayati, tathaiva svabhāvād eva baliṣṭhaṃ mano vivekavatīm api buddhim | kiṃ ca dṛḍham atisūkṣma-buddhi-sūcyāpi loham iva sahasā bhettum aśakyam | vāyor ity ākāśe dodhūyamānasya vāyor nigrahaṃ kumbhakādinā nirodham iva yogenāṣṭāṅgena manaso ‚pi nirodhaṃ duṣkaraṃ manye

 

Baladeva


tad evāha cañcalaṃ hīti | manaḥ svabhāvena cañcalam | nanu

ātmānaṃ rathinaṃ viddhi śarīraṃ ratham eva ca |
buddhiṃ tu sārathiṃ viddhi manaḥ pragraham eva ca ||
indriyāṇi hayān āhur viṣayāṃs teṣu gocarān |
ātmendriya-mano-yukto bhoktety āhur manīṣiṇaḥ || [KaṭhU 1.3.3]

iti śruter buddhi-niyamyaṃ manaḥ śrūyate tato vivekinyāṃ buddhyāṃ śakyaṃ tad vaśīkartum iti cet tatrāha pramāthīti | tādṛśīm api buddhiṃ pramathati | kutaḥ ? balavat sva-praśamakam apy auṣadhaṃ yathā balavān rogo na gaṇayati, tadvat | kiṃ ca dṛḍham sūcyā lauham iva tādṛśyāpi buddhyā bhettum aśakyam ato yogenāpi tasya nigraham ahaṃ vāyor iva suduṣkaraṃ manye | na hi vāyor muṣṭinā dhartuṃ śakyate atas tatropāyaṃ brūhīti

 
 

Michalski


Niestałe jest serce, o Kriszno, – budzące niepokój, gwałtowne, przemocne. Myślę, że trudno go bardzo okiełzać, jak trudno okiełzać jest wicher!

 

Olszewski


Albowiem duch jest niestały, o Krszno, jest ruchliwy, potężny i gwałtowny; duch zdaje mi się być również trudnym do ujarzmienia, jak wiatr.

 

Dynowska


bowiem myśl nigdy nie trwa w spokoju, o Kriszno, jest ona zaprawdę silna, gwałtowna, uparta, do poskromienia trudna; chyba równie trudno ją ujarzmić jak zatrzymać wiatr.

 

Sachse


Chwiejny jest bowiem umysł, Kriszno,
dręczący, gwałtowny i nieokiełznany.
Poskromienie go jest — myślę — równie trudne,
jak [poskromienie] wiatru.

 

Kudelska


Zmienny jest umysł, o Kriszno, porywczy, potężny i silny,
A mniemam, iż utrzymanie go jest równie trudne jak wiatru wstrzymanie.

 

Rucińska


Ruchliwy jest umysł, Kryszno! Męczący, silny, uparty.
Myślę, że pojmać go trudno, jak trudno jest pojmać wicher!

 

Szuwalska


Ponieważ umysł, Kryszno, jest nieposkromiony,
Uparty, silny, zmienny i nieujarzmiony.
Trudniej nad nim panować niż nad wiatru siłą.«

 
 

BhG 6.35

śrī-bhagavān uvāca
asaṃśayaṃ mahābāho mano durnigrahaṃ calam
abhyāsena tu kaunteya vairāgyeṇa ca gṛhyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
he mahā-bāho (o potężnoramięnny), he kaunteya (Kuntjowicu),
manaḥ (umysł) asaṃśayaṃ (niewątpliwie) calam (ruchomy) durnigraham (trudny do okiełznania) [asti] (jest).
abhyāsena tu (ale przez praktykę) vairāgyeṇa ca (i przez wolność od namiętności) [manaḥ] (umysł) gṛhyate (jest chwytany).

 

tłumaczenie polskie


Chwalebny Pan rzekł:
O potężnoramienny, niewątpliwie umysł jest ruchliwy i trudny do okiełznania,
ale można [go] pochwycić przez praktykę i wolność od namiętności.

 

analiza gramatyczna

śrī-bhagavān śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān itiPan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny);
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
asaṃśayam av. niewątpliwie (od: sam-śī – chwiać się, saṃśaya – wątpliwości, wahania);
mahābāho mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥo ty, którego ramiona są potężne (od: mah – powiększać, mahant – wielki; baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię);
manaḥ manas 1i.1 n. umysł (od: man – myśleć);
durnigraham dur-ni-graha 2i.1 m. trudny do powstrzymania, trudny do powściągnięcia (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; ni-grah – zatrzymywać, ściągać, kontrolować);
calam cala 2i.1 n. ruchome, niestabilne (od: cal – ruszać, trząść);
abhyāsena abhy-āsa 3i.1 m. przez powtarzanie, przez praktykę, przez dyscyplinę (od: abhi-as – powtarzać, studiować);
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
kaunteya kaunteya 8i.1 m. o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntjów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców);
vairāgyeṇa vai-rāgya 3i.1 m. przez wolność od namiętności, przez awersję, przez ascetyzm (od: vi-rañj – pozbawiać koloru, zmieniać uczucie, stawać się obojętnym, rāga – kolor, namiętności, podniecenie, miłość, piękno);
ca av. i;
gṛhyate grah (chwytać) Praes. pass. 1c.1 jest chwytany;

 

warianty tekstu


vairāgyeṇa → vairāgyena (przez wolność od namiętności);

 
 

Śāṃkara


śrī-bhagavān uvāca, evam etad yathā bravīṣi—

asaṃśayaṃ nāsti saṃśayo mano durnigrahaṃ calam ity atra he mahābāho | kiṃtv abhyāsena tv abhyāso nāmaś citta-bhūmau kasyāṃcit samāna-pratyayāvṛttiś cittasya | vairāgyeṇa vairāgyaṃ nāma dṛṣṭādṛṣṭeṣṭa-bhogeṣu doṣa-darśanābhyāsād vaitṛṣṇyam | tena ca vairāgyeṇa gṛhyate vikṣepa-rūpaḥ pracāraś cittasya | evaṃ tan mano gṛhyate nigṛhyate nirudhyata ity arthaḥ

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 6.36

 

Śrīdhara


tad uktaṃ cañcalatvādikam aṅgīkṛtyaiva mano-nigrahopāyaṃ śrī-bhagavān uvāca asaṃśayam iti | cañcalatvādinā mano niroddhum aśakyam iti yad vadasi etan niḥsaṃśayam eva | tathāpi tv abhyāsena paramātmākāra-pratyayā vṛttyā viṣaya-vaitṛṣṇyena ca gṛhyate | abhyāsena laya-pratibandhād vairāgyeṇa ca vikṣepa-pratibandhād uparata-vṛttikaṃ sat paramātmākāreṇa tiṣṭhatīty arthaḥ | tad uktaṃ yoga-śāstre –

manaso vṛtti-śūnyasya brahmākāratayā sthitiḥ |
yāsamprajñāta-nāmāsau samādhir abhidhīyate || iti

 

Madhusūdana


tam imam ākṣepaṃ pariharan śrī-bhagavān uvāca asaṃśayam iti | samyag viditaṃ te citta-ceṣṭitaṃ mano nigrahītuṃ śakṣyasīti santoṣeṇa sambodhayati he mahābāho mahāntau sākṣān mahādevenāpi saha kṛta-praharaṇau bāhū yasyeti niratiśayam utkarṣaṃ sūcayati | prārabdha-karma-prābalyād asaṃyatātmanā durnigrahaṃ duḥkhenāpi nigrahītum aśakyam | pramāthi balavad dṛḍham iti viśeṣaṇa-trayaṃ piṇḍīkṛtyaitad uktam | calaṃ svabhāva-cañcalaṃ mana ity asaṃśayaṃ nāsty eva saṃśayo ‚tra satyam evaitad bravīṣīty arthaḥ | evaṃ saty api saṃyatātmanā samādhi-mātropāyena yoginābhyāsena vairāgyeṇa ca gṛhyate nigṛhyate sarva-vṛtti-śūnyaṃ kriyate tan mana ity arthaḥ | anigrahītur asaṃyatātmanaḥ sakāśāt saṃyatātmano nigrahītur viśeṣa-dyotanāya tu-śabdaḥ | mano-nigrahe ‚bhyāsa-vairāgyayoḥ samuccaya-bodhanāya ca-śabdaḥ | he kaunteyeti pitṛ-ṣvasṛ-putras tvam avaśyaṃ mayā sukhī kartavya iti sneha-sambandha-sūcanenāśvāsayati | atra prathamārdhena cittasya haṭha-nigraho na sambhavatīti dvitīyārdhena tu krama-nigrahaḥ sambhavatīty uktam |

dvividho hi manaso nigrahaḥ | haṭhena krameṇa ca | tatra cakṣuḥ-śrotrādīni jñānendriyāṇi vāk-pāṇy-ādīni karmendriyāṇi ca tad-golaka-mātroparodhena haṭhān nigṛhyante | tad-dṛṣṭāntena mano ‚pi haṭhena nigrahīṣyāmīti mūḍhasya bhrāntir bhavati | na ca tathā nigrahītuṃ śakyate tad-golakasya hṛdaya-kamalasya niroddhum aśakyatvāt | ataeva ca krama-nigraha eva yuktas tad etad bhagavān vasiṣṭha āha –

upaviśyopaviśyaiva cittajñena muhur muhuḥ |
na śakyate mano jetuṃ vinā yuktim aninditām ||
aṅkuśena vinā matto yathā duṣṭa-mataṅgajaḥ |
adhyātma-vidyādhigamaḥ sādhu-saṅgama eva ca ||
vāsanā-samparityāgaḥ prāṇa-spanda-nirodhanam |
etās tā yuktayaḥ puṣṭāḥ santi citta-jaye kila ||
satīṣu yuktiṣv etāsu haṭhān niyamayanti ye |
cetas te dīpam utsṛjya vinighnanti tamo ‚ñjanaiḥ || iti |

krama-nigrahe cādhyātma-vidyādhigama eka upāyaḥ | sā hi dṛśyasya mithyātvaṃ dṛg-vastunaś ca paramārtha-satya-paramānanda-svaprakāśatavaṃ bodhayati | tathā ca saty etan manaḥ sva-gocareṣu buddhvā nirindhanāgnivat svayam evopaśāmyati | yas tu bodhitam api tattvaṃ na samyag budhyate yo vā vismarati tayoḥ sādhu-saṅgama evopāyaḥ | sādhavo hi punaḥ punar bodhayanti smārayanti ca | yas tu vidyā-madādi-durvāsanayā pīḍyamāno na sādhūn anuvartitum utsahate tasya pūrvokta-vivekena vāsanā-parityāga evopāyaḥ | yas tu vāsanānām atiprābalyāt tās tyaktuṃ na śaknoti tasya prāṇa-spanda-nirodha eva upāyaḥ | prāṇa-spanda-vāsanayoś citta-prerakatvāt tayor nirodhe citta-śāntir upapadyate | tad etad āha sa eva –

dve bīje citta-vṛkṣasya prāṇa-spandana-vāsane |
ekasmiṃś ca tayoḥ kṣīṇe kṣipraṃ dve api naśyataḥ ||
prāṇāyāma-dṛḍhābhyāsair yuktyā ca guru-dattayā |
āsanāśana-yogena prāṇa-spando nirudhyate ||
asaṅga-vyavahāritvād bhava-bhāvana-varjanāt |
śarīra-nāśa-darśitvād vāsanā na pravartate ||
vāsanā-samparityāgāc cittaṃ gacchaty acittatām |
prāṇa-spanda-nirodhāc ca yathecchasi tathā kuru ||
etāvan mātrakaṃ manye rūpaṃ cittasya rāghava |
yad bhāvanaṃ vastuno ‚ntarvastutvena rasena ca ||
yadā na bhāvyate kiṃcid dheyopādeya-rūpi yat |
sthīyate sakalaṃ tyaktvā tadā cittaṃ na jāyate ||
avāsanatvāt satataṃ yadā na manute manaḥ |
amanastā tadodeti paramātma-pada-pradā || iti |

atra dvāv evopāyau paryavasitau prāṇa-spanda-nirodhārtham abhyāsaḥ | vāsanā-parityāgārthaṃ ca vairāgyam iti | sādhu-saṅgamādhyātma-vidyādhigamau tv abhyāsa-vairāgyopapādakatayānyathā-siddhau tayor evāntarbhavataḥ | ata eva bhagavatābhyāsena vairāgyeṇa ceti dvayam evoktam | ataeva bhagavān patañjalir asūtrayat abhyāsa-vairāgyābhyāṃ tan-nirodhaḥ [YogaS 1.12] iti | tāsāṃ prāg-uktānāṃ pramāṇa-viparyaya-vikalpa-nidrā-smṛti-rūpeṇa pañca-vidhānām anantānām āsuratvena kliṣṭānāṃ daivatvenākliṣṭānām api vṛttīnāṃ sarvāssām api nirodho nirindhanāgnivad upaśamākhyaḥ pariṇāmo ‚bhyāsena vairāgyeṇa ca samuccitena bhavati | tad uktaṃ yoga-bhāṣye – citta-nadī nāmobhayato-vāhinī vahati kalyāṇāya vahati pāpāya ca | tatra yā kaivalya-prāg-bhārā viveka-nimnā sā kalyāṇa-vahā | yā tv aviveka-nimnā saṃsāra-prāg-bhārā sā pāpa-vahā | tatra vairāgyeṇa viṣaya-srotaḥ khilīkriyate | viveka-darśanābhyāsena ca kalyāṇa-srota udghāṭyate ity ubhayādhīnaś citta-vṛtti-nirodha iti | prāg-bhāra-nimna-pade tadā viveka-nimnaṃ kaivalya-prāg-bhāraṃ cittam ity atra vyākhyāyate | yathā tīvra-vegopetaṃ nadī-pravāhaṃ setu-bandhanena nivārya kulyā-praṇayena kṣetrābhimukhaṃ tiryak-pravāhāntaram utpādyate tathā vairāgyeṇa citta-nadyā viṣaya-pravāhaṃ nivārya samādhy-abhyāsena praśānta-vāhitā sampādyata iti dvāra-bhedāt samuccaya eva | eka-dvāratve hi brīhi-yava-dvi-kalpaḥ syād iti |

mantra-japa-devatā-dhyānādīnāṃ kriyā-rūpāṇām āvṛtti-lakṣaṇo ‚bhyāsaḥ sambhavāt | sarva-vyāpāroparamasya tu samādheḥ ko nāmābhyāsa iti śaṅkāṃ nivārayitum abhyāsaṃ sūtrayati sma tatra sthitau yatno ‚bhyāsaḥ [YogaS 1.13] iti | tatra svarūpāvasthite draṣṭari śuddhe cid-ātmani cittasyāvṛttikasya praśānta-vāhitā-rūpā niścalatāsthitis tad-arthaṃ yatno mānasa utsāhaḥ svabhāva-cāñcalyād bahiṣpravāha-śīlaṃ cittaṃ sarvathā nirotsyāmīty evaṃ vidhaḥ | sa āvartyamāno ‚bhyāsa ucyate | sa tu dīrgha-kāla-nairantarya-satkārāsevito dṛḍha-bhūmiḥ [YogaS 1.14] anirvedena dīrgha-kāla-sevito vicchedābhāvena nirantarāsevitaḥ sat-kāreṇa śraddhātiśayena cāsevitaḥ | so ‚bhyāso dṛḍha-bhūmir viṣaya-sukha-vāsanayā cālayitum aśakyo bhavati | adīrgha-kālatve dīrghakālatve ‚pi vicchidya vicchidya sevane śraddhātiśayābhāve ca laya-vikṣepa-kaṣāya-sukhāsvādānām aparihāre vyutthāna-saṃskāra-prābalyād adṛḍha-bhūmir abhyāsaḥ phalāya na syād iti trayam upāttam |

vairāgyaṃ tu dvividham aparaṃ paraṃ ca | yatmāna-saṃjñā-vyatireka-saṃjñaikendriya-saṃjñā-vaśīkāra-saṃjñā-bhedair aparaṃ caturdhā | tatra pūrva-bhūmi-jayenottara-bhūmi-sampādana-vivakṣayā caturtham evāsūtrayat — dṛṣṭānuśravika-viṣaya-vitṛṣṇasya vaśīkāra-saṃjñā vairāgyam [YogaS 1.15] iti | striyo ‚nnaṃ pānam aiśvaryam ity ādayo dṛṣṭā viṣayāḥ | svargo videhatā prakṛti-laya ity ādayo vaidikatvenānuśravikā viṣayās teṣūbhaya-vidheṣv api satyām eva tṛṣṇāyāṃ viveka-tāratamyena yatamānādi-trayaṃ bhavati | atra jagati kiṃ sāraṃ kim asāram iti guru-śāstrābhyāṃ jñāsāmīty udyogo yatamānam | sva-citte pūrva-vidyamāna-doṣāṇāṃ madhye ‚bhyasyamāna-vivekenaite pakvā ete ‚vaśiṣṭā iti cikitsakavad vivecanaṃ vyatirekaḥ | dṛṣṭānuśravika-viṣaya-pravṛtter duḥkhātmatva-bodhena bhair indriya-pravṛttim ajanayantyā api tṛṣṇāyā autsukya-mātreṇa manasy avasthānam ekendriyam | manasy api tṛṣṇā-śūnyatvena sarvathā vaitṛṣṇyaṃ tṛṣṇā-virodhinī citta-vṛttir jñāna-prasāda-rūpā vaśīkāra-saṃjñā vairāgyaṃ samprajñātasya samādher antaraṅgaṃ sādhanam asaṃprajñātasya tu bahiraṅgam | tasya tv antaraṅga-sādhanaṃ param evaṃ vairāgyam | tac cāsūtrayat — tat-paraṃ puruṣa-khyāter guṇa-vaitṛṣṇyam [YogaS 1.16] iti | samprajñāta-samādhi-pāṭavena guṇa-trayātmakāt pradhānād viviktasya puruṣasya khyātiḥ sākṣātkāra utpadyate | tataś cāśeṣa-guṇa-traya-vyavahāreṣu vaitṛṣṇyaṃ yad bhavati tat-paraṃ śreṣṭhaṃ phala-bhūtaṃ vairāgyam | tat-paripāka-nimittāc ca cittopaśama-paripākād avilambena kaivalyam iti

 

Viśvanātha


uktam artham aṅgīkṛtya samadadhāti aśaṃśayam iti | tvayoktaṃ satyam eva, kintu balavān api rogas tat-praśamakauṣadha-sevayā sad-vaidya-prayukta-prakārayā muhur abhyastayā yathā cira-kālena śāmyaty eva, tathā durnigraham api mano ‚bhyāsena sad-gurūpadiṣṭa-prakāreṇa parameśvara-dhyāna-yogasya muhur anuśīlanena vairāgyeṇa viṣayeṣv anāsaṅgena ca gṛhyate sva-hasta-vaśīkartuṃ śakyata ity arthaḥ | tathā ca pātañjala-sūtram – abhyāsa-vairāgyābhyāṃ tan-nirodhaḥ [YogaS 1.12] iti | mahābāho iti saṅgrāme tvayā yan mahāvīrā api vijīyante, sa ca pināka-pāṇir api vaśīkṛtas tenāpi kim ? yadi mahā-vīra-śiro-maṇir mano nāmā prādhāniko bhaṭo mahā-yogāstra-prayogeṇa jetuṃ śakyate, tadaiva mahā-bāhuteti bhāvaḥ | he kaunteyeti tatra tvaṃ mā bhaiṣīḥ | mat-pituḥ svasuḥ kuntyāḥ putre tvayi mayā sāhāyyaṃ vidheyam iti bhāvaḥ

 

Baladeva


uktam artham svīkṛtya bhagavān uvāca aśaṃśayam iti | tathāpi sva-prakāśa-sukhaikatānatvātma-guṇābhimukhyābhyāsenātma-vyatirikteṣu viṣayeṣu doṣa-dṛṣṭi-janitena vairāgyeṇa ca mano nigrahītuṃ śakyate | tathā cātmānandāsvādhābhyāsena laya-pratibandhād viṣaya-vaitṛṣṇyena ca vikṣepa-pratibandhān nivṛtta-cāpalyaṃ manaḥ sugrahaṃ yathā sad-auṣadha-sevayā sad-vaidya-prayukta-prakārayā muhur abhyastayā yathā cira-kālena śāmyaty eva, tathā durnigraham api mano ‚bhyāsena sad-gurūpadiṣṭa-prakāreṇa parameśvara-dhyāna-yogasya muhur anuśīlanena vairāgyeṇa viṣayeṣv anāsaṅgena ca gṛhyate sva-hasta-vaśīkartuṃ śakyata ity arthaḥ | tathā ca pātañjala-sūtram – abhyāsa-vairāgyābhyāṃ tan-nirodhaḥ [YogaS 1.12] iti | mahābāho iti saṅgrāme tvayā yan mahāvīrā api vijīyante, sa ca pināka-pāṇir api vaśīkṛtas tenāpi kim ? yadi mahā-vīra-śiro-maṇir mano nāmā prādhāniko bhaṭo mahā-yogāstra-prayogeṇa jetuṃ śakyate, tadaiva mahā-bāhuteti bhāvaḥ | he kaunteyeti tatra tvaṃ mā bhaiṣīḥ | mat-pituḥ svasuḥ kuntyāḥ putre tvayi mayā sāhāyyaṃ vidheyam iti bhāvaḥ

 
 

Michalski


Wzniosły rzekł:
Tak bez wątpienia, o silnoramienny, serce nasze jest niestałe i trudne do poskromienia, – jednakże przez ćwiczenie i obojętność da się powściągnąć.

 

Olszewski


Błogosławiony.
Zapewne, o bohaterze, duch jest ruchliwy i trudno nim owładnąć; lecz przez ćwiczenie i przez wygnanie namiętności, synu Kunti, ujarzmionym być może.

 

Dynowska


I rzecze Pan:
Myśl jest istotnie ruchliwa i trudno ją utrzymać na wodzy, o Ardżuno waleczny, a jednak opanować ją można przez nieustanne ćwiczenie i bezosobistość.

 

Sachse


Czcigodny rzekł:
Chwiejny jest umysł, o Waleczny,
i niewątpliwie trudno go poskromić.
Ale jednak daje się poskromić, o synu Kunti,
dzięki ćwiczeniu
i dzięki oderwaniu [od spraw tego świata].

 

Kudelska


Czcigodny pan rzecze:
Bez wątpienia, o Potężnoramienny, umysł jest trudny do utrzymania i zmienny,
Lecz można go sobie podporządkować, Kauntejo, przez ciągłe ćwiczenia i wyrzeczenie.

 

Rucińska


Rzekł Pan:
To prawda, Barczysty, trudno okiełznać umysł ruchliwy.
Można to zrobić ćwiczeniem i bezpragnieniem, Kauntejo!

 

Szuwalska


»Nie wątpię, bohaterze – rzekł Pan w odpowiedzi –
Iż trudno jest powstrzymać umysł tym sposobem.
Jednak jest to możliwe poprzez wyrzeczenia.

 
 

BhG 6.36

asaṃyatātmanā yogo duṣprāpa iti me matiḥ
vaśyātmanā tu yatatā śakyo vāptum upāyataḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


asaṃyatātmanā (przez tego, kogo jaźń nie jest okiełznana) yogaḥ (joga) duṣprāpaḥ [asti] (jest trudna do osiągnięcia) iti me (oto moja) matiḥ (opinia),
vaśyātmanā tu (ale przez tego, kto poddał jaźń kontroli) yatatā (przez trudzącego się) upāyataḥ (dzięki metodom) avāptum (osiągnąć) śakyaḥ (jest możliwe).

 

tłumaczenie polskie


„Nie łatwo jest osiągnąć jogę temu, kto nie okiełznał jaźni” – oto moje zdanie,
ale kto poddał jaźń kontroli i trudzi się, dzięki metodzie jest w stanie osiągnąć [jogę].

 

analiza gramatyczna

asaṃyatātmanā a-saṃyata-ātman 3i.1 m. ; BV : yasyātmā saṃyato nāsti tena przez tego, kogo jaźń nie jest okiełznana (od: sam-yam – łączyć razem, powściągać, PP saṃyata – powściągnięty, kontrolowany; ātman – jaźń);
yogaḥ yoga 1i.1 m. przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jogę (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
duṣprāpaḥ duṣprāpa 1i.1 m. trudny do osiągnięcia (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; pra-āp – osiągać, zdobywać, prāpa – osiąganie);
iti av. tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
me asmat sn. 6i.1 moja (skrócona forma od: mama);
matiḥ mati 1i.1 f. myśl, opinia, pogląd (od: man – myśleć);
vaśyātmanā vaśya-ātman 3i.1 m. ; BV : yasyātmā vaśyo ‘sti tena przez tego, kogo jaźń jest pod kontrolą (od: vaś – pragnąć, mieć we władzy, PF vaśya – do pokonania; pod kontrolą, zdominowany, powściągnięty; ātman – jaźń);
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
yatatā yatant (yat – podejmować wysiłek) PPr 3i.1 m. przez podejmującego wysiłek, przez trudzącego się;
śakyaḥ śakya (śak – być w stanie) PF 1i.1 m. możliwe, wykonalne;
avāptum ava-āp (osiągać, zdobywać) inf. zdobyć, osiągnąć;
upāyataḥ av. przez metody (od: upa-ā-i – podchodzić, upāya – podejście, sposób, środek, metoda; ablativus nieodmienny zakończony na: -tas);

 

warianty tekstu


asaṃyatātmanā → asaṃyatātmanaḥ / asaṃśayātmanā (tego, kogo jaźń nie jest okiełznana / przez tego, kogo jaźń wyzbyła się wątpliwości);

 
 

Śāṃkara


yaḥ punar asaṃyatātmā, tena—

asaṃyatātmanābhyāsa-vairāgyābhyām asaṃyataḥ ātmāntaḥ-karaṇaṃ yasya so’yam asaṃyatātmā tenāsaṃyatātmanā yogo duṣprāpo duḥkhena prāpyateti me matiḥ | yas tu punar vaśyātmābhyāsa-vairāgyābhyāṃ vaśyatvam āpāditaḥ ātmā mano yasya so’yaṃ vaśyātmā tena vaśyātmanā tu yatatā bhūyo’pi prayatnaṃ kurvatā śakyo’vāptuṃ yogar upāyato yathoktād upāyāt

 

Rāmānuja


calasvabhāvatayā mano durnigraham evety atra na saṃśayaḥ; tathā +apy ātmano guṇākaratvābhyāsajanitābhimukhyena ātmavyatirikteṣu doṣākaratvajanitavaitṛṣṇyena ca kathaṃcid gṛhyate; asaṃyatātmanā ajitamanasā mahatāpi balena yogo duṣprāpa ea / upāyatas tu vaśyātmanā pūrvoktena madārādhanarūpeṇāntargatajñānena karmaṇā jitamanasā yatamānenāyam eva samadarśanarūpo yogo ‚vāptuṃ śakyaḥ

 

Śrīdhara


etāvāṃs tv iha niścaya ity āha asaṃyateti | ukta-prakāreṇābhyāsa-vairāgyābhyām asaṃyata ātmā cittaṃ yasya tena yogo duṣprāpa prāptum aśakyaḥ | abhyāsa-vairāgyābhyāṃ vaśyo vaśavartī ātmā cittaṃ yasya tena puruṣeṇa punaś cānenaivopāyena prayatnaṃ kurvatā yogaḥ prāptuṃ śakyaḥ

 

Madhusūdana


yat tu tvam avocaḥ prārabdha-bhogena karmaṇā tattva-jñānād api prabalena sva-phala-dānāya manaso vṛttiṣūtpādyamānāsu kathaṃ tāsāṃ nirodhaḥ kartuṃ śakyaṃ iti tatrocyate asaṃśayātmaneti |

tathā cāha bhagavān vasiṣṭhaḥ –

sarvam eveha hi sadā saṃsāre raghunandana |
samyak prayuktāt sarveṇa pauruṣāt samavāpyate ||
ucchāstraṃ śāstritaṃ ceti pauruṣaṃ dvividhaṃ smṛtam |
tatrocchāstram anarthāya paramārthāya śāstritam ||

ucchāstraṃ śāstra-pratiṣiddham anarthāya narakāya | śāstritaṃ śāstra-vihitam antaḥ-karaṇa-śuddhi-dvārā paramārthāya caturṣv artheṣu paramāya mokṣāya |

śubhāśubhābhyāṃ mārgābhyāṃ vahantī vāsanā sarit |
pauruṣeṇa prayatnena yojanīyā śubhe pathi ||
aśubheṣu samāviṣṭaṃ śubheṣv evāvatāraya |
sva-manaḥ puruṣārthena balena balināṃ vara ||
drāg-abhyāsa-vaśād yāti yadā te vāsanodayam |
tadābhyāsasya sāphalyaṃ viddhi tvam ari-mardana ||

vāsanā śubhedti śeṣaḥ |

sandigdhāyām api bhṛśaṃ śubhām eva samāhara |
śubhāyāṃ vāsanā-vṛddhau tāta doṣo na kaścana ||
avyutpanna-manā yāvad bhavān ajñāta-tatpadaḥ |
guru-śāstra-pramāṇais tvaṃ nirṇītaṃ tāvad ācara ||
tataḥ pakva-kaṣāyeṇa nūnaṃ vijñāta-vastunā |
śubho ‚py asau tvayā tyājyo vāsanaugho nirodhinā || iti |

tasmāt sākṣi-gatasya saṃsārasyāviveka-nibandhanasya viveka-sākṣātkārād apanaye ‚pi prārabdha-karma-paryavasthāpitasya cittasya svābhāvikīnām api vṛttīnāṃ yogābhyāsa-prayatnenāpanaye sati jīvanmuktaḥ paramo yogī | citta-vṛtti-nirodhābhāve tu tattva-jñānavān apy aparamo yogīti siddham | avaśiṣṭaṃ jīvanmukti-viveke sa-vistaram anusandheyam

 

Viśvanātha


atrāyaṃ parāmarśa ity ata āha saṃyatātmanābhyāsa-vairāgyābhyāṃ na saṃyataṃ mano yasya tena | tābhyāṃ tu vaśyātmanā vaśībhūta-manasāpi puṃsā yatatā ciraṃ yatnavataiva yogo mano-nirodha-lakṣaṇaḥ samādhir upāyataḥ sādhana-bhūyastvāt prāptuṃ śakyaḥ

 

Baladeva


asaṃyateti | uktābhyām abhyāsa-vairāgyābhyāṃ na saṃyata ātmā mano yasya tena vijñenāpi puṃsā citta-vṛtti-nirodha-lakṣaṇo yogo duṣprāpaḥ prāptum aśakyaḥ | tābhyāṃ vaśyo ‚dhīna ātmā mano yasya tena puṃsā, tathāpi yatatā tādṛśa-prayatnavatā sa yogaḥ prāptuṃ śakyaḥ | upāyato mad-ārādhana-lakṣaṇāj jñānākārān niṣkāma-karma-yogāc ceti me matiḥ

 
 

Michalski


Kto nie panuje nad swym duchem, dla tego Joga trudna do zdobycia, lecz ten, kto ducha trzyma na wodzy i doskonali się bez przerwy, ten ją własnym wysiłkiem osiągnie.

 

Olszewski


Kto nie ujarzmił siebie samego, dlatego Jedność jest trudną do osiągnięcia; lecz dla człowieka, który siebie opanował, są środki do zdobycia jej.

 

Dynowska


Sądzę, że dla ludzi o nieopanowanej naturze, Joga jest rzeczywiście niedostępną; lecz ci, co swą osobowość Duchowi poddali, osiągnąć ją mogą, przez właściwie kierowaną energię.

 

Sachse


Jogi nie zdoła osiągnąć ten,
kto nie panuje nad samym sobą.
[Podanym wyżej] sposobem
może ją natomiast osiągnąć ten,
kto włada samym sobą i kto nie szczędzi starań.

 

Kudelska


Dla ludzi o niezharmonizowanej naturze joga jest, moim zdaniem, trudna do osiągnięcia;
Lecz dla tego, który nad sobą panuje, jest to możliwe dzięki użyciu odpowiednich środków.

 

Rucińska


Trudno do jogi dojść temu, kto nie poskromił go, zgoda.
Lecz powściągliwy, gorliwy zdobyć ją może sposobem.

 

Szuwalska


Dla kogoś, kto zwycięstwa nie odniósł nad sobą,
Joga jest niedostępna. Jednak doskonałość
Można również osiągnąć pokutą wytrwałą.«

 
 

BhG 6.37

arjuna uvāca
ayatiḥ śraddhayopeto yogāc calita-mānasaḥ
aprāpya yoga-saṃsiddhiṃ kāṃ gatiṃ kṛṣṇa gacchati

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


arjunaḥ (Ardźuna) uvāca (powiedział):
he kṛṣṇa (Kryszno!),
śraddhayā (wiarą) upetaḥ (obdarzony) ayatiḥ (nie trudzący się) yogāt (od jogi) calita-mānasaḥ (którego funkcje umysłu odeszły)
yoga-saṃsiddhim (doskonałości jogi) aprāpya (nie osiągnąwszy)
kām gatim (jaki cel?) gacchati (osiąga).

 

tłumaczenie polskie


Ardźuna rzekł:
Kryszno, jaki rezultat osiąga [człowiek] obdarzony wiarą, [ale] nie trudzący się,
którego myśli odeszły od jogi i który nie osiągnął doskonałości w jodze?

 

analiza gramatyczna

arjunaḥ arjuna 1i.1 m. biały, jasny;
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
ayatiḥ a-yati 1i.1 m. nie trudzący się, nie asceta (od: yat – porządkować, trudzić się);
śraddhayā śraddhā 3i.1 f. przez wiarę (od: śrat  – w złożeniach: wiara; dhā – pokładać [wiarę]; śraddhā – wiara, przekonanie);
upetaḥ upeta (upa-i – podchodzić, osiągać) PP 1i.1 m. podeszły, obdarzony, posiadający;
yogāt yoga 5i.1 m. od przyłączania, od zaprzęgnięcia, od zastosowania (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
calita-mānasaḥ calita-mānasa 1i.1 m. ; yasya mānasaṃ calitam asti saḥ ten, którego czynności umysłowe odeszły od (od: cal – ruszać, trząść, PP calita – niestabilny, poruszony, odeszły; man – myśleć, manas – umysł, mānasa – to co związane jest z umysłem, wyobraźnia, myśli, umysł);
aprāpya  na pra-āp (osiągać) absol. nie osiągnąwszy, nie otrzymawszy;
yoga-saṃsiddhim yoga-sam-siddhi 2i.1 f. ; TP : yogasya saṃsiddhim iti sukcesu w jodze (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość, sam-siddhi – osiągnięcie, spełnienie, doskonałość, sukces);
kām kim sn. 2i.1 f. jaką?
gatim gati 2i.1 f. poruszanie się, drogę, podróż, rezultat, schronienie, źródło (od: gam – iść);
kṛṣṇa kṛṣṇa 8i.1 m. o czarny;
gacchati gam (iść, osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga, idzie;

 

warianty tekstu


ayatiḥ → ayataḥ (niepowściągnięty);

… → pada spoza wydania krytycznego występująca po drugiej padzie wersu 6.37:
ayaṃ niḥsaṃśayo yogo (ta joga pozbawiona wątpliwości);

… → werset spoza wydania krytycznego między drugą a trzecią padą wersu 6.37:
lipsamānaḥ satāṃ mārgaṃ pramūḍho brahmaṇaḥ pathi
aneka-citto vibhrānto mohasyaiva vaśaṃ gataḥ

Pragnący osiągnąć drogę świętych, [ale] omroczony co do ścieżki brahmana,
nie mający skupionego umysłu, zdezorientowany,
który dostał się we władzę omroczenia…

 
 

Śāṃkara


tatra yogābhyāsāṅgīkaraṇena ihaloka-paraloka-prāpti-nimittāni karmāṇi saṃnyastāni, yoga-siddhi-phalaṃ ca mokṣa-sādhanaṃ samyag darśanaṃ na prāptam iti, yogī yoga-mārgāt maraṇa-kāle calita-citta iti tasya nāśam āśaṅkayārjuna uvāca—

ayatir aprayatnavān yoga-mārge śraddhayāstikya-buddhyā copeto yogād anta-kāle ca calitaṃ mānasaṃ mano yasya sa calita-mānaso bhraṣṭa-smṛtiḥ so’prāpya yoga-saṃsiddhiṃ yoga-phalaṃ samyag-darśanaṃ kāṃ gatiṃ he kṛṣṇa gacchati

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 6.39

 

Śrīdhara


abhyāsa-vairāgyābhāvena kathañcid aprāpta-samyag-jñānaḥ kiṃ phalaṃ prāpnotīty arjuna uvāca ayatir it | prathamaṃ śraddhayopeta eva yoge pravṛttaḥ, na tu mithyācāratayā | tataḥ paraṃ tv ayatiḥ samyaṅ na yatate | śithilābhyāsa ity arthaḥ | evam abhyāsa-vairāgya-śaithilyād yogasya saṃsiddhiṃ phalaṃ jñānam aprāpya kāṃ gatiṃ prāpnoti ?

 

Madhusūdana


evaṃ prāktanena granthenotpanna-tattva-jñāno ‚nutpanna-jīvan-mukti-paramo yogī mataḥ | utpanna-tattva-jñāna utpanna-jīvan-muktis tu paramo yogī mata ity uktam | tayor ubhayor api jñānād jñāna-nāśe ‚pi yāvat prārabdha-bhogaṃ karma dehendriya-saṅghātāvasthānāt prārabdha-bhoga-karmāpāye ca vartamāna-dehendriya-saṅghātāpāyāt punar-utpādakābhāvād videha-kaivalyaṃ prati kāpi nāsty āśaṅkā | yas tu prāk-kṛta-karmabhir labdha-vividiṣā-paryanta-citta-śuddhiḥ kṛta-kāryatvāt sarvāṇi karmāṇi parityajya prāpta-paramahaṃsa-parivrājaka-bhāvaḥ paramahaṃsa-parivrājakam ātma-sākṣātkāreṇa jīvan-muktaṃ para-prabodhana-dakṣaṃ gurum upasṛtya tato vedānta-mahā-vākyopadeśaṃ prāpya tatrāsambhāvanā-viparīta-bhāvanākhya-pratibandha-nirāsāya athāto brahma-jijñāsā [Vs 1.1.1] ity ādy anāvṛttiḥ śabdāt [Vs 4.4.23] ity antayā catur-lakṣaṇa-mīmāṃsayā śravaṇa-manana-nididhyāsanāni guru-prasādāt kartum ārabhate sa śraddadhāno ‚pi sann āyuṣo ‚lpatvenālpa-prayatnatvād alabdha-jñāna-paripākaḥ śravaṇa-manana-nididhyāsaneṣu kriyamāṇeṣv eva madhye vyāpadyate | sa jñāna-paripāka-śūnyatvenānaṣṭājñāno na mucyate | nāpy upāsanā-sahita-karma-phalaṃ devalokam anubhavaty arcir-ādi-mārgeṇa | nāpi kevala-karma-phalaṃ pitṛ-lokam anubhavati dhūmādi-mārgeṇa | karmaṇām upāsanānāṃ ca tyaktatvāt | ata etādṛśo yoga-bhraṣṭaḥ kīṭādi-bhāvena kaṣṭāṃ gatim iyād ajñatve sati deva-yāna-pitṛ-yāna-mārgāsambandhitvād varṇāśramācāra-bhraṣṭavad athavā kaṣṭāṃ gatiṃ neyāt | śāstra-ninidta-karma-śūnyatvād vāmadevavad iti saṃśaya-paryākula-manā arjuna uvāca ayatir iti |

yatir yatna-śīlaḥ alpārthe nañ alavaṇā yavāgūr ity-ādivat | ayatir alpa-yatnaḥ | śraddhayā guru-vedānta-vākyeṣu viśvāsa-buddhi-rūpayopeto yuktaḥ | śraddhā ca sva-sahacaritānāṃ śamādīnām upalakṣaṇaṃ śānto dānta uparatas titikṣuḥ śraddhānvito bhūtvātmany evātmānaṃ paśyati iti śruteḥ | tena nityānitya-vastu-viveka ihāmutra-bhoga-virāgaḥ śama-damoparati-titikṣā-śraddhādi-sampan-mumukṣutā ceti sādhana-catuṣṭaya-sampanno gurum upasṛtya vedānta-vākya-śravaṇādi kurvann api paramāyuṣo ‚lpatvena maraṇa-kāle cendriyāṇāṃ vyākulatvena sādhanānuṣṭhānāsambhavād yogāc calita-mānaso yogāc chravaṇādi-paripāka-labdha-janmanas tattva-sākṣātkārāc calitaṃ tat-phalam aprāptaṃ mānasaṃ yasya sa yogāniṣpattyaivāprāpya yoga-saṃsiddhiṃ tattva-jñāna-nimittām ajñāna-tat-kārya-nivṛttim apunar-āvṛtti-sahitām aprāpyātattva-jña eva mṛtaḥ san kāṃ gatiṃ he kṛṣṇa gacchati sugatiṃ durgatiṃ vā ? karmaṇāṃ parityāgāj jñānasya cānutpatteḥ śāstrokta-mokṣa-sādhanānuṣṭhāyitvāc chāstra-garhita-karma-śūnyatvāc ca

 

Viśvanātha


nanv abhyāsa-vairāgyābhyāṃ prayatnavataiva puṃsā yogo labhyata iti tvayocyate | yasyaitat tritayam api na dṛśyate, tasya kā gatir iti pṛcchati | ayatir alpa-yatnaḥ anavarṇāya vāgur itivad alpārthe nañ | atha ca śraddhayopeto yoga-śāstrāstikyena tatra śraddhayopeto yogābhyāsa pravṛtta eva, na tu loka-vañcakatvena mithyācāraḥ | kintv abhyāsa-vairāgyayor abhāvena yogāc calitaṃ viṣaya-pravaṇī-bhūtaṃ mānasaṃ yasya saḥ | ataeva yogasya saṃsiddhiṃ samyak siddhim aprāpyeti yat kiñcit siddhiṃ tu prāpta eveti yogārurukṣā-bhūmikāto ‚grimāṃ yogāroha-bhūmikāyāḥ prathamāṃ kakṣāṃ gata iti bhāvaḥ

 

Baladeva


jñāna-garbho niṣkāma-karma-yogo ‚ṣṭāṅga-yoga-śirasko nikhilopasarga-vimardanaḥ sva-paramātmāvalokanopāyo bhavatīty asakṛd uktam | tasya ca tādṛśasya nehābhikrama-nāśo ‚stīti pūrvokta-mahimnas tan-mahimānaṃ śrotum arjunaḥ pṛcchati ayatir iti | abhyāsa-vairāgyābhyāṃ prayatnena ca yogaṃ pumān labhetaiva | yas tu prathamaṃ śraddhayā tādṛśa-yoga-nirūpaka-śruti-viśvāsenopetaḥ | kintv ayatir alpa-svadharmānuṣṭhāna-yatnavān anudārā yuvatiḥ itivad alpārthe ‚tra nañ | śithila-prayatnatvād eva yogād aṣṭāṅgāc calitaṃ viṣaya-pravaṇaṃ mānasaṃ yasya saḥ | evaṃ ca svadharmānuṣṭhānābhyāsa-vairāgya-śaithilyād vividhasya yogasya samyak siddhiṃ hṛd-viśuddh-lakṣaṇām ātmāvalokana-lakṣaṇāṃ cāprāptaḥ kiṃcit siddhiṃ tu prāpta eva | śraddhāluḥ kiṃcid anuṣṭhita-svadharmaḥ prārabdha-yogo ‚prāpta-yoga-phalo dehānte kāṃ gatiṃ gacchati ? he kṛṣṇa

 
 

Michalski


Ardżuna rzekł:
Lecz ten, kto pełen ku tobie wierności, nie umie się okiełzać, czyje serce odpada od Jogi, kto nie osiągnął Jogi doskonałej, jaką drogą on pójdzie, o Kriszno?

 

Olszewski


Ardżuna.
Jaką drogą, o Krszno, kroczy człowiek, nie ujarzmiony, lecz wierzący, którego duch oddalił się od Jedności boskiej i nie mógł osiągnąć jej doskonałości.

 

Dynowska


Ardżuna mówi:
A ten, co wszedł w Jogę, lecz nie posiada samoopanowania, a jeno wiarę ma żywą, którego niespokojna myśl błąka się wciąż i od Jogi oddala, będąc niezdolny do osiągnięcia w niej doskonałości, jakąż drogą on pójdzie?

 

Sachse


Ardżuna rzekł:
A jaki los czeka tego, Kriszno,
kto jest wprawdzie pełen wiary.
lecz czyje starania są wciąż niedostateczne,
czyj umysł chwiejny daleki jest od koncentracji,
kto nie osiągnął pełni jogi?

 

Kudelska


Ardżuna powiada:
A jeśli ktoś nie jest opanowany, choć wiarę posiadł żarliwą,
Lecz zbłąkany jego umysł od osiągnięcia jogi go oddala, to jakąż on ma drogą pójść, Kriszno?

 

Rucińska


Rzekł Ardżuna:
A co się dzieje z tym, Kryszno, kto wierząc, niezbyt się stara,
Czyj umysł odbiegł od jogi przed osiągnięciem spełnienia?

 

Szuwalska


»Jakie jest przeznaczenie – zapytał Ardżuna –
Kogoś, kto praktykując jogę z pełną wiarą,
W umyśle odszedł od niej i doskonałości
Dlatego nie osiągnął?

 
 

BhG 6.38

kac-cin nobhaya-vibhraṣṭaś chinnābhram iva naśyati
apratiṣṭho mahābāho vimūḍho brahmaṇaḥ pathi

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he mahā-bāho (o potężnoramienny!),
ubhaya-vibhraṣṭaḥ (odpadły od obu) [ataḥ eva] (i dlatego) apratiṣṭhaḥ (nie mający podstawy),
brahmaṇaḥ pathi (co do ścieżki brahmana) vimūḍhaḥ (omroczony),
chinnābhram iva (niczym zniszczona chmura) na naśyati kaccit (mam nadzieję, że nie ginie?).

 

tłumaczenie polskie


Czy ten, który upadł na obu [drogach], jest pozbawiony podstawy
i omroczony co do ścieżki brahmana, nie ginie niczym rozerwana chmura?

 

analiza gramatyczna

kac-cit av. partykuła pytająca mająca cechę życzenia: mam nadzieję że?, bodaj?, oby? (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności);
na av. nie;
ubhaya-vibhraṣṭaḥ ubhaya-vibhraṣṭa 1i.1 m. ; TP : ubhayato vibhraṣṭa iti odpadły od obu (od: sn. ubhaya – obydwu; vi-bhraṃś – odpadać, upadać, ulec zniszczeniu, PP vibhraṣṭa – odpadły, oddzielony, zniszczony, stracony);
chinnābhram chinna-abhra 1i.1 n. ; KD : chinnam abhram itizniszczona chmura (od: chid – ciąć, PP chinna – przecięte, zniszczone; bhṛ – nieść, trzymać, dzierżyć, ab-bhra – nosiciel wody, chmura);
iva av. jakby, w taki sam sposób, niczym, prawie, dokładnie;
naśyati naś (niszczeć, zanikać, być straconym) Praes. P 1c.1 przepada, ginie;
apratiṣṭhaḥ a-pratiṣṭha 1i.1 m. ; yasya pratiṣṭhā nāsti saḥnie posiadający podstawy, niestabilny (od: prati-sthā – stać stabilnie, pratiṣṭhā – podstawa, fundamenty, rezydencja);
mahābāho mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥo ty, którego ramiona są potężne (od: mah – powiększać, mahant – wielki; baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię);
vimūḍhaḥ vimūḍha (vi-muh – mylić się, być skonsternowanym, omroczonym, ogłupiałym) PP 1i.1 m. omroczony, skonfundowany (co do czego? – wymaga locativusu);
brahmaṇaḥ brahman 6i.1 n. ducha, Wedy (od: bṛh – zwiększać);
pathi pathin 7i.1 n. droga, ścieżka, przejście, trakt, bieg (od: path – iść, ruszać się);

 

warianty tekstu


nobhaya-vibhraṣṭaśnobhaya-vibhraṃśāc / nobhaya-vibhraṣṭaṃ (nie [ginie], z powodu obu upadków / nie [ginie niczym chmura] odpadła od obu);
chinnābhram → chinnābhra (który jest [niczym] zniszczona chmura);
vimūḍho brahmaṇaḥ pathi → vināśaṃ vādhigacchati (lub idzie ku zniszczeniu);

 
 

Śāṃkara


kaścit kiṃ na ubhaya-vibhraṣṭaḥ karma-mārgāt yoga-mārgāc ca vibhraṣṭaḥ san chinnābhram iva naśyati, kiṃ vā na naśyaty apratiṣṭho nirāśrayo he mahābāho vimūḍhaḥ san brahmaṇaḥ pathi brahma-prāpti-mārge

 

Rāmānuja


komentarz wspólny przy wersecie BhG 6.39

 

Śrīdhara


praśnābhiprāyaṃ vivṛṇoti kaccid iti | karmaṇām īśvare ‚rpitatvād ananuṣṭhānāc ca tāvat karma-phalaṃ svargādikaṃ na prāpnoti | yogāniṣpatteś ca mokṣaṃ na prāpnoti | evam ubhayasmād bhraṣṭo ‚pratiṣṭho nirāśrayaḥ | ataeva brahmaṇaḥ prāpty-upāye pathi mārge vimūḍhaḥ san kaccit kiṃ naśyati ? kiṃ vā na naśyatīty arthaḥ | nāśe dṛṣṭāntaḥ – yathā cchinnam abhraṃ pūrvasmād abhrād viśliṣṭam abhrāntaraṃ cāprāptaṃ san madhya eva vilīyate tadvad ity arthaḥ

 

Madhusūdana


etad eva saṃśaya-bījaṃ vivṛṇoti kaccid iti | kaccid iti sābhilāṣa-praśne | he mahābāho mahāntaḥ sarveṣāṃ bhaktānāṃ sarvopadrava-nivāraṇa-samarthāḥ puruṣārtah-catuṣṭaya-dāna-samarthā vā catvāro bāhavo yasyeti praśna-nimitta-krodhābhāvas tad-uttara-dāna-sahiṣṇutvaṃ ca sūcitam | brahmaṇaḥ pathi brahma-prāpti-mārge jñāne vimūḍho vicittaḥ, anutpanna-brahmātmaikya-sākṣātkāra iti yāvat | apratiṣṭho deva-yāna-pitṛ-yāna-mārga-gamana-hetubhyām upāsanā-karmabhyāṃ pratiṣṭhābhyāṃ sādhanābhyāṃ rahitaḥ sopāsanānāṃ sarveṣāṃ karmaṇāṃ parityāgāt | etādṛśa ubhaya-vibhraṣṭaḥ karma-mārgāj jñāna-mārgāc ca vibhraṣṭaś chinnābhram iva vāyunā chinnaṃ viśakalitaṃ pūrvasmān meghād bhraṣṭam uttaraṃ megham aprāptam abhraṃ yathā vṛṣṭy-ayogyaṃ sad-antarāla eva naśyati tathā yoga-bhraṣṭo ‚pi pūrvasmāt karma-mārgād vicchinna uttaraṃ ca jñāna-mārgam aprāpto ‚ntarāla eva naśyati karma-phalaṃ jñāna-phalaṃ ca labdhum ayogyo na kim iti praśnārthaḥ | etena jñāna-karma-samuccayo nirākṛtaḥ | etasmin hi pakṣe jñāna-phala-lābhe ‚pi karma-phala-lābha-sambhavenobhaya-vibhraṣṭatvāsambhavāt | na ca tasya karma-sambhave ‚pi phala-kāmanā-tyāgāt phala-bhraṃśa-vacanam avakalpata iti vācyaṃ niṣkāmānām api karmaṇāṃ phala-sad-bhāvasyāpastamba-vacanāndy-udāharaṇena bahuśaḥ pratipāditatvāt | tasmāt sarva-karma-tyāginaṃ praty evāyaṃ praśnaḥ | anartha-prāpti-śaṅkāyās tatraiva sambhavāt

 

Viśvanātha


kaccid iti praśne | ubhaya-vibhraṣṭaḥ karma-mārgāc cyuto yoga-mārgaṃ ca samyag aprāpta ity arthaḥ | chinnābhram iveti yathā chinnam abhraṃ meghaḥ pūrvasmād abhrād viśliṣṭam abhrāntaraṃ cāprāptaṃ sat madhye vilīyate tenāsya iha loke yoga-mārge praveśād viṣaya-bhoga-tyāgecchā samyag-vairāgyābhāvād viṣaya-bhogecchā ceti kaṣṭam | para-loke ca svarga-sādhanasya karmaṇo ‚bhāvāt | mokṣa-sādhanasya yogasyāpy aparipākān na svarga-mokṣāv ity ubhaya-loka evāsya vināśa iti dyotitam | ato brahma-prāpty-upāye pathi mārge vimūḍho ‚yam apratiṣṭhaḥ pratiṣṭhām āspadam aprāptaḥ san kaccit kiṃ naśyati na naśyati tvaṃ pṛcchyase

 

Baladeva


praśnāśayaṃ viśadayati kaccid iti praśne | niṣkāmatayā karmaṇo ‚nuṣṭhānān na svargādi-phalaṃ yogāsiddher nātmāvalokanaṃ ca tasyābhūt | evam ubhayasmād vibhraṣṭo ‚pratiṣṭho nirālambaḥ san kiṃ naśyati kiṃ vā na naśyati ? ity arthaḥ | chinnābhram iveti abhraṃ megho yathā pūrvasmād abhrād vicchinnaṃ param abhraṃ cāprāptam antarāle vilīyate, tadvad eveti nāśe dṛṣṭāntaḥ | katham evaṃ śaṅkā ? tatrāha – brahmaṇaḥ pathi prāpty-upāye yad asau vimūḍhaḥ

 
 

Michalski


Czyż nie utraci jednej i drugiej i czyż nie zginie, jak rozstrzępiony obłok, chwiejny, zbłąkany na drodze Brahmana, o silnoramienny?

 

Olszewski


brak tłumaczenia

 

Dynowska


Czy oddaliwszy się od obu dróg, chwiejny i niestały w swym do Boga dążeniu, nie zginie on, o Kriszno potężny, jak rozwiewający się obłok?

 

Sachse


Zboczywszy z obu [ścieżek],
pozbawiony oparcia,
zbłąkany na ścieżce brahmana,
czy nie ginie niczym rozdarty obłok, o Waleczny?

 

Kudelska


I czyż on, który pełen obaw i słaby, nie zginie jak rozwiany obłok;
Bez żadnej podpory, o Potężnoramienny, i zagubiony na drodze wiodącej do brahmana.

 

Rucińska


Zaliż nie ginie, z dróg obu zszedłszy, jak obłok rozdarty,
Bezradny o Wielkoręki, zgubiwszy ścieżkę Brahmana?

 

Szuwalska


Czy z tego powodu
Nie zginie on jak obłok, co przez wiatr rozwiany
Swego miejsca nie znalazł ani przeznaczenia?

 
 

BhG 6.39

etan me saṃśayaṃ kṛṣṇa chettum arhasy aśeṣataḥ
tvad-anyaḥ saṃśayasyāsya chettā na hy upapadyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he kṛṣṇa (Kryszno!),
[tvam] (ty) me (moją) etat saṃśayam (tę wątpliwość) aśeṣataḥ (całkowicie) chettum (przeciąć) arhasi (powinieneś).
tvad-anyaḥ (od ciebie inny) asya saṃśayasya (tej wątpliwości) chettā (przecinający) na hi upapadyate (zaiste nie istnieje).

 

tłumaczenie polskie


Kryszno, powinieneś ostatecznie rozwiać tę moją wątpliwość.
Nikt poza tobą nie jest w stanie zniszczyć tej wątpliwości.

 

analiza gramatyczna

etat etat sn. 2i.1 n. ten (z wyrazem saṃśaya m. możliwe jest użycie formy n. od etat – ārṣa-prayoga = użycie archaiczne);
me asmat sn. 6i.1 mój (skrócona forma od: mama);
saṃśayam saṃśaya 2i.1 m. wątpliwość, wahanie (od: sam-śī – chwiać się);
kṛṣṇa kṛṣṇa 8i.1 m. o czarny;
chettum chid (ciąć) inf. przeciąć, zniszczyć;
arhasi arh (być godnym, móc) Praes. P 2c.1 powinieneś, godzi ci się;
aśeṣataḥ av. całkowicie, bez reszty, kompletnie (od: śiṣ – pozostawiać, śeṣa – pozostałość, resztka, koniec; nieodmienny ablativus zakończony na –tas);
tvad-anyaḥ tvad-anya 1i.1 m. ; TP : tvattaḥ kenāpy anya iti [kogokolwiek] inny od ciebie (od: tvat – forma drugiej osoby l. pojedynczej używana głównie na początku złożeń; anya inny);
saṃśayasya saṃśaya 6i.1 m. wątpliwości, wahania (od: sam-śī – chwiać się);
asya idam sn. 6i.1 n. tego;
chettā chettṛ 1i.1 m. przecinacz, tnący (od: chid – ciąć);
na av. nie;
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
upapadyate upa-pad (iść ku, zbliżać się, stawać się, być właściwym) Praes. Ā 1c.1 osiągnie, jest możliwy, istnieje;

 

warianty tekstu


etan me → etaṃ me / enaṃ me (tego mojego);
 
 

Śāṃkara


etan me mama saṃśayaṃ kṛṣṇaś chettum apanetum arhasy aśeṣataḥ | tvad-anyas tvatto’nyaḥ ṛṣir devo vā cchettā nāśayitā saṃśayasyāsya na hi yasmād upapadyate na saṃbhavati | atas tvam eva cchettum arhasīty arthaḥ

 

Rāmānuja


śraddhayā yoge pravṛtto dṛḍhatarābhyāsarūpayatanavaikalyena yogasaṃsiddhim aprāpya yogāc calitamānasaḥ kāṃ gatiṃ gacchati; ubhayavibhraṣṭo ‚yaṃ cchinnābhram iva kaccin na naśyati? yathā meghaśakalaḥ pūrvasmād bṛhato meghāc chinnaḥ paraṃ bṛhantaṃ megham aprāpya madhye vinaṣṭo bhavati, tathaiva kaccin na naśyati / katham ubhayavibhraṣṭatā? apratiṣṭhaḥ, vimūḍho brahmaṇaḥ pathīti / yathāvasthitaṃ svargādisādhanabhūtaṃ karma phalābhisandhirahitasyāsya puruṣasya svaphalasādhanatvena pratiṣṭhā na bhavatīty apratiṣṭhaḥ / prakrānte brahmaṇaḥ pathi vimūḍhaḥ tasmāt pathaḥ pracyutaḥ / ataḥ ubhayavibhraṣṭatayā kim ayaṃ naśyaty eva, uta na naśyati? tam enaṃ saṃśayam aśeṣataś chettum arhasi / svataḥ pratyakṣeṇa yugapat sarvaṃ sadā paśyatas tvatto ‚nyaḥ saṃśayasyāsya chettā na hy upapadyate

 

Śrīdhara


tvayaiva sarvajñenāyaṃ mama sandeho nirasanīyaḥ | tvatto ‚nyas tv etat sandeha-nivartako nāsti ity āha etad iti etad enam | chettvā nivartakaḥ spaṣṭam anyat

 

Madhusūdana


yathopadarśita-saṃśayāpākaraṇāya bhagavantam antaryāmiṇam arthayate pārthaḥ etan ma iti | etad evaṃ pūrvopadarśitaṃ me mama saṃśayaṃ he kṛṣṇa cchettum apanetum arhasy aśeṣataḥ saṃśaya-mūlādharmādy-ucchedena | mad-anyaḥ kaścid ṛṣir vā devo vā tvadīyam imaṃ saṃśayam ucchetsyatīty āśaṅkyāha tvad-anya iti | tvat parameśvarāt sarvajñāc chāstra-kṛtaḥ parama-guroḥ kāruṇikād anyo ‚nīśvaratvena asarvajñaḥ kaścid ṛṣir vā devo vāsya yoga-bhraṣṭa-para-loka-gati-viṣayasya saṃśayasya cchettā samyag-uttara-dānena nāśayitā hi yasmā̆n nopapadyate na sambhavati tasmāt tvam eva pratyakṣa-darśī sarvasya parama-guruḥ saṃśayam etaṃ mama cchettum arhasīty arthaḥ

 

Viśvanātha


etad etam

 

Baladeva


etad iti klībtvam ārṣam | tvad iti sarveśvarāt sarvajñatvatto ‚nyo ‚nīśvaro ‚lpajñaḥ kaścid ṛṣiḥ

 
 

Michalski


To moje zwątpienie zechciej całkiem rozproszyć, o Kriszno! Niema bowiem nikogo prócz ciebie, coby mógł to zwątpienie zniweczyć.

 

Olszewski


brak tłumaczenia

 

Dynowska


Zechciej całkowicie rozproszyć tę moją wątpliwość, bowiem nikt prócz ciebie, o Kriszno, tej wątpliwości nie zdoła zniweczyć.

 

Sachse


Zechciej, Kriszno, położyć kres memu zwątpieniu!
Oprócz ciebie nikt bowiem nie jest zdolny
rozwiać mych wątpliwości.

 

Kudelska


Tę moją wątpliwość, Kriszno, zechciej rozstrzygnąć ostatecznie,
Któż inny prócz ciebie jest w stanie rozproszyć tę niepewność.

 

Rucińska


Tę oto moją wątpliwość racz rozwiać, Kryszno, bez reszty –
Nikt bowiem inny prócz Ciebie rozstrzygnąć jej nie jest w stanie.

 

Szuwalska


Proszę, rozprosz wątpliwość. Oprócz Ciebie, Kryszno,
Nikt nie zdoła pokonać niepewności mojej.«

 
 

BhG 6.40

śrī-bhagavān uvāca
pārtha naiveha nāmutra vināśas tasya vidyate
na hi kalyāṇa-kṛt kaś-cid durgatiṃ tāta gacchati

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (powiedział):
he pārtha (Prythowicu!), he tāta (o miły),
na eva iha (zaiste nie tutaj) na amutra (nie w zaświatach) tasya [yoga-bhraṣṭasya] (tego odpadłego od jogi) vināśaḥ (zniszczenie) na vidyate (nie istnieje).
kaś-cit (żaden) kalyāṇa-kṛt (czyńca dobra) durgatim (ku nieszczęściu) na hi gacchati (zaiste nie idzie).

 

tłumaczenie polskie


Chwalebny Pan rzekł:
Prythowicu, zaiste ani tutaj, ani po śmierci nie zazna on zniszczenia.
O miły, nikt kto czyni dobro nie zdąża ku nieszczęściu.

 

analiza gramatyczna

śrī-bhagavān śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān itiPan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny);
uvāca vac (mówić) Perf. P 1c.1 powiedział;
pārtha pārtha 8i.1 m. o synu Prythy (od: pṛth – rozszerzać, pṛthā – Kunti, matka Pandowiców);
na av. nie;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
iha av. tutaj (często w znaczeniu: w tym świecie);
na av. nie;
amutra av. tam, w następnym świecie, w następnym życiu (od: adas – tamten – odległy, nie dostępny wzrokowi; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
vināśaḥ vināśa 1i.1 m. zniszczenie, zanik (od: vi-naś – niszczeć, zanikać);
tasya tat sn. 6i.1 m. jego;
vidyate vid (być, istnieć) Praes. Ā 1c.1 jest;
na av. nie;
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
kalyāṇa-kṛt kalyāṇa-kṛt 1i.1 m. ; yaḥ kalyāṇaṃ karoti saḥ ten który czyni dobro (od: kalyāṇa – piękno, dobro, pomyślność; kṛ – robić; -kṛt – na końcu złożeń wskazuje na sprawcę, twórcę);
kaś-cit kim-cit sn. 1i.1 m. jakikolwiek (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności);
durgatim dur-gati 2i.1 f. nieszczęście, cierpienie, bieda, piekło (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; gam – iść, gati – poruszanie się, droga, podróż, rezultat, schronienie, źródło);
tāta tāta 8i.1 m. miły, kochany (zwrot pełen uczucia);
gacchati gam (iść, osiągać) Praes. P 1c.1 osiąga, idzie;

 

warianty tekstu


tāta → jātu (zawsze);

 
 

Śāṃkara


he pārtha naiva iha loke nāmutra parasmin vā loke vināśas tasya vidyate nāsti | nāśo nāma pūrvasmāt hīnajanmaprāptiḥ sa yogabhraṣṭasya nāsti | na hi yasmāt kalyāṇakṛt śubhakṛt kaścit durgatiṃ kutsitāṃ gatiṃ he tāta, tanoti ātmānaṃ putrarūpeṇeti pitā tāta ucyate | pitaiva putreti putro’pi tāta ucyate | śiṣyo’pi putra ucyate | yato na gacchati

 

Rāmānuja


śraddhayā yoge prakrāntasya tasmāt pracyutasyeha cāmutra ca vināśo na vidyate prākṛtasvargādibhogānubhave brahmānubhave cābhilaṣitān avāptirūpaḥ pratyavāyākhyāniṣṭāvāptirūpaś ca vināśo na vidyata ityarthaḥ / na hi niratiśayakalyāṇarūpayogakṛt kaścit kālatraye ‚pi durgatiṃ gacchati

 

Śrīdhara


tatrottaraṃ śrī-bhagavān uvāca pārtheti sārdhaiś caturbhiḥ | iha-loke nāśa ubhaya-bhraṣṭāt pātityam | amutra para-loke nāśo naraka-prāptiḥ | tad ubhayaṃ tasya nāsty eva | yataḥ kalyāṇa-kṛc cubha-kārī kaścid api durgatiṃ na gacchati | ayaṃ ca śubhakārī śraddayā yoge pravṛttatvāt | tāteti loka-rītyopalālayan sambodhayati

 

Madhusūdana


evam arjunasya yoginaṃ prati nāśāśaṅkāṃ pariharann uttaraṃ śrī-bhagavān uvāca pārtheti | ubhaya-vibhraṣṭo yogī naśyatīti ko ‚rthaḥ | kim iha loke śiṣṭa-garhaṇīyo bhavati veda-vihita-karma-tyāgāt | yathā kaścid ucchṛṅkhalaḥ | kiṃ vā paratra nikṛṣṭāṃ gatiṃ prāpnoti | yathoktaṃ śrutyā – athaitayoḥ pathor na katareṇacana te kīṭāḥ pataṅgā yadi dandaśūkam iti | tathā coktaṃ manunā — vāntāśy ulkā-mukhaḥ preto vipro dharmāt svakāc cyutaḥ [Manu 12.71] ity ādi | tad ubhayam api nety āha he pārtha pārtha naiveha nāmutra vināśas tasya yathā-śāstraṃ kṛta-sarva-karma-saṃnyāsasya sarvato viraktasya gurum upasṛtya vedānta-śravaṇādi kurvato ‚ntarāle mṛtasya yoga-bhraṣṭasya vidyate |

ubhayatrāpi tasya vināśo nāstīty atra hetum āha hi yasmāt kalyāṇa-kṛc chāstra-vihita-kārī kaścid api durgatim ihākīrtiṃ paratra ca kīṭādi-rūpatāṃ na gacchati | ayaṃ tu sarvotkṛṣṭa eva san durgatiṃ na gacchatīti kim u vaktavyam ity arthaḥ | tanoty ātmānaṃ putra-rūpeṇeti pitā tata ucyate | svārthike ‚ṇi tata eva tāto rākṣasa-vāyasādivat | pitaiva ca putra-rūpeṇa bhajatīti putra-sthānīyasya śiṣyasya tāteti sambodhanaṃ kṛpātiśaya-sūcanārtham | yad uktaṃ yoga-bhraṣṭaḥ kaṣṭāṃ gatiṃ gacchati ajñatve sati deva-yāna-pitṛ-yāna-mārgānyatarāsambandhitvāt svadharma-bhraṣṭavad iti | tad ayuktam | etasya devayāna-mārga-sambandhitvena hetor asiddhatvāt | pañcāgni-vidyāyāṃ ya itthaṃ vidur ye cāmī araṇye śraddhāṃ satyam upāsate te ‚rcir abhisambhavantīty aviśeṣeṇa pañcāgni-vidām ivātaskratūnāṃ śraddhā-satyavatāṃ mumukṣūṇām api deva-yāna-mārgeṇa brahma-loka-prāpti-kathanāt | śravaṇādi-parāyaṇasya ca yoga-bhraṣṭasya śraddhānvito bhūtvety anena śraddhāyāḥ prāptatvāt | śānto dānta ity anena cānṛta-bhāṣaṇa-rūpa-vāg-vyāpāra-nirodha-rūpasya satyasya labdhatvāt | bahir indiryāṇām ucchṛṅkhala-vyāpāra-nirodho hi damaḥ | yoga-śāstre ca ahiṃsā-satyāsteya-brahmacaryāparigrahā yamāḥ [YogaS 2.30] iti yogāṅga-svenoktatvāt | yadi tu satya-śabdena brahmaivocyate tadāpi na kṣatiḥ | vedānta-śravaṇāder api satya-brahma-cintana-rūpatvāt | atat-kratutve ‚pi ca pañcāgni-vidām iva brahma-loka-prāpti-sambhavāt | tathā ca smṛtiḥ saṃnyāsād brahmaṇaḥ sthānam iti | tathā prātyahika-vedānta-vākya-vicārasyāpi brahma-loka-prāpti-sādhanatvāt samuditānāṃ teṣāṃ tat-sādhanatvaṃ kiṃ citram | ataeva sarva-sukṛta-rūpatvaṃ yogi-caritasya taittirīyā āmananti tasyaivaṃ viduṣo yajñasya ity ādinā | smaryate ca –
snātaṃ tena samasta-tīrtha-salile sarvā ‚pi dattāvanir
yajñānāṃ ca kṛtaṃ sahasram akhilā devāś ca sampūjitāḥ |
saṃsārāc ca samuddhṛtāḥ sva-pitaras trailokya-pūjyo ‚py asau
yasya brahma-vicāraṇe kṣaṇam api sthairyaṃ manaḥ prāpnuyāt || iti

 

Viśvanātha


iha loke amutra para-loke ‚pi kalyāṇaṃ kalyāṇa-prāpakaṃ yogaṃ karotīti saḥ

 

Baladeva


evaṃ pṛṣṭo bhagavān uvāca pārtheti | tasyokta-lakṣaṇasya yogina iha prākṛtike loke ‚mutrāprākṛtike ca loke vināśaḥ svargādi-sukha-vibhraṃśa-lakṣaṇaḥ paramātmāvalokana-vibhraṃśa-lakṣaṇaś ca na vidyate na bhavati | kiṃ cottaratra tat-prāptir bhaved eve | hi yataḥ | kalyāṇa-kṛt niḥśreyasopāya-bhūta-sad-dharma-yogārambhī durgatiṃ tad-ubhayābhāva-rūpāṃ daridratāṃ na gacchati | he tātety ativātsalyāt saṃbodhanam | tenātyātmānaṃ putra-rūpeṇa iti vyutpattes | tataḥ pitā svārthike ‚ṇi | tata eva tātaḥ putraṃ śiṣyaṃ cātikṛpayā jyeṣṭas tathā sambodhayati

 
 

Michalski


Wzniosły rzekł:
Ani na tym ani na tamtym świecie niema dlań zaguby, o Partho! Nikt bowiem, kto dobrze czyni, nie pójdzie na zatratę, ukochany!

 

Olszewski


Błogosławiony.
Synu Prithy, ani tu ani tam taki człowiek nie może zginąć. Człowiek prawy, przyjacielu, nie wchodzi nigdy na drogę nieszczęśliwą.

 

Dynowska


Błogosławiony rzecze Pan:
Zaprawdę, o synu Prity, ani w tym, ani w tamtym świecie nie czeka go zatracenie, albowiem człowiek sprawiedliwy, o przyjacielu mój, nie może nigdy na srogi los zasłużyć.

 

Sachse


Czcigodny rzekł:
Ani tu, na tym świecie, ani na tamtym —
nigdzie nie czeka go zguba, o synu Prithy.
Nikogo bowiem, kto czyni dobro, mój miły,
nie czeka zły los.

 

Kudelska


Czcigodny pan rzecze:
Ani tu w tym życiu, ani na innym świecie zguba go, Partho, nie spotka,
Gdyż tak się nigdy nie dzieje, mój drogi, aby zły los dotykał ludzi szlachetnych.

 

Rucińska


Rzekł Pan:
Ni tu, ni na tamtym świecie nie czeka go zguba, Partho.
Nikt bowiem, kto dobrze czyni, nie wpadnie w biedę, mój drogi!

 

Szuwalska


»Synu Kunti – rzekł na to Władca Wszystkich Bogactw –
Nigdy – teraz ni później zniszczony nie będzie
Ten, kto podjął starania, by dążyć do prawdy.

 
 

BhG 6.41

prāpya puṇya-kṛtāṃl lokān uṣitvā śāśvatīḥ samāḥ
śucīnāṃ śrī-matāṃ gehe yoga-bhraṣṭo bhijāyate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yoga-bhraṣṭaḥ (odpadły od jogi) puṇya-kṛtān (uczynione dzięki szlachetności) lokān (światy) prāpya (osiągnąwszy)
[tatra] (tam) śāśvatīḥ (liczne) samāḥ (lata) uṣitvā (przebywawszy)
śucīnām (szlachetnych) śrī-matām (majętnych) gehe (w domu) abhijāyate (rodzi się).

 

tłumaczenie polskie


Kto upadł w jodze, gdy osiągnie światy powstałe dzięki zasługom
i spędzi [tam] liczne lata, ten rodzi się w domu [ludzi] szlachetnych i majętnych.

 

analiza gramatyczna

prāpya pra-āp (osiągać) absol. osiągnąwszy, otrzymawszy;
puṇya-kṛtān puṇya-kṛta 2i.3 m. ; TP : puṇyena kṛtān itiuczynione dzięki szlachetności (od: – oczyszczać, lub puṇ – działać cnotliwie, puṇya – szlachetność, dobro, pobożność, czyn przynoszący zasługę, czystość; kṛ – robić, PP kṛta – uczyniony);
lokān loka 2i.3 m. światy;
uṣitvā vas (mieszkać) absol. pomieszkawszy;
śāśvatīḥ śāśvatī 2i.3 f. wieczne, liczne (od: śaśvat – wieczny, bezustanny, liczny);
samāḥ samā 2i.3 f. lata;
śucīnām śucin 6i.3 m. posiadających czystość, pobożnych, szlachetnych (od: śuc – jaśnieć, być mokrym, śuci –czysty);
śrī-matām śrī-mat 6i.3 m. posiadających majestat, bogatych (od: śrī blask, majestat, fortuna; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
gehe geha 7i.1 n. dom, siedziba, rodzina (zniekształcona forma od: gṛha – dom, posiadłość);
yoga-bhraṣṭaḥ yoga-bhraṣṭa 1i.1 m. ; TP : yogād bhraṣṭa itiodpadły od jogi (od: bhraṃś – odpadać, upadać, ulec zniszczeniu, PP bhraṣṭa – odpadły, oddzielony, zniszczony, stracony; yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
abhijāyate abhi-jan (rodzić się, powstawać) Praes. Ā 1c.1 rodzi się;

 

warianty tekstu


puṇya-kṛtāṃl lokānpuṇya-kṛtāṃ lokān / puṇyatamāṃl lokān (światy należące do czyńców dobra / najszlachetniejsze światy);
śāśvatīḥsamāḥ → śāśvatī-samāḥ (nieprzemijające lata);
yoga-bhraṣṭo bhijāyate → yoga-naṣṭo bhijāyate / yoga-bhraṣṭo hi jāyate / yoga-bhraṣṭo pi ijāyate  (rodzi się ten, który jest zniszczony w jodze / zaiste rodzi się ten, kto odpadł od jogi / choć odpadł od jogi rodzi się);

 
 

Śāṃkara


kiṃ tv asya bhavati ?—

yoga-mārge pravṛttaḥ saṃnyāsī sāmarthyāt prāpya gatvā puṇya-kṛtām aśvamedhādi-yājināṃ lokān, tatra coṣitvā vāsam anubhūya śāśvatīr nityāḥ samāḥ saṃvatsarān, tad-bhoga-kṣaye śucīnāṃ yathokta-kāriṇāṃ śrīmatāṃ vibhūti-matāṃ gehe gṛhe yoga-bhraṣṭaḥ abhijāyate

 

Rāmānuja


katham ayaṃ bhaviṣyatīty atrāha

yajjātīyabhogābhikāṅkṣayā yogāt pracyuto ‚yam, atipuṇyakṛtāṃ prāpyān lokān prāpya tajjātīyān atikalyāṇān bhogān yogamāhātmyād eva bhuñjāno yāvat tadbhogatṛṣṇāvasānaṃ śaśvatīḥ samās tatroṣitvā tasmin bhoge vitṛṣṇaḥ śucīnāṃ śrīmatām yogopakramayogyānāṃ kule yogopakrame bhraṣṭo yogamāhātmyāj jāyate

 

Śrīdhara


tarhi kim asau prāpnotīty apekṣāyām āha prāpyeti | puṇya-kṛtāṃ puṇya-kāriṇām aśvamedhādi-yājināṃ lokān prāpya tatra śāśvatīḥ samāḥ bahūn saṃvatsarān uṣitvā vāsa-sukham anubhūya śucīnāṃ sad-ācārāṇāṃ śrīmatāṃ dhaninām | gehe sa yoga-bhraṣṭo ‚bhijāyate janma prāpnoti

 

Madhusūdana


tad evaṃ yoga-bhraṣṭasya śubha-kṛttvena loka-dvaye ‚pi nāśābhāve kiṃ bhavatīty ucyate prāpyeti | yoga-mārga-pravṛttaḥ sarva-karma-saṃnyāsī vedānta-śravaṇādi kurvann antarāle mriyamāṇaḥ kaścit pūrvopacita-bhoga-vāsanā-prādurbhāvād viṣayebhyaḥ spṛhayati | kaścit tu vairāgya-bhāvanā-dāḍhyān na spṛhayati | tayoḥ prathamaḥ prāpya puṇya-kṛtām aśvamedha-yājināṃ lokān arcir-ādi-mārgeṇa brahma-lokān | ekasminn api bhoga-bhūmi-bhedāpekṣayā bahu-vacanam | tatra coṣitvā vāsam anubhūya śāśvatīr brahma-parimāṇenākṣāyāḥ samāḥ saṃvatsarān, tad-ante śucīnāṃ śuddhānāṃ śrīmatāṃ vibhūtimatāṃ mahārāja-cakravartināṃ gehe kule bhoga-vāsanāśoṣa-sad-bhāvād ajātaśatru-janakādivad yoga-bhraṣṭo ‚bhijāyate | bhoga-vāsanā-prābalyād brahma-lokānte sarva-karma-saṃnyāsāyogyo mahārājo bhavatīty arthaḥ

 

Viśvanātha


tarhi kāṃ gatim asau prāpnotīty ata āha prāpyeti | puṇya-kṛtām aśvamedhādi-yājināṃ lokān iti yogasya phalaṃ mokṣo bhogaś ca bhavati | tatrāpakva-yogino bhogecchāyāṃ satyāṃ yoga-bhraṃśe sati bhoga eva | paripakva-yoginas tu bhogecchāyā asambhavān mokṣa eva | kecit tu paripakva-yogino ‚pi daivād bhogecchāyāṃ satyāṃ kardama-saubharyādi-dṛṣṭyā bhoagam apy āhur iti | śucīnāṃ sad-ācārāṇāṃ śrīmatāṃ dhanika-vaṇig-ādīnāṃ rājñāṃ vā

 

Baladeva


aihikīṃ sukha-sampattiṃ tāvad āha prāpyeti | yādṛśa-viṣaya-spṛhayā sva-dharme śithilo yogāc ca vicyuto ‚yaṃ tādṛśān viṣayān ātmoddeśyaka-niṣkāma-svadharma-yogārambha-māhātmyena puṇya-kṛtām aśvamedhādi-yājināṃ lokān pāpya bhuṅkte tān bhuñjāno yāvatībhis tad-bhoga-tṛṣṇā-vinivṛttis tāvatīḥ śāśvatīḥ bahvīḥ samāḥ saṃvatsarāṃs teṣu lokeṣūṣitvā sthitvā tad-bhoga-vitṛṣṇas tebhyo lokebhyaḥ śucīnāṃ sad-dharma-niratānāṃ yogārhāṇāṃ śrīmatāṃ dhanināṃ gehe pūrvārabdha-yoga-māhātmyāt sa yoga-śreṣṭho ‚bhijāyata ity alpa-kālārabdha-yogād bhraṣṭasya gatir iyaṃ darśitā

 
 

Michalski


Jeżeli odpadł od Jogi, osiągnie światy tych, co dobrze czynili i zamieszka tam nieprzeliczone lata, a później narodzi się na nowo w domu szczęśliwych i błogosławionych.

 

Olszewski


Człowiek taki idzie do miejsc czystych; tam przebywa wielką ilość lat; potem odradza się w rodzinie czystych i błogosławionych,

 

Dynowska


Ten, kto nie poddał Jodze, znajdzie się w świetlanej krainie sprawiedliwych, skąd po niezliczonych latach znów na ziemię powróci, rodząc się w domu zacnych i bogobojnych ludzi;

 

Sachse


Ten, kto zboczył ze ścieżki jogi,
udaje się do krain [ludzi] pełnych zasług,
i tam spędza długie lata,
poczem odradza się
w domu szlachetnych i czcigodnych,

 

Kudelska


Ten, który oddalił się od jogi, osiąga krainę sprawiedliwą
l przebywając tam przez bardzo wiele lat, narodzi się ponownie w religijnym i szacownym domu.

 

Rucińska


Osiąga świat zasłużonych! Długie przeżywszy tam lata,
Rodzi się z jogi wypadły w domu szlachetnych i możnych.

 

Szuwalska


Odstąpiwszy od ścieżki poznania, osiągnie
Krainę, gdzie pobożni trafiają po śmierci,
By po latach rozkoszy znów zstąpić na ziemię,
Rodząc się w domu dobrych i bogatych ludzi

 
 

BhG 6.42

atha vā yoginām eva kule bhavati dhīmatām
etad dhi durlabhataraṃ loke janma yad īdṛśam

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


atha vā (lub wówczas) dhī-matām (posiadających mądrość) yoginām eva (właśnie joginów) kule (w rodzinie) bhavati (staje się).
yat īdṛśam (które takiego rodzaju) janma (narodziny) etat hi (te zaiste) loke (w świecie) durlabha-taram [asti] (są trudne do osiągnięcia).

 

tłumaczenie polskie


Lub też pojawia się w rodzinie joginów posiadających mądrość.
Zaiste w [tym] świecie niezwykle trudno osiągnąć takie narodziny.

 

analiza gramatyczna

atha av. wówczas, a oto, co więcej, lecz, z pewnością, raczej;
av. lub, i, z drugiej strony, nawet jeśli, jednakże;
yoginām yogin 6i.3 m. joginów, połączonych (od: yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
kule kula 7i.1 n. w rodzie, w rodzinie
bhavati bhū (być) Praes. P 1c.1 staje się;
dhīmatām dhīmant 6i.3 m. posiadających rozum, mądrych (od: dhī – myśleć, rozważać; dhī – myśl, rozum; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
etat etat sn. 1i.1 n. to;
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
durlabhataram dur-labha-tara 1i.1 n. niezwykle trudne do osiągnięcia (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; labh – zabierać, zdobywać; lābha – osiągnięcie, zdobycz; stopień wyższy od: durlabha – durlabha-tara, durlabha-tama)
loke loka 7i.1 m. w świecie;
janma janman 1i.1 n. narodziny (od: jan – rodzić);
yat yat sn. 1i.1 n. które;
īdṛśam īdṛśa 1i.1 n. takie, takiego rodzaju;

 

warianty tekstu


bhavati → mahati (w potężnej [rodzinie]);
dhīmatām → nirmale (w pozbawionej skażenia [rodzinie]);
kule bhavati dhīmatām → jāyate dhī śrīmatāṃ kule (zaiste rodzi się w rodzie majętnych);

 
 

Śāṃkara


athavā śrīmatāṃ kulāt anyasmin yoginām eva daridrāṇāṃ kule bhavati jāyate dhīmatāṃ buddhimatām | etat hi janma, yat daridrāṇāṃ yogināṃ kule, durlabhataraṃ duḥkha-labhyataraṃ pūrvam apekṣya loke janma yad īdṛśaṃ yathokta-viśeṣaṇe kule

 

Rāmānuja


paripakvayogaś calitaś cet, yogināṃ dhīmatāṃ yogaṃ kurvatāṃ svayam eva yogopadeśakṣamāṇāṃ mahatāṃ kule bhavati; tad etad ubhayavidhaṃ yogayogyānāṃ yogināṃ ca kule janma loke prākṛtānāṃ durlabhataram / etat tu yogamāhātmyakṛtam

 

Śrīdhara


alpa-kālābhyasta-yoga-bhraṃśe gatir iyam uktā | cirābhyasta-yoga-bhraṃśe tu pakṣāntaram āha athaveti | yoga-niṣṭhānāṃ dhīmatāṃ jñāninām eva kule jāyate | na tu pūrvoktānām ārūḍha-yogānāṃ kule | etaj janma stauti īdṛśaṃ yaj janma etad dhi loke durlabhataraṃ mokṣa-hetutvāt

 

Madhusūdana


dvitīyaṃ prati pakṣāntaram āha athaveti | śraddhā-vairāgyādi-kalyāṇa-guṇādhikye tu bhoga-vāsanā-virahāt puṇya-kṛtāṃ lokān aprāpyaiva yoginām eva daridrāṇāṃ brāhmaṇānāṃ na tu śrīmatāṃ rājñāṃ gṛhe yoga-bhraṣṭa-janma tad api durlabham aneka-sukṛta-sādhyatvān mokṣa-paryavasāyitvāc ca | yat tu śucīnāṃ daridrāṇāṃ brāhmaṇānāṃ brahma-vidyāvatāṃ kule janma | etad dhi prasiddhaṃ śukādivat | durlabhataraṃ durlabhād api durlabhaṃ loke yad īdṛśaṃ sarva-pramāda-kāraṇa-śūnyaṃ janmeti dvitīyaḥ stūyate bhoga-vāsanā-śūnyatvena sarva-karma-saṃnyāsārhatvāt

 

Viśvanātha


alpa-kālābhyasta-yoga-bhraṃśe gatir iyam uktā | cira-kālābhyasta-yoga-bhraṃśe tu pakṣāntaram āha athaveti | yogināṃ nimi-prabhṛtīnām ity arthaḥ

 

Baladeva


cirārābdhād yogād bhraṣṭasya gatim āha athaveti | yogināṃ yogam abhyasatāṃ dhīmatāṃ yoga-deśikānāṃ kule bhavaty utpadyate | dvividhaṃ janma stauti etad iti | yogārhāṇāṃ yogam abhyasatāṃ ca kule pūrva-yoga-saṃskāra-bala-kṛtam etaj janma prākṛtānām atidurlabham

 
 

Michalski


Lub też, może, narodzi się w pokoleniu mądrych joginów, a takie narodzenie jest trudniejsze, niż cokolwiekbadź innego na świecie.

 

Olszewski


lub nawet mędrców, uprawiających jedność mistyczną: otóż trudno jest otrzymać na tym świecie taki początek.

 

Dynowska


albo nawet w rodzinie Jogów rozumnych, choć zasłużyć na takich rodziców niezmiernie jest w tym świecie trudno.

 

Sachse


albo nawet pojawia się
w rodzinie światłych joginów.
Takie jednak narodziny
są w tym świecie bardzo trudno dostępne.

 

Kudelska


Może nawet narodzić się w rodzinie bardzo uczonych joginów,
Choć takie narodziny na tym świecie to wielka rzadkość.

 

Rucińska


Albo w rodzinie joginów pełnych mądrości się zjawia –
Takie jak te narodziny najrzadsze są wszakże w świecie!

 

Szuwalska


Albo w rodzinie mędrców o duchowej wiedzy,
Co jest rzadkie w tym świecie, lecz w takich warunkach
Odzyska swoją dawną, duchową świadomość,
By ku doskonałości dalszą podjąć drogę.

 
 

BhG 6.43

tatra taṃ buddhi-saṃyogaṃ labhate paurva-dehikam
yatate ca tato bhūyaḥ saṃsiddhau kuru-nandana

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he kuru-nandana (o radości wśród Kurów!),
tatra [yoginām kule] (tam w rodzinie joginów) tam paurva-dehikam (ten związany z wcześniejszym ciałem) buddhi-saṃyogam (związek z roztropnością) labhate (zyskuje),
tataḥ ca (i wówczas) bhūyaḥ (ponownie) saṃsiddhau (ku doskonałości) yatate (skłania się).

 

tłumaczenie polskie


O radości wśród Kurów, tam zyskuje połączenie z roztropnością z poprzedniego ciała
i wówczas ponownie trudzi się, by osiągnąć doskonałość.

 

analiza gramatyczna

tatra av. tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
tam tat sn. 2i.1 m. te;
buddhi-saṃyogam buddhi-saṃyoga  2i.1 m. ; TP : buddhyā saṃyogam iti  – związek z roztropnością (od: budh – budzić, rozumieć, percepować; buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd; sam-yuj – zaprzęgać, łączyć, saṃyoga  – związek, połączenie);
labhate labh (zabierać, zdobywać) Praes. Ā 1c.1 osiąga, zdobywa;
paurva-dehikam paurva-dehika 2i.1 m. związany z wcześniejszym ciałem (od: pūrva – wcześniejszy, starożytny; dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało; purva-deha – wcześniejsze ciało);
yatate yat (porządkować, trudzić się) Praes. Ā 1c.1 trudzi się, skłania się ku (ku czemu? – wymaga locativusu);
ca av. i;
tataḥ av. wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
bhūyaḥ av. bardziej, ponownie, ponadto;
saṃsiddhau sam-siddhi 7i.1 f. w osiągnięciu, w spełnieniu, w doskonałości, w sukcesie (od: sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
kuru-nandana kuru-nandana 8i.1 m. ; TP : kurūṇāṃ nandanetio radości wśród Kurów (od: od: kuru – Kuru, Kurowie – potomkowie Kuru; nand – radować, nandana – radość, uciecha);

 

warianty tekstu


taṃ buddhi-saṃyogaṃsaṃbuddhi-saṃyogaṃ (związek z pełną roztropnością);
paurva-dehikam → pūrva-daihikaṃ / paurva-daihikam / pūrva-dehikaṃ  (związany z wcześniejszym ciałem);
yatate ca tato bhūyaḥ → tato bhūyo ‘pi yatate (dlatego nawet ponownie trudzi się);
saṃsiddhau → siddhaye (dla doskonałości);

 
 

Śāṃkara


yasmāt—

tatra yogināṃ kule taṃ buddhi-saṃyogaṃ buddhyā saṃyogaṃ buddhi-saṃyogaṃ labhate paurvadehikaṃ pūrvasmin dehe bhavaṃ paurvadehikam | yatate ca prayatnaṃ ca karoti tatas tasmāt pūrva-kṛtāt saṃskārāt bhūyo bahutaraṃ saṃsiddhau saṃsiddhi-nimittaṃ he kuru-nandana

 

Rāmānuja


tatra janmani paurvadaihikaṃ tam eva yogaviṣayaṃ buddhisaṃyogaṃ labhate / tataḥ suptaprabuddhavad bhūyaḥ saṃsiddhau yatate yathā nāntarāyahato bhavati, tathā yatate / tena pūrvābhyāsena pūrveṇa yogaviṣyeṇābhyāsena saḥ yogabhraṣṭo hy avaśo ‚pi yoga eva hriyate / prasiddhaṃ hy etad yogamāhātmyam ityarthaḥ

 

Śrīdhara


tataḥ kiṃ ? ata āha tatreti sārdhena | sa tatra dvi-prakāre ‚pi janmani pūrva-dehe bhavaṃ paurvadehikam | tam eva brahma-viṣayayā buddhyā saṃyogaṃ labhate | tataś ca bhūyo ‚dhikaṃ saṃsiddhau mokṣe prayatnaṃ karoti

 

Madhusūdana


etādṛśa-janma-dvayasya durlabhatvaṃ kasmāt ? yasmāt tatra tam iti | tatra dvi-prakāre ‚pi janmani pūrva-dehe bhavaṃ paurvadehikam sarva-karma-saṃnyāsa-gurūpasadana-śravaṇa-manana-nididhyāsanānāṃ madhye yāvat-paryantam anuṣṭhitaṃ tāvat paryantam eva taṃ brahmātmaikya-viṣayayā buddhyā saṃyogaṃ tat-sādhana-kalāpam iti yāvat | labhate prāpnoti | na kevalaṃ labhata eva kintu tatas tal-lābhānantaraṃ bhūyo ‚dhikaṃ labdhāyā bhūmer agrimāṃ bhūmiṃ sampādayituṃ saṃsiddhau saṃsiddhir mokṣas tan-nimittaṃ yatate ca prayatnaṃ karoti ca | yāvan mokṣaṃ bhūmikāḥ sampādayatīty arthaḥ | he kuru-nandana tavāpi śucīnāṃ śrīmatāṃ kule yoga-bhraṣṭa-janama jātam iti pūrva-vāsanā-vaśād anāyāsenaiva jñāna-lābho bhaviṣyatīti sūcayituṃ mahā-prabhāvasya kuroḥ kīrtanam |

ayam artho bhagavad-vaśiṣṭha-vacane vyaktaḥ | yathā śrī-rāmaḥ –

ekām atha dvitīyāṃ vā tṛtīyāṃ bhūmikām uta |
ārūḍhasya mṛtakasyātha kīdṛśī bhagavan gatiḥ ||

pūrvaṃ hi sapta bhūmayo vyākhyātāḥ | tatra nityānitya-vastu-viveka-pūrvakād ihāmutrārtha-bhoga-vairāgyāc chama-dama-śraddhā-titikṣā-sarva-karma-saṃnyāsādi-puraḥsarā mumukṣā śubhecchākhyā prathamā bhūmikā | sādhana-catuṣṭaya-sampad iti tāvat | tataḥ śravaṇa-manana-pariniṣpannasya tattva-jñānasya nirvicikitsanā-rūpā tanu-mānasā nāma tṛtīyā bhūmikā | nididhyāsana-sampad iti yāvat | caturthī bhūmikā tu tattva-sākṣātkāra eva | pañcama-ṣaṣṭha-saptama-bhūmayas tu jīvanmukter avāntara-bhedā iti tṛtīye prāg-vyākhyātam | tatra caturthīṃ bhūmiṃ prāptasya mṛtasya jīvan-mukty-abhāve ‚pi videha-kaivalyaṃ prati nāsty eva saṃśayaḥ | tad-uttara-bhūmi-trayaṃ prāptas tu jīvann api muktaḥ kim u videha iti nāsty eva bhūmikā-catuṣṭaye śaṅkā | sādhana-bhūta-bhūmikā-traye tu karma-tyāgāj jñānālābhāc ca bhavati śaṅketi tatraiva praśnaḥ |

śrī-vaśiṣṭhaḥ –

yoga-bhūmikayotkrānta-jīvitasya śarīriṇaḥ |
bhūmikāṃśānusāreṇa kṣīyate pūrva-duṣkṛtam ||
tataḥ sura-vimāneṣu loka-pāla-pureṣu ca |
merūpavana-kuñjeṣu ramate ramaṇī-sakhaḥ ||
tataḥ sukṛta-saṃbhāre duṣkṛte ca purākṛte |
bhoga-kṣayāt parikṣīṇe jāyante yogino bhuvi ||
śucīnāṃ śrīmatāṃ gehe gupte guṇavatāṃ satām |
janitvā yogam evaite sevante yoga-vāsitāḥ ||
tatra pāg-bhavanābhyastaṃ yoga-bhūmi-kramaṃ budhāḥ |
dṛṣṭvā paripatanty uccair uttaraṃ bhūmikā-kramam || iti |

atra prāg-upacita-bhoga-vāsanā-prābalyād alpa-kālābhyasta-vairāgya-vāsanā-daurbalyena prāṇotkrānti-samaye prādurbhūta-bhoga-spṛhaḥ sarva-karma-saṃnyāsī yaḥ sa evoktaḥ | yas tu vairāgya-vāsanā-prābalyāt prakṛṣṭa-puṇya-prakaṭita-parameśvara-prasāda-vaśena prāṇotkrānti-samaye ‚nudbhūta-bhoga-spṛhaḥ saṃnyāsī bhoga-vyavadhānaṃ vinaiva brāhmaṇānām eva brahma-vidāṃ sarva-pramāda-kāraṇa-śūnye kule samutpannas tasya prāktana-saṃskārābhivyaktenāyāsenaiva sambhavān nāsti pūrvasyaiva mokṣaṃ praty āśaṅketi sa vasiṣṭhena nokto bhagavatā tu parama-kāruṇikenāthaveti pakṣāntaraṃ kṛtvokta eva | spaṣṭam anyat

 

Viśvanātha


tatra dvividhe ‚pi janmani buddhyā paramātma-niṣṭhayā saha saṃyogaṃ paurvadaihikaṃ pūrva-janma-bhavam

 

Baladeva


āmutrikīṃ sukha-sampattiṃ vaktuṃ pūrva-saṃskāra-hetukaṃ sādhanam āha tatreti | tatra dvividhe janmani paurvadaihikaṃ pūrva-dehe bhavam | buddhyā svadharma-svātma-paramātma-viṣayā saṃyogaṃ sambandhaṃ labhate | tataś ca hṛd-viśuddhi-sva-paramātmāvaloka-rūpāyāṃ saṃsiddhau nimitte svāpotthitavad bhūyo bahutaraṃ yatate | yathā punar vighna-hato na syāt

 
 

Michalski


On tam odnajdzie to samo poznanie, które posiadał w poprzednim życiu i będzie mocniej odtąd, dążył ku doskonałości, potomku Kurawów.

 

Olszewski


Wówczas rozpoczyna znowu pobożne ćwiczenia, którym się oddawał w swem życiu poprzedniem i z większą siłą dąży w kierunku doskonałości, o synu Kauravy.

 

Dynowska


Tam, o radości Kaurawów, odzyska w swym poprzednim żywocie zdobytą zdolność jednoczenia się z Duchem i trud pielgrzymki ku doskonałości podejmie na nowo.

 

Sachse


Tam dziedziczy
zdobytą w swych poprzednich wcieleniach
zdolność rozumienia,
i jeszcze usilniej dąży do doskonałości,
o Radości Kaurawów!

 

Kudelska


Tam odzyska panowanie nad swym rozumem, już w poprzednim życiu zdobyte,
I z tym znów wyruszy, aby zdobyć jeszcze większą doskonałość, o Radości rodu Kuru.

 

Rucińska


Tam uzyskuje on łączność z rozumem przeszłego ciała,
A potem podąża dalej, do końca, potomku Kuru!

 

Szuwalska


Dzięki swym doświadczeniom z poprzedniego życia,
Nie czyniąc wielu starań, będzie pragnął wiedzy
O jodze

 
 

BhG 6.44

pūrvābhyāsena tenaiva hriyate hy avaśo pi saḥ
jijñāsur api yogasya śabda-brahmātivartate

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


tena hi (zaiste przez to) pūrvābhyāsena eva (właśnie przez wcześniejszą praktykę) avaśaḥ api (choć bezwolny) saḥ (on) hriyate (jest niesiony).
yogasya (jogę) jijñāsuḥ api (choć pragnący poznać) śabda-brahma (brahmana będącego słowem) ativartate (przekracza).

 

tłumaczenie polskie


Zaiste jest on bezwiednie porywany przez wcześniejsze praktyki.
Pragnący poznać jogę przekracza nawet brahmana będącego słowem.

 

analiza gramatyczna

pūrvābhyāsena pūrvābhyāsa 3i.1 m. ; KD : pūrvo ‘bhyāsa itiprzez wcześniejszą praktykę (od: pūrva – wcześniejszy, starożytny; abhi-as – powtarzać, studiować, abhy-āsa – powtarzanie, praktyka, dyscyplina);
tena tat sn. 3i.1 m. przez to;
eva av. z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
hriyate hṛ (nieść, zabierać) Praes. pass. 1c.1 jest niesiony;
hi av. ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
avaśaḥ avaśa 1i.1 m. bez władzy, bezwolny (od: vaś – pragnąć, podporządkowywać, rozkazywać, posiadać w mocy, vaśa  – pragnienie, moc, kontrola, dominacja);
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
jijñāsuḥ jijñāsu (jñā – wiedzieć) des. 1i.1 m. ; jñātum icchantaḥpragnący wiedzieć;
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
yogasya yoga 6i.1 m. przyłączania, zysku, zaprzęgnięcia, zastosowania, metody, środka, jogi (od:yuj – zaprzęgać, łączyć);
śabda-brahma śabda-brahma 2i.1 m. brahmana będącego dźwiękiem ( KD : brahma cādaḥ śabdaś ca – jest brahmanem i jest też dźwiękiem; od: śabda – dźwięk; bṛh – zwiększać, brahman – duch, Weda);
ativartate ati-vṛt (przechodzić ponad) Praes. Ā 1c.1 przekracza;

 

warianty tekstu


hriyate → hrīyate / kriyate (jest porywany / jest czyniony);
hy avaśo → ‘py avaśo (choć bezwolny);
saḥ → san (będący);
yogasya → lokasya (świat [pragnący poznać]);
śabda-brahmātivartate → śabda-brahmāpi vartate / śabda-brahmādi vartate / śabda-brahmā nivartate (nawet przekracza brahmana będącego dźwiękiem / przekracza brahmana będącego dźwiękiem i inne / zatrzymuje brahmana będącego dźwiękiem);

 
 

Śāṃkara


kathaṃ pūrva-deha-buddhi-saṃyogeti tad ucyate—

yaḥ pūrva-janmani kṛto’bhyāsaḥ sa pūrvābhyāsaḥ, tenaiva balavatā hriyate saṃsiddhau hi yasmād avaśo’pi sa yoga-bhraṣṭaḥ | na kṛtaṃ ced yogābhyāsajāt saṃskārāt balavattaram adharmādi-lakṣaṇaṃ karma, tadā yogābhyāsa-janitena saṃskāreṇa hriyate | adharmaś cet balavattaraḥ kṛtaḥ, tena yogajo’pi saṃskāro’bhibhūyata eva, tat-kṣaye tu yogajaḥ saṃskāraḥ svayam eva kāryam ārabhate, na dīrgha-kālasthasyāpi vināśas tasyāstīty arthaḥ | ato jijñāsur api yogasya svarūpaṃ jñātum icchann api yoga-mārge pravṛttaḥ saṃnyāsī yoga-bhraṣṭaḥ, sāmarthyāt so’pi śabda-brahma vedokta-karmānuṣṭhāna-phalam ativartate’tikrāmaty apākariṣyati | kim uta buddhvā yo yogaṃ tan-niṣṭho’bhyāsaṃ kuryāt

 

Rāmānuja


apravṛttayogo yoge jijñāsur api tataś calitamānasaḥ punar api tām eva jijñāsāṃ prāpya karmayogādikaṃ yogam anuṣṭhāya śabdabrahmātivartate / śabdabrahma devamanuṣyapṛthivyantarikṣasvargādiśabdābhilāpayogyaṃ brahma prakṛtiḥ / prakṛtibandhād vimukto devamanuṣyādiśabdābhilāpānarhaṃ jñānānandaikatānam ātmānaṃ prāpnotītyarthaḥ

 

Śrīdhara


tatra hetuḥ pūrveti | tenaiva pūrva-deha-kṛtābhyāsenāvaśo ‚pi kutaścid ambharāyād anicchann api saṃhriyate viṣayebhyaḥ purāvṛtya brahma-niṣṭhaḥ kriyate | tad evaṃ pūrvābhyāsa-balena prayatnaṃ kurvan śanair mucyata itīmam arthaṃ kaimutya-nyāyena sphuṭayati jijñāsur iti sārdhena | yogasya svarūpaṃ jijñāsur eva kevalaṃ na tu prāpta-yogaḥ | evambhūto yoge praviṣṭa-mātro ‚pi pāpa-vaśād yoga-bhraṣṭo ‚pi śabda-brahma vedam ativartate | vedokta-karma-phalāny atikrāmati | tebhyo ‚dhikaṃ phalaṃ prāpya mucyata ity arthaḥ

 

Madhusūdana


nanu yo brahma-vidāṃ brāhmaṇānāṃ sarva-pramāda-kāraṇa-śūnye kule samutpannas tasya madhye viṣaya-bhoga-vyavadhānābhāvād avyavahita-prāg-bhavīya-saṃskārodbodhāt punar api sarva-karma-saṃnyāsa-pūrvako jñāna-sādhana-lābho bhavatu nāma | yas tu śrīmatāṃ mahārāja-cakravartināṃ kule bahuvidha-viṣaya-bhoga-vyavadhānenotpannas tasya viṣaya-bhoga-vāsanā-prābalyāt pramāda-kāraṇa-sambhavāc ca katham ativyavahita-jñāna-saṃskārodbodhaḥ kṣatriyatvena sarva-karma-saṃnyāsānarhasya kathaṃ vā jñāna-sādhana-lābha iti | tathocyate pūrvābhyāseneti | aticira-vyavahita-janmopacitenāpi tenaiva pūrvābhyāsena prāg-arjita-jñāna-saṃskāreṇāvaśo ‚pi mokṣa-sādhanāyāprayatamāno ‚pi hriyate svavaśīkriyate | akasmād eva bhoga-vāsanābhyo vyutthāpya mokṣa-sādhanonmukhaḥ kriyate, jñāna-vāsanāyā evālpa-kālābhyastāyā api vastu-viṣayatvenāvastu-viṣayābhyo bhoga-vāsanābhyaḥ prābalyāt | paśya yathā tvam eva yuddhe pravṛtto jñānāyāpratayamāno ‚pi pūrva-saṃskāra-prābalyād akasmād eva raṇa-bhūmau jñānonmukho ‚bhūr iti | ataeva prāg uktaṃ nehābhikrama-nāśo ‚sti [Gītā 2.40] iti | aneka-janma-sahasra-vyavahito ‚pi jñāna-saṃskāraḥ sva-kāryaṃ karoty eva sarva-virodhy-upamardenety abhiprāyaḥ |

sarva-karma-saṃnyāsābhāve ‚pi hi kṣatriyasya jñānādhikāraḥ sthita eva | yathā pāṭac-careṇa bahūnāṃ rakṣiṇāṃ madhye vidyamānam api aśvādi-dravyaṃ svayam anicchad api tān sarvān abhibhūya sva-sāmarthya-viśeṣād evāpahriyate | paścāt tu kadāpahṛtam iti vimarśo bhavati | evaṃ bahūnāṃ jñāna-pratibandhakānāṃ madhye vidyamāno ‚pi yoga-bhraṣṭaḥ svayam anicchann api jñāna-saṃskāreṇa balavatā svasāmarthaya-viśeṣād eva sarvān pratibandhakān abhibhūyātma-vaśī kriyata iti hṛñaḥ prayogena sūcitam | ataeva saṃskāra-prābalyāj jijñāsur jñātum icchur api yogasya mokṣa-sādhana-jñānasya viṣayaṃ brahma, prathama-bhūmikāyāṃ sthitaḥ saṃnyāsīti yāvat | so ‚pi tasyām eva bhūmikāyāṃ mṛto ‚ntarāle bahūn viṣayān bhuktvā mahārāja-cakravartināṃ kule samutpanno ‚pi yoga-bhraṣṭaḥ prāg-upacita-jñāna-saṃskāra-prābalyāt tasmin janmani śabda-brahma vedaṃ karma-pratipādakam ativartate ‚tikramya tiṣṭhati karmādhikārātikrameṇa jñānādhikārī bhavatīty arthaḥ | etenāpi jñāna-karma-samuccayo nirākṛta iti draṣṭavyam | samuccaye hi jñānino ‚pi karma-kāṇḍātikramābhāvāt

 

Viśvanātha


hriyata ākṛṣyate | yogasya yogaṃ jijñāsur api bhavati | ataḥ śabda-brahma veda-śāstram ativartate vedokta-karma-mārgam atikramya vartate | kintu yoga-mārga eva tiṣṭhatīty arthaḥ

 

Baladeva


tatra hetuḥ | tenaiva yoga-viṣayakeṇa pūrvābhyāsena sa yogī hriyate ākṛṣyate avaśo ‚pi kenacid vighnenānicchann apīty arthaḥ | hīti prasiddho ‚yaṃ yoga-mahimā | yogasya jijñāsur api tu yogam abhyasituṃ pravṛttaḥ śabda-brahma sa-kāma-karma-nirūpakaṃ vedam ativartate | taṃ na śabda-ghātīty arthaḥ

 
 

Michalski


Dzięki poprzednim wysiłkom zostanie porwany wbrew swojej woli, – a kiedy zechce poznać Jogę, przekroczy daleko w słowo ujętego Brahmana.

 

Olszewski


Albowiem poprzednie wysiłki go unoszą, porywają mimo nawet jego woli, kiedy w swojem pragnieniu dojścia do jedności grzeszy przeciwko nauce brahmy.

 

Dynowska


Praktykowana ongiś Joga nieodparcie go pociągnie. A pragnąc ją poznać, przeniknie poza słowa Wed i ku samej istocie Brahmy się zbliży.

 

Sachse


I nawet bez udziału jego woli
porywają go owe poprzednie próby.
Pragnąc gorąco poznać jogę
wykracza poza słowa o brahmanie.

 

Kudelska


A ćwiczenia z poprzednich wcieleń niechybnie go wesprą,
Gdyż, jogin pragnący poznania jogi wyższy jest niż słowa samych Wed.

 

Rucińska


Tym właśnie przeszłym ćwiczeniem porwany jest mimo woli.
Ten nawet, kto szuka jogi, przekracza Brahmana Słowa.

 

Szuwalska


Dzięki swym doświadczeniom z poprzedniego życia,
Nie czyniąc wielu starań, będzie pragnął wiedzy
O jodze i przeniknie Światłość przenajwyższą
W słowa święte ujętą.

 
 

BhG 6.45

prayatnād yatamānas tu yogī saṃśuddha-kilbiṣaḥ
aneka-janma-saṃsiddhas tato yāti parāṃ gatim

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yatamānaḥ tu (ale trudzący się) prayatnāt (dzięki wysiłkowi) saṃśuddha-kilbiṣaḥ (który oczyścił się z grzechu) aneka-janma-saṃsiddhaḥ (który osiągnął doskonałość dzięki wielu narodzinom) yogī (jogin)
tataḥ (wówczas) parām (do najwyższego) gatim (do celu) yāti (idzie).

 

tłumaczenie polskie


Wówczas trudzący się jogin, który dzięki wysiłkowi oczyścił się z grzechu
i osiągnął doskonałość dzięki licznym narodzinom, idzie ku najwyższemu celowi.

 

analiza gramatyczna

prayatnāt prayatna 5i.1 m. z wysiłku (od: pra-yat – działać, zmagać się, dążyć do);
yatamānaḥ yatamāna (yat – podejmować wysiłek) PPr 1i.1 m. podejmujący wysiłek, trudzący się;
tu av. ale, wtedy, z drugiej strony, i;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
saṃśuddha-kilbiṣaḥ saṃśuddha-kilbiṣa 1i.1 m. ; BV : yasya kilbiṣaṃ saṃśuddham asti saḥten, którego grzech jest zmyty (od: sam-śudh – stawać się czystym, PP saṃśuddha – oczyszczony, zmyty; kilbiṣa – błąd, przewina, grzech, choroba);
aneka-janma-saṃsiddhaḥ aneka-janma-saṃsiddha 1i.1 m. ; BV : anekair janmabhiḥ saṃsiddha ititen, który osiągnął doskonałość dzięki licznym narodzinom (od: an-eka – nie jeden, liczny, wiele; jan – rodzić, janman – narodziny; sam-sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość, PP saṃsiddha – osiągnięty, doskonały);
tataḥ av. wówczas, po tym, od tego, wskutek tego (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
yāti (iść, osiągać) Praes. P 1c.1 idzie, osiąga;
parām para 2i.1 f. daleką, ostateczną, najwyższą, najlepszą;
gatim gati 2i.1 f. poruszanie się, drogę, podróż, rezultat, schronienie, źródło (od: gam – iść);

 

warianty tekstu


saṃśuddha-kilbiṣaḥ → saṃśuddha-kalmaṣaḥ / vigata-kilbiṣaḥ / saṃsiddha-kilbiṣaḥ (którego grzech oczyścił się / którego grzech odszedł / którego grzech wypełnił się);
aneka-janma-saṃsiddhas → aneka-janma-saṃśuddhas / aneka-janma-saṃsiddhis (który oczyścił się dzięki licznym narodzinom / który osiągnął doskonałość dzięki licznym narodzinom);

 
 

Śāṃkara


kutaś ca yogitvaṃ śreya iti—

prayatnād yatamānaḥ, adhikaṃ yatamāna ity arthaḥ | tatra yogī vidvān saṃśuddha-kilbiṣo viśuddha-kilbiṣaḥ saṃśuddha-pāpo’neka-janma-saṃsiddhir anekeṣu janmasu kiṃcit kiṃcit saṃskāra-jātam upacitya tena upacitenāneka-janma-kṛtena saṃsiddho’neka-janma-saṃsiddhas tataḥ labdha-samyag-darśanaḥ san yāti parāṃ prakṛṣṭaṃ gatim

 

Rāmānuja


yata evaṃ yogamāhātmyam, tataḥ anekajanmārjitapuṇyasañcayaiḥ saṃśuddhakilbiṣas saṃsiddhiḥ saṃjātaḥ prayatnād yatamānas tu yogī calito ‚pi punaḥ parāṃ gatiṃ yāty eva

 

Śrīdhara


prayatnād iti | yadaivaṃ manda-prayatno ‚pi yogī parāṃ gaitṃ yāti tadā yas tu yogī prayatnād uttarottaram adhikaṃ yoge yatamāno yatnaṃ kurvan yogenaiva saṃśuddha-kilbiṣo vidhūta-pāpaḥ so ‚nekeṣu janmasūcitena yogena saṃsiddhaḥ samyag jñānī bhūtvā tataḥ śreṣṭhāṃ gatiṃ yātīti kiṃ vaktavyam ity arthaḥ

 

Madhusūdana


yadā caivaṃ prathama-bhūmikāyāṃ mṛto ‚pi aneka-bhoga-vāsanā-vyavahitam api vividha-pramāda-kāraṇavati mahārāja-kule ‚pi janma labdhvāpi yoga-bhraṣṭaḥ pūrvopacita-jñāna-saṃskāra-prābalyena karmādhikāram atikramya jñānādhikārī bhavati tadā kim u vaktavyaṃ dvitīyāyāṃ tṛtīyāyāṃ vā bhūmikāyāṃ mṛto viṣaya-bhogānte labdha-mahārāja-kula-janmā yadi vā bhogam akṛtvaiva labdha-brahma-vid brāhmaṇa-kula-janmā yoga-bhraṣṭaḥ karmādhikārātikrameṇa jñānādhikārī bhūtvā tat-sādhanāni sampādya tat-phala-lābhena saṃsāra-bandhanān mucyata iti | tad etad āh prayatnād iti | prayatnāt pūrva-kṛtād apy adhikam adhikaṃ yatamānaḥ prayatnātirekaṃ kurvan yogī pūrvopacita-saṃskāravāṃs tenaiva yoga-prayatna-puṇyena saṃśuddha-kilbiṣo dhauta-jñāna-pratibandhaka-pāpa-malaḥ | ataeva saṃskāropacayāt puṇyopacayāc cānekair janmabhiḥ saṃsiddhaḥ saṃskārātirekeṇa puṇyātirekeṇa ca prāpta-carama-janmā tataḥ sādhana-paripākād yāti parāṃ prakṛṣṭāṃ gatiṃ muktim | nāsty evātra kaścit saṃśaya ity arthaḥ

 

Viśvanātha


evaṃ yoga-bhraṃśe kāraṇaṃ yatna-śaithilyam eva ayatiḥ śraddhayopetaḥ ity uktaḥ | tasya ca yatna-śaithilyavato yoga-bhraṣṭasya janmāntare punar yoga-prāptir evoktā, na tu saṃsiddhiḥ | saṃsiddhis tu yāvadbhir janmabhis tasya yogasya paripākaḥ syāt | tāvadbhir evety avasīyate | yas tu na kadācid api yoge śaithilya-prayatnaḥ | sa na yoga-bhraṣṭa-śabda-vācyaḥ | kintu –

bahu-janma-vipakvena samyag-yoga-samādhinā |
draṣṭuṃ yatante yatayaḥ śūnyāgāreṣu yat-padam || [BhP 3.24.28]

iti kardamokteḥ so ‚pi naikena janmanā sidhyatīty āha prayatnād yatamānaḥ prakṛṣṭa-yatnād api yatnavān ity arthaḥ | tu-kāraḥ pūrvoktād yoga-bhraṣṭād asya bhedaṃ bodhayati | saṃśuddha-kilbiṣaḥ samyag-paripakva-kaṣāyaḥ | so ‚pi naikena janmanā sidhyatīti saḥ | parāṃ gatiṃ mokṣam

 

Baladeva


athāmutrikīṃ sukha-sampattim āha prayatnād iti | pūrva-kṛtād api prayatnād adhikam adhikaṃ yatamānaḥ pūrva-vighna-bhayāt prayatnādhikyaṃ kurvan yogī tenopacitena prayatnena saṃśuddha-kilbiṣo nidhauta-nikhilānya-vāsanaḥ | evam anekair janmabhiḥ saṃsiddhaḥ paripakva-yogo yoga-paripākād eva hetoḥ parāṃ sva-parātmāvaloka-lakṣaṇāṃ gatiṃ muktiṃ yāti

 
 

Michalski


l oto Jogin, morzący się w wysiłkach, oczyszczony z błędów, udoskonalony przez liczne narodzenia – pójdzie ku najwyższemu celowi.

 

Olszewski


Przemocą poskromiwszy ducha swego, Yogin oczyszczony ze swoich zmaz, udoskonalony wieloma narodzeniami, wstępuje na drogę najwyższą.

 

Dynowska


Zaprawę pracując tak wytrwale, wyzwalając się z grzechu i doskonaląc w przeciągu wielu żywotów, osiągnie najwyższy Cel.

 

Sachse


Nieustępliwy w swym dążeniu,
oczyszczony z grzechu jogin
osiągnąwszy — po niejednym wcieleniu — pełnię [jogi]
zmierza odtąd ku najwyższemu przeznaczeniu.

 

Kudelska


Jogin, który tak wytrwale pracuje, oczyszczając się z grzechów,
Doskonaląc się przez wiele żywotów, w końcu najwyższy cel osiąga.

 

Rucińska


Usilnie się starający jogin, ze zmaz oczyszczony,
Przeżywszy liczne żywoty, osiąga cel ostateczny.

 

Szuwalska


Przez liczne wysiłki
Po narodzinach wielu z grzechów się oczyści,
Aby cel ostatecznie osiągnąć najwyższy.

 
 

BhG 6.46

tapasvibhyo dhiko yogī jñānibhyo pi mato dhikaḥ
karmibhyaś cādhiko yogī tasmād yogī bhavārjuna

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


he arjuna (Ardźuno!),
yogī (jogin) tapasvibhyaḥ (od ascetów) adhikaḥ (wyższy) [asti] (jest),
[yogī] (jogin) jñānibhyaḥ api (również od wiedzących) adhikaḥ (wyższy) [asti] (jest),
[yogī] (jogin) karmibhyaś ca api (i również od czyniących) adhikaḥ (za wyższego) mataḥ (uważany),
tasmāt (dlatego) [tvam] (ty) yogī (joginem) bhava (bądź).

 

tłumaczenie polskie


Jogin przewyższa ascetów i jogin uważany jest za wyższego od mądrych,
jogin też przewyższa czyńców, dlatego Ardźuno, bądź joginem.

 

analiza gramatyczna

tapasvibhyaḥ tapasvin 5i.3 m. od ascetów (od: tap – topić, palić, tapas – gorąco, asceza);
adhikaḥ adhika 1i.1 m. dodatkowy, następny, wyższy, doskonały;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
jñānibhyaḥ jñānin 5i.3 m. od mądrych, od wiedzących (od: jñā – wiedzieć, rozumieć);
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
mataḥ mata (man – myśleć) PP 1i.1 n. myślany, uważany, szanowany; myśl, opinia, punkt widzenia, wola;
adhikaḥ adhika 1i.1 m. dodatkowy, następny, wyższy, doskonały;
karmibhyaḥ karmin 5i.3 m. od posiadających czyn, od czyniących (od: kṛ – robić);
ca av. i;
adhikaḥ adhika 1i.1 m. dodatkowy, następny, wyższy, doskonały;
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
tasmāt av. dlatego (od: tat sn. 5i.1 m. – z tego);
yogī yogin 1i.1 m. jogin, połączony (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
bhava bhū (być) Imperat. P 2c.1 bądź;
arjuna arjuna 8i.1 m. biały, jasny;

 

warianty tekstu


jñānibhyo pi → jñānibhyaś ca / jñānino ‘pi / jñāninaś ca (i od mądrych / nawet od mądrego / i od mądrego);
jñānibhyo pi mato ‚dhikaḥjñānibhyo py adhiko mataḥ (nawet od mądrych za wyższego jest uważany);
karmibhyaś → karmabhiś / karmibhiś / karmabhyaś (przez czyny / przez działających / od czynów);
karmibhyaś cādhiko → karmibhyaś ‘py adhiko (wyższy nawet od działających);

 
 

Śāṃkara


yasmād evaṃ tasmāt—

tapasvibhyo’dhiko yogī, jñānibhyo’pi jñānam atra śāstrārtha-pāṇḍityam, tadvadbhyo’pi mato jñāto’dhikaḥ śreṣṭha iti | karmibhyaḥ, agnihotrādi karma, tadvadbhyo’dhiko yogī viśiṣṭo yasmāt tasmād yogī bhavārjuna

 

Rāmānuja


atiśayitapuruṣārthaniṣṭhatayā yoginaḥ sarvasmād ādhikyam āha

kevalatapobhir yaḥ puruṣārthaḥ sādhyate, ātmajñānavyatiriktair jñānaiś ca yaḥ, yaś ca kevalair aśvamedhādibhiḥ karmabhiḥ, tebhyas sarvebhyo ‚dhikapuruṣārthasādhanatvād yogasya, tapasvibhyo jñānibhyaḥ karmibhyaś cādhiko yogī tasmād yogī bhavārjuna

 

Śrīdhara


yasmād evaṃ tasmāt tapasvibhya iti | tapasvibhyaḥ kṛcchra-cāndrāyaṇādi-tapo-niṣṭhebhyaḥ | jñānibhyaḥ śāstra-jñāna-vidbhyo ‚pi | karmibhya iṣṭa-pūrtādi-karma-kāribhyo ‚pi | yogī śreṣṭho mamābhimataḥ | tasmāt tvaṃ yogī bhava

 

Madhusūdana


idānīṃ yogī stūyate ‚rjunaṃ prati śraddhātiśayotpādana-pūrvakaṃ yogaṃ vidhātuṃ tapasvibhya iti | tapasvibhyaḥ kṛcchra-cāndrāyaṇādi-tapaḥ-parāyaṇebhyo ‚pi adhika utkṛṣṭo yogī tattva-jñānotpatty-anantaraṃ mano-nāśa-vāsanākṣaya-kārī |

vidyayā ta ārohanti yatra kāmāḥ parāgatāḥ |
na tatra dakṣiṇā yānti nāvadvāṃsas tapasvinaḥ || iti śruteḥ |

ataeva karmibhyo dakṣiṇā-sahita-jyotiṣṭomādi-karmānuṣṭhānebhyaś cādhiko yogī | karmiṇāṃ tapasvināṃ cājñatvena mokṣānarhatvāt |

jñānibhyo ‚pi parokṣa-jñānavadbhyo ‚pi aparokṣa-jñānavān adhiko mato yogī | evam aparokṣa-jñānavadbhyo ‚pi mano-nāśa-vāsanākṣayābhāvād ajīvan-muktebhyo mano-nāśa-vāsanākṣaya-vattvena jīvan-mukto yogy adhiko mato mama saṃyataḥ | yasmād evaṃ tasmād adhikādhika-prayatna-balāttvaṃ yoga-bhraṣṭa idānīṃ tattva-jñāna-mano-nāśa-vāsanākṣayair yugapat-saṃpāditair yogī jīva-mukto yaḥ sa yogī paramo mata iti prāg-uktaḥ sa tādṛśo bhava sādhana-paripākāt | he ‚rjuneti śuddheti sabodhanārthaḥ

 

Viśvanātha


karma-jñāna-taop-yogavatāṃ madhye kaḥ śreṣṭha ity apekṣāyām āha tapasvibhyaḥ kṛcchra-cāndrāyaṇādi-tapo-niṣṭhebhyaḥ | jñānibhyaḥ brahmopāsakebhyo ‚pi yogī paramātmopāsako ‚dhiko mata iti mamedam eva matam iti bhāvaḥ | yadi jñānibhyo ‚py adhikas tadā kim uta karmibhya ity āha karmibhyaś ceti

 

Baladeva


evaṃ jñāna-garbho niṣkāma-karma-yogo ‚ṣṭāṅga-yoga-śirasko mokṣa-hetus tādṛśād yogād vibhraṣṭsyāntatas tat-phalaṃ bhaved ity abhidhāya yoginaṃ stauti tapasvibhya iti | tapasvibhyaḥ kṛcchrādi-tapaḥ-parebhyaḥ jñānibhyo ‚rtha-śāstra-vidbhyaḥ karmibhyaḥ sakāmeṣṭā-pūrty-ādikṛdbhyaś ca yogī mad-ukta-yogānuṣṭhātādhikaḥ śreṣṭho mataḥ | ātma-jñāna-vaidhuryeṇa mokṣānarhebhyas tapasvy-ādibhyo mad-ukto yogī samuditātma-jñānatvena mokṣārhatvāt śreṣṭhaḥ

 
 

Michalski


Jogin stoi wyżej, niż ci, co czynią pokutę, niż ci, co dążą do poznania,-– jogin stoi wyżej, niż ci, co działają, więc stań się joginem, Ardżuno!

 

Olszewski


Wtedy jest uważany za wyższego od ascetów, wyższego od mędrców, wyższego od ludzi czynu. Zjednocz się przeto, Ardżuno.

 

Dynowska


Doskonały Jogi wyżej stoi od pustelnika ascety, a nawet od mędrca, wyższym też jest nawet od człowieka czynu; więc Jodze oddaj się Ardżuno.

 

Sachse


Jogin stoi wyżej niż asceci.
Jogin stoi wyżej niż uczeni.
Jogin stoi też wyżej niż [ludzie] spełniający
[nakazane przez rytuał] uczynki.
Bądź więc joginem, Ardżuno!

 

Kudelska


Jogin jest doskonalszy od ascetów, uważany jest nawet za doskonalszego od ludzi uczonych,
Doskonalszy jest od ludzi czynu, przeto zostań joginem, Ardżuno.

 

Rucińska


Jogin przewyższa ascetów, przewyższa nawet uczonych,
Jogin przewyższa kapłanów – joginem bądź więc, Ardżuno!

 

Szuwalska


Jogin pokutujących przewyższa ascetów,
Mędrców, co pragną wiedzy, oraz zwykłych ludzi,
Co dla zysku pracują. Zostań więc joginem.

 
 

BhG 6.47

yoginām api sarveṣāṃ mad-gatenāntar-ātmanā
śraddhā-vān bhajate yo māṃ sa me yuktatamo mataḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza syntaktyczna


yaḥ (kto) śraddhā-vān (mający wiarę) mad-gatena (przez znajdującą się we mnie) antar-ātmanā (przez wewnętrzną jaźń) mām (mnie) bhajate (wielbi),
saḥ (on) sarveṣām (pośród wszystkich) yoginām api (nawet pośród joginów) yukta-tamaḥ [iti] (najlepiej zaprzężony) me mataḥ (przeze mnie uważany).

 

tłumaczenie polskie


Kto mając wiarę, wielbi mnie głebią jaźni przebywającej we mnie,
tego uważam za najlepiej zaprzężonego spośród wszystkich joginów.

 

analiza gramatyczna

yoginām yogin 6i.3 m. pośród joginów (yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej);
api av. jak również, także, co więcej, nawet;
sarveṣām sarva sn. 6i.3 m. pośród wszystkich;
mad-gatena mad-gata   3i.1 m. ; TP : mayi gatenetiprzez znajdujący się we mnie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; gam – iść, PP gata – poszły);
antar-ātmanā antar-ātman 3i.1 m. ; KD : antarenātmaneti przez wewnętrzną jaźń (od: anta – koniec, limit, granica, konkluzja, wnętrze, natura, av. antaḥ – wewnątrz, pomiędzy; ātman – jaźń);
śraddhā-vān śraddhā-vant 1i.1 m. mający wiarę (od: śrat  – w złożeniach: wiara; dhā – pokładać [wiarę]; śraddhā – wiara, przekonanie; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
bhajate bhaj (dzielić, czcić, kochać, radować się) Praes. Ā 1c.1 wielbi;
yaḥ yat sn. 1i.1 m. kto;
mām asmat sn. 2i.1mnie;
saḥ tat sn. 1i.1 m. on;
me asmat sn. 6i.1 mój (skrócona forma od: mama);
yuktatamaḥ yukta-tama 1i.1 m. najlepiej zaprzężony (od: yuj – zaprzęgać, łączyć; stopień najwyższy od: PP yukta – połączony, zaprzęgnięty);
mataḥ mata (man – myśleć) PP 1i.1 n. myślany, uważany, szanowany; myśl, opinia, punkt widzenia, wola;

 

warianty tekstu


yogināmyogīnām;
api → mama (mój);
-ātmanā-ātmanaḥ (jaźni);
bhajate → labhate (osiąga);
 
 

Śāṃkara


yoginām api sarveṣāṃ rūdrādityādi-dhyāna-parāṇāṃ madhye mad-gatena mayi vāsudeve samāhitenāntarātmanāntaḥ-karaṇena śraddhāvān śraddadhānaḥ san bhajate sevate yo mām, sa me mama yuktatamo’tiśayena yukto mato’bhipreta iti

 

Rāmānuja


tad evaṃ paravidyāṅgabhūtaṃ prajāpativākyoditaṃ pratyagātmadarśanam uktam; atha paravidyāṃ prastauti

yoginām iti pañcamyarthe ṣaṣṭhī / „sarvabhūtastham ātmānam” ityādinā caturvidhā yoginaḥ pratipāditāḥ / teṣv anantargatatvād vakṣyamāṇasya yoginaḥ na nirdhāraṇe ṣaṣṭhī saṃbhavati / api sarveṣām iti sarvaśabdanirdiṣṭās tapasviprabhṛtayaḥ / tatrāpy uktena nyāyena pañcamyartho grahītavyaḥ / yogibhyaḥ, api sarvebhyo vakṣyamāṇo yogī yuktatamaḥ / tadapekṣayā avaratve tapasviprabhṛtīnāṃ yogināṃ ca na kaścidviśeṣa ityarthaḥ; mervapekṣayā sarṣapāṇām iva / yady api sarṣapeṣu anyonyanyūnādhikabhāvo vidyate tathāpi mervapekṣayā avaratvanirdeśaḥ samānaḥ / matpriyatvātirekena ananyadhāraṇasvabhāvatayā madgatena antarātmanā manasā, śraddhāvān atyarthamatpriyatvena kṣaṇamātraviśleṣāsahatayā matprāptipravṛttau tvarāvān yo māṃ bhajate māṃ vicitrānantabhogyabhoktṛvargabhogopakaraṇabhogasthānaparipūrṇanikhilajagadudayavibhavalayalīlam, aspṛṣṭāśeṣadoṣānavadhikātiśayajñānabalāiśvaryavīryaśaktitejaḥprabhṛtyasaṅkhyeyakalyāṇaguṇagaṇanidhim, svābhimatānurūpaikarūpācintyadivyādbhutanityaniravadyaniratiśayāujjvalyasaundaryasaugandhyasaukumāryalāvaṇyayauvanādyanantaguṇanidhidivyarūpam, vāṅmanasāparicchedyasvarūpasvabhāvam, apārakāruṇyasauśīlyavātsalyodāryamahodadhim, anālocitaviśeṣāśeṣalokaśaraṇyam, praṇatārtiharam, āśritavātsalyaikajaladhim, akhilam anujanayanaviṣayatāṃ gatam, ajahatsvasvabhāvam, vasudevagṛhe ‚vatīrṇam, anavadhikātiśayatejasā nikhilaṃ jagad bhāsayantam, ātmakāntyā viśvam āpyāyayantam, bhajate sevate, upāsta ityarthaḥ sa me yuktatamo mataḥ sa sarvebhyaś śreṣṭatamaḥ iti sarvaṃ sarvadā yathāvasthitaṃ svata eva sākṣātkurvan ahaṃ manye

 

Śrīdhara


yoginām api yama-niyamādi-parāṇāṃ madhye mad-bhaktaḥ śreṣṭha ity āha yoginām apīti | mad-gatena mayy āsaktena | antarātmanā manasā | yo māṃ parameśvaraṃ vāsudevam | śraddā-yuktaḥ san bhajate | sa yoga-yukteṣu śreṣṭho mama saṃmataḥ | ato mad-bhakto bhava iti bhāvaḥ

 

Madhusūdana


idānīṃ sarva-yogi-śreṣṭhaṃ yoginaṃ vadann adhyāyam upasaṃharati yoginām iti | yogināṃ vasu-rudrādityādi-kṣudra-devatā-bhaktānāṃ sarveṣām api madhye mayi bhagavati vāsudeve puṇya-paripāka-viśeṣād gatena prīti-vaśān niviṣṭena mad-gatenāntarātmanāntaḥ-karaṇena prāg-bhavīya-saṃskāra-pāṭavāt sādhu-saṅgāc ca mad-bhajana evaṃ śraddhāvān atiśayena śraddadhānaḥ sambhajante sevata satataṃ cintayati yo māṃ nārāyaṇam īśvareśvaraṃ sa-guṇaṃ nirguṇaṃ vā manuṣyo ‚yam īśvarāntara-sādhāraṇo ‚yam ity ādi-bhramaṃ hitvā sa eva mad-bhakto yogī yuktatamaḥ sarvebhyaḥ samāhita-cittebhyo yuktebhyaḥ śreṣṭho me mama parameśvarasya sarvajñasya mato niścitaḥ | samāne ‚pi yogābhyāsa-kleśe samāne ‚pi bhajanāyāse mad-bhakti-śūnyebhyo mad-bhaktasyaiva śreṣṭhatvāt tvaṃ mad-bhaktaḥ paramo yuktatamo ‚nāyāsena bhavituṃ śakṣyasīti bhāvaḥ |

tad anenādhyāyena karma-yogasya buddhi-śuddhi-hetor maryādāṃ darśayatā tataś ca kṛta-sarva-karma-saṃnyāsasya sāṅgaṃ yogaṃ vivṛṇvatā mano-nigrahopāyaṃ cākṣepa-nirāsa-pūrvakam upadiśatā yoga-bhraṣṭasya puruṣārtha-śūnyatāśaṅkāṃ ca śithilatayā karma-kāṇḍaṃ bhajanīyaṃ ca bhagavantaṃ vāsudevaṃ tat-padārthaṃ nirūpayitum agrima-madhyāya-ṣaṭkam ārabhyata iti śivam

 

Viśvanātha


tarhi yoginaḥ sakāśān nāsty adhikaḥ ko ‚pīty avasīyate | tatra maivaṃ vācyam ity āha yoginām api | pañcamy-arthe ṣaṣṭhī nirdhāraṇa-yogāt | tapasvibhyo jñānibhyo ‚py adhika iti pañcamy-artha-kramāc ca yogibhyaḥ sakāśād apīty arthaḥ | na kevalaṃ yogibhya eka-vidhebhyaḥ sakāśāt | api tu yogibhyaḥ sarvebhyo nānā-vidhebhyo yogārūḍhebhyaḥ samprajñāta-samādhy-asamprajñāta-samādhimadbhyo ‚pīti | yad vā yogā upāyāḥ karma-jñāna-tapo-yoga-bhakty-ādayas tadvatāṃ madhye yo māṃ bhajeta | mad-bhakto bhavati sa yuktatama upāyavattamaḥ | karmī tapasvī jñānī ca yogī mataḥ | aṣṭāṅga-yogī yogitaraḥ | śravaṇa-kīrtanādi-bhaktimāṃs tu yogitama ity arthaḥ | yad uktaṃ śrī-bhāgavate-

muktānām api siddhānāṃ nārāyaṇa-parāyaṇaḥ |
sudurlabhaḥ praśāntātmā koṭiṣv api mahāmune || iti

 

Baladeva


tad ittham ādyena ṣaṭkena saniṣṭhasya sādhanāni jñāna-garbhāni niṣkāma-karmāṇi yoga-śiraskāny abhidhāya madhyena pariniṣṭhitāder bhagavac-charaṇādīni sādhanāny abhidhāsyan tasmāt tasya śraiṣṭhyāvedakaṃ tat-sūtram abhidhatte yoginām iti | pañcamy-arthe ṣaṣṭhīyaṃ tapasvibhya iti pūrvopakramāt | na ca nirdhāraṇe ṣaṣṭhīyam astu vakṣyamāṇasya yoginas tapasvy-ādi-vilakṣaṇa-kriyatvena teṣv anantar-bhāvāt | yadyapi tapasvy-ādīnāṃ mitho nyūnādhikatābhāvo ‚sti | tathāpy avaratvaṃ tasmāt samānam | svarṇa-girer iva tad anyeṣām uccāvacānāṃ girīṇām iti | yaḥ śraddhāvān mad-bhakti-nirūpakeṣu śruty-ādi-vākyeṣu dṛḍha-viśvāsaḥ san māṃ nīlotpala-śyāmalam ājānu-pīvara-bāhuṃ savitṛ-kara-vikasitāravindekṣaṇaṃ vidyud-ujjvala-vāsasaṃ kirīṭa-kuṇḍala-kaṭaka-keyūra-hāra-kaustubha-nūpuraiḥ vanamālayā ca vibhrājamānaṃ sva-prabhayā diśo vitamisrāḥ kurvāṇaṃ nitya-siddha-nṛsiṃha-raghu-varyādi-rūpaṃ sarveśvaraṃ svayaṃ bhagavantaṃ manuṣya-saṃniveśi-vibhu-vijñānanda-mayaṃ yaśodā-stanandhayaṃ kṛṣṇādi-śabdair abhidhīyamānaṃ sārvajña-sarvaiśvarya-satya-saṅkalpāśrita-vātsalyādibhiḥ saundarya-mādhurya-lāvaṇyādibhiś ca guṇa-ratnaiḥ pūrṇaṃ bhajate śravaṇādibhiḥ sevate | mad-gatena mad-ekāsaktenāntarātmanā manasā viśiṣṭas tila-mātram api mad-viyogāsahaḥ sann ity arthaḥ | mad-bhaktaḥ sarvebhyas tapasvy-ādibhyo yogibhyo mad-eka-bhakto yuktatama ity arthaḥ |

atra vyācaṣṭe – nanu yoginaḥ sakāśān na ko ‚py adhiko ‚stīti cet tatrāha yoginām iti | yogāroha-tāratamyāt karma-yogino bahavas tebhyaḥ sarvebhyo ‚pīti dhyānārūḍho yuktaḥ samādhy-ārūḍho yuktataraḥ śravaṇādi-bhaktimāṃs tu yuktatama iti | bhakti-śabdaḥ sevābhidhāyī |
bhaja ity eṣa vai dhātuḥ sevāyāṃ parikīrtitaḥ |
tasmāt sevā budhaiḥ proktā bhakti-śabdena bhūyasī || iti smṛteḥ |

etāṃ bhaktiṃ śrutir āha śraddhā-bhakti-dhyāna-yogād avehi iti |

yasya deve parā bhaktir yathā deve tathā gurau |
tasyaite kathitā hy arthāḥ prakāśante mahātmanaḥ || [ŚvetU 6.23] iti |

bhaktir asya bhajanaṃ tad-ihāmutropādhi-nairāsyenāmuṣmin manaḥ-kalpanam etad eva naiṣkarmyam [GTU 1.14] iti |

ātmānam eva lokam upāsīta [BAU 1.4.8] iti |

ātmā vā are draṣṭavyaḥ śrotavyo mantavyo nididhyāsitavyo maitreyi [BAU 2.4.5, 4.5.6] iti caivam ādyāḥ |

sā ca bhaktir bhagavat-svarūpa-śakti-vṛtti-bhūtā bodhyā-

vijñāna-ghanānanda-ghanā sac-cid-ānandaika-rase bhakti-yoge tiṣṭhati [GTU 2.79] iti śruteḥ |

tasyāḥ śravaṇādi-kriyā-rūpatvaṃ tu cit-sukha-mūrteḥ sarveśvarasya kuntalādi-pratīkatvavat pratyetavyam | śravaṇādi-rūpāyā bhakteś cid-ānandatvaṃ tv anuvṛttyānubhāvyaṃ sitānusevayā pitta-vināśe tan-mādhuryam iveti

 
 

Michalski


Ale wiedz, że wśród wszystkich joginów ten jest mi najbardziej oddany, kto, złożywszy we mnie swego ducha, miłuje mnie, pełen wiary.

 

Olszewski


Albowiem między tymi wszystkimi, którzy uprawiają Jedność, ten, kto sercem przychodząc do mnie, z wiarą mię czci, ten jest uznany przezemnie za najlepiej zjednoczonego ze wszystkich.

 

Dynowska


A tego wśród Jogów najwyżej JA stawię, kto pełen wiary, Mnie wielbi i we Mnie Duchem przebywa; ten ci jest stały w Jodze, Ardżuno.

 

Sachse


A za najdoskonalszego z wszystkich joginów
uważam tego,
kto — sercem złączony ze mną —
kocha mnie, pełen wiary.

 

Kudelska


A wśród wszystkich joginów ten, który swą wewnętrzną naturą we mnie przebywa,
Który czci mnie, pełen wiary, ten przeze mnie jest uważany za największego jogina.

 

Rucińska


A znów ze wszystkich joginów kto sercem we mnie złożonym
Wielbi mnie, pełen ufności, ten najgodniejszy jest dla mnie!

 

Szuwalska


Wiedz jednak, że z joginów tego, który w sobie
Dostrzega Mą osobę i z wiarą Mnie wielbi,
Uważam za najbardziej świadomego prawdy.«

 
 

BhG 6.kolofon

iti śrī-mahābhārate bhiṣma-parvaṇy aṣṭāviṃśo ‘dhyāyaḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

tłumaczenie polskie

A oto dwudziesty ósmy rozdział w chwalebnej Mahabharacie w parwanie Bhiszmy.

 

warianty tekstu

iti śrī-mahābhārate śata-sāhasryāṃ saṃhitāyāṃ vaiyāsakyāṃ bhīṣma-parvaṇi*

A oto w chwalebnej Mahabharacie, w sanhicie Wjasowej, posiadającej sto tysięcy [wersów] w parwanie Bhiszmy

śrīmad-bhagavad-gītāsu upaniṣatsu brahma-vidyāyāṃ yoga-śāstre śrī-kṛṣṇārjuna-saṃvāde ātma-saṃyogo / ātma-saṃyama-yogo / abhyāsa-yogo / dhyāna-yoga-brahma-prāpti-mārga-darśaka-rūpo / yoga-garbho / saṃnyāsa-yogo / yogābhyāso / ātma-yogo / adhy-ātma-yogo / saṃyama-yogo / dhāna-yogo / svarūpa-yogo nāma ṣaṣṭo ‘dhyāyaḥ

W chwalebnych pieśniach Pana, w upaniszadach, w wiedzy o brahmanie, w księdze jogi, w rozmowie chwalebnego Kryszny z Ardźuną szósty rozdział zatytułowany: Zaprzężenie jaźni / Joga powściągnięcia jaźni / Joga praktyki / Postać ukazująca jogę kontemplacji jako ścieżkę osiągnięcia brahmana / Łono jogi / Joga wyrzeczenia / Praktyka jogi / Joga jaźni / Joga nadjaźni / Joga powściągnięcia / Joga kontemplacji / Joga własnego kształtu.

* Ta część kolofonu z: Śrīmad-Bhagavad-gītā (czcionka bengalska), komentarz: Śrīdhara Svāmipāda “Subodhinī”, tłumaczenie na język bengalski: Nārāyaṇa-dāsa Bhakti-sudhā-kara, Gaudīya mission Kalkuta 1996r.

 
 

Śrīdhara


ātma-yogam avocad yo bhakti-yoga-śiromaṇim |
taṃ vande paramānandaṃ mādhavaṃ bhakta-sevadhim ||

iti śrī-śrīdhara-svāmi-kṛtāyāṃ bhagavad-gītā-ṭīkāyāṃ subodhinyāṃ
dhyāna-yogo nāma ṣaṣṭho ‚dhyāyaḥ

 

Viśvanātha


agrimādhyāya-ṣaṭkaṃ yad bhakti-yoga-nirūpakam |
tasya sūtramayaṃ ślokā bhakta-kaṇṭha-vibhūṣaṇam ||
prathamena kathā-sūtraṃ gītā-śāstra-śiromaṇiḥ |
dvitīyena tṛtīyena tūryeṇākāma-karma ca ||
jñānaṃ ca pañcamenoktaṃ yogaḥ ṣaṣṭhena kīrtitaḥ |
prādhānyena tad apy etaṃ ṣaṭkaṃ karma-nirūpakam ||
iti sārārtha-darśinyāṃ harṣiṇyāṃ bhakta-cetasām |
gītāsu ṣaṣṭho ‚dhyāyo ‚yaṃ saṅgataḥ saṅgataḥ satām ||

 

Baladeva


gītā-kathā-sūtram avocad ādye
karma dvitīyādiṣu kāma-śūnyam |
tat pañcame vedana-garbham ākhyan
ṣaṣṭhe tu yogojjvalitaṃ mukundaḥ ||