śrī-bhagavān uvāca
anāśritaḥ karma-phalaṃ kāryaṃ karma karoti yaḥ
sa saṃnyāsī ca yogī ca na niragnir na cākriyaḥ
Update RequiredTo play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (rzekł):
yaḥ (kto) karma-phalam (na owocu czynów) anāśritaḥ (nie wspiera się) kāryam karma (nakazany czyn) karoti (czyni),
saḥ (on) sannyāsī ca (i wyrzeczeniec) yogī ca (i jogin) [asti] (jest),
niragniḥ (nie mający [roznieconego] ognia) [sannyāsī ca yogī ca] (wyrzeczeńcem i joginem) na [asti] (nie jest).
akriyaḥ ca (i bezczynny) [sannyāsī ca yogī ca] (wyrzeczeńcem i joginem) na [asti] (nie jest).
śrī-bhagavān |
– |
śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny); |
uvāca |
– |
√ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział; |
anāśritaḥ |
– |
an-ā-śrita (ā- √ śri – przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) PP 1i.1 m. – nie wsparty, nie schroniony); |
karma-phalam |
– |
karma-phala 2i.1 m. ; TP : karmaṇāṃ phalam iti – owoc czynów (od: √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; √ phal – dojrzewać; phala – owoc, rezultat); |
kāryam |
– |
kārya ( √ kṛ – robić) PF 2i.1 n. – do zrobienia, pracę, obowiązek szczególnie religijny; |
karma |
– |
karman 2i.1 n. – czyn, działanie (od: √ kṛ – robić); |
karoti |
– |
√ kṛ (robić) Praes. P 1c.1 – czyni; |
yaḥ |
– |
yat sn. 1i.1 m. – kto; |
saḥ |
– |
tat sn. 1i.1 m. – on; |
saṃnyāsī |
– |
saṃnyāsin 1i.1 m. – wyrzeczeniec (od: sam-ni- √ as – zostawiać, odkładać, porzucać, saṃnyāsa – odrzucenie, rezygnacja, wyrzeczenie, saṃnyāsin – asceta, wyrzeczeniec; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne); |
ca |
– |
av. – i; |
yogī |
– |
yogin 1i.1 m. – jogin, połączony ( √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej); |
ca |
– |
av. – i; |
na |
– |
av. – nie; |
niragniḥ |
– |
nir-agni 1i.1 m. – nie mający [roznieconego] ognia (od: niḥ – wolny od, bez; √ ag – poruszać się pokrętnie, agni – ogień;); |
na |
– |
av. – nie; |
ca |
– |
av. – i; |
akriyaḥ |
– |
a-kriya 1i.1 m. – bezczynny (od: √ kṛ – robić, kriyā – akt, praca, szczególnie o rytualnym charakterze); |
yaḥ → saḥ / ca (on / i);
ca yogī → sa yogī (on jest joginem);
cākriyaḥ → niṣkriyaḥ (niedziałający);
anāśrito —nāśrito’nāśritaḥ | kiṃ ? karma-phalaṃ karmaṇāṃ phalaṃ karma-phalaṃ yat tad-anāśritaḥ, karma-phala-tṛṣṇā-rahita ity arthaḥ | yo hi karma-phale tṛṣṇāvān sa karma-phalam āśrito bhavati | ayaṃ tu tad-viparītaḥ, ato’nāśritaḥ karma-phalam | evaṃbhūtaḥ san kāryaṃ kartavyaṃ nityaṃ kāmya-viparītam agnihotrādikaṃ karma karoti nirvartayati | yaḥ kaścid īdṛśaḥ karmī sa karmy antarebhyo viśiṣyate | ity evam artham āha—sa saṃnyāsī ca yogī ceti | saṃnyāsaḥ parityāgaḥ sa yasyāsti sa saṃnyāsī ca yogī ca | yogaś citta-samādhānaṃ sa yasyāsti sa yogī ceti evaṃguṇa-saṃpanno’yaṃ mantavyaḥ | na kevalaṃ niragnir akriya eva saṃnyāsī yogī ceti mantavyaḥ | nirgatāḥ agnayaḥ karmāṅga-bhūtā yasmāt sa niragniḥ | akriyaś cānagni-sādhanāpy avidyamānāḥ kriyās tapo-dānādikā yasyāsāv akriyaḥ
uktaḥ karmayogaḥ saparikaraḥ, idānīṃ jñānayogakarmayogasādhyātmāvalokanarūpayogābhyāsavidhir ucyate / tatra karmayogasya nirapekṣayogasādhanatvaṃ draḍhayituṃ jñānākāraḥ karmayogo yogaśirasko 'nūdyate / karmaphalaṃ svargādikam anāśritaḥ, kāryaṃ karmānuṣṭhānam eva kāryam, sarvātmanāsmatsuhṛdbhūtaparamapuruṣārādhanarūpatayā karmaiva mama prayojanam, na tatsādhyaṃ kiṃcid iti yaḥ karma karoti; sa saṃnyāsī ca jñānayoganiṣṭhaś ca; yogī ca karmayoganiṣṭhaś ca; ātmāvalokanarūpayogasādhanabhūtobhayaniṣṭha ityarthaḥ / na niragnir na cākriyaḥ na coditayajñādikarmasv apravṛttaḥ, na ca kevalajñānaniṣṭhaḥ / tasya hi jñananiṣṭhaiva, karmayoganiṣṭhasya tūbhayam astītyabhiprāyaḥ
pūrvādhyāye saṃkṣepeṇoktaṃ yogaṃ prapañcayituṃ ṣaṣṭhādhyāyārambhaḥ | tatra tāvat sarva-karmāṇi manasā saṃnyasya [Gītā 5.13] ity ārabhya saṃnyāsa-pūrvikāyā jñāna-niṣṭhāyās tātparyenābhidhānād duḥkha-rūpatvāc ca karmaṇaḥ sahasā saṃnyāsātiprasaṅgaṃ prāptaṃ vārayituṃ saṃnyāsād api śreṣṭhatvena karma-yogaṃ stauti anāśrita iti dvābhyām | karma-phalam anāśrito 'napekṣamāṇaḥ sann avaśya-kāryatayā vihitaṃ karma yaḥ karoti, sa eva saṃnyāsī yogī ca na tu niragnir agni-sādhyeṣṭākhya-karma-tyāgī | na cākriyo 'nagni-sādhya-pūrtākhya-karma-tyāgī
tatra sarva-karma-tyāgena yogaṃ vidhāsyaṃs tyājyatvena hīnatvam āśaṅkya karma-yogaṃ stauti anāśrita iti dvābhyām | karmaṇāṃ phalam āśrito 'napekṣamāṇaḥ phalābhisaṃdhi-rahitaḥ san kāryaṃ kartavyatayā śāstreṇa vihitaṃ nityam agnihotrādi karma karoti yaḥ sa karmy api san saṃnyāsī ca yogī ceti stūyate |
sannyāso hi thyāgaḥ | citta-gata-vikṣepābhāvaś ca yogaḥ | tau cāsya vidyete phala-tyāgāt phala-tṛṣṇā-rūpa-citta-vikṣepābhāvāc ca | karma-phala-tṛṣṇā-tyāga evātra gauṇyā vṛttyā saṃnyāsa-yoga-śabdābhyām abhidhīyate sakāmānapekṣya prāśastya-kathanāya | avaśyambhāvinau hi niṣkāma-karmānuṣṭhātur mukhyau saṃnyāsa-yogau | tasmād ayaṃ yadyapi na niragnir agni-sādhya-śrauta-karma-tyāgī na bhavati, na cākriyo 'gni-nirapekṣa-smārta-kriyā-tyāgī ca na bhavati | tathāpi saṃnyāsī yogī ceti mantavyaḥ |
athavā na niragnir na cākriyaḥ saṃnyāsī yogī ceti mantavyaḥ | kintu sāgniḥ sakriyaś ca niṣkāma-karmānuṣṭhāyī saṃnyāsī yogī ceti mantavya iti stūyate | apaśavo vā anye go-aśvebhyaḥ paśavo go-aśvān ity atreva praśaṃsā-lakṣaṇayā nañ-anvayopapattiḥ | atra cākriya ity anenaiva sarva-karma-saṃnyāsini labdhe niragnir iti vyarthaṃ syād ity agni-śabdena sarvāṇi karmāṇy upalakṣya niragnir iti saṃnyāsī kriyā-śabdena citta-vṛttīr upalakṣyākriya iti niruddha-citta-vṛttir yogī ca kathyate | tena na niragniḥ saṃnyāsī mantavyo na cākriyo yogī mantavya iti yathā-saṅkhyam ubhaya-vyatireko darśanīyaḥ | evaṃ sati nañ-dvayam apy upapannam iti draṣṭavyam
aṣṭāṅga-yogābhyāse pravṛttenāpi citta-śodhakaṃ niṣkāma-karma na tyājyam ity āha karma-phalam āśrito 'napekṣamāṇaḥ kāryam avaśya-kartavyatvena śāstra-vihitaṃ karma yaḥ karoti, sa eva karma-phala-saṃnyāsāt saṃnyāsī, sa eva viṣaya-bhogeṣu cittābhāvād yogī cocyate | na ca niragnir agnihotrādi-karma-mātra-tyāgavān eva sannyāsy ucyate | na cākriyo na daihika-ceṣṭā-śūnyo 'rdha-nimīlita-netra eva yogī cocyate
proktaṃ karma-yogam aṣṭāṅga-yoga-śiraskam upadekṣyann ādau tau tad-upāyatvāt taṃ karma-yogam stauti bhagavān anāśrita iti dvābhyām | karma-phalam paśv-anna-putra-svargādi-kāmanāśrito 'nicchan kāryam avaśya-kartavyatayā vihitaṃ karma yaḥ karoti, sa saṃnyāsī jñāna-yoga-niṣṭhaḥ, yogī cāṣṭāṅga-yoga-niṣṭhaḥ sa eva | karma-yogenaiva tayoḥ siddhir iti bhāvaḥ | na niragnir agnihotrādi-karma-tyāgī yati-veśaḥ sannyāsī na cākriyaḥ śarīra-karma-tyāgī ardha-mudrita-netro yogī | atra yogam aṣṭāṅgaṃ cikīrṣūṇāṃ sahasā karma na tyājyam iti matam
Wzniosły rzekł:
Kto, nie dbając o owoc czynu, spełnia dzieło, które spełnione być powinno, ten jest tym, który zaniechał, ten jest tym, który się poświęcił; lecz kto nie podtrzymuje ognia na ołtarzu i kto nie działa, nie jest joginem.
Błogosławiony.
Kto, nie dążąc do owoców dzieł swoich, spełnia czyny przepisane, ten jest sługą Wyrzeczenia się i Yoginem, ale nie ten, kto zaniedbuje ogień poświęcony i czyny święte.
I rzecze Pan:
Kto czyni to, co czynić należy, bez troski o żaden prac swoich plon, ten jest Sanjasin i Jogin prawdziwy, nie ten, co ofiarnego nie zapala ognia i nie sprawuje rytuałów.
Joginem, tym, kto porzucił czyn,
nie jest ten, kto nie podtrzymuje ognia
i nie podejmuje swego obowiązku,
lecz ten, kto spełnia czyn należny
ale nie lgnie ku owocom czynu.
Czcigodny pan rzecze:
Ten, kto powinność swą wypełnia, nie zważając na owoce czynu, ten jest prawdziwym joginem, sannjasinem,
A nic jest nim ten, kto ognia ofiarnego nie rozpala, ani ofiar nie składa.
Rzekł Pan:
Kto spełnia czyn swój powinny o owoc czynu nie dbając,
To jest sannjasin, to jogin – nie ten bez ognia i czynu!
Pan Wszystkich Bogactw dalej mówił do Ardżuny:
»Kto, nie dbając o owoc pracy, zawsze czyni
To, co czynić powinien, jako swą powinność,
Ten prawdziwie się wyrzekł, ten też jest joginem,
A nie ten, kto ofiarnych ogni nie zapala
I ze swych obowiązków się nie wywiązuje.
Chwalebny Pan rzekł:
Kto o czynu owoc nie dba,
lecz należny czyn wypełnia,
ten joginem, wyrzeczeńcem,
nie zaś ten, co nic nie czyni
ani ognia nie zapala.