BhG 2.36

analiza syntaktyczna

tava (twoi) ahitāḥ (wrogowie) tava (twoje) sāmarthyam (zdolności) nindantaḥ (krytykujący),
bahūn ca (i wieloma) avācya-vādān (niestosownymi słowami) vadiṣyanti (będą mówić).
nu (zaiste) tataḥ (od tego) duḥkha-taram (boleśniejsze) kim (co)?

tłumaczenie polskie

Wrogowie skrytykują twoje zdolności i powiedzą liczne niestosowne słowa.
Zaiste cóż [może być] boleśniejsze od tego?

analiza gramatyczna

avācya-vādān	–	avācya-vāda 2i.3 m.; TP: avācyān vādān iti – słowa nie do wypowiedzenia (od: √vac – mówić; PF vacya – do wypowiedzenia; √vad – mówić, vāda – mowa, argumentacja, doktryna);
ca	–	av. – i;
bahūn	–	bahu 2i.3 m. – wielorakie, liczne;
vadiṣyanti	–	√vad (mówić) Fut. P 1c.3 – będą mówić;
tava	–	yuṣmat sn. 6i.1 – twoi;
ahitāḥ	–	a-hita 1i.3 m. – wrogowie (od: √dhā – umieszczać, PP hita – umieszczony, odpowiedni, pożyteczny, przyjacielski);
nindantaḥ	–	nindant (√nind – ganić) PPr 1c.3 m. – oskarżający, krytykujący;
tava	–	yuṣmat sn. 6i.1 – twoje;
sāmarthyam	–	sāmarthya 2i.1 n. – możliwości, zdolności, siłę, skuteczność (od: sam-√arth – czynić gotowym, samartha – odpowiedni, właściwy, mogący, będący w stanie);
tataḥ	–	av. – od tego, stąd, następnie, po tym, wówczas (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
duḥkha-taram	–	duḥkha-tara 1i.1 n. – boleśniejsze (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem; lub od: duḥ-√sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście; -tara – stopień wyższy);
nu	–	av. – teraz, właśnie, zaiste (znaczenie emfatyczne);
kim	–	kim sn. 2i.1 n. – co?

warianty tekstu

avācya-vādāṃś → avācya-vācāṃś (niestosowne słowa);
nindantas → viṃdaṃtas (znajdujący);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Co więcej:		kiṃ ca –
Licznymi przekleństwami adwersarze cię obrzucą, i twą sprawność wyszydzą. Cóż boli bardziej od tego?		avācya-vādāṃś ca bahūn vadiṣyanti tavāhitāḥ | nindantas tava sāmarthyaṃ tato duḥkhataraṃ nu kim ||2.36||
Licznymi przekleństwami, czyli różnego rodzaju nieprzyzwoitymi słowy, adwersarze, czyli wrogowie cię obrzucą i wyszydzą, czyli zelżą twą sprawność okazaną, np. w walce z [demonami] O Nieprzeszytej Zbroi (nivāta-kavaca). Od tego, czyli od owej wzgardy, cóż boli bardziej? To oznacza, że nie istnieje gorsze cierpienie.		avācya-vādān avaktavya-vādāṃś ca bahūn aneka-prakārān vadiṣyanti tavāhitāḥ śatravaḥ nindantaḥ kutsayantaḥ tava tvadīyaṃ sāmarthyaṃ nivāta-kavacādi-yuddha-nimittam | tatas tasmāt nindā-prāpter duḥkhāt duḥkhataraṃ nu kiṃ | tataḥ kaṣṭataraṃ duḥkhaṃ nāstīty arthaḥ ||2.36||

Rāmānuja

kiṃ ca—avācya iti | śūrāṇām asmākaṃ sannidhau katham ayaṃ pārthaḥ kṣaṇam api sthātuṃ śaknuyād asmat-saṃnidhānād anyatra hi asya sāmarthyam iti tava sāmarthyaṃ nindantaḥ śūraṇām agre avācya-vādan ca bahūn vadiṣyanti tava śatravo dhārtaraṣṭrāḥ | tato’dhikataraṃ duḥkhaṃ kiṃ tava? evaṃ-vidhāvācya-śravaṇāt maraṇam eva śreyaḥ, iti tvam eva manyase

Śrīdhara

kiṃ ca avācya-vādān iti | avācyān vādān vacanānarhān śabdān tava ahitāḥ tvac-chatravo vadiṣyanti

Madhusūdana

nanu bhīṣmādayo mahārathā na bahu manyantāṃ duryodhanādayas tu śatravo bahu maṃsyante māṃ yuddha-nivṛttyā tad-upakāritvād ity ata āha avācyeti | tavāsādhāraṇaṃ yat sāmarthyaṃ loka-prasiddhaṃ tan nindantas tava śatravo duryodhanādayo ‚vācyān vādān vacanān arhān ṣaṇḍha-tilādi-rūpān eva śabdān bahūn aneka-prakārān vadiṣyanti na tu bahu maṃsyanta ity abhiprāyaḥ | athavā tava sāmarthyaṃ stuti-yogyatvaṃ tava nindanto ‚hitā avācya-vādān vadiṣyantīty anvayaḥ |
nanu bhīṣma-droṇādi-vadha-prayuktaṃ kaṣṭataraṃ duḥkham asahamāno yuddhān nivṛttaḥ śatru-kṛta-sāmarthya-nindanādi-duḥkhaṃ soḍhuṃ śakṣyāmīty ata āha tatas tasmān nindā-prāpti-duḥkhāt kiṃ tu duḥkhataraṃ tato ‚dhikaṃ kim api duḥkhaṃ nāstīty arthaḥ

Viśvanātha

avācya-vādān | klība ity ādi kaṭūktīḥ

Baladeva

kiṃ cāvācyeti | ahitāḥ śatravo dhārtarāṣṭrās tava sāmarthyaṃ pūrva-siddhaṃ parākramaṃ nindantaḥ bahūn avācya-vādān śaṇḍhatilādi-śabdān vadiṣyanti | tata evaṃvidhāvācya-vāda-śravaṇād atiśāyitaṃ kiṃ duḥkham asti | itthaṃ caite ṣaḍbhir yuddha-vairāgyasyāsvargatvam akīrti-karatvaṃ coktaṃ darśitam

Michalski

Nieprzyjaciele twoi będą mówili o tobie słowa, których wymówić nie wolno, i twą odwagę ganić będą, a cóż jest gorszego ponadto?

Olszewski

Wrogowie twoi powiedzą o tobie tysiąc słów uwłaczających, w których ganić będą twoją nieudolność. Co może być bardziej gorzkiego?

Dynowska

A szyderstwo wrogów – twe męstwo poddając w wątpliwość – w nieprzystojnych wyrazi się słowach; a cóż ponadto może być gorszego?

Sachse

Wiele niepotrzebnych słów
wypowiedzą twoi wrogowie
szydząc z twej niemocy.
A czyż jest większe od tego nieszczęście?

Kudelska

A wrogowie, męstwo twoje ganiąc, słowa wypowiadać będą niemiłe;
Cóż może być bardziej bolesne?

Rucińska

Słów wiele rzekną wrogowie, których nie warto powtarzać,
Sposobność twą wyszydzając. Czyż może być coś gorszego?

Szuwalska

Twoi nieprzyjaciele szydzić z ciebie będą,
Słów najgorszych nie szczędząc – cóż nad to gorszego?

Byrski

Mówić będą źle życzący wiele rzeczy niestworzonych
Oraz ganić sprawność twoją. Cóż od tego gorsze będzie?!