BhG 2.36

analiza syntaktyczna

tava (twoi) ahitāḥ (wrogowie) tava (twoje) sāmarthyam (zdolności) nindantaḥ (krytykujący),
bahūn ca (i wieloma) avācya-vādān (niestosownymi słowami) vadiṣyanti (będą mówić).
nu (zaiste) tataḥ (od tego) duḥkha-taram (boleśniejsze) kim (co)?

analiza gramatyczna

avācya-vādān	–	avācya-vāda 2i.3 m.; TP: avācyān vādān iti – słowa nie do wypowiedzenia (od: √vac – mówić; PF vacya – do wypowiedzenia; √vad – mówić, vāda – mowa, argumentacja, doktryna);
ca	–	av. – i;
bahūn	–	bahu 2i.3 m. – wielorakie, liczne;
vadiṣyanti	–	√vad (mówić) Fut. P 1c.3 – będą mówić;
tava	–	yuṣmat sn. 6i.1 – twoi;
ahitāḥ	–	a-hita 1i.3 m. – wrogowie (od: √dhā – umieszczać, PP hita – umieszczony, odpowiedni, pożyteczny, przyjacielski);
nindantaḥ	–	nindant (√nind – ganić) PPr 1c.3 m. – oskarżający, krytykujący;
tava	–	yuṣmat sn. 6i.1 – twoje;
sāmarthyam	–	sāmarthya 2i.1 n. – możliwości, zdolności, siłę, skuteczność (od: sam-√arth – czynić gotowym, samartha – odpowiedni, właściwy, mogący, będący w stanie);
tataḥ	–	av. – od tego, stąd, następnie, po tym, wówczas (od: tat – ablativus nieodmienny zakończony na -tas);
duḥkha-taram	–	duḥkha-tara 1i.1 n. – boleśniejsze (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem; lub od: duḥ-√sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście; -tara – stopień wyższy);
nu	–	av. – teraz, właśnie, zaiste (znaczenie emfatyczne);
kim	–	kim sn. 2i.1 n. – co?

warianty tekstu

avācya-vādāṃś → avācya-vācāṃś (niestosowne słowa);
nindantas → viṃdaṃtas (znajdujący);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Co więcej:		kiṃ ca –
Licznymi przekleństwami adwersarze cię obrzucą, i twą sprawność wyszydzą. Cóż boli bardziej od tego?		avācya-vādāṃś ca bahūn vadiṣyanti tavāhitāḥ | nindantas tava sāmarthyaṃ tato duḥkhataraṃ nu kim ||2.36||
Licznymi przekleństwami, czyli różnego rodzaju nieprzyzwoitymi słowy, adwersarze, czyli wrogowie cię obrzucą i wyszydzą, czyli zelżą twą sprawność okazaną, np. w walce z [demonami] O Nieprzeszytej Zbroi (nivāta-kavaca). Od tego, czyli od owej wzgardy, cóż boli bardziej? To oznacza, że nie istnieje gorsze cierpienie.		avācya-vādān avaktavya-vādāṃś ca bahūn aneka-prakārān vadiṣyanti tavāhitāḥ śatravaḥ nindantaḥ kutsayantaḥ tava tvadīyaṃ sāmarthyaṃ nivāta-kavacādi-yuddha-nimittam | tatas tasmāt nindā-prāpter duḥkhāt duḥkhataraṃ nu kiṃ | tataḥ kaṣṭataraṃ duḥkhaṃ nāstīty arthaḥ ||2.36||

Rāmānuja

kiṃ ca—avācya iti | śūrāṇām asmākaṃ sannidhau katham ayaṃ pārthaḥ kṣaṇam api sthātuṃ śaknuyād asmat-saṃnidhānād anyatra hi asya sāmarthyam iti tava sāmarthyaṃ nindantaḥ śūraṇām agre avācya-vādan ca bahūn vadiṣyanti tava śatravo dhārtaraṣṭrāḥ | tato’dhikataraṃ duḥkhaṃ kiṃ tava? evaṃ-vidhāvācya-śravaṇāt maraṇam eva śreyaḥ, iti tvam eva manyase

Śrīdhara

kiṃ ca avācya-vādān iti | avācyān vādān vacanānarhān śabdān tava ahitāḥ tvac-chatravo vadiṣyanti

Madhusūdana

nanu bhīṣmādayo mahārathā na bahu manyantāṃ duryodhanādayas tu śatravo bahu maṃsyante māṃ yuddha-nivṛttyā tad-upakāritvād ity ata āha avācyeti | tavāsādhāraṇaṃ yat sāmarthyaṃ loka-prasiddhaṃ tan nindantas tava śatravo duryodhanādayo 'vācyān vādān vacanān arhān ṣaṇḍha-tilādi-rūpān eva śabdān bahūn aneka-prakārān vadiṣyanti na tu bahu maṃsyanta ity abhiprāyaḥ | athavā tava sāmarthyaṃ stuti-yogyatvaṃ tava nindanto 'hitā avācya-vādān vadiṣyantīty anvayaḥ |
nanu bhīṣma-droṇādi-vadha-prayuktaṃ kaṣṭataraṃ duḥkham asahamāno yuddhān nivṛttaḥ śatru-kṛta-sāmarthya-nindanādi-duḥkhaṃ soḍhuṃ śakṣyāmīty ata āha tatas tasmān nindā-prāpti-duḥkhāt kiṃ tu duḥkhataraṃ tato 'dhikaṃ kim api duḥkhaṃ nāstīty arthaḥ

Viśvanātha

avācya-vādān | klība ity ādi kaṭūktīḥ

Baladeva

kiṃ cāvācyeti | ahitāḥ śatravo dhārtarāṣṭrās tava sāmarthyaṃ pūrva-siddhaṃ parākramaṃ nindantaḥ bahūn avācya-vādān śaṇḍhatilādi-śabdān vadiṣyanti | tata evaṃvidhāvācya-vāda-śravaṇād atiśāyitaṃ kiṃ duḥkham asti | itthaṃ caite ṣaḍbhir yuddha-vairāgyasyāsvargatvam akīrti-karatvaṃ coktaṃ darśitam

Michalski

Nieprzyjaciele twoi będą mówili o tobie słowa, których wymówić nie wolno, i twą odwagę ganić będą, a cóż jest gorszego ponadto?

Olszewski

Wrogowie twoi powiedzą o tobie tysiąc słów uwłaczających, w których ganić będą twoją nieudolność. Co może być bardziej gorzkiego?

Dynowska

A szyderstwo wrogów – twe męstwo poddając w wątpliwość – w nieprzystojnych wyrazi się słowach; a cóż ponadto może być gorszego?

Sachse

Wiele niepotrzebnych słów
wypowiedzą twoi wrogowie
szydząc z twej niemocy.
A czyż jest większe od tego nieszczęście?

Kudelska

A wrogowie, męstwo twoje ganiąc, słowa wypowiadać będą niemiłe;
Cóż może być bardziej bolesne?

Rucińska

Słów wiele rzekną wrogowie, których nie warto powtarzać,
Sposobność twą wyszydzając. Czyż może być coś gorszego?

Szuwalska

Twoi nieprzyjaciele szydzić z ciebie będą,
Słów najgorszych nie szczędząc – cóż nad to gorszego?

Byrski

Mówić będą źle życzący wiele rzeczy niestworzonych
Oraz ganić sprawność twoją. Cóż od tego gorsze będzie?!

Babkiewicz

Prześladowcy cię zarzucą
obelgami rozlicznymi,
krytykując twoją sprawność.
Czy coś może być gorszego?