BhG 16.23

analiza syntaktyczna

yaḥ (kto) śāstra-vidhim (regułę pouczenia) utsṛjya (porzuciwszy)
kāma-kārataḥ (z powodu mocy żądzy) vartate (pozostaje),
saḥ (ten) siddhim (doskonałości) na avāpnoti (nie osiąga),
sukham (szczęścia) parām gatim ca (i najwyższej siedziby) na [āpnoti] (nie osiąga).

analiza gramatyczna

yaḥ	–	yat sn. 1i.1 m. – kto;
śāstra-vidhim	–	śāstra-vidhi 2i.1 m. ; TP : śāstrāṇāṃ vidhim iti – nakaz pism (od: √ śās – pouczać, śāstra – pouczenie, polecenie, nauka, podręcznik, nauka; vidhi – zasada, nakaz, prawo);
utsṛjya	–	ut- √ sṛj (wypuszczać, emitować) absol. – porzuciwszy;
vartate	–	√ vṛt (kręcić się, poruszać, istnieć) Praes. Ā 1c.1 – porusza się, istnieje;
kāma-kārataḥ	–	av.  – kāmasya kārata iti – z mocy żądzy (od: √ kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, miłość, przyjemność; √ kṛ – robić, kāra – na końcu złożeń: czynienie, twórca, moc);
na	–	av. – nie;
saḥ	–	tat sn. 1i.1 m. – on;
siddhim	–	siddhi 2i.1 f. – osiągnięcie, spełnienie, doskonałość, sukces (od: √ sidh – odnosić sukces, osiągać doskonałość);
avāpnoti	–	ava- √ āp (osiągać) Praes. P 1c.1 – osiąga, zdobywa;
na	–	av. – nie;
sukham	–	sukha 2i.1 n. – radość, komfort (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko; lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha  – cierpienie, niedola);
na	–	av. – nie;
parām	–	para 2i.1 f. – daleką, ostateczną, najwyższą, najlepszą;
gatim	–	gati 2i.1 f. – poruszanie się, drogę, podróż, rezultat, schronienie, źródło (od: √ gam – iść);

warianty tekstu

kāma-kārataḥ → kāma-cārataḥ / kāma-kātaraḥ / kāma-kārakaḥ / kāma-kārakam (działający dla przyjemności / zdezorientowany przez żądzę / działający dla przyjemności / działanie dla przyjemności);
na parāṃ → paramāṃ (najwyższą);

Śāṃkara

sarvasya etasya āsurī-saṃpat-parivarjanasya śreya-ācaraṇasya ca śāstraṃ kāraṇam | śāstra-pramāṇād ubhayaṃ śakyaṃ kartum, nānyathā | ataḥ—
yaḥ śāstra-vidhiṃ śāstraṃ vedas tasya vidhiṃ kartavyākartavya-jñāna-kāraṇaṃ vidhi-pratiṣedhākhyam utsṛjya tyaktvā vartate kāma-kārataḥ kāma-prayuktaḥ san, na sa siddhiṃ puruṣārtha-yogyatām avāpnoti, nāpy asmin loke sukhaṃ nāpi parāṃ prakṛṣṭāṃ gatiṃ svargaṃ mokṣaṃ vā

Rāmānuja

śāstrānādaro 'sya narakasya pradhānahetur ity āha
śāstraṃ vedāḥ; vidhiḥ anuśāsanam / vedākhyaṃ madanuśāsanam utsṛjya yaḥ kāmakārato vartate svacchandānuguṇamārgeṇa vartate, na sa siddhim avāpnoti na kām apy āmuṣmikīṃ siddhim avāpnoti; na sukhaṃ kiṃcid avāpnoti / na parāṃ gatim / kutaḥ parāṃ gatiṃ prāpnotītyarthaḥ

Śrīdhara

kāmādi-tyāgaś ca sva-dharmācaraṇaṃ vinā na sambhavatīty āha ya iti | śāstra-vidhiṃ veda-vihitaṃ dharmam utsṛjya yaḥ kāma-cārato yathecchaṃ vartate sa siddhiṃ tattva-jñānaṃ na prāpnoti | na ca parāṃ gatiṃ mokṣaṃ prāpnoti

Madhusūdana

yasmād aśreyo nācaraṇasya śreya-ācaraṇasya ca śāstram eva nimittaṃ tayoḥ śāstraika-gamyatvāt tasmāt ya iti | śiṣyate 'nuśiṣyate 'pūrvo 'rtho bodhyate 'neneti śāstraṃ vedas tad-upajīvi-smṛti-purāṇādi ca | tat-sambandhī vidhi-liṅ-ādi-śabdaḥ kuryān na kuryād ity evaṃ-pravartanānvartanātmakaḥ kartavyākartavya-jñāna-hetur vidhi-niṣedhākhyas taṃ śāstra-vidhim vidhi-niṣedhātiriktam api brahma-pratipādakaṃ śāstram astīti sūcayituṃ vidhi-śabdaḥ | utsṛjyāśraddhayā parityajya kāma-kārataḥ svecchā-mātreṇa vartate vihitam api nācarati niṣiddham apy ācarati yaḥ sa siddhim puruṣārtha-prāpti-yogyatām antaḥ-karaṇa-śuddhiṃ karmāṇi kurvann api nāpnoti, na sukham aihikaṃ, nāpi parāṃ gatim svargaṃ mokṣaṃ vā

Viśvanātha

āstikyavata eva śreya ity āha ya iti kāma-cārataḥ

Baladeva

kāmādi-tyāgaḥ sva-dharmād vinā na bhavet | sva-dharmaś ca śāstrād vinā na sidhyed ataḥ śāstram evāstheyaṃ sudhiyety āha ya iti | kāma-cārataḥ svācchandyena yo vartate vihitam api na karoti | niṣiddham api karotīty arthaḥ | sa siddhiṃ pumarthopāya-bhūtāṃ hṛd-viśuddhiṃ naivāpnoti | sukham upaśamātmakaṃ ca parāṃ gatiṃ muktiṃ kuto vāpnuyāt

Michalski

Lecz kto, odrzuciwszy przepisy prawa, działa według własnego upodobania, ten nie osiągnie ani doskonałości, ani szczęścia, ani tej najwyższej drogi.

Olszewski

Lecz człowiek, który się uchyla od przykazań Prawa, by iść tylko za swemi żądzami, nie osiąga doskonałości, ani szczęścia, ani drogi niebieskiej.

Dynowska

Lecz ten, który Ksiąg świętych wskazówki odrzuca i niewolnie idzie za swych żądz samolubnych impulsem, szczęścia nie osiągnie, ni doskonałości, ani też najwyższego Celu.

Sachse

Ten zaś, kto odtrąciwszy wskazania [mej] nauki
żyje posłuszny jedynie swym upodobaniom,
nie dochodzi ani do doskonałości,
ani szczęścia, ani najwyższego przeznaczenia.

Kudelska

Zaś kto odrzuca zasady zapisane w księgach, którego działanie wynika z jego kaprysów,
Taki człowiek nie osiąga ani doskonałości, ani szczęścia, ani celu.

Rucińska

Kto pism nakazy odrzucił i wedle chęci swej żyje,
Tego spełnienie nie czeka ni szczęście, ni cel najwyższy.

Szuwalska

Kto odrzuca pism świętych nakazy, ten nigdy,
Postępując kapryśnie, tak doskonałości,
Jak i szczęścia nie zazna, nie dosięgnie celu.

Babkiewicz

Kto porzucił ksiąg nakazy,
działa podług własnej żądzy,
doskonałości nie sięgnie,
szczęścia i przedniego celu.