BhG 7.11

analiza syntaktyczna

he bharatarṣabha (o byku wśród Bharatów!),
aham ca (i ja) balavatāṃ (silnych) kāma-rāga-vivarjitam (pozbawioną żądzy i namiętności) balam (siłą) [asmi] (jestem),
bhūteṣu (w istotach) dharmāviruddhaḥ (zgodną z dharmą) kāmaḥ (żądzą) asmi (jestem).

tłumaczenie polskie

O byku wśród Bharatów, ja jestem pozbawioną żądzy i namiętności siłą silnych,
a w istotach jestem żądzą zgodną z dharmą.

analiza gramatyczna

balam	–	bala 1i.1 n. – siła;
balavatām	–	bala-vant 6i.3 m. – posiadających siłę (od: bala – siła, moc; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza);
ca	–	av. – i;
aham	–	asmat sn. 1i.1 – ja;
kāma-rāga-vivarjitam	–	kāma-rāga-vivarjita 1i.1 n. ; TP / DV : kāmena ca rāgena ca vivarjitam iti – pozbawione żądzy i namiętności (od: √ kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, żądze; √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rāga – kolor, namiętności, podniecenie, miłość, piękno; vi- √ vṛj – wykluczać, omijać, caus. PP vivarjita – wyłączony, pozbawiony, poza);
dharmāviruddhaḥ	–	dharma-aviruddha 1i.1 m. ; TP : dharmeṇa aviruddha iti – nie stojący w opozycji do dharmy, zgodny z dharmą (od: √ dhṛ – dzierżyć, posiadać, dharma – dharma; vi- √ rudh – przeszkadzać, zatrzymywać, PP viruddha – powstrzymany, zablokowany);
bhūteṣu	–	bhūta ( √ bhū – być) PP 7i.3 m. – w istotach, w bytach;
kāmaḥ	–	kāma 1i.1 m. – pragnienie, żądza, miłość, przyjemność (od: √ kam – pragnąć, kochać, tęsknić);
asmi	–	√ as (być) Praes. P 3c.1 – jestem;
bharata-rṣabha	–	bharata-rṣabha 8i.1 m. ; TP : bharatāṇām ṛṣabha iti – byk wśród Bharatów (od: √ bhṛ – dzierżyć lub bharata – król Bharata, utrzymywany, aktor, w l. mnogiej – potomkowie Bharaty; ṛṣabha – byk, dominujący, najlepszy);

warianty tekstu

balavatāṃ → balavatā (przez mocnych);
cāhaṃ  → asmi (jestem);

Śāṃkara

balaṃ sāmarthyam ojo balavatām aham | tac ca balaṃ kāma-rāga-vivarjitam | kāmaś ca rāgaś ca kāma-rāgau | kāmas tṛṣṇā-saṃnikṛṣṭeṣu viṣayeṣu, rāgo rañjanā prāpteṣu viṣayeṣu—tābhyāṃ kāma-rāgābhyāṃ vivarjitaṃ dehādi-dhāraṇa-mātrārthaṃ balaṃ sattvam aham asmi | na tu yat saṃsāriṇāṃ tṛṣṇā-rāga-kāraṇam | kiṃ ca—dharmāviruddhaḥ | dharmeṇa śāstrārthenāviruddho yaḥ prāṇiṣu bhūteṣu kāmaḥ, yathā deha-dhāraṇa-mātrādy-artho’śana-pānādi-viṣayaḥ, sa kāmo’smi | he bharatarṣabha

Rāmānuja

ataḥ sarvasya paramapuruṣaśarīratvenātmabhūtaparamapuruṣaprakārarvāt sarvaprakāraḥ paramapuruṣa evāvasthita iti sarvaiś śabdais tasyaivābhidhānam iti tat tat sāmānādhikaraṇyena āha

ete sarve vilakṣaṇā bhāvā matta evotpannāḥ, maccheṣabhūtāḥ maccharīratayā mayy evāvasthitāḥ; atas tattatprakāro ‚ham evāvathitaḥ

Śrīdhara

kiṃ ca balam iti | kāmo ‚prāpte vastuny abhilāṣo rājasaḥ | rāgaḥ punar abhilaṣite ‚rthe prāpte ‚pi punar adhike ‚rthe citta-rañjanātmakas tṛṣṇāpara-paryāyas tāmasaḥ | tābhyāṃ vivarjitaṃ balavatāṃ balam aham asmi | sāttvikaṃ sva-dharmānuṣṭhāna-sāmarthyam aham ity arthaḥ | dharmeṇāviruddhaḥ sva-dāreṣu putrotpādana-mātropayogī kāmo ‚ham iti

Madhusūdana

aprāpto viṣayaḥ prāpti-kāraṇābhāve ‚pi prāpyatām ity ākāraś citta-vṛtti-viśeṣaḥ kāmaḥ | prāpto viṣayaḥ kṣaya-kāraṇe saty api na kṣīyatām ity evam-ākāraś citta-vṛtti-viśeṣo rañjanātmā rāgas tābhyāṃ viśeṣeṇa varjitaṃ sarvathā tad-akāraṇaṃ rajas-tamo-virahitaṃ yat svadharmānuṣṭhānāya dehendriyādi-dhāraṇa-sāmarthyaṃ sāttvikaṃ balam balavatāṃ tādṛśa-sāttvika-bala-yuktānāṃ saṃsāra-parāṅmukhānāṃ tad aham asmi | tad-rūpe mayi balavantaḥ protā ity arthaḥ | ca-śabdas tu-śabdārtho bhinna-kramaḥ | kāma-rāga-vivarjitam eva balaṃ mad-rūpatvena dhyeyaṃ na tu saṃsāriṇāṃ kāma-rāga-kāraṇaṃ balam ity arthaḥ |

krodhārtho vā rāga-śabdo vyākhyeyaḥ | dharmo dharma-śāstraṃ tenāviruddho ‚pratiṣiddho dharmānukūlo vā yo bhūteṣu prāṇiṣu kāmaḥ śāstrānumata-jāyā-putra-vittādi-viṣayo ‚bhilāṣaḥ so ‚ham asmi | he bharatarṣabha ! śāstrāviruddha-kāma-bhūte mayi tathāvidha-kāma-yuktānāṃ bhūtānāṃ protatvam ity arthaḥ

Viśvanātha

kāmaḥ sva-jīvikādy-abhilāṣaḥ | rāgaḥ krodhas tad-vivarjitam | na tad-dvayotthitam ity arthaḥ | dharmāviruddhaḥ sva-bhāryāyāṃ putrotpatti-mātropayogī

Baladeva

kāmaḥ sva-jīvikādy-abhilāṣaḥ | rāgas tu prāpte ‚py abhilaṣite ‚rthe punas tato ‚py adhike ‚rthe citta-rañjanātmako ‚titṛṣṇāpara-nāmā, tābhyāṃ vivarjitaṃ balaṃ sva-dharmānuṣṭhāna-sāmarthyam ity arthaḥ | dharmāviruddhaḥ svapatnyāṃ putrotpatti-mātra-hetuḥ

Michalski

I jestem mocą mocnych, ale tą, która jest wolna od żądz i namiętności, jestem miłością wśród stworzeń, Bharato-byku, lecz tą, która nie przeciwdziała cnocie.

Olszewski

mocą silnych, wolnych od namiętności i żądzy: ja jestem w istotach żyjących pociągiem miłosnym, na który sprawiedliwość boska zezwala.

Dynowska

Jam siłą silnych, a od namiętności wolnych i od żądz; a w ludziach Jam jest również nie sprzeciwiającym się Dharmie pragnieniem, o Bharatów władco.

Sachse

Jestem silą silnych,
wolną od pożądania i namiętności.
Jestem, o najlepszy z Bharatów,
obecną w stworzeniach,
zgodną z prawem miłością.

Kudelska

To Ja jestem siłą silnych, Jam wolny od namiętności i żądzy,
A we wszystkich istotach Jam pragnieniem, o Władco Bharatów, które jest zgodne z powinnością.

Rucińska

Jam silą silnych, pragnienia i namiętności wyzbytą,
Jam zgodnym z dharmą popędem istot, najlepszy z Bharatów!

Szuwalska

Ja jestem siłą silnych, pozbawionych żądzy
I od pragnienia wolnych, pobożną miłością
Pomiędzy stworzeniami, władco rodu Bharat.«