BhG 5.6

analiza syntaktyczna

he mahā-bāho (o potężnoramienny!),
ayogataḥ (z powodu braku jogi) sannyāsaḥ (wyrzeczenie) duḥkham (trudno) āptum (osiągnąć),
yoga-yuktaḥ tu (ale zaprzężony dzięki jodze) muniḥ (mędrzec) na cireṇa (szybko) brahma (brahmana) adhigacchati (osiąga).

analiza gramatyczna

saṃnyāsaḥ	–	saṃnyāsa 1i.1 m. – odrzucenie, rezygnacja, wyrzeczenie (od: sam-ni- √ as – zostawiać, odkładać, porzucać);
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
mahābāho	–	mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥ – o ty, którego ramiona są potężne (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; √ baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię);
duḥkham	–	av. – trudno (od: dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; kha – zagłębienie, otwór, piasta; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], poruszanie się z oporem; lub od: duḥ- √ sthā; przeciwieństwo do: sukha – radość, szczęście); lub duḥkha 2i.1 n. – cierpienie, ból;
āptum	–	√ āp (osiągać, zdobywać) inf. – zdobyć, osiągnąć;
a-yogataḥ	–	av.x  z powodu braku jogi (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej; nieodmienny ablativus zakończony na –tas);
yoga-yuktaḥ	–	yoga-yukta 1i.1 m. ; TP : yogena yuktaḥ iti – zaprzęgnięty dzięki jodze (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć, yoga  – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metoda, środki, jedna ze szkół filozofii indyjskiej, PP yukta – połączony, zaprzęgnięty);
muniḥ	–	muni 1i.1 m. – mędrzec, święty, wieszcz (od: √ man – myśleć, wyobrażać sobie);
brahma	–	brahman 2i.1 n. – ducha (od: √ bṛh – zwiększać);
na-cireṇa	–	av. – szybko, bezzwłocznie, wkrótce (od: cira – długo, spóźnienie);
adhigacchati	–	adhi- √ gam (przekraczać, osiągać) Praes. P 1c.1 – osiąga;

warianty tekstu

brahma → brahman (o znawco Wedy);
na cireṇa → acireṇa (szybko);

Śāṃkara

evaṃ tarhi yogāt saṃnyāsa eva viśiṣyate | kathaṃ tarhīdam uktaṃ tayos tu karma-saṃnyāsāt karma-yogo viśiṣyate [gītā 5.2] iti ? sṛṇu tatra kāraṇaṃ—tvayā pṛṣṭāṃ kevalaṃ karma-saṃnyāsaṃ karma-yogaṃ cābhipretya tayor anyataraḥ kaḥ śreyān ? iti | tad-anurūpaṃ prativacanaṃ mayoktaṃ karma-saṃnyāsāt karma-yogo viśiṣyate iti jñānam anapekṣya | jñānāpekṣas tu saṃnyāsaḥ sāṃkhyam iti mayābhipretaḥ | paramārtha-yogaś ca sa eva | yas tu karma-yogo vaidikaḥ sa ca tādarthyāt yogaḥ saṃnyāsa iti copacaryate | kathaṃ tādarthyaṃ ? ity ucyate—

saṃnyāsas tu pāramārthiko duḥkham āptuṃ prāptum ayogato yogena vinā | yoga-yukto vaidikena karma-yogena vaidikena karma-yogeneśvara-samarpita-rūpeṇa phala-nirapekṣeṇa yukto muniḥ | mananād īśvara-svarūpasya muniḥ | brahma paramātma-jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇatvāt prakṛtaḥ saṃnyāso brahmocyate | nyāsa iti brahmā brahmā hi paraḥ [mātrahānāruttaṃ 78] iti śruteḥ | brahma paramārtha-saṃnyāsaṃ paramārtha-jñāna-niṣṭhā-lakṣaṇaṃ na cireṇa kṣipram evādhigacchati prāpnoti | ato mayoktaṃ karma-yogo viśiṣyata iti

Rāmānuja

iyān viśeṣa ity āhā

saṃnyāsaḥ jñānayogas tu ayogataḥ karmayogād rte prāptum aśakyaḥ; yogayuktaḥ karmayogayuktaḥ svayam eva muniḥ ātmamananaśīlaḥ sukhena karmayogaṃ sādhayitvā na cireṇa alpenaiva kālena brahmādhigacchati ātmānaṃ prāpnoti / jñānayogayuktas tu mahatā duḥkhena jñānayogaṃ sādhayati; duḥkhasādhyatvād ātmānaṃ cireṇa prāpnotītyarthaḥ

Śrīdhara

yadi karma-yogino 'py antataḥ saṃnyāsenaiva jñāna-nisṭhā tarhy ādita eva saṃnyāsaḥ kartuṃ yukta iti manvānaṃ praty āha saṃnyāsa iti | ayogataḥ karma-yogaṃ vinā saṃnyāso duḥkham āptum duḥkha-hetuḥ | aśakya ity arthaḥ | citta-śuddhy-abhāvena jñāna-niṣṭhāyā asambhavāt | yoga-yuktas tu śuddha-cittatayā muniḥ saṃnyāsī bhūtvācireṇaiva brahmādhigacchati | aparokṣaṃ jānāti | ataś citta-śuddheḥ prāk karma-yoga eva saṃnyāsād viśiṣyata iti pūrvoktaṃ siddham | tad uktaṃ vārttika-kṛdbhiḥ –

pramādino bahiś cittāḥ piśunāḥ kalahotsukāḥ |
sannyāsino 'pi dṛśyante daiva-sandūṣitāśrayāḥ || iti

Madhusūdana

aśuddhāntaḥkaraṇenāpi saṃnyāsa eva prathamaṃ kuto na kriyate jñāna-niṣṭhā-hetutvena tasyāvaśakatvād iti cet tatrāha saṃnyāsa iti | ayogato yogam antaḥ-karaṇa-śodhakaṃ śāstrīyaṃ karmāntareṇa haṭhād eva yaḥ kṛtaḥ saṃnyāsaḥ sa tu duḥkham āptum eva bhavati, aśuddhāntaḥkaraṇatvena tat-phalasya jñāna-nisṭhāyā asambhavāt | śodhake ca karmaṇy anadhikārāt karma-brahmobhaya-bhraṣṭatvena parama-saṅkaṭāpatteḥ | karma-yoga-yuktas tu śuddhāntaḥkaraṇatvān munir manana-śīlaḥ saṃnyāsī bhūtvā brahma satya-jñānādi-lakṣaṇam ātmānaṃ na cireṇa śīghram evādhigacchati sākṣātkaroti pratibandhakābhāvāt | etac coktaṃ prāg eva –

na karmaṇām anārambhān naiṣkarmyaṃ puruṣo 'śnute |
na ca saṃnyasanād eva siddhiṃ samadhigacchati || [Gītā 3.4] iti |

ata eka-phalatve 'pi karma-saṃnyāsāt karma-yogo viśiṣyata iti yat prāg uktaṃ tad upapannam

Viśvanātha

kintu samyak-citta-śuddhim anirdhārayato jñāninaḥ saṃnyāso duḥkhadaḥ karma-yogas tu sukhada eveti pūrva-vyañjitam arthaṃ spaṣṭam evāha saṃnyāsas tv iti | citta-vaiguṇye satīti śeṣaḥ | ayogataḥ karma-yogābhāvāc citta-vaiguṇya-praśāmaka-karma-yogasya saṃnyāsiny abhāvāt tatra anadhikārād ity arthaḥ | saṃnyāso duḥkham eva prāptuṃ bhavati | tad uktaṃ vārttika-kṛdbhiḥ –

pramādino bahiś cittāḥ piśunāḥ kalahotsukāḥ |
sannyāsino 'pi dṛśyante daiva-sandūṣitāśrayāḥ || iti |

śrutir api -yadi na samuddharanti yatayo hṛdi kāma-jaṭā iti | bhagavatāpi yas tva saṃyata-ṣaḍ-vargaḥ [BhP 11.18.40] ity ādy uktam | tasmād yoga-yuktaḥ niṣkāma-karmavān munir jñānī san brahma śīghraṃ prāpnoti

Baladeva

jñāna-yogasya duṣkaratvāt sukara-karma-yogaḥ śreyān ity āha saṃnyāsas tv iti | saṃnyāsaḥ sarvendriya-vyāpāra-vinivṛtti-rūpo jñāna-yogaḥ | ayogataḥ karma-yogaṃ vinā duḥkhaṃ prāptum bhavati | duṣkaratvāt sapramādatvāc ca duḥkha-hetur eva syād ity arthaḥ | yoga-yukta-niṣkāma-karmī tu munir ātma-manana-śīlaḥ sann acireṇa śīghram eva brahmādhigacchati

Michalski

Wyrzeczenie jednak jest trudne dla tych, co się nie ćwiczą w Jodze. Odbieżca, co Jodze się oddał, wstępuje szybko w Brahmana.

Olszewski

Lecz, bohaterze o wielkiej kolasie, połączenie ich jest trudne do osiągnięcia bez tej właśnie jedności, podczas gdy samotnik, który jej się oddaje, dochodzi rychło do Boga.

Dynowska

Lecz bez Jogi, o mocno orężny, prawdziwe wyrzeczenie jest bolesne i do zdobycia trudne; a mędrzec w Jodze doskonały rychło Brahmana dosięga.

Sachse

Trudno posiąść [sztukę] porzucenia, o Waleczny,
bez pomocy jogi.
Mędrzec postępujący ścieżką jogi
wkrótce dochodzi do brahmana.

Kudelska

Lecz pełne porzucenie, Potężnoramienny, jest trudne do osiągnięcia bez jogi;
A ten mędrzec, który jogę opanował, prędko do brahmana dochodzi.

Rucińska

Sannjasa jednak bez jogi daje cierpienie, Barczysty!
Na jodze skupiony muni szybko osiąga Brahmana.

Szuwalska

Trudno spełniać wyrzeczenia
Bez jogi, o Potężny, która bez cierpienia
Prowadzi mądrych ludzi ku doskonałości.

Babkiewicz

Wyrzeczenie trudno posiąść
jest bez jogi, długoręki.
Zaprzężony w jogę mędrzec
w brahmana wstępuje rychło.