BhG 3.28

analiza syntaktyczna

he mahā-bāho (o potężnoramienny!),
tu (z drugiej strony) guṇa-karma-vibhāgayoḥ (o sferze gun i sferze czynu) tattva-vit (znawca prawdy) matvā (pomyślawszy):
guṇāḥ (guny) guṇeṣu (w gunach) vartante iti (działają)
[saḥ] (on) na sajjate (nie lgnie).

tłumaczenie polskie

O potężnoramienny, ale znający prawdę o sferze gun i sferze czynu myśli:
„to guny w gunach działają” i nie lgnie.

analiza gramatyczna

tattva-vit	–	tattva-vit 1i.1 m. ; yaḥ tattvaṃ vetti saḥ – ten, który zna prawdę (od: tat – to, abst. tat-tva – tość, prawda, realność; √ vid – wiedzieć, rozumieć, -vit – na końcu wyrazów: znający, znawca);
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
mahā-bāho	–	mahā-bāhu 8i.1 m. ; BV : yasya bāhū mahāntau staḥ saḥ – o ty, którego ramiona są potężne (od: √ mah – powiększać, mahant – wielki; √ baṃh – zwiększać, bāhu – ramię, przedramię);
guṇa-karma-vibhāgayoḥ	–	guṇa-karma-vibhāga 6i.2 m. ; TP : guṇānāṃ ca karmaṇāṃ ca vibhāgayor iti – dwóch działów: gun i czynu (od: √ grah – chwytać, guṇa – cecha, zaleta, sznur; √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; vi- √ bhāj – dzielić, rozszczepiać; vi-bhāga – sekcja, porcja, dział, podział);
guṇāḥ	–	guṇa 1i.3 m. – cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać);
guṇeṣu	–	guṇa 7i.3 m. – w cechach, w przymiotach (od: √ grah – chwytać);
vartante	–	√ vṛt (toczyć się, poruszać, pozostawać) Praes. Ā 1c.3 – poruszają się, działają;
iti	–	av. – tak (zaznacza koniec wypowiedzi);
matvā	–	√ man (myśleć) absol. – pomyślawszy;
na	–	av. – nie;
sajjate	–	√ sañj (zajmować się, przylegać) Praes. Ā 1c.1 – lgnie, jest przywiązany;

warianty tekstu

guṇa-karma-vibhāgayoḥ → guṇa-karma-vibhāgaśaḥ (zgodnie ze sferą gun i czynu);
guṇeṣu → guṇārthe (w celach gun);
sajjate → majjate / saṃjate / sajyate (tonie / rusza się / przylega);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Z kolei mądry:		yaḥ punar vidvān —
O potężnoramienny, ale znający prawdę o podziale na przymiot i czyn, myśli: „to przymioty w przymiotach działają” i nie lgnie.		tattvavit tu mahābāho guṇa-karma-vibhāgayoḥ | guṇā guṇeṣu vartanta iti matvā na sajjate ||3.28||
O potężnoramienny, znający prawdę. Prawdę o czym? O podziale na przymiot i czyn – znający podział przymiotu i podział czynu. Oto znaczenie.		tattvavit tu mahābāho | kasya tattvavit? guṇa-karma-vibhāgayoḥ guṇavibhāgasya karmavibhāgasya ca tattvavit ity arthaḥ |
„To przymioty o naturze przyczyn (zmysłów – karaṇa), w przymiotach o naturze przedmiotów, działają, a nie jaźń” – tak myśli i nie lgnie, nie przywiązuje się.		guṇāḥ karaṇātmakāḥ guṇeṣu viṣayātmakeṣu vartante na ātmā iti matvā na sajjate saktiṃ na karoti ||3.28||

Rāmānuja

prakṛter guṇaiḥ sattvādibhiḥ svānurūpaṃ kriyamāṇāni karmāṇi prati ahaṅkāravimūḍhātmā, ahaṃ karteti manyate; ahaṅkāreṇa vimūḍha ātmā yasyāsāv ahaṅkāravimūḍhātmā; ahaṅkāro nāma anahamarthe prakṛtāv ahamabhimānaḥ; tena ajñātasvarūpo guṇakarmasu ahaṃ karteti manyata ityarthaḥ / guṇakarmavibhāgayoḥ sattvādiguṇavibhāge tattatkarmavibhāge ca tattvavit, guṇās sattvādayaḥ guṇeṣu sveṣu kāryeṣu vartanta iti matvā guṇakarmasu ahaṃ karteti na sajjate

Śrīdhara

vidvāṃs tu na tathā manyate ity āha tattvavid iti | nāhaṃ guṇātmaka iti guṇebhya ātmano vibhāgaḥ | na me karmāṇīti karmabhyo 'py ātmano vibhāgaḥ | tayor guṇa-karma-vibhāgayor yas tattvaṃ vetti sa tu na kartṛtvābhiniveśaṃ na karoti | tatra hetuḥ – guṇā iti | guṇā indriyāṇi guṇeṣu viṣayeṣu vartante nāham iti matvā

Madhusūdana

vidvāṃs tu tathā na manyata ity āha tattvavid iti | tattvaṃ yāthātmyaṃ vettīti tattvavit | tu-śabdena tasyājñād vaiśiṣṭyam āha | kasya tattvam ity ata āha guṇa-karma-vibhāgayoḥ | guṇā dehendriyāntaḥ-karaṇāny ahaṅkārāspadāni karmāṇi ca teṣāṃ vyāpāra-bhūtāni mama-kārāspadānīti guṇa-karmeti dvandvaikavad bhāvaḥ | vibhajyate sarveṣāṃ jaḍānāṃ vikāriṇāṃ bhāsakatvena pṛthag bhavatīti vibhāgaḥ sva-prakāśa-jñāna-rūpo 'saṅga ātmā | guṇa-karma ca vibhāgaś ceti dvandvaḥ | tayor guṇa-karma-vibhāgayor bhāsya-bhāsakayor jaḍa-caitanyayor vikāri-nirvikārayos tattvaṃ yāthātmyaṃ yo vetti sa guṇāḥ karaṇātmakā guṇeṣu viṣayeṣu pravartante vikāritvān na tu nirvikāra ātmeti matvā na sajjate saktiṃ kartṛtvābhiniveśam atattvavid iva na karoti | he mahābāho ! iti sambodhayan sāmudrikokta-sat-puruṣa-lakṣaṇa-yogitvān na pṛthag-jana-sādhāraṇyena tvam avivekī bhavitum arhasīti sūcayati |

guṇa-vibhāgasya karma-vibhāgasya ca tattvavid iti vā | asmin pakṣe guṇa-karmaṇor ity etāvataiva nirvāhe vibhāga-padasya prayojanaṃ cintyam

Viśvanātha

guṇa-karmaṇor yau vibhāgau tayos tattvaṃ vettīti saḥ | tatra guṇa-vibhāgaḥ sattva-rajas-tamāṃsi | karma-vibhāgaḥ sattvādi-kārya-bhedā devatendriya-viṣayāḥ | tayos tattvaṃ svarūpaṃ | taj-jñas tu tattva-vit | guṇā devatāḥ prayojyānīndriyāṇi cakṣur-ādīni guṇeṣu rūpādiṣu viṣayeṣu vartante | ahaṃ tu na guṇaḥ, nāpi guṇa-kāryaḥ ko 'pi, nāpi guṇeṣu guṇa-kāryeṣu teṣu me ko 'pi sambandha iti matvā vidvāṃs tu na sajjate

Baladeva

vijñas tu na tathety āha tattva-vit tv iti | guṇa-vibhāgasya karma-vibhāgasya ca tattva-vit | guṇebhya indriyebhyaḥ karmabhyaś ca tat-kṛtebhyo yaḥ svayasa vibhāgo bhedas tasya tattvaṃ svarūpaṃ tat-tad-vaidharmya-paryālocanayā yo nāhaṃ guṇa-karma-vapuḥ iti vettīty arthaḥ | sa hi guṇā indriyāṇi guṇeṣu śabdādiṣu viṣayeṣu tat-tad-devatā-preritāni pravartante tān prakāśayanti | ahaṃ tv asaṅga-vijñānānandatvāt tad-bhinno, na teṣu tādrūpyeṇa varte, na tān prakāśayāmīti matvā teṣu na sajjante | kintv ātmany eva sajjate | atrāpi matvety anena kartṛtvaṃ jīvasyoktaṃ bodhyam

Michalski

Kto jednak dojrzał rdzeń rzeczy, o silnoramienny, w obydwuch zakresach: żywiołu i czynu, ten myśli: „To przecież żywioł działa na żywioł” i nie chce być z niczym związany.

Olszewski

Lecz ten, kto zna prawdę i widzi granice przymiotu (guny) i czynu, powiada: »To jest zetknięcie się przymiotów z przymiotami« i pozostaje niezależny.

Dynowska

Lecz ten, o potężnie zbrojny, kto zna istotę tych energii Przyrody, ich funkcje i działania, ten wie iż wszystko to jeno „wzajemny energii ruch”, i sam działając wolnym pozostaje.

Sachse

Ten natomiast, o Waleczny,
kto świadom jest prawdy
o przedziale pomiędzy gunami materii i czynem [a atmanem],
wiedząc, że to tylko guny czynne są w świecie gun,
nie wiąże się z czynem.

Kudelska

Ten, kto zna prawdziwą rzeczywistość, o Potężnoramienny, rozróżnia czyn od cechy, wie, że
Wszystko to zasługa cech na siebie oddziałujących; ten, kto tak myśli, nie jest czynem związany.

Rucińska

Lecz kto zna dobrze, Barczysty, czyn, guny i ich odrębność,
Wiedząc, że guny działają w gunach, nie wiąże się z czynem.

Szuwalska

Kto pojął, czym się różnią żywioły od czynu,
Wie, że czyn jest jedynie żywiołów udziałem.
To pozwala porzucić wszelkie przywiązania.

Byrski

Lecz istoty znawca nie lgnie w taki sposób, o Barczysty,
Wiedząc, że to podział sprawia na przymioty oraz dzieła,
Iż przymioty na przymioty mogą tylko oddziaływać.