BhG 14.6

analiza syntaktyczna

he anagha (o bezgrzeszny!),
tatra [guṇeṣu madhye] (tam pośród przymiotów) sattvam (sattwa) nirmalatvāt (z powodu nieposiadania zanieczyszczenia) prakāśakam (oświetlająca) anāmayam (wolna od chorób) [asti] (jest).
[tat] (ona) sukha-saṅgena (lgnięciem do szczęścia) jñāna-saṅgena ca (i lgnięciem do wiedzy) [dehinam] (posiadacza ciała) badhnāti (pęta).

tłumaczenie polskie

O bezgrzeszny, pośród nich sattwa jest wolnością od chorób
i z powodu wolności od nieczystości jest objawiająca.
Ona pęta posiadacza ciała lgnięciem do szczęścia i wiedzy.

analiza gramatyczna

tatra	–	av. – tam (od: tat; locativus nieodmienny zakończony na -tra);
sattvam	–	sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun;
nirmalatvāt	–	nir-mala-tva 5i.1 abst. n. – z powodu braku nieczystości (od: niḥ – wolny od, bez; mala – nieczystość, kurz, brud);
prakāśakam	–	prakāśaka 1i.1 n. – uwidoczniające, jaśniejące, manifestujące, objawiające (od: pra- √ kaś – być widocznym, jaśnieć);
anāmayam	–	an-āmaya 1i.1 n. – wolne od chorób, nieszkodliwe (āmaya – choroba);
sukha-saṅgena	–	sukha-saṅga 3i.1 m. ; TP : sukhena saṅgeneti – lgnięciem do szczęścia (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu] stąd poruszanie się gładko; lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola; sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania);
badhnāti	–	√ bandh (wiązać, pętać) Praes. P 1c.1 – wiąże, pęta;
jñāna-saṅgena	–	jñāna-saṅga 3i.1 m. ; TP : jñānena saṅgeneti – lgnięciem do wiedzy (od: √ jñā – wiedzieć, rozumieć, jñāna – wiedza, mądrość, inteligencja; sam- √ gam – schodzić się lub √ sañj – lgnąć, sklejać, kurczowo trzymać, przywiązywać się, wchodzić w kontakt, saṅga – lgnięcie, zejście się, związek, towarzystwo, nadzieje, pragnienia, przywiązania);
ca	–	av. – i;
anagha	–	an-agha 8i.1 m. – bezgrzeszny (od: agha – zło, grzech, cierpienie);

warianty tekstu

nirmalatvāt → nirmamatvāt (z powodu wolności od ‘moje’);
sukha-saṅgena badhnāti → sukha-duḥkhena badhnāti / sukha-saṅge nibadhnāti / (wiąże szczęściem i cierpieniem / wiąże w lgnięciu do szczęścia);
jñāna-saṅgena → jñāna-saṃghena / jñāna-saṃkhena (kontaktem z wiedzą);

Śāṃkara

tatra sattvādīnāṃ sattvasyaiva tāval lakṣaṇam ucyate—
nirmalatvāt sphaṭika-maṇir iva prakāśakam anāmayaṃ nirupadravaṃ sattvaṃ tan nibadhnāti | kathaṃ ? sukha-saṅgena sukhy aham iti viṣaya-bhūtasya sukhasya viṣayiṇy ātmani saṃśleṣāpādanaṃ mṛṣaiva sukhe sañjanam iti | saiṣāvidyā | na hi viṣaya-dharmo viṣayiṇo bhavati | icchādi ca dhṛty-antaṃ kṣetrasyaiva viṣayasya dharmaḥ ity uktaṃ bhagavatā | ato’vidyayaiva svakīya-dharma-bhūtayā viṣaya-viṣayy-aviveka-lakṣaṇayāsvātma-bhūte sukhe saṃjayatīva, āsaktam iva karoti, asaṅgaṃ saktam iva karoti, asukhinaṃ sukhinam iva | tathā jñāna-saṅgena ca, jñānam iti sukha-sāhacaryāt kṣetrasyaiva viṣayasyāntaḥ-karaṇasya dharmaḥ, nātmanaḥ | ātma-dharmatve saṅgānupapatteḥ, bandhānupapatteś ca | sukha iva jñānādau saṅgo mantavyaḥ | he anagha avyasana

Rāmānuja

sattvarajastamasām ākāraṃ bandhanaprakāraṃ cāha
tatra sattvarajastamas tu sattvasya svarūpam īdṛśam nirmalatvāt prakāśakam; prakāśasukhāvaraṇasvabhāvarahitatā nirmalatvam; prakāśasukhajananaikāntasvabhāvatayā prakāśasukhahetubhūtam ityarthaḥ / prakāśaḥ vastuyāthātmyāvabodhaḥ / anāmayam āmayākhyaṃ kāryaṃ na vidyata ity anāmayam; arogatāhetur ityarthaḥ / eṣa sattvākhyo guṇo dehinam enaṃ sukhasaṅgena jñānasaṅgena ca badhnāti puruṣasya sukhasaṅgaṃ jñānasaṅgaṃ ca janayatītyarthaḥ/ jñānasukhayos saṅge hi jāte tatsādhaneṣu laukikavaidikeṣu pravartate; tataś ca tatphalānubhavasādhanabhūtāsu yoniṣu jāyata iti sattvaṃ sukhajñānasaṅgadvāreṇa puruṣaṃ badhnāti / jñānasukhajananaṃ punar api tayos saṅgajananaṃ ca sattvam ity uktaṃ bhavati

Śrīdhara

tatra sattvasya bandhakatva-prakāraṃ cāha tatreti | tatra teṣāṃ guṇānāṃ madhye sattvaṃ nirmalatvāt svacchatvāt sphaṭika-maṇir iva prakāśakaṃ bhāsvaram anāmayaṃ ca nirupadravam | śāntam ity arthaḥ | ataḥ śāntatvāt sva-kāryeṇa sukhena yaḥ saṅgas tena badhnāti | prakāśakatvāc ca svakāryeṇa jñānena yaḥ saṅgas tena ca badhnāti | he anagha niṣpāpa, ahaṃ sukhī jñānī ceti manodharmāṃs tad-abhimānini kṣetrajñe saṃyojayatīty arthaḥ

Madhusūdana

tatra ko guṇaḥ kena saṅgena badhnāti ? ity ucyate tatreti | tatra teṣu guṇeṣu madhye sattvaṃ prakāśakam caitanyasya tamo-guṇa-kṛtāvaraṇa-tirodhāyakaṃ
nirmalatvāt svacchatvāc cid-bimba-grahaṇa-yogyatvād iti yāvat | na kevalaṃ caitanyābhivyañjakaṃ kintu anāmayaṃ | āmayo duḥkhaṃ tad-virodhi sukhasyāpi vyañjakam ity arthaḥ | tad badhnāti sukha-saṅgena ca dehinaṃ ! he anagha avyasana ! sarvatra sambodhanānām abhiprāyaḥ prāg uktaḥ smartavyaḥ | atra sukha-jñāna-śabdābhyām antaḥ-karaṇa-pariṇāmau tad-vyañjakāv ucyete | icchā dveṣaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ saṃghātaś cetanā dhṛtiḥ [Gītā 13.7] iti sukha-cetanayor apīcchādivat kṣetra-dharmatvena pāṭhāt | tatrāntaḥ-karaṇa-dharmasya sukhasya jñānasya cātmany adhyāsaḥ saṅgo 'haṃ jāna iti ca | na hi viṣaya-dharmo viṣayiṇo bhavati | tasmād avidyā-mātram etad iti śataśa uktaṃ prāk

Viśvanātha

tatra sattvasya lakṣaṇaṃ bandhakatva-prakāraṃ cāha tatreti | anāmayaṃ nirupadravaṃ śāntam ity arthaḥ | | śāntatvāt svakāryeṇa sukhena yaḥ saṅgaḥ prakāśakatvāt svakāryeṇa jñānena ca yaḥ saṅgaḥ ahaṃ sukhī jñānī cety upādhi-dharmayor avidyayaiva jīvasyābhimānas tena taṃ badhnāti | he anagheti tvaṃ tu ahaṃ sukhī ahaṃ jñānīty abhimāna-lakṣaṇam aghaṃ mā svīkur iti bhāvaḥ

Baladeva

atha sattvādīnāṃ trayāṇāṃ lakṣaṇāni bandhakatva-prakārāṃś cāha tatreti tribhiḥ | tatra teṣu triṣu madhye prakāśakaṃ jñāna-vyañjakam anāmayam arogaṃ duḥkha-virodhi-sukha-vyañjakam iti yāvat | kutaḥ | nirmalatvāt svacchatvāt | tathā ca prakāśa-sukha-kāraṇaṃ sattvam iti | tac ca sattvaṃ sva-kārye jñāne sukhe ca yaḥ saṃyogo jñāny ahaṃ sukhy aham ity abhimānas tena puruṣaṃ nibadhnāti | jñānaṃ cedaṃ laukika-vastu -yāthātmya-viṣayaṃ sukhaṃ ca dehendriya-prasada-rūpaṃ bodhyam | tatra tatra saṅge sati tad-upāyeṣu karmasu pravṛttis tat-phalānubhavopāyeṣu deheṣūtpattiḥ | punaś ca tatra tatra saṅga iti na sattvād vimuktiḥ

Michalski

Wśród nich sattwam, które nie ma skazy i przez to jest świetlane i bez niedoli, wiąże ducha przez pociąg do radości i skłonność do wiedzy, o bezgrzeszny.

Olszewski

Prawda, błyszcząca i zdrowa swoją nieskazitelnością przywiązuje ją przez dążenie do szczęścia i nauki.

Dynowska

Z tych Harmonia, z natury swej nieskalana i świetlista jasnością i zdrowiem darzy, o Ardżuno bezgrzeszny, a wiąże duszę przywiązaniem do wiedzy i szczęścia rozkoszą.

Sachse

Wśród nich sattwa, nieskazitelna,
a przez to świetlista i dobroczynna,
więzi go tęsknotą za szczęściem
i tęsknotą za wiedzą, o Bezgrzeszny.

Kudelska

Cecha szlachetności, będąc nieskazitelną, dodaje blasku i zdrowia,
Ona, o Bezgrzeszny, do duszy przyciąga szczęście i mądrość.

Rucińska

Z nich sattwa, że jest przeczysta, oświeca i z cierpień zbawia,
l wiąże więzią poznania i więzią szczęścia, Bezgrzeszny!

Szuwalska

Harmonia jest najczystszym z nich trzech i oświeca.
Uwalniając od grzechu, wiąże przez uczucie
Szczęścia i satysfakcję z wiedzy, o Bezgrzeszny.