BhG 2.14

analiza syntaktyczna

he kaunteya (Kuntjowicu!), he bhārata (o potomku Bharaty!),
mātrā-sparśāḥ tu (ale percepowania obiektów) śītoṣṇa-sukha-duḥkha-dāḥ (przynoszące zimno i ciepło oraz radość i cierpienie) [bhavanti] (są).
[te] (one) āgamāpāyinaḥ (pojawiające się i znikające),
[ataḥ eva] (zaprawdę dlatego) anityāḥ (nietrwałe) [bhavanti] (są).
[ataḥ] (dlatego) tān (je) titikṣasva (znoś cierpliwie).

analiza gramatyczna

mātrā-sparśāḥ	–	mātrā-sparśa 1i.3 m.; TP: mātrāṇāṃ sparśā iti – doświadczenia obiektów ( od: √mā – mierzyć, mātrā – rozmiar, wielkość, materia, substancja; √spṛś – dotykać, sparśa – dotyk, percepcja; mīyante / jñāyante viṣayā ābhir iti mātrāḥ – indriya-vṛttayaḥ –[przez nie] przedmioty są ze wszystkich stron mierzone / poznawane dlatego zwą się obiektami – polami aktywności zmysłów);
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
kaunteya	–	kaunteya 8i.1 m. – o synu Kunti (od: kunti – lud Kuntiów, kuntī – Kunti, matka Pandowiców);
śītoṣṇa-sukha-duḥkha-dāḥ	–	śīta-uṣṇa-sukha-duḥkha-da 1i.3 m.; TP/DV: ye sītaṃ ca uṣṇaṃ ca sukhaṃ ca duḥkhaṃ ca dadhati te – te, które dają zimno i ciepło, radość i cierpienie (od: śīta – zimno, mróz; √uṣ – spalać, uṣṇa – gorąco, ciepło; su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście; dur / dus – prefiks: trudny, zły, twardy; duḥ-kha – ból, cierpienie; dosłownie: dobre i złe zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko i z oporem; lub też od: su-√sthā i duḥ-√sthā; √dā – dawać, da – na końcu złożenia oznacza dawcę);
āgamāpāyinaḥ	–	āgama-apāyin 1i.3 m.; yeṣām āgamaś ca apāyaś ca stas te – te które mają przybycie i odejście (od: ā-√gam – przychodzić, āgama – przybycie; apa-√i – odchodzić; apāya – odejście, apāyin – odchodzący, przemijający);
anityāḥ	–	a-nitya 1i.3 m. – nie wieczne (od: nitya – nieustanny, wieczny);
tān	–	tat sn. 2i.3 m. – je;
titikṣasva	–	√tij (ostrzyć, wzbić w górę) Imperat. des. Ā 2c.1 – pragnij stać się ostrym / stanowczym, znoś ze stanowczością / cierpliwością, toleruj, przetrzymaj;
bhārata	–	bhārata 8i.1 m. – potomku z rodu Bharaty;

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Jeśli wskutek wiedzy, iż jaźń jest wieczna, nie ma miejsca omroczenie co do śmierci jaźni, to omroczenie co do odczuwania zimna i ciepła, szczęścia i cierpienia zdaje się być powszechne. Jest to omroczenie związane z możliwością utraty szczęścia i rozpacz związana z możliwością doświadczenia cierpienia. Bóg, przewidując takie wątpliwości Ardźuny, mówi:		yady apy ātma-vināśa-nimitto moho na saṃbhavati nitya ātmā iti vijānataḥ, tathāpi śītoṣṇa-sukha-duḥkha-prāpti-nimitto moho laukiko dṛśyate, sukha-viyoga-nimitto moho duḥkha-saṃyoga-nimitta ca śokaḥ | ity etad arjunasya vacanam āśaṅkaya bhagavān āha –
Kuntjowicu, percepowania przedmiotów niosą zimno i ciepło, radość i cierpienie. Pojawiają się i znikają, [a więc] są nietrwałe. Dlatego znoś je ze stanowczością, o potomku Bharaty.		mātrā-sparśās tu kaunteya śītoṣṇa-sukha-duḥkhadāḥ | āgamāpāyino’nityās tāṃs titikṣasva bhārata ||2.14||
Zmysły począwszy od słuchu doświadczają miar (mātrā) [przedmiotów] takich jak dźwięk. Percepcja miar to związek z dźwiękiem i innymi [obiektami zmysłów]. One to niosą zimno i ciepło, radość i cierpienie, czyli dostarczają tych doznań.		mātrā ābhiḥ mīyante śabdādaya iti śrotrādīni indriyāṇi | mātrāṇāṃ sparśāḥ śabdādibhiḥ saṃyogāḥ | te śītoṣṇasukha-duḥkha-dāḥ śītam uṣṇaṃ sukhaṃ duḥkhaṃ ca prayacchantīti |
Raczej [należałoby powiedzieć, że te doznania] są doświadczane. Przedmioty doświadczenia rozpoczynają się od dźwięku. Miary i percepcja dostarczają zimna i ciepła, szczęścia i cierpienia.		athavā spṛśyanta iti sparśā viṣayāḥ śabdādayaḥ | mātrāś ca sparśāś ca śītoṣṇa-sukha-duḥkha-dāḥ |
Zimno czasem jest przyjemne, czasem nieprzyjemne, podobnie ciepło, dlatego ich natura nie jest ustalona. Z kolei natura szczęścia i cierpienia jest stała, gdyż one nie przekraczają [swych natur]. Dlatego ujmuje się je oddzielnie od zimna i ciepła.		śītaṃ kadācit sukhaṃ kadācit duḥkham | tathā uṣṇam api aniyata-svarūpam | sukha-duḥkhe punaḥ niyata-rūpe yato na vyabhicarataḥ | atas tābhyāṃ pṛthak śītoṣṇayoḥ grahaṇam |
Ponieważ owe miary i percepcje pojawiają się i znikają, dlatego są nietrwałe i dlatego [doznania] począwszy od zimna i ciepła powinieneś znosić stanowczo, czyli tolerować. Zatem nie zabiegaj ani o rozkosz, ani o przygnębienie . Oto znaczenie.		yasmāt te mātrā-sparśādayaḥ āgamāpāyinaḥ āgamāpāyaśīlāḥ tasmāt anityāḥ | ataḥ tān śītoṣṇādīn titikṣasva prasahasva | teṣu harṣaṃ viṣādaṃ vā mā kārṣīḥ ity arthaḥ ||2.14||

Rāmānuja

imam artham anantaram eva āha mātrā-śparśās tv iti | śabda-sparśa-rūpa-rasa-gandhāḥ sāśrayāḥ tan-mātrā-kāryatvāt mātrā iti ucyante | śrotrādibhis teṣāṃ sparśāḥ śītoṣṇa-mṛdu-paruṣādi-rūpa-sukha-duḥkhadā bhavanti | śītoṣṇa-śabdaḥ pradarśanārthaḥ | tān dhairyeṇa yāvad-yuddhādi-śāstrīya-karma-samāpti titikṣasva | te cāgamāpāyitvād dharyavatāṃ kṣantuṃ yogyāḥ | anityāś caite bandha-hetu-bhūta-karma-nāśe sati, āgamāpāyitvenāpi nivartanta ity arthaḥ

Śrīdhara

nanu tān ahaṃ na śocāmi, kintu tad-viyogādi-duḥkha-bhājaṃ mām eveti cet tatrāha mātrā-sparśā iti | mīyante jāyante viṣayā ābhir iti mātrā indriya-vṛttayaḥ, tāsāṃ sparśā viṣayeṣu sambaddhāḥ, te śītoṣṇādi-pradā bhavanti | te tu āgamāpāyitvād anityā asthirāḥ | atas tān titikṣasva sahasva | yathā jalātapādi-saṃsargās tat-tat-kāla-kṛtāḥ svabhāvataḥ śītoṣṇādi prayacchanti evam iṣṭa-saṃyoga-viyogā api sukha-duḥkhāni prayacchanti, teṣāṃ cāsthiratvāt sahanaṃ tava dhīrasyocitaṃ na tu tan-nimitta-harṣa-viṣāda-pāravaśyam ity arthaḥ

Madhusūdana

komentarz wspólny przy wersecie BhG 2.18

Viśvanātha

nanu satyam eva tattvam | tad apy avivekino mama mana evānarthakāni vṛtahiva śoka-moha-vyāptaṃ duḥkhayatīti | tatra na kevalam ekaṃ mana evāpi tu manaso vṛttayo 'pi sarvās tv agādīndriya-rūpāḥ sva-viṣayān anubhāvyānarthakāriṇya ity āha mātrā indriya-grāhya-viṣayās teṣāṃ sparśā anubhavāḥ | śītoṣṇety āgamāpāyina iti yad eva śītala-jalādikam uṣṇa-kāle sukhadam | tad eva śīta-kāle duḥkhadam ato 'niyatatvād āgamāpāyitvāc ca tān viṣayānubhavān titikṣasva sahasva | teṣāṃ sahanam eva śāstra-vihito dharmaḥ | nahi māghe māsi jalasya duḥkhatva-buddhyaiva śāstre vihitaḥ snāna-rūpo dharmas tyajyate | dharma eva kāle sarvānartha-nivartako bhavati | evam eva ye putra-bhrātrādyotpatti-kāle dhanādy-upārjana-kāle ca sukhadās ta eva mṛtyu-kāle duḥkhadā āgamāpāyino 'nityās tān api titikṣasva | na tu tad-anurodhena yuddha-rūpaḥ śāstra-vihitaḥ sva-dharmas tyājyo vihita-dharmānācaraṇaṃ khalu kāle mahānarthakṛd eveti bhāvaḥ

Baladeva

nanu bhīṣmādayo mṛtāḥ kathaṃ bhaviṣyantīti tad-duḥkha-nimittaḥ śoko mābhūt | tad-viccheda-duḥkha-nimittas tu me mana-prabhṛtīni pradahantīti cet tatrāha mātreti | mātrās tv agādīndriya-vṛttayaḥ mīyante paricchidyante viṣayā abhir iti vyutpatteḥ | sparśās tābhir viṣayāṇām anubhavānte khalu śītoṣṇa-sukha-duḥkhadā bhavanti | yad eva śītalam udakaṃ grīṣme sukhadaṃ tad eva hemante duḥkhadam ity ato 'niyatatvād āgamāpāyitvāc cānityān asthirāṃs tān titikṣasva sahasva | etad uktaṃ bhavati māgha-snānaṃ duḥkha-karam api dharmatayā vidhānād yathā kriyate tathā bhīṣmādibhiḥ saha yuddhaṃ duḥkha-karam api tathā vidhānāt kāryam eva | tatratyo duḥkhānubhavas tv āgantuko dharma-siddhatvāt soḍhavyaḥ | dharmāj jñānodayena mokṣa-lābhe tūttaratra tasya nānuvṛttiś ca jñāna-niṣṭhā paripākaṃ vinaiva dharma-tyāgas tv anartha-hetur iti | kaunteya bhārateti padābhyām ubhaya-kula-śuddhasya te dharma-bhraṃśo nocita iti sūcyate

Michalski

Dotknięcia posnowy, Kauntejo, tworzą ciepło, zimno, radość i ból, przychodzą, odchodzą kolejno i nie są trwałe, — więc znoś je cierpliwie, Bharato.

Olszewski

Starcia żywiołów, które powodują chłód i gorąco, uciechę i ból, przychodzą i przechodzą i nie są wieczne. Znoś je, synu Kunti.

Dynowska

Zetknięcie nasze z materią – Prakriti – o synu Kunti, rzucają nas w chłód i w żar, w rozkosz i ból, lecz te są przemijające, pojawiają się i znikają; znoś je wiec mężnie, o Bharato.

Sachse

Zetknięcia z tym, co cielesne, o synu Kunti,
dające uczucia ciepła i zimna,
szczęścia i nieszczęścia,
nie są trwałe, to przychodzą, to odchodzą…
Znoś je wytrwale, Bharato!

Kudelska

Zetknięcie z materia, synu Kunti, daje ci poczucie chłodu, ciepła, szczęścia i nieszczęścia,
Lecz jest to zjawisko przejściowe, przychodzi ono i odchodzi; wytrzymaj i to, Bharato.

Rucińska

Zetknięcia zmysłów, Kauntejo, chłód, ciepło, ból, rozkosz dają,
Rodzą się, giną, nietrwałe! Znoś je cierpliwie, Bharato!

Szuwalska

Przez zmysłów działanie
Doświadcza się gorąca i odczuwa zimno.
Szczęście, nieszczęście – wszystko zmienne jest, nietrwałe.
Dlatego powinieneś znosić to cierpliwie.

Byrski

Dotknięcia jedynie dają czucia zimna, ciepła, szczęścia
I nieszczęścia, o Kauntejo! Przelotne są i nietrwałe,
Znoś cierpliwie je, Bharato.

Babkiewicz

Synu Kunti, to doznania –
przychodząc, odchodząc – dają
chłód i ciepło, ból i rozkosz –
znoś je, bowiem są nietrwałe.