BhG 2.54

analiza syntaktyczna

arjuna (Ardźuna) uvāca (rzekł):
he keśava (Keśawo!),
sthita-prajñasya (tego, którego mądrość jest stała) samādhi-sthasya (znajdującego się w skupieniu) kā bhāṣā (jaki jest opis?).
sthita-dhīḥ (ten, którego myśl jest stała) kim prabhāṣeta (jak mówiłby?),
kim āsīta (jak siedziałby?),
kim vrajeta (jak chodziłby?).

analiza gramatyczna

arjunaḥ	–	arjuna 1i.1 m. – biały, jasny;
uvāca	–	√vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
sthita-prajñasya	–	sthita-prajña 6i.1 m.; BV: yasya prajñā sthitāsti tasya – tego, którego mądrość jest stała (od: √sthā – stać, PP sthita – stojący, ustalony, stały; pra-√jñā – wiedzieć, rozumieć, rozróżniać, prajñā – rozeznanie, mądrość, orzeczenie, werdykt);
kā	–	kim sn. 1i.1 f. – jaka?
bhāṣā	–	bhāṣā 1i.1 f. – mowa, język, opis, definicja (od: √bhāṣ – mówić);
samādhi-sthasya	–	samādhi-stha 6i.1 m. – yaḥ samādhau tiṣṭhati tasya – tego, który znajduje się w skupieniu (od: sam-ā-√dhā – umieszczać, naprawiać, ustawiać, korygować, koncentrować, samādhi –połączenie, skupienie, uwaga, harmonia; √sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
keśava	–	keśa-va 8i.1 m. – posiadający [piękne] włosy (od: keśa – włosy; -va = -vant – posiadacz); lub ka-īśa-va – władca Brahmy i Śiwy (od: ka – Brahma;√īś – posiadać, władać, īśa – władca, Śiwa; -va = -vant – posiadacz);
sthita-dhīḥ	–	sthita-dhī 1i.1 m.; BV: yasya dhīḥ sthitāsti saḥ – ten, którego myśl jest stała (od: √sthā – stać, PP sthita – stojący, ustalony, stały; √dhī – myśleć, rozważać, dhī – myśl, rozum);
kim	–	av. – czy? jak? dlaczego? skąd? (od: kim – co?);
prabhāṣeta	–	pra-√bhāṣ (mówić) Pot. Ā 1c.1 – mówiłby;
kim	–	av. – czy? jak? dlaczego? skąd? (od: kim – co?);
āsīta	–	√ās (siedzieć) Pot. Ā 1c.1 – siedziałby;
vrajeta	–	√vraj (chodzić) Pot. Ā 1c.1 – chodziłby;
kim	–	av. – czy? jak? dlaczego? skąd? (od: kim – co?);

warianty tekstu

sthita-prajñasya → sthira-prajñasya (tego, którego rozum jest stabilny);
sthitadhīḥ → sthiradhīḥ (ten, którego myśl jest stabilna);
prabhāṣeta → vibhāṣeta (przemawiałby);
vrajeta → vrajec ca (i chodziłby);
kim āsīta vrajeta kim → samāseta vrajeta kāṃ (siedziałby wespół chodziłby którą?);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

W Ardźunie kiełkuje ziarno ciekawości. Pragnie on poznać symptomy tego, kto zyskał skupienie i mądrość, więc mówi:		praśna-bījaṃ pratilabhya arjuna uvāca labdha-samādhi-prajñasya lakṣaṇa-bubhutsayā –
Ardźuna rzekł: Jak opisać, o Keśawo, mądrego, który w kontemplacji trwa? Jak mówi, siedzi i chodzi [człek] o niewzruszonym rozumie?		arjuna uvāca sthita-prajñasya kā bhāṣā samādhi-sthasya keśava | sthita-dhīḥ kiṃ prabhāṣeta kim āsīta vrajeta kim ||2.54||
„Ja, najwyższy brahman trwam, pozostaję niewzruszony” – ten, kto ma takie zrozumienie, posiada niewzruszony rozum (sthita-prajña). Jak go opisać – jakimi słowy i w jaki sposób inni go opisują? Trwający w kontemplacji, czyli pozostający w skupieniu, o Keśawo.		sthitā pratiṣṭhitā aham asmi paraṃ brahma iti prajñā yasya saḥ sthita-prajñas tasya sthita-prajñasya kā bhāṣā kiṃ bhāṣaṇaṃ vacanaṃ katham asau parair bhāṣyate samādhi-sthasya samādhau sthitasya he keśava |
Mądry (sthita-dhīḥ) to opcjonalne określenie na mającego niewzruszony rozum, jak mówi, siedzi i chodzi? Jaka jest jego pozycja i ruchy. Oto znaczenie.		sthita-dhīḥ sthita-prajñaḥ svayaṃ vā kiṃ prabhāṣeta | kim āsīta vrajeta kim āsanaṃ vrajanaṃ vā tasya katham ity arthaḥ |
W niniejszej strofie [Ardźuna] pyta o symptomy [człowieka] o niewzruszonym rozumie.		sthita-prajñasya lakṣaṇam anena ślokena pṛcchati[1] ||2.54||
		[1] pṛcchayate

Rāmānuja

evam uktaḥ pārtho niḥsaṅga-karmānuṣṭhāna-rūpa-karma-yoga-sādhya-sthita-prajñatayā yoga-sādhana-bhūtāyāḥ svarūpaṃ sthita-prajñasyānuṣṭhāna-prakāraṃ ca pṛcchati—samādhi-sthasya sthita-prajñasya kā bhāṣā ko vācakaḥ śabdaḥ ? tasya svarūpaṃ kīdṛśam ity arthaḥ | sthita-prajñaḥ kiṃ ca bhāṣaṇādikaṃ karoti

Śrīdhara

pūrva-ślokoktasyātma-tattva-jñasya lakṣaṇaṃ jijñāsur arjuna uvāca – sthita-prajñasyeti | svābhāvike samādhau sthitasya, ataeva sthitā niścalā prajñā buddhir yasya tasya bhāṣā kā ? bhāṣyate 'nayā iti bhāṣā lakṣaṇam iti yāvat | sa kena lakṣaṇena sthita-prajña ucyate ity arthaḥ | tathā sthita-dhīḥ kiṃ kathaṃ bhāṣaṇam āsanaṃ vrajanaṃ ca kuryād ity arthaḥ

Madhusūdana

evam labdhāvasaraḥ sthita-prajña-lakṣaṇaṃ jñātum arjuna uvāca | yāny eva hi jīvan-muktānāṃ lakṣaṇāni tāny eva mumukṣūṇāṃ mokṣopāya-bhūtānīti manvānaḥ | sthitā niścalā ahaṃ-brahmāsmi iti prajñā yasya sa sthita-prajño 'vasthā-dvayavān samādhistho vyutthita-cittaś ceti | ato viśinaṣṭi samādhi-sthasya sthita-prajñasya kā bhāṣā ? karmaṇi ṣaṣṭhī | bhāṣyate 'nayeti bhāṣā lakṣaṇam | samādhi-sthaḥ sthita-prajñaḥ kena lakṣaṇenānyair vyavahriyata ity arthaḥ |
sa ca vyutthita-cittaḥ sthita-dhīḥ sthita-prajñaḥ svayaṃ kiṃ prabhāṣeta ? stuti-nindādāv abhinandana-dveṣādi-lakṣaṇaṃ kiṃ kathaṃ prabhāṣeta ? sarvatra sambhāvanāyāṃ liṅ | tathā kim āsīteti vyutthita-citta-nigrahāya kathaṃ bahir indriyāṇāṃ nigrahaṃ karoti ? tan-nigrāhābhāva-kāle kiṃ vrajeta kathaṃ viṣayān prāpnoti ? tat-kartṛka-bhāṣaṇāsana-vrajanāni mūḍha-jana-vilakṣaṇāni kīdṛśānīity arthaḥ |
tad evaṃ catvāraḥ praśnāḥ samādhi-sthe sthita-prajña ekaḥ | vyutthite sthita-prajñe traya iti | keśaveti sambodhayan sarvāntaryāmitayā tvam evaitādṛśaṃ rahasyaṃ vaktuṃ samartho 'sīti sūcayati

Viśvanātha

samādhāv acalā buddhir iti śrutvā tattvato yogino lakṣaṇaṃ pṛcchati sthita-prajñasyeti | sthitā sthirācalā prajña buddhir yasyeti | kā bhāṣā ? bhāṣyate 'nayeti bhāṣā lakṣaṇaṃ kiṃ lakṣaṇam ity arthaḥ | kīdṛśasya samādhi-sthasyeti samādhau sthāsyatīti | asyārthaḥ – evaṃ ca sthita-prajña iti | samādhi-stha iti jīvan-muktasya saṃjñā-dvayam | kiṃ prabhāṣeteti sukha-duḥkhayor mānāpamānayoḥ stuti-nindayoḥ sneha-dveṣayor vā samupasthitayoḥ kiṃ prabhāṣeta ? spaṣṭaṃ svagataṃ vā kiṃ vaded ity arthaḥ | kim āsīta ? tad indriyāṇāṃ bāhya-viṣayeṣu calanābhāvaḥ kīdṛśaḥ ? vrajeta kim ? teṣu calanaṃ vā kīdṛśam iti

Baladeva

evam ukto 'rjunaḥ pūrva-padyoktasya sthita-prajñasya lakṣaṇaṃ jñātuṃ pṛcchati sthiteti | sthita-prajñe 'tra catvāraḥ praśnāḥ – samādhisthe ekaḥ, vyutthite tu trayaḥ | tathā hi – sthitā sthirā prajña dhīr yasya tasya samādhi-sthasya kā bhāṣā kiṃ lakṣaṇam ? bhāṣyate 'nayeti vyutpatteḥ | kena lakṣaṇena sthita-prajño 'bhidhīyata ity arthaḥ | tathā vyutthitaḥ sthita-prajñaḥ kathaṃ bhāṣaṇādīni kuryāt ? tadīyāni tāni pṛthag-jana-vilakṣaṇāni kīdṛśānīty arthaḥ | tatra kiṃ prabhāṣeta ? svayoḥ stuti-nindayoḥ sneha-dveṣayoś ca prāptayor mukhataḥ svagataṃ vā kiṃ brūyāt ? kim āsīta bāhya-viṣayeṣu katham indriyāṇāṃ nigrahaṃ kuryāt ? vrajeta kim ? kiṃ tan-nigrāhābhāve ca kathaṃ viṣayānavāpnuyād ity arthaḥ | triṣu sambhāvanāyām

Michalski

Ardżuna rzekł:
Jaki jest znak człowieka niewzruszonego w mądrości i zapatrzeniu, o Bujnowłosy? Co mówi taki człowiek, mocny duchem, jak siedzi, co czyni?

Olszewski

Ardżnua.
Jakież są, o długowłosy książę, oznaki człowieka, mocnego w mądrości i mocnego w rozmyślaniu? Jak może on być nieruchomym w myślach kiedy mówi, kiedy odpoczywa, kiedy działa?

Dynowska

Ardżuna Mówi:
Po czym można poznać, o Keszawo, człowieka o niewzruszonej myśli, który stale w Samadhi przebywa? Jak mędrzec taki mówi, jak siedzi, jak chodzi?

Sachse

Ardżuna rzekł:
Jak opisać tego,
czyj rozum zastygł [dotarłszy do prawdy],
tego, kto osiągnął samadhi, o Bujnowłosy?
Jak przemawia, jaką przyjmuje pozycję,
jak się porusza
człowiek o ustalonej [w prawdzie] myśli?

Kudelska

Ardżuna powiada:
A jakiż jest ten, Keśawo, kto w wiedzy stały, w skupieniu nieporuszony,
A w myśleniu pewny, jak on mówi, jak siedzi i jak się porusza?

Rucińska

Rzekł Ardżuna:
Co można rzec, o Kesiawo, o tym, co stanął w skupieniu?
Jak mówi, siedzi, jak chodzi ten, kto jest stały w mądrości?

Szuwalska

»Po czym można rozpoznać – zapytał Ardżuna –
Człowieka wzniesionego ponad świat materii,
Jaka jest jego mowa? Jakie są maniery?«

Byrski

Rzekł Ardźuna:
Co się mówi o tym, który ma poznanie ustalone
I kto w myśli zestrzelonej osadzony, o Keśawo?
Jak przemawia, kroczy, siada ten o myśli zestrzelonej?

Babkiewicz

Ardźuna rzekł:
Jak opiszesz stabilnego
w wiedzy, myśli, kontemplacji?
Jak on mówi i jak siedzi?
Jak on chodzi, Bujnowłosy?