BhG 15.14

analiza syntaktyczna

aham (ja) vaiśvānaraḥ (ogniem trawienia) bhūtvā (zostawszy)
prāṇinām (oddychających) deham (na ciele) āśritaḥ (wsparty)
prāṇāpāna-samāyuktaḥ (połączony z wdechem i wydechem) catur-vidham annam (cztery rodzaje jadła) pacāmi (trawię).

analiza gramatyczna

aham	–	asmat sn. 1i.1 – ja;
vaiśvānaraḥ	–	vaiśvā-nara 1i.1 m. – należący do wszystkich ludzi, wszechobecny, słońce, ogień trawienia (od: √ viś – wchodzić, viśva – wszystko, całość, świat; nṛ – człowiek, ludzkość, nara – człowiek);
bhūtvā	–	√ bhū (być) absol. – stawszy się;
prāṇinām	–	prāṇin 6i.3 m. – posiadaczy życia, istot żywych (od: pra- √ an – oddychać w górę → √ prāṇ – oddychać, żyć, prāṇa – oddech, życie; -in, -min, -vin – sufiksy tworzące przymiotniki posesywne);
deham	–	deha 2i.1 m. – na ciele (od: √ dih – namaszczać, kleić, deha – forma, kształt, ciało);
āśritaḥ	–	āśrita (ā- √ śri – przylegać, spoczywać na, wspierać się na, polegać na) PP 1i.1 m. – wsparty, który się schronił (u kogo? – łączy się z accusativusem);
prāṇāpāna-samāyuktaḥ	–	prāṇa-apāna-samāyukta 1i.1 f. ; DV / TP : prāṇena ca apānena ca samāyukta iti  – wespół połączony z wdechem i wydechem (od: pra- √ an – oddychać w górę → √ prāṇ – oddychać, żyć, prāṇa – oddech, powietrze kierujące się w górę; ap- √ an – oddychać w dół, apāna – jedno z powietrz życia kierujące się w dół; sam-ā- √ yuj – zaprzęgać, łączyć razem, PP sam-ā-yukta – połączony, zaprzęgnięty);
pacāmi	–	√ pac (gotować, trawić) Praes. P 3c.1 – gotuję, trawię;
annam	–	anna ( √ ad – jeść) PP 2i.1 n. – jadło;
catur-vidham	–	catur-vidha 2i.1 n. – czworakie, mające cztery części (od: catur – cztery; vi- √ dhā – rozdzielać, vidhā – dział, część; cztery rodzaje jadła to: bhokṣyam – do żucia, bhojyam – do jedzenia bez żucia, lehyam – do sączenia, do lizania, coṣyam – do ssania);

warianty tekstu

vaiśvānaro → viśvā-naro (wspólny dla wszystkich ludzi);
āśritaḥ → āsthitaḥ / āviṣṭaḥ (znajdujący się / który wszedł);
prāṇāpāna-samāyuktaḥ → prāṇāpānaḥ samāyuktaḥ / prāṇāpāna-sakhaṃ bhūtvā (wespół połączony, będący wdechem i wydechem / stawszy się przyjacielem wdechu i wydechu);

Śāṃkara

kiṃ ca—
aham eva vai vaiśvānara udara-stho’gnir bhūtvā—ayam agnir vaiśvānaro yo’yam antaḥ puruṣe yenedam annaṃ pacyate yad idam adyate [bhāvātmauttaṃ 5.9.1] ity ādi-śruteḥ | vaiśvānaraḥ san prāṇināṃ prāṇavatāṃ deham āśritaḥ praviṣṭaḥ prāṇāpāna-samāyuktaḥ prāṇāpānābhyāṃ samāyuktaḥ saṃyuktaḥ pacāmi paṅkti karomy annam aśanaṃ caturvidhaṃ catuṣprakāraṃ bhojyaṃ bhakṣyaṃ coṣyaṃ lehyaṃ ca | bhoktā vai vānaro’gniḥ | agner bhojyam annaṃ somaḥ | tad etad ubhayam agnīṣomau sarvam iti paśyato’nna-doṣa-lepo na bhavati

Rāmānuja

ahaṃ vaiśvānaro jāṭharānalo bhūtvā sarveṣāṃ prāṇināṃ deham āśritaḥ tair bhuktaṃ khādyacūṣyalehyapeyātmakaṃ caturvidham annaṃ prāṇāpānavṛttibhedasamāyuktaḥ pacāmi

Śrīdhara

kiṃ ca aham iti | aham īśvara eva vaiśvānaro jaṭharāgnir bhūtvā prāṇināṃ dehasyāntaḥ praviśya prānāpānābhyāṃ ca tad-uddīpakābhyāṃ sahitaḥ prāṇibhir bhuktaṃ bhakṣyaṃ bhojyaṃ lehyaṃ coṣyaṃ ceti caturvidham annaṃ pacāmi | tatra yad dantair avakhaṇḍyāvakhaṇḍya bhakṣyate pūpādi tad bhakṣyam | yat tu kevalaṃ jihvayā viloḍya nigīryate pāyasādi tad bhojyam | yaj jihvāyāṃ nikṣipya rasāsvādena kramaśo nigīryate dravībhūtaṃ guḍādi tal lehyam | yat tu daṃṣṭrādibhir niṣpīḍya sārāṃśaṃ nigīryāvaśiṣṭaṃ tyajyata ikṣu-daṇḍādi tac coṣyam iti caturvidho 'sya bhedaḥ

Madhusūdana

kiṃ ca aham iti | aham īśvara eva vaiśvānaro jaṭharo 'gnir bhūtvā ayam agnir vaiśvānaro yo 'yam antaḥ puruṣe yenedam annaṃ pacyate yad idam adyate [BAU 5.9.1] ity ādi śruti-pratipāditaḥ san prāṇināṃ sarveṣāṃ deham āśrito 'ntaḥ praviṣṭaḥ prānāpānābhyāṃ tad-uddīpakābhyāṃ saṃyuktaḥ saṃdhukṣitaḥ san pacāmi prāṇibhir bhuktam annaṃ caturvidham bhakṣyaṃ bhojyaṃ lehyaṃ coṣyaṃ ceti | tatra yad dantair avakhaṇḍyāvakhaṇḍya bhakṣyate pūpādi tad bhakṣyam | yat tu kevalaṃ jihvayā viloḍya nigīryate sūpaudanādi tad bhojyam | yaj jihvāyāṃ nikṣipya rasāsvādena nigīryate kiṃcid dravībhūtaṃ guḍa-rasālā-śikhariṇy-ādi tal lehyam | yat tu dantair niṣpīḍya rasāṃśaṃ nigīryāvaśiṣṭaṃ tyajyate yathekṣu-daṇḍādi tac coṣyam iti bhedaḥ | bhoktā yaḥ so 'gnri vaiśvānaro yad bhojyam annaṃ sa somas tad etad ubhayam agnīṣomau sarvam iti dhyāyato 'nna-doṣa-lepo na bhavatīty api draṣṭavyam

Viśvanātha

vaiśvānaro jaṭharānalaḥ prāṇāpānābhyāṃ tad uddīpakābhyāṃ sahitaś caturvidhaṃ bhakṣyaṃ bhojyaṃ lehyaṃ coṣyam | bhakṣyaṃ danta-cchedyaṃ bhṛṣṭa-canakādi bhojyaṃ modakādi | lehyaṃ guḍādi | coṣyam ikṣu-daṇḍādi

Baladeva

bhogyānām annādīnāṃ pāka-hetuś cāham evety āha aham iti | vaiśvānaro jaṭharāgnis tac-charīrako bhūtvā prāṇināṃ sarveṣāṃ deham udaram āśritaḥ prānāpānābhyāṃ tad-uddīpakābhyāṃ samāyuktaś ca sann ahaṃ tair bhuktaṃ caturvidham annaṃ pacāmi pākaṃ nayāmi | śrutiś caivam āha ayam agnir vaiśvānaro yo 'yam antaḥ puruṣe yenedaṃ annaṃ pacyate ity ādinā | tathā cāham eva jāṭharāgni-śarīras tad-upakārīty evam āha sūtrakāraḥ — śabdādibhyo 'ntaḥ pratiṣṭhānāc ca ity ādinā | annasya cāturvidhyaṃ ca bhakṣyaṃ bhojyaṃ lehyaṃ cūṣyaṃ ceti bhedāt | danta-cchedyaṃ caṇaka-pūpādi | bhakṣyaṃ carvyam iti cocyate | modakaudana-sūpādi bhojyaṃ | pāyasa-guḍa-madhv-ādi lehyaṃ | pakvāmrekṣu-daṇḍādi cūṣyaṃ | soma-vaiśvānarayoḥ svābhedenoktiḥ sva-vyāpyatvād iti bodhyam

Michalski

Stałem się ogniem i wstąpiłem w ciała żyjących, – połączywszy się z wdechem i wydechem, przetrawiam czworakie pożywienie.

Olszewski

Pod postacią ciepła przenikam ciało istot, które oddychają i łącząc się z podwójnym ruchem oddechu, przetrawiam w nich cztery rodzaje pokarmów.

Dynowska

Jako Ogień Życia w żywych organizmach trwam, a podsycany wdechem i wydechem czworaki pokarm w nich trawię.

Sachse

Stałem się też ogniem
i zamieszkałem w ciałach istot żywych.
Złączywszy się z praną i apaną trawię czworakie pożywienie.

Kudelska

Gdy staję się ogniem życiodajnym, przebywam w ciałach żywych istot,
Łącząc w jedno wdech i wydech, rozdzielam cztery rodzaje pokarmu.

Rucińska

Stawszy się ogniem trawiennym, co mieszka w ciele żyjących,
Wzniecany przez wdech i wydech, gotuję strawę czworaką.

Szuwalska

W ciała istot wstępuję pod postacią ognia
I z przepływem powietrza trawię pożywienie
Czworakiego rodzaju.

Babkiewicz

Ogniem stałem się trawienia
i przebywam w ciałach stworzeń,
łącząc się z wdechem, wydechem,
strawę ważę ja czworaką.