BhG 12.3-4

ye tv akṣaram anirdeśyam avyaktaṃ paryupāsate
sarvatra-gam acintyaṃ ca kūṭa-stham acalaṃ dhruvam
saṃniyamyendriya-grāmaṃ sarvatra sama-buddhayaḥ
te prāpnuvanti mām eva sarva-bhūta-hite ratāḥ

Update Required
To play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.

analiza

analiza syntaktyczna

ye tu (ale którzy) indriya-grāmam saṃniyamya (powściągnąwszy gromadę zmysłów)
sarvatra sama-buddhayaḥ (ci, których roztropność jest wszędzie jednaka)
sarva-bhūta-hite ratāḥ (radujący się dobrem wszystkich bytów)
acintyam (nie do pomyślenia) anirdeśyam (nie do opisania) sarvatra-gam (wszędzie idącego) kūṭa-stham (znajdującego się na szczycie) acalam (nieporuszonego) dhruvam (stałego) avyaktam (niewidzianego) akṣaram ca (i niezniszczalnego) paryupāsate (czczą),
te (ci) mām eva (mnie właśnie) prāpnuvanti (osiągają).

analiza gramatyczna

ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
akṣaram	–	a-kṣara 2i.1 n. – niezniszczalne, głoskę (od: √ kṣar – zmniejszać się, znikać, kṣara – zniszczalny, ginący);
anirdeśyam	–	a-nirdeśya (nir- √ diś – wskazywać, nazywać) PF 2i.1 n. – nie do wskazania, nie do nazwania;
avyaktam	–	a-vyakta (vi- √ añj – dekorować, przejawiać) PP 2i.1 m. – niewidoczne, nieprzejawione;
paryupāsate	–	pari-upa- √ ās (oddawać cześć, wielbić) Praes. Ā 1c.3 – oddają cześć, uczestniczą;
sarvatra-gam	–	sarvatra-gam 1i.1 m. ; yat sarvatra gacchati tat – to, które chodzi wszędzie (od: sarva – wszędzie; av. – wszędzie, we wszystkim; locativus nieodmienny zakończony na –tra; √ gam – iść, -ga – na końcu złożeń: idący, poruszający się);
acintyam	–	a-cintya ( √ cint – myśleć, rozważać) PF 2i.1 n. – nie do rozważania, niepojętego;
ca	–	av. – i;
kūṭa-stham	–	kūṭa-stha 2i.1 n. ; yat kūṭe tiṣṭhati tat – to, co znajduje się na szczycie (od: kūṭa – szczyt, najwyższy punkt, sterta, stałość; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
acalam	–	a-cala 2i.1 n. – nieporuszone (od: √ cal – ruszać, trząść, cala – brak stabilności, poruszanie);
dhruvam	–	dhruva 2i.1 n. – pewne, stabilne (od: √ dhṛ – dzierżyć lub √ dhru – być stabilnym);

*****

saṃniyamya	–	sam-ni- √ yam (powściągać) absol. – powściągnąwszy;
indriya-grāmam	–	indriya-grāma 2i.1 m. ; TP : indriyāṇāṃ grāmam iti – gromadę zmysłów (od: √ ind – posiadać moc, indriya – zmysły; grāma – zbiór, mnogość, wieś);
sarvatra	–	av. – wszędzie, we wszystkim (od: sarva – wszędzie; locativus nieodmienny zakończony na –tra);
sama-buddhayaḥ	–	sama-buddhi 1i.3 m. ; BV : yeṣāṃ buddhiḥ samāsti te – ci, których roztropność jest jednaka (od: sama – równość, płaskość, jednakowość; √ budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd);
te	–	tat sn. 1i.3 m. – oni;
prāpnuvanti	–	pra- √ āp (osiągać) Praes. P 1c.3 – osiągają, zdobywają;
mām	–	asmat sn. 2i.1 – mnie;
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
sarva-bhūta-hite	–	sarva-bhūta-hita 7i.1 m. ; TP : sarveṣāṃ bhūtānāṃ hita iti – w dobru wszelkich istot (od: sarva – wszystko; √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt; √ dhā – umieszczać, PP hita – umieszczony, odpowiedni, dobry, pożyteczny, przyjacielski);
ratāḥ	–	rata ( √ ram – radować się, bawić) PP 1i.3 m. – radujący się, znajdujący przyjemność w (wymaga locativusu);

warianty tekstu

paryupāsate → mām upāsate (mnie wielbią);

Czwarta pada BhG 12.4 taka sama jak czwarta pada BhG 5.25;

komentarze

Śāṃkara

kim itare yuktatamā na bhavanti ? na | kiṃtu tān prati yad vaktavyam, tac chṛṇu—
ye tv akṣaram anirdeśyam, avyaktatvād aśabda-gocareti na nirdeṣṭuṃ śakyate, ato’nirdeśyam | avyaktaṃ na kenāpi pramāṇena vyajyata ity avyaktaṃ paryupāsate pari samantād upāsate | upāsanaṃ nāma yathā-śāstram upāsyasyārthasya viṣayī-karaṇena sāmīpyam upagamya taila-dhārāvat samāna-pratyaya-pravāheṇa dīrgha-kālaṃ yad āsanam, tad upāsanam ācakṣate | akṣarasya viśeṣaṇam āha—sarvatra-gaṃ vyomavad vyāpy acintyaṃ cāvyaktatvād acintyam | yad dhi karaṇa-gocaram, tan manasāpi cintyam, tad-viparītatvād acintyam akṣaram, kūṭa-sthaṃ dṛśyamāna-guṇam antar-doṣaṃ vastu kūṭam | kūṭa-rūpaṃ kūṭa-sākṣyam ity ādau kūṭa-śabdaḥ prasiddho loke | tathā cāvidyādy-aneka-saṃsāra-bījam antar-doṣavan māyā-vyākṛtādi-śabda-vācyatayā māyāṃ tu prakṛtiṃ vidyān māyinaṃ tu maheśvaraṃ [śāstrvetuttaṃ 4.10], mama māyā duratyayā [gītā 7.14] ity ādau prasiddhaṃ yat tat kūṭam, tasmin kūṭe sthitaṃ kūṭa-sthaṃ tad-adhyakṣatayā | athavā, rāśir iva sthitaṃ kūṭa-stham ata evācalam | yasmād acalam, tasmād dhruvam, nityam ity arthaḥ ||12.3||
saṃniyamya samyak niyamya upasaṃhṛtya indriya-grāmam indriya-samudāyaṃ sarvatra sarvasmin kāle sama-buddhayaḥ samā tulyā buddhir yeṣām iṣṭāniṣṭa-prāptau te sama-buddhayaḥ | te ye evaṃ-vidhās te prāpnuvanti mām eva sarva-bhūta-hite ratāḥ | na tu teṣāṃ vaktavyaṃ kiṃcit māṃ te prāpnuvantīti | jñānī tv ātmaiva me matam iti hy uktam | na hi bhagavat-svarūpāṇāṃ satāṃ yuktatamatvam ayuktatamatvaṃ vā vācyam

Rāmānuja

komentarz wspólnyy przy BhG 12.5

Śrīdhara

Madhusūdana

nirguṇa-brahma-vid-apekṣayā saguṇa-brahma-vidāṃ ko 'tiśayo yena ta eva yuktatmās tavābhimatā ity apekṣāyāṃ tam atiśayaṃ vaktuṃ tan nirūpakān nirguṇa-brahma-vidaḥ prastauti ye tv iti dvābhyām | ye 'kṣaram mām upāsate te 'pi mām eva prāpnuvantīti dvitīya-gatenānvayaḥ | pūrvebhyo vailakṣaṇya-dyotanāya tu-śabdaḥ | akṣaraṃ nirviśeṣaṃ brahma vācaknavī-brāhmaṇe prasiddhaṃ tasya samarpaṇāya sapta viśeṣaṇāni | anirdeśyaṃ śabdena vyapadeṣṭum aśakyaṃ yato 'vyaktaṃ śabda-pravṛtter nirviśeṣe pravṛtty-ayogāt | kuto jātyādi-rāhityam ata āha sarvatra-gaṃ sarva-vyāpi sarva-kāraṇam | ato jātyādi-śūnyaṃ paricchinnasya kāryasyaiva jātyādi-yoga-darśanāt | ākāśādīnām api kāryatvābhyupagamāc ca | ataevācintyaṃ śabda-vṛtter iva mano-vṛtter api na viṣayaḥ | tasyā api paricchinna-viṣayatvāt | yato vāco nivartante | aprāpya manasā saha iti śruteḥ |
tarhi kathaṃ taṃ tv aupaniṣadaṃ puruṣaṃ pṛcchāmi iti | dṛśyate tv agryayā buddhyā iti ca śrutiḥ | śāstra-yonitvāt iti sūtraṃ ca | ucyate, avidyā-kalpita-sambandhena śabda-janyāyāṃ buddhi-vṛttau caramāyāṃ paramānanda-bodha-rūpe śuddhe vastuni pratibimbite 'vidyā-tat-kāryayoḥ kalpitayor nivṛtty-upapatter upacāreṇa viṣayatvābhidhānāt | atas tatra kalpitam aivdyā-sambandhaṃ pratipādayitum āha kūṭasthaṃ, yan mithyā-bhūtaṃ satyatayā pratīyate tat-kūṭam iti lokair ucyate | yathā kūṭa-kārṣā-paṇaḥ kūṭa-sākṣitvam ity ādau | ajñānam api māyākhyaṃ saha kārya-prapañcena mithyā-bhūtam api laukikaiḥ satyatayā pratīyamānaṃ kūṭaṃ tasminn ādhyāsikena sambandhenādhiṣṭhānatayā tiṣṭhatīti kūṭastham ajñāna-tat-kāryādhiṣṭhānam ity arthaḥ | etena sarvānupapatti-parihāraḥ kṛtaḥ | ataeva sarva-vikārāṇām avidyā-kalpitatvāt tad-adhiṣṭhānam sākṣi-caitanyaṃ nirvikāram ity āha acalaṃ calanaṃ vikāraḥ | acalatvād eva dhruvam apariṇāmi nityam | etādṛśaṃ śuddhaṃ brahma māṃ paryupāsate śravaṇena pramāṇa-gatām asambhāvanām apohya mananena ca prameya-gatām anantaraṃ viparīta-bhāvanā-nivṛttaye dhyāyanti vijātīya-pratyaya-tiraskāreṇa taila-dhārāvad avicchinna-samāna-pratyaya-tiraskāreṇa taila-dhārāvad avicchinna-samāna-pratyaya-pravāheṇa nididhyāsana-saṃjñakena dhyānena viṣayīkurvantity arthaḥ |
kathaṃ punar viṣayendriya-saṃyoge sati vijātīya-pratyaya-tiraskāro 'ta āha saṃniyamya sva-viṣayebhya upasaṃhṛtyendriya-grāmaṃ karaṇa-samudāyam | etena śama-damādi-sampattir uktā |
viṣaya-bhoga-vāsanāyāṃ satyāṃ kuta indriyāṇāṃ tato nivṛttis tatrāha sarvatra viṣaye samā tulyā harṣa-viṣādābhyāṃ rāga-dveṣābhyāṃ ca rahitā matir yeṣāṃ samyag-jñānena tat-kāraṇasyājñānasyāpanītatvād viṣayeṣu doṣa-darśanābhyāsena spṛhāyā nirasanāc ca te sarvatra sama-buddhayaḥ | etena vaśīkāra-saṃjñā vairāgyam uktam | ataeva sarvatrātma-dṛṣṭyā hiṃsā-kāraṇa-dveṣa-rahitatvāt sarva-bhūta-hite ratāḥ abhayaṃ sarva-bhūtebhyo mattaḥ svahā iti mantreṇa datta-sarva-bhūtābhaya-dakṣiṇāḥ kṛta-saṃnyāsā iti yāvat abhayaṃ sarva-bhūtebhyo dattvā saṃnyāsam ācaret iti smṛteḥ | evaṃvidhāḥ sarva-sādhana-sampannāḥ santaḥ svayaṃ brahma-bhūtā nirvicikitsena sākṣātkāreṇa sarva-sādhana-phala-bhūtena mām akṣaraṃ brahmaiva te prāpnuvanti | pūrvam api mad-rūpā eva santo 'vidyā-nivṛttyā mad-rūpā eva tiṣṭhantīty arthaḥ | brahmaiva san brahmāpy eti, brahma veda brahmaiva bhavati ity-ādi-śrutibhyaḥ | ihāpi ca jñānī tv ātmaiva me matam [Gītā 7.14] ity uktam

Viśvanātha

Baladeva

ye tu sva-sākṣāt-kṛti-pūrvikāṃ mad-upāsanāṃ na kurvanti, teṣām api mat-prāptiḥ syād eva kintv atikleśenāticireṇaivāntas tebhyo 'pakṛṣṭās ta ity āha ye tv iti tribhiḥ | ye tv akṣara-svātma-caitanyam eva pūrvam upāsate | teṣām adhikataraḥ kleśa iti sambandhaḥ | akṣaraṃ viśinaṣṭi anirdeśyaṃ dehād bhinnatvena dehābhidhāyibhir deva-mānavādi-śabdair nirdeṣṭum aśakyam | avyaktaṃ cakṣur-ādy-agocaraṃ pratyak sarvatra-gaṃ dehendriya-prāṇa-vyāpi | acintyaṃ tarkāgamyaṃ śruti-mātra-vedyam jñāna-svarūpam eva jñātṛ-svarūpam acalaṃ jñānatvād api calana-rahitam | dhruvaṃ paramātmaika-śeṣatāyāṃ sarvadā sthiram | akṣaropāsane vidhim āha saṃniyamyeti | karaṇa-grāmaṃ śrotrādīndriya-vṛndaṃ saṃniyamya śabdādi-saṃcārebhyas tad-vyāpārebhyaḥ pratyāhṛtya sarvatra suhṛn-mitrāry-udāsīnādiṣu sama-buddhayas tulya-dṛṣṭayaḥ | yad vā, sarveṣu cetanācetaneṣu vastuṣu sthite same brahmaṇi buddhir yeṣāṃ bhūtānāṃ hite upakāre ratāḥ sarveṣāṃ śaṃ bhūyād iti yathāyathaṃ yatamānāḥ evaṃ svātma-sākṣātkṛti-pūrvikāyāṃ mad-bhaktau mad-arpita-karma-lakṣaṇāyāṃ ye pravartante, te 'pi mām eva pāramaiśvarya-pradhānaṃ prāpunuvantīti nāsti saṃśayaḥ

tłumaczenia

Michalski

Ale i ci, którzy służą nieprzemijającemu, nie wysłowionemu, niewyjawionemu, przenikającemu wszystko, niedającemu się pojąć, wzniosłemu, niewzruszonemu, stałemu,
i dzierżąc na wodzy hufiec swych zmysłów, zawsze są myśli jednakiej i cieszą się szczęściem wszystkich istnień, – ci również połączą się ze mną.

Olszewski

Lecz ci, którzy szukając Niepodzielnego, którego nie można oglądać ani czuć, wszędzie obecnego, niepojętego, wzniosłego, niewzruszonego, niezmiennego.
I ci, którzy ujarzmiwszy wszystkie swoje zmysły, trzymają myśli swoje w równowadze i radują się szczęściem wszystkich żyjących, takoż mię osiągną.

Dynowska

Lecz ci, co Nieprzejawione wielbią, Niewyrażalne, Niezmienne, Niewzruszone, Wszechobecne a Niepojęte, Nieruchome, Stałe, Wieczyste;
którzy władnąc zmysłami, z równym rozumieniem przyjmują rzecz każdą, a w szczęściu wszystkiego radość swą znajdują, ci również do Mnie przychodzą.

Sachse

Ale także i ci,
którzy otaczają czcią [byt] nieprzemijalny,
nie dający się wyrazić,
nieprzejawiony, wszechobecny,
niewyobrażalny, niezmienny, niezachwiany i stały,
ci, którzy opanowawszy wszystkie swoje zmysły
w każdej sytuacji zachowują równowagę umysłu
i cieszą się szczęściem wszystkich stworzeń,
również i oni dochodzą do mnie.

Kudelska

Jak i ci, którzy wielbią to, co niezmienne, nieprzejawione, wszędzie obecne,
Co porównaniom wszelkim i myśli się wymyka, to, co jest nieruchome, niewzruszone i stałe.
Oraz ci ludzie, którzy powściągnąwszy wszystkie swoje zmysły, spokojni w każdej sytuacji
I radują się dobrem wszystkich istot, oni także do mnie przychodzą.