BhG 11.38

analiza syntaktyczna

tvam (ty) ādi-devaḥ (pierwszy między niebianami) purāṇaḥ (prastary) puruṣaḥ (Człowiek) [asi] (jesteś),
tvam (ty) asya viśvasya (tego wszystkiego) param nidhānam (najwyższe miejsce spoczynku) [asi] (jesteś),
[tvam] (ty) vettā (znawca) vedyam ca (i wiedza) paraṃ ca dhāma (i najwyższa siedziba) asi (jesteś),
he ananta-rūpa (o mający bezkresne postacie),
tvayā (tobą) idam viśvam (to wszystko) tatam [asti] (jest przeniknięte).

tłumaczenie polskie

Ty jesteś pierwszym między niebianami, odwiecznym człowiekiem,
Ty jesteś tego świata najwyższym miejscem spoczynku,
Ty jesteś znawcą, wiedzą i najwyższą siedzibą.
O mający bezkresne postacie, ty przenikasz ten świat.

analiza gramatyczna

tvam	–	yuṣmat sn. 1i.1 – ty;
ādi-devaḥ	–	ādi-deva 1i.1 m. ; TP : devānām ādir iti – pierwszy wśród niebian (od: ādi – początek, źródło, pierwszy; √ div – jaśnieć, bawić się, deva – bóg, niebianin);
puruṣaḥ	–	puruṣa 1i.1 m. – człowiek (od: √ pur – poprzedzać, prowadzić lub √ pṝ – napełniać, odżywiać, puru – obfitość, pūru – ludzie);
purāṇaḥ	–	purāṇa 1i.1 m. – starożytny, należący do dawnych czasów (od: √ pur – poprzedzać);
tvam	–	yuṣmat sn. 1i.1 – ty;
asya	–	idam sn. 6i.1 n. – tego;
viśvasya	–	viśva 6i.1 m. – wszystkiego, całości, świata (od: √ viś – wchodzić);
param	–	para 1i.1 n. – dalekie, odległe, poza, wcześniejsze, późniejsze, starożytne, ostateczne, najwyższe, najlepsze;
nidhānam	–	nidhāna 1i.1 n. – miejsce przechowywania, pojemnik, skarbiec, depozyt (od: ni- √ dhā – składać, deponować);
vettā	–	vettṛ 1i.1 m. – znawca (od: √ vid – wiedzieć, rozumieć);
asi	–	√ as (być) Praes. P 2c.1 – jesteś;
vedyam	–	vedya ( √ vid – wiedzieć, rozumieć) PF 1i.1 n. – do poznania, do zrozumienia;
ca	–	av. – i;
param	–	para 1i.1 n. – dalekie, odległe, poza, wcześniejsze, późniejsze, starożytne, ostateczne, najwyższe, najlepsze;
ca	–	av. – i;
dhāma	–	dhāman 1i.1 n. – siedziba, dom, miejsce zamieszkania, stan, majestat, postać, świetność (od: √ dhā – umieszczać);
tvayā	–	yuṣmat sn. 3i.1 – przez ciebie;
tatam	–	tata ( √ tan – rozciągać, pokrywać) PP 1i.1 n. – rozpostarte, przykryte, wypełnione;
viśvam	–	viśva 1i.1 m. – wszystko, cały, świat (od: √ viś – wchodzić);
ananta-rūpa	–	ananta-rūpa 8i.1 m. ; BV : yasyānantāni rūpāṇi santi tvam – ty, który masz nieskończone postacie (od: anta – koniec, limit, granica, śmierć, an-anta – nie mający końca, nieskończony; √ rūp – formować, rūpa – postać, kształt, piękno);

warianty tekstu

ca paraṃ → paramaṃ (najwyższym);
ananta-rūpa → idaṃ samastam / anaṃta-rūpam / anantam ādyam  (to wszystko / [świat] mający bezkresne kształty / bezkresny i pierwszy);

Śāṃkara

punar api stauti—
tvam ādi-devo jagataḥ sraṣṭṛtvāt | puruṣaḥ, puri śayanāt purāṇaś cirantanas tvam evāsya viśvasya paraṃ prakṛṣṭaṃ nidhānaṃ nidhīyate’smin jagat sarvaṃ mahā-pralayādāv iti | kiṃ ca, vettāsi, veditāsi sarvasyaiva vedya-jātasya | yac ca vedyaṃ vedanārhaṃ tac cāsi paraṃ ca dhāma paramaṃ padaṃ vaiṣṇavam | tvayā tataṃ vyāptaṃ viśvaṃ samastam | he’nanta-rūpa ! anto na vidyate tava rūpāṇām

Rāmānuja

jagati sarvo veditā vedyaṃ ca sarvaṃ tvam eva / evaṃ sarvātmatayāvasthitas tvam eva paraṃ ca dhāma sthānam; prāpyasthānam ityarthaḥ / tvayā tataṃ viśvam anantarūpa / tvayātmatvena viśvaṃ cidacinmiśraṃ jagat tataṃ vyāptam

Śrīdhara

kiṃ ca tvam ādi-deva iti | tvam ādi-devo devānām ādiḥ | yataḥ purāṇo 'nādiḥ puruṣas tvam | ataeva tvam asya paraṃ nidhānam laya-sthānam | tathā viśvasya jñātā tvam | yac ca vedyaṃ vastu-jātaṃ paraṃ ca dhāma vaiṣṇavaṃ padaṃ tad api tvam evāsi | ataeva he ananta-rūpa tvayaivedaṃ viśvaṃ tataṃ vyāptam | etaiś ca saptabhir hetubhis tvam eva namaskārya ity arthaḥ

Madhusūdana

bhakty-udrekāt punar api stauti tvam iti | tvam ādi-devo jagataḥ sarga-hetutvāt | puruṣaḥ pūrayitā | purāṇo 'nādiḥ | tvam asya viśvasya paraṃ nidhānam laya-sthānatvān nidhīyate sarvam asminn iti | evaṃ sṛṣṭi-pralaya-sthānatvenopādānatvam uktvā sarvajñatvena pradhānaṃ vyāvartayan nimittatām āha vettā veditā sarvasyāsi | dvaitāpattiṃ vārayati yac ca vedyaṃ tad api tvam evāsi vedana-rūpe veditari paramārtha-sambandhābhāvena sarvasya vedyasya kalpitatvāt | ataeva paraṃ ca dhāma yat sac-cid-ānanda-ghanam avidyā-tat-kārya-nirmuktaṃ viṣṇoḥ paramaṃ padaṃ tad api tvam evāsi | tvayā sad-rūpeṇa sphūraṇa-rūpeṇa ca kāraṇena tataṃ vyāptam idaṃ svataḥ-sattā-sphūrti-śūnyaṃ viśvam kāryaṃ māyika-sambandhenaiva sthiti-kāla he 'nantarūpāparicchinna-svarūpa

Viśvanātha

nidhānaṃ laya-sthānaṃ paraṃ dhāma guṇātītaṃ svarūpam

Baladeva

tvam iti | paraṃ nidhānam paramāśrayo nidhīyate 'smin iti nirukteḥ | jagati yo vettā yac ca vedyaṃ tad ubhayaṃ tvam eva | kuta evam iti cet tatrāha yat tvayā viśvam idaṃ tataṃ tad-vyāpitvād ity arthaḥ | yac ca paraṃ dhāma parama-vyomākhyaṃ prāpya-sthānam tad api tvam eva parākhya-tvac-chakti-vaibhavatvāt tasya dhāmnaḥ

Michalski

Jesteś pierwszym Bogiem, Puruszą, prastarym! – Jesteś przystanią najwyższą wszechświata, – poznajesz sam i sam jesteś do poznania, najwyższa siedzibo! – Tyś rozsnuł cały wszechświat, o nieskończony w swych kształtach!

Olszewski

Ty jesteś pierwszem Bóstwem, pradawnem źródłem męskiem, skarbem najwyższym tego Wszechświata. Ty jesteś mędrcem i przedmiotem mądrości i siedzibą najwyższą. Przez ciebie zbudowany został Wszechświat, o ty nieskończony w swym kształcie.

Dynowska

Najpierwszyś Ty spośród Bogów, i Człowiek przedwieczny Tyś jest. Wszechżycia Źródlisko jedyne; Tyś mądrością i mądrości przymiotem i najgórniejszy Tyś jest „przybytek”. Tyś nieogarnionym wszechbytem; w tobie zawarte wszechświatów miliony, Twój kształt ogromny w bezmiar rozpostarty.

Sachse

Tyś jest bóstwem pierwotnym, odwiecznym purusza,
tyś najwyższą podporą wszechrzeczy.
Tyś podmiotem i przedmiotem poznania,
i ostateczną siedzibą.
To ty przenikasz przez wszystko, o Bezkresny!

Kudelska

Tyś pierwszym wśród bogów, starożytną osobą, Tyś świata całego najwyższym schronieniem,
Tyś jest tym, co poznaje i tym, co poznawane, Tyś ucieczką ostatnią, Ty, Panie, o formach bez końca, wszystko przenikasz.

Rucińska

Tyś Pierwszym Bogiem, Puruszą pradawnym,
Tyś tego świata ostatecznym schronem,
Znawcą i znanym, Przybytkiem najwyższym,
Ty świat przenikasz, Kształcie nieskończony!

Szuwalska

Jesteś pierwszym bogiem,
Najstarszą z wszystkich osób, kolebką stworzenia;
Tym, kto wiedzę posiada i jest jej przedmiotem;
Siedzibą najwznioślejszą. Ty przenikasz wszechświat
W postaci swej rozmiarów nieograniczonych.

Jurewicz

Tyś bogiem najpierwszym – prastarym Człowiekiem,
Tyś jest ostatecznym skarbem wszechświata.
To Ty poznajesz, Tyś tym, co poznać trzeba, Najwyższą Siedzibą,
Tyś. o nieskończonej postaci, całą ziemię rozścielił!