BhG 3.5

analiza syntaktyczna

jātu (kiedykolwiek) kaścit [janaḥ] (jakikolwiek człowiek) akarma-kṛt (czyniący bezczyn) kṣaṇam api (nawet przez moment) na hi tiṣṭhati (z pewnością nie pozostaje).
prakṛti-jaiḥ (przez zrodzone z natury) guṇaiḥ (przez guny) sarvaḥ hi (zaiste każdy) avaśaḥ (bez władzy) karma (do czynu) kāryate (jest zmuszany).

tłumaczenie polskie

Z pewnością nikt nawet przez chwilę nie pozostaje bezczynnym.
Zaiste każdy bezwolnie zmuszany jest do czynu przez guny zrodzone z natury.

analiza gramatyczna

na	–	av. – nie;
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
kaś-cit	–	kim-cit sn. 1i.1 m. – ktokolwiek (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności);
kṣaṇam	–	kṣaṇa 2i.1 n. – moment, mrugnięcie oka (od: √ kṣan – ranić, łamać);
api	–	av. – jak również, także, co więcej, nawet;
jātu	–	av. – całkowicie, zawsze, kiedykolwiek, pewnego razu;
tiṣṭhati	–	√ sthā (stać) Praes. P 1c.1 – stoi, pozostaje;
akarma-kṛt	–	a-karma-kṛt 1i.1 m. ; yaḥ karma na karoti saḥ – ten który nie wykonuje czynu (od: √ kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; -kṛt – na końcu złożeń wskazuje na sprawcę, twórcę);
kāryate	–	√ kṛ (robić) Praes. caus. pass. 1c.1 – jest zmuszany do działania;
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
avaśaḥ	–	avaśa 1i.1 m. – nie znajdujący się pod kontrolą, bez władzy, bezwolny (od: √ vaś – pragnąć, podporządkowywać, rozkazywać, posiadać w mocy, vaśa – pragnienie, moc, kontrola, dominacja);
karma	–	karman 2i.1 n. – do czynu, do działania (od: √ kṛ – robić);
sarvaḥ	–	sarva sn. 1i.1 m. – wszyscy;
prakṛti-jaiḥ	–	prakṛti-ja 3i.3 m. – przez zrodzone z natury (od: pra- √ kṛ – stwarzać, prakṛti – natura, podstawa, praprzyczyna, przejawiony świat; √ jan – rodzić się, ja – na końcu wyrazów: zrodzony);
guṇaiḥ	–	guṇa 3i.3 m. – przez cechy, przymioty, zalety, sznury (od: √ grah – chwytać);

warianty tekstu

avaśaḥ → svavaśaḥ (całkowicie bezwiednie);
sarvaḥ prakṛti-jair → sarvaiḥ prakṛti-jair /sarva-prakṛti-jair (przez wszystkie zrodzone z natury);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Dlaczego człowiek jedynie dzięki wyrzeczeniu się czynu, bez wiedzy nie dochodzi do doskonałości cechującej się brakiem działania? Spodziewając się takiej wątpliwości [Bóg] mówi:		kasmāt punaḥ kāraṇāt karma-saṃnyāsa-mātrād eva kevalāt jñāna-rahitāt siddhiṃ naiṣkarmya-lakṣaṇāṃ puruṣo nādhigacchati iti hetv-ākāṅkṣāyām āha –
Z pewnością nikt nawet przez chwilę nie pozostaje bezczynnym. Zaiste każdy bezwolnie zmuszany jest do czynu przez przymioty zrodzone z przyrody.		na hi kaścit kṣaṇam api jātu tiṣṭhaty akarmakṛt | kāryate hy avaśaḥ karma sarvaḥ prakṛtijair guṇaiḥ ||3.5||
Z pewnością nikt nawet przez chwilę, przez jakikolwiek moment czasu, kiedykolwiek – w jakim bądź czasie, nie pozostaje bezczynny. Dlaczego? Zaiste każde stworzenie zmuszone jest, czyli nakłonione, bezwolnie – bez udziału swej niezależności, do działania, przez zrodzone z przyrody przymioty – istność, aktywność i mrok (sattva, rajas, tamas).		na hi yasmāt kṣaṇam api kālaṃ jātu kadācit kaścit tiṣṭhaty akarma-kṛt san | kasmāt? kāryate pravartyate hi yasmād avaśa evāsvatantra eva karma sarvaḥ prāṇī prakṛti-jaiḥ prakṛtito jātaiḥ sattva-rajas-tamobhiḥ guṇaiḥ |
Wypowiedź należy uzupełnić [słowem]: [nikt] mądry. Jak będzie powiedziane: „Kto nie jest poruszony przez przymioty przyrody…” (BhG 14.23). Ponieważ sankhjaikowie zostali tu wyróżnieni (BhG 3.3.), niemądrzy to [praktykujący] jogę czynu, nie odnosi się to do oddanych wiedzy (jñānin).		ajña iti vākya-śeṣaḥ, yato vakṣyati guṇair yo na vicālyate (BhG 14.23) iti | sāṃkhyānāṃ pṛthak-karaṇāt ajñānām eva hi karma-yogaḥ, na jñāninām |
Joga czynu nie dotyczy oddanych wiedzy, którzy nie są poruszeni przymiotami przyrody, ponieważ sami z siebie pozostają nieruchomi. Dlatego było powiedziane: „kto zna go niezniszczalnym…” (BhG 2.21).		jñānināṃ tu guṇair acālyamānānāṃ svataś calanābhāvāt karma-yogo nopapadyate | tathā ca vyākhyātaṃ vedāvināśinaṃ (BhG 2.21) ity atra ||3.5||

Rāmānuja

etad evopapādayati

na hy asmin loke vartamānaḥ puruṣaḥ kaścit kadācid api karmākurvāṇas tiṣṭhati; na kiṃcit karomīti vyavasito 'pi sarvaḥ puruṣaḥ prakṛtisaṃbhavaiḥ sattvarajastamobhiḥ prācīnakarmānuguṇaṃ pravṛddhair guṇaiḥ svocitaṃ karma prati avaśaḥ kāryate pravartyate / ata uktalakṣaṇena karmayogena prācīnaṃ pāpasaṃcayaṃ nāśayitvā guṇāṃś ca sattvādīn vaśe kṛtvā nirmalāntaḥkaraṇena saṃpādyo jñānayogaḥ

Śrīdhara

karmaṇāṃ ca saṃnyāsas teṣv anāsakti-mātram | na tu svarūpeṇa | aśakyatvād iti | āha na hi kaścid iti | jātu kasyāṃcid apy avasthāyāṃ kṣaṇa-mātram api kaścid api jñāny-ajñāno vā akarma-kṛt karmāṇy akurvāṇo na tiṣṭhati | atra hetuḥ — prakṛtijair svabhāva-prabhavai rāga-dveṣādibhir guṇaiḥ sarvo 'pi janaḥ karma kāryate | karmaṇi pravartyate | avaśo 'svatantraḥ san

Madhusūdana

tatra karma-janya-śuddhy-abhāve bahirmukhaḥ | hi yasmāt kṣaṇam api kālaṃ jātu kadācit kaścid apy ajitendriyo 'karma-kṛt san na tiṣṭhati | api tu laukika-vaidikakarmānuṣṭhāna-vyagra eva tiṣṭhati tasmād aśuddha-cittasya saṃnyāso na sambhavatīty arthaḥ |

kasmāt punar avidvān karmāṇy akurvāṇo na tiṣṭhati | hi yasmāt | sarvaḥ prāṇī citta-śuddhi-rahito 'vaśo 'svatantra eva san prakṛtijaiḥ prakṛtito jātair abhivyaktaiḥ kāryākāreṇa sattva-rajas-tamobhiḥ svabhāva-prabhavair vā rāga-dveṣādibhir guṇaiḥ karma laukikaṃ vaidikaṃ vā kāryate | ataḥ karmāṇy akurvāṇo na kaścid api tiṣṭhatīty arthaḥ | yataḥ svābhāvikā guṇāś cālakā ataḥ para-vaśatayā sarvadā karmāṇi kurvato 'śuddha-buddheḥ sarva-karma-saṃnyāso na sambhavatīti na saṃnyāsa-nibandhanā jñāna-niṣṭhā sambhavatīty arthaḥ

Viśvanātha

kintv aśuddha-cittaḥ kṛta-saṃnyāsaḥ śāstrīyaṃ karma parityajya vyavahārike karmaṇi nimajjatīty āha na hīti | nanu saṃnyāsa eva tasya vaidika-laukika-karma-pravṛttir-virodhī ? tatrāha kāryata iti | avaśo 'svatantraḥ

Baladeva

aviśuddha-cittaḥ kṛta-vaidika-karma-saṃnyāso laukike 'pi karmaṇi nimajjatīty āha nahīti | nanu saṃnyāsa eva tasya sarva-karma-virodhīti cet tatrāha kāryata iti | prakṛtijaiḥ svabhāvodbhavair guṇai rāga-dveṣādibhiḥ, kāryate pravartyate avaśaḥ parādhīnaḥ syā

Michalski

Przecież w istocie nikt nawet przez mgnienie oka nie trwa bezczynnie. Wbrew własnej woli, żywiołami rozsnowy, każdy jest naglony do czynu!

Olszewski

Albowiem nikt, nawet na chwilę, nie jest w istocie bezczynnym; każdy człowiek, mimo swej woli, działa funkcyami naturalnemi swego istnienia.

Dynowska

Bowiem nikt nawet przez chwilę, w całkowitym bezczynie nie może trwać, każdy, chce czy nie chce, zniewolony jest do działania przez Guny – energie właściwe Przyrodzie.

Sachse

Nikt bowiem ani przez chwilę
nie jest całkowicie bezczynny.
Każdego, niezależnie od jego woli,
zmuszają do spełnienia czynu guny,
zrodzone z materii.

Kudelska

Bowiem nikt nie może bez przerwy w bezczynie trwać,
Każdy, nawet wbrew swoim pragnieniom, działa, gdyż z natury to jego wypływa.

Rucińska

Nikt bowiem ani przez chwilę nie pozostaje bezczynny
Każdego gwałtem do czynu zmuszają siły natury.

Szuwalska

Nikt, nawet na chwilę,
Nie może całkowicie zaprzestać działania,
Do którego zmuszają żywioły natury.

Byrski

Bo nikt przecież ani chwili nie trwa dzieł nie podejmując.
Przez przymioty, co z natury się wywodzą przymuszani
Wszyscy dzieła, chcąc czy nie chcąc, podejmują.