BhG 2.17

analiza syntaktyczna

yena tu (lecz przez co) idam (to) sarvam (wszystko) tatam (rozpostarte / wypełnione) [asti] (jest),
tat (to) avināśi (niezniszczalne) viddhi (znaj).
kaś-cit (ktokolwiek) asya (tego) avyayasya (niezmiennego) vināśam (zniszczenie) kartum (zrobić) na arhati (nie może).

analiza gramatyczna

avināśi	–	avināśin 2i.1 n. – niezniszczalne (od: vi-√naś – niszczeć, zanikać, vināśin – posiadający zniszczenie);
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
tat	–	tat sn. 1i.1 n. – to;
viddhi	–	√vid (wiedzieć) Imperat. P 2c.1 – wiedz, znaj;
yena	–	yat sn. 3i.1 n. – przez co, na skutek czego;
sarvam	–	sarva s.n. 1i.1 n. – wszystko, całość (sarvam idam – najczęściej w znaczeniu „ten cały świat”);
idam	–	idam 1i.1 n. – to;
tatam	–	tata (√tan – rozciągać, pokrywać) PP 1i.1 n. – rozpostarte, przykryte, wypełnione;
vināśam	–	vināśa 2i.1 m. – zniszczenia, zaniku (od: vi-√naś – niszczeć, zanikać);
avyayasya	–	a-vyaya 6i.1 n. – niezmiennego (od: vi-√i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie);
asya	–	idam sn 6i.1 n. – tego;
na	–	av. – nie;
kaś-cit	–	kim-cit sn 1i.1 m. – ktokolwiek (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności);
kartum	–	√kṛ (robić) inf. – zrobić;
arhati	–	√arh (być godnym, zasługiwać, móc) Praes. P 1c.1 – jest w stanie, może;

warianty tekstu

kaś-cit → kiṃ-cit (cokolwiek);
arhati → arhasi (nie możesz);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

Czym zatem jest „to”, co jest jedynie i zawsze bytem? Odpowiada:		kiṃ punas tat yat sad eva sarvadaiva astīti | ucyate –
Ale to, przez co wszystko jest rozpostarte, znaj jako niezniszczalne. Nikt nie może spowodować zniszczenia tego niezmiennego.		avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṃ tatam | vināśam avyayasyāsya na kaścit kartum arhati ||2.17||
Niezniszczalny (avināśin) to ten, który nie podlega zniszczeniu. Termin „ale” (tu) użyty jest w celu odróżnienia [omawianego bytu] od niebytu.		avināśi na vinaṣṭuṃ śīlaṃ yasyeti | tu-śabdo ’sato viśeṣaṇārthaḥ |
Znaj, czyli rozróżnij to. Co? To, czyli brahmana nazywanego bytem, przez którego wszystko wraz z przestworem jest rozpostarte – przeniknięte, tak jak przestwór [przenika] dzban.		tat viddhi vijānīhi | kiṃ? yena sarvam idaṃ jagat tataṃ vyāptaṃ sad-ākhyena brahmaṇā sākāśam, ākāśenaiva ghaṭādayaḥ |
Zniszczenie (vināśa) to [stan] niewidoczności, nieistnienia. Niezmienny (avyaya) nie zmienia się – nie podlega wzrostowi (upacaya) i zanikowi (apacaya). Brahman nazywany bytem nie zmienia swej postaci, nie przekształca się, gdyż nie jest złożony z części (avayava), tak jak ciało czy inne [wytwory].		vināśam adarśanam abhāvam | avyayasya na vyeti upacayāpacayau na yāti iti avyayaṃ tasya avyayasya | naitat sad-ākhyaṃ brahma svena rūpeṇa vyeti vyabhicarati, niravayavatvāt, dehādivat |
Również nie [zmienia się] przez [utratę] posiadłości, gdyż nic nie jest jego. Tak jak Dewadatta zmienia się, gdy traci bogactwa – brahman nie ulega takiej zmianie.		nāpy ātmīyena, ātmīyābhāvāt | yathā devadatto dhana-hānyā vyeti, na tu evaṃ brahma vyeti |
Dlatego nikt nie jest w stanie zniszczyć tego niezmiennego brahmana – nikt nie może zniszczyć jaźni. Nawet Bóg. Jaźń to brahman, a działanie nad swym jestestwem nie jest możliwe.		ato ’vyayasya asya brahmaṇaḥ vināśaṃ na kaścit kartum arhati, na kaścit atmānaṃ vināśayituṃ śaknoti īśvaro ’pi | ātmā hi brahma, svātmani ca kriyā-virodhāt ||2.17||

Rāmānuja

tad ātma-tattvam avināśi iti viddhi, yena ātma-tattvena cetanena tad-vyatiriktam idam acetana-tattvaṃ sarvaṃ tataṃ vyāptam | vyāpakatvena niratiśaya-sūkṣmatvād ātmano vināśānarhasya tad-vyatirikto na kaścit padārtho vināśaṃ kartum arhati, tad-vyāpyatayā tasmāt sthūlatvāt | nāśakaṃ hi śastra-jalāgni-vāyv-ādikaṃ nāśyaṃ vyāpya śithilīkaroti | mudgarādayo’pi hi vegavat-saṃyogena vāyum utpādya tad-dvāreṇa nāśayanti | ata ātma-tattvam avināśi

Śrīdhara

atra sat-svabhāvam avināśi vastu sāmānyenoktaṃ tataṃ tat-sākṣitvena vyāptaṃ taṃ tu ātma-svarūpam avināśi vināśa-śūnyaṃ viddhi jānīhi | tatra hetum āha vināśam iti

Madhusūdana

komentarz wspólny przy wersecie BhG 2.18

Viśvanātha

nābhāvo vidyate sataḥ ity asyārthaṃ spaṣṭayati avināśīti | taṃ jīvātma-svarūpaṃ yena sarvam idaṃ śarīraṃ tataṃ vyāptam | nanu śarīra-mātra-vyāpi-caitanyatve jīvātmano madhyama-parimāṇatvena anityatva-prasaktiḥ ? maivam | sūkṣmāṇām apy ahaṃ jīvaḥ iti bhagavad-ukteḥ | eṣoṇur ātmā cetasā veditavyo yasmin prāṇaḥ pañcadhā saṃviveśa iti,
bālāgra-śata-bhāgasya śatadhā kalpitasya ca |
bhāgo jīvaḥ sa vijñeyaḥ [ŚvetU 5.9] iti,
ārāgra-mātro hy aparo 'pi dṛṣṭaḥ iti śrutibhyaś ca tasya paramāṇu-parimāṇatvam eva | tad api sampūrṇa-deha-vyāpi-śaktimattvaṃ jatu-jaṭitasya mahā-maṇer mahauṣadhi-khaṇḍasya vā śirasy urasi vā dhṛtasya sampūrṇa-deha-puṣṭi-karaṇa-śaktimattvam iva nāsamañjasam | svarga-naraka-nānā-yoniṣu gamanaṃ ca tasyopādhi-pāravaśyād eva | tad uktaṃ prāṇam adhikṛtya dattātrayeṇa yena saṃsarate pumān iti | ataevāsya sarva-gatatvam apy agrima-śloke vakṣyamāṇaṃ nāsamañjasam | ataevāvyayasya nityasya nityo nityānāṃ cetanaś cetanānām eko bahūnāṃ yo vidadhāti kāmān [ŚvetU 6.13] iti śruteḥ |
yad vā, nanu deho jīvātmā paramātmety etad vastu-trikaṃ manuṣya-tiryag-ādiṣu sarvatra dṛśyate, tatrādyayor deha-jīvayos tattvaṃ nāsato vidyate bhāvaḥ ity anenoktam | tṛtīyasya paramātma-vastunaḥ kiṃ tattvam ity ata āha avināśi tv iti | tu bhinnopakrame | paramātmano māyā-jīvābhyāṃ svarūpataḥ pārthakyād idaṃ jagat

Baladeva

uktaṃ jīvātma-dehayoḥ svabhāvaṃ viśadayaty avināśīti dvābhyām | taj jīvātma-tattvam avināśi nityaṃ viddhi | yena sarvam idaṃ śarīraṃ tataṃ dharma-bhūtena jñānena vyāptam asti | asyāvyayasya parmāṇutvena ca vināśānarhasya vināśaṃ na kaścit sthūlo 'rthaḥ kartum arhati prāṇasyeva dehaḥ | iha jīvātmano deha-parimitatvaṃ na pratyetavyam | eṣo 'ṇur ātmā cetasā veditavyo yasmin prāṇaḥ pañcadhā saṃviveśa [ṃuṇḍU 3.1.9] ity ādiṣu tasya paramāṇutva-śravaṇāt | tādṛśasya nikhila-deha-vyāptis tu dharma-bhūta-jñānenaiva syāt | evam āha bhagavān sūtrakāraḥ – guṇād vālokavad [Vs. 2.3.26] iti | ihāpi svayaṃ vakṣyati yathā prakāśayaty ekaḥ [Gītā 13.33] ity ādinā

Michalski

Ale wiedz, iż To, co ten świat rozsnuło, jest nieprzemijające — nikt nie jest wstanie zniweczyć Niezmienne.

Olszewski

Wiedz, że Ten, przez którego świat został zbudowany, jest Niezniszczalny; unicestwienia go nikt dokonać nie może.

Dynowska

Wiedz iż Ten, który wszystko rozsnuwa i przenika, niezniszczalny jest. Nikt Niezmiennego nie może zniweczyć.

Sachse

Wiedz, że niezniszczalne jest to,
co przenika przez cały wszechświat.
Nikt nie może zniszczyć tego,
co nie podlega zmianom.

Kudelska

A wiedz, że to, co wszystko to rozsnuło, niezniszczalne jest;
Nikt niezniszczalnego nie jest w stanic zniweczyć.

Rucińska

Lecz wiedz, że jest niezniszczalne to, co to wszystko przenika,
A tego, co nie przemija, nikt nigdy zniszczyć nie zdoła!

Szuwalska

Wiedz, że to, co przenika tak nietrwałe ciało,
Nie może być zniszczone przez nic i nikogo.

Byrski

Wiedz, że to jest niezniszczalne, przez co wszystko rozpostarte
I nikt nie jest w mocy zniszczyć tego oto niezmiennego.

Babkiewicz

Wiedz, że ten jest niezniszczalny,
który wszystko to rozpostarł,
a zniszczenia niezmiennego
nikt dokonać wszak nie może.