avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṃ tatam
vināśam avyayasyāsya na kaś-cit kartum arhati
yena tu (lecz przez co) idam (to) sarvam (wszystko) tatam (rozpostarte / wypełnione) [asti] (jest),
tat (to) avināśi (niezniszczalne) viddhi (znaj).
kaś-cit (ktokolwiek) asya (tego) avyayasya (niezmiennego) vināśam (zniszczenie) kartum (zrobić) na arhati (nie może).
Przez co to wszystko jest rozpostarte, to znaj jako niezniszczalne.
Nikt nie może spowodować zniszczenia tego niezmiennego.
avināśi | – | avināśin 2i.1 n. – niezniszczalne (od: vi-√naś – niszczeć, zanikać, vināśin – posiadający zniszczenie); |
tu | – | av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i; |
tat | – | tat sn. 1i.1 n. – to; |
viddhi | – | √vid (wiedzieć) Imperat. P 2c.1 – wiedz, znaj; |
yena | – | yat sn. 3i.1 n. – przez co, na skutek czego; |
sarvam | – | sarva s.n. 1i.1 n. – wszystko, całość (sarvam idam – najczęściej w znaczeniu „ten cały świat”); |
idam | – | idam 1i.1 n. – to; |
tatam | – | tata (√tan – rozciągać, pokrywać) PP 1i.1 n. – rozpostarte, przykryte, wypełnione; |
vināśam | – | vināśa 2i.1 m. – zniszczenia, zaniku (od: vi-√naś – niszczeć, zanikać); |
avyayasya | – | a-vyaya 6i.1 n. – niezmiennego (od: vi-√i – odchodzić, znikać, vyaya – odejście, rozchód, zniszczenie); |
asya | – | idam sn 6i.1 n. – tego; |
na | – | av. – nie; |
kaś-cit | – | kim-cit sn 1i.1 m. – ktokolwiek (od: kim – co?; -cit – partykuła nieokreśloności); |
kartum | – | √kṛ (robić) inf. – zrobić; |
arhati | – | √arh (być godnym, zasługiwać, móc) Praes. P 1c.1 – jest w stanie, może; |
Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki
Czym zatem jest „to”, co jest jedynie i zawsze bytem? Odpowiada: |
kiṃ punas tat yat sad eva sarvadaiva astīti | ucyate – | |
Ale to, przez co wszystko jest rozpostarte, znaj jako niezniszczalne. |
avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṃ tatam | |
|
Niezniszczalny (avināśin) to ten, który nie podlega zniszczeniu. Termin „ale” (tu) użyty jest w celu odróżnienia [omawianego bytu] od niebytu. |
avināśi na vinaṣṭuṃ śīlaṃ yasyeti | tu-śabdo ’sato viśeṣaṇārthaḥ | | |
Znaj, czyli rozróżnij to. Co? To, czyli brahmana nazywanego bytem, przez którego wszystko wraz z przestworem jest rozpostarte – przeniknięte, tak jak przestwór [przenika] dzban. |
tat viddhi vijānīhi | kiṃ? yena sarvam idaṃ jagat tataṃ vyāptaṃ sad-ākhyena brahmaṇā sākāśam, ākāśenaiva ghaṭādayaḥ | | |
Zniszczenie (vināśa) to [stan] niewidoczności, nieistnienia. Niezmienny (avyaya) nie zmienia się – nie podlega wzrostowi (upacaya) i zanikowi (apacaya). Brahman nazywany bytem nie zmienia swej postaci, nie przekształca się, gdyż nie jest złożony z części (avayava), tak jak ciało czy inne [wytwory]. |
vināśam adarśanam abhāvam | avyayasya na vyeti upacayāpacayau na yāti iti avyayaṃ tasya avyayasya | naitat sad-ākhyaṃ brahma svena rūpeṇa vyeti vyabhicarati, niravayavatvāt, dehādivat | | |
Również nie [zmienia się] przez [utratę] posiadłości, gdyż nic nie jest jego. Tak jak Dewadatta zmienia się, gdy traci bogactwa – brahman nie ulega takiej zmianie. |
nāpy ātmīyena, ātmīyābhāvāt | yathā devadatto dhana-hānyā vyeti, na tu evaṃ brahma vyeti | | |
Dlatego nikt nie jest w stanie zniszczyć tego niezmiennego brahmana – nikt nie może zniszczyć jaźni. Nawet Bóg. Jaźń to brahman, a działanie nad swym jestestwem nie jest możliwe. |
ato ’vyayasya asya brahmaṇaḥ vināśaṃ na kaścit kartum arhati, na kaścit atmānaṃ vināśayituṃ śaknoti īśvaro ’pi | ātmā hi brahma, svātmani ca kriyā-virodhāt ||2.17|| |
tad ātma-tattvam avināśi iti viddhi, yena ātma-tattvena cetanena tad-vyatiriktam idam acetana-tattvaṃ sarvaṃ tataṃ vyāptam | vyāpakatvena niratiśaya-sūkṣmatvād ātmano vināśānarhasya tad-vyatirikto na kaścit padārtho vināśaṃ kartum arhati, tad-vyāpyatayā tasmāt sthūlatvāt | nāśakaṃ hi śastra-jalāgni-vāyv-ādikaṃ nāśyaṃ vyāpya śithilīkaroti | mudgarādayo’pi hi vegavat-saṃyogena vāyum utpādya tad-dvāreṇa nāśayanti | ata ātma-tattvam avināśi
atra sat-svabhāvam avināśi vastu sāmānyenoktaṃ tataṃ tat-sākṣitvena vyāptaṃ taṃ tu ātma-svarūpam avināśi vināśa-śūnyaṃ viddhi jānīhi | tatra hetum āha vināśam iti
nābhāvo vidyate sataḥ ity asyārthaṃ spaṣṭayati avināśīti | taṃ jīvātma-svarūpaṃ yena sarvam idaṃ śarīraṃ tataṃ vyāptam | nanu śarīra-mātra-vyāpi-caitanyatve jīvātmano madhyama-parimāṇatvena anityatva-prasaktiḥ ? maivam | sūkṣmāṇām apy ahaṃ jīvaḥ iti bhagavad-ukteḥ | eṣoṇur ātmā cetasā veditavyo yasmin prāṇaḥ pañcadhā saṃviveśa iti,
bālāgra-śata-bhāgasya śatadhā kalpitasya ca |
bhāgo jīvaḥ sa vijñeyaḥ [ŚvetU 5.9] iti,
ārāgra-mātro hy aparo ‚pi dṛṣṭaḥ iti śrutibhyaś ca tasya paramāṇu-parimāṇatvam eva | tad api sampūrṇa-deha-vyāpi-śaktimattvaṃ jatu-jaṭitasya mahā-maṇer mahauṣadhi-khaṇḍasya vā śirasy urasi vā dhṛtasya sampūrṇa-deha-puṣṭi-karaṇa-śaktimattvam iva nāsamañjasam | svarga-naraka-nānā-yoniṣu gamanaṃ ca tasyopādhi-pāravaśyād eva | tad uktaṃ prāṇam adhikṛtya dattātrayeṇa yena saṃsarate pumān iti | ataevāsya sarva-gatatvam apy agrima-śloke vakṣyamāṇaṃ nāsamañjasam | ataevāvyayasya nityasya nityo nityānāṃ cetanaś cetanānām eko bahūnāṃ yo vidadhāti kāmān [ŚvetU 6.13] iti śruteḥ |
yad vā, nanu deho jīvātmā paramātmety etad vastu-trikaṃ manuṣya-tiryag-ādiṣu sarvatra dṛśyate, tatrādyayor deha-jīvayos tattvaṃ nāsato vidyate bhāvaḥ ity anenoktam | tṛtīyasya paramātma-vastunaḥ kiṃ tattvam ity ata āha avināśi tv iti | tu bhinnopakrame | paramātmano māyā-jīvābhyāṃ svarūpataḥ pārthakyād idaṃ jagat
uktaṃ jīvātma-dehayoḥ svabhāvaṃ viśadayaty avināśīti dvābhyām | taj jīvātma-tattvam avināśi nityaṃ viddhi | yena sarvam idaṃ śarīraṃ tataṃ dharma-bhūtena jñānena vyāptam asti | asyāvyayasya parmāṇutvena ca vināśānarhasya vināśaṃ na kaścit sthūlo ‚rthaḥ kartum arhati prāṇasyeva dehaḥ | iha jīvātmano deha-parimitatvaṃ na pratyetavyam | eṣo ‚ṇur ātmā cetasā veditavyo yasmin prāṇaḥ pañcadhā saṃviveśa [ṃuṇḍU 3.1.9] ity ādiṣu tasya paramāṇutva-śravaṇāt | tādṛśasya nikhila-deha-vyāptis tu dharma-bhūta-jñānenaiva syāt | evam āha bhagavān sūtrakāraḥ – guṇād vālokavad [Vs. 2.3.26] iti | ihāpi svayaṃ vakṣyati yathā prakāśayaty ekaḥ [Gītā 13.33] ity ādinā
Ale wiedz, iż To, co ten świat rozsnuło, jest nieprzemijające — nikt nie jest wstanie zniweczyć Niezmienne.
Wiedz, że Ten, przez którego świat został zbudowany, jest Niezniszczalny; unicestwienia go nikt dokonać nie może.
Wiedz iż Ten, który wszystko rozsnuwa i przenika, niezniszczalny jest. Nikt Niezmiennego nie może zniweczyć.
Lecz wiedz, że jest niezniszczalne to, co to wszystko przenika,
A tego, co nie przemija, nikt nigdy zniszczyć nie zdoła!
Wiedz, że to, co przenika tak nietrwałe ciało,
Nie może być zniszczone przez nic i nikogo.
Wiedz, że to jest niezniszczalne, przez co wszystko rozpostarte
I nikt nie jest w mocy zniszczyć tego oto niezmiennego.