BhG 2.51

analiza syntaktyczna

buddhi-yuktāḥ hi (zaiste dzięki roztropności zaprzężeni) karma-jaṃ (zrodzony z czynu) phalaṃ (owoc) tyaktvā (porzuciwszy),
[ataḥ eva] (następnie) manīṣiṇaḥ (mądrzy) [bhūtvā] (stawszy się) janma-bandha-vinirmuktāḥ (wolni od więzów narodzin) anāmayaṃ (do wolnej od chorób) padaṃ (do siedziby) gacchanti (idą).

analiza gramatyczna

karma-jam	–	karma-ja 2i.1 n. – zrodzony z czynu (od: √kṛ – robić, karman – czyn, działanie i jego skutki; √jan – rodzić się, ja – na końcu wyrazów: zrodzony);
buddhi-yuktāḥ	–	buddhi-yukta 1i.3 m.; TP: buddhyā yukta iti – zaprzężony dzięki roztropności / połączony z roztropnością (od: √budh – budzić, rozumieć, percepować, buddhi – roztropność, rozum, myśl, rozsądek, intelekt, percepcja, poznanie, idea, pogląd; √yuj – zaprzęgać, łączyć, PP yukta – połączony, zaprzęgnięty);
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością (nie występuje na początku zdania);
phalam	–	phala 2i.1 n. – owoc, rezultat (od: √phal – dojrzewać);
tyaktvā	–	√tyaj (porzucać) absol. – porzuciwszy;
manīṣiṇaḥ	–	manīṣin 1i.3 m. – mądrzy, myślący (od: √man – myśleć, wierzyć);
janma-bandha-vinirmuktāḥ	–	janma-bandha-vinirmukta 1i.3 m.; TP: ye janmanām bandhād vinirmuktās te – ci, którzy wolni są od więzów narodzin (od: √jan – rodzić, janman – narodziny; √bandh – wiązać, pętać, bandha – pętanie, więzy, więzienie; vi-nir-√muc – całkowicie wyzwalać, uwalniać, PP mukta – wyzwolony);
padam	–	pada 2i.1 n. – krok, stopę, odcisk stopy, pozycję, siedzibę, część, dział, słowo (od: √pad – padać, stawiać, iść);
gacchanti	–	√gam (iść) Praes. P 1c.3 – idą;
anāmayam	–	an-āmaya 2i.3 n. – wolną od chorób, nieszkodliwą (āmaya – choroba);

warianty tekstu

buddhi-yuktā hi → buddhi-yuktātmā (ci, których jaźń zaprzęgnięta jest dzięki roztropności);
janma-bandha-vinirmuktāḥ → karma-bandha-vinirmuktāḥ (wyzwoleni z więzów czynu);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

A z tego wynika:		yasmāt –
Zaiste owoc z czynu powstały porzucają rozumni i mądrzy, wyzbywszy się więzów narodzin, do siedziby wolnej od cierpień idą.		karmajaṃ buddhi-yuktā hi phalaṃ tyaktvā manīṣiṇaḥ | janma-bandha-vinirmuktāḥ padaṃ gacchanty anāmayam ||2.51||
„Owoc z czynu powstały porzucają” – oto związki [wyrazowe zachodzące] pomimo rozbicia [frazy]. Owoc z czynu powstały, czyli zrodzony z działania, a skutkujący osiągnięciem ciała upragnionego lub niechcianego; rozumni, czyli ci, którzy osiągnęli jednakowość rozumu, zaiste owoc porzucają, wyrzekają się go, mądrzy, czyli pełni wiedzy, wyzbyci więzów narodzin – narodziny są zaiste więzami; [oni] choć żyją to wyzwalają się od więzów powstałych z narodzin, idą do siedziby, czyli do najwyższego miejsca należącego do Wisznu, nazywanego wyzwoleniem; wolnej od cierpień – wyzbytej wszelkich nieszczęść. Oto znaczenie.		karmajaṃ phalaṃ tyaktvā iti vyavahitena sambandhaḥ | iṣṭāniṣṭa-deha-prāptiḥ karmajaṃ phalaṃ karmabhyo jātaṃ buddhi-yuktāḥ samatva-buddhi-yuktāḥ santaḥ hi yasmāt phalaṃ tyaktvā parityajya manīṣiṇaḥ jñānino bhūtvā, janma-bandha-vinirmuktāḥ janmaiva bandhaḥ janma-bandhaḥ tena vinirmuktāḥ jīvanta eva janma-bandhāt vinirmuktāḥ santaḥ, padaṃ paramaṃ viṣṇoḥ mokṣākhyaṃ gacchanti anāmayaṃ sarvopadrava-rahitam ity arthaḥ |
Może być też tak, że fragment rozpoczynający się od słów: „[Dalece niższe są czyny] od jogi rozumu, bogactw zdobywco” (BhG 2.49) ukazuje stanowisko (buddhi) widziane z absolutnego oglądu, a powstałe z oczyszczenia jestestwa dzięki jodze czynu, które przedstawione jest jako „miejsce zewsząd zalane wodą” (BhG 2.46), gdyż słyszymy, że [jest ona] bezpośrednio przyczyną zniszczenia zasług i przewin (BhG 2.50).		athavā buddhi-yogād dhanaṃjaya (BhG 2.49) ity ārabhya paramārtha-darśana-lakṣaṇaiva sarvataḥ saṃplutodaka-sthānīyā karma-yogaja-sattva-śuddha-janitā buddhir darśitā, sākṣāt sukṛta-duṣkṛta-prahāṇādi-hetutva-śravaṇāt ||2.51||

Rāmānuja

buddhi-yoga-yuktāḥ karmajaṃ phalaṃ tyaktvā karma kurvantaḥ, tasmād janma-bandha-vinirmuktāḥ anāmayaṃ padaṃ gacchanti | hi prasiddham etat sarvāsu upaniṣatsu ity arthaḥ

Śrīdhara

karmaṇāṃ mokṣa-sādhanatva-prakāram āha karma-jam iti | karmajaṃ phalaṃ tyaktvā kevalam īśvarārādhanārthaṃ karma kurvāṇo manīṣiṇo jñānino bhūtvā janma-rūpeṇa bandhena vinirmuktāḥ santo 'nāmayaṃ sarvopadrava-rahitaṃ viṣṇoḥ padaṃ mokṣākhyaṃ gacchanti

Madhusūdana

nanu duṣkṛta-hānam apekṣitaṃ na tu sukṛta-hānaṃ puruṣārtha-bhraṃśāpatter ity āśaṅkya tuccha-phala-tyāgena parama-puruṣārtha-prāptiṃ phalam āha karma-jam iti | samatva-buddhi-yuktā hi yasmāt karmajaṃ phalaṃ tyaktvā kevalam īśvarārādhanārthaṃ karmāṇi kurvāṇāḥ sattva-śuddhi-dvāreṇa manīṣiṇas tat tvam asi ity ādi-vākya-janyātma-manīṣāvanto bhavanti | tādṛśāś ca santo janmātmakena bandhena vinirmuktā viśeṣeṇātyantikatva-lakṣaṇena niravaśeṣaṃ muktāḥ padaṃ padanīyam ātma-tattvam ānanda-rūpaṃ brahmānāmayam avidyā-tat-kāryātmaka-roga-rahitābhayaṃ mokṣākhyaṃ puruṣārthaṃ gacchanty abhedena prāpnuvantīty arthaḥ |
yasmād evaṃ phala-kāmanāṃ tyaktvā samatva-buddhyā karmāṇy anutiṣṭhantas taiḥ kṛtāntaḥkaraṇa-śuddhayas tat tvam asy ādi-pramāṇotpannātma-tattva-jñāna-tat-kāryāḥ santaḥ sakalānartha-nivṛtti-paramānanda-prāpti-rūpaṃ mokṣākhyaṃ viṣṇoḥ paramaṃ padaṃ gacchanti tasmāt tvam api yac chreyaḥ syān niścitaṃ brūhi tan me [Gītā 2.7] ity ukteḥ śreyo jijñāsur evaṃvidhaṃ karma-yogam anutiṣṭheti bhagavato 'bhiprāyaḥ

Viśvanātha

komentarz wspólny przy wersecie BhG 2.52

Baladeva

karmajam iti | buddhi-yuktās tādṛśa-buddhimantaḥ karmajaṃ phalaṃ tyaktvā karmāṇy anutiṣṭhanto manīṣiṇaḥ karmāntargatātma-yāthātmya-prajñāvanto bhūtvā janma-bandhena vinirmuktāḥ santo 'nāmayaṃ kleśa-śūnyaṃ padaṃ vaikuṇṭhaṃ gacchantīti | tasmāt tvam api śreyo jijñāsur evaṃ vidhāni karmāṇi kurv iti bhāvaḥ | svātma-jñānasya paramātma-jñāna-hetutvāt tasyāpi tat-pada-gati-hetutvaṃ yuktam

Michalski

Mędrcy, oddani poznaniu, wyrzekają się owoców swych czynów; zwolnieni od „więzów nowych narodzeń idą w miejsca wyzbyte z cierpienia.

Olszewski

Ludzie rozumni, którzy się oddają rozmyślaniom, i którzy odrzucili owoce czynów, unikają więzów pokoleń i idą na miejsce zbawienia.

Dynowska

Mędrzec, który rozpoznawanie swe z boskim zjednoczył, nie dba o żaden działania plon, wolny od więzów narodzin ponownych, wznosi się w dziedzinę gdzie nie istnieje ból.

Sachse

Mędrcy wsłuchani w głos rozumu
odrzucają owoc zrodzony z czynu,
Wyzwoleni z więzów narodzin
idą tam, gdzie nie ma bólu.

Kudelska

Kto z świadomością czystą zespolony, wolny od życia i śmierci,
O owoce czynów nie dba, jest mistrzem i już więcej cierpieć nie będzie.

Rucińska

Rozumni bowiem to mędrcy! O owoc czynu nie dbając,
Wolni od więzów narodzin, bez cierpień stan osiągają.

Szuwalska

Podążając tą ścieżką, mędrcy tego świata
Porzucają owoce swojego działania,
Uwalniają się z cyklu narodzin i śmierci,
Wznoszą się nad cierpienie.

Byrski

Mądrzy, których przekonanie wyćwiczone, z dzieł zrodzony
Owoc czynu porzuciwszy, z pęt narodzin wyzwoleni
Ku dziedzinie uwolnionej od cierpienia podążają.

Babkiewicz

Trwający w rozumie mędrcy
porzucają owoc czynów,
wyzwoleni z pęt narodzin
do siedziby zdrowia idą.