BhG 9.5

analiza syntaktyczna

bhūtāni ca (i istoty) mat-sthāni (we mnie będące) na [asti] (nie są).
me (moją) aiśvaram yogam (potęgę jogiczną) paśya (zobacz),
mama (moja) ātmā (jaźń) bhūta-bhṛt (niosąca istoty) bhūta-bhāvanaḥ ca (i stwarzająca istoty),
[kintu] na (ale nie) bhūta-sthaḥ (znajdująca się w istotach).

analiza gramatyczna

na	–	av. – nie;
ca	–	av. – i;
mat-sthāni	–	mat-stha 1i.3 n. ; mayi avasthitānīti – znajdujące się we mnie (od: mat – forma podstawowa zaimka osobowego ’ja’ w l.poj. używana głównie na początku złożeń; √ sthā – stać, -stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
bhūtāni	–	bhūta 1i.3 n. – istoty, stworzenia (od: √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, świat);
paśya	–	√ dṛś (patrzeć) Imperat. P 2c.1 – zobacz;
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
yogam	–	yoga 2i.1 m. – przyłączanie, zysk, zaprzęgnięcie, zastosowanie, metodę, środki, jogę (od: √ yuj – zaprzęgać, łączyć);
aiśvaram	–	aiśvara 2i.1 m. – majestat, władztwo, moc (od: √ īś – posiadać, władać, īśa / īśvara – pan, władca);
bhūta-bhṛt	–	bhūta-bhṛt  1i.1 m. ; yo bhūtāni bibhrati saḥ – ten, który nosi istoty (od: √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt; √ bhṛ – nieść, trzymać, dzierżyć, bhṛt – na końcu złożeń: noszący, utrzymujący);
na	–	av. – nie;
ca	–	av. – i;
bhūta-sthaḥ	–	bhūta-stha 2i.1 m. – yo bhūteṣu tiṣṭhati saḥ – ten, który przebywa w istotach (od: √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
mama	–	asmat sn. 6i.1 – moja;
ātmā	–	ātman 1i.1 m. – jaźń;
bhūta-bhāvanaḥ	–	bhūta-bhāvana 1i.1 m. ; yo bhūtāni bhāvayati saḥ – ten, który stwarza istoty (od: √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt; caus. PP bhāvana – powodujący powstanie, stwarzający, stwórca, wyobrażenie);

warianty tekstu

mamātmā → bhūtātmā / dharmātmā (jaźń bytów / jaźń dharmiczna);

Druga pada BhG 9.5 jest taka sama jak czwarta pada BhG 11.8;

… → werset spoza wydania krytycznego po wersecie 9.5:
sarva-gaḥ sarva-vaś cādyaḥ sarva-kṛt sarva-darśanaḥ
sarva-jñaḥ sarva-darśī ca sarvātmā sarvato-mukhaḥ
[On] wszędzie dochodzi, wszystko może, wszystko stwarza i wszystko ukazuje,
wszystko wie, wszystko widzi, wszędzie jest jego jaźń i wszędzie są jego twarze.

Śāṃkara

ata evāsaṃsargitvān mama—

na ca mat-sthāni bhūtāni brahmādīni | paśya me yogaṃ yuktiṃ ghaṭānaṃ me mama aiśvaram īśvarasyemam aiśvaram, yogam ātmano yāthātmyam ity arthaḥ | tathā ca śrutir asaṃsargitvād asaṅgatāṃ darśayati—asaṅgo na hi sajjate [bhāvātmauttaṃ 3.9.26] iti | idaṃ cāścaryam anyat paśya—bhūta-bhṛd asaṅgo’pi san bhūtāni bibharti | na ca bhūta-sthaḥ | yathoktena nyāyena darśitatvāt bhūta-sthatvānupapatteḥ | kathaṃ punar ucyate’sau mamātmeti ? vibhajya dehādi-saṅghātaṃ tasminn ahaṃkāram adhyāropya loka-buddhim anusaran vyapadiśati mamātmeti, na punar ātmana ātmānya iti lokavad ajānan | tathā bhūta-bhāvano bhūtāni bhāvayaty utpādayati vardhayatīti vā bhūta-bhāvanaḥ

Rāmānuja

śṛṇu tāvat prāpyabhūtasya mamācintyamahimānam

idaṃ cetanācetanātmakaṃ kṛtsnaṃ jagad avyaktamūrtinā aprakāśitasvarūpeṇa mayā antaryāmiṇā, tatam asya jagato dhāraṇārthaṃ niyamanārthaṃ ca śeṣitvena vyāptam ityarthaḥ / yathāntaryāmibrāhmaṇe, „yaḥ pṛthivyāṃ tiṣṭhan … yaṃ pṛthivī na veda”, „ya ātmani tiṣṭhan … yam ātmā na veda” iti cetanācetanavastujātair adṛṣṭeṇāntaryāmiṇā tatra tatra vyāptir uktā / tato matsthāni sarvabhūtāni sarvāṇi bhūtāni mayy antaryāmiṇi sthitāni / tatraiva brāhmaṇe, „yasya pṛthivī śarīraṃ … yaḥ pṛthivīm antaro yamayati, yasyātmā śarīraṃ … ya ātmānam antaro yamayati” iti śarīratvena niyāmyatvapratipādanāt tadāyatte sthitiniyamane pratipādite; śeṣitvaṃ ca / na cāhaṃ teṣv avasthitaḥ ahaṃ tu na tadāyattasthitiḥ; matsthitau tair na kaścid upakāra ityathaḥ / na ca matsthāni bhūtāni na ghaṭādīnāṃ jalāder iva mama dhārakatvam / katham? matsaṅkalpena / paśya mamāiśvaraṃ yogam anyatra kutracid asaṃbhāvanīyaṃ madasādhāraṇam āścaryaṃ yogaṃ paśya / ko 'sau yoga? bhūtabhṛn na ca bhūtastho mamātmā bhūtabhāvanaḥ / sarveṣāṃ bhūtānāṃ bhartāham; na ca taiḥ kaścid api mamopakāraḥ / mamātmaiva bhūtabhāvanaḥ mama manomayas saṅkalpa eva bhūtānāṃ bhāvayitā dhārayitā niyantā ca

Śrīdhara

kiṃ ca na ceti | na ca mayi sthitāni bhūtāni | asaṅgatvād eva mama | nanu tarhi vyāpakatvam āśrayatvaṃ ca pūrvoktaṃ viruddham ity āśaṅkyāha paśyeti | me mama aiśvaryam asādhāraṇaṃ yogaṃ yuktim aghaṭana-ghaṭanā-cāturyaṃ paśya | madīya-yoga-māyā-vaibhavasyāvirtarkyatvān na kiñcid viruddham ity arthaḥ | anyad apy āścaryaṃ paśyety āha bhūteti | bhūtāni bibharti dhārayatīti bhūta-bhṛt | bhūtāni bhāvayati pālayatīti bhūta-bhāvanaḥ | evaṃ bhūto 'pi mamātmā paraṃ svarūpaṃ bhūtastho na bhavatīti | ayaṃ bhāvaḥ – yathā dehaṃ bibhrat pālayaṃś ca jīvo 'haṅkāreṇa tat-saṃśliṣṭas tiṣṭhaty evam ahaṃ bhūtāni dhārayan pālayann api teṣu na tiṣṭhāmi | nirahaṅkāratvād iti

Madhusūdana

ataeva na ceti | diviṣṭha ivāditye kalpitāni jala-calanādīni mayi kalpitāni bhūtāni paramārthato mayi na santi | tvam arjunaḥ prākṛtīṃ manuṣya-buddhiṃ hitvā paśya paryālocaya me yogaṃ prabhāvam aiśvaram aghaṭana-ghaṭanā-cāturyaṃ māyāvina iva mamāvalokayety arthaḥ | nāhaṃ kasyacid ādheyo nāpi kaasyacid ādhāras tathāpy ahaṃ sarveṣu bhūteṣu mayi ca sarvāṇi bhūtānīti mahatīyaṃ māyā | yato bhūtāni sarvāṇi kāryāṇy upādānatayā bibharti dhārayati poṣayatīti ca bhūta-bhṛt | bhūtāni sarvāṇi kartṛtayotpādayatīti bhūta-bhāvanaḥ | evam abhinna-nimittopādāna-bhūto 'pi mamātmā mama parmaārtha-svarūpa-bhūtaḥ sac-cid-ānanda-ghano 'saṅgādvitīya-svarūpatvāc ca bhūtasthaḥ paramārthato na bhūta-sambandhī svapna-dṛg iva na paramārthataḥ sva-kalpita-sambandhīty arthaḥ | mamātmeti rāhoḥ śira itivat kalpanayā ṣaṣṭhī

Viśvanātha

tata eva mayi sthitāny api bhūtāni na mat-sthāni mamāsaṅgatvād eveti bhāvaḥ | nanu tarhi tava jagad-vyāpakatvam jagad-āśrayatvaṃ ca pūrvoktaṃ viruddham ity āha paśya me yogam aiśvaram asādhāraṇaṃ yogaiśvaryam aghaṭita-ghaṭanā-cāturya-mayam | anyad apy āścaryaṃ paśyety āha bhūtāni bibharti dhārayatīti bhūta-bhṛt | bhūtāni bhāvayati pālayatīti bhūta-bhāvanaḥ | evaṃ bhūto 'pi mamātmā bhūta-stho na bhavatīti mameti bhagavati deha-dehi-vibhāgābhāvāt | rāhoḥ śiraḥ itivad abhede 'pi ṣaṣṭhī | ayaṃ bhāvaḥ – yathā jīvo dehaṃ dadhat pālayann api tasmin āsaktyā deha-stha eva bhavati, evam ahaṃ bhūtāni dadhat pālayann api māyika-sarva-bhūta-śarīro 'pi na tatrastho niḥsaṅgatvād iti

Baladeva

nanv atiguruṃ bhāraṃ vahatas te mahān khedaḥ syād iti cet tatrāha na ceti | ghaṭādāv udakādīnīva bhāra-bhūtāni cabhūtāni saṃsṛṣṭāni mayi na santi | tarhi mat-sthāni saarva-bhūtānīty-ukti-viruddheteti mayi na santi | tarhi mat-sthāni sarva-bhūtānīty-uktir viruddheteti cet tatraha paśyeti | mamaiśvaraṃ mad-asādhāraṇaṃ yogaṃ paśya jānīhi yujyate 'nena durghaṭeṣu kāryeṣu iti nirukter yogo 'vicintya-śakti-vapuḥ satya-saṅkalpatā-lakṣaṇo dharamas tam ity arthaḥ | etad eva visphuṭayati bhūta-bhṛd iti bhūta-bhṛt bhūtānāṃ dhārakaḥ pālakaś cāhaṃ bhūtastho bhūta-saṃpṛkto naiva bhavāmi | yato mām ātmā mana eva bhūta-bhāvanaḥ satya-saṅkalpatā -lakṣaṇenaiśvareṇa yogenaivāhaṃ bhūtānāṃ dhāraṇaṃ pālanaṃ ca karomi, na tu sva-mūrti-vyāpāreṇety arthaḥ | śrutiś caivam āha – etasya vā akṣarasya praśāsane gārgi sūryācandram asau vidhṛtau tiṣṭhata etasya vā akṣarasya praśāsane gārgi dyāv āpṛthivyau vidhṛte tiṣṭhataḥ [BAU 3.7.9] ity ādinā | yadyapi svarūpān na mano bhinnaṃ, tathāpi sattā satīty ādivad viśeṣād vāstavaṃ bheda-kāryam ādāyaiva tathoktaṃ bodhyam

Michalski

A jednak, w rzeczywistości, nie są one we mnie te istoty! Patrz, jaka jest moja boska, czarowna moc! Mój duch jest źródłem wszelkiego bytu; on utrzymuje istnienia, ale nie jest w nich.

Olszewski

Z drugiej strony jednakże istoty nie są we mnie: to jest tajemnica Jedności najwyższej. Dusza moja jest oporą wszystkich istot, i nie będąc w nich zawarta, sama jest ich istotą.

Dynowska

Ale i nie jest we Mnie ten świat cały zawarty; poznaj Mą boską, tajemną Jogę, Ardżuno. Jam istnień opoką, Sam na niczym nie wsparty, podtrzymuję i żywię wszechtwory, lecz Sam poza nimi trwam; Duch Mój pra-źródłem wszechistnień.

Sachse

A jednak stworzenia nie zawierają się we mnie!
Spójrz na mą boską jogę!
Mój atman powołuje do życia wszelkie stworzenia
i utrzymuje je,
a jednak nie zawiera się w nich!

Kudelska

Wszystkie te stworzenia we mnie przebywają; spójrz na wspaniałą mą boską jogę;
Mój umysł jest źródłem życia wszystkich istot. Ja je podtrzymuję, lecz w nich nie jestem.

Rucińska

I one też nie są we mnie – spójrz na mą boską potęgę!
Duch mój ożywia istoty i wspiera, lecz w nich nie mieszka!

Szuwalska

Jednak wszystko, co powstało,
Nie zawiera się we Mnie. Taka jest moc Moja
Niepojęta, Ardżuno. Utrzymuję życie
I choć wszystko przenikam, jestem nieobecny.

Babkiewicz

Lecz nie trwają byty we mnie –
spójrz na me jogiczne moce!
Dzierżę byty, w nich nie trwając,
to ma jaźń wytwarza byty.