śaknotīhaiva yaḥ soḍhuṃ prāk śarīra-vimokṣaṇāt
kāma-krodhodbhavaṃ vegaṃ sa yuktaḥ sa sukhī naraḥ
Update RequiredTo play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
yaḥ (kto) iha eva (właśnie tutaj) śarīra-vimokṣaṇāt prāk (przed uwolnieniem z ciała) kāma-krodhodbhavaṃ (powstały z żądzy i złości) vegam (impuls) soḍhum (znosić) śaknoti (jest w stanie),
saḥ naraḥ (ten człowiek) yuktaḥ (zaprzęgnięty) [asti] (jest),
saḥ (ten) sukhī (szczęśliwy) [asti] (jest).
śaknoti |
– |
√ śak (być w stanie) Praes. P 1c.1 – może; |
iha |
– |
av. – tutaj (często w znaczeniu: w tym świecie); |
eva |
– |
av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie; |
yaḥ |
– |
yat sn. 1i.1 m. – kto; |
soḍhum |
– |
√ sah (pokonywać, znosić) inf. – tolerować; |
prāk |
– |
av. – wcześniej, przed (od: prañc – skierowany ku, będący z przodu, będący na przeciwko, wschodni; przed – wymaga ablativusu); |
śarīra-vimokṣaṇāt |
– |
śarīra-vimokṣaṇa 5i.1 n. ; TP : śarīrasya vimokṣaṇād iti – [przed] uwolnieniem z ciała / [przed] śmiercią (od: √ śri – spoczywać na, wspierać się na; lub od: √ śṝ – łamać, niszczyć, śarīra – łatwe do zniszczenia, ciało; vi- √ muc – wyzwalać, vimokṣaṇa – uwolnienie, wyzwolenie, porzucenie); |
kāma-krodhodbhavam |
– |
kāma-krodha-udbhava 2i.1 m. ; DV / BV : yasya kāmāt krodhāc codbhavo ‘sti tam – tego, który powstał z żądzy i gniewu (od: √ kam –pragnąć, kochać, tęsknić, kāma – pragnienie, miłość, przyjemność; √ krudh – gniewać się, krodha – złość, gniew; ud- √ bhū – powstawać, wyłaniać się, udbhava – wyłonienie się, powstanie); |
vegam |
– |
vega 2i.1 m. – impuls, siłę, pęd (od: √ vij – spieszyć się, zawracać); |
saḥ |
– |
tat sn. 1i.1 m. – on; |
yuktaḥ |
– |
yukta ( √ yuj – zaprzęgać, łączyć) PP 1i.1 m. – połączony, zaprzęgnięty, zajęty, właściwy, odpowiedni; |
saḥ |
– |
tat sn. 1i.1 m. – on; |
sukhī |
– |
sukhin 1i.1 m. – szczęśliwy, mający szczęście (od: su – prefiks: dobry, wspaniały, piękny, szlachetny; kha – zagłębienie, otwór, piasta; su-kha – radość, szczęście, dosłownie: dobre zagłębienie [przez które przechodzi oś rydwanu], stąd poruszanie się gładko;
lub od: su- √ sthā; przeciwieństwo do: duḥkha – cierpienie, niedola); |
naraḥ |
– |
nara 1i.1 m. – człowiek (od: nṛ – człowiek, ludzkość); |
śarīra-vimokṣaṇāt → śarīra-vimocanāt ([przed] uwolnieniem się od ciała);
kāma-krodhodbhavaṃ vegaṃ → kāmottha-vegānuroddhaḥ (ten, który zatrzymał impuls powstały z żądzy);
sa yuktaḥ → sa yogī / saṃyuktaḥ (taki jogin / dobrze zaprzężony);
sa sukhī → parmo / susukhī (najwyższy / najszczęśliwszy);
naraḥ → mataḥ (jest uważany);
ayaṃ ca śreyo-mārga-pratipakṣī kaṣṭatamo doṣaḥ sarvānartha-prāpti-hetur durnivāraś ceti tat-parihāre yatnādhikyaṃ kartavyam ity āha bhagavān—
śaknoty utsahata ihaiva jīvann eva yaḥ soḍhuṃ prasahituṃ prāk pūrvaṃ śarīravimokṣaṇāt ā maraṇāt ity arthaḥ | maraṇa-sīmā-karaṇaṃ jīvato’vayaṃbhāvi hi kāma-krodhodbhavo vegaḥ, anantanimittavān hi saḥ iti yāvat maraṇaṃ tāvat na visrāmbhaṇīya ity arthaḥ | kāmaḥ indriyagocaraprāpte iṣṭo viṣaye śrūyamāṇe smaryamāṇe vā anubhūte sukhahetau yā gajñāṃdhas tṛṣṇā sa kāmaḥ | krodhaś cātmanaḥ pratikūleṣu duḥkha-hetuṣu dṛyamāneṣu śrūyamāṇeṣu smaryamāṇeṣu vā yo dveṣaḥ sa krodhaḥ | tau kāma-krodhāv udbhavo yasya vegasya sa kāma-krodhodbhavo vegaḥ | romāñcana-prahṛṣṭa-netra-vadanādi-liṅgo’ntaḥ-karaṇa-prakṣobha-rūpaḥ kāmodbhavo vegaḥ | gātra-prakampa-prasveda-saṃdaṣṭauṣṭha-puṭa-rakta-netrādi-liṅgaḥ krodhodbhavo vegaḥ | taṃ kāma-krodhodbhavaṃ vegaṃ ya utsahate prasahate soḍhuṃ prasahitum, so yukto yogī sukhī ceha loke naraḥ
śarīravimokṣaṇāt prāk ih+eva sādhanānuṣṭhānadaśāyam eva ātmānubhavaprītyā kāmakrodhodbhavaṃ vegaṃ soḍhuṃ niroddhuṃ yaḥ śaknoti, sa yuktaḥ ātmānubhavāyārhaḥ / sa eva śarīravimokṣottarakālam ātmānubhavaikasukhas saṃpatsyate
yasmān mokṣa eva paramaḥ puruṣārthaḥ | tasya ca kāma-krodha-vego 'tipratipakṣaḥ | atas tat-sahana-samartha eva mokṣa-bhāg ity āha śaknotīti | kāmāt kordhāc codbhavati yo vego mano-netrādi-kṣobhādi-lakṣaṇaḥ | tam ihaiva tad-uttara-samaya eva yo naraḥ soḍhuṃ pratiroddhuṃ śaknoti, tad api na kṣaṇa-mātram | kintu śarīra-vimokṣaṇāt prāk, yāvad-deha-pātam ity arthaḥ | ya evaṃbhūtaḥ sa eva yuktaḥ samāhitaḥ sukhī ca bhavati | nānyaḥ | yad vā maraṇād ūrdhvaṃ vilapantībhir yuvatībhir āliṅgyamāno 'pi putrādibhir dahyamāno 'pi yathā prāṇa-śūnyaḥ kāma-krodha-vegaṃ sahate tathā maraṇāt prāg api jīvann eva yaḥ sahate sa eva yuktaḥ sukhī cety arthaḥ | tad uktaṃ vaśiṣṭhena –
prāṇe gate yathā dehaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ na vindati |
tathā cet prāṇa-yukto 'pi sa kaivalyāśrayo bhavet || iti
sarvānartha-prāpti-hetur durnivāro 'yaṃ śreyo-mārga-pratipakṣaḥ kaṣṭatamo doṣo mahatā yatnena mumukṣuṇā nivāraṇīya iti yatnādhikya-vidhānāya punar āha śaknotīti | ātmano 'nukūleṣu sukha-hetuṣu dṛśyamāneṣu smaryamāṇeṣu vā tad-guṇānusandhānābhyāsena yo raty-ātmako gardho 'bhilāṣas tṛṣṇā lobhaḥ sa kāmaḥ | strī-puṃsayoḥ paraspara-vyatikarābhilāṣe tv atyanta-nirūḍhaḥ kāma-śabdaḥ | etad-abhilāṣeṇa kāmaḥ krodhas tathā lobha ity atra dhana-tṛṣṇā lobhaḥ strī-vyatikara-tṛṣṇā kāma iti kāma-lobhau pṛthag uktau | iha tu tṛṣṇā-sāmānyābhiprāyeṇa kāma-śabdaḥ prayukta iti lobhaḥ pṛthaṅ noktaḥ | evam ātmanaḥ pratikūleṣu duḥkha-hetuṣu dṛśyamāneṣu śrūyamāṇeṣu vā tad-doṣānusandhānābhyāsena yaḥprajvalanātmako dveṣo manyuḥ sa krodhaḥ | tayor utkaṭāvasthā loka-veda-virodha-pratisandhāna-pratibandhakatayā loka-veda-viruddha-pravṛtty-unmukhatva-rūpā nadī-vega-sāmyena vega ity ucyate | yathā hi nadyā vego varṣāsv atiprabalatayā loka-veda-virodha-pratisandhānenānicchantam api garte pātayitvā majjayati cādho nayati ca, tathā kāma-krodhayor vego viṣayābhidhyānābhyāsena varṣā-kāla-sthānīyenātiprabalo loka-veda-virodha-pratisandhānenānicchantam api viṣaya-garte pātayitvā saṃsāra-samudre majjayati cādho mahā-narakān nayati ceti vega-pada-prayogeṇa sūcitam | etac cātha kena prayukto 'yam ity atra nivṛttam |
tam etādṛśaṃ kāma-krodhodbhavaṃ vegam antaḥkaraṇa-prakṣobha-rūpaṃ stambha-svedādy-aneka-bāhya-vikāra-liṅgam ā-śarīra-vimokṣaṇāc charīra-vimokṣaṇa-paryantam aneka-nimitta-vaśāt sarvadā sambhāvyamānatvenāvisrambhaṇīyam antar utpanna-doṣa-darśanābhyāsajena vaśīkāra-saṃjñaka-vairāgyeṇa soḍhuṃ tad-anurūpa-kāryāsampādanenānarthakaṃ kartuṃ śaknoti samartho bhavati, sa eva yukto yogī, sa eva sukhī, sa eva naraḥ pumān puruṣārtha-sampādanāt | tad-itaras tv āhāra-nidrā-bhaya-maithunādi-paśu-dharma-mātra-ratatvena manuṣyākāraḥ paśur eveti bhāvaḥ |
ā-śarīra-vimokṣaṇād ity atrānyad vyākhyānam – yathā maraṇād ūrdhvaṃ vilapantībhir yuvatībhir āliṅgyamāno 'pi putrādibhir dahyamāno 'pi prāṇa-śūnyatvāt kāma-krodha-vegaṃ sahate, tathā maraṇāt prāg api jīvann eva yaḥ sahate sa yukta ity ādi | atra yadi maraṇavaj jīvane 'pi kāma-krodhānutpatti-mātraṃ brūyāt tadaitad yujyate | yathoktaṃ vaśiṣṭhena –
prāṇe gate yathā dehaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ na vindati |
tathā cet prāṇa-yukto 'pi sa kaivalyāśrame vaset || iti |
iha tūpannayoḥ kāma-krodhayor vega-sahane prastute tayor anutpatti-mātraṃ na dārṣṭānta iti kim atinirbandhena
saṃsāra-sindhau patito 'py eṣa eva yogī eṣa eva sukhīty āha śaknotīti
śaknotīhaiva yaḥ soḍhuṃ prāk śarīra-vimokṣaṇāt | kāma-krodhodbhavaṃ vegaṃ sa yuktaḥ sa sukhī naraḥ
Kto przezwycięży tu natarcia złości i żądzy, jeszcze zanim się z ciała wyzwoli, ten jest prawdziwie oddany, ten jest szczęśliwy.
Człowiek, który zanim wyzwoli się z ciała, może wstrzymać natarcia żądz i namiętności, jest zjednoczony duchowo, jest szczęśliwy.
Ten, który umie, jeszcze tu na ziemi w fizycznym przebywając ciele, nie poddawać się gniewu i żądz naporom, ten posiadł harmonię Jogi i jest człowiekiem szczęśliwym.
Ten, kto tu, jeszcze przed wyzwoleniem się z ciała,
może pokonać gwałtowność
płynącą z pożądania i gniewu,
ten jest na ścieżce jogi,
ten jest człowiekiem szczęśliwym.
Ten, kto potrafi tu na ziemi, zanim swe ciało porzuci, wybuchy namiętności i gniewu powstrzymać,
Jest szczęśliwym człowiekiem, on jest naprawdę joginem.
Kto tu, nim ciało opuści, potrafi znieść poryw żądzy
I gniewu, ten jest skupiony, ten jest szczęśliwym człowiekiem!
Kto opanował żądzę i porywy gniewu,
Zanim się jeszcze z ciała uwolnił ziemskiego,
Ten jest prawdziwie wolnym, szczęśliwym człowiekiem.
Człek, co zdolnym tutaj znosić,
jeszcze przed zrzuceniem ciała,
poryw żądzy oraz złości –
ten zaprzężon, ten szczęśliwy.