BhG 2.24

analiza syntaktyczna

ayam (on) acchedyaḥ (nie do pocięcia) [asti] (jest),
ayam (on) adāhyaḥ (nie do spalenia) [asti] (jest),
[ayam] (on) akledyaḥ (nie do zamoczenia) [asti] (jest),
[ayam] ca (i on) aśoṣyaḥ eva (zaprawdę nie do wysuszenia) [asti] (jest).
ayam (on) nityaḥ(nieustanny), sarva-gataḥ (wszędzie docierający), sthāṇuḥ (stabilny) acalaḥ (nieporuszony), sanātanaḥ (odwieczny) [asti] (jest).

tłumaczenie polskie

On jest niepodzielny, on jest niepalny, niezamaczalny, a nawet niewysuszalny.
On jest nieustanny, wszędzie obecny, stabilny, nieporuszony i odwieczny.

analiza gramatyczna

acchedyaḥ	–	a-cchedya (√chid – ciąć, rozdzielać) PF 1i.1 m. – nie do pocięcia;
ayam	–	idam sn. 1i.1 m. – on;
adāhyaḥ	–	a-dāhya (√dah – palić) PF 1i.1 m. – nie do spalenia;
ayam	–	idam sn. 1i.1 m. – on;
akledyaḥ	–	a-kledya (√klid – moczyć) PF 1i.1 m. – nie do zamoczenia;
aśoṣyaḥ	–	a-śoṣya (√śuṣ – suszyć) PF 1i.1 m. – nie do wysuszenia;
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ca	–	av. – i;
nityaḥ	–	nitya 1i.1 m. – nieustanny, wieczny;
sarvagataḥ	–	sarva-gata 1i.1 m.; TP: sarvatra gata iti – znajdujący się wszędzie (od: sarva – wszystko; √gam – iść, PP gata – poszły);
sthāṇuḥ	–	sthāṇu 1i.1 m. – stabilny, kolumna (od: √sthā – stać);
acalaḥ	–	a-cala 1i.1 m. – nieporuszony (od: √cal – ruszać, trząść, cala – brak stabilności, poruszanie);
ayam	–	idam sn. 1i.1 m. – on;
sanātanaḥ	–	sanātana 1i.1 m. – wieczny, prastary;

warianty tekstu

sarvagataḥ  → satata-gaḥ / sarva-gata- / sarvatra-gaḥ (zawsze w ruchu / znajdujący się wszędzie / wchodzący we wszystko);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

A oto dlaczego tak jest:		yata evaṃ tasmāt –
On jest niepodzielny, niepalny, niezamaczalny, niewysuszalny. On jest wieczny, wszędzie obecny, stabilny, nieporuszony i prastary.		acchedyo ’yam adāhyo ’yam akledyo ’śoṣya eva ca | nityaḥ sarva-gataḥ sthāṇur acalo ’yaṃ sanātanaḥ ||2.24||
Ponieważ jest wieczny, elementy będące przyczyną wzajemnej destrukcji, począwszy od miecza, nie mogą zniszczyć owej jaźni.		yasmāt anyonya-nāśa-hetu-bhūtāni enam ātmānaṃ nāśayituṃ notsahante asyādīni tasmāt nityaḥ |
Z powodu wieczności jest wszechobecny. Ponieważ jest wszechobecny, jest też stabilny niczym kolumna. Ponieważ jaźń jest stabilna, jest też nieporuszona. Dlatego też jest prastara – starożytna. Żadnym sposobem nie może być stworzona czy nowa. Oto znaczenie.		nityatvāt sarvagataḥ | sarva-gatatvāt sthāṇur iva, sthira ity etat | sthiratvāt acalo ’yam ātmā | ataḥ sanātanaś cirantanaḥ, na kāraṇāt kutaścin niṣpannaḥ, abhinava ity arthaḥ |
Powyższym strofom nie można zarzucić błędu powtórzenia [twierdząc, że] można by wieczność i nieaktywność jaźni wyrazić jedną strofą zaczynającą się od słów „nie rodzi się i nie umiera” (BhG 2.20). To co jest wyrażone tu w temacie jaźni, nie wynika ze znaczenia tej [jednej] strofy. [Temat jest odmienny] czasem dzięki powtórzeniu słów, a czasem znaczeń.		naiteṣāṃ ślokānāṃ paunaruktyaṃ codanīyam | yataḥ ekenaiva ślokān ātmanaḥ nityatvam avikriyatvaṃ coktaṃ na jāyate mriyate vā (BhG 2.20) ity ādinā | tatra yad eva ātma-viṣayaṃ kiṃcid ucyate, tad etasmāt ślokārthād nātiricyate | kiṃcic chabdataḥ punaruktam, kiṃcid arthataḥ iti |
Ponieważ tematy dotyczące jaźni są trudne do pojęcia, dlatego Bóg Wasudewa ciągle na nowo powraca do zagadnienia, wyrażając przedmiot rozważań innymi słowy, [zastanawiając się:] „Jak opisać światowcom (saṃsārin) zagadnienie niezamanifestowanego bytu, niedostępne światowej inteligencji, tak by służyło ono przerwaniu kołowrotu wcieleń”.		durbodhatvāt ātma-vastunaḥ punaḥ punaḥ prasaṅgam āpādya śabdāntareṇa tad eva vastu nirūpayati bhagavān vāsudevaḥ kathaṃ nu nāma saṃsāriṇām asaṃsāritva-buddhi-gocaratām āpannaṃ sat avyaktaṃ tattvaṃ saṃsāra-nivṛttaye syāt iti ||2.24||

Rāmānuja

punar api avināśi tu tad viddhi yena sarvam idaṃ tatam [gītā 2.17] iti pūrvoktam avināśitvaṃ sukha-grahaṇāya vyajayan draḍhayati—nainam iti | śastrāgny-ambu-vāyavaḥ chedana-dahana-kledana-śoṣaṇāni ātmānaṃ prati kartuṃ na śaknuvanti | sarva-gatatvād ātmanaḥ sarva-tattva-vyāpaka-svabhāvatayā sarvebhyas tattvebhyaḥ sūkṣmatvād asya tair vyāpty-anarhatvād vyāpya-kartavyatvāc ca chedana-dahana-kledana-śoṣaṇānām | ata ātmā nityaḥ sthāṇuḥ acalo’yaṃ sanātanaḥ sthira-svabhāvo’prakampyaḥ purātanaś ca

Śrīdhara

tatra hetum āha acchedya ity ādinā sārdhena | niravayavatvād acchedyo ‚kledyaś ca | amūrtatvād adāhyaḥ | dravatvābhāvād aśoṣya iti bhāvaḥ | itaś ca chedādi-yogyo na bhavati | yato nityo ‚vināśī | sarva-gataḥ sthāṇuḥ sthira-svabhāvo rūpāntarāpatti-śūnyaḥ | acalaḥ pūrva-rūpāparityāgī | sanātano ‚nādiḥ

Madhusūdana

śastrādīnāṃ tan-nāśakatvāsāmarthye tasya taj-janita-nāśānarhatve hetum āha acchedya iti | yato ‚cchedyo ‚yam ato nainaṃ chindanti śastrāṇi | adāhyo ‚yaṃ yato ‚to nainaṃ dahati pāvakaḥ | yato ‚kledyo ‚yam ato nainaṃ kledayanty āpaḥ | yato ‚śoṣyo ‚yam ato nainaṃ śoṣayati māruta iti krameṇa yojanīyam | eva-kāraḥ pratyekaṃ sambadhyamāno ‚cchedyatvādy-avadhāraṇārthaḥ | caḥ samuccaye hetau vā | chedādy-anarhatve hetum āhottarārdhena |
nityo ‚yaṃ pūrvāpara-koṭi-rahito ‚to ‚nutpādyaḥ | asarvagatatve hy anityatvaṃ syāt | yāvad-vikāraṃ tu vibhāgaḥ iti nyāyāt parābhyupagata-paramāṇv-ādīnām anabhyupagamāt | ayaṃ tu sarva-gato vibhur ato nitya eva | etena prāpyatvaṃ parākṛtam | yadi cāyaṃ vikārī syāt tadā sarva-gato na syāt | ayaṃ tu sthāṇur avikārī | ataḥ sarva-gata eva | etena vikāryatvam apākṛtam | yadi cāyaṃ calaḥ kriyāvān syāt tadā vikārī syād ghaṭādivat | ayaṃ tv acalo ‚to na vikārī | etena saṃskāryatvaṃ nirākṛtam | pūrvāvasthā-parityāgenāvasthāntarāpattir vikriyā | avasthaikye ‚pi calana-mātraṃ kriyeti viśeṣaḥ | yasmād evaṃ tasmāt sanātano ‚yaṃ sarvadaika-rūpo na kasyā api kriyāyāḥ karmety arthaḥ | utpatty-āpti-vikṛti-saṃskṛty-anyatara-kriyā-phala-yoge hi karmatvaṃ syāt | ayaṃ tu nityatvān notpādyaḥ | anityasyaiva ghaṭāder utpādyatvāt | sarvagatatvān na prāpyaḥ paricchinnasyaiva paya-ādeḥ prāpyatvāt | sthāṇutvād avikāryaḥ | vikriyāvato ghṛtāder eva vikāryatvāt | acalatvād asaṃskāryaḥ sakriyasyaiva darpaṇādeḥ saṃskāryatvāt | tathā ca śrutayaḥ – ākāśavat sarva-gataś ca nityaḥ [ChāU 3.14.3], vṛkṣa iva stabdho divi tiṣṭhaty ekaḥ [ŚvetU 3.9], niṣkalaṃ niṣkriyaṃ śāntaṃ [ŚvetU 6.19], ity ādayaḥ | yaḥ pṛthivyāṃ tiṣṭhan pṛthivyā antaro yo ‚psu tiṣṭhann adbhyo ‚ntaro yas tejasi tiṣṭhaṃs tejaso ‚ntaro yo vāyau tiṣṭan vāyor antaraḥ [BAU 3.7.3 ff] ity ādyā ca śrutiḥ sarvagatasya sarvāntaryāmitayā tad-aviṣayatvaṃ darśayati | yo hi śastrādau na tiṣṭhati taṃ śastrādayaś chindanti | ayaṃ tu śastrādīnāṃ sattā-sphūrti-pradatvena tat-prerakas tad-antaryāmī | ataḥ katham enaṃ śastrādīni sva-vyāpāra-viṣayī kuryur ity abhiprāyaḥ | atra yena sūryas tapati tejaseddhaḥ [Taitt. Br. 3.12.97] ity ādi śrutayo ‚nusandheyāḥ | saptamādhyāye ca prakaṭīkariṣyati śrī-bhagavān iti dik

Viśvanātha

tasmād ātmāyam evam ucyata ity āha acchedya iti | atra prakaraṇe jīvātmano nityatvasya śabdato ‚rthataś ca paunaruktyaṃ nirdhāraṇa-prayojakaṃ sandigdhadhīṣu jñeyam | yathā kalāv asmin dharmo ‚sti dharmo ‚stīti tri-caturdhā-prayogād dharmo ‚sty eveti niḥsaṃśayā pratītiḥ syād iti jñeyam | sarva-gataḥ svakarma-vaśād deva-manuṣya-tiryag-ādi-sarva-deha-gataḥ | sthāṇur acala iti paunaruktyaṃ sthairya-nirdhāraṇārtham | atisūkṣmatvād avyaktas tad api deha-vyāpi-caitanyatvād acintyo ‚tarkyaḥ | janmādi-ṣaḍ-vikārānarhatvād avikāryaḥ

Baladeva

chedādy-abhāvād eva tat-tan-nāmabhir ayam ākhyāyata ity āha acchedyo ‚yam iti | eva-kāraḥ sarvaiḥ sambadhyate | sarva-gataḥ sva-karma-hetukeṣu deva-mānavādiṣu paśu-pakṣy-ādiṣu ca sarveṣu śarīreṣu paryāyeṇa gataḥ prāpto ‚pīty arthaḥ | sthāṇuḥ sthira-svarūpaḥ | acalaḥ sthira-guṇakaḥ | avināśī vā are ‚yam ātmānucchitti-dharmā [Bau 4.5.14] iti śruter ity arthaḥ | na cānucchittir eva dharmo yasyeti vyākhyeyaṃ tasyārthasyāvināśīty anenaiva lābhāt | tasmād anucchittayo nityā dharmā yasya sa tathety evārthaḥ | sanātanaḥ śāśvataḥ paunarukta-doṣas tv agre parihariṣyate

Michalski

nie można go zranić, ani spalić, zmoczyć, ani wysuszyć, — jest on trwały, wszędzie obecny, stały, niewzruszony, wieczysty.

Olszewski

Niedostępna dla ciosów i dla płomieni, dla wilgoci i dla suszy, wieczna, na każdem miejscu obecna, nieruchoma, niezachwiana.

Dynowska

Zaprawdę nie da się Go cięciem razić, ni spalić, zwilżyć ni wysuszyć; trwały, niewzruszony, wszechprzenikający, praodwieczny jest On.

Sachse

Niedosiężny jest dla ciosów miecza i dla płomieni,
niedosiężny jest dla wody i wiatru.
Odwieczny jest, wszechobecny,
trwały, niezachwiany i nieprzemijalny.

Kudelska

Gdyż nie można go ani zabić, ani spalić, ani zamoczyć czy wysuszyć;
Jest on wieczny, wszechobecny, stały, nieporuszony, taki sam na zawsze.

Rucińska

Nie daje się przeciąć, spalić, zamoczyć ani wysuszyć,
Odwieczny i wszechobecny, stały, bez ruchu, pradawny!

Szuwalska

Gdyż jest to niepodzielne, odporne na ogień,
Niepodatne na wpływy wody i powietrza,
Wszechobecne i wieczne, niezmienne i trwałe,

Byrski

Przeciąć, spalić go nie można, ani zmoczyć, ni wysuszyć.
Trwały jest, powszechny, stały, niewzruszony i przedwieczny.