BhG 17.1

analiza syntaktyczna

arjuna (Ardźuna) uvāca (rzekł):
he kṛṣṇa (Kryszno!),
ye [janāḥ] (ci ludzie) śāstra-vidhim (zasady pouczenia) utsṛjya (porzuciwszy)
śraddhayā tu (ale w wiarę) anvitāḥ (wyposażeni) yajante (składają ofiary),
teṣām (ich) niṣṭhā (wiara) kā (jaka?)
sattvam (sattwa) rajaḥ (radźas) āho tamaḥ (czy tamas).

tłumaczenie polskie

Ardźuna rzekł:
Jakie jest przekonanie tych, którzy zarzucili zasady pouczenia, ale z wiarą składają ofiary:
satwiczne, radźasowe czy też tamasowe?

analiza gramatyczna

arjunaḥ	–	arjuna 1i.1 m. – biały, jasny;
uvāca	–	√ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
śāstra-vidhim	–	śāstra-vidhi 2i.1 m. ; TP : śāstrāṇāṃ vidhim iti – nakaz pism (od: √ śās – pouczać, śāstra – pouczenie, polecenie, nauka, podręcznik, nauka; vidhi – zasada, nakaz, prawo);
utsṛjya	–	ut- √ sṛj (wypuszczać, emitować) absol. – porzuciwszy;
yajante	–	√ yaj (poświęcać, składać w ofierze, czcić) Praes. Ā 1c.3 – czczą, składają ofiary;
śraddhayā	–	śraddhā 3i.1 f. – przez wiarę (od: śrat  – w złożeniach: wiara; √ dhā – pokładać [wiarę]; śraddhā – wiara, przekonanie);
anvitāḥ	–	anvita (anu- √ i – podążać) PP 1i.3 m. – połączeni, wyposażeni (w co? – wymaga instrumentalisu);
teṣām	–	tat sn. 6i.3 m. – tych;
niṣṭhā	–	ni-ṣṭhā 1i.1 f. – stan, stałość, pewność, oddanie, wiara, przekonanie, doskonałość, konkluzja, śmierć (od: √ sthā – stać, istnieć);
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
kā	–	kim sn. 1i.1 f. – jaka;
kṛṣṇa	–	kṛṣṇa 8i.1 m. – o czarny;
sattvam	–	sattva ( √ as – być, PPr sant – będący, istnienie) abst. 1i.1 n. – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun;
āho	–	av. – czyż tak?! (wykrzyknik wzmacniający pytanie lub wątpliwość);
rajaḥ	–	rajas 1i.1 n. – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym);
tamaḥ	–	tamas 1i.1 n. – ciemność, mrok, tępota, bierność (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać);

warianty tekstu

yajante → vartaṃte / yajaṃti (działają / składają ofiary);

Druga pada BhG 17.1 jest taka sama jak druga pada BhG 9.23;

Śāṃkara

tasmāc chāstraṃ pramāṇaṃ ta [gītā 16.24] iti bhagavad-vākyāl labdha-praśna-bījo’rjuna uvāca—
ye kecid aviśeṣitāḥ śāstra-vidhiṃ śāstra-vidhānaṃ śruti-smṛti-śāstra-codanām utsṛjya parityajya yajante devādīn pūjayanti śraddhayānvitāḥ śraddhayāstikya-buddhyānvitāḥ saṃyuktāḥ santaḥ | śruti-lakṣaṇaṃ smṛti-lakṣaṇaṃ vā kaṃcit śāstra-vidhim apaśyanto vṛddha-vyavahāra-darśanād eva śraddadhānatayā ye devādīn pūjayanti | te iha ye śāstra-vidhim utsṛjya yajante śraddhayānvitā ity evaṃ gṛhyante | ye punaḥ kaṃcit śāstra-vidhim upalabhamānaiva tam utsṛjyāyathā-vidhi devādīn pūjayanti | ta iha ye śāstra-vidhim utsṛjya yajanta iti na parigṛhyante | kasmāt ? śraddhayānvitatva-viśeṣaṇāt | devādi-pūjā-vidhi-paraṃ kiṃcit śāstraṃ paśyanta eva tad utsṛjyāśraddadhānatayā tad-vihitāyāṃ devādi-pūjāyāṃ śraddhayānvitāḥ pravartanta iti na śakyaṃ kalpayituṃ yasmāt, tasmāt pūrvoktaiva ye śāstra-vidhim utsṛjya yajante śraddhayānvitā ity atra gṛhyante | teṣām evaṃ-bhūtānāṃ niṣṭhā tu kā kṛṣṇa sattvam āho rajas tamaḥ, kiṃ sattvaṃ niṣṭhāvasthānam, āho svit rajaḥ, athavā tama iti | etad uktaṃ bhavati—yā teṣāṃ devādi-viṣayā pūjā, sā kiṃ sāttvikī, āho svit rājasī, uta tāmasīti

Rāmānuja

devāsuravibhāgoktimukhena prāpyatattvajñānaṃ tatprāptyupāyajñānaṃ ca vedaikamūlam ityuktam / idānīm aśāstravihitasyāsuratvenāphalatvam, śāstravihitasya ca guṇatas traividhyam, śāstrasiddhasya lakṣaṇaṃ cocyate / tatrāśāstravihitasya niṣphalatvam ajānan aśāstravihite śraddhāsaṃyukte yāgādau sattvādinimittaphalabhedabubhutsayā arjunaḥ pṛcchati
śāstravidhim utsṛjya śraddhayānvitā ye yajante, teṣāṃ niṣṭhā kā ? kiṃ sattvam ? āhosvid rajaḥ ? atha tamaḥ ? niṣṭhā sthitiḥ; sthīyate 'sminn iti sthitiḥ sattvādir eva niṣṭhety ucyate / teṣāṃ kiṃ sattve sthitiḥ ? kiṃ vā rajasi ? kiṃ vā tamasītyarthaḥ

Śrīdhara

pūrvādhyāyānte yaḥ śāstra-vidhim utsṛjya vartate kāma-cārataḥ | na sa siddhim avāpnoti [Gītā 16.24] ity anena śāstrokta-vidhim utsṛjya kāma-cāreṇa vartamānasya jñāne 'dhikāro nāstīty uktam | tatra śāstram utsṛjya kāma-cāraṃ vinā śraddayā vartamānānāṃ kim adhikāro 'sti nāsti veti bubhutsayā 'rjuna uvāca ya iti | atra ca śāstra-vidhim utsṛjya yajanta ity anena śāstrārthaṃ buddhyā tam ullaṅghya vartamāno na gṛhyate | teṣāṃ śraddhayā yajanānupatteḥ | āstikya-buddhir hi śraddhā | na cāsau śāstra-viruddhe 'rthe śāstra-jñānavatāṃ sambhavati | tān evādhikṛtya trividhā bhavati śraddheti | yajante sāttvikā devān ity ādy uttarānupapatteś ca | ato nātra śāstrollaṅghino gṛhyante | api tu kleśa-buddhy-ālasyād vā śāstrārtha-jñāne prayatnam akṛtvā kevalam ācāra-paramparā-vaśena śraddhayā kvacid devatārādhanādau pravartamānā gṛhyante | ato 'yam arthaḥ ye śāstra-vidhim utsṛjya duḥkha-buddhyālasya-dvārā anādṛtya kevalam ācāra-prāmāṇyena śraddhayā 'nvitāḥ santo yajante teṣāṃ kā niṣṭhā | kā sthitiḥ | ka āśrayaḥ | tām eva viśeṣeṇa pṛcchati kiṃ sattvam | āho kiṃ vā rajaḥ | athavā tama iti | teṣāṃ tādṛśī deva-pūjādi-pravṛttiḥ kiṃ sattva-saṃśritā | rajaḥ-saṃśritā vā | tamaḥ-saṃśritā vety arthaḥ | śraddhāyāḥ sattva-saṃśritā tarhi teṣām api sāttvikatvād yathoktātma-jñāne 'dhikāraḥ syāt | anyathā neti praśna-tātparyārthaḥ

Madhusūdana

trividhāḥ karmānuṣṭhātāro bhavanti | kecic chāstra-vidhiṃ jñātvāpy aśraddhayā tam utsṛjya kāma-kāra-mātreṇa yat kiṃcid anutiṣṭhanti te sarva-puruṣārthāyogyatvād asurāḥ | kecit tu śāstra-vidhiṃ jñātvā śraddadhānatayā tad-anusāreṇaiva niṣiddhaṃ varjayanto vihitam anutiṣṭhanti te sarva-puruṣārtha-yogyatvād devā iti pūrvādhyāyānte siddham | ye tu śāstrīyaṃ vidhim ālasyādi-vaśād upekṣya śraddadhānatayaiva vṛddha-vyavahāra-mātreṇa niṣiddhaṃ varjayanto vihitam anutiṣṭhanti | te śāstrīya-vidhy-upekṣā-lakṣaṇenānsura-sādharmyeṇa śraddhā-pūrvakānuṣṭhāna-lakṣaṇena ca deva-sādharmyeṇānvitāḥ kim asureṣv antarbhavanti kiṃ vā deveṣv ity ubhaya-dharma-darśanād eka-koṭi-niścāyakādarśanāc ca sandihāno 'rjuna uvāca ya iti |
ye pūrvādhyāye ta nirṇītā na devavac chāstrānusāriṇaḥ kintu śāstra-vidhiṃ śruti-smṛti-codanām utsṛjyālasyādi-vaśād anādṛtya nāsuravad aśraddadhānāḥ kiṃ tu vṛddha-vyavahārānusāreṇa śraddhayānvitā yajante deva-pūjādikaṃ kurvanti teṣāṃ tu śāstra-vidhy-upekṣā-śraddhābhyāṃ pūrva-niścita-devāsura-vilakṣaṇānāṃ niṣṭhā kā kīdṛśī teṣāṃ śāstra-vidhy-anapekṣā śraddhā-pūrvikā ca sā yajanādi-kriyā-vyavasthitiḥ | he kṛṣṇa bhaktāvakarṣaṇa ! kiṃ sattvaṃ sāttvikī | tathā sati sāttvikatvāt te devāḥ | āho iti pakṣāntare | kiṃ rajas tamo rājasī tāmsī ca | tathā sati rājasa-tāmasatvād asurās te sattvam ity ekā koṭiḥ | rajas tama ity aparā koṭir iti vibhāga-jñāpanāyāho-śabdaḥ

Viśvanātha

nanv āsura-sargam uktvā tad-upasaṃhāre –
yaḥ śāstra-vidhim utsṛjya vartate kāmacārataḥ |
na sa siddhim avāpnoti na sukhaṃ na parāṃ gatim ||[Gītā 16.24]
iti tvayoktam | tatrāham idaṃ jijñāsa ity āha ya iti | ye śāstra-vidhim utsṛjya kāma-cārato vartante kintu kāma-bhoga-rahitā eva śraddhayānvitāḥ santo yajante taop-yajña-jñāna-yajña-japa-yajñādikaṃ kurvanti | teṣāṃ kā niṣṭhā sthitiḥ kim ālambanam ity arthaḥ | tat kiṃ sattvam | āho svit rajaḥ | athavā tamas tad brūhīty arthaḥ

Baladeva

vedam adhītya tad-vidhinā tad-arthānutiṣṭhantaḥ śāstrīya-śraddhā-yuktā devāḥ | vedam avajñāya yathecchā-cāriṇo veda-bāhyās tv āsurā iti pūrvasminn adhyāye tvayoktam | atheyaṃ me jijñāsā ye śāstreti | ye janāḥ pāṭhato 'rthataś ca durgamaṃ vedaṃ viditvālasyādinā tad-vidhim utsṛjya lokācāra-jātayā śraddhayānvitāḥ santo devādīn yajante, teṣāṃ śāstra-vidhy-upekṣā-śraddhābhyāṃ pūrva-nirṇīta-daivāsura-vilakṣaṇānāṃ kā niṣṭhā | sattvaṃ saṃśrayā teṣāṃ sthitir athavā rajas tamaḥ saṃśrayeti koṭi-dvayāvabodhāyāho-śabdo madhye niveśitaḥ

Michalski

Ardżuna rzekł:
Lecz ci, którzy choć nie zważają na przepisy prawa, są jednak przejęci wiarą i składają ofiary, – ci, o Kriszno, w jakim są stanie, sattwam, radżas czy tamas ?

Olszewski

Ardźuna.
Jeżeli kto, zaniedbując przepisy Prawa, z wiarą składa ofiarę, jakież jest jego miejsce, o Krszno? Czy w prawdzie, czy w instynkcie, czy w ciemności?

Dynowska

Ardżuna mówi:
A jeśli człowiek cześć z głęboką oddaję wiarą i ofiary składa, lecz odrzuca Ksiąg świętych wskazówki, powiedz mi, o Kriszno, w jakim będzie on stanie, pełnym harmonii, namiętności czy ciemnoty?

Sachse

Ardżuna rzekł:
A ludzie,
którzy odrzucają wprawdzie wskazania [twej] nauki,
ale składają ofiary w głębokiej wierze:
co leży u podstaw ich [zachowania], Kriszno,
sattwa, radżas czy tamas?

Kudelska

Ardżuna powiada:
Jaka jest natura tych ludzi, którzy, choć wskazówki ksiąg odrzucili, składają ofiary, pełne wiary żarliwej,
Jaka jest ich natura, Kriszno, szlachetna, namiętna, czy mroczna?

Rucińska

Rzekł Ardżuna:
A co jest u tych, o Kryszno, co na pism nakaz nie bacząc
Cześć pełni wiary oddają? Sattwa czy radżas i tamas?

Szuwalska

»A ci, co nie zważają – zapytał Ardżuna –
Na świętych pism nakazy, choć pełni są wiary,
I według własnych zasad składają ofiary,
W harmonii, dynamice, czy bierności żyją?«