BhG 14.18

analiza syntaktyczna

sattva-sthāḥ (znajdujący się w sattwie) ūrdhvam (ku górze) gacchanti (idą),
rājasāḥ (radźasowi) madhye (w środku) tiṣṭhanti (pozostają),
jaghanya-guṇa-vṛtta-sthāḥ (znajdujący się we wprawionej w ruch najniższej gunie) tāmasāḥ (tamasowi) adhaḥ (w dół) gacchanti (idą).

tłumaczenie polskie

Znajdujący się w sattwie idą ku górze, radźasowi w środku pozostają,
a tamasowi, znajdujący się w działaniu najniższej guny, idą do dołu.

analiza gramatyczna

ūrdhvam	–	av. – w górze, do góry (od: √ vṛdh – wzrastać, ūrdhva – góra, podwyższenie);
gacchanti	–	√ gam (iść) Praes. P 1c.3 – idą;
sattva-sthāḥ	–	sattva-stha 1i.3 m. ; ye sattve tiṣṭhanti te – ci, którzy znajduje się w sattwie (od: √ as – być, PPr sant – będący, istnienie, abst. sattva – jestestwo, esencja, mądrość, duch, jedna z trzech gun; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
madhye	–	madhya 7i.1 n. – w środku, wewnątrz;
tiṣṭhanti	–	√ sthā (stać) Praes. P 1c.3 – stoją, pozostają;
rājasāḥ	–	rājasa 1i.3 m. – związani z radźasem, radźasowi (od: √ rañj – być pokolorowanym, podnieconym, zachwyconym, rajas – pokolorowany, kurz, namiętność, jedna z trzech gun);
jaghanya-guṇa-vṛtta-sthāḥ	–	jaghanya-guṇa-vṛtta-stha 1i.3 m. ; ye jaghanyasya guṇasya vṛttau tiṣṭhanti te – ci, którzy znajdują się w działaniu najniższej guny (od: jaghana – pośladki, narządy płciowe, jaghanya – najniższy, najgorszy, ostatni; √ grah – chwytać, guṇa – cecha, zaleta, sznur;   √ vṛt – toczyć się, poruszać, pozostawać, PP vṛtta – wprawiony w ruch; √ sthā – stać, stha – na końcu złożeń: znajdujący się w);
adhaḥ	–	av. – w dół, niżej;
gacchanti	–	√ gam (iść) Praes. P 1c.3 – idą;
tāmasāḥ	–	tāmasa 1i.3 m. – związani z tamasem, tamasowi (od: √ tam – dławić się, mdleć, znikać, zatrzymywać; tamas – ciemność, mrok, tępota, bierność, jedna z trzech gun);

warianty tekstu

sattva-sthā → sattvena (dzięki sattwie);
jaghanya-guṇa-vṛtta-sthā → jaghanya-guṇa-vṛtti-sthā (pozostający w działaniach najniższej guny);

Śāṃkara

kiṃ ca—
ūrdhvaṃ gacchanti devalokādiṣūtpadyante sattva-sthāḥ sattva-guṇa-vṛtta-sthāḥ | madhye tiṣṭhanti manuṣyeṣūtpadyante rājasāḥ | jaghanya-guṇa-vṛtta-sthā jaghanyaś cāsau guṇaś ca jaghanya-guṇas tamaḥ, tasya vṛttaṃ nidrālasyādi, tasmin sthitāḥ jaghanya-guṇa-vṛtta-sthāḥ mūḍhāḥ adho gacchanti paśv-ādiṣūtpadyante tāmasāḥ

Rāmānuja

evam uktena prakāreṇa sattvasthā ūrdhvaṃ gacchanti krameṇa saṃsārabandhān mokṣaṃ gacchanti / rajasaḥ svargādiphalalobhakaratvād rājasāḥ phalasādhanabhutaṃ karmānuṣṭhāya tatphalam anubhūya punar api janitvā tad eva karmānutiṣṭhantīti madhye tiṣṭhanti / punarāvṛttirūpatayā duḥkhaprāyam eva tat / tāmasās tu jaghanyaguṇavṛttisthā uttarottaranikṛṣṭatamoguṇavṛttiṣu sthitā adho gacchanti antyatvam, tatas tiryaktvam, tataḥ krimikīṭādijanma, sthāvaratvam, tato 'pi gulmalatātvam, tataś ca śilākāṣṭhaloṣṭatṛṇāditvaṃ gacchantītyarthaḥ

Śrīdhara

idānīṃ sattvādi-vṛtti-śīlānāṃ phala-bhedam āha ūrdhvam iti | sattva-sthāḥ sattva-vṛtti-pradhānāḥ | ūrdhvaṃ gacchanti sattvotkarṣa-tāratamyād uttarottaraṇataguṇānandān manuṣya-gandharva-pitṛdevādi-lokān satya-loka-paryantān prāpnuvantīty arthaḥ | rājasās tu tṛṣṇādy-ākulā madhye tiṣṭhanti | manuṣya-loka eva utpadyante | jaghanyo nikṛṣṭas tamo-guṇaḥ | tasya vṛttiḥ pramāda-mohādiḥ | atra sthitā adhogacchanti | tamaso vṛtti-tāratamyāt tāmisrādiṣu nirayeṣu utpadyante

Madhusūdana

idānīṃ sattvādi-vṛtta-sthānāṃ prāg-uktam eva phalam ūrdhva-madhyādho-bhāvenāha ūrdhvam iti | atra tṛtīye guṇe vṛtta-śabda-yogād ādyayor api vṛttam eva vivakṣitam | tena sattvasthāḥ sattva-vṛtte śāstrīye jñāne karmaṇi ca niratā ūrdhvaṃ satya-loka-paryantaṃ deva-lokaṃ gacchanti te deveṣūtpadyante jñāna-karma-tāratamyena | tathā madhye manuṣya-loke puṇya-pāpa-miśre tiṣṭhanti na tūrdhvaṃ gacchanty adho vā manuṣyeṣūtpadyante rājasā rajo-guṇa-vṛtte lobhādi-pūrvake rājase karmaṇi niratāḥ | jaghanya-guṇa-vṛttasthā jaghanyasya guṇa-dvayāpekṣayā paścād-bhāvino nikṛṣṭasya tamaso guṇasya vṛtte nidrālasyādau sthitā adho gacchanti paścādiṣūtpadyante | kadācij jaghanya-guṇa-vṛtta-sthāḥ sāttvikā rājasāś ca bhavanty ata āha tāmasāḥ sarvadā tamaḥ-pradhānāḥ | itareṣāṃ kadācit tad-vṛtta-sthatve 'pi na tat-pradhānateti bhāvaḥ

Viśvanātha

sattva-sthāḥ sattv-tāratamyenordhvaṃ satya-loka-paryantam | madhye manusya-loka eva | jaghanyaś cāsau guṇaś ceti tasya vṛttiḥ pramādālasyādis tatra sthitā adho gacchanti narakaṃ yānti

Baladeva

atha sattvādi-vṛtti-niṣṭhānāṃ tāny eva phalāny ūrdhva-madhyādho-bhāvenāha ūrdhvam iti | tamasi vṛtti-śabdād itarayoś ca vṛttir vivakṣitā | sattvasthāḥ sattva-vṛtti-niṣṭhāḥ sattva-tāratamyenordhvaṃ satyaloka-paryantaṃ gacchanti | rājasā rajo-vṛtti-niṣṭhā madhye puṇya-pāpa-miśrite manuṣya-loke tiṣṭhanti | manuṣyā eva bhavanti rajas-tāratamyena | jaghanyaḥ sattva-rajo 'pekṣayā nikṛṣṭo yo guṇas tamaḥ-saṃjñas tad-vṛttau pramādādau sthitās tv adho gacchanti tamas-tāratamyena paśu-pakṣi-sthāvarādi-yoniṃ labhante | tāmasā ity uktis teṣāṃ sarvadā tamasi sthitiṃ vyanakti

Michalski

Trwający w sattwam idą wzwyż, trwający w radżasie stoją pośrodku, oddani zaś w moc najniższego żywiołu, – opanowani przez tamas, – idą w dół.

Olszewski

Ludzie prawdy idą w górne sfery, namiętni do stref środkowych; ludzie mroku, którzy pozostają w stanie najniższych, idą na dół.

Dynowska

Ludzie żyjący Harmonią wznoszą się wzwyż; namiętnie ruchliwi w średnich przebywają sferach, zaś gnuśni i ociężali opadają w dół, ciężarem najniższych pociągnięci cech.

Sachse

Przebywający w sattwie idą w górę;
ci, w których panuje radżas, pozostają pośrodku;
w dół zstępują opanowani przez tamas,
a więc poddani wpływowi najpośledniejszej z gun.

Kudelska

Szlachetni wciąż ku górze się pną, namiętni pozostają pośrodku,
Zaś mroczni, najniższej stronie natury poddani, spadają w głębokie ciemności.

Rucińska

W górę zdążają sattwiczni, pośrodku są radżasowi,
Najniższą rządzeni guną w dói idą, w tamas spowici.

Szuwalska

Żywioł harmonii wznosi ku wyższym wymiarom.
Dynamika na średnich sferach pozostawia.
A bierność najplugawsza strąca w piekła niże.