BhG 10.19

analiza syntaktyczna

śrī-bhagavān (chwalebny Pan) uvāca (powiedział):
hanta (och!) he kuru-śreṣṭha (o najlepszy wśród Kurów!),
[mama yāḥ] (które moje) divyāḥ (boskie) ātma-vibhūtayaḥ (własne moce),
[aham] (ja) [tāḥ] te (tobie) prādhānyataḥ (ze względu na najważniejsze) kathayiṣyāmi (opiszę),
me hi vistarasya (zaiste mojego rozwlekłego) antaḥ (koniec) na asti (nie istnieje).

tłumaczenie polskie

Chwalebny Pan rzekł:
Och! Najlepszy z Kurów, zaiste opiszę ci moje boskie moce,
wybierając najważniejsze, [gdyż] nie istnieje kres mojej rozciągłości.

analiza gramatyczna

śrī-bhagavān	–	śrī-bhagavant 1i.1 m. ; TP : śriyā yukto bhagavān iti – Pan połączony z majestatem (od: śrī – blask, majestat, fortuna; √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhaga – dział, udział, pomyślność, majątek; -mant / -vant – sufiks oznaczający posiadacza, bhagavant – posiadacz fortuny);
uvāca	–	√ vac (mówić) Perf. P 1c.1 – powiedział;
hanta	–	av. – och!, ach!, niestety!, patrz! (partykuła przywołująca uwagę lub wyrażająca silne emocje – rozpacz, zachwyt, litość);
te	–	yuṣmat sn. 4i.1 – tobie (skrócona forma od: tubhyam);
kathayiṣyāmi	–	√ kath (mówić, opowiadać) Fut. P 3c.1 – będę opowiadać;
divyāḥ	–	divya 1i.3 f. – boskie (od: √ div – jaśnieć, diva – niebiosa);
hi	–	av. – ponieważ, albowiem, właśnie, zaiste, z pewnością;
ātma-vibhūtayaḥ	–	ātma-vibhūti 1i.3 f. ; TP : ātmano vibhūtaya iti – moce jaźni (od: ātman – jaźń; vi- √ bhū – powstawać, ekspandować, przejawiać, vibhūti – moc, potęgę, bogactwo);
prādhānyataḥ	–	av. – głównie, w związku z najważniejszymi (ablativus nieodmienny zakończony na -tas od: pra- √ dhā – umieszczać, dostarczać, pradhāna – główny, dominujący, pierwotny, prādhānya – przewaga, wyższość, zwierzchnictwo);
kuru-śreṣṭha	–	kuru-śreṣṭha 8i.1 n. ; kurūṇām śreṣtheti – o najlepszy wśród Kurów (kuru – Kuru, Kurowie – potomkowie Kuru; stopień najwyższy od: śrī – śreyas, śreṣṭha);
na	–	av. – nie;
asti	–	√ as (być) Praes. P 1c.1 – jest;
antaḥ	–	anta 1i.1 m. – koniec, limit, granica, konkluzja, wnętrze, natura;
vistarasya	–	vistara 6i.1 m. – rozległego, rozwlekłego, pełnego (od: vi- √ stṛ – rozciągać, ekspandować);
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);

warianty tekstu

divyā hy ātma-vibhūtayaḥ → vibhūtīr ātmanaḥ śubhāḥ  (własna pomyślna moc);

Śāṃkara

hanta idānīṃ te tava divyā divi bhavā ātma-vibhūtayo’tmano mama vibhūtayo yās tāḥ kathayiṣyāmīty etat | prādhānyato yatra yatra pradhānā yā yā vibhūtis tāṃ tāṃ pradhānāṃ prādhānyataḥ kathayiṣyāmy ahaṃ kuru-śreṣṭha ! aśeṣatas tu varṣa-śatenāpi na śakyā vaktum, yato nāsty anto vistarasya me mama vibhūtīnām ity arthaḥ

Rāmānuja

he kuruśreṣṭha! madīyāḥ kalyāṇīr vibhūtīḥ prādhānyatas te kathayiṣyāmi / prādhanyaśabdena utkarṣo vivakṣitaḥ; „purodhasāṃ ca mukhyaṃ mām” iti hi vakṣyate / jagaty utkṛṣṭāḥ kāścana vibhūtīr vakṣyāmi, vistareṇa vaktuṃ śrotuṃ ca na śakyate, tāsām ānantyāt / vibhūtitvaṃ nāma niyāmyatvam; sarveṣāṃ bhūtānāṃ buddhyādayaḥ pṛthagvidhā bhāvā matta eva bhavantīty uktvā, „etāṃ vibhūtiṃ yogaṃ ca mama yo vetti tattvataḥ” iti pratipādanāt / tathā tatra yogaśabdanirdiṣṭaṃ sraṣṭṛtvādikaṃ vibhutiśabdanirdiṣṭaṃ tatpravartyatvam iti hy uktaṃ punaś ca, „ahaṃ sarvasya prabhavo mattas sarvaṃ pravartate / iti matvā bhajante māṃ budhā bhāvasamanvitāḥ” iti

Śrīdhara

evaṃ prārthitaḥ san bhagavān uvāca hanteti | hantety anukampya sambodhanam | divyā yā mad-vibhūtayas tāḥ prādhānyena te tubhyaṃ kathayiṣyāmi yato ‚vāntarasya vibhūti-vistarasya madīyasyānto nāsti | ataḥ pradhāna-bhūtāḥ katicid varṇayiṣyāmi

Madhusūdana

atrottaram | hantety anumatau | yat tvayā prārthitaṃ tat kariṣyāmi mā vyākulo bhūr ity arjunaṃ samāśvāsya tad eva kartum ārabhate | kathayiṣyāmi prādhānyatas tā vibhūtīr yā divyā hi prasiddhā ātmano mamāsādhāraṇā vibhūtayo he kuru-śreṣṭha ! vistareṇa tu kathanam aśakyaṃ, yato nāsty antyo vistarasya me vibhūtīnām | ataḥ pradhāna-bhūtāḥ kāścid eva vibhūtīr vakṣyāmīty arthaḥ

Viśvanātha

hantety anukampāyāṃ prādhānyataḥ prādhānyena yatas tāsāṃ vistarasyānto nāsti | vibhūtayo vibhūtīr divyā uttamā eva na tu tṛṇeṣṭakādyāḥ | atra vibhūti-śabdena prākṛtāprākṛta-vastūny evocyate tāni sarvāṇy eva bhagavac-chakti-samudbhūtatvād bhagavad-rūpeṇaiva tāratamyena dhyeyatvenābhimatāni jñeyāni

Baladeva

evaṃ pṛṣṭaḥ śrī-bhagavān uvāca hanteti | hantety anukampārthakam | divyā utkṛṣṭāḥ, na tu tṛṇeṣṭakādyāḥ | vibhūtaya iti prāgvat | prādhānyataḥ prādhānyena yatas tāsāṃ vistarasyānto nāsti | iha vibhūti-śabdena niyāmakatva-rūpāṇy aiśvaryāṇi bodhyāni vibhūtir bhūtir aiśvaryam ity amara-koṣāt | prākṛtāprākṛtāni ca vastūni bhūtitvena varṇyāni | tāni sarvāṇi sarveśa-śakti-vyaṅgatvāt sarveśātmnaā tāratamyena bhāvyāni | matāni yāni sākṣād īśvara-rūpāṇi tattvenoktāni | tāni tu tena rūpeṇa bhāvanārthāny eva, na tv anyavat tac-chakty-ekadeśa-rūpāṇīti bodhyaṃ saṅgater iti

Michalski

Wzniosły rzekł:
Dobrze! Ja ci obwieszczę moje boskie rozsnucia, najlepszy z Kurawów, najpierwsze tylko, gdyż końca mego ogromu nie znajdziesz.

Olszewski

Błogosławiony.
Więc dobrze! opowiem ci o swoich przymiotach niebieskich, krótko, synu Kunti, albowiem ogromowi mojemu niemasz granic.

Dynowska

I rzecze Pan:
Niech się tak stanie, o z Kaurawów najlepszy, wymienię ci Me boskie zjawienia, niektóre jeno, najważniejsze, bowiem chwale moich przejawień nie masz końca.

Sachse

Czcigodny rzekł;
Dobrze więc! Powiem ci,
lecz o najważniejszych tylko,
o najlepszy z Kaurawów,
albowiem boskie jest bogactwo mej istoty
i nie ma kresu mej potęgi.

Kudelska

Czcigodny pan rzecze:
Więc ci ujawnię, najlepszy z Kuru, me boskie moce, lecz tylko te,
Które są najważniejsze, gdyż objawieniom moim nie ma końca.

Rucińska

Rzeki Pan:
Dobrze, opowiem ci z grubsza o boskich moich potęgach,
0 najwspanialszy wśród Kuru, bo zasięg ich nie ma końca!

Szuwalska

Na to Pan Wszystkich Bogactw odpowiedział: »Dobrze,
Najistotniejsze wspomnę natury swej chwały,
Gdyż ich rozmiar przekracza najśmielsze granice.