BhG 9.29

analiza syntaktyczna

aham (ja) sarva-bhūteṣu (dla wszystkich bytów) samaḥ (taki sam) [asmi](jestem),
me (dla mnie) dveṣyaḥ priyo [vā] (wróg czy miły) na asti (nie istnieje).
ye tu (ale którzy) mām (mnie) bhaktyā (z uwielbieniem) bhajanti (wielbią)
te (ci) mayi [vartante] (są we mnie),
aham api ca (a ja właśnie) teṣu [varte] (jestem w nich).

tłumaczenie polskie

Jestem jednaki [w stosunku] do wszystkich bytów,
nie ma dla mnie przyjaciela [czy] wroga,
ale [jeśli] z uwielbieniem wielbią mnie, to są we mnie, a ja jestem w nich.

analiza gramatyczna

samaḥ	–	sama sn. 1i.1 n. – taki sam, równy, jednakowy;
aham	–	asmat sn. 1i.1 – ja;
sarva-bhūteṣu	–	sarva-bhūta 7i.3 m. ; sarveṣu bhūteṣu iti – dla wszystkich bytów (od: sarva – wszystko; √ bhū – być, PP bhūta – będący, prawdziwy, istota, byt);
na	–	av. – nie;
me	–	asmat sn. 6i.1 – mój (skrócona forma od: mama);
dveṣyaḥ	–	dveṣya ( √ dviṣ – nienawidzić) PF 1i.1 m. – nienawiść, wrogość, wróg;
asti	–	√ as (być) Praes. P 1c.1 – jest;
na	–	av. – nie;
priyaḥ	–	priya 1i.1 m. – lubiany, ukochany, miły (od: √ prī – sprawić radość);
ye	–	yat sn. 1i.3 m. – którzy;
bhajanti	–	√ bhaj (dzielić, czcić, kochać, radować się) Praes. P 1c.3 – wielbią;
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
mām	–	asmat sn. 2i.1 – mnie;
bhaktyā	–	bhakti 3i.1 f. – z oddaniem, z miłością, z uwielbieniem (od: √ bhaj – dzielić, dostarczać, radować się, oddawać cześć, bhakta – rozdany, rozdzielony, kochany; czciciel, wielbiciel, miłośnik, kochający, oddany);
mayi	–	asmat sn. 7i.1 – we mnie;
te	–	tat sn. 1i.3 m. – oni;
teṣu	–	tat sn. 7i.3 m. – w nich;
ca	–	av. – i;
api	–	av. – chociaż, jak również, także, co więcej, nawet;
aham	–	asmat sn. 1i.1 – ja;

warianty tekstu

samo ‘haṃ → samūhaṃ (nagromadzenie);
dveṣyo ‘sti → dveṣo ‘sti (nienawiść jest);
na priyaḥ → mat-priyaḥ (mi drogi);
tu → ca (i);

Śāṃkara

rāga-dveṣavāṃs tarhi bhagavān, yato bhaktān anugṛhṇāti, netarān iti tan na—

samas tulyo’haṃ sarva-bhūteṣu | na me dveṣyo’sti na priyaḥ | agnivad ahaṃ—dūra-sthānāṃ yathāgniḥ śītaṃ nāpanayati, samīpam upasarpatām apanayati | tathāhaṃ bhaktān anugṛhṇāmi, netarān | ye bhajanti tu mām īśvaraṃ bhaktyā mayi te—svabhāvata eva, na mama rāga-nimittaṃ—vartante | teṣu cāpy ahaṃ svabhāvata eva varte, netareṣu | naitāvatā teṣu dveṣo mam

Rāmānuja

mamemaṃ paramam atilokaṃ svabhāvaṃ śṛṇu

devatiryaṅmanuṣyasthāvarātmanā+avasthiteṣu jātitaś cākārataḥ svabhāvato jñānataś cātyantotkṛṣṭāpakṛṣṭarūpeṇa vartamāneṣu sarveṣu bhūteṣu samāśrayaṇīyatve samo 'ham; ayaṃ jātyākārasvabhāvajñānādibhir nirkṛṣṭa iti samāśrayaṇe na me dveṣyo 'sti udvejanīyatayā na tyājyo 'sti / tathā samāśritatvātirekeṇa jātyādibhir atyantotkṛṣṭo 'yam iti tadvyuktatayā samāśrayaṇe na kaścit priyo 'sti na saṃgrāhyo 'sti / api tu atyarthamatpriyatvena madbhajanena vinā+ātmadhāraṇālābhān madbhajanaikaprayojanā ye māṃ bhajante, te jātyādibhir utkṛṣṭā apakṛṣṭā vā matsamānaguṇavad yathāsukhaṃ mayy eva vartante / aham api teṣu madutkṛṣṭeṣv iva varte

Śrīdhara

yadi bhaktebhya eva mokṣaṃ dadāsi nābhaktebhyas tarhi tavāpi kiṃ rāda-dveṣādi-kṛtaṃ vaiṣamyam asti ? nety āha samo 'ham iti | samo 'haṃ sarveṣv api bhūteṣu | ato me mama priyaś ca dveṣyaś ca nāsty eva | evaṃ saty api ye māṃ bhajanti te bhaktā mayi vartante | aham api teṣv anugrāhakatayā varte | ayaṃ bhāvaḥ – yathā agneḥ svalevakeṣv eva tamaḥ-śītādi-duḥkham apākurvato 'pi na vaiṣamyam | yathā vā kalpa-vṛkṣasya | tathaiva bhakta-pakṣa-pātino 'pi mama vaiṣamyaṃ nāsty eva | kintu mad-bhakter evāyaṃ mahimeti

Madhusūdana

yadi bhaktān evānugṛhṇāsi nābhaktān | tato rāga-dveṣavattvena kathaṃ parameśvaraḥ syā iti nety āha samo 'ham iti | sarveṣu prāṇiṣu samas tulyo 'haṃ sad-rūpeṇa sphuraṇa-rūpeṇānanda-rūpeṇa ca svābhāvikenaupādhikena cāntaryāmitvena | ato namama dveṣa-viṣayaḥ prīti-viṣayo vā kaścid asti sāvitrasyeva gagana-maṇḍala-vyāpinaḥ prakāśāsya | tarhi kathaṃ bhaktābhaktayoḥ phala-vaiṣamyaṃ tatrāha ye bhajanti tu ye tu bhajanti sevante māṃ sarva-karma-samarpaṇa-rūpayā bhaktyā | abhaktāpekṣayā bhaktānāṃ viśeṣa-dyotanārthas tu-śabdaḥ | ko 'sau ? mayi te ye mad-arpitair niṣkāmaiḥ karmabhiḥ śodhitāntaḥkaraṇās te nirasta-samasta-rajas-tamo-malasya sattvodrekeṇātisvacchasyāntaḥkaraṇasya sadā mad-ākārā vṛttim upainpan-mānenotpādayanto mayi vartante | aham apy atisvacchāyāṃ tadīya-citta-vṛttau pratibimbitas teṣu varte | ca-kāro 'vadhāraṇārthas ta eva mayi teṣv evāham iti |

svacchasya hi dravyasyāyam eva svabhāvo yena sambadhyate tad-ākāraṃ gṛhṇātīti | svaccha-dravya-sambaddhasya ca vastuna eṣa eva svabhāvo yat tatra pratiphalatīti | tathāsvaccha-dravyasyāpy eṣa eva svabhāvo yat sva-sambaddhasyākāraṃ na gṛhṇātīti | asvaccha-dravya-sambaddhasya ca vastuna eṣa eva svabhāvo yat tatra na pratiphalatīti | yathā hi sarvatra vidyamāno 'pi sāvitraḥ prakāśaḥ svacche darpaṇādāv evābhivyajyate na tv asvacche ghaṭādau | tāvatā na darpaṇe rajyati na vā dveṣṭi ghaṭam | evaṃ sarvatra samo 'pi svacche bhakta-citte 'bhivyajyamāno 'svacche cābhakti-citte 'nabhivyajya-māno 'haṃ na rajyāmi kutracit | na vā dveṣmi kaṃcit | sāmagrī-maryādayā jāyamānasya kāraysāparyanuyojyatvāt | vahnivat kalpa-taruvac cāvaiṣamyaṃ vyākhyeyam

Viśvanātha

nanu bhaktān eva vimuktīkṛtya svaṃ prāpayasi | na tv abhaktān iti cet tarhi tavāpi kiṃ rāga-dveṣādi-kṛtaṃ vaiṣamyam asti ? nety āha samo 'ham iti | te bhaktā mayi vartante 'ham api teṣu varta iti vyākhyāne bhagavaty eva sarva-jagad vartata eva | bhagavān api sarva-jagatsu vartata eveti nāsti viśeṣaḥ | tasmāt ye yathā māṃ prapadyante tāṃs tathaiva bhajāmy aham [Gītā 4.11] iti nyāyena | mayi te āsaktā bhaktā vartante yathā tathāhamapi teṣv āsakta iti vyākhyeyam | atra kalpa-vṛkṣādi-dṛṣṭāntas tv ekāṃśenaiva jñeyaḥ | na hi kalpa-vṛkṣa-phalākāṅkṣayā tad āśritā āsajjanti | nāpi kalpa-vṛkṣaḥ svāśriteṣv āsaktaḥ | nāpi sa āśritasya vairiṇo dveṣṭi | bhagavāṃs tu svabhakta-vairiṇaṃ svahastenaiva hinasti | yad uktaṃ prahrādāya yadā druhyed dhaniṣye 'pi varorjitam [BhP 7.4.28] iti kecit tu tu-kārasya bhinnopakramārthatvam ākhyāya bhakta-vātsalya-lakṣaṇaṃ tu vaiṣamyaṃ mayi vidyata eveti tac ca bhagavato bhūṣaṇaṃ, na tu dūṣaṇam iti vyācakṣate | tathā hi bhagavato bhakta-vātsalyam eva prasiddham | na tu jñāni-vātsalyaṃ yogi-vātsalyaṃ vā, yathā hy anyo janaḥ sva-dāseṣv eva vatsalo nānya-dāseṣu, tathaiva bhagavān api sva-bhakteṣv eva vatsalo na rudra-bhakteṣu nāpi devī-bhakteṣv iti

Baladeva

nanu bhaktān eva vimocyāntikaṃ nayasi | nābhaktān iti tavāpi kiṃ sarveśvarasya rāga-dveṣa-kṛtaṃ vaiṣamyam asti ? tatrāha samo 'ham iti | deva-manuṣya-tiryak-sthāvarādiṣu jātyākṛti-svabhāvair viṣameṣu sarveṣu bhūteṣu tat-tat-karmānuguṇyena sṛṣṭi-pālana-kṛt sarveśvaro 'haṃsamaḥ parjanya iva nānā-vidheṣu tat-tad-bījeṣu, na teṣu me ko 'pi dveṣyaḥ priyo vety arthaḥ | bhaktānām abhaktebhyo viśesaṃ bodhayitum iha tu-śabdaḥ | ye tu māṃ bhajanti śravaṇādi-bhaktibhir anukūlayanti, te bhaktyānuraktyā mayi vartante | teṣv ahaṃ ca sarveśvaro 'pi bhaktyā varte, maṇi-suvarṇa-nyāyena bhagavato 'pi bhakteṣu bhaktir asti | bahgavān bhakta-bhaktimān ity ādi śrī-śuka-vākyād iti premṇā mitho vartana-viśeṣo darśitaḥ | anyathā tv aviśeṣāpattiḥ | tasya pratijñā tv īdṛśy evāvagamyate ye yathā mām ity ādinā | kalpa-druma-dṛṣṭānto 'py atrāṃśika eva | tatra mithaḥ prītya-apratīteḥ pakṣapātāpratīteś ca | tathā ca sarvatrāviṣame 'pi mayi svāśrita-vātsalya-lakṣaṇaṃ vaiṣamyam astīty uktam | evam āha sūtrakāraḥ upapadyate cābhyupalabhyate ca [Vs 2.1.37] iti |

nanu bhakter api karmatvānusāreṇa teṣu tad-vātsalyān na tal-lakṣaṇe tad iti | cen maivam etat | svarūpa-śakti-vṛtter bhakteḥ karmānyatvāt | śrutiś ca sac-cid-ānandaika-rase bhakti-yoge tiṣṭhati [GTU 2.78] iti | na ca svarūpa-prayuktatvād dūṣaṇam etad iti vācyam | guṇa-śreṣṭhatvena stūyamānatvāt

Michalski

Ja jestem jednaki wobec wszystkich stworzeń, nic nie jest mi nienawistne i nic miłe. Ci jednak, którzy mnie czczą z miłością, – ci są we mnie i ja w nich jestem.

Olszewski

Jestem jednaki dla wszystkich istot; nie mam dla nich ani nienawiści ani miłości; lecz którzy mię wielbią, są we mnie, a ja w nich.

Dynowska

Jednaki jestem dla wszystkich istot, nie masz dla Mnie odstręczających ni upodobanych; lecz ci, którzy Mnie wielbią żarliwą miłością, zaiste we Mnie są, a Ja w nich.

Sachse

Jednaki jestem dla wszystkich stworzeń.
Nikt nie jest mi nienawistny, ani miły.
Jednakże we mnie są ci, którzy mnie miłują,
a ja — w nich.

Kudelska

Ja jestem taki sam w każdym stworzeniu, nikt nie jest mi nienawistny ani nikt najmilszy;
A ci, którzy wielbią mnie z całym oddaniem, we mnie przebywają, a Ja w nich.

Rucińska

Jam wszystkim jednaki, nikt mi nie jest niemiły lub miły,
Lecz ci, co czczą mnie z miłością, są we mnie i ja w nich jestem!

Szuwalska

Jednakowo traktuję wszystko to, co żyje.
Nikogo nienawiścią ni względem nie darzę.
Jestem jednak obecny w tych, którzy Mnie wielbią,
Tak jak oni są we Mnie przez swoje oddanie.