BhG 6.6

analiza syntaktyczna

yena eva (jedynie przez kogo) ātmanā eva (jaźnią) ātmā (jaźń) jitaḥ (zwyciężona) [asti] (jest),
tasya (tego) ātmā (jaźń) ātmanaḥ (jaźni) bandhuḥ (przyjacielem) [asti] (jest).
anātmanaḥ tu (ale nie [posiadającego] jaźni) ātmā (jaźń) śaru-vat eva (niczym wróg jedynie) śatrutve (we wrogości) varteta (by istniał).

tłumaczenie polskie

Kto jaźnią jaźń zwyciężył, dla tego jaźń jest przyjacielem jaźni.
Kto jaźni nie okiełznał, dla tego jaźń niczym wróg we wrogości będzie istnieć.

analiza gramatyczna

bandhuḥ	–	bandhu 1i.1 m. – krewny, przyjaciel ( √ bandh – wiązać);
ātmā	–	ātman 1i.1 m. – jaźń;
ātmanaḥ	–	ātman 6i.1 m. – jaźni;
tasya	–	tat sn. 6i.1 m. – jego;
yena	–	yat sn. 3i.1 m. – przez którego;
ātmā	–	ātman 1i.1 m. – jaźń;
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
ātmanā	–	ātman 3i.1 m. – dzięki jaźni;
jitaḥ	–	jita ( √ ji – zwyciężać) PP 1i.1 m. – zwyciężony, pokonany;
anātmanaḥ	–	an-ātman 6i.1 m. ; BV : yasyātmā [jito] nāsti saḥ – ten, kto nie [pokonał] jaźni; ten, do kogo jaźń nie należy (od: ātman – jaźń);
tu	–	av. – ale, wtedy, z drugiej strony, i;
śatrutve	–	śatru-tva abs. 7i.1 n. – we wrogości (od: √ śad – upadać, uprowadzać, zabijać; śatru – wróg, rywal);
varteta	–	√ vṛt (kręcić się, poruszać, istnieć) Pot. Ā 1c.1 – by się poruszała, by istniała;
ātmā	–	ātman 1i.1 m. – jaźń;
eva	–	av. – z pewnością, właśnie, dokładnie, jedynie;
śatru-vat	–	av. – niczym wróg (od: √ śad – upadać, uprowadzać, zabijać; śatru – wróg, rywal; -vat – sufiks: taki jak, podobny);

warianty tekstu

yenātmaivātmanā jitaḥ → paramātmaivātmanā jitaḥ (jaźnią najwyższa jaźń jedynie pokonana);
anātmanas tu → ajitātmanas tu (ale tego, kto nie pokonał jaźni);
śatru-vat → śatru-jit (pokonujący wrogów);

Śāṃkara

ātmaiva bandhur ātmaiva ripur ātmana ity uktam | tatra kiṃ-lakṣaṇa ātmā ātmano bandhuḥ, kiṃ-lakṣaṇo vā ātmātmano ripur ity ucyate—

bandhur ātmātmanas tasya, tasyātmanaḥ sa ātmā bandhur yenātmanātmaiva jitaḥ | ātmā kārya-karaṇa-saṃghāto yena vaśīkṛtaḥ, jitendriya ity arthaḥ | anātmanas tv ajitātmanas tu śatrutve śatru-bhāve varteta ātmaiva śatruvat, yathānātmā śatrur ātmano’pakārī, tathātmā ātmano’pakāre varteta ity arthaḥ

Rāmānuja

yena puruṣeṇa svenaiva svamano viṣayebhyo jitam, tanmanas tasya bandhuḥ / anātmanaḥ ajitamanasaḥ svakīyam eva manaḥ svasya śatruvac śatrutve varteta svaniśśreyasaviparīte vartetetyarthaḥ / yathoktaṃ bhagavatā parāśareṇāpi, „mana eva manuṣyāṇāṃ kāraṇaṃ bandhamokṣayoḥ / bandhāya viṣayāsaṅgi muktyaiva nirviṣayaṃ manaḥ

Śrīdhara

katham-bhūtasyātmaiva bandhuḥ ? katham-bhūtasya cātmaiva ripur ity apekṣāyām āha bandhur iti | yenātmanaivātmā kārya-kāraṇa-saṅghāta-rūpo jito vaśīkṛtasya tathābhūtasyātmana ātmaiva bandhuḥ | anātmano ‚jitātmanas tv ātmaivātmanaḥ śatrutve śatruvad apakāra-kāritve varteta

Madhusūdana

idānīṃ kiṃ-lakṣaṇa ātmātmano bandhuḥ kiṃ-lakṣaṇo vātmano ripur ity ucyate bandhur iti | ātmā kārya-karaṇa-saṃghāto yena jitaḥ sva-vaśīkṛta ātmanaiva viveka-yuktena manasaiva na tu śastrādinā | tasyātmā svarūpam ātmano bandhur ucchṛṅkhala-sva-pravṛtty-abhāvena sva-hita-karaṇāt | anātmanas tv ajitātmana ity etat | śatrutve śatru-bhāve vartetātmaiva śatruvat | bāhya-śatrur ivocchṛṅkhala-pravṛttyā svasya svenāniṣṭācaraṇāt

Viśvanātha

kasya sa bandhuḥ ? kasya sa ripur ity apekṣāyām āha bandhur iti | yenātmanā jīvenātmā mano jitas tasya jīvasya sa ātmā mano bandhuḥ | anātmano ‚jita-manasas tv ātmaiva mana eva śatruvat śatrutve ‚pakārakatve varteta

Baladeva

kīdṛśasya sa bandhuḥ ? kīdṛśasya sa ripur ity apekṣāyām āha bandhur iti | yenātmanā jīvenātmā mana eva jitas tasya jīvasya sa ātmā mano bandhus tad-upakārī | anātmano ‚jita-manasas tu jīvasyātmaiva mana eva śatruvat śatrutve ‚pakārakatve varteta

Michalski

Przyjacielem własnym jest ten, w kim duch zwyciężył ducha, lecz w kim duch walczy jeszcze z tym, co nie jest duchem, ten jest swym własnym wrogiem.

Olszewski

Jest sprzymierzeńcem tego, kto siebie zwyciężył; lecz przez nienawiść do wszystkiego, co nie jest duchowem, duch może działać jako wróg.

Dynowska

W człowieku, którego niższa natura jest całkowicie Duchowi powolną, jest On jej przyjacielem; lecz tam gdzie podlegać mu nie chce, staje się jej wrogiem.

Sachse

Sam staje się swym sprzymierzeńcem wówczas,
gdy poddaje się samemu sobie.
Jeśli jednak nie poddając się, zachowuje się wrogo,
to wtedy sam jest wrogiem samego siebie.

Kudelska

Dla człowieka, który dzięki duchowi siebie samego przezwyciężył, duch jest przyjacielem,
Lecz ten, który ducha w sobie nie posiada, sam jest dla siebie wrogiem.

Rucińska

Sam przyjacielem jest swoim, gdy sobą siebie pokonał,
Gdy nie pokonał, jest wrogiem, jak wróg swój się zachowuje.

Szuwalska

Ten, kto siebie pokonał, jest swym sprzymierzeńcem,
A kto walczy ze wszystkim, walczy też ze sobą.