BhG 1.38-39

analiza syntaktyczna

he janārdana (Dźanardano!),
yady api (jeśli nawet) ete (ci) lobhopahata-cetasaḥ (których umysły są pokonane przez chciwość) kula-kṣaya-kṛtaṃ (powstałego z unicestwienia rodziny) doṣaṃ (zła) na paśyanti (nie widzą),
mitra-drohe ca (i we wrogości z przyjaciółmi) pātakaṃ(grzechu) [na paśyanti] (nie widzą),
[tathā api] (to jednak) asmābhiḥ (przez nas) kula-kṣaya-kṛtaṃ (powstałe z unicestwienia rodziny) doṣaṃ (zło) prapaśyadbhiḥ (przez widzących),
asmāt (od tego) pāpāt (od grzechu) nivartitum(uwolnić się) kathaṃ (jak) na jñeyam (nie do dowiedzenia się?)

analiza gramatyczna

yadi	–	av. – jeśli (korelatyw do: tarhi);
api	–	av. – jak również, także, co więcej, nawet;
ete	–	etat sn. 1i.3 m. – ci;
na	–	av. – nie;
paśyanti	–	√dṛś (patrzeć) Praes. P 1c.3 – widzą;
lobhopahata-cetasaḥ	–	lobha-upahata-cetas 1i.3 m.; BV: yeṣāṃ ceto lobhena upahatam asti te – ci, których umysł jest dotknięty chciwością (od: √lubh – być chciwym, lobha – chciwość, zachłanność, pożądliwość; upa-√han – uderzać, PP upahata – uderzony, uszkodzony, dotknięty, zaatakowany; √cit – postrzegać, myśleć, cetas – umysł, myśl, serce, świadomość);
kula-kṣaya-kṛtam	–	kula-kṣaya-kṛta 2i.1 m.; TP: kulasya kṣayeṇa kṛtam iti – powstały z unicestwienia rodziny (od: kula – ród, rodzina; √kṣi – zmniejszać się, PF kṣaya – zmniejszenie, zniszczenie; √kṛ – robić, PP kṛta – zrobiony, uczyniony);
doṣam	–	doṣa 2i.1 m. – zło, błąd, przewina (od: √duṣ – stać się zepsutym);
mitra-drohe	–	mitra-droha 7i.1 m.; TP: mitrāṇāṃ droha iti – w krzywdzeniu przyjaciół (od: mitra – przyjaciel, kompan; √druh – ranić, być wrogim, droha – zranienie, krzywda);
ca	–	av. – i;
pātakam	–	pātaka 2i.1 n. – to co powoduje upadek: przestępstwo, grzech (od: √pat – upadać, PP pāta – upadek);

******

katham	–	av. – jak, skąd, w jaki sposób, jak to możliwe?
na	–	av. – nie;
jñeyam	–	jñeya (√jñā – wiedzieć) PF 1i.1 n. – do poznania, do dowiedzenia się;
asmābhiḥ	–	asmat sn. 3i.3 – przez nas;
pāpāt	–	pāpa 5i.1 n. – od grzechu, od zła;
asmāt	–	idam sn. 5i.1 n. – od tego;
nivartitum	–	ni-√vṛt (zatrzymywać) inf. – zawrócić, zatrzymać;
kula-kṣaya-kṛtam	–	kula-kṣaya-kṛta 2i.1 m.; TP: kulasya kṣayeṇa kṛtam iti – powstały z unicestwienia rodziny (od: kula – ród, rodzina; √kṣi – zmniejszać się, PF kṣaya – zmniejszenie, zniszczenie; √kṛ – robić, PP kṛta – zrobiony, uczyniony);
doṣam	–	doṣa 2i.1 m. – zło, błąd, przewina (od: √duṣ – stać się zepsutym);
prapaśyadbhiḥ	–	pra-paśyant (pra–√dṛś – widzieć jasno) PPr 3i.3 m. – przez rozumiejących, widzących;
janārdana	–	jana-ardana 8i.1 m. – pobudzający / trapiący ludzi (od: √jan – rodzić, stwarzać, jana – człowiek, ludzkość, stworzenie; √ard – dręczyć, krzywdzić, ardana – niepokojenie, niszczenie) lub BV: yo janānām abhadram ardati saḥ – ten, który niszczy niepomyślność ludzi;

warianty tekstu

yady apy ete → yadyathā te (co więcej jeśli oni…);
kula-kṣaya-kṛtaṃ doṣaṃ→ kula-kṣata-kṛtaṃ pāpaṃ (grzechu uczynionego przez zabicie rodziny);
kula-kṣaya-kṛtaṃ → kula-kṣata-kṛtaṃ (uczynionego przez zabicie rodziny);
prapaśyadbhir → saṃpaśyadbir (przez dobrze widzących);

Śāṃkara

brak komentarza aż do wersu BhG 2.10

Rāmānuja

brak komentarza aż do wersu BhG 1.47

Madhva

brak komentarza aż do wersu BhG 2.11

Śrīdhara

Śrīdhara: nanu tavaiteṣām api bandhu-vadha-doṣe samāne sati yathaivaite bandhu-vadha-doṣam aṅgīkṛtyāpi yuddhe pravartate | tathaiva bhavān api pravartatāṃ kim anena viṣādenety ata āha yadyapīti dvābhyām | rājya-lobhenopahataṃ bhraṣṭa-vivekaṃ ceto yeṣāṃ te ete duryodhanādayo yadyapi doṣaṃ na paśyanti, tathāpi asmābhir doṣaṃ prapaśyadbhir asmāt pāpāt nivartituṃ kathaṃ na jñeyaṃ nivṛttāv eva buddhiḥ kartavyety arthaḥ
tam eva doṣaṃ darśayati kula-kṣaya ity ādi | sanātanāḥ parasparāprāptāḥ | uta api avaśiṣṭaṃ kṛtsnam api kulam adharmo 'bhibhavati vyāpnotīty arthaḥ

Viśvanātha

nanv ete tarhi kathaṃ yuddhe vartante | tatrāha yadyapīti
kula-kṣaya iti sanātanāḥ kula-parasparā-prāptatvena bahu-kālataḥ prāptā ity arthaḥ

Baladeva

nanu āhūto na nivarteta dyūtād api raṇād api viditaṃ kṣatriyasyeti kṣatra-dharma-smaraṇāt tair āhūtānāṃ bhavatāṃ yuddhe pravṛttir yukteti cet tatrāha yadyapīhi dvābhyām | pāpe pravṛttau lobhas teṣāṃ hetur asmākaṃ tu lobha-virahān na tatra pravṛttir iti | iṣṭa-sāvadhānatā-jñānaṃ khalu pravartakam | iṣṭaṃ cāniṣṭān anubandhi-vācyam | yad uktam –
phalato 'pi ca yat karma nānārthenānubadhyate |
kevala-prīti-hetutvāt tad-dharm iti kathyate || iti |
tathā ca śyenenābhicaran yajeta ity ādi śāstrokte 'pi śyenādāv ivāniṣṭānubandhitvād yuddhe 'smin naḥ pravṛttir na yukteti | āhūta ity ādi śāstraṃ tu kula-kṣaya-doṣaṃ vinā bhūta-viṣayaṃ bhāvi | he janārdaneti prāgvat
doṣam eva prapañcayati kula-kṣaya iti | kula-dharmāḥ kulocitā agni-hotrādayo dharmāḥ sanātanāḥ kula-paraspara-prāptāḥ praṇaśyanti kartur vināśāt | utety apy arthe kṛtsnam ity anena sambadhyate | dharme naṣṭe saty avaśiṣṭaṃ bālādi-kṛtsnam api kulam adharmo 'bhibhavati satīty arthaḥ

Michalski

Bo nawet jeżeli oni, z duszą zaślepioną przez żądzę, nie widzą, jaka to zbrodnia niszczyć rodzinę i jaka wielka wina zdradzać swych przyjaciół, to czyż my, czy nie rozumiemy, jak takiej zbrodni należy unikać, my, dręczycielu ludzi, co przecież wiemy, jaka krzywda się dzieje, gdy rodzina ginie.

Olszewski

Jeżeli oni, zaślepiwszy duszę ambicyą, nie widzą, jakim jest grzechem zabójstwo rodzin i jaką zbrodnią powstawanie przeciwko przyjaciołom swoim,
Czyż my sami nie powinniśmy odwrócić ten błąd, widząc jakie zło sprowadza upadek rodzin?

Dynowska

Jeśli oni, zaślepieni chciwością, nie widzą zła w niszczeniu rodziny, ni zbrodni w niszczeniu przyjaciół, czyż my, o Dżanardano, nie powinniśmy powstrzymać się od tego grzechu, my, co widzimy jasno całe zło jakie idzie w ślad za upadkiem rodu?

Sachse

I choć oni, opętani pożądaniem,
nie dostrzegają grzechu
płynącego z zagłady rodu,
ani występku w zdradzie przyjaźni,
to jednak dlaczego my, o Niepokojący,
nie umielibyśmy odwrócić się od zła,
skoro dostrzegamy grzech,
jaki niesie z sobą zagłada rodu?

Kudelska

Jeśli chociaż ci, których umysły dotknięte przez żądzę,
Nic widzą grzechu w upadku rodu, a w zdradzie przyjaciela hańby,
To jakże my, Dżanardano, widząc zło, jakim jest upadek rodu,
Nie mamy się powstrzymać od grzechu?

Rucińska

I chociaż oni nie widzą, opanowani chciwością,
Zła, jakie da zguba rodu, występku w zdradzie przyjaciół,
To zaliż my, co widzimy to właśnie zło, Dżanardano,
Pomyśleć nie powinniśmy, jak nie dopuścić do grzechu?

Szuwalska

Spójrz, Żywicielu Stworzeń, jak ci chciwi ludzie
Nie widzą zła i grzechu w zagładzie rodziny
Ni w zdradzie przyjaciela. Dlaczego jednak my,
Świadomi, co jest zbrodnią, mamy grzech popełniać?

Byrski

Chociaż oni z sercem żądzą porażonym, w zgubie rodu
Przewinienia, ni upadku w zdradzie przyjaciół nie widzą,
Jakże my nie wiedzieć mamy jak od grzechu się odwrócić,
Skoro postrzegać umiemy w zgubie rodu grzech, o Kryszno!?

Babkiewicz

Nawet gdy nie dostrzegają,
gdyż ich myśl chciwość spowiła,
zbrodni w rodu wytraceniu
i przewiny w kłótni z druhem,
to my, o ciemiężco, którzy
widzim zbrodnie w śmierci rodu,
nie winniśmy się dowiedzieć,
jak od grzechu się odwrócić?