kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijyaṃ vaiśya-karma sva-bhāva-jam
paricaryātmakaṃ karma śūdrasyāpi sva-bhāva-jam
Update RequiredTo play the media you will need to either update your browser to a recent version or update your Flash plugin.
kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijyam (agriculture, cow protection and trade) svabhāva-jam (born from one’s own nature) vaiśya-karma (activity of a vaiśya) [
asti]
(it is).
śūdrasya api (and of a śūdra) paricaryātmakam (of the nature of service) karma (activity) svabhāva-jam (born from one’s own nature) [
asti]
(it is).
kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijyam |
– |
kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijya 1n.1 n.; DV: kṛṣiś ca gau-rakṣyaṁ ca vāṇijyaṁ ceti – agriculture, cow protection and trade (from: √xkṛṣ – to pull, to plough, kṛṣi – ploughing, land cultivation; go – cow, earth, an organ of sense; √rakṣ – to protect, PF rakṣya – to be protected; vaṇij – merchant, trader, vāṇijya – trade); |
vaiśya-karma |
– |
vaiśya-karma 1n.1 n.; TP: vaiśyasya karmeti – activity of a vaiśya (from: √viś – to enter, vaiśya – wytwórca, rolnik, kupiec; √kṛ – to do, karman – activity and its result); |
sva-bhāva-jam |
– |
sva-bhāva-ja 1n.1 n. – born from one’s own nature (from: sva – own; bhāva – being, state, nature, sva-bhāva – own nature, natural state; √jan – to be born, ja – suffix: born); |
paricaryātmakam |
– |
paricarya-ātmaka 1n.1 n. – of the nature of service (from: pari-√car – to walk about, to attend upon, to serve, paricaryā – attendance, service; ātmaka – in compounds: being of this nature); |
karma |
– |
karman 1n.1 n. – activity (from: √kṛ – to do); |
śūdrasya |
– |
śūdra 6n.1 m. – of a servant; |
api |
– |
av. – although, moreover, besides, even; |
sva-bhāva-jam |
– |
sva-bhāva-ja 1n.1 n. – born from one’s own nature (from: sva – own; bhāva – being, state, nature, sva-bhāva – own nature, natural state; √jan – to be born, ja – suffix: born); |
kṛṣi-go-rakṣya-vāṇijyaṁ → kṛṣi-go-rakṣa-vāṇijyaṁ / kṛṣi-vāṇijya-go-rakṣaṁ / kṛṣi-gau-rakṣya-vāṇijyaṁ (agriculture, cow protection and trade);
vaiśya-karma → vaiśyaṁ karma (vaiśya activity);
paricaryātmakaṁ karma → paryutthānātmakaṁ karma / parīcaryātmakaṁ karma (activity of the nature of rising / activity of the nature of service);
kṛṣi-gaurakṣya-vāṇijyaṃ kṛṣiś ca gaurakṣyaṃ ca vāṇijyaṃ ca kṛṣi-gaurakṣya-vāṇijyam, kṛṣir bhūmer vilekhanam | gaurakṣyaṃ gāḥ rakṣatīti gorakṣas tasya bhāvo gaurakṣyam, pāśupālyam ity arthaḥ | vāṇijyaṃ vaṇik-karma kraya-vikrayādi-lakṣaṇaṃ vaiśya-karma vaiśya-jātaiḥ karma vaiśya-karma svabhāva-jam | paricaryātmakaṃ śuśrūṣā-svabhāvaṃ karma śūdrasyāpi svabhāva-jam
kṛṣiḥ satyotpādanaṃ karṣaṇam / gorakṣyam paśupālanam ityarthaḥ / vāṇijyam dhanasañcayahetubhūtaṃ krayavikrayātmakaṃ karma / etad vaiśyasya svabhāvajaṃ karma /
pūrvavarṇatrayaparicaryārūpaṃ śūdrasya svabhāvajaṃ karma / tad etac caturṇā varṇānāṃ vṛttibhis saha kartavyānāṃ śāstravihitānāṃ yajñādikarmaṇāṃ pradarśanārtham uktam / yajñādayo hi trayāṇāṃ varṇānāṃ sādhāraṇāḥ / śamādayo ‚pi trayāṇāṃ varṇānāṃ mumukṣūṇāṃ sādhāraṇāḥ / brāhmaṇasya tu sattvodrekasya svābhāvikatvena śamadamādayaḥ sukhopādānā iti kṛtvā tasya śamādaya svabhāvajaṃ karmety uktam / kṣatriyavaiśyayos tu svato rajastamaḥpradhānatvena śamadamādayo duḥkhopādānā iti kṛtvā na tat karmety uktam / brāhmaṇasya vṛttir yājanādhyāpanapratigrahāḥ; kṣatriyasya janapadaparipālanam; vaiśyasya ca kṛṣyādayo yathoktāḥ; śūdrasya tu kartavyaṃ vṛttiś ca pūrvavarṇatrayaparicaryaiva
vaiśya-śūdrayoḥ karmāṇy āha kṛṣīti | kṛṣiḥ karṣaṇam | gā rakṣatīti gau-rakṣaḥ | tasya bhāvo gaurakṣyam | pāśupālyam ity arthaḥ | vāṇijyaṃ kraya-vikrayādi | etad vaiśyasya svabhāvajaṃ karma | travarṇika-paricaryātmakaṃ śūdrasyāpi svabhāvajam
tama-upasarjana-rajaḥ-pradhānānāṃ karmāha kṛṣīti | gā raksatīti go-rakṣas tasya bhāvo gaurakṣyam | raja-upasarjana-tamaḥ-pradhānānāṃ śūdrāṇāṃ karmāha paricaryātmakaṃ brāhmaṇa-kṣatriya-viśāṃ paricaryā-rūpam
vaiśyasyāha kṛṣīti | annādy-utpattaye halādinā bhūmer vilekhanaṃ kṛṣiḥ | pāśupālyaṃ gorakṣyam | vaṇik-karma vāṇijyaṃ kraya-vikraya-laksaṇam | vṛddhau dhana-prayogaḥ kuśīdam apy atrāntargatam etat svabhāva-siddhaṃ vaiśya-karma | atha śūdrasyāha parīti | brāhmaṇādīnāṃ dvijanmanāṃ paricaryā śūdrasya svābhāvikaṃ karma | etāni cāturāśramya-karmaṇām upalakṣaṇāni