BhG 3.38

analiza syntaktyczna

yathā (jak) dhūmena (dymem) vahniḥ (ogień) āvriyate (jest okryty),
[yathā] ca (i jak) malena (kurzem) ādarśaḥ (zwierciadło) [āvriyate] (jest okryte),
yathā (jak) ulbena (łonem) garbhaḥ (płód) āvṛtaḥ (okryty) [asti](jest),
tathā (tak) tena (przez niego) idam (to) āvṛtam (okryte) [asti] (jest).

tłumaczenie polskie

Jak dym okrywa ogień, a kurz zwierciadło,
jak łono okrywa płód, tak to jest przez niego okryte.

analiza gramatyczna

dhūmena	–	dhūma 3i.1 m. – dymem (od: √ dhū – trząść, rozniecać);
āvriyate	–	ā- √ vṛ (okrywać) Praes. pass. 1c.1 – jest okryty;
vahniḥ	–	vahni 1i.1 m. – ogień (od: √ vah – nieść);
yathā	–	av. – tak jak (korelatyw do: tathā);
ādarśaḥ	–	ā-darśa 1i.1 m. – lustro (od: ā- √ dṛś – pokazywać, być widzianym);
malena	–	mala 3i.1 n. – nieczystością, kurzem, brudem;
ca	–	av. – i;
yathā	–	av. – tak jak (korelatyw do: tathā);
ulbena	–	ulba 3i.1 n. – okrywą, jaskinią, pęcherzem płodowym, łonem;
āvṛtaḥ	–	ā-vṛta (ā- √ vṛ – okrywać) PP 1i.1 m. – okryty;
garbhaḥ	–	garbha 3i.1 n. – płód, łono, wnętrze (od: √ grah – chwytać lub √ gṝ – przywoływać, emitować);
tathā	–	av. – tak, w ten sposób, podobnie;
tena	–	tat sn. 3i.1 m. – przez to, tym;
idam	–	idam 1i.1 n. – to;
āvṛtam	–	ā-vṛta (ā- √ vṛ – okrywać) PP 1i.1 n. – okryty;

warianty tekstu

dhūmenāvriyate → dhūmenāvrīyate / vidhūmenāyate / dhūmenādriyate / dhūmenāpi hito (przez dym okryte / przez dym przyszłe / przez dym poważany jest / przez ogień nawet zajęty);
tathā tenedam āvṛtam → tathā tenāyam āvṛtaḥ (tak przez tego ten okryty);

Śāṃkara

Legenda:
fragmenty komentowanego wersetu
cytaty z różnych pism
wprowadzenie polemiki

W jaki sposób jest wrogiem? Podaje przykład:		kathaṃ vairī? iti dṛṣṭāntaiḥ pratyāyayati —
Jak dym okrywa ogień, a kurz zwierciadło, jak łono okrywa płód, tak to jest przez niego okryte.		dhūmenāvriyate vahnir yathādarśo malena ca | yatholbenāvṛto garbhas tathā tenedam āvṛtam ||3.38||
Jak wespół [z ogniem] zrodzony dym okrywa ogień o jasnej naturze, przez naturę zaciemniającą, lub jak kurz zwierciadło i jak łono, czyli zewnętrzna błona (jarāyu) otulająca zarodek, okrywa, czyli otacza płód, tak to jest przez niego okryte.		dhūmena sahajenāvriyate vahniḥ prakāśātmako ’prakāśātmakena, yathā vā ādarśo malena ca, yatholbena ca jarāyuṇā garbha-veṣṭanena cāvṛta ācchādito garbhas tathā tenedam āvṛtam ||3.38||

Rāmānuja

yathā dhūmena vahnir āvriyate, yathā ādarśo malena, yathā ca ulbenāvṛto garbhaḥ, tathā tena kāmena idaṃ jantujātam āvṛtam

Śrīdhara

kāmasya vairitvaṃ darśayati dhūmeneti | dhūmena sahajena yathā vahnir āvriyata ācchādyate | yathā cādarśo malenāgantukena | yathā colbena garbhaveṣṭana-carmaṇā garbhaḥ sarvato niruddha āvṛtaḥ | tathāprakāra-trayeṇāpi tena kāmenāvṛtam idam

Madhusūdana

tasya mahā-pāpmatvena vairtvam eva dṛṣṭāntaiḥ spaṣṭayati dhūmeneti | tatra śarīrārambhāt prāg-antaḥ-karaṇa-sthālabdha-vṛttikatvāt sūkṣmaḥ kāmaḥ śarīrārambhakeṇa karmaṇā sthūla-śarīrāvacchinne labdha-vṛttike 'ntaḥkaraṇe kṛtābhivyaktiḥ san sthūlo bhavati | sa eva viṣayasya cintyamānatāvasthāyāṃ punaḥ punar udricyamānaḥ sthūlataro bhavati | sa eva punar viṣayasya bhujyamānatāvasthāyām atyantodrekaṃ prāptaḥ sthūlatamo bhavati | tatra prathamāvasthāyāṃ dṛṣṭāntaḥ — yathā dhūmena sahajenāprakāśātmakena prakāśātmako vahnir āvriyate | dvitīyāvasthāyāṃ dṛṣṭāntaḥ – yathādarśo malenāsahajenādarśotpatty-anantaram udriktena | ca-kāro 'vāntara-vaidharmya-sūcanārtha āvriyata iti kriyānukarṣaṇārthaś ca | tṛtīyāvasthāyāṃ dṛṣṭāntaḥ – yatholbena jarāyuṇā garbha-veṣṭana-carmaṇātisthūlena sarvato nirudhyāvṛtas tathā prakāra-trayeṇāpi tena kāmenedam āvṛtam |

atra dhūmenāvṛto 'pi vahnir dāhādi-lakṣaṇaṃ sva-kāryaṃ karoti | malenāvṛtas tv ādarśaḥ pratibimba-grahaṇa-lakṣaṇaṃ svakāryaṃ na karoti | svacchatā-dharma-mātra-tirodhānāt svarūpatas tūpalabhyata eva | ulbenāvṛtas tu garbho na hasta-pādādi-prasāraṇa-rūpaṃ sva-kāryaṃ karoti na vā svarūpata upalabhyata iti viśeṣaḥ

Viśvanātha

na ca kasyacid evāyaṃ vairy api tu sarvasyaiveti sa-dṛṣṭāntam āha dhūmeneti | kāmasyāgāḍhatve gāḍhatve 'tigāḍhatve ca krameṇa dṛṣṭāntāḥ | dhūmenāvṛto 'pi malino vahnir dāhādi-lakṣaṇaṃ sva-kāryaṃ tu karoti | malenāvṛto darpaṇaṃ tu svacchatā-dharma-tirodhānād bimba-grahaṇaṃ sva-kāryaṃ na karoti svarūpatas tūpalabhyate | ulbena jarāyūṇāvṛto garbhas tu sva-kāryaṃ kara-caraṇādi-prasāraṇaṃ na karoti, na vā svarūpata upalabhyata iti | evaṃ kāmasyāgāḍhatve paramārtha-smaraṇaṃ kartuṃ śaknoti | gāḍhatve na śaknotīti gāḍhatve tv acetanam eva syād idaṃ jagad eva

Baladeva

mṛdu-madhya-tīvra-bhāvena trividhasya kāmasya dhūma-malolbaneti krameṇa dṛṣṭāntān āha dhūmenet | yathā dhūmenāvṛto 'nujjvalo 'pi vahnir auṣṇādikaṃ kiṃcit karoti malenāvṛto darpaṇaḥ svacchatā-tirodhānāt pratibimbaṃ na śaknoti grahītum ulbena jarā-guṇāvṛto garbhas tu pādādi-prasārarṃ na śaknoti kartuṃ na copalabhyate | tathā mṛdunā kāmenāvṛtaṃ jñānaṃ kathaṃcit tattvārthaṃ grahītuṃ śaknoti madhyenāvṛtaṃ na śaknoti | tīvreṇāvṛtaṃ tu prasartum api na śaknoti, na ca pratīyata ity arthaḥ

Michalski

Jak dym skrywa ogień, jak kurz zwierciadło, jak powłoka płód, tak samo to poznanie okryte jest przez żądzę i gniew.

Olszewski

Jako dym osłania płomień, a rdza żelazo, jak macica otacza płód, tak szaleństwo przykrywa świat.

Dynowska

Jak ogień dymem, a lustro jest kurzem przyćmione, jak płód macierzystego łona okryty otoczką, tak świat ten cały przez gniew jest przyćmiony i żądzę.

Sachse

Tak jak ogień przesłonięty jest dymem,
a zwierciadło — kurzem,
tak jak płód przesłonięty jest macicą,
tak przez niego przesłonięte jest to.

Kudelska

Tak jak dym przysłania ogień, kurz zwierciadło, jak płód jest otoczką osłonięty,
Tak tę mądrość zakrywają pragnienia.

Rucińska

Jak ogień w zasłonie dymu, zwierciadło pod warstwą kurzu,
Jak płód w osłonie łożyska, tak ono pod nim się kryje

Szuwalska

Niczym dym, co przesłania płonące płomienie,
Niczym kurz, co pokrywa powierzchnię zwierciadła,
Niczym łono, co chroni poczęte w nim życie,
Tak stworzenie wszelakie żądzą jest okryte –

Byrski

Jak ogień okryty dymem, lustro – pyłem i jak embrion
Jest okryty przez łożysko – to przez niego jest okryte.